„ლოჯისტიკის მენეჯმენტი ტურიზმში³library.bsma.edu.ge/BOOKS/rideri, lojistikis menejmenti turizmSi.pdf · ლოჯისტიკის

ლოჯისტიკის მენეჯმენტი ტურიზმში, რიდერი

ავტორები: პროფესორი რომან მამულაძე, ასისტენტი მერი გაბაიძე 1

ბათუმის სახელმწიფო საზღვაო აკადემია

ბიზნესისა და მართვის ფაკულტეტი

„ლოჯისტიკის მენეჯმენტი ტურიზმში“

რიდერი

ავტორები: პროფესორი რომან მამულაძე

ასისტენტი: მერი გაბაიძე

ბათუმი 2015



თემა 1. ტურიზმის ლოჯისტიკის (ლოჯისტიკური მომსახურების) დახასიათება

გეგმა

1.1. მომსახურების კლასიფიკაცია და თავისებურებანი.

1.2. ტურისტული მომსახურების არსი.

1.3. ტურისტული ბიზნესის ზოგადი დახასიათება.

1.4. ლოჯისტიკური მომსახურების კონცეფციები და ტექნოლოგიები

1.1. მომსახურების თავისებურებანი და ზოგადი დახასიათება

თანამედროვე მსოფლიოში მომსახურების ინდუსტრია სწრაფი ტემპებით

იზრდება. ამასტან ეკონომიკურად განვიტარებული ქვეყნების მაკროეკონომიკურ

მაჩვენებლებში მოომსახურების წილი საკმაოდ მაღალია. ეს ეხება როგორც მთლიანი

შიდა პროდუქტის სტრუქტურას, ასევე მომსახურების სფეროში დასაქმებულთა

რაოდენობას.

მოპომსახურების სფეროს მიეკუთვნება:

- ტრანსპორტი;

- ფინანსები;

- მეცნიერება;

- განათლება;

- ჯანდაცვა;

- კულტურა და ხელოვნება;

- ფიზიკური კულტურა და სპორტი;

- ტურიზმი და ა. შ.

ყველა სახის მომსახურება, მიუხედავად მათი ფორმისა, დამახასიათებელია მთელი

რიგი თავისებურებები, რითაც იგი განსხვავდება მატერიალური პროდუქტის -

სქონლისაგან.

ასეთ თავისებურებებს წარმოადგენს:



1. მომსახურების არახელშესახებლობა. მომსახურება თავისი არსით

არანივთობ¬რივი, არათვალსაჩინოა, რაც გულისხ¬მობს იმას, რომ

შეუძლებელია მისი და¬ნახვა, მოსმენა, ხელით შეხება;

2. მომსახურება არ გულისხმობს მფლობელობასა და საკუთრე¬ბაზე უფლების

გადაცემას. მყიდველი მომსახურების შეძენისას არასოდეს ხდება მესაკუთრე;

3. მყიდველი ზოგჯერ პირდაპირ მონაწილეობას ღებულობს მომ¬სახურების

გაწე¬ვის პროცესში;

4. მომსახურების შენახვის შეუძლებლობა და ხანმოკლეობა - მისი არამატერი-

ალური ბუნებიდან გამომდინარე. იგი დიდი მოცულობით მოიხმარება იმავე

მომენტში, როცა ჩნდება, ანუ მომსახურება არ შეიძლება შენახულ იქნეს

საწყობში, ან მოხდეს მისი ტრანსპორტირება. განსაზღვრული დროის შემდეგ

ის აუცილებლად დამთავრდება;

5. მომსახურების შეფასება შესაძლებელია მხოლოდ მისი შესრულების შემდეგ.

მომსახურების გაწევა _ ეს არის საქმი¬ანობა, ამიტომ მომსახურება არ შეიძ-

ლება იმაზე ადრე გაპროტესდეს, ვიდრე მომხმარებელი მას აანაზღაურებს;

6. მომსახურების გაწევა შედგება შედარებით მცირე მოქმედების სისტემისგან,

ამასთან, მყიდველი აფასებს ყველა ამ მოქმედებას. მომსახურების ხარისხი და

მიმზიდველობა დამოკიდებულია მყიდველის უნარზე _ მისცეს საერთო, შემა-

ჯამებელი შეფასება მომსახურების გაწევის მოქმედებებს.

7. წყაროსთან განუყოფელობა - რაც ნიშნავს წარმოებისა და მომსახურების

გა¬წევის ერთდროულობას. ლოჯისტიკაში მო¬მსახურების ხარისხი ვლინდება

იმ მო¬მენტში, როცა მომ¬სახურების მიმწოდებელი და მყიდველი `პირისპირ~

ხვდე¬ბიან ერთმანეთს. მხოლოდ გარკვეული საქონლის შე¬ძე¬ნის ან

გამოყენების შემ¬თხვევაშია შესაძლებელი გარკვე¬უ¬ლი მომსახურების მიღება;

8. ცვალებადობა - აღნიშნავს მომსახურების ხასიათის არამდგრადობას, რამდე-

ნადაც ის დამოკიდებულია იმ ადამიანებზე, რომლებიც აწარმოებენ მას. ადა-

მიანი კი უფრო მეტად ცვალებადია, ვიდრე საქონელი.



მომსახურების აღნიშნული მახასიათებლები და თავისებურებები მნიშვნელოვან

როლს ასრულებენ ლოჯისტიკურ პროცესებში.

ზემოთჩამოთვლილი განსხვავებები განაპირობებს იმას, რომ მომსახურების ბაზარი

განსხვავებულია სხვა ბაზრებისაგან (მხედველობაშია საქონლის ბაზარი). დღეისათვის

მომსახურების ბაზრის დიფერენციაცია გრძელდება. მაგალითად ვაჭრობის მსოფლიო

ორგანიზაცია გამოყოფს მომსახურების 12 სექტორს, რომლებიც თავის მხვრივ იყოფა

155 ქვესექტორად.

1.2. ტურისტული მომსახურების არსი

ტურიზმი წარმოადგენს მომსახურებით საერთაშორისო ვაჭრობის ერთ-ერთ

ძირიტად სახეობას. ტურისტული მომსახურება - ესაა მომსახურების სფეროს ისე

სეგმენტი, რომელიც მიმართულია ტურისტული პროდუქტის მომხმარებელთა

მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად და რომელიც მიიღწევა ტურისტული რესურსების

გაყიდვების საფუძველზე. ასეტი მომსახურების მწარმოებელ და გამყიდველ მხარეს

წარმოადგენენ ტურისტული ფირმები, , რომელთა ბიზნეს საქმიანობაც მიმართულის

ტურისტების მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებისაკენ. . ტურისტულ-საექსკურსიო

მომსახურების სფეროში არსებული მომსახურება შეიძლება დაიყოს შემდეგი სახის

ერთგვაროვან მომსახურებად:

- ტურისტული და საექსკურსიო მომსახურების რეალიზაცია;

- ტურისტული მოგზაურობა;

- ტურისტული ესკურსიები და ლაშქრობები;

- სარეკლამო-საინფორმაციო, სატრანსპორტო და საყოფაცხოვრებო მომსახურტება;

- კვებისა და ცხოვრების მომსახურება;

- კულტურული და სპორტულ-გამაჯანსაღებელი მომსახურება.

ტურისტული მომსახურების მნიშვნელოვან მდგენელს წარმოადგენს

კომპლექსური ტური, რომელიც აერთიანებს სხვადასხვა მომსახურების პაკეტს,



კერძოდ, განთავსებას, კვებას, ტრანსპორტირებას, ტრანსფერს, რეკრეაციული,

კულტურული და სპორტული ღონისძიებეის ორგანიზაციას, , მარაზიებისა და სავაჭრო

ცენტრების მონახულების ორგანიზაციას ად სხვა სახის მომსახურებას (ტურსისტული

ფორმალობები, დაზღვევა და სხვა). . თურისრტული მომსახურება ტავის მხვრივ იყოფა

ძირითად და დამატებით მომსახურებასდ. ძირითად მომსახურებაში იგულისხმება ის

მომსახურება, რასაც ითვალისწინებს ტური და ეს მომსახურება ანაზრაურებულია

ტურისტის მიერ, ხოლო დამატებითშ - ის მომსახურება, რომელსაც ტურისტი

აანაზრაურებს მოგზაურობის დროს მისი გამოყენების მომენტში ან ამაშინ, როცა

იმყოფება ღნიშნულ ადგილზე).

1.3. ტურისტული ბიზნესის ზოგადი დახასიათება

ტურიზმი საქმიანობის სახეა, რომელიც ითვალისწინებს სხვადასხვა ტურისტული

მომსახურებისა და ტურისტული მოთხოვნილების საქონლის მიწოდებას ადამიანის

კულტურული და სულიერი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების მიზნით.

ტურიზმის საერთაშორისო აკადემიის (მონტე–კარლო, მონაკო) განმარტებით

ტურიზმი ზოგადი ცნებაა, რომელიც მოიცავს ადამიანთა დროებით გასვლას მუდმივი

საცხოვრებელი ადგილის ქვეყნის საზღვრებს გარეთ გამაჯანსაღებელი მიზნით და/ან

თავისუფალ დროს შემეცნებითი ინტერესების დასაკმაყოფილებლად, ან პროფესიულ–

საქმიანი მიზნით, დროებით ადგილსამყოფელში ანაზღაურებადი საქმიანობის გარეშე.

გაერო ტურიზმს განსაზღვრავს როგორც მიგრაციას, რომელიც არაა

დაკავშირებული მუდმივი საცხოვრებელი ადგილის შეცვლასთან ანუ ესაა

მოგზაურობები, რომლებიც მოგზაურობის საწყის ადგილზე დაბრუნებით მთავრდება.

„ტურიზმის გლობალური ეთიკური კოდექსის” (მსოფლიო ტურისტული

ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეა, სანტიაგო, ჩილე, 1999 წლის 1 ოქტომბერი)

თანახმად, ტურიზმი არის:

• ინდივიდუალური და კოლექტიური სრულყოფის ფაქტორი;

• მდგრადი განვითარების ფაქტორი;



• სფერო, რომელიც იყენებს კაცობრიობის კულტურულ მემკვიდრეობას და შეაქვს

თავისი წვლილი მის გამდიდრებაში;

• საქმიანობა, რომელიც ერთნაირად სასარგებლო და მომგებიანია მასში მონაწილე

ქვეყნებისა და ხალხებისათვის.

საქართველოს კანონის “ტურიზმისა და კურორტების შესახებ” მიხედვით

ტურისტი არის ფიზიკური პირი, რომელიც ნებაყოფლობით მოგზაურობს მუდმივი

საცხოვრებელი ადგილის ფარგლებს გარეთ, დასვენების, გაჯანსაღების, საქმიანი ან

სხვა მიზნით, არანაკლებ 24 საათის და არაუმეტეს ერთი წლის ვადით, რომლის

მოგზაურობაც არ ანაზღაურდება დროებითი ყოფნის ადგილის საფინანსო

წყაროებიდან.

ტურისტები არიან ტურისტული მომსახურების, სამუშაოებისა და საქონლის, ანუ

ტურისტული პროდუქტის მომხმარებლები. საქართველოს კანონში “ტურიზმისა და

კურორტების შესახებ” ტურისტული პროდუქტი განმარტებულია, როგორც

ტურისტული მომსახურების პაკეტი ტურისტული მომსახურების ძირითად ფორმათა

(კვება, ღამის თევა განთავსების სხვადასხვა საშუალებებში, სატრანსპორტო

მომსახურება, ექსკურსიები, ტურისტული ლაშქრობები და ა. შ.) არანაკლებ ორი

კომპონენტისაგან შემდგარი კომპლექსი, რომელიც აუცილებელია ტურისტის

მოთხოვნილებათა დასაკმაყოფილებლად და რომლის ღირებულება შედის

ტურისტული საგზურის ფასში. შესაბამისად, ტურისტული პროდუქტი, თავისი არსით,

იმ მომსახურებისა და საქონლის კომპლექსია, რომელიც მთლიანობაში ქმნის

მოგზაურობას ან მასთან უშუალოდაა დაკავშირებული.

ტურისტული პროდუქტი გამოდის ტურისტული საქონლის ან ტურისტული

მომსახურების ფორმით. ამასთან, ზოგიერთი ტურისტული მომსახურება, თავისი

სოციალურ– ეკონომიკური ბუნების გამო, მატერიალური ხასიათისაა (განთავსება,

მკურნალობა, კვება), ზოგიერთი კი მთლიანად უხილავი და არამატერიალურია

(ექსკურსია, შთაბეჭდილება).

ჩვეულებრივ, ტურისტული პროდუქტი მოიცავს ტურს, ტურისტულ-

საექსკურსიო მომსახურებას და ტურისტების მიერ შესაძენ (შეძენილ) საქონელს.



ტური ეწოდება ტურისტების მომსახურების კომპლექსს (ნაკრებს), რომელშიც

შედის მათი მგზავრობა, განთავსება, კვება, საექსკურსიო მომსახურება, აგრეთვე

გიდების და თარჯიმნების მომსახურება და სხვ. მომსახურების ეს ნაკრები

გაერთიანებულია მოგზაურობის მთავარი მიზნის საფუძველზე და ტურისტებს

მიეწოდება განსაზღვრულ მარშრუტზე და 7 განსაზღვრულ დროს. მოგზაურობას

შეიძლება სხვადასხვა მიზანი ჰქონდეს, მაგრამ ტურმა აუცილებლად უნდა

დააინტერესოს კლიენტი, რომ იყიდოს იგი.

პრაქტიკაში ტურისტულ პროდუქტში გულისხმობენ მიწოდების (ტურისტული

პროდუქტის ელემენტების) 3 შესაძლო სახეს:

1. ტური (პეკიჯ–ტური) – კომპლექსური ტურისტული მომსახურება, რომელიც

მოიცავს მოგზაურობის მთავარი მიზნითა და მოგზაურობის ადგილზე დარჩენის

პროგრამით გაერთიანებული განთავსების, კვების, სატრანსპორტო,

საყოფაცხოვრებო, საექსკურსიო და სხვა მომსახურებას (მისი მიწოდება ხდება

გარკვეულ მარშრუტზე და განსაზღვრულ დროში). ტური ტურისტული

პროდუქტის პირველი და აუცილებელი ერთეულია. იგი ტუროპერატორის შრომის

პროდუქტია და კლიენტზე მისი რეალიზაცია წარმოებს ერთიანად (ესაა ერთი

მთლიანი პროდუქტი). ტურიზმის სახის შესაბამისად, მასში ესა თუ ის ელემენტები

შეიძლება არ იყოს გათვალისწინებული. ტური ფორმდება საგზურის ან ვაუჩერის

სახით.

2. დამატებითი ტურისტული მომსახურება (ინკლიუზივ–ტური) – დამატებითი

მომსახურება, რომელიც პეკიჯ–ტურით არაა გათვალისწინებული და რომლის

დაყვანა მომხმარებლამდე ხდება მისი თავისუფალი არჩევანის საფუძველზე. ეს

შეიძლება იყოს კავშიგაბმულობის მომსახურება, ინტერნეტი, გაქირავება, ფოსტა,

დამატებითი კვება, საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, ექსკურსიები და ა. შ. ამ

მომსახურების მისაღებად ტურისტი დამატებით იხდის.

3. ტურისტული დანიშნულების საქონელი – მოიცავს ტურისტული პროდუქტის

მატერიალურ ნაწილს. ეს შეიძლება იყოს:



• სპეციფიკური საქონელი – რუქები და ქალაქების გეგმები, ბუკლეტები,

ტურისტული და სპორტული აღჭურვილობა, სპეციალური ტურისტული და

სპორტული მოწყობილობა, ტურისტული სუვენურული პროდუქცია;

• არასპეციფიკური საქონელი – სხვადასხვა საქონელი, რომელიც ტურისტის მუდმივ

საცხოვრებელ ადგილზე უფრო ძვირი ან დეფიციტურია.

რადგან ტურისტული პროდუქტი შედგება ცალკეული სახის ტურისტული

მომსახურებისაგან, მისთვის დამახასიათებელია მომსახურების, როგორც საქონლის,

ყველა თავისებურება:

1. უხილავი სახე – მომსახურების არამატერიალური ხასიათი: მისი დანახვა, შესწავლა

და გასინჯვა შეძენამდე შეუძლებელია;

2. არ ექვემდებარება შენახვას – არ შეიძლება მისი მარაგის შექმნა;

3. წყაროსაგან არაა განცალკევებული – მომსახურების გაწევა შეუძლებელია

შუამავლებით, მისი მიწოდება და მოხმარება ერთდროულად ხდება. კლიენტი არის

მომსახურების პროცესის მონაწილე და ზემოქმედებს მის შედეგზე.

4. ხარისხის არამუდმივობა – ხარისხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ ვის მიერ, როდის

და სად ხდება მისი მიწოდება.

ამ ზოგადი თავისებურებების გარდა, ტურისტულ პროდუქტს აქვს თავისი

სპეციფიკური თავისებურებები:

1. ტურისტული პროდუქტი კომპლექსური მომსახურებაა, რომელიც იქმნება მრავალი

დამოუკიდებელი და სხვადასხვა პროფილის მქონე საწარმოს ძალისხმევით;

2. ტურისტული პროდუქტი მნიშვნელოვანწილადაა დამოკიდებული ისეთ

ცვლადებზე, როგორებიცაა: დრო და სივრცე:

• დიდი მნიშვნელობა აქვს სეზონურობის ფაქტორს;

• მიწოდებას აქვს სტატიკური ხასიათი და ხშირად გარკვეულ ადგილთანაა

მიბმული. ამის გამო გამოყოფენ მკაფიოდ გამოხატულ ტურისტულ ზონებს: „მზე–

ზღვა“, „სპორტი“, „მთა–თოვლი“ და ა. შ.

3. მომხმარებელმა თვითონ უნდა გადალახოს მას და ტურისტულ პროდუქტს შორის

არსებული მანძილი და კისრულობს შესაბამის ხარჯებს. ტრანსპორტის



შემადგენელს 8 ტურის ფასში არსებითი წილი უკავია (მოგზაურობის

ხანგრძლივობის შესაბამისად 20– დან 60 %–მდე).

4. ტურისტული პროდუქტის დამაკმაყოფილებელი ხარისხის მიღწევა შეუძლებელია

თუნდაც მცირე ნაკლოვანებების შემთხვევაში, რადგან თვით ტურისტის

მომსახურება შედგება უამრავი მცირე ოპერაციისაგან.

5. ტურისტული მომსახურების ხარისხზე დიდ გავლენას ახდენს გამყიდველის

მოქმედებისგან დამოუკიდებლად წარმოშობილი ფორს–მაჟორული პირობები

(ამინდი, ბუნებრივი პირობები, სტიქიური მოვლენები, პოლიტიკა და ა. შ.).

ტურისტული პროდუქტის შეფასება მომხმარებლის მხრიდან სუბიექტურია და

ექვემდებარება იმ ფაქტორების ან პირების გავლენას, რომელთაც შეძენილ

მომსახურებასთან პირდაპირი კავშირი არ გააჩნიათ (ინდივიდის ჯანმრთელობის

მდგომარეობა და განწყობა, ჯგუფის წევრები, ადგილობრივი მოსახლეობა და ა. შ.).

ტურიზმი ასრულებს სხვადასხვა ფუნქციებს, რომელთა შორის შეიძლება

გამოვყოთ შემდეგი:

1. გამაჯანსაღებელი – ფიზიკური და სულიერი ძალების აღდგენა, დაძაბულობის

მოხსნა, განმუხტვა, მკურნალობა;

2. შემეცნებითი – ბუნების მოვლენების, კაცობრიობის წარსულისა და თანამედროვე

ისტორიის შესწავლა, ახალი კულტურის, ცხოვრების წესის, ეროვნული

სამზარეულოს, ტრადიციების, ზნე-ჩვეულებების გაცნობა და ა. შ.;

3. საგანმანათლებლო – ახალი ცოდნის შეძენა, სხვა ხალხებისა და ქვეყნების შესახებ

ცოდნის გაღრმავება და ა. შ.;

4. კომუნიკაციური – პიროვნებათაშორისი კონტაქტების დამყარება;

5. შთაბეჭდილებების ცვლილებაზე მოთხოვნილების დაკმაყოფლება;

6. ადგილსამყოფელის ცვლილებაზე მოთხოვნილების დაკმაყოფლება;

7. ეკონომიკური სიკეთისა და მომსახურების მიწოდება ტურისტის მოთხოვნის

შესაბამისად;

8. ადამიანის თავისუფალი დროის რაციონალური გამოყენების ხელშეწყობა;

9. დასაქმების და ცხოვრების დონის ამაღლება;



10. სოციალურ–ეკონომიკური ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება;

11. ქვეყნებისა და ერების თანამშრომლობის გაღრმავება.

თანამედროვე ტურიზმი მრავალსახეობით ხასიათდება. ტურიზმის სახეებისა

და მიმართულებების კლასიფიკაციისათვის ჩვეულებრივ ითვალისწინებენ ტურისტთა

გადაადგილების მიმართულებას, მოგზაურთა რაოდენობას, მოგზაურობის მიზანს,

გადაადგილებისა და განთავსების საშუალებებს და სხვა არსებით ნიშნებს.

გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 1994 წელს მიღებული რეკომენდაციებით

ტურიზმი კლასიფიცირებულია 3 ფორმად (ტურიზმის სტატისტიკის თვალსაზრისით):

1. შიდა ტურიზმი – მოგზაურობა მხოლოდ ქვეყნის საზღვრებში;

2. შემოსაყვანი (შემომავალი) ტურიზმი – არარეზიდენტების მოგზაურობა მოცემულ

ქვეყანაში;

3. გასაყვანი (გამავალი)ტურიზმი, რომელიც მოიცავს მოსახლეობის მოგზაურობას

სხვა ქვეყანაში.

ტურიზმის ამ 3 ძირითადი ფორმის კომბინაციით გაეროს ასევე მიღებული აქვს

შემდეგი კატეგორიის ტურიზმი:

1. შიდა ტურიზმი, რომელიც მოიცავს შიდა და შემოსაყვან (შემომავალ) ტურიზმს;

2. ეროვნული ტურიზმი, რომელიც მოიცავს შიდა და გასაყვან (გამავალ) ტურიზმს;

3. საერთაშორისო, რომელიც შედგება შემოსაყვანი და გასაყვანი ტურიზმისაგან.

ტურიზმის ფორმები შეიძლება განისაზღვროს მონაწილეთა რაოდენობით.

ტურიზმის პრაქტიკაში გამოყოფენ ტურიზმის 3 ძირითად ფორმას: 1.

ინდივიდუალური; 2. ჯგუფური და 3. საოჯახო.

ტურისტთა მოგზაურობის მიზნების შესაბამისად შეიძლება გამოვყოთ

ტურიზმის შემდეგი სახეები:

1. რეკრეაციული ტურიზმი, რომელიც მოიცავს სანახაობით–გასართობ პროგრამებს,

ტურისტულ–გამაჯანსაღებელ პროგრამებს, მეცადინეობებს ინტერესების

მიხედვით;

2. სპორტული ტურიზმი, რომელიც მოიცავს წყლის, სათხილამურო, სამთო ტურიზმს;



3. სამკურნალო–გამაჯანსაღებელი ტურიზმი, რომელსაც მიეკუთვნება არა მარტო

მოთხოვნა მკურნალობაზე, არამედ მისი შეხამება ტურიზმის სხვა ფუნქციებთან;

4. კულტურულ–შემეცნებითი ტურიზმი, რომელიც ეფუძნება მოთხოვნილების

გაფართოებას სხვადასხვა მიმართულებით;

5. ნოსტალგიური ტურიზმი, რომლის საფუძველია მოთხოვნილება ადამიანის და

მისი ოჯახის წევრების ინდივიდუალურ ბიოგრაფიასთან დაკავშირებული

ადგილების მონახულებაზე;

6. სათავგადასავლო (ექსტრემალრი) ტურიზმი, რომელიც ითვალისწინებს ადამიანის

მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას სხვადასხვა მძაფრ სიტუაციებში თავისი

შესაძლებლობების გამოცდის საფუძველზე;

7. რელიგიური ტურიზმი (მოიცავს მომლოცველობას), რომელიც ეფუძნება

სხვადასხვა კონფესიების ადამიანთა რელიგიური მოთხოვნილებების

დაკმაყოფილებას;

8. მისიონერული ტურიზმი, რომელიც გამოწვეულია ადამიანის მოთხოვნილების

დაკმაყოფილებაზე სხადასხვა სულიერი ფასეულობების გავრცელების, სულიერი

მოწოდების სრული რეალიზაციისათვის;

9. მოვლენათა ტურიზმი – რომელიც ითვალისწინებს ადამიანის მოთხოვნილების

დაკმაყოფილებას რომელიმე კონკრეტულ ღონისძიებაში მონაწილეობაზე

(დასწრებაზე) ;

10. საკომუნიკაციო ტურიზმი, რომელიც აკმაყოფილებს ადამიანის მოთხოვნილებას

პიროვნებათაშორის კონტაქტებზე;

11. ეკოლოგიური ტურიზმი, რომელიც ეფუძნება ნაკრძალი ტერიტორიების

სტუმრობას, ბუნების დაცვით ღონისძიებებში მონაწილეობას.

12. აგრარული (სოფლის) ტურიზმი, რომლის განვითარება აგრარულ სექტორთან და

სოფელთანაა დაკავშირებული.

ტურიზმის სახეობათა კლასიფიკაციის საყოველთაოდ მიღებული კლასიფიკაცია

არ ასებობს, ამიტომ ლიტერატურაში მისი სხვადასხვა ინტერპრეტაციებია

წარმოდგენილი.



1.4. ლოჯისტიკური მომსახურების კონცეპტუალური საფუძვლები

მომსახურებას მიეკუთვნება ყველა სახის შრომა, რომელსაც ერთი მხარე

სთავაზობს მეორეს და რომელიც უშუალოდ არაა დაკავშირებული მატერიის ფორმის

ცვლილებასა და გარ¬დაქმნასთან. ამ შრომას გააჩნია განსაკუთრებული

სამომხ¬მა¬რებლო ღირებულება, რომელიც გამოიხატება მეურნეობის სხვა¬დასხვა

დარგში აღნიშნული შრომის საზოგადოებრივ სარგებ¬ლობიანობაში. მომსახურებას

მიეკუთვნება შრომის ისეთი სახეობებიც, რომლებიც არ განივთდება შეგრძნებად

საგნებში, გან¬ცალკევებულ შრომის პროდუქტში (მაგ. ტრანსპორტი,

კავ¬შირ¬გაბმულობა, ტურიზმი, საბანკო მომსახურება და ა. შ.).

საერთაშორისო სტანდარტში (IშO 8402:1994) მიღებული გან¬მარტების თანახმად,

ტერმინი `მომსახურება~ ნიშნავს მიმწოდებლისა და მომხმარებლის უშუალო

ურ¬თიერთობისა და მომხმარებლის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად მომწოდებ-

ლის შიდა მოღვაწეობის შედეგებს.

სერვისული ნაკადები – ესაა მომსახურების ნაკადები (განსაკუთრებული სახის

პროდუქციის (ან საქონლის) არამატერიალური წარმოება), რომელიც გენერირდება

მთლიან ლოჯისტიკურ სისტემაში, ან მის ქვესისტემაში (რგოლებში, ელე¬მენ¬ტებში),

ბიზნესის შიდა ან გარე მომხმარებლების დაკმაყოფილების მიზნით.

სერვისი – მომსახურების გაწევის პროცესი – ესაა მომწოდებ¬ლის საქმიანობა,

რომელიც აუცილებელია მომსახურების გა¬საწევად.

მომსახურება წარმოადგენს განვითარებული ქვეყნების ეკ¬ონომიკის წამყვან

სექტორს, რომელიც სისტემატურად იზრდება. ამიტომაც მომსახურების ნაკადების

თავისებურებები აუც¬ი¬¬ლებლად იმსახურებს ცალკე განხილვას.

თანამედროვე პირობებში ლოჯისტიკური მომსახურების მნი¬შვნელობის ზრდა

აიხსნება შემდეგი მიზეზებით:

• სხვადასხვა ქვეყნების მთავრობების მიერ მიღებული სოციალური პროგრამები;

• მომსახურების ინდუსტრიის განვითარება და მასში სულ უფ¬რო მეტი კომპა-

ნიისა და დასაქმებული შრომისუნარიანი მოსახლეობის რაოდენობის კონცენ-ტრაცია;



• ფირმათა უმრავლესობის საქმიანობის მიზანმიმართულება საბოლოო მომხმა-

რე¬ბელზე;

• მომსახურების ინდუსტრიაში ხარისხის საყოველთაო მართვის კონცეფციის

გან¬¬ვითარება.

სწორედ ამიტომ, თანამედროვე ეტაპზე ლოჯისტიკის პრორეგატივას წარმო-

ადგენს სერვისული ნაკადების მართვაც, რამდენადაც კომპანიების უმეტესობა არა

მარტო აწარმოებენ ამა თუ იმ პროდუქციას, არამედ ახორციელებენ მზა პრო¬დუქციის

რე¬ალიზაციას და გაყიდვების შემდგომ მომსახურებასაც. გარ¬და ამისა,

ლოჯისტიკური მიდგომა ეფექტურია იმ საწარმოებისთვისაც, რომლებიც

ახორ¬ციელებენ მხოლოდ მომსახურებას (სატრანსპორტო, სასაწყობო, საბაჟო,

საექსპე¬დი¬ტორო, ტვირთგადამამუშავებელი და სხვ.).

მწარმოებლიდან მომხმარებლისაკენ ძირითადი და დამხ¬მა¬რე ნაკადების მიწო-

დების პროცესში ლოჯისტიკური მომ¬სა¬ხუ¬რე¬ბის გაწევა შეუძლია ლოჯისტიკური

სისტემის ცალკეულ მონაწილეფირმებს სისტემის სხვა მონაწილეების მიმართ. შე-

სა¬ბამისად, არსებობს ე. წ. `ლოჯისტიკის სამი მხარე~. სამრეწ¬ველო და სავაჭრო

კომპა¬ნიებისათვის ეს მხარეებია:

• I მხარე – მატერიალური რესურსის ან მზა პროდუქციის მომ¬წოდებლები;

• II მხარე – მზა პროდუქციის მომხმარებლები;

• III მხარე – ლოჯისტიკური შუამავლები.

უცხოურ პრაქტიკაში დამკვიდრდა ტერმინი `მესამე მხარე ლო¬ჯისტიკაში~ _

თჰირდ Pარტყ Lოგისტიცს (3PL). ფირმა-მწარმოებ¬ლე¬ბისა და სავაჭრო

კომპანიებისათვის ძირითად ლოჯისტიკურ შუამავლებს (III მხარეს) წარმოადგენენ:

გადამზიდავები, ექსპე¬დიტორები, სატვირთო ტერმინალები. დამხმარე

ლოჯისტიკური შუ¬ამავლებია სადაზღვევო კომპანიები, დაცვის სამსახურები, საბაჟო

ბროკერები, სიურვეიერები, ბანკები და სხვა ფინანსური და¬წესებულებები, რომლებიც

ახორციელებენ ლოჯის¬ტიკური ფუნქციების (ოპერაციების) აღრიცხვას, ასევე,

ინფორმაციულ-კომ¬პიუტე¬რული სერვისის საწარმოები და სხვა.



როგორც მატერიალური ნაკადები, მომსახურების ნაკა¬დე¬ბიც ვრცელდება

მიწო¬დების განსაზღვრულ გარემოში, რომელ¬შიც არსებობენ ლოჯისტიკური

სისტემის საკუთარი რგოლები, ლო¬ჯისტიკური არხები, ჯაჭვები და ა. შ. ეს ქსელი

იმგვარად უნ¬და იქნას აგებული, რომ მაქსიმალური ეფექტურობით აკმა¬ყო¬¬-

ფილებდეს მომსახუ¬რების დონისადმი კლიენტის მოთ¬ხოვ¬ნებს.



თემა 2. ტურიზმის ლოჯისტიკის თეორიული საფუძვლები

გეგმა

2.1. ტურიზმის ლოჯისტიკის კომპლექსური სტრუქტურა

2.2. ტურიზმის ლოჯისტიკის შესწავლის მთავარი ობიექტი - ტურისტული ნაკადი

2.3. მომსახურების ნაკადების დახასიათება. ტურიზმის ლოჯისტიკის საბაზისო

ცნებები

2.1. ტურიზმის ლოჯისტიკის კომპლექსური სტრუქტურა

ტურიზის ლოჯისტიკის კომპლექსური სტრუქტურა მოიცავს მის კომპონენტურ,

რეგიონულ და ფუნქციონალურ სტრუქტურას.

კომპონენტურ სტრუქტურას მიეკუთვნება:

- რეკრეაციულ ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკა (ტურიზმის რესურსული

ბაზის ლოჯისტიკა);

- ტურიზმის მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის ლოჯისტიკა, მათ შორის

ტურისტების განთავსების სფეროს ლოჯისტიკა (სასტუმრო მეურნეობა) და

კვება (სარესტყორნე მეურნეობა);

- ინფორმაციული ინფრასტრუქტურის ლოჯისტიკა (ინფორმაციული

ლოჯისტიკა ტურიზმში)

- ტურიზმის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის ლოჯისტიკა (სატრანსპორტო

გადაზიდვების ლოჯისტიკა);

- საექსკურსიო მომსახურების ლოჯისტიკა;

- ტურისტული მომსახურების ლოჯისტიკა;

- ტურისტული საქონლის წარმოებისა და განაწილების ლოჯისტიკა.

ტურიზმის ლოჯისტიკის რეგიონული სტრუქტურა მოიცავს მისი რეგიონული

სისტემის ექვს დონეს:

- ლოკალური (ტურის ლოჯისტიკა);

- მიკროდონე )ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა);

- მეზოდონე (ტურისტული რაიონის ტურისტულ-საკურორტო ზონის

ლოჯისტიკა);

- მაკროდონე (ქვეყნის ტურისტული დარგის ლოჯისტიკა:;



- მეგადონე (მსოფლიოს ტურისტული მაკრორეგიონების ლოჯისტიკა);

- მეტადონე (მსოფლიო ტურიზმის ლოჯისტიკა).

ტურიზმის ლოჯისტიკის მიზნები და ამოცანები განსხვავებულია სხვადასხვა

რეგიონალურ დონეზე.

ტურისტული ფირმის (მიკროდენე) მართვაში ლოჯისტიკური პრინციპების

გამოყენება საშუალებას იძლევა შევამციროთ დანახარჯები და ამგვარად ავამაღლოთ

ტურისტული ორგანიზაციის მუშაობის ეფექტურობა, ანუ გავზარდოთ ფირმის მოგება.

nax. 1.1. ტურიზმის ლოჯისტიკის სტრუქტურა

ტუ

რი

ზმი

ს ლ

ოჯ

ისტ

იკი

ს

კომპ

ონე

ნტუ

რი

სტრ

უქტ

ურ

ა

1. რეკრეაციულ ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკა

2. ტურიზმის მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის

ლოჯისტიკა,

3. ინფორმაციული ინფრასტრუქტურის ლოჯისტიკა

4. ტურიზმის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის

ლოჯისტიკა

5. საექსკურსიო მომსახურების ლოჯისტიკა;

6. ტურისტული მომსახურების ლოჯისტიკა;

7. ტურისტული საქონლის წარმოებისა და განაწილების

ლოჯისტიკა.

ტუ

რი

ზმი

ს ლ

ოჯ

ისტ

იკი

ს

რეგ

იო

ნულ

ი ს

ტრ

უქტ

ურ

ა

1. ლოკალური (ტურის ლოჯისტიკა);

2. მიკროდონე )ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა);

3. მეზოდონე (ტურისტული რაიონის ტურისტულ-

საკურორტო ზონის ლოჯისტიკა);

4. მაკროდონე (ქვეყნის ტურისტული დარგის

ლოჯისტიკა:;

5. მეგადონე (მსოფლიოს ტურისტული მაკრორეგიონების

ლოჯისტიკა);

6. მეტადონე (მსოფლიო ტურიზმის

ლოჯისტიკა).

ტუ

რი

ზმი

ს

ლო

ჯი

სტი

კის

ფუ

ნქც

იუ

რი

სტრ

უქტ

ურ

ა

1. მომარაგების ლოჯისტიკა;

2. საწარმოო ლოჯისტიკა;

3. განაწილების ლოჯისტიკა



ტურიზმის სფეროს უმაღლეს ტაქსონომიურ1 დონეზე (მეზო, მაკრო)

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება საშუალებას იძლევა უზრუნველვყოთ

ტურისტული ბიზნესის მდგრადი განვითარება ქვეყნის, რეგიონის ან ტურისტულ-

რეკრეაციული ზონის ფარგლებში.

მეგა და მეტადონის რეგიონული ლოჯისტიკური სისტემები განიხილავს

ტურიზმის მდგრადი განვითარების პრობლემებს საერთაშორისო ტურისტული

მაკრორეგიონების მასშტაბით და ტურისტული ინდუსტრიის დაბალანსებული

განვითარების გლობალური საკითხები.

ტურიზმის ლოჯისტიკის ფუნქციონალური სტრუქტურა მოიცავს ისეთ

ტრადიციულ მდგენელებს, როგორიცაა მომარაგების ლოჯისტიკა, საწარმოო

ლოჯისტიკა და განაწილების ლოჯისტიკა. იგი ეხება როგორც კომპონენტური, ისე

რეგიონული ლოჯისტიკის ყველა კომპონენტს

2.2. ტურიზმის ლოჯისტიკის კვლევის უმთავრესი ობიექტი - ტურისტული ნაკადი

ტურისმის ლოჯისტიკის, როგორც მომსახურების სფეროს თავისებურება და

განასაკუთრებულობა მდგომარეობს იმაში, რომ მისი შესწავლის უმთავრეს ობიექტს

ტურისტული ნაკადები წარმოადგენს. ეს აიხსნება იმით, რომ მოგზაურობა

მიეკუთვნება ისეთი სახის მომსახურებას, სადაც მოხმეებელი თვითონ მიისწრაფვის

მწარმოებლისაკენ, რიტაც იგი განსხვავდება სხვა სახის პროდუქტების გაყიდვებისაგან,

სადაც მწარმოებელი თავისი პროდუქტით მიისწრაფვის მომხმარებლისაკენ.

ნებისმიერ ადამიანს, რომელიც გადაადგილდება სივრცესა და დროში,

დამოუკიდებლად მიმართულებისა, გადაადგილების საშუალებისა, მგზავრობის

ხანგრძლივობისა თუ მიზნისა (ლაშქრობა, ექსპედიცია, მივლინება), მოგზაური

1 ტაქსონომია - აღნიშნავს იმგვარ კლასიფიკაციას, რომელიც ობიექტს ახასიათებს მარტივი კატეგორიიდან

რთულისაკენ.



ეწოდება, ხოლო მოგზაურობის დანიშნულების ადგილის – დესტინაციის მიმართ იგი

არის ვიზიტორი – სტუმარი, სხვა ქალაქელი, უცხო ქვეყნელი, უცხოელი).

მოგზაურობა აუცილებლად გულისხმობს უკან, მუდმივ საცხოვრებელ ადგილას

დაბრუნებას. ამით მოგზაური განსხვავდება მიგრანტისაგან, რომელიც

გადაადგილდება ახალი საცხოვრებელი ადგილისა და უკეთესი ცხოვრების ძებნის

მიზნით.

ყველა სახის მოგზაურს ეწოდება ვიზიტორი. ეს ტერმინი უფრო ოფიციალური

ხასიათისაა და ძირითადად ტურიზმის სტატისტიკაში გამოიყენება.

საერთაშორისო ვიზიტორები არიან პირები, რომლებიც მოგზაურობენ არა

უმეტეს 12 თვის ხანგრძლივობით ქვეყანაში, რომელიც არ წარმოადგენს მათ

საცხოვრებელ ქვეყანას (რომლის რეზიდენტებიც არ არიან), და რომელთა მიზანი არაა

ანაზღაურებადი საქმიანობის წარმოება ვიზიტის ადგილზე.

შიდა ვიზიტორები არიან პირები, რომლებიც მოგზაურობენ საკუთარი ქვეყნის

შიგნით, ოღონდ მათი ყოველდღიური გარემოს გარეთ, არსებულ დესტინაციებზე არა

უმეტეს 12-თვიანი ვადის განმავლობაში.

ყველა ვიზიტორი ორ კატეგორიად იყოფა:

ერთდღიანი ვიზიტორები: ვიზიტორები, რომლებიც ღამეს არ ათევენ ვიზიტის

ქვეყანაში მდებარე განთავსების კოლექტიურ ან კერძო საშუალებებში. ერთდღიან

ვიზიტორებს ექსკურსანტებს უწოდებენ.

ტურისტები: ვიზიტორები, რომლებიც ვიზიტის ადგილებში ერთ ღამეს მაინც

ათევენ. ტურისტი არის ის ვიზიტორი, რომელიც არანაკლებ 24 სთ–ითა და არაუმეტეს 1

წლით ვადით გადის თავისი მუდმივი საცხოვრებელი ადგილიდან და დროებით

ადგილსამყოფელში არ გააჩნია ანაზღაურებადი საქმიანობა.

ტურიზმს სხვადასხვა განსაზღვრებები აქვს. ტურიზმის ძირითად ცნებებსა და

განმარტებებზე ყურადღება გამახვილდა 1925 წელს ჩატარებულ ტურისტული

ორგანიზაციების პირველ საერთაშორისო ყრილობაზე. მას შემდეგ ტურიზმის

ძირითადმა ცნებებმა და განმარტებებმა არსებითი ცვლილება განიცადეს.



1980 წელს მანილაში მსოფლიო ტურიზმის კონფერენციაზე რეკომენდებული იქნა

ტურიზმის განმარტება, რომლის თანახმად იგი არამარტო ეკონომიკური, არამედ

ერთდროულად სოციალური, კულტურული, საგანმანათლებლო, ეკონომიკური და

პოლიტიკური მოვლენაა. ტურიზმი უდიდეს როლს თამაშობს ადამიანთა ცხოვრებაში.

1989 წლის ჰააგის დეკლარაციის პირველ პრინციპში აღნიშნულია, რომ ტურიზმი იქცა

მოვლენად, რომელიც შემოვიდა მილიონობით ადამიანის ყოველდღიურ ცხოვრებაში:

ა) იგი მოიცავს ადამიანების თავისუფალ გადაადგილებას მათი საცხოვრებელი და

სამუშაო ადგილებიდან, აგრეთვე მომსახურების სფეროს, რომელიც შექმნილია ამ

გადაადგილების შედეგად წარმოშობილი მოთხოვნილებების

დასაკმაყოფილებლად;

ბ) იგი წარმოადგენს ადამიანთა ცხოვრებისა და თანამედროვე საზოგადოებისათვის

უმნიშვნელოვანესი საქმიანობის სახეს, რომელიც ერების ცხოვრების ყველა

სექტორის ინტერნაციონალიზაციის შედეგად გადაიქცა ცალკეული პირების მიერ

თავისუფალი დროის 6 გამოყენებისა და პიროვნებათაშორისი კავშირებისა და

პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული კონტაქტების ძირითად

საშუალებად;

გ) იგი უნდა იყოს ყოველი ადამიანის ზრუნვის საგანი, ერთდროულად არის

თანამედროვე საზოგადოებაში ცხოვრების ხარისხის შედეგი და გადამწყვეტი

ფაქტორი. ამიტომ პარლამენტებმა და მთავრობებმა მეტი ყურადღება უნდა

მიაქციონ ტურიზმს საზოგადოების სხვა ძირითადი მოთხოვნილებებისა და

საქმიანობის სახეების ჰარმონიულ შესაბამისობაში მისი განვითარების მიზნით.

2.3. მომსახურების ნაკადების დახასიათება. ტურიზმის ლოჯისტიკის საბაზისო

ცნებები

ლოჯისტიკური სისტემების ანალიზისა და პროექტირების დროს მომსახურების

ხარისხის შეფასება ეფუძნება კრიტერიუმებს, რომლებსაც იყენებენ მომსახურების

მყიდველები ამ მიზნისათვის. როცა მყიდველი აფასებს მომსახურების ხა¬რისხს, იგი



ხარისხის შეფასების ზოგიერთ ფიზიკურ მნიშ-ვნელობას ადარებს ამ პარა¬მეტრების

მისთვის მოსალოდნელ სიდიდეებს, და თუკი ეს მოლოდინი ემთხვევა, მაშინ

მომსა¬ხურების ხარისხი მის მიერ ფასდება დამაკმაყოფილებლად. მომ¬¬სახურების

ხარისხის შეფასების დროს მომხმარებლის მო¬ლოდინის აგების სქემა მოყვანილია

ნახაზზე (იხ. ნახ. 2.5).

მომსახურების ხარისხის შეფასების თითეული პარამეტრი¬ს¬თვის არსებობს ორი

სიდიდე _ მოსალოდნელი და ფაქტობ¬რი¬ვი. ამ ორ სიდიდეს შორის სხვაობას

ეწო¬დება `დაშორება~ (შე¬უ¬თან¬¬ხმებლობა), რომელიც აფასებს მყიდველის

მომსა¬ხუ¬რების ხარისხით დაკმაყოფილების დონეს. დასავლეთის ეკონომიკურ

ლი¬ტერა¬ტუ¬რაში ამ სხვაობას ხშირად აღნიშნავენ ტერმინით `გარღვევა~ (ინგ.– გაპ).

ნახ. 2.5. მყიდველის მოლოდინის აგების სქემა მომსახურების ხარისხის შეფასების დროს

metyvelebiTi

komunikaciebi gare

Setyobinebebi

piradi

moTxovnilebebi warsuli

gamocdileba

momsaxurebis

xarisxis parametrebis

mosalodneli

mniSvnelobebi momsaxurebis

xarisxis

Sefaseba momsaxurebis

xarisxis parametrebis

faqtobrivi

mniSvnelobebi

momsaxurebis

xarisxis Sefasebis

parametrebi:

xelSesaxeoba

saimedoba

pasuxismgebloba

kompetenturoba

xelmisawvdomoba

usafrTxoeba

komunikabeloba

myidvelTan

urTierTgageba



ლოჯისტიკაში მომსახურების ხარისხი განისაზღვრება პარამეტრების მოსა-

ლოდ¬ნელ და ფაქტობრივ მნიშვნელობებს შო¬რის დაშორებით, თუმცა დაშორების

შეფასება სუბიექტურია.

ნახაზის (იხ. ნახ. 2.5) თანახმად, მომსახურების ხარისხის შეფასების შედარებით

მნიშვნელოვან კომპონენტებს წარმოადგენს:

• ხელშესახებობა _ ის ფიზიკური გარემო, რომელშიც ხდება მომსახურება

(სერვისული ფირმის ინტერიერი, ორგტექნიკა, მოწყობილობა, მოსამსახურე

პერსონალის გარეგნობა და ა.შ.);

• საიმედოობა _ მომსახურების შესრულების გარანტიები, დაკ¬ვეთის შესრულება

`ზუსტად დროში~, ლოჯისტიკური ფუნქციების შესრულების დროს

ინფორ¬მაციული და ფი¬ნანსური პროცედურების საიმედოობა;

• პასუხისმგებლობა _ სერვისული ფირმის პერსონალის სურ¬ვილი დაეხმაროს

მყიდველს;

• კომპეტენტურობა _ პერსონალის მიერ აუცილებელი ცოდნისა და უნარ-ჩვე-ვების

ფლობა;

• ხელმისაწვდომობა _ სერვისულ ფირმასთან კონტაქტის დამყარების სიმსუბუქე,

მყიდველისათვის სერვისული მომ¬სახურების აღმოჩენის ხელსაყრელი დრო;

• უსაფრთხოება - მყიდველის მხრიდან რისკისა და უნდობლობის არარსებობა,

ტვირთების შენახვადობა ფიზიკური გა¬ნა¬წილების ოპერაციების შესრულებისას;

• კომუნიკაბელურობა – პერსონალის უნარი ელაპარაკოს მყიდ¬ველს გასაგებ ენაზე;

• მყიდველთან ურთიერთგაგება – მყიდველისადმი გულწრფელი ინტერესი,

პერსონალის უნარი - შევიდეს მყიდველის რო¬ლში და გაიგოს მისი მოთხოვ-

ნილებები.

მომსახურების ხარისხის შეფასების დროს სამომხმარებლო მოლოდინი აიგება

შემდეგი საკვანძო ფაქტორების საფუძველზე.



• მეტყველებითი კომუნიკაციები, ანუ ის ინფორმაცია მომსახურების შესახებ,

რომელსაც მყიდველები იგებენ სხვა მყიდველებისგან (ჭორები);

• პირადი მოთხოვნილებები – ეს ფაქტორი განეკუთვნება მყიდველის პიროვნებას,

მის მოთხოვნილებებს მოცემული მომსახურების ხარისხის შესახებ და

და¬კავშირებულია მის ხასიათთან, პოლიტიკურ, რელიგიურ, საზოგადოებრივ და სხვა

შეხედულებებთან;

• წარსული გამოცდილება, ანუ ისეთი ხასიათის მომსახურება, რომელიც ადრე იყო

გაწეული;

• გარე შეტყობინებები (კომუნიკაციები) – ინფორმაცია, რომელიც მიღებულია

მომსახურების მომწოდებლებისაგან რა¬დი¬ოთი, ტელევიზიით, პრესიდან (რეკ-ლამა

მასობრივი ინ¬ფო¬რ¬მაციის საშუალებებში და ა. შ.).

საქონლის წინსვლისა და გაყიდვის არხებში ლოჯისტი¬კური მართვის

რაციონა¬ლიზაციისათვის აუცილებელია შესწა¬ვ¬ლილი იქნას:

1. მომსახურების ხარისხის შეფასების პარამეტრები;

2. მართვა აიგოს იმგვარად, რომ მინიმუმამდე იქნას დაყვანილი განსხვავება

მომსა¬ხურების ხარისხის მოლოდინსა და ფაქტიურ დონეს შორის.

მომსახურების შეფასებისათვის გამოიყენება სხვადასხვა მე¬თოდი, მაგ., ისეთები,

როგორიცაა: მყიდველთა ანკეტური გამო¬კითხვები, ექსპერტული შეფასებები,

სტატისტიკური მეთოდები და ა. შ. სირთულე გამოიხატება იმაში, რომ მომსახუ¬რების

ხარისხის უმეტესი პარამეტრების გაზომვა არ შეიძლება რაოდენობრივად, ანუ ვერ

ხერხდება ფორმალიზებული შე¬ფა¬სების მიღება. ამიტომაც, ყველაზე ხშირად

გამოიყენება ხარის¬ხობრივი მახასიათებლები: კარგია – ცუდია; უფრო

ხელმისაწ¬ვდომია – ნაკლებად ხელმისაწვდომია და ა. შ.



თემა 3. ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური საფუძვლები

გეგმა

3.1. ტურიზმის მდგრადი განვითარების კონცეფცია. ტურიზმის მდგრადი

განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი.

3.2. ტურისტული ნაკადების ლოჯისტიკური პოტენციალი, 33. ტურიზმის რესურსული

და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა.

3.4. ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი და ლოჯისტიკური

აუდიტი.

3.5. ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ქართულ ტურიზმში

3.1. ტურიზმის მდგრადი განვითარების კონცეფცია. ტურიზმის მდგრადი

განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი

ტურიზმის მდგრადი განვითარების პრობლემების მოგვარებაში მნიშვნელოვანი

ადგილი უჭირავს ლოჯისტიკური მიდგომებს. ლოჯისტიკური მიდგომების

ეფექტურობა მდგომარეობს იმაში, რომ იგი საკითხებს განიხილავს ერთიანი სისიტემის

კომპლექსში და ერთიან ლოჯისტიკურ მოდელში აერთიანებს რეგიონის (ქვეყნის)

ტურისტულ-რეკრეაციულ რესურსებს, ტურიზმის მატერიალურ-ტექნიკურ ბაზას (მათ

განიხილავს როგორც ტურიზტების განთავსების ადგილების, მათი კვების,

ტრანსპორტირების და პროგრამული უზრუნველყოფის ერთობლიობას) და რეგიონში

შემოსული ტურისტების ნაკადებს.

ტურიზმის მდგრადი განვიტარების ლოჯისტიკურ მოდელში ინტეგრირებულ

მაჩვენებსლს წარმოადგენს ლოჯისტიკური პოტენციალი (ან გამტარუნარიანობა),

რომელიც ცალკ-ცალკე განისაზღვრება როფორც ტურისტული რესურსების

(ობიექტების) შემთხვევაში, ისე მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის, აგრეთვე

ტურისტული ნაკადისათვის. ტურიზმის მდგრადი განვიტარების ლოჯისტიკური

მიდელის საფუძველს წარმოადგენს კლასიკური ლპჯისტიკური მეთოდი ‘ზუსტად

დროში“ და შესაბამისი ლოჯისტიკური „წევის სისტემა“.



ნახ. 3.1. ტურიზმის ლოჯისყიკის კავშირები მიკრო და მაკროდონეზე

სასელმწიფო და რეგიონულ დონეზე ტურიზმის ლოჯისტიკის მთავარ პრობლემას

წარმოადგენს ტურისტულ-რესურსული პოტენციალის, ტურისტული მეურნეობის,

ტურისტუ;ლი ინფრასტრუქტურის (კერძოდ ტრანსპორტის) და ტურისტული

ნაკადების (იხ. ნახ. 3.1.) შეთანხნებული და კოორდინირებული მუშაობის

უზრუნველყოფა.

ტურიზმის, როგორც მომსახურების სფეროს თავისებურება მდგომარეობს იმაში,

რომ მის საფუძველს წარმოადგენს ტურისტულ-რეკრეაციული პოტენციალი.

საქართვე;ოს გააჩნიაუდიდესი ტურისტულ-რეკრეაციული პოტენციალი, რომელის

მახასიათებლებია თავისებურებებია საუკეთესო გეოგრაფიული მდებარეობა,

მრავალფეროვანი რელიეფი

საქართველოს საკმაოდ დამაიმედებელი ტურისტული პოტენციალი აქვს

ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარების თვალსაზრისით, რაც გლობალური

ტურისტული

ინფრასტრუქტურა

ტურიზმის



ინდუსტრია


რესურსი


ნაკადი



ტურისტული ბაზრისთვის ძალიან მიმზიდველია.საქართველოს ტურისტულ

პოტენციალს განსაზღვრავს

1) შავი ზღვის სანაპირო ზოლი,რომლის სიგრძე ქვეყნის მასშტაბით 318

კილომეტრია, იგი მასობრივი ტურიზმის განვითარების ძირითად საფუძველს

წარმოადგენს. 2) დიდი და მცირე კავკასიონის მთაგრეხილები,საქართველოს

მთიანეთი სამთო-სათხილამურო ტურიზმისა და ალპინიზმის განვითარებისათვის

ხელსაყრელ პირობებს ქმნის.3) კურორტები.

ბუნებამ უხვად დააჯილდოვა საქართველო. მთელ მსოფლიოში არც ისე ბევრი

ადგილი მოიძებნება, სადაც შედარებით მცირე ტერიტორიაზე განლაგებულია ამდენი

განსხვავებული ლანდშაფტი - ნოტიო სუბტროპიკებიდან მუდმივ თოვლამდე და

მყინვარებამდე, მაღალმთიან რაიონებში.

საქართველო კურორტების ქვეყანაა.აქ დღეისათვის 102 კურორტი და 182

საკურორტო ადგილია.ქვეყნის საკურორტო რესურსები მრავალფეროვანია.

აღრიცხულია შემდეგი სახის სამედიცინო პროფილის კურორტები: კარდიოლოგიური,

ნევროლოგიური, ურილოგიური, დერმატოლოგიური და ა.შ.

ზღვის დონიდან 700 მეტრ სიმაღლეზე განლაგებულია ბალნეოლოგიური

კურორტები-წყალტუბო, ნაბეღლავი, ნუნისი და სხვა. ზღვის დონიდან 1000 მეტრზე-

ასევე ბალნეოლოგიური კურორტები-ბორჯომი, საირმე, სურამი და სხვა.მაღალმთიანი

ზონის კურორტებია: ბაკურიანი, გუდაური, ბახმარო, შოვი და ა.შ. სადაც წარმატებით

მკურნალობენ ფილტვის ტუბერკულიოზს, ბრონქიალურ ასთმასდა ნევროზს.

საქართველოს თავისი ბუნებრივი, გეოგრაფიული, კლიმატური, რეკრეაციული

შესაძლებლობებისა და ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის გამო ტურიზმისა

და საკურორტო საქმიანობის დიდი პოტენციალი გაჩნია



3.2. ტურისტული ნაკადების ლოჯისტიკური პოტენციალი, ტურიზმის რესურსული

და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა

ქვეყანაში ან მის ცალკეულ რეგიონში ტურიზმის მდგრადი განვიტარების ერთ-

ერთ მაჩვენებელს წარმოადგენს მისი ლოჯისტიკური პოტენციალი, რომელმაც უნდა

უზრუნველყოსტურისტულ-რეკრეაციული პოტენციალის ეფექტური გამოყენება და

დროის გარკვეულ პერიოდი ტურისტების მაქსიმალური რაოდენობის მოძიდვა.

ამასტან ეკოლოგიურად სუფტა გარემოში შესაძლებელი იქნება კომფორტის

აუცილებელი დონე და არ დაირღვევა ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრების

პირობები და სტილი; უნდა აღინიშნოს, რომ ტურისტული რესურსების

ლოჯისტიკური პოტენციალის ზრდა თან ახლავს გარკვეული რისკები, რო,ელთა

შორისაც პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს:

ეკოლოგიური რისკები (გარემოს ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუარესება);

დესტრუქციული რისკები (ტურისტული რესურსების *ობიექტების) რღვევა;

სამედიცინო რისკები (ტურისტების ჯანმრთელობისა გაუარესება);

უსაფრთხოების რისკები (ტურისტების უსაფრთხოების პრობლემები) და სხვა.

მთლიანად ქვეყნის, ან მისი ცალკეული რეგიონის ტურისტულ-რეკრეაციული

ზონის ლოჯისტიკური პოტენციალი უნდა განისაზღვროს ცალკ-ცალკე ბუნებრივ-

რეკრეაციული და კულტურულ-ისტორიული ზონებისათვის (თითეული მათგანი

შეიძლება კიდე დაიყოს, ვინაიდან თითეულ მათგანს გააჩნია განსხვავებული

ლოჯისტიკური პოტენციალი. ,ხედველობაში უნდა მივიღოთ ისიც, რომ რეგიონის

რეკრეაციულ-ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური პოტენციალი შესაძლოა

მნიშვნელოვნად გაიზარდოს ხელოვნურად შექმნილი ტურისტიული ობიექტების

დახმარებით.

მაგალითის სახით შეგვიძლია განვიხილოთ ამერიკის შეერთებული შტატებისა

და მსოფლიოს გასართობი პარკი - დისნეილენდი.



უოლტ დისნეი2 ცნობილი იყო თავისი მულტიპლიკაციური ფილმებით, ერთხელ

მან გადაწყვიტა შეექმნა პარკი, სადაც მის მიერ შექმნილ თითეულ გმირს მოუყრიდა

ტავს. პარკის სახელწოდება იყო Fantasyland და Adventurland. დღეს ეს პარკები

დისნეილენდის სახელითაა ცნობილი. ვოლტის საპატივცემულოდ პარკის მთავარი

გმირია ყველაზე პოპულარული მულტფილმის პერსონაჟი „Mickey Mouse”. პარკის

მნიშვნელობას კიდევ უფრო მეტად ზრდის მასში დისნეის ანიმაციური ფილმების

გმირებად გადაცმული მსახიობების მონაწილეობა

დისნეის ოცნება, რომ შეექმნა პარკი რამდენიმე წლის შემდეგ აუხდა. მან

გამოიყენა თავისი ტანხა პარკის ასშენებლად. 1955 წელის 17 ივლისს „დისნეილენდი“

გაიხსნა ანაჰაიმში (კალიფორნია), რომელსაც გახსნიდან ერთი წლის განმავლობაში

სტუმრობდა ხუთი მილიონი ადამიანი. აქ ადამიანები აშშ-დან და მთელი

მსოფლიოდან სტუმრობდნენ.

უოლტ დისნეი გარდაიცვალა 1966 წელს. 1971 წელს „დინეივორლდი“ გაიხსნა

ორლანდოში (ფლორიდა). დღეს დისნეილენდი არის ტოკიოში, პარიზში და სხვა

მრავალ ქალაქში. ზოგადად დისნეილენდი არის პროექტი, როდესაც მსოფლიო

ტურიზმში პირველად შემუშავდა და განხორვციელდა თემატური პარკების, როგორც

დასვენების ახალი პარკების, კონცეფცია

ორლანდოს დისნეივორლდი წარმოადგენს ფლორიდის შტატის უმსხვილეს

ტურისტულ ღირსშესანიშნაობას. ის ასევე ახლოს მდებაროებს ქალაქ თამპთან.

ამიტომაც მასთან დაკავშირებულია სახელმწიფო და რეგიონული მნიშვნელობის

რამოდენიმე გზატკეცილი. აქვეა ორლანდოს საერთაშორისო აეროპორტი, საიდანაც

სპეციალური ავტობისებით ტურისტები გადაჰყავთ „დისნეი-უორდ- რეზორტ“-ის

სასტუმროში. პარკს სპეციალური ხელშეკრულება აქვს გაფორმეუბულია ავიოკომპანია

„დელტა ეირლაინთან“, რომელიც წარმოადგენს მის ოფიციალურ ავიაგადამზიდავს და

საკუტარი ოფისები გააჩნია დისნეილენდის სასტუმროებში. აეროპორტიდან მიმავალი

2 უოლტერ ელიას დისნეი (Walter Elias Disney) ამერიკელი კინოპროდიუსერი, რეჟისორი,

სცენარისტი, გამხმოვანებელი, ანიმატორი და ფილანტროპი. ” დაიბადა 1901 წლის 5 დეკემბერს,

ჩიკაგოში. უოლტ დისნეი განსაკუთრებით ცნობილია როგორც კინოპროდიუსერი, პოპულარული

შოუმენი, ინოვატორი ანიმაციაში და თემატური პარკების დიზაინში.



ავტობუსებს აქვთ გაჩერებები დისნეილენდის ყველა სასტუმროსთან. პარკი

განლაგებულია უზარმაზარ ტერიტორიაზე და დაყოფილია რამოდენიმე ნაწილად,

რომელიბიც ერთმანეთტან დაკავშირებულია შიდა საავტომობილო გზებით.

სისიტუმროშო მცხოვრებ ტურისტებს გადასცემენ „სასტუმრო ბარათებს“, რომლითაც

ტურისტს შეუძლია უფასოდ და შეუძღუდავად ისარგებლოს პარკის სატრანსპორტო

სისტემით, დაისვენოს ნებისმიერ პლაჟზე და ისარგებლოს პარკის სახვა რეკრეაციული

ხონით, იბანაოს სასტუმროს აუზშუ, ისარგებლოს ფასდაკლებებით „დისნეივორლდ“-

ისრესტორნებსა და მაღაზიებში.

დისნეივორდი გათვლილია პირველ რიგში საბავშვო და საოჯახო ტურიზმზე,

ამიტომაც აქაური ყველა მოვლენა და ღირსშესანიშნაობა უკავშირდება

მულტფილმების საყვარელი გმირების სახელებს. ასეთი ღონისძიებებია, მაგალითად,

დისნეის მულტფილმების გმირების პარადი, მიკი მაუსთან ან სხვა პერსონალთან

სადილობის შესაძლებლობა, მათგან ავტოგრაფების მიღება, თოჟინა ბარბთისადმი

მიძღვნილ მეჯლისში მონაწილეობა, და ა. შ. ასეთი შოუ პროგრამების ფასები

დამოკიდებულია ტურისტის ასაკზე, ამიტომაც არსებობს ფასები

ზრდასრულებისათვის, მოზარდებისათვის და სამ წლამდე ასაკის ბავშვებისათვის. სამ

წლამდე ბავშვები შეიძლება მიაბარონ სპეციალურ საბავშვო ბაღებში, სადაც მათ

მოუვლიან და ქქმნიან ყველა პირობას გართობისათვის. ერთ-ერთ მაისტან სადილობის

ფასი ზრდასრულებისათვის შეადგენს 12,95 ამერიკულ დლარს, და 7,95 დოლარს

ბავშვებისაღვის.

გარდა ამისა დისნეილენდი ტურისტებს სთავაზობს სხვა გასართობ პროგრამებს

მაუსთან ერთად, რომელიც საკმაოდ საინტერესოა როგორც ბავშვებისათვის, ისე

დიდებისათვის, მათ შორისაა „საშინელებათა ციხესიმაგრის“ მონახულება, სპეიალურო

კაპსულით („ადამიანის სხეულით“ - ადამიანის შინაგანი ორგანოები გადიდებულია

ათასჯერ) მოგზაურობა, სპექტაკლებში მონაწილეობა, სპეციალური ნავით გასაუბრება

20 ჩაბჩქერზე, ზოოპარკშინ გასეიტრნება და ა. შ. მყიდველების სურვილის შემთხვევაში

საონელი უფასოდ მიეწოდებათ სასტუმროში ან იგზავნება ტურისტის საცხოვრებელ

მისამართზე შეღავათიან ფასებში. პარკში არის უამრავი სავაჭრო ცენტრები



(მაღაზიები), სადაც წარმოდგენილია სხვადასხვა ქვეყნებში წარმოებული საქონელი.

არის მაღაზიები, სადაც შესაძლებელია სხვადასხვა სუვენირებისა და ცნობილი

ამერიკელი კონომსახიებების კუთვნილი საქონლის შძენა. პარკში არსებობს

ავტოსარემონტო და ავტოგაქირავების ცენტრები. ცენტრს გააჩნია საკუთარი

სატელევიზიო არხი.პაარკში ვიზიტიორთა რაოდენობა აღწევს რამოდენიმე ათეუ

ათასს დღეში და რამოდენიმე მილიონს წელიწადში (2005 წელს - 13 მილიონი).

„დისნეილენდის“ და „დისნეივორლდის“ მსგავსი გასართობი პარკები შექმნილია

ვროპისა და აზიის სხვადასხვა ქვეყნებში, მაგალითად „ევრო დისნეილენდი“ პარიზში,

„ტოკიო დისნეილენდი“ იაპონიაში, „ევროპა-პარკი“ გერმანიაში, ‘ლინნამიაკი“

ფინეთში, „ლეგოლენდი“ დანიაში.

ტურიზმის მდგრადი განვიტარბის ლოჯისტიკური მოდელი გვიჩვენებს, რომ მისი

მთავარი მდგენელია ტურისტული რესურსების კონცენტრაციის ადგილზე ჩამოსული

ტურისტების ნაკადი,. ეს ნაკადები საკმაოდ განსხვავებულია ტურისტების

შემადგენლობის, მათი მოთხოვნილებების, მარშრუტების, ფინანსური

შესაძლებლობების და სხვა ნიშნების მიხედვით. მაგრამ ტურისტული მომსახურების

მიღების ადგილზე (ტურისტულ ობიექტზე) ტურიზტების ნაკადი შეიძლება

განისაზღვროს ისეთი უნიფიცირებული მაჩვენებლების მიხედვით, როგორიცაა:

ტურისტული ნაკადის სიმძლავრე (ტურისტების რაოდენობა მოცემულ დროს);

ტურისტული ნაკადის ინტენსივობა (ტურისტების რაოდენობა დროის მოცემულ

პერიოდში);

ტურისტული ნაკადის სიმჭიდროვე (ტურისტების სიმჭიდროვე დროში 1კმ2

რეკრაციულ ფართობზე);

ტურისტული ნაკადის რიტმულობა (ნაკადების შემოსვლა დროის განსაზღვრულ

მონაკვეთებში).

ქვეყანაში ან მის ცალკეულ რეგიონში შემომავალი ტურისტული ნაკადის

ლოჯისტიკური პოტენციალის განსაზღვრისას საჭიროა ერთმანეთისგან განვასხვავოთ

მისი ისეთი სახეობები, როგორიცაა საპროექტო, საპროგნოზო და ფაქტიური.



საპროექტო ტურისტული ნაკადი, ესაა მისი შესაძლო მაქსიმალური (დასაშვები)

სიდიდეა, რომელიც დადგენილია ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური

პოტენციალის გათვალისწინებითნ)ეს მნიშვნელობა მითითებულია ობიექტის

ტრეკრეაციულ პასპორტში).

პროგნოზული ტურისტული ნაკადის მნიშვნელობა განისაზღვრება

მარკეტინგული კვლევების საფუძველზე მორიგი წლისათვის (მორიგი სეზონისათვის,

მორიგი თვისათვის, მორიგი დღისათვის). ცხადია მისი მნიშვნელობა არ შეიძლება

აღემატებოდეს საპროექტო ტურისტული ნაკადის მნიშვნელობას.

ფაქტიური ტურისტული ნაკადი შეიძლება განსხვავდებოდეს პროგნიზირებადი

ტურისტული ნაკადისაგან, როგორც წესი შემცირებისაკენ, რაც შეიძლება გამოწვეული

იყოს სხვადასხვა ფორს-მაჟორული მდგომარეობით (მაგალითად, ე.წ. კარიკატურასთან

გაკავშირებული სკანდალის გამო 2006 წელს თებერვალში 10 000 დანიელმა ტურისტმა

უარი თქვეს ეგვიპტეში გამგზავრებაზე, მიუხედავად იმისა რომ მათ უკვე დაგეგმილი

ჰქონდათ ეგვიპტეში გამგზავრება და გადახდილი ჰქონდათ საგზურის საფასური).

ტურისმის მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის ლოჯისტიკური პოტენციალი

განვიხილოთ სასტუმრო მომსახურების მაგალითზე. რეგიონის (ქალაქის) სასტუმრო

მომსახურების ტევადობა განისაზღვრება მათი ყველა სასტუმროს ჯამური

ინვენტარული სასტუმრო ადგილების რაოდენობით:

სადაც, მგ არის სასტუმრო ბაზრის ტევადობა;

სასტუმრო ბაზრის ტევადობა იყოფა ორ ბაწილად - შევსებული და შეუვსებელი

ტევადობა. შევსებული სასტუმრო ბაზრის ტევადობა ესაა ყველა სასტუმროში

შევსებული საწოლ-ადილების ჯამი, რომელიც ქმნის ამ მომსახურების ბარის

ტევადობას:

სასტუმრო მომსახურეის შეუვსებელი ნაწილი განისაზღვრება თითეულ

სასტუმროში შეუვსებელი საწოლ-ადგილების რაოდენობით, რომლებიც ქმნიან ერთიან

საბაზრო სივრცეს:



სასტუმრო მომსახურების ბაზარს გააჩნია დადებითი და უარყოფითი თვისება,

რომელიც საშუალებას იძლევა გამოვიყენოთ მოთხოვნის ინდექსი, რომელიც

განისაზღვრება დადებითი მოთხოვნის (შეცსებული ადგილების რაოდენობის) და

უარყოფით მოთხოვნის (შეუვსებელი ადგილების რაოდენობა) შეეფარდებითრეგიონის

სასტუმრო მომსახურების ბაზრის ტევადობასთან

აღნიშნული მაჩვენებლებით შეასაძლებელია შევაფასოთ მდგომარეობა რეგიონის

სასტუმრო მომსახურების ბაზარზე. იგივე მეთოდის გამოყენებით შეგვიძლია

ვისაუბროთ სხვა ტურისტული ობიექტების (სანატორიუმები, პანსიონები,

დასასვენებელი სახლები, ეკკპინგები, ტურისტული ბაზები, დასასვენებელი ბანაკები

და ა. შ>), მათ შორის კულტურულ შემეცნებითი და სპორტული დაწესებულებების

(მუზეუმები, თეტრები, საცურაო აუზები, სტადიონები, სათამაშო მოედნები და ა. შ>)

მიმართაც.

3.4. ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი და ლოჯისტიკური

აუდიტი. ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ქართულ ტურიზმში

ტურიზმი თანამედროვე მსოფლიო ეკონომიკის ერთ-ერთი უმსხვილესი,

მაღალშემოსავლიანი და ყველაზე დინამიურად განვითარებადი დარგია, რომელიც

პირდაპირ ან ირიბ გავლენას ახდენს მთლიანად სახალხო მეურნეობის განვითარებაზე.

მოთხოვნამ საერთაშორისო ტურიზმზე ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა და აჩვენა

თავისი ელასტიურობა და მოქნილობა გარეშე ფაქტორებთან მიმართებაში. ტურიზმის

მსოფლიო ორგანიზაციის (UNWTO - World Tourism Organization ) მონაცემებით

ტურიზმზე მოდის პლანეტის სერვისული ბაზრის 10%, მოსალოდნელია, რომ 2020

წლისათვის საერთაშორისო ტურისტული ვიზიტების რიცხვი გაიზრდება 11,6 მლრდ-



მდე. UNWTO-ს მონაცემებით, ტურიზმის ინდუსტრიის ზრდა გაგრძელდება

საშუალოდ 4%-იანი წლიური მატების ტემპით და უახლოეს წლებში მთლიანი შიდა

პროდუქტის 10%-ს, ანუ დაახლოებით 10 ტრილიონ დოლარს გაუტოლდება.

საქრთველოს ტურიზმის განვითარებისთვის არაჩვეულებ¬რივი

ადგილმდებარეობა და კლიმატი ახასიათებს. აქ შეიძლება როგორც მთიანი

რეგიონების განვითარება ისე ვაკე დაბლობების და შავი ზღვის ტერიტორიების

ათვისება. ჩვენი ქვეყნის ტურისტული ბაზარი 14 სამოგზაურო სეგმენტადაა

დაყოფილი. მთელს მსოფლიოში არც ისე ბევრია ადგილები, სადაც შედარებით მცირე

ტერიტორიაზე განლაგებულია ამდენი განსხვავებული ლანდშაფტი - ნოტიო

სუბტროპიკებიდან მუდმივ თოვლამდე და მყინვარებამდე მაღალ მთიან ადგილებში.

ქვეყანაში 12000 ისტო¬რიული ძეგლი, 150 მუზეუმი და მრავალი საგანძურია,

რომელიც დღითიდღე, თანდათანობით იზრდება. საქართველო ოდითგანვე ცნობილია

თავისი ბუნებრივი სამკურნალო ფაქტორე¬ბით, ამჟამად კი 102 კურორტი და 340

საკურორტო ადგილია, კურორ¬ტების ძირითადი ნაწილი ზღვის პირას და მთიან

რეგიონებშია.

როგორც ვხედავთ ტურიზმს საქართველოში კარგი პერსპექტივები გააჩნია.

შესაბამისად, ტურიზმის განვითარება საქართველოს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან

პრიორიტეტს წარმოად¬გენს. მიუხედავად უდიდესი პოტენციალისა, ეს დარგი ჯერ

კიდევ სრულყოფილად არ არის განვითარებული, ვინაიდან მისი წილი მთლიან

ეროვნულ პროდუტში ჯერ კიდევ მცირეა.

თანამედროვე პირობებში არსებობს უამრავი პრობლემა ტურიზმის სფეროში. ერთ-

ერთ ძირითად პრობლემას, რომლებიც ხელს უშლის აღნიშნული დარგის სწრაფ და

დინამიურ განვი-თარებას ჩვენს ქვეყანაში, მიეკუთვნება არასაკმარისი ინოვაციები.

ჩვენის აზრით, ტურიზმში სამეურნეო საქმიანობის ტრადიცი-ულმა მეთოდებმა

გარკვეულწილად ამოწურეს თავისი შესაძლებ-ლობები და აუცილებელია ახალი,

უფრო პროგრესული მეთოდების გამოყენება. კერძოდ, ტურისტული საქმიანობის

ეფექტურობის ამაღლება და სრულყოფა შესაძლებელია მეურ¬ნეობის ისეთი



სამეცნიერო-პრაქტიკული მიმართულების მეთოდე¬ბის გამოყენების საფუძველზე,

როგორიც არის ლოჯისტიკა.

ლოჯისტიკის სპეციალისტები აზრით - „სისტემური კვლევების პრაქტიკა აჩვენებს,

რომ ხშირ შემთხვევაში, პრობლემის სისტემური ფორმულირება განაპირობებს

მოცემული პრობლემის გადაჭრისათვის აუცილებელ და საჭირო გზების გამონახვას, ან

ასტიმულირებს სპეციალური აპარატის მოძიებას და კონსტრუირებას“.

სისტემური მიდგომის ერთ-ერთ ძირითად პრინციპს მთლიანობის პრინციპი

წარმოადგენს, რომლის მეთოდოლოგიური ფუნქციაც საგნის (მოვლენის) შესახებ

განსხვავებული შეხედუ-ლებების სინთეზის უზრუნველმყოფი ამოცანის ამოხსნაში

მდგო-მარეობს. ლოჯისტიკის, როგორც მეცნიერების შესწავლის ობი¬ექტებს

წარმოადგენს სხვადასხვა ნაკადური პროცესების მახასი¬ათებელი პარამეტრები

(კერძოდ, მატერიალური, მომსახუ¬რების, ინფორმაციული, ფინანსური). ამიტომაც,

მართებულად მიგ¬ვაჩ¬ნია ტურიზმის, როგორც ნაკადური სისტემის კონტექსტში

განხილვა.

ლოჯისტიკასა და ტურიზმში სხვადასხვა ლიტერატურული წყაროების ანალიზის

და სისტემური ანალიზის მეთოდოლოგიის გამოყენების საფუძველზე, ასევე

სიმრაველეთა თეორიაზე დაყრდნობით შეგვიძლია შევიმუშავოთ ოთხდონიანი

ლოჯისტიკური ტურისტული სისტემის მოდელი.

პირველი დონე წარმოადგენს ოთხი ქვესიმრავლის ერთობ¬ლი¬ო-ბას, რომელთა

სახელწოდებაც წაარმოდგება ნაკადის სახეობისგან:

• ლტს1 - ტურისტული ნაკადი;

• ლტს2 - მატერიალური ნაკადი;

• ლტს3 - ინფორმაციული ნაკადი;

• ლტს4 - ფინანსური ნაკადი;

მათემატიკურად მოცემული მოდელი შეიძლება წარმოვად-გინოთ შემდეგნაირად:

ლტს = {(ლტს1),( ლტს2),( ლტს3),( ლტს4)},

ამგვარად, აღნიშნული ოთხი ქვესიმრავლის თითეული პროცესი, მოვლენა,

ელემენტი ერთდროულად მიეკუთვნება ლოჯისტიკური ტურისტული სისტემის



სიმრავლეს, როგორც მთლიანი სიმრავლის შემადგენელი ნაწილი. თავის მხვრივ

ლტს1-4 თითეული ქვესიმრავლე შედარებით დაბალ დონეზე წარმოადგენს სიმრავლეს

- შემდგომი ქვედა ქვესიმრავლისათვის.

მეორე დონეზე ლტს1-4 ქვესისტემები იყოფა ქვესისტემებად ლტს1.1. და ლტს1.2,

ლტს2.1 და ლტს2.2., ლტს3.1 და ლტს 3.2, ლტს4.1 და ლტს4.2, რომლებიც ახასიათებენ

ნაკადების განზომი-ლებებს და მათ ინტენსივობას. ამასთან უნდა აღინიშნოს, რომ

ნაკადების ინტენსივობა უნდა გაიზომოს არა სტატისტიკური, არამედ დინამიკური

მახასიათებლებით დროის განსაზღვრულ პერიოდში.

მესამე დონეზე წარმოდგენილია სისტემის ელემენტები, რითაც ფორმირდება

აღნიშნული ნაკადი და რომელებიც პირდა-

ნახ. 1. ოთხდონიანი ლოჯისტიკური ტურისტული სისტემის მოდელი



პირ ან ირიბად მონაწილეობენ მის წინწაწევაში. აღნიშნული სისტემის შემდგომ

დონეზე აშკარაა მისი შესაბამისობა გრაფთა თეორიის „ხის“ კლასიკურ ცნებასთან,

რომლის მიხედვითაც ხის კიდეების რიცხი ერთეულით ნაკლებია მწვერვალების

რაოდენობაზე. თუმცა მესამე დონის სპეციფიკა მდგომარეობს იმაში, რომ თითეული

ელემენტი დაკავშირებულია წინა დონის ერთზე მეტ ელემენთან, ამიტომაც,

მაგალითად, ქვესისტემა ლტს1.1.1 ერთდროულად შეიძლება აღინიშნოს, როგორც

ლტს1.2.1.

წარმოდგენილი სტატის მიზანია გავაანალიზოთ მოცემული სისტემის ყველაზე

საინტერესო ელემენტები. როგორც წესი ტურისტული ნაკადის ფორმირების ჯაჭვი

იწყება ტუროპერა¬ტორით. ტურისტული საქმიანობის სპეციფიკა მდგომარეობს იმაში,

რომ ტურისტული რესურსები და ატრაქციები შეუძლებელია მიწოდებული იქნას

მომხმარებლისათვის, ვინაიდან თვითონ მომხმარებელი მიდის ტურისტულ

სამყაროში.

ამიტომაც, მოცემულ შემთხვევაში ტურისტი ერთდროულად წარმოადგენს

ტურისტული საქმიანობის საბოლოო პროდუქტის მომხმარებელსაც და მიწოდების

ობიექტსაც. ტურისტი და

ტუროპერატორი წარმოადგენენ ორ მიკროლოჯისტიკურ სისტემას, რომელთა

შორის კავშირიც შესაძლოა განხორციელდეს სხვადასხვა ორგანიზაციების

საშუალებით., ისინი მთლიანობაში ქმნიან განაწილების ლოჯისტიკურ არხებს და

მოცემულ შემთხვევაში გვევლინებიან როგორც ლტს1.1.3 ან ლტს 1.2.3 ქვესიმრავლეები.

ლოჯისტიკური ტურისტული სისტემის ბოლო დონე, ისე როგორც სხვა დონეებზე,

სხვადასხვაგვარი ელემენტების დიდი რაოდენობისა და მათ შორის არსებული რთული

კავშირების გათვალისწინებით, შეუძლებელია დაცული იყოს „ხის“ აგების კლასიკური

პრინციპი, ვინაიდან ის წარმოადგენს ნაკადების ბაზას.

ტურისტული ნაკადისთვის ძირითადი ელემენტების სახით შეგვიძლია გამოვყოთ

სხვადასხვა ტიპის სამგზავრო ტრანსპორტი, აგრეთვე სამგზავრო სატრანსპორტო

სისტემის ელემენტები, ისეთები, როგორიცაა აეროპორტები, სამგზავრო სადგურები,

სატრანსპორტო გზები და ა. შ.



მატერიალური ნაკადების ბაზის ელემენტები ნაწილობრივ კორელირდება

ტურისტული ნაკადის ბაზის ელემენტებთან. განს-ხვავება მდგომარეობს იმაში, რომ აქ

გამოიყენება სატვირთო სატ¬რან-სპორტო საშუალებები, აგრეთვე გადაზიდვების

ტექნიკური უზრუნველმყოფის საშუალებები: ტერმიანელები, საწყობები, კონ¬ტე-

ი¬ნერები, შეფუთვა, ტარა, პალეტები, მწარმოებლების, მომხ¬მა¬რებ-ლების და საერთო

სარგებლობის გადამტვირთავი მექანიზმები.

ინფორმაციული და მმართველობითი ნაკადების ბაზა აერთიანებს შემდეგ

ძირითად ელემენტებს: ელექტრო გამომთვლელი მანქანები, რომლებსაც გააჩნიათ:

მონაცემთა უნივერსალური ბანკები (ბაზები) კონტრაქტების, მწარმოებლებისა და

მომხმარებლების შესახებ; ინფორმაციის გადაცემის სხვადასხვაგვარი არხები;

ეკონომიკურ-მათემატიკური მოდელები, პერსონალის სასწავლო პროგრამები;

მარაგების მართვის მოდელები. აქვე არსებობს ნორმატიულ-სამართლებრივი ბაზები

(კანონები, საერთაშორისო კონვენციები, კოდექსები და ა. შ.), რომლებიც

უზრუნველყოფენ ლოჯისტიკური ტექნოლოგიებისა და ტურიზმის რეგულირებას.

ლტს-ის მეოთხე დონეზე ფინანსური ნაკადის ფუნქციონი¬რების უზრუნველმყოფ

ძირითად ელემენტებს წარმოადგენენ კომერციული ბანკები, სადაზღვევო

ორგანიზაციები, აგრეთვე საინვესტი¬ციო და საფინანსო საქმიანობის

განხორციელებისათვის საჭირო ფინანსური ანგარიშების შედეგები: ფინანსური

შემოსავლების სალდო, დაგროვებული ფინანსური ნაკადი, ბიზნეს-გეგმების

გაანგარიშების ვარიანტები და სხვა.

ჩვენს მიერ წარმოდგენილი ტურისტული კომპლექსის ლოჯისტიკური სისტემის

ოთხდონიანი იერარქიული მოდელი გვიჩვენებს დაინტერესებულ მხარეებს შორის

არსებულ და შესაძლო კავშირებს. იგი არსებითად განსხვავდება ტრადიციული

მიდგომებისაგან და ნაკადურ პროცესებს განიხილავს კომპლექსურად, სისტემური

მართვის თვალსზრისით, რაც, ერთის მხვრივ, მიმართულია სხვადასხვა ნაკადების

ურთიერთჰარმონიზაციისაკენ, მეორეს მხვრივ კი უზრუნველყოფს თითეული ნაკადის

მართვის ოპტიმიზაციას ისეთი მახასიათებლებზე ზემოქმედებით, როგორიცაა

ნაკადის მიმართულება, მოცულობა, სიჩქარე და ა. შ.



თემა 4. ტურიზმის რესურსული ბაზის ლოჯისტიკა

გეგმა

4.1. ტურიზმის რესურსული ბაზის მნიშვნელობა და მისი ლოჯისტიკური შეფასება

4.2. ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასების მეთოდიკა.

სანაპირო ზონების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასება

4.1. ტურიზმის რესურსული ბაზის მნიშვნელობა და მისი ლოჯისტიკური შეფასება

ტურიზმის ინდუსტრია არის დარგთაშორისი კომპლექსი, რომელიც გამიზნულია

ტურისტული პროდუქტის წარმოებასა და იმ მოთხოვნების დაკმაყოფილებაზე,

რომელიც ადამიანებს უჩნდებათ თავიანთი საცხოვრებელი ადგილიდან დროებითი

დანიშნულების ადგილამდე გადაადგილებისას და იქ ცხოვრებისას (გარდა სხვა

ქვეყანაში იმ პროფესიული მოღვაწეობისა, რისთვისაც ისინი გასამრჯელოს მიიღებენ).

ტურიზმის ინდუსტრიაში ვიწრო ცნებით შედის:

1. განთავსების საშუალებები (სასტუმროები, სასტუმრო სახლები, პანსიონატები,

კემპინგები და ა. შ.);

2. ტურისტული ფირმები (ტუროპერატორები, ტურისტული სააგენტოები,

საექსკურსიო ბიუროები, გიდების ბიუროები);

3. სარეკლამო–საინფორმაციო ტურისტული დაწესებულებები (სარეკლამო

სააგენტოები და ბიუროები, საინფორმაციო სააგენტოები);

4. ტურიზმის მარეგულირებელი ასოციაციები და სახელმწიფო ორგანოები,

საზოგადოებრივი ტურისტული ორგანიზაციები და გაერთიანებები.

ტურიზმის ინდუსტრიის ფართო ცნებაში აგრეთვე შედის ტურიზმის ინდუსტრიის

არატიპური სუბიექტები:ტურიზმის ინდუსტრია არის დარგთაშორისი კომპლექსი,

რომელიც გამიზნულია ტურისტული პროდუქტის წარმოებასა და იმ მოთხოვნების

დაკმაყოფილებაზე, რომელიც ადამიანებს უჩნდებათ თავიანთი საცხოვრებელი

ადგილიდან დროებითი დანიშნულების ადგილამდე გადაადგილებისას და იქ



ცხოვრებისას (გარდა სხვა ქვეყანაში იმ პროფესიული მოღვაწეობისა, რისთვისაც ისინი

გასამრჯელოს მიიღებენ).

ტურიზმის ინდუსტრიაში ვიწრო ცნებით შედის:

1. განთავსების საშუალებები (სასტუმროები, სასტუმრო სახლები, პანსიონატები,

კემპინგები და ა. შ.);

2. ტურისტული ფირმები (ტუროპერატორები, ტურისტული სააგენტოები,

საექსკურსიო ბიუროები, გიდების ბიუროები);

3. სარეკლამო–საინფორმაციო ტურისტული დაწესებულებები (სარეკლამო

სააგენტოები და ბიუროები, საინფორმაციო სააგენტოები);

4. ტურიზმის მარეგულირებელი ასოციაციები და სახელმწიფო ორგანოები,

საზოგადოებრივი ტურისტული ორგანიზაციები და გაერთიანებები.

ტურიზმის ინდუსტრიის ფართო ცნებაში აგრეთვე შედის ტურიზმის ინდუსტრიის

არატიპური სუბიექტები:

1. წარმოების სფეროში: სუვენირების, სპორტული საქონლის, დასვენებისათვის

განკუთვნილი საქონლის, ტურიზმის ლიტერატურის, ფოტოსაქონლის,

მანქანათმშენებლობის პროდუქციის და სხვა საქონლის მწარმოებელი საწარმოები;

2. მომსახურების სფეროში: გართობის, კონგრესების, გამოფენების, ბაზრობების

მომწყობისაწარმოები; კვების ობიექტები, კულტურულ–საგანმანათლებლო,

სამედიცინო, სადაზღვევო და სხვა სახის მომსახურების საწარმოები.

ტურიზმის განვითარება უშუალოდაა დაკავშირებული მის მატერიალურ–

ტექნიკურ ბაზასთან, რომელიც მისი მატერიალური საფუძველია. მატერიალურ–

ტექნიკური ბაზა ქმნის ტურისტთა მომსახურებისათვის აუცილებელ პირობებს

(განთავსება, კვება, ტურისტთა გადაყვანა, მკურნალობა, ექსკურსიები და ა. შ.).

მატერიალურ–ტექნიკური ბაზის შემადგენლობაში შედის: ტურისტული ფირმები და

სააგენტოები; სასტუმროები; ტურისტული ბაზები; კვებისა და სავაჭრო საწარმოები;

ავტოსატრანსპორტო საწარმოები; ტურისტული აღჭურვილობისა და ინვენტარის

გამქირავებელი პუნქტები; ტურისტული საგზურების სარეალიზაციო ბიუროები;



ტურისტული კლუბები, სადგურები; საკონტროლო–სამაშველო სამსახურები;

ატრაქციები და ა. შ.

ყველაფერი ეს მატერიალურ–ტექნიკური ბაზის პირდაპირი ელემენტებია. ესაა

ტურიზმის ის არეები, რომლებიც პირდაპირ კონტაქტში არიან ტურისტებთან.

პირდაპირი ელემენტების გარდა, მატერიალურ–ტექნიკურ ბაზაში არსებობს

არაპირდაპირი ელემენტები, რომლებიც ხშირად მოიხსენიება როგორ დამხმარე არეები

ანუ ეს ისეთი სფეროებია, რომლებსაც ტურისტებთან შეიძლება პირდაპირი კონტაქტი

არ გააჩნიათ, მაგრამ მათ გარეშე ტურიზმის ინდუსტრია ვერ იარსებებდა.

არაპირდაპირ ელემენტებს მიეკუთვნება:

ინფრასტუქტურა; გზები; აეროპორტები; კომუნიკაციები; საზოგადოებრივი

საპირფარეშოები;

საინფომაციო (მაგალითად, საგზაო) ნიშნები; სოფლის მეურნეობა; მრეწველობა;

სამშენებლო ინდუსტრია; ელექტროენერგია; წყალი; კანალიზაცია და სანაგვე

ინფრასტრუქტურა.

მატერიალურ–ტექნიკური ბაზის მდგომარეობისა და განვითარების

მახასიათებელი მაჩვენებლებია: დასასვენებელი სახლების, პანსიონატების,

ტურბაზების, სასტუმროების, სანატორიუმების და ა. შ. საწოლების ფონდი;

ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ ტურისტებისათვის გათვალისწინებული

საწოლების რაოდენობა; ტურისტთა კვების საწარმოთა სავაჭრო დარბაზებში

ადგილების რაოდენობა; თეატრებში ტურისტთათვის განკუთვნილი ადგილების

რაოდენობა; აბაზანების რაოდენობა წყლით სამკურნალო დაწესებულებებში და ა.შ.

4.2. ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასების მეთოდიკა.

სანაპირო ზონების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასება

საქართველო ევროპისა და აზიის საზღვარზე მდებარეობს. დასავლეთით მას შავი

ზღვა აკრავს, ჩრდილოეთით რუსეთი ესაზღვრება, აღმოსავლეთით - აზერბაიჯანი,

სამხრეთით კი თურქეთი და სომხეთი. საქართველოს ბუნებრივი კლიმატური



მრავალფეროვნებიდან გამომდინარე დიდი ტურისტული პოტენციალი გააჩნია.

ქვეყანაში ტურიზმის განვითარებას ხელს უწყობს შავი ზღვის სანაპირო ზოლის

არსებობა, რომელიც მეტად მიმზიდველ ადგილს წარმოადგენს როგორც

ადგილობრივი, ისე უცხოელი ტურისტებისათვის. საქართველოს კარგი პოტენციალი

გააჩნია სამთო-სათხილამურო სპორტის, ალპინიზმის, აგროტურიზმის

განვითარებისათვის, რასაც განაპირობებს დიდი და მცირე კავკასიონის

მთაგრეხილების არსებობა. კავკასიონის მრავალი მწვერვალის სიმაღლე 4000 მეტრს

აღემატება, ხოლო შხარა და ყაზბეგი 5000 მეტრსაც კი აჭარბებს.

ჩვენი ქვეყანა გამოირჩევა, როგორც კურორტების, ასევე ე.წ. საკურორტო

ადგილების სიმრავლითაც. გარდა იმისა, რომ კურორტებზე მიმზიდველი ბუნება და

გარემოა დასვენებისათვის, მათ უმრავლესობას სამკურნალო დანიშნულებაც გააჩნია.

აქვე უნდა აღინიშნოს მინერალური სამკურნალო წყლებიც, რომელთა რიცხვი 2000

აღემატება.

ზემოთ ხსენებულ ფაქტორებს მეტად დიდი მნიშვნელობა აქვს ტურიზმის

განვითარებისათვის, რადგან ვიზოტორთა მოგზაურობის მიზანს მხოლოდ დასვენება

არ წარმოადგენს, ხშირად ისინი მიემგზავრებიან რეკრეაციის ან გამოჯანმრთელების

მიზნით, შესაბამისად შეიძლება ითქვას, რომ ამ კუთხით საქარველო დიდი

მრავალფეროვნებით გამოირჩევა.

ჩვენი ქვეყანა ასევე მდიდარია კულტურული და ისტორიული ძეგლებით,

რომელთაგან ზოგიერთი ჩვენს წელთაღრიცხვამდე რამოდენიმე საუკუნით ადრეც კი

არის დათარიღებული.

მიუხედავად ზემოთ ხსენებული ხელსაყრელი გარემოებების არსებობისა უნდა

აღინიშნოს, რომ საქართველოში ტურიზმი ნაკლებად არის განვითარებული.

შესაბამისად არ ხდება არსებული პოტენციალის სათანადოდ გამოყენება და იკარგება

პოტენციური შემოსავლის დიდი ნაწილი, რომელიც შეიძლება მიღებულ იქნას

ტურიზმის სფეროდან. ამის მიზეზია ქვეყანში და კონკრეტულად ამ სფეროში

არსებული მრავალი პრობლემა, რომელთა სრულყოფილი ჩამოთვლაც ალბათ

შეუძლებელია.



ბაზარზე ფუნქციონირებისას აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ტურისტული

პროდუქტის სპეციფიკურობა. იგი სხვა პროდუქტებისგან გარკვეული თვისებებით

გამოირჩვა, რომლებიც აუცულებლად უნდა გავითვალისწინოთ, რათა წარმატებას

მივაღწიოთ კონკურენტულ გარემოში.

ტურისტული პროდუქტი არის დანიშნულების ადგილზე მისი გამოყენებისა და

წარმოების ერთობლიობა. ტურისტული პროდუქტი ძირითადად მომსახურების

ტიპისაა, რაც, ცოტა არ იყო ართულებს სიტუაციას მომხმარებლებისა და მომსახურე

პერსონალის ინდივიდუალიზმიდან გამომდინარე.

ტურიზმის მომსახურება გამოირჩევა სხვადასხვა მახასიათებლებით.

უპირველეს ყოვლისა, ტურიზმის მომსახურება არამატერიალურია (წარმოსახვითია).

საერთაშორისო ვაჭრობისა და საგადასახდელო ბალანსის ტერმინოლოგიით,

შემოყვანისა და გაყვანის ტურიზმი — უხილავი ექსპორტ — იმპორტია.

ტურიზმის მომსახურების მეორე მნიშვნელოვანი მახასიათებელია — განუყოფლობა.

წარმოებას და მოხმარებას ადგილი აქვს მწარმოებლის ტერიტორიაზე და არა

ტურისტის სახლში. შედეგად, ტურიზმის მიმწოდებლის პერსონალს გარკვეული

კონტაქტი აქვს მომხმარებელთან და განიხილება ტურისტების მიერ, როგორც

მომსახურების პროდუქტის განუყოფელი ასპექტი.

ტურისტული პროდუქტი „მალფუჭებადია“. შეუძლებელია სასტუმროს ნომრების

„დასაწყობება“ არასრული დატვირთვის დროს. თუმცა, წარმადობის მენეჯმენტისა და

ფასების დიფერენციაციის მეშვეობით შეგვიძლია მაქსიამლურად უზრუნველვყოთ

სასტუმროს 100-90%-ით დატვირთვა.

ტურიზმზე მოთხოვნა სეზონურია.წლის განმავლობაში არის კვირები და თვეები,

როდესაც პროდუქტზე მოთხოვნა დიდია და პერიოდები, როდესაც მასზე მოთხოვნა

მცირეა. სეზონურობას ძირითადად იწვევს კლიმატი, სასწავლო არდადეგები და

შვებულებები. რა თქმა უნდა, ამას თავისი უარყოფითი ეფექტები ახლავს. პირველ

რიგში, ტურისტული ადგილის მაქსიმალური დატვირთვის დროს, შესაძლოა მოხდეს

ჭარბი მოთხოვნა, გადაიტვირთოს ადგილი და ვეღარ მოხერხდეს პროდუქტის

მომხმარებლისთვის მიწოდება. ეს გამოიწვევს რესურსების ფუჭ მოცდენას და

უკმაყოფილო მომხმარებელს. სეზონურობა იწვევს უმუშევრობასაც.

არასეზონურ პერიოდში გარკვეული ტიპის პერსონალზე იკლებს მოთხოვნა და ეს

ადამიანები რჩებიან დაუსაქმებლები. ამ პრობლების აღმოსაფხვრელად, ზოგიერთმა

ქვეყანამ, მათ შორის ჩინეთმა, შეცვალა არდადეგებისა და შვებულებების სისტემა.

არდადეგებისა და შვებულებების დღეების რაოდენობა შეძლებისდაგვარად

გადანაწილდა წლის პერიოდზე ( 4-4 არდადეგები/შვებულება დროის მცირე

მონაკვეთებით). ამ ნაბიჯით ჩინეთმა მოაგვარა ჩინეთის დიდ კედელზე არსებული

რიგების პრობლემა და რესურსების ფუჭად მოცდენა.

ზემოთ ჩამოთვლილი თვისებებიდან გამომდინარე, ერთი შეხედვით, შეიძლება

შეგვექმნას შთაბეჭდილება, რომ ტურისტული პროდუქტის წარმოება საკმაოდ



რთული პროცესია და არ ღირს მასზე დროის, ადამიანური კაპიტალისა და ფინანსური

რესურსები მოცდენა. თუმცა ეს ასე არ არის. ტურისტულ პროდუქტს, სხვა

სექტორებისგან განსხვავებით, ნაკლები დანახარჯები სჭირდება წარმოებისთვის.

მაგალითად, ბევრი ბუნებრივი სანახაობა უფასო საქონელია, ან საჭიროებს მხოლოდ

მცირე ინვესტიციას, რათა გახდეს ოპერირებადი; ასევე კულტურულ სანახაობათა

უმეტესობა, როგორებიცაა მონასტრები, ციხე-სიმაგრეები და მუზეუმები აშენებულია

არა ტურისტული მიზნებისათვის და მხოლოდ შემდგმში იქცა ტურისტულ

სანახაობად.

ტურიზმის სექტორს სჭირდება აეროპორტები, რკინიგზა, საავტომობილო გზები,

საბაგირო გზები, საკრუიზო გზები, ყველა ესენი საკმაოდ დიდ ინვესტიციას

მოითხოვს, თუმცა მათი უმეტესობა ემსახურება არა მარტო ტურიზმის სექტორს,

არამედ ეროვნული ეკონომიკის სხვა სფეროებსაც.

სახელმწიფო თანაბრადორიენტირებული უნდა იყოს როგორც შიდა, ისე

საერთაშორისო ტურიზმზე. სამწუხაროდ, საქართველოს, და არა მარტო

საქართველოს, ზოგადად, ტურისმის სექტორს, ახასიათებს უარყოფითი მაჩვენებელი,

რაც განპირობებულია შემდეგი პარადოქსით: თუ რეზიდენტის შემოსავალი იზრდება

პირობითად 1%-ით, მაშინ მისი მოთხოვნა გაყვანის ტურიზმზე იზრდება 1,5%-ით,

რაც საკმაოდ უარყოფითი მაჩვენებელია. რეზიდენტების მიერ ხდება ეროვნული

ვალუტის ქვეყნიდან გადინება, რაც უარყოფითად აისახება მთლიანად ეკონომიკასა

და ქვეყნის კეთილდღეობაზე. აქედან გამომდინარე, სახელმწიფო უნდა ცდილობდეს

შიდა ტურიზმის განვითარებას, რათა რეზიდენტებისთვის თავიანთი სამშობლო

მიმზიდველი ტურისტული ადგილი გახდეს და დისკრეციული შემოსავლები

ადგილობრივ მომსახურებაში გადაიხადოს.

ტურიზმის სფეროში მნიშვნელოვანია საერთაშორისო ბაზარზე გამყარებული

პოზიცია, რათა მოვიზიდოთ უცხოელი მომხმარებელი. საქართველო, თავისი

ტურისტული პოტენციალის გამოყენებას, მე-20 საუკუნეში, უფრო ზუსტად, მეორე

მსოფლიო ომის შემდგომი წლებიდან იწყებს. ამ პერიოდიდან დღემდე ჩვენს ქვეყანაში

ხშირად იქმნებოდა პოლიტიკურად არამდგრადი სიტუაცია, რაც პირდაპირ აისახება

უცხოელ მომხმარებელზე, რომელიც ტურისტული პაკეტის შერჩევისას პირველ რიგში

ტურისტული დანიშნულების ადგილისგან უსაფრთხოებასა და პოლიტიკურ

მდგრადობას ითხოვს. ობიექტურად უნდა აღვნიშნოთ, რომ საქართველოს

ტურისტული პოტენციალი ჯერ-ჯერობით კარგად არ არის ცნობილი ევროპისა და

ამერიკის კონტინენტზე.

თავდაპირველად, საქარელოს სტუმრები კავკასიელი ტურისტები იყვნენ,

რომელთათვისაც მეტ-ნაკლებად ცნობილი იყო საქართველო. ბოლო პერიოდში

მდგომარეობა ნელ-ნელა იცვლება და ტურისტული ნაკადები ევროპიდანაც იწყებს

შემოსვლას. მომხმარებლის ტიპის ცვლილება, ასევე ახალი პერიოდი ჩვენი ქვეყნის

მხრიდან კარგკვეულ ცვლილებებს მოითხოვს. ეს ცვლილებები ეხება ძირითადად

უსაფრთხოებას (როგორც გარემოსი ასევე შენობების), თანამედროვე ტექნოლოგიების

დანერგვას (განს. სასტუმროს სექტორში) და რაც მთავარია, მომსახურე პერსონალის



გადამზადებას. ბოლო ფაქტორი ტურზმის ბუნებიდან გამომდინარე განსაკუთრებით

მნიშვნელოვანია, რათა, სწორედ ტურიზმისა და მასპინძლობის ინდუსტრიაში

მომუშავე პერსონალი წარმოადგენს ჩვენი ქვეყნის კულტურასა და ტურიზმის

წარმოების დონეს. აუცილებელია ტურისტული დანიშნულების ადგილების,

სასტუმროს, კვების ობიექტებისა და სხვა ადგილებში მომუშავე პერსონალების

ინფორმირება/გადამზადება თანამედროვე სტანდარტების მიხედვით, რათა მათ

შეძლონ უპასუხონ მომხმარებლების თანამედროვე მოთხოვნებს.

საერთაშორისო ტურისტულ ბაზარზე წარმოდგენილი სასტუმროები და ტურ-

ოპერატორები იყენებენ დაჯავშნის თანამედროვე სისტემას. ეს სისტემა

მოსახერხებელია როგორც მომხმარებლისთვის, ისე მიმწოდებლისთვის, რათა ხდება

დროის დაზოგვა და დაჯავშნის შეცდომების მინიმუმამდე დაყვანა. უნდა აღვნიშნოთ,

რომ საქართველოში წამყვან სასტუმროებსა და ტურ-ოპერატორულ ორგანიზაციებში

ეს სისტემები დანერგილია და წარმატებით ხორციელდება მათი გამოყენება.

კომფორტამდე ტურისტისთვის, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ყველაზე დიდი

მნიშვნელობა აქვს უსაფრთხოებას. ქვეყანა ტურისტს უნდა უქმნიდეს უსაფრთხოების

განცდას. ამისთვის სახელწიფოში გამართულად უნდა მუშაობდეს შესაბამისი

ორგანოები, გარდა ამისა, ტურისტული პროდუქტის გაყიდვისას, მწარმოებელი

გარკვეულ გარანტიას უნდა სთავაზობდეს მომხმარებელს, რათა დადაებითი განწყობა

შეუქმნას მას.

საქართველოში როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო სექტორები და კომპანიები

მუდმივად უნდა ცდილობდნენ ტურიზმის სექტორის სტიმულირებას ინვესტიციების

ჩადებისა და სხვადასხვა ღონისძიებებით მხარის დაჭერის გზით. ტურიზმი

მსოფლიოს წამყვანი ქვეყნების ეკონომიკის უდიდესი ნაწილია. ამის მიზეზი კი ის

დადებითი შედეგებია, რაც ტურიზმის ზრდას მოჰყვება. ეს გახლავთ, პირველ რიგში,

სახელმწიფო შემოსავლების ზრდა. სახელწიფომ, ტურიზმის მხარდაჭერისთვის,

სწორად უნდა მიიღოს ისეთი რეგულაციები, რომლებიც უკავშირდება მაგალითად,

სავიზო რეჟიმს, საბაჟო გადასახადს. საბაჟო გადასახადისგან გათავისუფლება იქ,

სადაც პროდუქტზე მოთხოვნა მაღალია, დამატებითი სტიმული ხდება

მომხმარბლისთვის პროდუქტით სარგებლობისათვის.

ამის კარგი მაგალითია მიმოსვლა დიდ ბრიტანეთსა და საფრანგეთს შორის, ან

სპეციალური მოგზაურობები ბაჟისგან გათავისუფლებულ პორტ ჰონკ-კონგში, ანდა

დუბაისა და ანდორაში. ბევრი ტურისტი ახლო აღმოსავლეთის გავლით მგზავრობისას

ირჩვს თვითმფრინავებს, რომლებიც ჩერდებიან დუბაიში, ვინაიდან იქ ბაჟისაგან

გათავისუფლებული საქონელი ძალიან იაფია. სახელმწიფო ასევე აქტიურად უნდა

ახალისებდეს სხვადასხვა გრანტებით საწარმოებსა და ინვესტორებს, რათა მათ

აწარმოონ ტურისტული პროდუქტი და, რაც მთავარია, ეს წარმოება არ უქმნიდეს

საფრთხეს ეკოლოგიასა და საზოგადოების უსაფრთხოებას.

ტურიზმის სექტორს თავისთავად უარყოფითი მხარეებიც გააჩნია. მაგალითად,

უცხოური კაპიტალის შემოდინება ტურიზმში ( სასტუმროების გასხნა: რედისონი,

ჰოლიდეი ინ) იწვევს შემოსავლების გადინებას ქვეყნიდან. თუმცა, უცოურ



ინვესტიციას თავისი დადებითი მხარეებიც აქვს, მაგალითად, მოსახლეობის

დასაქმება. სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, რომ ტურისტთა დიდი რაოდენობა ხშირ

შემთხვევაში აზიანებს ბუნებას, ისტორიულ ძეგლებსა თუ ეკოლოგიას. ზოგჯერ,

ტურისტთა დიდი ნაკადების გამო, მენეჯერები ვერ უზრუნველყოფენ ტურისტული

პროდუქტის სათანადო დაცვას, რის გამოც ხდება მისი დაბინძურება (ყველაზე

ხშირად), დაზიანება, რაც საკმაოდ უარყოფითი ეფექტია ჩვენი ქვეყნის

ფასეულობებიდან გამომდინარე.

საქართველოს ტურისტული პოტენციალი საკმაოდ დიდია. ქვეყნის

ეკონომიკური ზრდისთვის საჭიროა ამ პოტენციალის სწორად გამოყენება. რაც შეეხება

ტურიზმის სექტორის უარყოფით ეფექტებს ვფიქრობ, რომ განათლებით,

მენეჯმენტით, სწორი გადაწყვეტილებების მიღებითა და საზოგადოებრივ

კეთილდღეობაზე ზრუნვით, შესაძლებელია ისეთი სარგებლის მიღბა, რომელიც არა

მხოლოდ გადაფარავს უარყოფით ეფექტებს, არამედ, საშუალებას მოგვცემს,

უზრუნველვყოთ მათი უმეტესობის არარსებობა და ამით ტურიზმის სექტორი

გავხადოთ ქვეყნის ეკონომიკის ერთ-ერთი მოწინავე დარგი



თემა 5. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა

გეგმა

5.1. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის შეფასება;

5.2. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის სტრატეგია, დაგეგმვა და ორგანიზაციული

ფორმები.

5.3. ვერტიკალური და ჰორიზონტალურტი ინტეგრაცია ტურიზმში.

5.4. ტურპროდუქტების წინწაწევის ლოჯისტიკური არხები: ტრადიციული და

თანამედროვე მიდგომები

5.1. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის შეფასება

ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა წარმოადგენს ტურიზმის სფეროში ეფექტური

მენეჯმენტის ძირითად საშუალებას.ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა ეს არის

სპეცუფიკური ლოჯისტიკური საქმიანობა ტურიზმში, რომლის მიზანია ტურის

შემუშავების, მისი ფორმირების და მზა პროდუქციის მომხმარებელზე მიწოდების

პროცესში განხორციელებული ყველა ოპერაციის დაგეგმვა, მართვა და

კონტროლი.ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა ასევე მოიცავს ტურის

განხორციელებასთან დაკავშირებული ინფორმაციის მოძიებას, დამუშავებასა და

შენახვას.

ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა უზრუნველყოფს ტურისტულ კომპლექსში

ტურისტული, მატერიალური, ფინანსური და ინფორმაციული ნაკადების ეფექტურ

მართვას, რაც განაპირობებს ტურისტული პროდუქტის შექმნასა და რეალიზაციაზე

გაწეული დანახარჯების შემცირებას. ლოჯისტიკა ასევე წარმოადგენს ბაზარზე

კონკურენტუნარიანობის ამაღლების მძლავრ იარაღს და ტურიზმში მმართველობითი

გადაწყვეტილებების ფილოსოფიას. ტურიზმის ლოლისტკიზაციის აუცილებლობა

განპირობებულია კონკურენტულ ბაზარზე



ტურიზმის ლოჯისტიკა ფირმის დომეზე მოიცავს შემდეგ ფუნქციონალურ

სფეროებს:

- ინფომაციული, რომელიც ითვალისწინებს: ა) ტურის დაგეგმვას, ბ) დაკვეთის

დამუსავებას, გ) მოთხოვნის პროგნოზირებას;

- სატრანსპორტო, რომლის შემადგენლობაშიც შედის: ა) ტრანსპორტის სახეობის

შერჩევა ბ) გადამზიდავი კომპანიის შერჩევა გ) ყველა მარშრუტზე გადაზიდვის

ოპტიმალური სქემის შერჩევა.

- წარმოების მომსახურება, მათ შორის: ა) იმ საწარმოების, რომელბიც

ახორციელებსნ ყურის ფორმირებას, ბ) იმ საწარმოების, რომლებიც ტურისტებს

უწევენ მომსახურებას.

- საკადრო, რაც ითვალისწინებს: ა) კადრების შერჩევა, ბ) მათი მომზადება და

გადამზადება გ) მათი სამუშაო ადგილებზე გადანაწილება (ვინ იმუშაევბს

ქაღალდებთან, ვინ აადამიანევბთან);

ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკურ სისტემებს მიეკუთვნებიან შემდეგი

მდგენელები:

1) ტურისტული ფირმა და მისი ფილიალები, რომლებიც მთლიანობაში

ემსახურებიან კლიენტების განსაზღრულ რაოდენობას;

2) ტურიზმის ინფრასტრუქტურა, რომელიც მოიცავს ინფორმაციულ და

სატრანსპორტო ქსელებს;

3) კავშირგაბმულიბა (მათ შორის ელექტრონული და ინტერნეტი);

4) სატრანსპორტო მოდელი, რომელსაცტურისტული ფირმა განსაზღვრავს

სატრანსპორტო ორგანიზაციებთან ერთად;

ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკური სისტემის მართვის პრინციპებს შორის

მნიშვნელოვანია:

1) სისტემური, რომელიც ითვალისწინებს თითეული ელემენტის ზემოქმედებას

სხვა ელემენტებზე და მთლიანად ფირმის ლოჯისტიკურ სისტემაზეე;



2) საბაზრო,ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის შესაბამისობა ბაზრის

მოთხოვნებთან, რაც განაპირობებს კლიენტების ნაკადების ლოჯისტიკური

კვლევების აუცილებლობას, კერძოდ ტურიზმში მარკეტინგული ლოჯისტიკის

გამოყენების აუცილებლობას;

3) პროფესიონალური - ტურის შემუშავების პროცესების მჭიდრო კავშირი მათ

რეალიზაციასა და ტურისტული მომსახურების გაწევასთან;

4) ინტეგრაციული, რაც ითვალისწინებს ტურისტულ ბიზნესში სხვადასხვა სახის

საქმიანობების გაერთიანებას. მაგალიტად, თუკი არ არსებობს კავშირი

ტურისტების გადაზიდვას, ავიაბილეთების დაჯავშნასა და ტურბილეთების

გაყიდვებს შორის, მაშინ მიღებული გადაწყვეტილებები არ იქნება

ოპტიმალური.

ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკური გადაწყვეტილებების მონაწილეებს

წარმოადგენენ:

- ტურისტული მომსახურების მონაწილეები;

- სატრანსპორტო კომპანიები;

- მომხმარებლები;

- ტურისტული ფირმა, რომელმაც უნდა შეირჩიოს ოპტიმალური ლოჯისტიკური

სტრატეგია, იმისათვის რომ ყველა მონაწილე გააერთიანოს ერთ სისტემაში.

5.2. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის სტრატეგია, დაგეგმვა და ორგანიზაციული

ფორმები

ტურფირმის ლოჯისტიკური სტრატეგია, ესაა ტურისტულ ბაზარზე მისი ზოგადი

ბიზნეს სტრატეგიის ნაწილს. დაგემვის თვალსაზრისით ტურფირმის ლოჯისტიკა

წარმოადგენს მისი ბიზნეს-საქმიანობის დაგეგმვის ზოგადი პროცესის მნიშვნელოვან

მდგენელს. ამასტან, ტურფირმის ლოჯისტიკური პოლიტიკა და სტრატეგიას გააჩნია

თავისი კონკრეტული არსი, რაც იყოფა ორ ეტაპად: პირველ ეტაპზე ტურფირმის



ლოჯისტიკა განიხილება ფირმის განვითარების სტრატეგიულ მიზზნებთან კავშირში,

რომლის დროსაც კვლევის საგანს წარმოადგენს ისეთი საკითხები, როგორიცაა:

1) საბაზრო მოთხოვნები და მათი ცვლილება (შესაბამისად უნდა შეიცვალოს

ლოჯისტიკური მიდგომებიც);

2) საბაზრო ცვილებებიდან გამომდინარე ლოჯისტიკისადმი მოთხოვნების

ამაღლება;

3) პროდუქციის შემუსავება პარეტტოს პრიციპების შესაბამისად, რომელიც

მდგომარეობს იმაში, რომ ტურისტების ძირიტადი ნაკადი მოდის ტურების

შეძღუდულ რაოდენობაზე. მაგალითად, თუ ტურმირმა გვთავაზობს ორ ტურს -

ზღვაზე დასვენება და სამედიცინო (სამკურნალო) ტურები (მაგ ახტალა), მაშინ

ტურისტების ძირითადი ნაკადი მიემართება პირველ ტურში.

4) ტურმომსახურების სფეროებისა და მდგენელების ცალკეული სახეობეი. აქ

პირველ რიგში იგულისხმება ვიზების მიღება და სხვა საქმიანობები.

მეორე ეტაპზე მუსავდება ფირმის დაზუსტებული სამეურნეო გეგმა ლოჯისტიკის

გათვალისწინებით, რაც მოიცავს:

1) ტურფირმის ლოჯისტიკური სიმძლავრეების დადგენა, მათ შორის

ტურისტული კომპლექსისი ისეთი მახასიათებლების, როგორიცაა

მოცულობა, ასორტიმენტი, მოთხოვნის პროგნოზი და ა. შ.;

2) ტრანსპორტის სახეობის დადგენა და გადამზიდავების შერჩევა;

3) მომწოდებლების შერჩევა მათი რეიტინგული შეფასების გზით;

4) კომპანიის ერთიანი კომპიუტერული ქსელის საფუძველზე ინფორმაციული

და საკონტროლო სისტემების შემუსავება;

5) ზოგადი ბიზნეს გემის შედგენა, რომელშიც პროექტის ცალკეული

ლოჯისტიკური მდგენელი დაკავშირებული იქნეება ტურფირმის

საქმიანობის სხვა მდგენელებთან. ამასტან ხდება მათი ფინანსური

მაჩვენებლების შეფასება და ფირმის ლოჯისტიკური რესურსების

გადანაწილება.



ლოჯისტიკური მიდგომებით მიღებული ეფექტი და ღირებულება განსხვავებულია

მცხვილ და მცირე ფირმებში. ლოჯისტიკა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია

მსხვილი ფირმებისათვის, შესაბამისად მათ ჰყავთ საკუტარი ლოჯისტები და

ანალიტიკოსები. მცირე ფირმები ხშირად სატანადოდ ვერ აფასებენ ლოჯისტიკის

შესაძლებლობებს, არ ჰყავთ საკუტარი ლოჯისტიკის მენეჯერები და შესაბამისად

დაბალია მათი ეფექტურობაც.

ტურფირმის ლოჯისტიკაში გათვალისწინებული უნდა იქნას დარგის სპეციფიკა.

მაგალიტად, ფირმრბი, რომელთა საქმიანობაც დაკავშირებულია მასიურ ტურიზმთან,

ჰყიდიან მზა ტურპაკეტებს და ახორციელებენ დიდი რაოდენობის ტურისტების

ჰადაყვანას და აქვთ მნიშვნელოვანი ოგება გამომდინარე იქიდან, რომ

გადამზიდავებისაგან შედარებით დაბალ ფასებში ყიდულობენ დიდ რაოდენობის

სამგზავრო ადგილების ბილეთებს. ხოლო ფირმები, რომლებიც მუშაობენ

ინდივიდუალურ ტურებზე (VIP-ტურებზე), როგორც წესი ყიდულობენ ავიაბილეთებს

ეგზოტიუკურ ქვეყნებში და როგორც წესი ძალიან მაღალ ფასებში.

ფირმის ლოჯისტიკური სისტემის მართვაზე პასუხისმგებლობა შეიძლება

გადანაწილდეს ფირმის სხვადასხვა განყოფილებებს შორის, ან შეიძლება

კონცენტრირებული იქნას ერთი მენეჯერის (ან ლოჯისტიკაში ფირმის ვიცე

პრეზიდენტის) ფუნქცია-მოვალეობებში. ეს უკანასკნელი შედარებით პროგრესულია,

ვინაიდან ითვალისწინებს ფირმის მთლიანი ლოჯისტიკური საქმიანობის მართვის

ცენტრალიზაციას, რაც გამორიცხავს კონფლიქტს ფირმის სხვადასხვა

ქვეგანყოფილებებს შორის. მსგავსი ცენტრალიზაციის ხარისხი დამოკიდებულია

ტურპროდუქციის ასორტიმენტსა და საბაზრო გარემოზე. მაგალითად, თურფირმები,

რომლებიც რომლებსაც გააჩნიათ საბაზრო ( მასიური) ორიენტაცია და ახდენენ დიდი

რაოდენობის ტურების რეალიზაციას გაანწიელბის იგივე არხების დახმარებით,

მიზანშეწონილია დააჯგუფოს ბაზრის მომსახურების ყველა სახის საქმიანობა და

მოახდინოს მათი ცენტრალიზაცია. ვიპ-ტურების დროს ასეთი ცენტრალიზაცია

გაუმართლებელია. აქ უკეთესია ლოჯისტიკის ეელემენტების დამატება ფირმის



მართვის სტრუქტურის იმ განყოფილებაში, რომელებიც დასაქმებულები არიან ვიპ-

ტურებით.

ამგვარად, ლოჯისტიკა საშუალებას იძლევა გამოვავლინოთ ტურფირმის ყველა

ორგანიზაციული პრობლემა, კერძოდ, მსხვილ კომპანიებში მიზანშეწონილია

შიქმნას ლოჯისტიკის ცალკე განყოფილება, რომელსაც უხელმძღვაენლებს ფირმის

ვიცე-პრეზიდენტი. ასეთი მიდგომის მაგალითს წარმოადგენს თურქული

ტურიისტული კომპანია „ბიტენა“, რომელსაც გააჩნია მართვის ცენყრალიზებული

სისტემა, შესაბამისად სხვადასხვა ფუნქციებიმკაფიოდაა გადანაწილებული

სხვადაასხვაბ განყოფილებებს შორის. მაგალიტად, საექსკურსიო განყოფილება

შეიმუშავებს და ატარებს ექსკურსიებს, მაგრამ მის ფუნქციებში არ შედის

საექსკურსიო თემის შერჩევადა მათი გრაფიკების შემუსავება, სატრანსპორტო

განყოფილება ახორციელებს ტრანსფერებს, მაგრამ არ ახორციელებს ტურისტების

გადაყვანის დაგეგმმარებას, დაგეგმარებისა და გრაფიკების შედგენის საკითხები

შედის ფირმის მტავარი სამმართველოს ფუნქციებში. კომპანია „სიმენა“"Simena“

გააჩნია დაგეგმვის ცენტრალიზებული სტრატეგიისა და ცალკეული ფუნქციების

დეცენტრალიზებული შესრულების შეხამებული მართვის სისტემა.

5.3. ვერტიკალური და ჰორიზონტალურტი ინტეგრაცია ტურიზმში

დ ბიზნესი ვითარდება გლობალიზაციის პროცესების ზეგავლენით, რის შედეგად

იგი ახალ ნიშან-თვისებებს იძენს. მან მიიღო საყოველთაო ხასიათი და მასში ჩართვა,

თავისი საქმიანი აქტივობის გაზრდა ნებისმიერ პირს შეუძლია. თანამედროვე

ეტაპზე ბიზნესის განვითარების სტრატეგიის ძირითად პარამეტრები ახალი

ინფორმაციული ტექნოლოგიებით განისაზღვრება. მათი გავლენით ბიზნეს-

საქმიანობამ შეიძინა შემდეგი 3 ახალი ნიშანი:

• იგი შეიძლება ეფექტიანად განხორციელდეს “ოფისიდან გაუსვლელად’’;



• იგი შეიძლება განხორციელდეს რეალური დროის რეჟიმში;

• ტელეკომუნიკაციების მეშვეობით მან შეიძლება მოიცვას ყველა ბაზარი

(საქონლის, მომსახურების, კაპიტალის, შრომის, ინფორმაციის და ა. შ.).

თანამედროვე ბიზნესის მნიშვნელოვანი თავისებურებაა ინტელექტუალური

კაპიტალის როლის ამაღლება, რომელიც დღეს ეკონომიკის ზრდის მთავარ წყაროდ და

მისი მართვის ინსტრუმენტად გვევლინება. გლობალურ ეკონომიკაში საბაზრო

პოზიციების შესანარჩუნებლად ფირმებს სჭირდებათ ძლიერი ტექნოლოგიური

პოლიტიკა, რომელიც უზრუნველყოფს ახალი პროდუქტების შერჩევას, დამუშავებასა

და დანერგვას, აგრეთვე ემსახურება რისკების შემცირებასა და ეფექტიანობის

(მომგებიანობის) ამაღლებას.

ყოველ ბიზნესმენს სურს მიაღწიოს წარმატებას თავის საქმიანობაში. წარმატების

საფუძველი კი, უპირველესად, ბიზნესის ეფექტიანი ორგანიზაციაა. ბიზნესმენი

(მეწარმე) საქმიანობის სფეროს, ჩვეულებრივ, დამოუკიდებლად ირჩევს, მაგრამ ამ

არჩევანის გაკეთება უაღრესად საპასუხისმგებლო საქმეა. იგი აუცილებლად უნდა

ეფუძნებოდეს მთელი რიგი ფაქტორების ანალიზს. უპირველესად, უნდა შეფასდეს

ბიზნესის წარმოების უნარი, ცოდნა-გამოცდილება და შესაძლებლობები.

მხედველობაშია მისაღები სხვადასხვა სახის ბიზნესისათვის დაწესებული

სამართლებრივი და ეკონომიკური ბარიერები. დამწყებმა ბიზნესმენმა უნდა იცოდეს,

რომ არსებობს საქმიანობის აკრძალული სფეროები (მაგალითად, ნარკოტიკების ან

იარაღის წარმოება) ან საქმიანობის ისეთი სფეროები, რომლების სპეციალურ

ნებართვას (ლიცენზიას) საჭიროებენ.



თემა 6. ტურის ლოჯისტიკა

გეგმა

6.1. ტურები და მათი კლასიფიკაცია. ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ტურის

შემუშავების პროცესში

6.2. ტურისტული მარშრუტების კლასიფიკაცია. ტურის ლოჯისტიკური შემუშავების

განზოგადებული მეთოდიკა. მარშრუტის პუნქტის შერჩევა. წინასწარშერჩეული

პუნქტების იერარქიზაცია.

6.1. . ტურები და მათი კლასიფიკაცია. ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ტურის

შემუშავების პროცესში

ტური წარმოადგენს ტურისტული ფირმის ძირითად პროდუქტს. ესაა ტურისტული

მომსახურების კომპლექსი, რომელიც წარმოდგენილია კონკრეტული პროგრამის

სახით და რომლის მიზანსაც წარმოადგენს მოგზაურობა ტურისტის სურვილის

გათვალისწინებით. ლოჯისტიკის თვალტაზრისით, ტური ესაა ტურისტული ფირმის

მიერ ორგანიზებული ტურისტების მოგზაურობა (ჯგუფურად ან ინდივიდუალურად)

წინასწარშედგენილი მარშრუტით, რომლის ზოგიერთ ადგიულზეც

გათვალისწინებულია საგზურის ღირებულებნით განსაზღვრული მომსახურების

მიწოდება.

არსებობს ტურების კლასიფიკაციის მიღებული ფორმა, კერძოდ ხდება მათი

დაყოფა შემდეგი ნიშნებით (იხ ნახ):

1. მოტივაციის მიხედვით:

საკურორტო-სამკურნალო;

კულტურულ-შემეცნებითი

სპორტული;

საქმიანი;

რელიგიური,



ეთნიკური;

2. ორგტანიზაციული საშუალელბის მმიხედვით:

კომპლექსური (პეკიჯ-ტური);

ინდივიდუალური (ინკლუზიური ტური).

3. ორგანიზაციის ფორმის მიხედვით:

- ორგანიზებული;

- დამოუკიდებელი მოგზაურობა.

4. მონაწილეების რაოდენიობის მიხედვით:

- ჯგუფური;

~ინდივიდუალური.

5. სეზონურობის მიხედვით:

- სეზონური;

მთელი წლის განმავლობაში.

6. მოგზაურობის ხანგრძლივობისაგან დამოკიდებულებით:

უიკენდი (1-2 დღე0;

მოკლევადიანი (1 კვირა);~

საშუალოვადიანი (2-3 კვირა);

გრძელვადიანი (0,5-1 წელი).

7. მომსახურების ხარისხის მიხედვით:

ტურები;

ლუქს-აპარტამენტი;

პირველი კლასი;



ტურისტული კემპინგი.

8. მომსახურების კომპლექსის მიხედვით;

საწოლი;

საწოლი სადილით.

9. მარშრუტის სქემის მიხედვით:

ხაზობრივი;

წრიული;

რადიალური;

კომბინირებული.

10. გადაადგილების საშუალებების მიხედვით:

სატრანსპორტო;

ქვეითად.

11. ტრანსპორტის სახეობის მიხედვით:

სახმელეთო (საავტომობილიო, სარკინიგზო);

წყლის (სამდინარო, საზღვაო, საოკეანო);

საჰაერო (ავიაცია, საჰაერო ბურთი);

კოსმოსური.

12. მაშტაბების მიხედვით:

შიდა;

საერთაშორისო.

-



6.2. ტურის ლოჯისტიკური შემუშავება: არსი და თანამიმდევრობა. ტურისტული

მარშრუტების კლასიფიკაცია

ტურისტული მარშრუტების კლასიფიკაციას საფუძვლად უდევს ტურისტული

მარშრუტების კლასიფიკაცია. ტურების კლასიფიკაციას ასფუძვლად უდევს შემდეგი

ნიშბები:

- მოგზაურობის მიზნები;

- გადაადგილების სახეობა;

ნახ. ტურისტული მარშრუტების კლასიფიკაცია

მოგზაურობის მიზნებისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის

ტურისტული მარშრუტები:

შემეცნებითი;

რეკრეაციული;

საკურორტო-შემეცნებითი;

სპორტული;

სამეცნიერო;

რელიგიური და სხვა.

firma -1

firma - 2

rit - 2

rit. - 1

rit - 3

rit - 4

firma -1

firma -2

rit. - 6

mebiTume

riteilerebi

mwarmoebeli

riteilerebi

mebiTume

rit. - 5



გადაადგილების სახეობისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის


ფეხით სასიარულო;

საცხენოსნო;

საველოსიპედო;

სამოტოცკლო;

საავტომობილო;

სარკიონიგზო;

საავიაციო;

საკრუიზო (საზღვაო და სამდინარო);

კოსმოსური.

სეზონურობისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის ტურისტული

მარშრუტები:

მარშრუტი მთელი წლის განმავლობაში;

სეზონური ტურისტული მარშრუტი;

რამოდენიმე სეზონიანი ტურისტული მარშრუტი.

ტურისტული ხანგრძლივობისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის


უიკენდი (ერთი-ორი დღე);

მოკლევადიანი (ერთი კვირა)

საშუალოვადიანი (ორი-სამი კვირა);

გრძელვადიანი ( რამოდენიმე თვით).

ტურისტების კონტინგენტისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის


სასკოლო ტურისტული მარშრუტი;

ახალგაზრდული ტურისტული მარშრუტი;

საოჯახო ტურისტული მარშრუტი;

მარშრუტი ზრდასრული ტურისტებისათვის;

მარშრუტი შეძღუდული შესაძლებლობების ზრდასრული ტურისტებისათვის;

მარშრუტი პროფესიონალური ორიენტაციის ტურისტებისათვის;

მარშრუტი კონფესიონალური ორიენტაციის ტურისტებისათვის.



მარშრუტის ფორმისაგან დამოკიდებულებით არსებობს შემდეგი სახის


ხაზობრივი;

წრიული;

რადიალური;

კომბინირებული.

ტურიზმის ლოჯისტიკისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ტურისტული

მარშრუტების ბოლო ჯგუფი (მარშრუტის ფორმისაგან დამოკიდებულებით), ვინაიდან

სწორედ მასზე დაყრდნობით უნდა აიგოს ტურისტული მარშრუტის ტრასა, ანუ

განსაზღვრავს მოცემულ ტერიტორიაზე ტურისტების მოძრაობის გზას, რომელიც

უნდა გადიოდეს ყველა იმ გეოგრაფიულ პუნქტსა და ადგილზე, რომელიბიც

თანამიმდევრობით უნდა მოინახულოს ტურისტმა მოგზაურობის პერიოდში, აქვე

ნაჩვენები უნდა იყოს ტრანსპორტის ყველა სახეობა, რომელსაც გამოიყენებენ

ტურისტები მოგზაურობის დროს, ასვე მარშრუტზე გაჩერების (შესვენების) პუნქტები.

ნებისმიერ მარშრუტს გააჩნია მოგზაურობის საწყისი და საბოლოო პუნქტები.

მარშრუტის საწყისი პუნქტი, ესაა ადგილი, სადაც ხდება ტურისტული

ჯგუფებისათვის ხელშეკრულებაში ნაჩვენები პირველი ლოჯისტიკური მომსახურების

მიწოდება.

მარშრუტის საბოლოო პუნქტი, ესაა ადგილი, სადაც ხდება ტურისტული

ჯგუფებისათვის ხელშეკრულებაში ნაჩვენები საბოლოო ლოჯისტიკური

მომსახურების მიწოდება.

ხაზობრივი მარშრუტი, ესაა ტურისტების მოძრაობის გზა, როდესაც მარშრუტის

საწყისი და საბოლოო პუნქტები განლაგებულია განსხვავებულ გეოგრაფიულ

წერტილში, მაგალითად, ბათუმი - ქუთაისი.

წრიული მარშრუტი, ესაა ტურისტების მოძრაობის გზა, როდესაც მარშრუტის

საწყისი და საბოლოო პუნქტები განლაგებულია ერთ გეოგრაფიულ წერტილში,

მაგალითად, ბათუმი - ხულო-ახალციხე - ქუთაისი - ბათუმი.



რადიალური მარშრუტი, ესაა ტურისტების მოძრაობის გზა, როდესაც მარშრუტის

საწყისი და საბოლოო პუნქტები განლაგებულია ერთ გეოგრაფიულ წერტილში, თუმცა

კონკრეტულ ტურისტულ ობიექტზე გასვლის შემდეგ ხდება იმავე საწყის პუნქტში

დაბრუნება. მაგალითად, ბათუმი - ხულო; ბათუმი - ქუტაისი; ბათუმი - გონიო.

კომბინირებული მარშრუტი, ესაა ტურისტების ჯგუფების მოძრაობა, რომელიც

რაიმე ფორმით მოიცავს ხაზობრივი, წრიული და რადიალური მარშრიტების

გარკვეულ ელემენტებს. მოძრაობის მარშრუტზერ შესაძლოა გამოყენებული იქნას

სხვადასხვა სატრანსპორტო საშუალებები, რომლებსაც ეწოდება შიდასამარშრუტო

ტრანსპორტი.

ნახ. ტურისტული მარშრუტების კლასიფიკაცია

ტ.პ.1

ხაზობრივი მარშრუტი

კომბინირებული მარშრუტი

რადიალური მარშრუტი

mწრიული მარშრუტი

ტ.პ.2

ტ.პ.1

ტ.პ.3

ტ.პ.2

ტ.პ.1

ტ.პ.2

ტ.პ.3

ტ.პ.1

ტ.პ.2

ტ.პ.3

ტ.პ.4



6.3. ტურის შემუშავების განზოგადებული ლოჯისტიკური მეთოდი

ტურის შემუშავების განზოგადოებული ლოჯისტიკური მეთოდი ითვალისწინებს

შემდეგ ეტაპებს:

- მარშრუტის პუნქტის შერჩევა;

- წინასწარშერჩეული პუნქტების იერარქიზაცია

- მარშრუტის საწყისი და საბოლოო პუნქტების შერჩევა

- მარშრუტის სქემის შემუშავება

- მარეშრუტის ოპტიმიზაცია

- ტურის პროგრამული უზრუნველყოფა

- ტურის უზრუნველმყოფი ორგანიზაციულ-ტექნიკური ღონისძიებები

- გრაფების თეორიის გამოყენება ტურის ლოჯისტიკაში

განვიხილოთ თითეული მათგანი.

6.4.1. მარშრუტის პუნქტების შერჩევა

მარშრუტის პუნქტების შერჩევის კრიტერიუმებს წარმოადგენს:

საჩვენებელი ობიექტების მიმზიდველობა, რომელიც უნდა აკმაყოფილებდეს

მოგზაურობის მიზნებს;

დანიშნულების ცალკეულ პუნქტში მრავალფეროვანი პროგრამების

განხორციელების შესაძლებლობა;

დანიშნულების პუნქტებში ტრანსპორტირების მოხერხებულობალობა;

მასპინძლობასთან დაკავშირებული მომსახურების შეთავაზების შესაძლებლობა.

ტურისტული ობიექტის მიმზიდველობა განისაზღვრება როგორც ესთეტიკური

ფასეულობებისა და ტურისტული რესურსების შესახებ ინფორმაციის მოცულობის

ერთობლიობა. ტურისტული ობიექტების მიმზიდველობა შეიძლება განისაზთვროს

ფორმულით:

სადაც ა- ტურისტული ობიექტის მიმზიდველობა;

ე- ესთეტიკური ფასერულობები;



ო - ინფორმაციის მოცულობა;

კ - მიმზიდველობის კოეფიციენტი.

მიმზიდველობის კოეფიციენტი განისაზღვრება ფორმულით:

ტ - დრო, რომლის განმავლობაშიც ობიექტის დათვალიერება (წთ);

ზემოთმოყვანილო ფორმულის გამოყენებით შეგვიძლია გამოვითვალოთ ობექტის

მიმზიდველობის კოეფიციენტი.

6.4.2. წინასწარ შერჩეული პუნქტების იერარქიზაცია

მას შემდეგ, როცა შეფასებული იქნება ტურისტული ობიექტების მიმზიდველობის

დონე, ასევე მასპინძლობისა და ტრანსპორტირების შესაძლებლობები, განიზაძღვრება

ტურისტების დისლოკაციის ადგილები ხანგრძლივი პროგრამული უზრუნველყოფით

და საექსკურსიო პუნქტები.

6.4.3. მარშრუტის საწყისი და საბოლოო პუნქტების შერჩევა

მარშრუტსი საწტისი და საბოლოო პუნქტები შეირჩევა ტრანსპორტის

ხელმისაწვდომობის გათვალისწინებით, კერძოდ რამდენადაა დაკავშირებული

პოტენციური ტურისტების მუდმივ საცხოვრებელ ადგილთან, რამდენადა

ტრანსპორტის სხვადასხვა სახეობების შენაცვლების სესაძლებლობა, რა სახეობის

სატრანსპორტო საშუალებების გამოყენებაა შესაძლებელი და სხვა. ეს პუნქტები

მდებარეობენ ტუროპერატორის მოქმედების ზონაში.

6.4.4. მარშრუტის სქემის შემუშავება

მარშრუტის სქემა დამოკიდებულია მარშრუტის ფორმაზე. მარშრუტი ესაა

ტურისტის გადაადგილების მიმართულება. მარშრყტის სქემა შეიძლება იყოს

სწორხაზობრივი, წრიული, რადიალური და კომბინირებული. შერჩეული მაარშრუტის

პუნქტები შეთანხმებული უნდა იყოს პროგრამასთან, ტურიზმის სახეობასთან,



მომსახურების კლასსა და ვადებთან. მარშრუტის სქემის შერჩევა დამოკიდებულია

სატრანსპორტო სისტემასთან, კერძოდ, სატრანსპორტო ქსელის კონფიგურაციაზე, მის

სიხშირესა და ტექნიკურ მდგომარეობაზე, ტრანსპორტის ცალკეული საზეობების

განვიტარების დონეზე, სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარების დონეზე,

რაც უზრუნველყოფს ტრანსპორტის მუშაობის საიმედოობასა და უსაფრთხოებას.

მარშრუტის ოპტიმიზაცია ითვალისწინებს რიგი ობიექტური და სუბიექტური

შეძღუდვების დადგენას. ობიექტური შეძღუდვები მომდინარეობს ბაზრის

სეგმენტაციის პირობებიდან, ხოლო სუბიექტურები განისაზღვრება ტუროპერატორის

შესაძლებლობებიდან. შეძღუდვები, უპირველეს ყოვლისა განისაზღვრება მიზნობრივი

სამმხმარებლო სეგმენტით (ასაკი, ოჯახის სასიცოცხლო ციკლი, ცხოვრების დონე და

სტილი და ა. შ.)



თემა 7. საერთაშორისო ტურიზმის ლოჯისტიკა

გეგმა

7.1. საერთაშორისო ტურიზმის განვითარების ფაქტორები.

7.2. მსოფლიო ტურისტული ნაკადები. ფინანსური ნაკადემი საერთაშორისო

ტურიზმში. ტურისტული ბიზნესის მართვის მოდელები

7.1. საერთაშორისო ტურიზმის განვითარერბის ფაქტორები

სპეციალისტები ტურიზმს მიაკუთვნებენ არამწარმოებლურ, ანუ მომსახურეობის

სფეროს. იგი მოიცავს მსოფლიო ვაჭრობის დიდ სექტორს და მოხმარების ბაზარი

იკავებს მსოფლიო ბაზრის დიდ სექტორს.

როგორც მონაცემები გვიჩვენებს სერთაშორისო სავალუტო ფონდის, სართო

მოხმარების მოცულობა შეადგენს დაახლოებით მსოფლიო ექსპორტის 25%-ს.

მოხმარების გაანგარიშების სიძნელეები დაკავშირებულია იმასთან, რომ როგორც წესი

მომსახურება წარმოდგენილია საქონელთან ერთად, ამასთან მომსახურების

ღირებულება (ფასი) წარმოადგენს საქონლის ფასის მნიშვნელოვანნაწილს.

სტატისტიკური ანგარიშებიდან ამოიღება საბანკო და სადაზღვევო

ოპერაციებიდან შემოსავლები, თუ ისინი რეინვესტირებულია იმავე ქვეყანაში,

რომელშიც ისინი იქნენ მიღებულნი. (მტო) საერთაშორისო ტურიზმი საერთოდ

ხასიათდება შედარებით სტაბილურობის ზრდის ტემპით, თუმცა შეიმჩნევა აგრეთვე

შემცირებებიც. მსოფლიო ტურისტულმა ორგანიზაციამ 1999 წელს გამოაქვეყნა

შედეგები, რომლის მიხედვითაც საერთაშორისო ტურისტების ჩამოსვლების საერთო

ციფრმა მიაღწია 657 მილიონს, ხოლო ტურიზმიდან შემოსავალმა შეადგინა 455

მილიარდი დოლარი.

1999 წელს ევროპა გახდა მსოფლიოში ერთადერთი რეგიონი, სადაც

ჩამომსვლელთა რიცხვი აღმოჩნდა მსოფლიო მაჩვენებლებზე უფრო დაბალი. ზრდა



მოხდა მხოლოდ 1%-ით, ასეთი დაბალი მაჩვენებელი აიხსნება ჩამომსვლელთა

რიცხვის შემცირებით ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში, რაზეც

ძირითადად იმოქმედა კოსოვოს კონფლიქტში დაზარალებულებისა და რუსეთში

ეკონომიკურმა და სოციალურმა სიტუაციამ. ხორვატიაში ჩამომსვლელთა რიცხვი

შემცირდა 17,3%-ით, უნგრეთში 13,8%-ით, პოლონეთში -4,5 %-ით. მიუხედავად ყველა

სიძნელეებისა 1999 წელი იყო ძალიან იღბლიანი ესპანეთისათვის, მათ შეძლეს

ორიენტაცია შეეცვალათ ტურისტების ნაკადისათვის, რომლებიც ადრე მიდიოდნენ

ბალკანეთში და თურქეთში.

მსოფლიო ტურიზმის განვითარების ტენდენციების ანალიზი 1990 წლამდე

მიმდინარეობდა სამუშაო ჯგუფის მტო-ს მიერ, რომელიც ახდენდა

ძირითადიმაჩვენებლების შედარებას, რითაც ხასიათდებოდა მსოფლიო ტურიზმი მე-0

საუკუნის მეორე ნახევარში. ხარისხობრივ საყრდენად აღებული იყო სამი

პერიოდი:

- 1950 წელი, რომელიც მოიცავდა ომის შემდგომ პერიოდს. ამ პერიოდში ევროპასა

და სამხრეთ აღმოსავლეთ აზიაში მიმდინარეობდა აღდგენა და განვითარება უფრო

სრულყოფილი საშუალებებით გადაზიდვებში (ავტო და ავიატრანსპორტი, საზღვაო

და სარკინიგზო გადაზიდვები) და საწყისი სისტემური მონაცემების შეკრება

ტურიზმზე მსოფლიო მაშტაბით.

- 1970 წელი, პერიოდი მოძველებული ტენდენციებისა, მსოფლიო

სტაბილურობისა და ძიება ახალი ეკონომიკური-პოლიტიკური ურთიერთობისა

განსხვავებულ მსოფლიოში.

- 1990 წელი, პერიოდი ტურიზმის ინდუსტრიის უმაღლესი ტექნოლოგიების და

სტუმართმოყვარეობისა, ასევე პერიოდი მსხვილმასშტაბიანი გაცვლებისა, სოციალური

იმედგაცრუებისა და ცვლილებები მსოფლიო რუკაზე.

-1950-1991 წ.წ. ხასიათდება ჩამოსული ტურისტების რაოდენობის ზრდით:

-1950-წელს ჩამოსული ტურისტი იყო -25 მლნ;

-1970- წელს ჩამოსული ტურისტი იყო სულ -160 მლნ;



1991-წელს ჩამოსული ტურისტების რაოდენობა -450 მლნ-ს შეადგენდა, რაც იმაზე

მიუთითებს, რომ პირველი 20 წლის განმავლობაში ჩასული ტურისტების რაოდენობა

6,5-ჯერ გაიზარდა, ხოლო შემდეგი 20 წლის განმავლობაში -2,8-ჯერ.

სულ 40 წლის განმავლობაში ჩასული ტურისტების რაოდენობა 18-ჯერ გაიზარდა.

შემოსვლითი ტურიზმი. მტო-იის სპეციალისტების მიერ დამუშავებული

მონაცემებით ევროპა“ტური: 2020 ხედვა” ევროპა რჩება მეტნაკლებად პოპულარულ

ტურისტულ მიმართულებად მსოფლიოში.

მტო-ს მონაცემების თანახმად საშუალო წლიური ზრდის ტემპი შეადგენს

ევროპაში შემოსული ტურისტების 3,1%-ს, რაც იმაზე მიგვითითებს, რომ 2020

წლისათვის იგი გაორმაგდება. თუ 1998 წელს კონტინენტზე დაფიქსირებული იყო 381

მილიონი ჩამომსვლელი, მაშინ 2020 წლისათვის აღნიშნული მონაცემები მიაღწევს 717

მილიონს. საერთაშორისო ტურისტების რიცხვი 2020 წლისათვის მიაღწევს

დაახლოებით 1,5 მილიარდს, ხოლო შემოსავლები ტურიზმიდან 2 ტრილიონ დოლარს.

ევროპის წილი ტურისტულ ბაზარზე მიუხედავად იმისა, რომ ტურისტების რიცხვი

მნიშვნელოვნად იზრდება ამ რეგიონში. საშუალო ზრდის ტემპით იგი მაინც

ჩამორჩება, ისეთ რეგიონებს როგორიცაა: აზია-წყნარი ოკიანე, ჩრდილოეთი და

სამხრეთი ამერიკა, აფრიკა, ახლო აღმოსავლეთი და სამხრეთი ააზია.

კარიბიის სუბრეგიონი და სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზიის რეგიონი, შორეული

აღმოსავლეთი და ოკიანია, ასევე სამხრეთ აზია ხასიათდებიან გამსვლელი ტურიზმის

საშუალო და მაღალი დონით. სამუშაო ჯგუფმა ასევე მაღალი შეფასება მისცა

აღმოსავლეთ აზიის რეგიონის ქვეყნებს, ხოლო აღმოსავლეთის და

ოკიანეთის(ინდონეზია, მალაიზია და ჩინეთი), სადაც სწრაფად ვითარდება ტურიზმი

და გამოჩნდებიან რა ბაზარზე “ახალი” ქვეყნები, (მაგალითად, კამბოჯა, ვიეტნამი),

რომელთა მიღება ხდება შემდგომ ევროპულ ტურიზმში. ასევე სამხრეთ აზიის

რეგიონში იხსნება, ხელსაყრელი პერსპექტიული მდგრადი მოცულობის გამსვლელი

ტურიზმი (განსაკუთრებით ინდოეთში, შრი-ლანკაში, მალდივიის რესპუბლიკაში),

სადაც ტურიზმი ჯერ კიდევ სუსტად არის განვითარებული და ამიტომ ტურისტის

ნაკადის მოძრაობის სიდიდე საშუალო სიდიდისაა.



სამხრეთ-აღმოსავლეთი აზია, შორეული აღმოსავლეთი და ოკიანია- ამ

რეგიონისათვის დამახასიათებელი იქნება, როგორც გამსვლელი, ისე შემსვლელი

ტურიზმის საშუალო დონე. ძირითადი რეგიონებიდან ტურისტების მიმღები რეგიონი

არის ამერიკა, ასევე მონათესავე (შიდარეგიონალური ტურიზმის) და სამხრეთ აზიის

ქვეყნები.

ამერიკაში პროგნოზით შიდარეგიონალური ტურიზმი საშუალოზე დაბალი

ზრდით ხასიათდება, ისევე როგორც ტურისტული ნაკადები სამხრეთ აზიაში და ახლო

აღმოსავლეთის ქვეყნებში.

აფრიკა - რეგიონი შესდგება სუბრეგიონებისაგან, რომლებიც განსხვავდებიან

ერთმანეთისაგან, მიუხედავად ამისა ყველა ეს რეგიონი ხასიათდება კაპიტალის

დაბანდების ტენდენციით.

ახლო აღმოსავლეთში ტურისტების შესვლის ზრდის ნიშნები პრობლემურია,

რადგან არასტაბილური მდგომარეობაა, უფრო მშვიდობიან გარემოს, რეგიონშიშეეძლო

გაეზარდა როგორც გამსვლელი ისე შემომსვლელი ტურიზმის მაჩვენებელი, მაშინ

კონტრარგუმენტად შეიძლებოდა გამოგვეყენებინა ზოგიერთი გამონაკლისები

(მაგალითად- ეგვიპტე), ე.ი. იქმნება, სიტუაცია, როდესაც ტურიზმის მიმზიდველობა

რეგიონში გაუგებრადაა გამოხატული და არის შესწავლის პროცესში და

მიდისგამოკვლევები.

მტო-იის სამუშაო ჯგუფის შეფასებით, სამხრეთ აზიაში გამსვლელი ტურისტების

ზრდის ტემპი საშუალოზე მაღალია. მიუხედავად იმისა, რომ ტურისტულ ბაზარზე

ტურისტული მოთხოვნილებები იზრდება სამხრეთ ააზიის ქვეყნებში, მაინც იგრძნობა,

რომ ამ ქვეყნებში სიტუაცია არასტაბილურია, სახიფათოა და ხასიათდება

ტურისტული პროდუქტების საზღვარგარეთ გაყიდვის უკმარისობით.



7.2. მსოფლიო ტურისტული ნაკადები

საერთაშორისო ტურისტული ბაზრის განვითარება დაიწყო გასული საუკუნის 50-

იანი წლებიდან, რაც განპირობებული იყო შემდეგი ფაქტორებით:

სახეელმწიფოს მრიდან ტურისზმის სფეროს მხარდაჭერა (საგადასახადო

ეღავათები, სასაზღვრო და საბაჟო რეჟიმების გამარტივება, ინვესტიციებისათვის

ხელსაყრელი პირობების შექმნა, ტურისტული ინფარსტრუქტურის განვიტარების

საქმეში სახელმწიფოს მონაწილეობა და მხარდაჭერა, საერთაშორისო ბაზრებზე

რეკლამირების შესაძლებლობა, კადრების მომზადება);

მოსახლეობის შემოსავლების ზრდა და ცხოვრების დონის ამაღელება (დღეისათვის

მსოფლიო მასშტაბით შემოსავლების 12-19 % იხარჯება მოგზაურობასა და

ტურიზმზე);

შრომის ინტენსიურობის ამაღლებასთან ერთად სამუშაო პერიოდის

ხანგრძლივობის შემცირება;

ურბანიზაცია (მოსახლეობის კონცენტრაცია ქალაქებში, ბუნებაში მუდმივად

ყოფნის შესაძლებლობის შემცირება);

საზოგადოების სულიერი ფასეულობების სისტემსი ახალი პრიორიტეტების

გამოჩენა (მატერიალური სიკეთის მოხმარებაას ანაცვლებს სულიერი

ფასეულობები, კერძოდ, იზრდება მოთხოვნილებები მოგზაურობაზე);

პრესტიჯული პრიორიტეტების ცვლილებები (დღეისათვის პრესტიჯულია არა

მხოლოდ ძვირფასი მანქანები, ბინები, ტანსაცმელი, არამედ უცხოეთში

მოგზაურობაც).

ამასთან უნდა აღინიშნოს, რომ დადებით ფაქტორეტან ერტად იზრდება

სხვადასხვა ნეგატიური ფაქტორებიც, რომლებიც გავლენას ახდენენ საერთაშორისო

ტურიზმის განვითარებაზე, ასეთი ფაქტორებია: ბუნებრივი კატაკლიზმეები,

სოციალური რყევები, ომები, ეკონომიკური კრიზისები, ტერორიზმი დასხვა.

მიუხედავად ამისა, 1950 წლიდან მოყოლებული (როცა დაიწყო ტურისტული

ნაკადების რეგულარული აღრიცხვა) არ დაფიქსირებულა საერთაშორისო ტურიზმის



ზრდის ტემპების მნიშვნელოვანი შემცირება. ეს მაჩვენებელი უკანასკნელი 15 წლის

მანზილზე საშუალოდ 4%-ით იზრდება.

თანამედროვე საერთაშორისო ტურიზმი ხასიათდება ტერიტორიული

უთანაბრობით, რომელიც ასახავს მსოფლიო ქვეყნების განსხვავებულ სოციალურ-

ეკონომიკურ დონეს. განვიტარებულ ქვეყნებზე მოდის ტურისტების 57%,

განვიტარებად ქევყნებზე ტურისტების 30%, გარდამავალი ეკონომიკის ქვეყნებზე -

13%. ვიზიტიორების და ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლეების, აგრეთვე

რეგიონული სტრუქტურის გათვალისწინებით მსოფლიოში გამოიყოფა ექვსი

ტურისტული მაკროდონე:

1. ევროპული, რომელშიც შედიან დასავლეთ, ჩრდილოეთ, სამხრეთ, ცენტრალური

და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები, ადრეთვე აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვის

ქვეყნები - ისრაელი, კიპრი და თურქეთი;

2. ამერიკული, რომელიც მოიცავს ჩრდილოეთ, სამხრეთ, ცენტრალური ამერიკის

სახელმწიფოებს, კარიბის აუზის კუნძულოვან სახდლმწიფოებს და ტერიტორიებს;

3. აზია-წყნარი ოკეანე, რომელსაც მიეკუთვნება აღმოსავლეთ და სამხრეთ

აღმოსავლეთ აზიის, ავსტრალიის და ოკეანეთის ქვეყნები;

4. აფრიკული, რომელიც მოიცავს აფრიკის ქვეყნებს, ეგვიპტისა და ლიბიის

გამოკლებით;

5. ახლო აღმოსავლეთი, რომლის შემადგენლობაშიც შედიან დასავლეთი და

სამხრეთდასავლეთი აზიის ქვეყნები, ეგვიპტე და ლიბია;

6. სამხრეთაზიური, რომელსაც მიეკუთვნებიან სამხრეთ აზიის ქვეყნები.

მსოფლიოს თითეული ტურისტული მიკრორეგიონისათვის დამახასიათებელია

განვიტარების საკუთარი ზრდადი დინამიკა და განსხვავებული ტემპები. ჯერ კიდევ

1970-იან წლებში მსოფლიოში გამოირჩრეოდა ორი დიდი ტურისტული რეგიონი -

ევროპა და ჩრდილოეთ ამერიკა, რომლებიც ღებულობდნენ საერთაშორისო

ტურისტების 94%-ს. 1990-იან წლებში მათ დაემატა მესამე - აზია-წყანრი ოკეანის

რეგიონი, რომელიც გამოირჩეოდა ზრდის მარალი ტემპებით. 2005 წელს ამ სამ

რეგიონზე მოდიოდა მსოფლიო ტურისტების 83% (მათ შორის ევროპაზე - 58%,



ამერიკაზე - 17%, აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონზე 18%-ზე მეტი) და ტურიზმში

ფულადი შემოსავლების 95%.

დღეისათვის მსოფლიოს მთავარ ტურისტულ მაკრორეგიონად რჩება ევროპა,

მიუხედავა იმისა რომ უმნიშვნელოდ შემწირდა მისი წილი. ასეთი დიდი მნიშვნელობა

განპირობებულია ტურისტული რესურსების (ბუნებრივი, კულტურული,

ისტირიული, რეკრეაციული და სხვა) უდიდესი მრავალფეროვნებით, ტურიზმის

განვიტარებისათვის აუცილებელი სოციალურ-ეკონომიკური და

ინფრასტრუქტურული ფაქტორები (ცხოვრების მაღალი დონე, ურბანიზაცია,

განვიტარებული სატრანსპორრტო სისტემა). ძალიან მნიშვნელოვან ფაქტორს

წარმოადგენს გეოგრაფიული მდებარეობა და განვიტარებული ქვეყნების

კონცენტრაცია. რეგიონის ერთ-ერთი განსაკუთრებული მახასიათებელია ტურისტული

ნაკადების შიდარეგიონალური მოძრაობა (ევროპაში უცხოური ტურისტების 37%-ს

შეადგენენ ევროპული სახელმწიფოების მოქალაქეები). მიუხედავად ამისა 2000-2005

წელს ევროპაში იყო ტურიზმის ზომიერი ზრდა (მხოლოდ 2%). ამსათან ევროპის ყველა

რეგიონს გააჩნდა ზრდის დადებითი ტენდენციები. ლიდერის პოზიციაში

იმყოფებოდნენ სამხრეთ - ხმელთაშუაზღვისპირეთის ქვეყნები (ესპანთი, იტალია,

საბერძნეთთი).

დღესათვის მეორე პოზიციაზე იმყოფება აზია-წყნარი ოკეანის რეგიონი, რომელიც,

ისე როგორც ახლო აღნმოსავლეთის ადა აფრიკის რგიონები, 2002 წლიდან ზრდის

ტემპებით უსწრებს ამერიკის რეგიონს. ამ რეგიონებში ზრდის ტემპებო ზოგჯერ

აღწევდა ორნიშნა მაჩვენებლებს. თუმცა ეს რეგიონები ნაკლებად მდგრადები არიან

ნეგატიური პოლიტიკური და ეკონომიკური ფაქტორების ზემოქმედებისას. ხშირად

ტურიზმის განვიტარების დადებითი ტენდენციები იცვლება სტაგნაციით ან

ვარდნით.უკანასკნელი ათი წლის განმავლობაში დიანმიკურად ვიტარდება აზია-

წყნარი ოკეანის რეგიონი, სადაც ზრდის წლიური მაჩვენებელი 10-ჯერ აღემატება

მსოფლიო საშუალო მაჩვენებსლს. დღეისათვის ეს რეგიონი გამოირჩევა არა მარტო

უნიკალური რეკრეაციული რესურსებით და ეგზოტიკით, არამედ სერვისის უმაღლესი

დონით, ასევე, ევროპასა და ამერიკასთან შედარებით ფასების დაბალი დონით. 1970



წელთან შედარები ამ რეგიონშისაერთაშორისო ტურისტების რაოდენობა გაიზარდა 17-

ჯერ, ხოლო შემოსავლები 75-ჯერ. ამასტან, ისევე როგორც ევროპაში, მნიშვნელოვანია

შიდარეგიონალური ტურიზმი (80%). 2003-2005 წლებში რეგიონი მოინახულა 130

მილიონი უცხოელმა ტურისტმა (წლიური ზრდა 8 %).

ამერიკის მაკრორეგიონის წილის შემცირება განპირობებულია არა იმით, რომ მან

დაკარგა მისი მიმზიდველობა, არამედ იმით, რომ მსოფლიოს სხვა რეგიონებში

ტურისტული ბიზნესი ვითარედება ძალიან მაღალი ტემპებით.

7.3. ფინანსური ნაკადემი საერთაშორისო ტურიზმში

საბაზრო ეკონომიკის პირობებში სასაქონლო ნაკადების მოძ¬¬რაობის ეფექ-

ტურობის ამაღლება ძირითადად მიიღწევა მათი საფინანსო მომსახურების გაუმ-

ჯობესების ხარჯზე, რაც, თავის მხრივ, განაპირობებს ლოჯისტიკური სა¬ფინანსო

ნაკადების გა¬მოყოფისა და შესწავლის აუცილებლობას, რომლებიც უნდა შე¬ესა-

ბამე¬ბოდნენ სასაქონლო-მატერიალური და სასაქონლო-არ¬ა¬მატერიალური ფასეუ-

ლო¬ბების გადაადგილებას. საჭიროა აღი¬ნიშნოს, რომ ერთი სამეურნეო ობი-ექტიდან

მეორეში გადაად¬გილების პროცესში განსაზღვრული სასაქონლო-მატერიალური ან

სასაქონლო-არამატერიალური ფასეულობების ერთობლიობა შე¬იძ¬ლება განხილული

იქნას, როგორც შესაბამისი სასაქონლო ნა¬კადი, რომლის მოძ¬რაობა ხორციელდება

მთელი რიგი ლო¬ჯის¬ტიკური ოპერაციების შესრულების ხარჯზე.

საფინანსო ნაკადები ყოველთვის არსებობდა მეურნე ობ¬ი¬ექტების სამეწარმეო

საქმიანობის ნებისმიერი ორგანიზაციის დროს. მიუხედავად ამისა, როგორც პრაქტიკა

გვიჩვენებს, მათი მოძრაობის უპირატესი ეფექტიანობა მიიღწევა მატე-რიალური და

ფინანსური რესურსების მართვის ლოჯისტიკური პრინცი¬პე¬ბის გამო¬ყენების დროს,

რამაც განაპირობა ახალი ეკონომი¬კუ¬რი კატეგორიის _ ლოჯის¬ტიკური ფინანსური

ნაკა¬დის _ წარ¬მო¬შობა. აქედან გამომდინარე, ლოჯისტიკური საფი¬ნან¬სო

ნაკა¬დები იქმნება და გამოიყენება სასაქონლო ნაკადების ეფექ¬ტური მოძრაობის



უზრუნველყოფისათვის. ამასთან, მათი სპეციფიკა, უპირველეს ყოვ¬ლისა,

გამოიხატება სწორედ სასაქონლო-მა¬ტერი-ალური და^(ან) სასაქონლო

არა¬მატე¬რიალუ¬რი ფასეულო¬ბების სივრცეში და დროში გადაადგილების

პრო¬ცესის მომსა¬ხუ¬რების საჭიროებით.

ამგვარად, ლოჯისტიკურ ფინანსურ ნაკადში იგულისხმება ფი¬ნანსური საშუ-

ალებების მიზანმიმართული მოძრაობა, რომელიც ცირკულირებს ლოჯისტიკურ

სისტემაში, აგრეთვე, ლოჯისტიკურ სისტემასა და გარე გარემოს შორის, რომელიც

აუც¬¬ილებელია განსაზღვრული სასაქონლო ნაკადის ეფექტური მოძრაობის

უზრუნ¬ველსაყოფად. ამგვარად:

1. ლოჯისტიკური ფინანსური ნაკადი – ესაა არა უბრალოდ სა¬ფინანსო რესურ-

სების მოძრაობა, არამედ მათი მიზანმიმართული მოძრაობა;

2. ლოჯისტიკაში ფინანსური რესურსების მოძრაობის მიზანმი¬მართულება

განპი-რობებულია შესაბამისი სასაქონლო ნა¬¬კა¬დის გადაადგილების

უზრუნველყოფის აუცილებლობით;

3. ფინანსური რესურსების მოძრაობა ხორციელდება ან ლო¬ჯის¬ტიკურ

სისტემაში, ანდა მას და გარე გარემოს შორის.

საბაზრო ეკონომიკისათვის, თავისი მრავალფეროვანი მოდე¬ლების მიუხედავად,

დამახასიათებელია სოციალურად ორიენტირებული მეურნეობა, რომელიც

საჭირო¬ებს აუცილებელ სა¬ხელმწიფო რეგულირებას. საბაზრო ურთიერთობებში

ფინანსე¬ბი თამაშობს უდიდეს როლს. ფინანსური ნაკადები ბრუნავს ფი¬ნანსურ

გარემოში, რომელშიც იგულისხმება კომპანიის შიდა და გარე გარემო, ფინანსები და

ფინან¬სური რესურსები (ფინან¬სური ნაკადები), რესურსების წყაროები და

მომხმარებ¬ლები. ზო¬გადი სახით ფინანსური სისტემა აერთიანებს:

1. მოცემული ქვეყნის ჩარჩოებში ფინანსური ურთიერთობე¬ბის სხვადასხვა სფეროს;

2. ქვეყნის ფინანსური დაწესებულებების ერთობლიობას.



ფინანსური ურთიერთობები მოიცავს ურთიერთობებს, რომე¬¬ლიც დაკავშირე-

ბულია ფინანსური რესურსების წარმოქმნასა და მოძრაობასთან სახელმწიფოსა და

საწარმოებს შორის; თვით საწარმეობს შორის; ცალკეულ სახელმწიფოებს შორის.

სახელმწიფო ფინანსურ დაწესებულებებს მიეკუთვნება ფი¬ნანსთა სამინისტრო,

მისი ორგანოები, ადგილობრივი ფინანსუ¬რი განყოფილებები და სამმართველოები,

საწარმოს ფინანსუ¬რი განყოფილებები და სხვა. ფინანსური სისტემა ითვალისწი¬ნებს

შემდეგ რგოლებს: სახელმწიფო და ადგილობრივი ბიუჯეტები, სო¬ციალური

cxrili 2.1 finansuri nakadebis klasifikacia

lojistikur

sistemasTan

mimarTebiT

1. garegani 2. Sinagani

moZraobis

mimarTulebis

mixedviT

1. Semomavali 2. gamomavali

daniSnulebis

mixedviT

1. saqonlis Sesyidvis procesiT ganpirobe-buli safinanso nakadebi

2. sainvesticio safinanso nakadebi 3. safinanso nakadebi samuSao Zalis kvlav-warmoebis moxedviT

4. safinanso nakadebi, romlebic dakavSire-bulia firmis sawarmoo saqmianobis pro-cesSi materialuri danaxarjebis formire-basTan

5. saqonlis gayidvis procesSi warmoSobili safinanso nakadebi

avansirebuli

Rirebulebis

gadatanis xerxebis

mixedviT

1. safinanso resursebis nakadebi, romlebic axlavs sawarmos ZiriTadi fondebis moZ-raobas

2. safinanso resursebis nakadebi, romlebic

warmoiqmneba sawarmos sabrunavi saSua-

lebebis moZraobiT

angariSsworebis

gamoyenebul

formebTan

damokidebulebiT

1. fuladi safinanso nakadebi, romlebic axasiaTebs naRdi safinanso saSualebebis moZraobas

2 unaRdo safinanso saSualebebis moZra-obiT ganpirobebuli sainformacio fula-di nakadebi

sameurneo

kavSirebis saxeebis

mixedviT

1. horizontaluri finansuri nakadi

2. vertikalur finansuri nakadi



დაზღვევის ფონდები, საპენსიო ფონდები, სხვადა¬ს¬ხვა სპეციალური ფინანსური

ფონდი.

ფინანსური ნაკადების კლასიფიკაცია. ლოჯისტიკური ფინანსური ნაკადები

განსხვავებულია თავისი შემადგენ-ლობით, მოძრაობის მიმართულებით,

დანიშნულე¬ბით და რიგი სხვა ნიშნებით. ლო¬ჯისტიკური ფინანსური ნაკადების

მართვის შედარებით ეფექტური ხერხების გან¬საზღვრის საჭიროება განაპირობებს

მათი დაწვრილებითი კლასიფი¬კაციის აუცი¬ლებლობას. ფინანსური ნაკადების

კლასიფიკაცია ნაჩვენებია ცხრილში (იხ. ცხრ. 2.1).

ლოჯისტიკაში საფინანსო ნაკადების კლასიფიკაციისათვის გამოიყენება შემ-დეგი

ძირითადი ნიშნები:

• დამოკიდებულება ლოჯისტიკური სისტემისადმი;

• მოძრაობის მიმართულება;

• დანიშნულება;

• ავანსირებული ღირებულების გადატანის ხერხი;

• ანგარიშსწორების ფორმა;

• სამეურნეო კავშირების სახე.

კონკრეტული ლოჯისტიკური სისტემისადმი დამოკიდებულებით

განასხვავებენ შინაგან და გარეგან საფინანსო ნაკა¬დებს.

გარეგანი ფინანსური ნაკადი მოძრაობს გარე გარემოში, ანუ განსახილველი

ლოჯისტიკური სისტემის საზღვრებს გარეთ.

შინაგანი ფინანსური ნაკადი არსებობს ლოჯისტიკური სისტემის შიგნით და სახეს

იცვლის შესაბამისი სასაქონლო ნაკადის მიერ მთელი რიგი ლოჯისტიკური

ოპერაციების შესრულების ხარჯზე.



თავის მხრივ, გარეგანი ლოჯისტიკური საფინანსო ნა¬კა¬დე¬ბი, მოძრაობის

მიმართულების მიხედვით, იყოფა შემომავალ (ფი¬ნანსური ნაკადი ლოჯისტიკურ

სისტემაში შედის გა¬რე გა¬რე¬¬მოდან) და გამომავალ (ფინანსური ნაკადი თავის

მოძრაობას იწყებს განსახილველი ლოჯისტიკური სისტემიდან და არსე¬ბობას

განაგრძობს გარე გარემოში) საფინანსო ნაკადებად.

დანიშნულების მიხედვით, ლოჯისტიკური საფინანსო ნაკა¬დები იყოფა შემდეგ

ჯგუფებად:

1. საქონლის შესყიდვის პროცესით განპირობებული საფინან¬სო ნაკადები;

2. საინვესტიციო საფინანსო ნაკადები;

3. საფინანსო ნაკადები სამუშაო ძალის კვლავწარმოების მიხედვით;

4. საფინანსო ნაკადები, რომლებიც დაკავშირებულია საწარმოს სამეურნეო

საქმი¬ანობის პროცესში მატერიალური დანახარჯების ფორმირებასთან;

5. საქონლის გაყიდვის პროცესში წარმოშობილი საფინანსო ნაკადები.

გამოყენებული ანგარიშსწორების ფორმებთან დამოკიდე¬ბულებით,

ლოჯისტი¬კაში ყველა ფინანსური ნაკადი შეიძლება დაიყოს ორ დიდ ჯგუფად:

• ფულადი საფინანსო ნაკადები, რომლებიც ახასიათებს ნაღ¬დი საფინანსო სა-

შუალებების მოძრაობას;

• უნაღდო საფინანსო საშუალებების მოძრაობით განპირობებული საინფორმა-

ციო ფულადი ნაკადები.

სამეურნეო კავშირების სახეების მიხედვით, განასხვავებენ ჰორიზონტალურ და

ვერტიკალურ საფინანსო ნაკადებს.

ჰორიზონტალური ფინანსური ნაკადი ასახავს საფინანსო საშუალებების

მოძრა¬ობას სამეწარმეო საქმიანობის თანასწორ-უფლებიან სუბიექტებს შორის.

ვერტიკალური ფინანსური ნაკადი ასახავს საფინანსო სა¬შუ¬ალებების მოძრა-

ობას შვილობილ და სათაო კომერციულ ორ¬განიზაციებს შორის.



აღსანიშნავია, რომ საფინანსო ნაკადების კლასიფიკაცია შე¬საძლებელია კიდევ

გაგრძელდეს, ამ მიზნისათვის შეიძლება გამოვიყენოთ ისეთი ნიშნები, როგორიცაა

კაპიტალის წრებრუნვის სტადია, საფინანსო საშუალებების მიღების წყაროები, მათი

მსვლელობის ვადები და ა. შ. რამდენადაც საფინანსო ნაკადების კლასი¬ფი¬კაციის

აუცილებლობა განპირობებულია მათი მართვის შედარებით ეფექტური ხერხების

განსაზღვრის მოთხოვნილებით, ამდენად, უნდა ჩაითვალოს, რომ ყოველ კონ¬კრეტულ

შემთხვევაში დადგენილი უნდა იქნეს ლოჯისტიკური საფინანსო ნაკადების

კლასიფიკაციის საკუთარი, განსაკუთ¬რე¬ბული შემადგენელი ნიშნები.

ფინანსური ნაკადების მოძრაობის სქემები. ლოჯისტიკაში სასაქონლო ნაკადების

საფინანსო მომსა¬ხურების ძირითად მიზანს წარმოადგენს საქონლის მოძრაობის

საფინანსო რესურსებით უზრუნ-ველყოფა აუცილებელი მო¬ცუ¬ლობით, საჭირო

ვადებში და დაფინანსების შედა-რებით ეფექ¬ტური წყაროების გამოყენებით. ყველაზე

მარტივ შემთხვევაში ყო¬ველ სასაქონლო ნაკადს შეესაბამება თავისი ერთადერთი

ფი¬ნან¬სური ნაკადი.

მაგ. გამყიდველი საწარმო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულე¬ბის საფუძველზე

მყიდველ საწარმოს აწვდის მათ მიერ ნაყიდ პრო¬დუქციას, რომლის გადაად-გილებაც

ქმნის სასაქონლო ნა¬კადს. მყიდველი საწარმო, იყენებს რა ხელშეკ-რულებაში

გან¬საზღვრულ ანგარიშსწორების ფორმებს, ახორციელებს ამ პრო-დუქციის

მიწოდების ანაზღაურებას, ურიცხავს რა ფულად საშუალებებს გამყიდ-ველ საწარმოს,

რაც, თავის მხრივ, ქმნის საფინანსო ნაკადს. მოყვანილი მაგა-ლითი¬სათვის

დამახასიათე¬ბელი სასაქონლო და საფინანსო ნაკადების მოძრაობის სქემას შემდეგი

სახე აქვს (იხ. ნახ. 2.6):

ნახაზიდან (იხ. ნახ. 2.6) ჩანს, რომ სასაქონლო და საფინა¬ნ¬სო ნაკადებს აქვთ

დიამეტრალურად ურთიერთსაწინააღმდეგო მიმართულება, მაგრამ ამ უკანასკნელის

სწორხაზოვნება შესაძ¬ლებელია მხოლოდ პროდუქციის ნაღდი ანგარიშსწო¬რე¬ბის

პი¬რობებში.



nax. 2.6. sasaqonlo da safinanso

ნახ. 2.6. სასაქონლო და საფინანსო ნაკადების მოძრაობის უმარტივესი სქემა

ნახ. 2.7. სასაქონლო, ინფორმაციული და საფინანსო ნაკადების მოძრაობის

ზოგადი სქემა

უნაღდო ანგარიშსწორების განხორციელებისას უნაღდო ანგარიშსწორების

რომელიმე ფორმის გამოყენე¬ბის დროს საქონლის გამყიდველსა და მყიდველს შორის

ფინა¬ნ¬სური ნა¬კა¬დის მოძრაობის სქემა განიცდის ცვლილებებს (იხ. ნახ. 2.7).

სქემის (იხ. ნახ. 2.7) ანალიზი გვიჩვენებს, რომ უნაღდო ან¬გა¬რიშსწორების

ორგანიზაციის დროს ინფორმაციულ ნაკადს საგადასახადო დოკუმენტების

მოძრა¬ობის შესახებ აქვს იგივე მი¬მართულება და წარმოშობის წყარო, რაც სასაქონლო

ნა¬კადს. ეს იმ დროს, როცა ფინანსური ნაკადის მოძრაობა ხორ-ციელდება მყიდ¬ველი

და გამყიდველი საწარმოების ბანკების უფ¬¬ლებამოსილ განყოფილებებს შო¬რის და

აქვს საპირისპირო მი¬მართულება სასაქონლო ნაკადებთან მიმართებაში. უნაღდო

myidveli

sawarmo

gamyidveli

sawarmo

sasaqonlo nakadi

finansuri nakadi

myidveli

sawarmo

gamyidveli

sawarmo

sasaqonlo nakadi

finansuri nakadi

gamyidveli

sawarmos

bankis

ganyofileba

myidveli

sawarmos

bankis

ganyofileba

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi



ანგარიშსწორების ამა თუ იმ ფორმის შერჩევა დამოკიდებულია სხვა¬დასხვა

პირობებში მათი გამოყენების ეფექტურობაზე.

თანამედროვე საბაზრო ურთიერთობების სტაბილიზაციის პირობებში საფი-

ნანსო ბაზრის განვითარების ტენდენციები და მისი ფუნქციონირების მექანიზმების

სპეციფიკური მრავალფეროვნება განაპირობებს ფასიანი ქაღალდებისა და საფი¬ნანსო

ინსტრუმენტების ფართო გამოყენების შესაძლებლობას სასაქონ¬ლო ნაკა¬დების

მოძრაობის საფინანსო უზრუნველყოფაში. აუცილებელია აღინიშნოს, რომ საფინანსო

ნაკადების ოპტიმი-ზაციასთან ერთად, საფონდო ბაზრის ინსტრუ¬მენტების ეფექტური

გამოყენება შესაძლებლობას იძლევა, მნიშვნელოვნად გა¬უმჯო¬ბესდეს როგორც

გამყიდველი, ისე მყიდველი საწარმოს სამეურნეო საქმიანობის მაჩვენებლები. პირველ

რიგში, ეს ეხ¬ება მეურნე სუბიექტის წმინდა მოგების ზრდას გადასახა¬დების

მინიმიზაციის გზით. მათი შემცირებისათვის შეიძლება გამო¬ყე¬ თამა¬სუ¬ქების

(ვექსილების) გამოშვებისა და მიმოქცევის შესაძლებ¬ლობები.

მთლიანობაში, სასაქონლო ნებული იქნეს როგორც სახელმწიფო ფასიანი

ქაღალ¬დების ცალ¬კეული სახეობების, ასევე, სხვადასხვა სახის

ნაკადების მომსახურების საფინანსო მექანიზმის ანალიზი ცხადყოფს, რომ:

1. ლოჯისტიკური ფინანსური ნაკადის არსებობა ძირითადად გან¬პირობებულია მათ

მიერ მომსახურებული სასაქონლო ნაკადის არსებობით;

2. ფინანსური ნაკადის მიმართულება, მოცულობა, წყარო და მოძრაობის დაწყების

დრო დამოკიდებულია საქონლის მყი¬დველისა და გამყიდველის მიერ

შეთან¬ხმე¬ბულ ანგარიშსწო¬¬რების ფორმებზე და ყიდვა-გაყიდვის

ხელშეკრუ¬ლება¬ში გათვალისწინებული ანაზღაურების დამატებით პირობებზე;

3. უკანასკნელ პერიოდში გამყიდველსა და მყიდველს შორის ურთიერთ¬ანგა¬რიშ-

სწორების ოპტიმიზაციისათვის სხვადა¬სხვ¬ა სახის ფასიანი ქაღალდების გამო-

ყენების პრაქტიკის ფარ¬თოდ დანერგვამ, ერთი მხრივ, მნიშვნელოვნად გა¬არ-



თულა სასაქონლო ნაკადების საფინანსო მომსა¬ხურების მექა¬ნიზმი, ხოლო მეორე

მხრივ – აამაღლა მისი ეფექტურობა.

7.4. ტურიზტული ბიზნესის მართვის მოდელები

ტურიზმის სისტემის საფუძველია ორი სუბსისტემა: ტურიზმის სუბიექტი და

ტურიზმის ობიექტი. ტურიზმის სუბიექტად მოიაზრება ტურისტული ღონისძიებების

მონაწილე, ანუ ტურისტი, რომელიც ეძებს თავის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილების

შესაძლებლობებს ტურისტული მომსახურობის მიღების გზით. და ტურისტული

მომსახურება წარმოადგენს ტურიზმის ობიექტს.

ტურიზმის სტრუქტურა არსებობს საზოგადოებრივ გარემოცვაში, რომელიც

წარმოდგენილია ეკონომიკით, ეკოლოგიით, ტექნოლოგიებით, პოლიტიკითა და

სოციალური სისტემებით. ტურიზმის გარე გარემოზე დამოკიდებულება მისი ერთ-

ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და მახასიათებელი თავისებურებაა.

ტურიზმის სისტემა იყოფა ორ სუბსისტემად: ტურიზმის მენეჯმენტის სუბიექტი

და ტურიზმის მენეჯმენტის ობიექტი.

გარე ფაქტორების განხილვისას მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ის, რომ ეს

გავლენა ყველგან არ არის ერთნაირი. მენეჯმენტმა უნდა გამოავლინოს გარე

ზემოქმედების ყველაზე არსებითი ფაქტორები და შეიმუშაოს მათზე რეაგირების

ეფექტიანი ხერხები.

ტურიზმზე დადებითად მოქმედი ეკონომიკური ფაქტორები -რეალური

შემოსავლების ზრდა და მისი უფრო თანაბარზომიერი განაწილება;

-ვალუტის სტაბილური მდგომარეობა; ხელსაყრელი კონიუქტურული სიტუაცია.

ტურიზმზე უარყოფითად მოქმედი ეკონომიკური ფაქრორები

-კრიზისული ეკონომიკური მოვლენები; წარმოების დაცემა (უმუშევრობის ზრდა,

ხელფასის შემცირება, დროებითი მუშაობა); ვალუტის არასტაბილურობა და

არაკონიუქტურული სიტუაცია.



ეკონომიკაზე ტურიზმის ზემოქმედების განხილვასთან დაკავშირებით გამოყოფენ

ტურიზმის ხუთ ეკონომიკურ ფუნქციას:

-საწარმოო ფუნქციები (შრომა,მიწა და კაპიტალი);

-მოსახლეობის დასაქმება;

-შემოსავლების შექმნა;

-შერბილების ფუნქცია;

-საგადამხდელო ბალანსის ნიველირების ფუნქცია.

ნებისმიერი პროფილის საწარმო ასრულებს იმ ფუნქციას, რომლის დროსაც ხდება

ღირებულებათა დაგროვება. ასევე ტურისტული მომსახურეობის სფეროს საწარმოებიც

ქმნიან ახალ პროდუქტებს და ხელს უწყობენ ღირებულებათა დაგროვებას. უმრავლეს

შემთხვევაში ტურისტულ პროდუქტებს გააჩნიათ არამატერიალური საქონლის სახე,

რადგან ისინი წარმოადგენენ მომსახურეობას. ამმომსახურეობისათვის კი საჭიროა

პერსონალი (მუშაკები). ამიტომ ტურიზმის მეორე მნიშვნელოვანი ფუნქციაა

მოსახლეობის დასაქმების უზრუნველყოფა. ამდენად,ტურისტულ ბიზნესში

დასაქმების უზრუნველყოფა მჭიდრო კავშირშია შემოსავლის შექმნის ფუნქციასთან.

შერბილების ფუნქცია—ტურისტებს აინტერესებთ რეგიონები სუსტად

განვითარებული მრეწველობით, რომლებიც ხასიათდებიან ეკოლოგიურად სუფთა

ლანდშაფტებით და გარემოთი. უმრავლეს შემთხვევაში ასეთი

რეგიონებიაგანვითარებული სოფლის მეურნეობით, ეს კი ხელს უწყობს მათი

შემოსავლების გამოთანაბრებას, რადგან ეს შემოსავლები ხშირად უფრო მცირეა, ვიდრე

რეგიონები, სადაც განვითარებული მრეწველობით ხასიათდებიან.

საგადამხდელო ბალანსი —მომსახურების ბალანსის შემადგენელი ნაწილია

მოგზაურობათა ბალანსი ქვეყნის შიგნით და საზღვარგარეთ. ამ

ბალანსშიადგილობრივი ტურისტების ხარჯები, რომლებიც მიემგზავრებიან

საზღვარგარეთ, უპირისპირდება შემოსავლებს, რომლებიც მიღებულია უცხოელი

ტურისტების მიერ მოხმარებული საქონლიდან და მომსახურებიდან.

ტურიზმის მენეჯმენტის სტრუქტურა. ტურიზმი, როგორც მომსახურეობის

სფეროს ერთ-ერთი დარგი არა მარტოეკონომიკისა და ბიზნესის მნიშვნელოვანი



სფეროა, არამედ იგი არის რთული ორგანიზაციული სტრუქტურა, რომელიც

განსაზღვრავს შრომითი კოლექტივებისა და ცალკეული მუშაკების ადგილს, როგორც

რეგიონებში, ასევე ორგანიზაციებსა დასაწარმოებში. ტურიზმის მართვის სტრუქტურა

გაგებულ უნდა იყოს როგორც მოწესრიგებული ურთიერთდაკავშირებული

ფუნქციების ერთობლიობა. არსებითად საქმე ეხება მართვის დონეებსა და ფუნქციური

სამსახურებისურთიერთდამოკიდებულებას, რომლებიც მენეჯმენტის დახმარებით

მყარდება ერთმანეთთან.

ტურიზმის მენეჯმენტის სტრუქტურა ნიშნავს კვალიფიციური კადრების

(სპეციალისტების), მათი უფლებებისა და პასუხისმგებლობების

ოპტიმალურგანაწილებას ცალკეულ ქვედანაყოფებს შორის. ორგანიზაციის

მენეჯმენტის სტრუქტურაში გამოიყოფა მართვის ქვედანაყოფები (განყოფილებები),

დონეები(საფეხურები) და კავშირები (ჰორიზონტალური და ვერტიკალური).

სტრუქტურულ ქვედანაყოფებს მიეკუთვნება აგრეთვე მენეჯერებიც, რომლებიც

ახორციელებენ თანამშრომელთა საქმიანობის კოორდინაციას.მართვის დონის ცნებაში

იგულისხმება ქვედანაყოფების ერთობლიობა,რომლებიც იკავებენ განსაზღვრულ

საფეხურს ორგანიზაციის მენეჯმენტის სიტემაში. მენეჯმენტის საფეხურები

იმყოფებიან ვერტიკალურ დამოკიდებულებაში და ექვემდებარებიან ერთმანეთს

იერარქიის მიხედვით: უფრო მაღალი საფეხურის მენეჯერები ღებულობენ

გადაწყვეტილებებს, რომლებიც კონკრეტდება დადაიყვანება ქვემდგომ რგოლებამდე.

ცალკეული მენეჯერები ახდენენ მუშაობისკოორდინირებას, რომლებიც თავის მხრივ

კოორდინირებას უწევენ უფრო დაბალი დონის მენეჯერებს, შრომის ასეთი

ვერტიკალური დანაწილების შედეგად იქმნებამართვის დონეები.

ორგანიზაციის მართვის უმაღლესი დონე შეიძლება წარმოდგენილ

იყოსდირექტორთა საბჭოს (მეთვალყურეთა საბჭოს) თავჯდომარის, პრეზიდენტის,

ვიცე- პრეზიდენტის ან დირექტორის სახით. ამ დონის მენეჯერები

შეიმუშავებენორგანიზაციის პოლიტიკას (სტრატეგიას) და ახდენენ მის რეალიზაციას.

უმაღლეს დონეზე გამოყოფენ ორ ქვედანაყოფს: სრულუფლებიანი მართვა დასაერთო

ხელმძღვანელობა.



მართვის ყველა დონეზე მენეჯერები ასრულებენ არა მარტო წმინდა

მმართველობით ანუ სამმართველო, არამედ საშემსრულებლო ფუნქციებსაც.

მაგრამუმაღლეს დონეზე საშემსრულებლო ფუნქციების ხვედრითი წონა

მინიმალურია.

გამოკვლევები აჩვენებს, რომ მენეჯერების საერთო დროის დაახლოებით 10%

უმაღლეს დონეზე უკავია საშემსრულებლო ფუნქციებს, 50%-საშუალო დონეზე, ხოლო

70% დაბალ დონეზე. საწარმოების (ორგანიზაციების) სტრუქტურებს

შორისურთიერთობები მყარდება ჰორიზონტალური და ვერტიკალური

კავშირები,რომელიც განპირობებულია შრომის დანაწილებით. შრომის დანაწილების

მთავარი დანიშნულებაა მუშაკთა სპეციალიზაცია სამუშაოების, ოპერაციებისა

დაპროცედურების ცალკეული სახეების შესასრულებლად. ე. ი. სამუშაო ნაწილდება

შრომით პროცესში მონაწილეებს შორის პროფესიული ნიშნის მიხედვით.

სამართველო (მართველობითი) შრომის დანაწილების ვერტიკალური

მიმართულებებია:

ა)ზოგადი მენეჯმენტი- საწარმოს (ფირმის) საქმიანობის ძირითადი

პერსპექტიული მიმართულებების შემუშავება და შემდგომში მათი განხორციელება;

ბ)ტექნოლოგიური მენეჯმენტი- თანამედროვე პროგრესული ტექნოლოგიების

შემუშავება და საწარმოო საქმიანობაში მათი დანერგვა, რაც გულისხმობს საწარმოო

პროცესების მენეჯმენტის რაციონალიზაციას თანამედროვე მეთოდების

გამოყენებისსაფუძველზე, საწარმოს (ფირმის) წარმოების კომპლექსურ მექანიზაციას

და მათში ავტომატიზაციის დანერგვას;

გ)ეკონომიკური მენეჯმენტი- საწარმოს (ფირმის) საქმიანობის ეკონომიკური

ანალიზი, მისი სტრატეგიის განსაზღვრა, ბიზნეს-გეგმის შედგენა და

რენტაბელურიმუშაობა;

დ)ოპერატიული მენეჯმენტი- მოიცავს ოპერატიული გეგმის შედგენას,ცალკეულ

შემსრულებლებამდე დაყვანას, შემსრულებელთა განაწილებას სამუშაო ადგილების

მიხედვით, მათ ინსტრუქტირებას და სამუშაო პროცესების რეალიზებას;



ე)პერსონალის მენეჯმენტი—საწარმოს (ფირმის) შრომითი რესურსების

(კადრების) შერჩევა, განაწილება და კადრებთან მუშაობის ორგანიზება. როგორც

ზემოთ ავღნიშნეთ ორგანიზაციის მენეჯმენტის სტრუქტურაშიჰორიზონტალური და

ვერტიკალური კავშირები შეიძლება იყოს სახაზო დაფუნქციური. ტურისტული

სფეროს მართველობით პრაკტიკაში გავრცელება ჰპოვასახაზო, ფუნქციურმა და

სახაზო-ფუნქციურმა ორგანიზაციულმა სტრუქტურებმა.

ამათგან მართვის ორგანიზაციული სტრუქტურის ყველაზე მარტივ ფორმას

წარმოადგენს სახაზო სტრუქტურა, რომელიც ხორციელდება სახაზო მენეჯერიდან, ე.

ი. პირიდან, რომელიც მთლიანად აგებს პასუხს ფირმის სტრუქტურულიქვედანაყოფის

საქმიანობაზე, ინფორმაციაზე და გადაწყვეტილებების მიღებაზე,

მენეჯერს აქვს ყველა უფლებამოსილება განახორციელოს მისდამი

დაქვემდებარებულ მუშაკებზე და პასუხს აგებს სამართავი ობიექტის

საქმიანობისშედეგებზე. იგი მოქმედებს ერთმმართველობის პრინციპით, რომ

ხელქვეითები ასრულებენ მხოლოდ ერთი უფროსის (მენეჯერის)

განკარგულებებს.მართვის ზემდგომი დონის მენეჯერს არ აქვს უფლება გასცეს

განკარგულებები რომელიმე შემსრულებელზე მისი უშუალო უფროსის (მენეჯერის)

გვერდის ავლით.

ამ სტრუქტურის დადებითი მხარეებია: განკარგულებათა ერთიანობა და

სიზუსტე, მართვის სიმარტივე, ოპერატიულობა და ზუსტად გამოხატული

პასუხისმგებლობა. მაგრამ მთავარი ნაკლია ის, რომ მენეჯერს არ შეიძლება ჰქონდეს

ყველა შესასრულებელი ფუნქციის შესაბამისი ცოდნა ან გამოცდილება. ამ

ხარვეზისაღმოფხვრა გარკვეულწილად მიიღწევა ფუნქციური სტრუქტურის

საშუალებით. ფუნქციური მართვა ხორციელდება სამუშაოთა კონკრეტულ სახეებზე

სპეციალიზებული ქვედანაყოფების მიერ, რაც აუცილებელია

ოპტიმალურიგადაწყვეტილებების მისაღებად. ერთი პროფილის სპეციალისტები

როგორც წესი, ერთიანდებიან სპეციალიზირებულ სტრუქტურულ ქვედანაყოფებში:

მარკეტინგის, საგეგმო ქვედანაყოფებში და ა. შ. ფუნქციური მართვისას

უნივერსალური მენეჯერების ნაცვლად, რომლებმაც უნდა შეასრულონ მენეჯმენტის



ყველა ფუნქცია, იქმნება სპეციალიტების შტატი, რომლებსაც გააჩნიათ მაღალი

კომპეტენცია თავისდარგში და პასუხს აგებს განსაზღვრულ მიმართულებებზე,

მართვის აპარატის ასეთიფუნქციური სპეციალიზაცია მნიშვნელოვნად ამაღლებს

ორგანიზაციის ეფექტიანობას.

მართვის ფუნქციურ სტრუქტურას გააჩნია მთელი რიგი უპირატესობები:

მენეჯერების მაღალი კომპეტენტურობა, რომლებიც პასუხს აგებენ

კონკრეტულიფუნქციების შესრულებაზე; სახაზო მენეჯერების განთავისუფლება

ზოგიერთი სპეციალური საკითხების გადაწყვეტისაგან; მოვლენებისა და პროცესების

სტანდარტიზაცია, ფორმალიზაცია, პროგრამირება და სხვა. მაგრამ ამ სტრუქტურასაც

ახასიათებს ნაკლოვანებებიც, როგორიცაა: შედარებით მოუქნელი ორგანიზაციული

ფორმა, რომელიც ძნელად რეაგირებს ცვლილებებზე; მეტის-მეტიცენტრალიზაციის

ტენდენცია; გადაწყვეტილებათა მიღების გაჭიანურებული პროცედურა და სხვა.

მართვის როგორც სახაზო, ასევე ფუნქციური სისტემის ნაკლოვანებების

აღმოფხვრა მნიშვნელოვანწილად შესაძლებელია სახაზო-ფუნქციური სტრუქტურების

მიერ. ორგანიზაციაში სახაზო და ფუნქციური კავშირების კომბინირების არსი არის ის,

რომ საერთო ხელმძღვანელობისას თითეული მუშაკიექვემდებარება მხოლოდ ერთ

მენეჯერს. ფუნქციურ მენეჯერებს უფლება აქვთ საკითხების უშუალოდ გადაწყვეტისა,

რომლებიც მხოლოდ მათ კომპეტენციასგანეკუთვნება. ამ სტრუქტურის დროს მთელ

ძალაუფლებას ღებულობს სახაზომენეჯერი, რომელიც განსაზღვრული ქვედანაყოფის

(ჯგუფის) სათავეშია.

კონკრეტული გეგმების დამუშავებისას მენეჯერს ეხმარება სპეციალური

ფუნქციური ქვედანაყოფები (განყოფილებები, ჯგუფები და სხვა).

საწარმოს (ორგანიზაციის) ეფექტიანობისათვის არსებითი მნიოშვნელობა აქვს

ორგანიზაციულ სტრუქტურას, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს

რესურსებისრაციონალურად გამოყენებისათვის წესრიგი და სტაბილურობა. ამასთან

ორგანიზაცია უნდა იყოს საკმაოდ მოქნილი, რომ დროულად მოხდეს

რეაგირებაცვლილებებზე როგორც შიგა, ასევე გარე გარემოშიც.

35



ორგანიზაციული სტრუქტურა უნდა აკმაყოფილებდეს შემდეგ მოთხოვნებს:

- ოპტიმალურობა — მართვის სტრუქტურა ჩაითვლება ოპტიმალურად, თუ

მართვის ქვედანაყოფებსა და საფეხურებს შორის, მართვის ყველა დონეზე მყარდება

რაციონალური კავშირები მართვის ნაკლებ საფეხურიანობის დროს;

- ოპერატიულობა — გადაწყვეტილებათა მიღება უნდა მოხდეს დროულად, არც

ნაადრევად და არც გვიან, როცა მათი მიღება არ არის -საიმედოობა საჭირო; -

ინფორმაციის გადაცემის უტყუარობის გარანტია, მმართველობითი

გადაწყვეტილებების და სხვა გადასაცემი მონაცემების დამახინჯების არ დაშვება;

- ეკონომიურობა — ართვიდან საჭირო ეფექტის მიღწევა მმართველობით

აპარატზე მინიმალური დანახარჯების პირობებში;

- მოქნილობა—შეცვლისუნარიანობა გარე გარემოს ცვლილებების შესაბამისად;

- მართვის სტრუქტურის სიმყარე—მისი ძირითადი თვისებების უცვლელობა

სხვადასხვა გარე ზემოქმედებისა და მართვის სისტემის ფუნქციონირების

მთლიანობის პირობებში.

ყველა აღნიშნული მოთხოვნის სრული რეალიზაცია ბევრად დამოკიდებულია

ორგანიზაციული სტრუქტურის პროექტირების პროცესის გონივრულ

განხორციელებაზე, რომელიც შედგება სამი ეტაპისაგან: ორგანიზაციული

სტრუქტურის ანალიზის, დაპროექტებისა და მისი ეფექტიანობის შეფასებისაგან.



თემა 8. სასტუმრო მომსახურების ლოჯისტიკა ტურიზმში. განთავსების სექტორი, როოგორც მომსახურების ძირითადი მომწოდებელი ტურიზმში. სასტუმროშო ტურისტების მომსახურების ლოჯისტიკური ციკლი. სასტუმრო მეურნეობაში

ლოჯისტიკური ნაკადები და კვანძები.

სასტუმროს მართვის ლოჯისტიკური სისტემებიტურისტული ინდუსტრის

მენეჯმენტი-სასტუმროების ან სხვა განთავსების ადგილების, სატრანსპორტო

საშუალებების, საზოგადოებრივი კვების, გართობის, შემეცნების, საქმიანი,

გამაჯანსაღებელი, სპორტული და სხვა დანიშნულებისობიექტების ერთობლიობის

ორგანიზაციაა, რომლებიც ახორციელებენტუროპერატორულ ან ტურაგენტურ

საქმიანობას, აგრეთვე ის ორგანიზაციები,რომლებიც ეწევიან საექსკურსიო

მომსახურებას გიდით ან თარჯიმნებითტურისტული ინდუსტრიის მენეჯმენტის

დროს.

დღეს ტურისტული ინდუსტრია დამკვიდრდა არა მარტო ტრადიციულ

ტურისტულ ცენტრში- ევროპაში, არამედ ავსტრალიაში, აფრიკაში, ამერიკისა დააზიის

კონტინენტების ბევრ ქვეყანაში.

ტურისტული ინდუსტრია შეიძლება განვსაზღვროთ, როგორც სხვადასხვა

სექტორებისაგან შედგენილი დარგთაშორისი კომპლექსი (იხ. სქემა 3). სხვასიტყვებით,

რომ ვთქვათ, ტურინდუსტრია შედგება ძირითადი, დამატებითი და ე.წ. “საგარეუბნო”

სექტორებისაგან.

რუსი მკვლევარები მ. ნემოლიაევა და ლ. ხოდორკოვი თვლიან, რომ

თანამედროვე ტურისტული ინდუსტრია – ეს არის წარმოების ჯგუფი,

რომელიცუზრუნველყოფს იმ მოთხოვნების დაკმაყოფილებას, რაც ადამიანებს

თავიანთი ადგილიდან დროებითი გადაადგილებისას უჩნდებათ, გარდა სხვა

ქვეყანაში მათი პროფესიული მოღვაწეობისა, რისთვისაც ისინი გასამრჯელოს

მიიღებენ.

ნ. ბარჩუკოვას აზრით ტურისტულ ინდუსტრიაში, როგორც ძირითადი ანუ

“პირველადი”, ასევე “მეორადი” დარგები და მომსახურების სახეებია:

1. სასტუმროები და განთავსების სხვა ობიექტები;



2. კვების ბლოკი;

3. ტრანსპორტი;

4. რეკლამა;

5.ტურისტული სააგენტოების მიერ ტურპროდუქტების გასაღება-გაყიდვა;

6. კულტურული მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებელ მომსახურების

ღონისძიებები-ექსკურსიები; სამეცნიერო და საქმიანი ინტერესების შესაბამისი

ტურები.

სავაჭრო საწარმოები:

1. ადმინისტრაციული ორგანოები;

2. ბუნების, ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სამსახურები;

საინფორმაციო სამსახურები:

1. მასმედია;

2. სახელმწიფო ტურისტული ორგანიზაციები;

უცხოური იურიდიული და საზოგადოებრივი ტურისტული ორგანიზაციები.

ტურისტული ინდუსტრიის სექტორები

მხოლოდ საგარეო ეკონომიკურ საქმიანობაში ტურიზმი 14 სახის კავშირებს

მოიცავს ე.ი. მომსახურების თითქმის ყველა სფეროს.

საერთაშორისო ტურიზმის ლიდერ ქვეყნებში, ტურიზმის ინდუსტრიის

სექტორების უფრო დეტალური ნუსხა გამოიყენება. აშშ-ის კლასიფიკაციით. მასში

შედის 39 სახის მომსახურება, კანადის კლასიფიკაციით-41 სახეობა. უნდა აღინიშნოს

ისიც, რომ თუ საქართველოს დანარჩენ მსოფლიოსთან სურს ინტეგრაცია დამსოფლიო

ტურისტული ორგანიზაციის მოთხოვნებთან ადაპტირება, მაშინ ქვეყანამ უნდა

იხელმძღვანელოს მსოფლიო ტურიზმის სტანდარტებითა და ნორმებით. ასეთი

სტანდარტებისა და ნორმების დამდგენმა კომისიამ შეიმუშავა ტურისტული

მომსახურების სხვადასხვა სფეროების შემდეგი ფორმულირებები:

1. ტუროპერატორებისა და ტურაგენტების საქმიანობა;

2. სამგზავრო ტრანსპორტის მომსახურება, ავტომანქანების იჯარა და

ექსკურსიისათვის ტრანსპორტის გამოყენება.



3. მიღების და კვების საშუალებები;

4. რეკრეაციული, კულტურული, სპორტული და სხვა გასართობი

მომსახურება.

5. დამატებითი და დამხმარე მომსახურება: (გიდების მომსახურება, კონგრესების

ორგანიზაცია, დაზღვევა, ტურიზმთან დაკავშირებული საფინანსო მომსახურება,

საკრედიტო ბარათები, ტურისტული ჩეკები და დამხმარე სამსახურები, სამედიცინო

მომსახურება, ტურისტული დანიშნულების საქონლით ვაჭრობა.).

1982 წელს ტურიზმის მსოფლიო კონფერენციაზე აღინიშნა, რომ

ტურიზმისაქმიანობის ისეთი სახეა, რომელსაც უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება

მსოფლიოს ხალხთა ცხოვრებაში, რადგან ტურიზმის მეშვეობით ხდება უშუალო

ზემოქმედება სახელმწიფოების ცხოვრებასა და საერთაშორისო ურთიერთობაზე,

სოციალურ, კულტურულ, საგანმანათებლო და ეკონომიკის სფეროებზე.

ტურისტული ინდუსტრია ქმნის სამუშაო ადგილებს,ზრდის შემოსავლებსა და

მოგებას, როგორც ეროვნული ისე უცხოური ვალუტით, ზრდის კაპიტალდაბანდებებს,

ხელს უწყობს მსხვილი, საშუალო და მცირე ბიზნესის განვითარებას, განაპირობებს

ადგილობრივი, რეგიონული, ეროვნული და საერთაშორისო ეკონომიკური და

პოლიტიკური კავშირების განვითარებას.

საერთაშორისო ტურიზმი- მსოფლიო ვაჭრობის წამყვანი მიმართულებათაგან

ერთ-ერთია. ტურისტული ინდუსტრიის ძირითადი პროდუქტი

ტურისტულიმომსახურებაა, რომელთაგანაც უმნიშვნელოვანესია: განთავსება, კვება,

ტრანსპორტი და მიზნობრივი მომსახურება.

ტურისტული ინდუსტრიის შემადგენელი კომპონენტები-ტურისტული

ობიექტები დასვენების ფორმები;

-განთავსების საშუალებები და მომსახურება: სასტუმროები, პანსიონატები,

კემპინგები და ა. შ.

-სხვა ობიექტები და მომსახურება; ტურისტული ინფორმაციის სამსახურები,

სალონები, ხალხური რეწვის ოსტატთა დახლებიდა მაღაზიები, ბანკები, ჯანდაცვის,

სამართალდამცავი, უშიშროების, კავშირგაბმულობის სამსახურები და სხვა.



ტურისტული მომსახურება და ობიექტები:

განთავსება: -

კურორტები; -სასტუმროები;

-კემპინგი;

-კერძო ბინები და სოფლის სასტუმროები;

-* კვების საწარმოები;

* სატრანსპორტო და ტურსააგენტოს ოფისები;

* სხვადასხვა სააგენტოები;

* მაღაზიები;

* დასასვენებელი – გასართობი ობიექტები;

* სპორტული კომპლექსები;

* ტურისტული ინფორმაციის სამსახური.

ტურისტული ინდუსტრიის სტრუქტურების ეფექტურობა შეიძლება

განისაზღვროს ტურიზმის სფეროში დასაქმებულთა ხვედრითი წილით,

დასაქმებულთა საერთო მაჩვენებელთან მიმართებაში. დასაქმებულების დიდი

წილიმოდის განთავსების საშუალებებსა და რესტორნებზე, ტურისტთა

მომსახურებაზე.

დიდ ბრიტანეთში მთლიანად ტურინდუსტრიის ყველა სექტორში დასაქმებულია

მოსახლეობის 60%, გერმანიაში-55%. მსოფლიოს სხვა განვითარებული ქვეყნებისათვის

ეს მაჩვენებლები მაღალია.

სასტუმროების კლასიფიკაციის ფორმები. სასტუმრო – განთავსების

კოლექტიური საშუალებაა, რომელიც განსაზღვრული რაოდენობის ნომრებისაგან

შედგება და მის საქმიანობას წარმოადგენს ჩამოსულთამოკლე ვადით (365 დღემდე)

განთავსება. (და ღამის გასათევად გარკვეული ღირებულების გადახდით.) იგი

წარმოადგენს ერთიანი ხელმძღვანელობით ფუნქციონირებად კომპლექსს, რომელიც

დაყოფილია კლასებად და კატეგორიებადდაჯგუფებული ნომრების,

მოწყობილობებისა და მომსახურეობის მიხედვით. სასტუმრო მეურნეობის

განვითარებამ და ტურისტული მოთხოვნის გამოცოცხლებამ, ხელი შეუწყო კერძო



ბინების, სააგარაკო სახლების, დასასვენებელი ბანაკების და განთავსების სხვა

საშუალებების განვითარებას, რაც იმაში გამოიხატება, რომ საშუალებას აძლევს

შვებულებაში მყოფ დამსვენებლებს, მრავლრიცხოვანიკონფერენციებისა და

გამოფენების მონაწილეებზე მათ გაქირავებას.

70-იან წლებში განვითარდა სასტუმროების მსხვილი საერთაშორისო

დაეროვნული გაერთიანებები ე. წ. სასტუმროთა ქსელი, რომელთა

მუშაობაორიენტირებული იყო განსაკუთრებული კატეგორიის კლიენტურაზე,

რომელთამნიშვნელოვან ნაწილს ტურისტები შეადგენდნენ.

80-90-იან წლებში გავრცელება ჰპოვა სასტუმრო კომპლექსებმა, რომლებიც

ტურისტებს სთავაზობდა არა მარტო განთავსების ადგილებს, არამედ მომსახურების

ფართო სპექტრი.

მსოფლიო ტურისტული ორგანიზაციის მონაცემებით მსოფლიოში 1989 წელს

სასტუმროს ტიპის საწარმოებში აღრიცხული იყო 11 მლნ. ნომერი, (18 მლნ ადგილით).

2000 წელს კი- 30 ათასზე მეტი სხვადასხვა დონის სასტუმრო, 12 მლნ-ზე მეტი ნომრით.

უმსხვილესი სასტუმრო კომპლექსები მართვის ავტომატიზებული სისტემების

მეშვეობით ერთიანდებიან სასტუმროების ე. წ. “ჯაჭვში”, რომელიც საშუალებას იძლევა

სწრაფად და ზუსტად იქნეს გათვალისწინებული, თითოული ინდივიდუალური

გარიგება და მინიმალური დროით მოხდეს ადგილების დაჯავშნა სასტუმროებში,

ტრანსპორტზე, დაუყოვნებლივ გაიცეს ანგარიშგების მთელი დოკუმენტაცია და

განხორციელდეს ანგარიშსწორების ოპერაციები.

სასტუმროთა ჯგუფს, რომელიც ერთ ფირმას ან ერთ კორპორაციას ეკუთვნის,

სასტუმროების ჯაჭვი ეწოდება. 80-იანი წლების ბოლოს მსოფლიოში 10

ყველაზემძლავრი სასტუმრო ჯაჭვში, ნომერთა რაოდენობის მიხედვით შედიოდა:

“ჰოლიდეი” (აშშ) - 352893, “შერატონი” (აშშ) - 136495, “რამადა” (აშშ) - 123915,

“მარიოტი” (აშშ) - 103000, “ჰილტონ ჰოტელზი” (აშშ) – 97000, “დიზაინნი” (აშშ) – 84832,

“აკკორი” (საფრანგეთი) – 84800, “თრაზთჰაუზ ფორტი” (ინგლისი) – 74006 და “პრაიმ

მოტორსი”(აშშ) – 74006.



ამჟამად კი მსოფლიოში დაახლოებით 100 ასეთი სასტუმრო “ჯაჭვი” აღირიცხება,

1,6 მლნ ადგილის საერთო რაოდენობით. მათგან ისევ წამყვანთა სიაშია: ”ჰოლიდეი

ინი”, “შერატონი”, “ჰილტონი”, ”ინტერკონტინენტალი”.

როგორც წესი განიხილება სასტუმროების ოთხი ძირითადი ტიპი:

- ლუქსი – მომსახურე პერსონალის დიდი რაოდენობით, რომელიც

უზრუნველყოფს უმაღლესი დონის მომსახურებას.

-საშუალო დონე – მომსახურების დიდი არჩევანით და საშუალოზე დაბალი

ფასებით;

-აპარტ-ოტელები – სასტუმროები საცხოვრებელი ბინის ტიპის ნომრებით.

-ეკონომკლასი - ეს სახეობა გამოირჩევა შეზღუდული მომსახურების

კომპლექსით. ისინი განკუთვნილია საშუალო შემოსავლის მქონე ტურისტთათვის.

სასტუმროების დასახელება ადგილმდებარეობა ნომერთა რაოდენობა

“Ambassador City Jomtien” ტაილანდი 5100

“MGM Grand” ლას-ვეგასი 5005

“Exkaliburr” -“- 4032

“Flamingo Hilton” -“- 3642

“Las vegas Hilton” -“- 3174

“The Mirage” -“- 3049

“Monte Carlo” -“- 3014

“Treazure Island” -“- 2900

“Ballys” -“- 2814

“Circus Cirkus” -“- 2793

“Imperial Palase”” -“- 2636

“Luxor” -“- 2523

“Hilton Havaiian Village” ჰონოლულუ 2523

“Stardust” ლას-ვეგასი 2335

“New Jork Hilton” ნიუ-იორკი 2131

“Disneiy s Garibbean Beach Resort” ორლანდო 2112



“Riviera” ლას-ვეგასი 2109

“Disney Dixie Landing” ორლანდო 2048

“Hiatt Regency” ჩიკაგო 2033

“Hotel Parque Ten-Bell” ას-გალეტასი, ესპან. 2004

სასტუმროები ერთმანეთისაგან კლასის მიხედვით განსხვავდებიან. ბოლო

წლებში სასტუმროების კლასიფიკაციის პრობლემა ტურიზმის

სპეციალისტთაყურადღების ცენტრში მოექცა. საერთაშორისო სასტუმროების

ასოციაციის მონაცემებით სასტუმროების ოფიციალური კლასიფიკაცია მიღებულია

მსოფლიოს 64 ქვეყანაში, 11 ქვეყანაში ის დამუშავების პროცესშია, ხოლო 58 ქვეყანას

არა აქვს ერთიანი კლასიფიკაცია. ასეთი ქვეყნების რიცხვს მიეკუთვნება ისეთი

განვითარებული ქვეყნები, როგორიცაა: დიდი ბრიტანეთი, გერმანია, აშშ და იაპონია.

სხვაობა სასტუმროების კლასებს შორის, მომსახურების ნომენკლატურით, დონით

და ფასებით აისახება. კატეგორიებს ასახავენ სიმბოლოთი- ვარსკვლავი. ვარსკვლავთა

რაოდენობა იზრდება სასტუმროს აღჭურვილობის, მომსახურების ნომენკლატურისა

და ხარისხის დონის მატებასთან ერთად.

სასტუმროების კლასიფიკაციის ერთიანი სისტემის შემუშავება ტურისტული

ინდუსტრიის ერთ-ერთი ყველაზე რთული პრობლემაა. სასტუმროებისათვის

სტანდარტით გარკვეული კატეგორიის მინიჭებისათვის საჭიროა

განისაზღვროსმინიმალური მოთხოვნები, კერძოდ:

-მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის მდგომარეობა;

-მომსახურების ნომენკლატურა;

-მომსახურების დონე.

სტანდარტში მოცემულია აგრეთვე ყველა კატეგორიის სასტუმროს

კლასიფიცირების საჭირო მოთხოვნების ჩამონათვალი, კერძოდ:

*მოსახერხებელი მისასვლელი გზები, კეთილმოწყობილი ტერიტორია,

მყარსაფარიანი მოედანი ავტოტრანსპორტის მცირე ხნით გაჩერებისა

დამანევრირებისათვის, დაწესებულების დასახელებისა და კატეგორიის მაჩვენებელი

აბრა.



*სასტუმროს, რომელსაც უკავია შენობის ნაწილი აუცილებლად უნდა ჰქონდეს

ცალკე შესასვლელი;

*ტექნიკური დანადგარები უნდა შეესაბამებოდეს “საზოგადოებრივი შენობების”

სამშენებლო ნორმებსა და წესებს;

*საავარიო გასასვლელი გზები;

*აღჭურვილი უნდა იყოს ხანძარსაწინააღმდეგო დაცვის სისტემით;

*დაცული უნდა იყოს სანიტარულ-ეპიდემიოლოგიური ზედამხედველობის

ორგანოების მიერ დადგენილი სტანდარტულ-ჰიგიენური ნორმები;

*ელექტრო, გაზის, წყლის და კანალიზაციის მოწყობილობები;

*უნდა იყოს აღჭურვილი საინჟინრო სისტემითა და დანადგარებით, რომლებიც

უზრუნველყოფენ:

-ცივი და ცხელი წყლის მიწოდებას, არანაკლებ ერთი დღე-ღამის საკმარისიწყლის

მარაგით.

-კანალიზაცია;

-მუდმივი ტემპერატურული რეჟიმი;

-ვენტილაცია;

-რადიომაუწყებლობა და ტელეხედვა;

-სატელეფონო კავშირი;

-ნომრების განათება.

* უნდა ჰქონდეს დაცული ავტოსადგომი.

დღეს მსოფლიოში ფუნქციონირებს სასტუმროების კლასიფიკაციის დაახლოებით

ოცდაათი ურთიერთგანსხვავებული, ეროვნული სისტემები,რომლებიც შეიძლება ორ

ძირითად ჯგუფად გაერთიანდეს: “ევროპული ტიპი”, რომლის საფუძვლადაც

აღებულია ფრანგული ეროვნული სისტემა და ინდური ეროვნული სისტემა.

უკანასკნელი ძირითადად გავრცელებულია აზიისა და აფრიკისგანვითარებად

ქვეყნებში.



ფრანგული ეროვნული სისტემით, სასტუმროთა კომფორტულობაგანისაზღვრება

ვარსკვლავთა რაოდენობით (ერთიდან-ხუთამდე). დასავლეთ ევროპის ყოველ

ქვეყანაში “ვარსკვლავებს” სპეციალური მნიშვნელობა გააჩნიათ.

ვარსკვლავთა ერთი და იგივე რაოდენობის მქონე სასტუმროები საფრანგეთსა და

დანიაში შეიძლება ერთმანეთისაგან განსხვავდებოდეს მომსახურების დონის

მიხედვით. ამიტომ ვარსკვლავთა დადგენასთან ერთად სასტუმრო

გამოსცემსკატალოგს, რომელშიც მითითებულია მომსახურებათა კომპლექსი და მისი

ფასები.

სასტუმროების ბიზნესს სპეციასლიზაციის სამი მიმართულება აქვს:

ორიენტაცია შეძლებულ, საშუალო და მცირე შემოსავლიან ტურისტზე.

დასავლეთ ევროპის ბევრ ქვეყანაში შეიმჩნევა სასტუმროებით, “ეკონომიკურ

კატეგორიაზე”, მომსახურების მოთხოვნის ზრდის ტენდენცია, რომელიც საშუალო

შემოსავლიანიტურისტების ინტერესებს ასახავს. როგორც წესი ესაა სამვარსკვლავიანი

და ნაწილობრივ ოთხვარსკვლავიანი სასტუმროები. მიწოდების სპეციალიზაცია

ითვალისწინებს კლიენტურის სპეციფიკურ მოთხოვნებს. მაგალითად

დავოსისსასტუმრო “სემინაროტელი” სპეციალიზდება კონგრესების, კონფერენციების

და სემინარების მომსახურებაში. შვეიცარული სასტუმრო “დავოს ფეიეს”-ი

უმთავრესად ახალგაზრდებისთვისაა განკუთვნილი. აქ მომსახურება და მოწყობილობა

ითვალისწინებს ახალგაზრდა, მხიარული და ლაღი ადამიანის ბუნებას. სრულიად სხვა

სახისაა გერმანული სასტუმროს “ლაზარჰოფის” მომსახურება. ის

გათვლილიაგონებრივად ან ფიზიკურად დაავადებულ ადამიანებზე.

ვინაიდან ადამიანთა ინტერესებს საზღვრები არ გააჩნია, სასტუმროებით

მომსახურებაში მიწოდების სპეციალიზაციაც უსაზღვროა. ეს შეიძლება იყოს

სასტუმროები, რომელშიც დასვენებას ან საქმიან ვიზიტს, ერთვის კონკრეტული

დაავადებისაგან მკურნალობა, მიზანმიმართული სპორტული მომზადება. ზოგჯერ

შექმნილია მწერალთა შემოქმედებითი მუშაობისათვის საჭირო პირობები.



თემა 9. ინფორმაციული ლოჯისტიკა ტურიზმში. ლოჯისტიკური საინფორმაციო სისტემები ტურიზმში, მათი შესაძლებლობები და აგების პრინციპები; . ტურიზმში ლოჯისტიკურ-მარკეტინგული პოლიტიკის მთავარი მდგენელი - ინფორმაციული ტექნოლოგიები. მომავლის საინფორმაციო ტექნოლოგიები ტურიზმში

informaciuli nakadebis cneba. informaciuli nakadi _ esaa

lojistikur sistemaSi, aseve, lojistikur sistemasa da gare garemos

Soris Setyobinebebis erToblioba, romlebic aucilebelia lojistikuri

operaciebis marTvisa da kontrolisaTvis.

materialuri da informaciuli nakadebis moZraobis sqema naCvenebia na-

xazze (ix. nax. 2.3).

informaciul da materialur nakadebs Soris ar arsebobs izomorfu-

loba, anu erTmniSvnelovani Sesabamisoba da sinqronuloba warmoqmnis

drosa da sivrceSi.

realur lojistikur sistemebSi materialuri da informaciuli naka-

debi SeiZleba nawilobriv uswrebdnen erTmaneTs. informaciul nakads

SeiZleba hqondes materialuri nakadis Tanmxvedri an sapirispiro mimar-

Tuleba. pirdapiri mimarTulebis winmswrebi informaciuli nakadi Seicavs

winaswar Setyobinebas tvirTebis moZraobis Sesaxeb, xolo Semxvedri

mimarTulebis _ cnobebs dakveTis Sesaxeb. materialuri nakadebis para-

lelurad, moZraobs informacia resursebis raodenobrivi da xarisxobrivi

parametrebis Sesaxeb. materialuri nakadebis kvaldakval, Semxvedri mimar-

TulebiT SeiZleba moZraobdes informacia tvirTebis miRebis Sedegebis

Sesaxeb, agreTve, pretenziebisa da Tanxmobis Sesaxeb.

informaciuli nakadis maxasiaTebeli parametrebia: warmoSobis wyaro,

mimarTuleba, perioduloba, moculoba, gadacemis siCqare da a. S. lojis-

tikaSi informaciuli nakadebis marTva iTvaliswinebs aRniSnuli paramet-

rebis gansazRvras.

lojistikur sistemaSi informaciuli nakadebis parametrebi ganisaz-

Rvreba lojistikis menejmentis konkretuli moTxovnebiT dagegmvis, regu-

lirebis, analizis, kontrolis da aRricxvis calkeuli funqciebis Sesru-

lebis dros.



nax. 2.3. materialuri da informaciuli nakadebis moZraobis sqema

a

b

b



a. navTobidan navTobproduqtebis miRebisa da saboloo momxmarebelze miwodebis procesSi materialuri da informaciuli nakadebis moZraobis sqema;

b. kakaos gadamuSavebis, Sokoladis miRebisa da saboloo momxmarebelze miwodebis procesSi materialuri da informaciuli nakadebis moZraobis sqema

informaciuli nakadebis klasifikacia. informaciuli nakadebis

klasifikacia naCvenebia naxazze (ix. nax. 2.4).

daniSnulebis mixedviT, arsebobs direqtiuli, normatiul-sacnobaro,

saaRricxvo-analitikuri da damxmare informaciuli nakadebi.

gaxsnilobis xarisxisa da mniSvnelobis mixedviT, arsebobs gaxsnili,

daxuruli, komerciuli, saidumlo, umniSvnelo da SekveTili

informaciuli nakadebi.

monacemTa gadacemis xerxis mixedviT, arsebobs kurieriT, fostiT,

telefoniT, telegrafiT, radioTi, televiziiT, el. fostiT, faqsimiluri

da telesakomunikacio qseliT gadacemuli informaciuli nakadebi.

warmoSobis droisa da gamoyenebis periodulobis mixedviT, arsebobs

regularuli, perioduli, operatiuli, `on line~ da `off line~ informaciuli

nakadebi.

informaciis matareblis saxeebis mixedviT, arsebobs qaRaldis, magni-

tur, eleqtronul matarebelze arsebuli da sxva saxis informaciuli na-

kadebi.

lojistikur sistemasTan da sistemis rgolebTan mimarTebiT, arsebobs

Sinagani, garegani, horizontaluri, vertikaluri, Semomavali da

gamomavali informaciuli nakadebi.

garegani informaciuli nakadi Semoedineba warmoebis gare aredan.

Sinagani informaciuli nakadi warmoiqmneba lojistikuri sistemis Sig-

niT.

Semomavali informaciuli nakadi lojistikur sistemaSi miewodeba

(Semodis) sxva gare garemodan.

gamomavali informaciuli nakadi lojistikuri sistemidan miewodeba

gare garemos.

lojistikur funqciebTan mimarTebiT, arsebobs elementaruli, kompleq-

suri, sakvanZo da sabaziso informaciuli nakadebi.



nax 2.4. informaciuli nakadebis klasifikacia

lojistikuri informaciuli sistema sxvadasxvagvari informaciuli

nakadebi, romlebic cirkulireben lojistikuri sistemis elementebs

Soris, qmnian lojistikur informaciul sistemas, romelic SeiZleba

ganisazRvros, rogorc interaqtiuli struqtura. igi moicavs personals,

mowyobilobebs da procedurebs (teqnologiebs), romlebic gaerTianebulia

informaciuli nakadebiT da lojistikis menejmentis mier gamoiyeneba lo-

jistikuri sistemis funqcionirebis dagegmvis, regulirebis, kontrolisa

da analizisaTvis.

informaciuli nakadebi

lojistikur

funqciebTan

mimarTebiT

1. kurieriT, fostiT

2. telefoniT, teleg-iT

3. radioTi, televiziiT

lojistikur

sistemasTan da

sistemis

rgolebTan

mimarTebiT

1. qaRaldis mat-ze

2. magnitur mat-ze

1. gaxsnili

2. daxuruli

3. komerciuli

informaciis

daniSnulebis

mixedviT

warmoSobis

droisa da

gamoyenebis

periodulobis

mixedviT

informaciis

matareblis

saxeebis mixedviT

gaxsnilobis

xarisxisa da

mniSvnelobis

donis mixedviT

1. elementaruli

2. kompleqsuri

1. Sinagani

2. garegani

3. horizontaluri

1. regularuli

2. perioduli

3. operatiuli

1. direqtiuli

2. normatiul-sacnobaro

monacemTa

gadacemis

xerxis

mixedviT



lojistikuri informaciuli sistemis agebas safuZvlad udevs Semdegi

ZiriTadi principebi:

1. informaciis aqtualoba. informaciis aqtualoba niSnavs drois

nebismier momentSi lojistikuri sistemis mdgomareobis realuri asaxvas.

SemTxveviTi araa, rom komerciul monacemTa saukeTeso informaciuli ba-

zebi eqvemdebarebian yoveldRiur ganaxlebas.

2. informaciis utyuaroba. aRniSnuli principi efuZneba warmoebis,

bazrisa da gare garemos obieqturi mdgomareobisa da ganviTarebis ten-

denciebis zust aRqmas. konkurentuli brZolis pirobebSi xSiria realuri

mdgomareobis mizanmimarTuli damaxinjeba. es principi moiTxovs monacemTa

wyaroebis maRal saimedoobas da falsifikaciis gamoricxvas. dezinfor-

maciis winaaRmdeg brZolis umniSvnelovanes saSualebas warmoadgens in-

formaciis sxvadasxva (gansxvavebuli) wyaroebi da miRebuli cnobebis ga-

damowmeba da urTierTSedareba.

3. monacemTa relevanturoba3. es principi saSualebas iZleva miRebuli

iqnas informacia formulirebul moTxovnebTan sruli SesabamisobaSi da

Tavidan iqnas acilebuli uvargis monacemebTan muSaoba.

4. sizuste. sawyisi informaciis sizustes udidesi mniSvneloba aqvs

swori gadawyvetilebebis miRebisaTvis. informacia gamanawilebel qselSi

maragebis donis Sesaxeb Tanamedrove lojistikur sistemaSi uSvebs Sec-

domebs an ganusazRvrelobas araumetes 1%-isa. amitomac, fizikur ganawi-

lebaSi, maragebis Seqmnasa da momxmareblebis moTxovnebis

dakmayofilebaSi efeqturi gadawyvetilebebis misaRebad udidesi

mniSvneloba eniWeba sawyisi monacemebis sizustes da WeSmaritebas.

5. informaciis sisrule da vargisianoba mosargeblisaTvis.

informaciis sisrule aucilebelia yvela im faqtoris aRricxvisaTvis,

romlebic formirebulia lojistikur sistemaSi, an gavlenas axdenen mis

ganviTarebaze. lojistikuri menejeri unda flobdes aucilebel da srul

3 relevanturi informacia – monacemebi, romlebic SerCeulia konkre-tuli amocanis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad.



(sakmaris) informacias gadawyvetilebebis misaRebad, amasTan, informacias

unda hqondes misTvis xelsayreli forma.

magaliTi. informacia maragebis an momxmareblebis SekveTebis Sesaxeb

xSir SemTxvevaSi saWiroebs winaswar damuSavebas da Cveulebriv, ganTav-

sebulia ara iq, sadac lojistikuri menejeri Rebulobs gadawyvetile-

bas.Aamitomac lojistikuri informaciuli sistema informacias unda

Rebulobdes im adgilze, im saxiTa da sirTuliT, romelic saWiroa Se-

sabamisi lojistikuri funqciebisa da operaciebis SesrulebisaTvis.

6. mizanmimarTuloba da orientirebuloba. informacia lojistikur

informaciul sistemaSi orientirebuli unda iyos produqciis xarisxisa

da servisis gaumjobesebaze, lojistikuri danaxarjebis Semcirebaze, da-

matebiTi SesaZleblobebis gamovlenaze. informaciis miRebis, gadacemis,

asaxvis da winaswari damuSavebis xerxebi xels unda uwyobdes `viwro~

adgilebis, resursebis ekonomiis rezervebis da a. S. gamovlenas.

7. drouloba. lojistikuri informacia menejmentis sistemaSi unda Se-

modiodes droulad, rogorc amas moiTxovs lojistikuri teqnologiebi,

gansakuTrebiT ki isini, romlebic dafuZnebulia koncefciaze `zustad

droSi~. informaciis Tavisdrouloba mniSvnelovania praqtikulad yvela

kompleqsuri lojistikuri funqciisaTvis. garda amisa, bevri amocana tran-

sportirebaSi, operatiul menejmentSi, SekveTebisa da maragebis marTvaSi

gadawydeba drois realuri reJimSi. informaciis Semosvlisa da damuSa-

vebis Tavisdroulobis moTxovna realizdeba skanirebis, Tanamgzavruli

navigaciis, Strixuli kodirebis, standartebis danergviT.

8. informaciuli mTlianoba da mdgradoba. informaciuli mTlianoba

da mdgradoba iTvaliswinebs iseTi maCveneblebis SemuSavebas, romlebic

gamoricxavs daskvnebis winaaRmdegobriobas, aseve, sawyisi da warmoebuli

monacemebis Seusabamobas.

9. moqniloba. lojistikur informaciul sistemaSi cirkulirebadi

informacia misadagebuli unda iqnas konkretul mosargebleebze da unda

hqondes maTTvis SedarebiT xelsayreli saxe. sxvadasxva dokumenti maqsi-



malurad unda pasuxobdes lojistikuri procesis monawileTa

moTxovnebs.

efeqturi lojistikuri informaciuli sistemebis formirebisaTvis

aucilebelia:

ganisazRvros kompaniis ZiriTadi lojistikuri miznebi: materialuri,

finansuri da informaciuli nakadebis moculoba da moZraobis marSru-

tebi;

kompaniis organizaciuli struqturis analizi da funqcionirebis Zli-

eri da susti mxareebis gamovlena;

miwodebis jaWvis organizaciisa da operatiuli marTvis meqanizmebis

SemuSaveba.

.



თემა 10. ფინანსური ლოჯისტიკა ტურიზმში

10.1. საფინანსო-საბანკო საქმის ლოჯისტიკა. ფინანსური ნაკადები ტურიზმში.

ტურისტული ფირმის ფინანსური ნაკადების მართვა. ფინანსური გეგმის დაგეგმვა და

პროგნოზირება ტურიზმში.

10.1.საფინანსო-საბანკო საქმის ლოჯისტიკა

მსოფლიო ეკონომიკის გლობალიზაციამ ფინანსური ნაკადების მოძრაობის

არებითი გართულება განაპირობა, რაც ახალი სამეცნიერო მეთოდიკის შემუშავებას და

ფინანსური ნაკადების მართვაში მის ეფექტურ გამოყენებას მოითხოვს. ეს საჭიროა

როგორც ცალკეული ორგანიზაციების, ისე ცალკეული ქვეყნებისა და მთლიანად

მსოფლიო ეკონომიკაში. სწორედ ასეთ შესაძლებლობებს განაპირობებს ფინანსური

ლოჯისტიკა, როგორც უახლოესი სამეცნიერო-პრაქტიკული მიმართულება, რომელიც

განიხილება ლოჯისტიკური მომსახურების შემადგენელი ნაწილი.

ფინანსური ლოჯისტიკა ლოჯისტიკური მომსახურების შემადგენელი ნაწილია,

რომელიც აქტიურად გამოიყენება ტურიზმის სფეროში და ითვალისწინებს ფულადი

ნაკადების მართვას. ბიზნესის პოზიციიდან ფინანსური ლოჯისტიკა უზრუნველყოფს

ფულადი ნაკადების ისეტ მართვას, რომლის დროსაც უზრუნვეყოფილია წარმოების

მომგებიანობის და საბაზრო ღირებულების გაზრდას.

finansuri nakadebis cneba . sabazro ekonomikis pirobebSi sasaqonlo

nakadebis moZraobis efeqturobis amaRleba ZiriTadad miiRweva maTi

safinanso momsaxurebis gaumjobesebis xarjze, rac, Tavis mxriv,

ganapirobebs lojistikuri safinanso nakadebis gamoyofisa da Seswavlis

aucileblobas, romlebic unda Seesabamebodnen sasaqonlo-materialuri da

sasaqonlo-aramaterialuri faseulobebis gadaadgilebas. saWiroa aRi-

niSnos, rom erTi sameurneo obieqtidan meoreSi gadaadgilebis procesSi

gansazRvruli sasaqonlo-materialuri an sasaqonlo-aramaterialuri

faseulobebis erToblioba SeiZleba ganxiluli iqnas, rogorc Sesabamisi

sasaqonlo nakadi, romlis moZraoba xorcieldeba mTeli rigi lojis-

tikuri operaciebis Sesrulebis xarjze.



safinanso nakadebi yovelTvis arsebobda meurne obieqtebis samewarmeo

saqmianobis nebismieri organizaciis dros. miuxedavad amisa, rogorc

praqtika gviCvenebs, maTi moZraobis upiratesi efeqtianoba miiRweva mate-

rialuri da finansuri resursebis marTvis lojistikuri principebis gamo-

yenebis dros, ramac ganapiroba axali ekonomikuri kategoriis _ lojis-

tikuri finansuri nakadis _ warmoSoba. aqedan gamomdinare, lojistikuri

safinanso nakadebi iqmneba da gamoiyeneba sasaqonlo nakadebis efeqturi

moZraobis uzrunvelyofisaTvis. amasTan, maTi specifika, upirveles yov-

lisa, gamoixateba swored sasaqonlo-materialuri da^(an) sasaqonlo ara-

materialuri faseulobebis sivrceSi da droSi gadaadgilebis procesis

momsaxurebis saWiroebiT.

amgvarad, lojistikur finansur nakadSi igulisxmeba finansuri saSu-

alebebis mizanmimarTuli moZraoba, romelic cirkulirebs lojistikur

sistemaSi, agreTve, lojistikur sistemasa da gare garemos Soris,

romelic aucilebelia gansazRvruli sasaqonlo nakadis efeqturi

moZraobis uzrunvelsayofad. amgvarad:

1. lojistikuri finansuri nakadi – esaa ara ubralod safinanso resur-

sebis moZraoba, aramed maTi mizanmimarTuli moZraoba;

2. lojistikaSi finansuri resursebis moZraobis mizanmimarTuleba ganpi-

robebulia Sesabamisi sasaqonlo nakadis gadaadgilebis uzrunvelyofis

aucileblobiT;

3. finansuri resursebis moZraoba xorcieldeba an lojistikur

sistemaSi, anda mas da gare garemos Soris.

sabazro ekonomikisaTvis, Tavisi mravalferovani modelebis miuxedavad,

damaxasiaTebelia socialurad orientirebuli meurneoba, romelic saWiro-

ebs aucilebel saxelmwifo regulirebas. sabazro urTierTobebSi finanse-

bi TamaSobs udides rols. finansuri nakadebi brunavs finansur garemoSi,

romelSic igulisxmeba kompaniis Sida da gare garemo, finansebi da finan-

suri resursebi (finansuri nakadebi), resursebis wyaroebi da momxmareb-

lebi. zogadi saxiT finansuri sistema aerTianebs:



1. mocemuli qveynis CarCoebSi finansuri urTierTobebis sxvadasxva

sferos;

2. qveynis finansuri dawesebulebebis erTobliobas.

finansuri urTierTobebi moicavs urTierTobebs, romelic dakavSire-

bulia finansuri resursebis warmoqmnasa da moZraobasTan saxelmwifosa

da sawarmoebs Soris; TviT sawarmeobs Soris; calkeul saxelmwifoebs

Soris.

saxelmwifo finansur dawesebulebebs miekuTvneba finansTa saministro,

misi organoebi, adgilobrivi finansuri ganyofilebebi da sammarTveloebi,

sawarmos finansuri ganyofilebebi da sxva. finansuri sistema iTvaliswi-

nebs Semdeg rgolebs: saxelmwifo da adgilobrivi biujetebi, socialuri

dazRvevis fondebi, sapensio fondebi, sxvadasxva specialuri finansuri

fondi.

finansuri nakadebis klasifikacia. lojistikuri finansuri nakadebi

gansxvavebulia Tavisi SemadgenlobiT, moZraobis mimarTulebiT,

daniSnulebiT da rigi sxva niSnebiT. lojistikuri finansuri nakadebis

marTvis SedarebiT efeqturi xerxebis gansazRvris saWiroeba ganapirobebs

maTi dawvrilebiTi klasifikaciis aucileblobas. finansuri nakadebis

klasifikacia naCvenebia cxrilSi (ix. cxr. 2.1).

lojistikaSi safinanso nakadebis klasifikaciisaTvis gamoiyeneba Sem-

degi ZiriTadi niSnebi:

damokidebuleba lojistikuri sistemisadmi;

moZraobis mimarTuleba;

daniSnuleba;

avansirebuli Rirebulebis gadatanis xerxi;

angariSsworebis forma;

sameurneo kavSirebis saxe.



konkretuli lojistikuri sistemisadmi damokidebulebiT ganasxvaveben

Sinagan da garegan safinanso nakadebs.

garegani finansuri nakadi moZraobs gare garemoSi, anu gansaxilveli

lojistikuri sistemis sazRvrebs gareT.

Sinagani finansuri nakadi arsebobs lojistikuri sistemis SigniT da

saxes icvlis Sesabamisi sasaqonlo nakadis mier mTeli rigi lojistikuri

operaciebis Sesrulebis xarjze.

cxrili 2.1 finansuri nakadebis klasifikacia

lojistikur

sistemasTan

mimarTebiT

1. garegani 2. Sinagani

moZraobis

mimarTulebis

mixedviT

1. Semomavali 2. gamomavali

daniSnulebis

mixedviT

1. saqonlis Sesyidvis procesiT ganpirobe-buli safinanso nakadebi

2. sainvesticio safinanso nakadebi 3. safinanso nakadebi samuSao Zalis kvlav-warmoebis moxedviT

4. safinanso nakadebi, romlebic dakavSire-bulia firmis sawarmoo saqmianobis pro-cesSi materialuri danaxarjebis formire-basTan

5. saqonlis gayidvis procesSi warmoSobili safinanso nakadebi

avansirebuli

Rirebulebis

gadatanis xerxebis

mixedviT

1. safinanso resursebis nakadebi, romlebic axlavs sawarmos ZiriTadi fondebis moZ-raobas

2. safinanso resursebis nakadebi, romlebic

warmoiqmneba sawarmos sabrunavi saSua-

lebebis moZraobiT

angariSsworebis

gamoyenebul

formebTan

damokidebulebiT

1. fuladi safinanso nakadebi, romlebic axasiaTebs naRdi safinanso saSualebebis moZraobas

2 unaRdo safinanso saSualebebis moZra-obiT ganpirobebuli sainformacio fula-di nakadebi

sameurneo

kavSirebis saxeebis

mixedviT

1. horizontaluri finansuri nakadi

2. vertikalur finansuri nakadi



Tavis mxriv, garegani lojistikuri safinanso nakadebi, moZraobis

mimarTulebis mixedviT, iyofa Semomaval (finansuri nakadi lojistikur

sistemaSi Sedis gare garemodan) da gamomaval (finansuri nakadi Tavis

moZraobas iwyebs gansaxilveli lojistikuri sistemidan da arsebobas

ganagrZobs gare garemoSi) safinanso nakadebad.

daniSnulebis mixedviT, lojistikuri safinanso nakadebi iyofa Semdeg

jgufebad:

1. saqonlis Sesyidvis procesiT ganpirobebuli safinanso nakadebi;

2. sainvesticio safinanso nakadebi;

3. safinanso nakadebi samuSao Zalis kvlavwarmoebis mixedviT;

4. safinanso nakadebi, romlebic dakavSirebulia sawarmos sameurneo

saqmianobis procesSi materialuri danaxarjebis formirebasTan;

5. saqonlis gayidvis procesSi warmoSobili safinanso nakadebi.

gamoyenebuli angariSsworebis formebTan damokidebulebiT, lojisti-

kaSi yvela finansuri nakadi SeiZleba daiyos or did jgufad:

fuladi safinanso nakadebi, romlebic axasiaTebs naRdi safinanso sa-

Sualebebis moZraobas;

unaRdo safinanso saSualebebis moZraobiT ganpirobebuli sainforma-

cio fuladi nakadebi.

sameurneo kavSirebis saxeebis mixedviT, ganasxvaveben horizontalur da

vertikalur safinanso nakadebs.

horizontaluri finansuri nakadi asaxavs safinanso saSualebebis

moZraobas samewarmeo saqmianobis Tanaswor-uflebian subieqtebs Soris.

vertikaluri finansuri nakadi asaxavs safinanso saSualebebis moZra-

obas Svilobil da saTao komerciul organizaciebs Soris.

aRsaniSnavia, rom safinanso nakadebis klasifikacia SesaZlebelia kidev

gagrZeldes, am miznisaTvis SeiZleba gamoviyenoT iseTi niSnebi, rogoricaa

kapitalis wrebrunvis stadia, safinanso saSualebebis miRebis wyaroebi,

maTi msvlelobis vadebi da a. S. ramdenadac safinanso nakadebis klasifi-

kaciis aucilebloba ganpirobebulia maTi marTvis SedarebiT efeqturi

xerxebis gansazRvris moTxovnilebiT, amdenad, unda CaiTvalos, rom yovel



konkretul SemTxvevaSi dadgenili unda iqnes lojistikuri safinanso

nakadebis klasifikaciis sakuTari, gansakuTrebuli Semadgeneli niSnebi.

finansuri nakadebis moZraobis sqemebi

lojistikaSi sasaqonlo nakadebis safinanso momsaxurebis ZiriTad

mizans warmoadgens saqonlis moZraobis safinanso resursebiT uzrun-

velyofa aucilebeli moculobiT, saWiro vadebSi da dafinansebis Seda-

rebiT efeqturi wyaroebis gamoyenebiT. yvelaze martiv SemTxvevaSi yovel

sasaqonlo nakads Seesabameba Tavisi erTaderTi finansuri nakadi.

mag. gamyidveli sawarmo yidva-gayidvis xelSekrulebis safuZvelze

myidvel sawarmos awvdis maT mier nayid produqcias, romlis gadaad-

gilebac qmnis sasaqonlo nakads. myidveli sawarmo, iyenebs ra xelSek-

rulebaSi gansazRvrul angariSsworebis formebs, axorcielebs am pro-

duqciis miwodebis anazRaurebas, uricxavs ra fulad saSualebebs gamyid-

vel sawarmos, rac, Tavis mxriv, qmnis safinanso nakads. moyvanili maga-

liTisaTvis damaxasiaTebeli sasaqonlo da safinanso nakadebis moZraobis

sqemas Semdegi saxe aqvs (ix. nax. 2.6):

naxazidan (ix. nax. 2.6) Cans, rom sasaqonlo da safinanso nakadebs aqvT

diametralurad urTierTsawinaaRmdego mimarTuleba, magram am

ukanasknelis sworxazovneba SesaZlebelia mxolod produqciis naRdi

angariSsworebis pirobebSi.

nax. 2.6. sasaqonlo da safinanso nakadebis moZraobis umartivesi sqema

myidveli

sawarmo

gamyidveli

sawarmo

sasaqonlo nakadi

finansuri nakadi



nax. 2.7. sasaqonlo, informaciuli da safinanso nakadebis moZraobis zogadi sqema

unaRdo angariSsworebis ganxorcielebisas

unaRdo angariSsworebis romelime formis gamoyenebis dros saqonlis

gamyidvelsa da myidvels Soris finansuri nakadis moZraobis sqema ganicdis

cvlilebebs (ix. nax. 2.7).

sqemis (ix. nax. 2.7) analizi gviCvenebs, rom unaRdo angariSsworebis

organizaciis dros informaciul nakads sagadasaxado dokumentebis moZra-

obis Sesaxeb aqvs igive mimarTuleba da warmoSobis wyaro, rac sasaqonlo

nakads. es im dros, roca finansuri nakadis moZraoba xorcieldeba myid-

veli da gamyidveli sawarmoebis bankebis uflebamosil ganyofilebebs So-

ris da aqvs sapirispiro mimarTuleba sasaqonlo nakadebTan mimarTebaSi.

unaRdo angariSsworebis ama Tu im formis SerCeva damokidebulia sxva-

dasxva pirobebSi maTi gamoyenebis efeqturobaze.

Tanamedrove sabazro urTierTobebis stabilizaciis pirobebSi safi-

nanso bazris ganviTarebis tendenciebi da misi funqcionirebis

meqanizmebis specifikuri mravalferovneba ganapirobebs fasiani

qaRaldebisa da safinanso instrumentebis farTo gamoyenebis

SesaZleblobas sasaqonlo nakadebis moZraobis safinanso uzrunvelyofaSi.

aucilebelia aRiniSnos, rom safinanso nakadebis optimizaciasTan erTad,

safondo bazris instrumentebis efeqturi gamoyeneba SesaZleblobas

iZleva, mniSvnelovnad gaumjobesdes rogorc gamyidveli, ise myidveli

sawarmos sameurneo saqmianobis maCveneblebi. pirvel rigSi, es exeba meurne

myidveli

sawarmo

gamyidveli

sawarmo

sasaqonlo nakadi

finansuri nakadi

gamyidveli

sawarmos

bankis

ganyofileba

myidveli

sawarmos

bankis

ganyofileba

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi

informaciuli nakadi



subieqtis wminda mogebis zrdas gadasaxadebis minimizaciis gziT. maTi

SemcirebisaTvis SeiZleba gamoyenebuli iqnes rogorc saxelmwifo fasiani

qaRaldebis calkeuli saxeobebis, aseve, sxvadasxva saxis Tamasuqebis

(veqsilebis) gamoSvebisa da mimoqcevis SesaZleblobebi.

mTlianobaSi, sasaqonlo nakadebis momsaxurebis safinanso meqanizmis

analizi cxadyofs, rom:

1. lojistikuri finansuri nakadis arseboba ZiriTadad ganpirobebulia

maT mier momsaxurebuli sasaqonlo nakadis arsebobiT;

2. finansuri nakadis mimarTuleba, moculoba, wyaro da moZraobis

dawyebis dro damokidebulia saqonlis myidvelisa da gamyidvelis mier

SeTanxmebul angariSsworebis formebze da yidva-gayidvis xelSekruleba-

Si gaTvaliswinebuli anazRaurebis damatebiT pirobebze;

3. ukanasknel periodSi gamyidvelsa da myidvels Soris urTierTangariS-

sworebis optimizaciisaTvis sxvadasxva saxis fasiani qaRaldebis gamo-

yenebis praqtikis farTod danergvam, erTi mxriv, mniSvnelovnad gaar-

Tula sasaqonlo nakadebis safinanso momsaxurebis meqanizmi, xolo meore

mxriv – aamaRla misi efeqturoba.



თემა 11. სატრანსპორტო ლოჯისტიკა ტურიზმში

11.1. სატრანსპორტო საშუალებებისა და სატრანსპორტო გადაზიდვების კლასიფიკაცია.

11.2. ტურიზმის ლოჯისტიკაში ტრანსპორტის სახეობისა და გადამზიდავი

კომპანიების შერჩევა.

11.3. საჰაერო ტრანსპორტის ლოჯისტიკა ტურიზმში; საავტომობილო გადაზიდვების

ლოჯისტიკა ტურიზმში. სარკინიგზო გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში.

საზღვაო კრუიზის ლოჯისტიკა

11.1. სატრანსპორტო საშუალებებისა და სატრანსპორტო გადაზიდვების კლასიფიკაცია.

ქვეყნის ეკონომიკის საბაზრო ურთიერთობებზე გადასვლა¬სთან ერთად, ტრან-

სპორტ¬ი, მეურნეობის სხვა დარგების მსგა¬ვსად, ფუნქციონირებს საბაზრო ეკო-

ნომიკის პირობებში. უკა¬ნას¬კნელი წლების განმავლობაში, ქვეყანაში ჩამოყალიბდა

სატ¬რანსპორტო მომსახურების ბაზარი. გაძლიერდა კონკურენცია ტრანსპორტის

სა¬ხე¬ობებსა და სატრანსპორტო საწარმოებს შორის. მომხმარებლის მხრიდან

გამკაც¬რდა მოთხოვნები ტარი¬ფებისა და სატრანსპორტო მომსახურების ხარისხის

მიმართ.

ტრანსპორტირება წარმოადგენს ლოჯისტიკის ერთ-ერთ ძირითად ფუნქციას.

ლოჯისტიკური სერვისის სისტემაში ტრანსპორტირების თანამედროვე მისია

შეიძ¬ლება ჩამოყალიბდეს შემდეგნაირად: `მომხმარებელს მიეწოდოს საჭირო

რაოდენო¬ბისა და ხარისხის პროდუქცია საჭირო ადგილზე, საჭირო დროს,

მინიმალური დანახარჯებით~. სატრანსპორტო დანახარჯების წილი ლოჯისტიკური

დანახარ¬ჯების სტრუქტურაში საკმაოდ მნიშვნელოვანია და შეადგენს მთლიანი

დანახარ¬ჯების 20-40%-ზე მეტს. ამიტომაც ლოჯისტიკის მენეჯერის მი¬ერ

ტრანსპორტი¬რე¬ბასთან დაკავშირებული ოპტიმალური გადა¬წ-ყვეტილებებით

შესაძლებელია დანახარ¬ჯების მნიშვნელო¬ვანი ეკონომია. ასეთი გადაწყვეტილებების

მიღება კი სპეცი¬ფიკურ ცოდნას მოითხოვს.

საბაზრო ურთიერთობებამ არსებითად შეიცვალა ტრან¬სპო¬რ¬ტი¬რებაზე

არსებული წარ¬მოდგენებიც. ტრანსპორტი, როგორც წარ¬მ¬ოე¬ბასთან

გათანაბრებული დარგი, გადაიქცა მომსახუ¬რე¬ბის, ანუ სატრანსპორტო სერვისის

სფეროდ. ამიტომაც, სატ¬რან¬სპორტო მომსახურების მომხმარებლები ირჩევენ



ტრანსპო¬რტის ისეთ სახეობას და ტრანსპორტირების ისეთ ხერხებს, რომ¬ლებიც

უზრუნველყოფენ ლოჯისტიკური სერვისის საუკე¬თე¬სო ხარისხს.

თანამედროვე პირობებში სატრანსპორტო სერვისი აერთიანებს არა მარტო სა-

კუთ¬რივ ტვირთების გადაზიდვას მიმწოდებლიდან მომხმარებლამდე, არამედ საექ-

სპე¬დიტორო, საინფო¬რ¬მაციო და დიდი რაოდენობის ტრანსაქციურ ოპერაცი¬ებს,

მომ¬სახურებას ტვირთგადამუშავებაზე, დაზღვევაზე, დაცვა¬სა და ა.Aშ. ამიტომაც,

ტრან¬სპორტირება შეიძლება განი¬სა¬ზღ¬ვ¬როს, როგორც ძირითადი ლოჯისტიკური

ფუნ¬ქცია, რომელიც დაკავ¬შირებულია გარკვეული ტექნოლოგიით მიწოდების

ჯაჭვში პრო¬¬დუქციის გადაადგილებასთან სატრანსპორტო საშუალებით (ან

საშუალებებით). იგი შედგება ლოჯისტიკური ოპე¬რაციებისა და ფუნქციებისაგან, მათ

შორის, ექსპე¬დირების, ტვირთგადამუ¬შა¬ვების, შეფუთვის, ტვირთებზე საკუთრების

უფლების გადა¬ცემის, რი¬ს¬კე¬ბის დაზღვევის, საბაჟო პროცედურების და ა. შ.,

ჩათვლით.

ლოჯისტიკის სამსახურის ამოცანები ტრანსპორტირების ორგანიზაციისას.

ფირმის ლოჯისტიკის მენეჯმენტის მიერ ტრანსპორტი¬რე¬ბის მართვა შედგება

შემდეგი ძირითადი ეტაპებისგან:

• ტრანსპორტირების წესის (გადაზიდვების ხერხის – უნიმოდა¬ლური,

კომბინირე-ბული, ინტერ/მულტიმოდალური და სხვ.) შერჩევა;

• ტრანსპორტის სახეობის (საავტომობილო, სარკინიგზო,

საზღვაო/სამდინარო, საჰა¬ერო, მილსადენი) შერჩევა;

• სატრანსპორტო საშუალების შერჩევა;

• ტრანსპორტირებისთვის გადამზიდავებისა და ლოჯისტიკური

პარტნიორების შერჩევა;

• სატრანსპორტო პროცესის პარამეტრების ოპტიმიზაცია.

ტრანსპორტირების ორგანიზაციისას, აუცილებელია ყველა ლო¬ჯისტიკური ოპე-

რაციის შეთანხმება და დაგეგმვა სხვა ლო¬ჯის¬¬ტიკურ ფუნქციებთან შესაბამისობაში,

მაგ. დასაწყო¬ბების, ტვირ¬თ¬გადამუშავების, შეფუთვის და ა. შ. ოპერაციებ¬თან,

რომ¬ლის ნა-თელ ილუსტრაციას იძლევა შემდეგი მარტივი მაგალითი.



მაგალითი. ტვირთის ორი ყუთი, რომელთაგან თითოეულის ზო-მებია 1მ ხ 1მ ხ 1მ,

უნდა გადაიზიდოს საავტომობილო ტრანსპორტით. შე¬ფუთ¬ვაზე არსებული

მარკირებით ტვირთის ტრანსპორტირება უნდა მოხდეს მხოლოდ ერთ რიგში

დაწყობით. ბუნებრივია, ეს გამოიწვევს ტრანსპორტირების ღირებულების ორჯერ

გაზრდას.

ლოჯისტიკის მენეჯერის შესაძლო მოქმედებებია:

• გადამზიდავს მისცეს მითითება ყუთების ერთმანეთზე დაწყობის შე¬სახებ, ხოლო

ტვირთების დაზიანების რისკები თავის თავზე აიღოს;

• გააკეთოს უფრო მტკიცე შეფუთვა, რაც გამოიწვევს დანახარჯების გაზრდას;

• დაელოდოს ისეთი ტვირთების გადაზიდვას, რომელთა შეფუთვაც

შე¬საძლებლობას იძლევა მათზე მოთავსდეს აღნიშნული ორი ყუთი. ასე¬თი

გადაწყვეტილება გამოიწვევს ტრანსპორტირების დროისა და გადა¬მზიდავის

ტერმინალში ტვირთების შენახვაზე დანახარჯების გაზრდას, ასევე, გადამზიდავის

ტერმინალის მუშაობის ეფექტუ¬რო¬ბის შემცირებას.

ე. ი. ლოჯისტიკის მენეჯერმა კომპლექსში უნდა გადაწყვიტოს სა¬მი ამოცანა:

საკუთრივ ტრანსპორტირების, შეფუთვის და ტვირთების შუ¬ალედური დასაწყობების.

ამგვარად, განხილული უმარტივესი მაგალითის შემთხვევაშიც კი, ტვირთების

ტრანსპორტირების ამოცანა საჭიროებს გაანგარიშებების ოპტიმიზაციას.

ტრანსპორტირების პროცესში საჭიროა დიდი რაოდენობის ოპ¬ტიმიზაციის ამო-

ცანების გადაწყვეტა. გარდა ამისა, ინტეგრირებული ლოჯი¬ს¬ტიკის ორგანიზაციისას

აუცილებელია ტრანსპორტირების კომ¬პლექსური დაგეგმვა სხვა ლოჯისტიკურ ფუნ-

ქცი¬ებთან ერთად, კერძოდ:

• შერეული გადაზიდვების (ინტერმოდალური, მულტიმოდალური) შემთხვევაში,

სხვა¬¬დასხვა სახეობის ტრან¬ს¬პორ¬ტზე სატრანსპორტო პროცესების ერთიანი

და-გეგმარება;

• სატრანსპორტო-სასაწყობო ტექნოლოგიური პროცესების ერთიანობის უზრუნ-

ველ¬ყოფა;



• სატრანსპორტო პროცესების სასაწყობო, საწარმოო და სხვა პროცესებთან ერ-თად

ერთიანი დაგეგმარება.

11.2. ტურიზმის ლოჯისტიკაში ტრანსპორტის სახეობისა და გადამზიდავი

კომპანიების შერჩევა.

ტრანსპორტის ძირითადი სახეობებია:

1. საზღვაო ტრანსპორტი;

2. სარკინიგზო ტრანსპორტი;

3. შიდა წყლის (სამდინარო) ტრანსპორტი;

4. საავტომობილო ტრანსპორტი;

5. საჰაერო ტრანსპორტი;

6. მილსადენი ტრანსპორტი.

ტრანსპორტის თითოეულ სახეობას გააჩნია კონკრეტული თა¬ვი¬სებურებები, უპი-

რატესობები და ნაკლოვანებები, რაც გან¬საზღვრავს ლოჯისტიკურ სისტემებში მათი

გამოყენების შესაძ¬ლებლობებს.

სხვადასხვა სახეობის ტრანსპორტისათვის შედარებითი ლო¬ჯისტიკური მახა-

სიათებლები მოყვანილია ცხრილში 7.1.

ტრანსპორტირების ხერხის, სატრანსპორტო საშუალების სახეობისა და კონ-

კრე¬ტული გადამზიდავის შერჩევისას ლოჯი¬ს¬¬ტიკის მენეჯერმა უნდა გაითვალის-

წინოს ტრანსპორტის თი¬თოე¬ული სახეობისათვის დამახასიათებელი

უპირატესობები და ნაკლოვანებები.

ტრანსპორტის თითოეულ სახეობას (მილსადენი ტრანს¬პორ¬ტის გამოკლებით)

გააჩნია სატრანსპორტო საშუალებების (მოძრა¬ვი შენადგენლობები, მოძრავი ერთე-

ულები) განსა¬ზღ¬ვ¬რუ¬ლი ტიპები და საწარმოო ტექნიკური ბაზები, რომლებიც

აუცი-ლებელია ექსპლუატაციის, სატრანსპორტო საშუალებების ტექნიკური მომსახუ-

რებისა და რემონტისთვის.



ლოჯისტიკის მენეჯერისთვის განსაკუთრებით მნიშვნე¬ლოვა¬ნია მოძრავი

შემადგენლობის, სატრანსპორტო გზებისა და ტერ¬მინალების ზოგიერთი ტექნიკურ-

საექსპლუატაციო პარა¬მეტრი.

.ტრანსპორტის შედარებითი დახასიათება.

საზღვაო ტრანსპორტი

უპირატესობები ნაკლოვნებები

• კონტინენტთაშორისი გადაზიდვების შესაძლებლობა

• დიდ მანძილებზე გადაზიდვე¬ბის დაბალი თვითღირებულება

• მაღალი ზიდვისუნარიანობა და გამტარუნარიანობა

• გადაზიდვების დაბალი კაპი-ტალ¬ტევადობა • გადაზიდვების

გეოგრაფიული შეზღუდვა

• გადაზიდვის დაბალი სიჩქარე

• დამოკიდებულია ამინდზე, გეოგრაფიულ და ნავიგაციურ პი-რობებზე

• გზავნილების მცირე რიცხვი

• მკაცრი მოთხოვნები ტვირთების შეფუთვასა და დამაგრებაზე

• აუცილებელია რთული სანავსადგურო ინფრასტრუქტურის შექმნა

სარკინიგზო ტრანსპორტი


• მაღალი ზიდვისუნარიანობა და გამტარუ¬ნარიანობა

• არაა დამოკიდებული კლიმატურ პირობებზე, წე¬ლი-წადის დროებსა და

დღე-ღამის საათებზე

• გადაზიდვების მაღალი რეგულარობა

• შედარებით დაბალი ტარიფები

• მნიშვნელოვანი ფასდაკლება ტრანზიტულ გზავნი-ლებზე

• გადაზიდვის მაღალი სიჩქარე 1500 კმ-ზე მეტი და-შო¬რებისას •

გადამზიდავების შეძღუდული რაოდენობა (ბუნებრივი მონოპოლია)

• მაღალი კაპიტალდაბანდებები საწარმოო-ტექნიკურ ბაზაში

• გადაზიდვების მაღალი მასალატევადობა და ენერგოტევადობა



• მიუწვდომელია გაყიდვის (მოხმარების) კი-დურა წერტილებისათვის

• ტვირთების შენახვადობის დაბალი დონე

საავტომობილო ტრანსპორტი


• “კარიდან კარამდე” ტვირთების გადაზიდვის შე-საძლებლობა

• მაღალი მანევრულობა, მოქნილობა და ხელ¬მი¬საწ-ვდომობა

• გადაზიდვის მაღალი სიჩქარე

• შესაძლებლობა გამოვიყენოთ გადაზიდვის სხვა-დასხვა მარშრუტები და

სქემები

ტვირთების მაღალი შენახვადობა

• მცირე პარტიებში ტვირთების გადაზიდვის შე¬საძ-ლებლობა

• მომგებიანი გადამზიდავის შერჩევის შესაძლებ¬ლობა • დაბალი

ეფქტურობა

• დამოკიდებულია საგზაო პირობებსა და ამინდზე

• დიდ მანძილებზე გადაზიდვების მაღალი ღირებულება

• არასაკმარისი ეკოლოგიური სისუფთავე

• დაუშვებელია გადმოტვირთვაზე ხანგ¬რ¬ძლი-ვი ლოდინი

• ტვირთების მოპარვისა და ავტომო¬ბი¬ლე¬ბის გატაცების შესაძლებლობა

სამდინარო ტრანსპორტი


• მაღალი ზიდვისუნარიანობის შესაძლებლობა ღრმა მდინარეებსა და

წყალსაცავებში

• გადაზიდვების დაბალი თვითღირებულება

• დაბალი კაპიტალტევადობა • გადაზიდვების გეოგრაფიული

შეძღუდვა

• გადაზიდვის დაბალი სიჩქარე



• გადაზიდვები დამოკიდებულია მდინარეებისა და წყალსაცავების

სიღრმეებსა და სანავიგაციო პირობებზე

• სეზონურობა

• ტვირთების გადაზიდვებისა და შენახვადობის არასაკმარისი საიმედოობა

საჰაერო ტრანსპორტი


• ტვირთების გადაზიდვების უმაღლესი სიჩქარე

• მაღალი საიმედოობა

• ტვირთების უმაღლესი შენახვადობა

• გადაზიდვების უმოკლესი მარშრუტები • გადაზიდვების

მაღალი თვითღირებულება, უმაღლესი ტარიფები

• გადაზიდვების მაღალი კაპიტალტევადობა, მატერიალური და

ენერგოტევადობა

• ამინდის პირობებზე დამოკიდებულება

• გეოგრაფიული მიდგომის შეძღუდულობა

მილსადენი ტრანსპორტი


• დაბალი თვითღირებულება

• მაღალი მწარმოებლურობა

• ტვირთების მაღალი შენახვადობა

• დაბალი კაპიტალდაბანდებები • ტვირთების განსაკუთრებული

სახეობების ტრანსპორტირების შესაძლებლობა (აირი, ნავთობპროდუქტები,

ნედლეული მასალების ემულსიები)

• მხოლოდ დიდი მოცულობის ტვირთების ტრანსპორტირება

მოძრავი შემადგენლობის ტექნიკურ-საექსპლუატაციო პა¬რამეტრებია:

• ტექნიკური და საექსპლუატაციო სიჩქარეები;

• სრული მასა, ღერძებზე დატვირთვა;

• ძრავას (ძალოვანი დანადგარების) სიმძლავრე;



• სატვირთო სათავსოებისა და თვით სატრანსპორტო საშუა¬ლე¬ბების

გაბარიტული ზომები;

• მისაბმელების, ნახევარმისაბმელების, ვაგონების და ა. შ. ტვირთამწეობა

და გაბარიტული ზომები.

გზების ტექნიკურ-საექსპლუატაციო პარამეტრებია:

• გამტარუნარიანობა;

• სავალი ნაწილის სიგანე, მისასვლელი გზების სიღრმე (საზ¬ღვაო ტრან-

სპორტისათვის);

• გზის საფარზე დასაშვები დატვირთვა.

ტერმინალების ტექნიკურ-საექსპლუატაციო პარამეტრებია:

• სასარგებლო სასაწყობო ფართობი;

• ტვირთბრუნვისა და ტვირთგადამუშავების მოცულობა;

• ამწე-სატრანსპორტო და სასაწყობო მოწყობილობების მწარმოებლურობა

და ა.შ.

ლოჯისტიკური შუამავლების შერჩევის კრიტერიუმები. ლოჯისტიკური

(მიწოდების) ჯაჭვის კონკრეტულ პუნქტში პროდუქციის მიწოდების ორგანიზაციისას,

ფირმამ შეიძლება გა¬მოიყენოს ტრანსპორტირების სხვადასხვა ვარიანტი,

ტრანსპორტის სხვადასხვა სახეობა, აგრეთვე სხვადასხვა ლოჯის-ტიკური

პარტნიორები (შუამავლები). ფირმის ლოჯისტიკის მე¬ნეჯმენტმა, პირველ რიგში,

უნდა გადაწყვიტოს ისეთი ამოცა¬ნები, როგორიცაა: შექმნას სატრანსპორტო

საშუალებების სა¬კუ¬თარი პარკი, თუ გამოიყენოს დაქირავებული (საერთო სარ-

გებლობის, ან კერძო) ტრანსპორტი? ალტერნატული ვარიანტის შერჩევისას,

გამოიყენება კრიტერიუმების შემდეგი სისტემები:

• დანახარჯები სატრანსპორტო საშუალებების პარკის შექმნასა და

ექსპლუატა-ციაზე (იჯარა, მოძრავი შემადგენ¬ლო¬ბის ლიზინგი);

• დანახარჯები სატრანსპორტო მომსახურების, სატრანსპორ¬ტო

საექსპედიციო ფირ¬მე¬ბის და სხვა ლოჯისტიკური შუა¬მა¬ვ¬ლების ანაზღაურებაზე;

• სიჩქარე (დრო);



• ხარისხი (მიწოდების საიმედოობა, ტვირთების შენახვადობა და სხვ.).

სატრანსპორტო საშუალებების საკუთარი პარკის შექმნა მო¬ითხოვს დიდი

მოცუ¬ლობის კაპიტალდაბანდებებს, რაც სა¬ჭიროა მოძრავი შემადგენლობის

შესაძენად, სატრანსპორტო სა¬შუ¬ალებების ტექნიკური მომსახურებისა და

რემონტისთვის საწარ¬მოო-ტექნიკური ბაზისა და ინფრასტრუქტურის შესაქმნელად.

ზოგადად, საკუთარი პარკის შექმნა მომგებიანი შეიძლება აღმოჩნდეს იმ შემთხვევაში,

როცა დიდი მოცუ¬ლობის სტა¬ბილური გადაზიდვებისას მიიღება მნიშვნელოვანი

მოგება ხარისხში, სა¬იმედოობასა და ღირებულებაში. ალტერნატული ვა¬რიანტის

შეფასება უნდა მოხდეს კომპლექსურად, განსხვა¬ვებული კრიტერიუმების

გათვალისწინებით.

ხშირ შემთხვევაში მიწოდების ჯაჭვში ცენტრალური კომ¬პანია (ფირმა – სა-

ქონლის მწარმოებელი ან სავაჭრო კომპანია) მიმართავს სპეციალიზებულ სატრან-

სპორტო ან სატრან¬ს¬პორ¬ტო-საექსპედიტორო ფირმის მომსახურებას.

სატრანსპორტო პრო¬ცე¬სის ორგანიზაციის ზოგადი ალგორითმი წარმოდ¬გე¬ნი¬ლია

სქემის სახით (იხ. ნახ. 7.1).

ალტერნატიული ვარიანტის შერჩევის ლოჯისტიკური პრო¬ცე¬დურები ითვალის-

წინებს:

• ტრანსპორტირების (გადაზიდვების ხერხების ან ტვირთების მიწოდების

სისტე-მის) შერჩევას;

• ტრანსპორტის სახეობის (სახეობების) შერჩევას;

• ძირითადი და დამხმარე ლოჯისტიკური შუამავლების შერჩევას.

აღნიშნული პროცედურები სრულდება კრიტერიუმის ან კრი¬¬ტერიმების სისტე-

მის საფუძველზე, ლოჯისტიკურ სისტემა¬ში არ¬სე¬ბუ¬ლი შეზღუდვების გათვალის-

წინებით. ეს შეზღუდ¬ვე¬¬ბი განპირობებულია ფირმის სტრატეგიული

ლოჯისტიკური მიზნებით, ან გარემომცველი მაკრო- და მიკროეკონომიკური გა¬რემოს

ფაქტორებით. მაგ. დისტრი¬ბუციის სისტემაში შეიძლება იყოს შემდეგი შეზღუდვები:

მზა პროდუქციის მიწო¬დების დრო, ტრანსპორტირებაზე გაწეული დანახარჯები,

ტვირთების შენახვადობა, ლოჯისტიკური სისტემის რგოლების დისლოკაცია, სადაც



ხორციელდება ტვირ¬თე¬ბის დასაწყობება ან გადატვირთვა სხვა სახეობის

ტრანსპორტზე და ა. შ.

ტრანსორტირების ხერხის, ტრანსპორტის სახეობისა და ლო¬ჯი¬ს¬ტიკური შუამავ-

ლების შერჩევა ხორციელდება კრიტერიუმების სისტემის საფუძველზე. ტრანსპორ-

ტი¬რების ხერხისა და ტრანს¬პორტის სახეობის შერჩევის ძირითად კრიტერიუმებს

მი¬ეკუთ¬ვნება:

• მინიმალური დანახარჯები ტრანსპორტირებაზე;

• ტრანზიტის შეთანხმებული დრო;

• მაქსიმალური საიმედოობა და უსაფრთხოება;

• მინიმალური დანახარჯები (ხარჯები), დაკავშირებული გზა¬ში არსებულ მარა-

გებზე;

• ტრანსპორტის სახეობის სიმძლავრე და მისაწვდომობა;

• პროდუქტიული დიფერენციაცია.

ტრანსპორტირების ხარჯებში შედის როგორც განსაზღ¬ვრული მოცულობის

ტვირ¬თების გადაზიდვაზე (განსაზღვრული მოცულობის სატრანსპორტო მუშაობის

შესრულებაზე) დად¬გენილი სატრანსპორტო ტარიფები, ისე სატრანსპორტო-საექ-

სპე¬¬დიციო ოპერაციებთან - დატვირთვასთან, გადმოტვირ¬თვა¬ს¬თან,

დასაწყობებასთან, დახარისხებასთან და ა. შ., ანუ ტვირ¬თების ტრანსპორტირების

თანმხლებ ფიზიკური განაწილე¬ბის ლოჯის¬ტიკურ ოპერაციებზე გაწეული

დანახარჯებიც. რო¬გორც წესი, სატრანსპორტო დანახარჯები (გადაზიდვების დრო-

ს¬თან ერთად) წარმოადგენს ტრან¬სპორტის სახეობისა და გა¬დაზიდ¬ვე¬ბის ხერხების

შერჩევის ძირითად კრიტერიუმს.

გადაზიდვის (სატრანზიტო) დრო, ისე როგორც ტრანსპორ¬ტირებაზე გაწეული

დანახარჯები, წარმოადგენს პრიორიტე¬ტულ მაჩვენებლებს ტრანსპორტირების ალ-

ტერ¬ნატიული ვარი¬ანტის შერჩევისას, რასაც ეფუძნება თანამედროვე ლოჯისტი-

კური კონცეფციები/ტექნოლოგიები (ჟIთ, თიმე-ბასედ ლოგისტტიცს, Qღ და სხვ.).



მეორე მხრივ, ტვირთების მიწოდება ზუსტ ვადებში მოწმობს (სხვა თანაბარ

პირობებში) შერ¬ჩეული გადა¬ზიდვის სქე¬მის (გადაზიდავებისა და სხვა

ლოჯისტიკური შუ¬ამავ-ლების) საი¬მედოობაზე. მიწოდების დროის შემცირება

ფირ¬მას ანიჭებს არ¬სებით კონკურენ¬ტულ უპირატესობებს და აძ¬ლევს

შესაძლებ¬ლო¬ბას დანერგოს პროდუქტიული დიფე¬რენცი¬ა¬ციის სტრატეგია.

საერთო ლოჯისტიკური დანახარჯების მინიმუმის კრიტე-რიუმის გამოყენებისას,

აუცილებელია გათვალისწინებული იქნას გზაში არსებული მარაგების

(ტრანზიტუ¬ლი მარაგების) შენახვასთან დაკავშირებული დანახარჯები, აგრეთვე,

დაგვიანებუ¬ლი მიწოდებისგან მიყენებულ ზარალი. ეს დანახარჯები ოპტიმიზებული

უნდა იქნას შერ¬ჩევის პროცედურების განხორ-ციელებისას.

11.3. საჰაერო ტრანსპორტის ლოჯისტიკა ტურიზმში; საავტომობილო გადაზიდვების

ლოჯისტიკა ტურიზმში. სარკინიგზო გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში.

საზღვაო კრუიზის ლოჯისტიკა

სატრანსპორტო ლოჯისტიკის ერთ-ერთ ძირითად ამოცა¬ნას ტრანსპორტის

სახეობის სწორად შერჩევა წარმოადგენს. ლო¬ჯი¬სტიკურ სისტემაში ტრანსპორ-

ტირების ორგანიზაციისას ტრანსპორტის ცალკეული სახეობის შერჩევისას გამო-

იყენება რანჟირების მეთოდი, რომელიც ეფუძნება შეფასების კრი¬ტე¬რი¬უ¬მებს (მაჩ-

ვენებლებს). რანჟირების მეთოდით ტრანსპორტის სა¬ხეობის შერჩევის პროცედურა

წარმოდგენილია ცხრილების სა¬ხით (იხ. ცხ. 7.3. და ცხ. 7.4..).

cxrili 7.3. ranJirebis kriteriumebi transportis saxeobis SerCevisas

kriteriumebi

(maCveneblebi)

transportis saxeoba

sarkinigzo wylis saavtomobilo sahaero

satransporto

danaxarjebi

2-3 1-2 4 5

miwodebis dro 3 4 2 1

saimedooba 2 4 1 3

simZlavre 1 4 3

misawvdomoba 2 4 3

usafrTxoeba 3 4 1 2



cxrili 7.4. ZiriTadi faqtorebis safuZvelze

transportis saxeobebis Sefaseba

faqtorebi, romlebic

gavlenas axdenen

transportis

saxeobis

SerCe-

vaze

transportis saxeoba miwodeb

is d

ro

tvirTeb

is g

zavni

leb

is s

ixSir

e

saimedooba

sxvadas

xva t

virTeb

is g

adaz

idvis

Ses

aZleb

loba

nebis

mier

wer

tilSi

tvirTeb

is

miwodeb

is S

esaz

leb

loba

gad

azidvis Rir

ebuleb

a

sarkinigzo 3 4 3 2 2 3

wylis 4 5 5 1 4 1

saavtomobilo 2 2 2 3 1 4

sahaero 1 3 4 4 3 5

საჭიროა აღინიშნოს, რომ ცხრილში (იხ. ცხ. 7.4) მოცემული მონაცემები შეიძლება

გამოყენებული იქნას ამა თუ იმ სახე¬ობის ტრან¬ს¬პორტის გადაზიდვების

კონკრეტულ პირობებისადმი შესაბამი¬სო¬ბის შესაფასებლად. ტრანსპორტის სახეობის

შერ¬ჩევი¬სას ლოჯისტიკის მენეჯერმა უნდა გაითვალისწინოს ტრან-სპორტის

სიმ¬ძ¬ლავრე და ზიდვისუნარიანობა, ტექნიკურ-საექ¬სპ¬ლუატაციო მახასიათებლები

და სივ¬რცითი მისაწვდომობა. შერ¬ჩევის მნიშვნელოვან პირობას წარმოადგენს გზაში

ტვირ¬თების შე¬ნ¬ა¬ხვადობა, გადაზიდვის პროცესების ხარისხის სტანდარტე¬ბისა და

საერ¬თა¬შორისო ეკოლოგიური მოთხოვნების დაცვა.

ამავე დროს, ტრანსპორტირების (გადაზიდვის) სახეობის, გა¬¬დამზიდავისა და

ტრანსპორტის სახეობის შერჩევის პროცედურები ურთიერთდაკავშირებული, შინა-

არსით მრავალკრიტე¬რი¬¬უმიანი პროცედურებია და უნდა განხორციელდეს

ოპტიმი-ზა¬ციის სპეციალური მეთოდებით.

გადამზიდავის შერჩევა. ტრანსპორტირებასთან დაკავშირებულ გადაწყვეტილებებს

შო¬რის, ცენტრალური ადგილი გადამზიდავის (გადამზიდავების) შერ¬ჩევას უჭირავს.



ხშირად ლოჯისტიკის მენეჯერი ამ არ¬ჩე¬ვ¬ანს სატრანსპორტო-საექსპედიციო ფირმას

(ექსპედიტორს) ან¬დობს, რომელთანაც ტვირთმფლობელს გააჩნია ხანგრძლივი

სა¬ქ¬მი¬ანი ურთიერთო¬ბები. ასეთ შემთხვევაში, ექსპედიტორს გა¬და¬ეცემა

ტვირთების განსაზღვრული მახა¬სიათებლები, კრიტერი¬უმები და შეძღუდვები

ნახ. 7.4. გადამზიდავის შერჩევის ალგორითმი

როდესაც ლოჯისტიკის მენეჯერი გადამზიდავს ირჩევს და¬მოუკიდელად, მან უნდა

ისარგებლოს განსაზღვრული ალგო¬რი¬თმით (ნახ. 7.4). იმ შემთხვევაში, რო-დესაც

განსაზღვრულია გა¬და¬ზიდვის ხერხები და ტრანსპორტის სახეობა, წარმოებს

სა¬ტრა¬ნსპორტო მომსახურების სპეციფიკური ბაზრის ანალიზი, რომელ-შიც

გადამზიდავების საკმაოდ დიდი რიცხვია და თი¬თო¬ეულ მათგანს გააჩნია

სხვადასხვა ორგანიზაციულ-სამართლე¬ბრივი ფორმა. დღეისათვის განვითარებად

ქვეყნებში გან¬სა¬კუ¬თ¬რებით აქტიურად და დინამიკურად ვითარდება ავტოსატრან-

სპორტო მომსა¬ხურების ბაზარი. გადამზიდა¬ვების წინასწარი შე¬¬რ¬ჩევის კრიტე¬რი-

უმებს წარმოადგენს ტვირთების გადაზიდვა¬ზე გაწეული დანახარჯები, მიწოდების

ვადების დაცვის სა¬იმე¬დოობა და ტვირთების შენახვადობა.

faqtorebisa da kriteriumebis

SerCeva da ranjireba

SerCeuli kriteriumebis

moTxovnebis gadamzidavis mier

dakmayofilebis xarisxis Sefaseba

marketguli

analizi

damatebiTi

kriteriumebis

gamoyeneba

satransporto momsaxurebis bazarze

gadamzidavebis winaswari SerCeva

dasasrul

jamuri reitingis Sefaseba da

gadamzidavis SerCeva

TiTeuli faqtoriT

eqspertuli

analizi

gadamzidavi

SerCeulia



შერჩევის პროცედურა (ნახ. 7.4. ალგორითმის შესაბამისად) ითვალისწინებს სხვა

რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მახასი¬ათებლების დამატებით სისტემებს.

გადამ¬ზიდავების შერჩევის უცხოურ პრაქტიკაში ხშირად გამოიყენება მაჩვენებლების

სპე-ცი¬ალურად შემუშავებული სისტემები, რომელთაგან ერთ-ერთი ნაჩვენებია

ცხრილში (იხ. ცხრ. 7.5).

გადამზიდავის შერჩევის უმარტივესი სქემა რანჟირებული კრი¬ტერიუმების (ცხრ. 7.5)

სისტემის დახმარებით მდგომარეობს გა¬დამზიდავის ჯამური რეიტინგის პირდაპირი

შედარებით მიღებულ ალგორითმთან, რომელიც მიიღება ნახ. 7.4.-ზე მოყვანილი

სქემით.

სატრანსპორტო მომსახურების ბაზრის ანალიზმა შესაძლებლობა მოგვცა

გამოგვევლინა სამი გადამზიდავი, რომლებიც აკმაყოფილებენ ლოჯისტიკურ

მოთხოვნებს ტვირთის აღნიშნული სახეობების ტრანსპორტირებისათვის.

cxrili 7.5. gadamzidavis SerCevis kriteriumebis ranJireba

kriteriumis (maCveneblis) dasaxeleba xarisxi

(wodeba)

miwodebis (tranzitis) dadgenili vadebis dacvis saimedooba 1

`karidan karamde~ transportirebis tarifi (danaxarjebi) 2

`karidan karamde~ tranzitis saerTo dro 3

tarifebis Secvlaze molaparakebebisTvis mzadyofna 4

gadamzidavis finansuri stabiluroba 5

damatebiTi mowyobilobebis arseboba (tvirTgadamuSavebisTvis) 6

SeTavazebuli momsaxurebis stabiluroba 7

tvirTebis gadazidvaze da kompetenciaze damatebiTi momsaxurebis arseboba 8

tvirTebis Zarcva da dakargva (tvirTebis Senaxvadoba) 9

gzavnilebis eqspedireba 10

personalis kvalifikacia 11

gzavnilebis monitoringi 12

momsaxurebis parametrebis cvlilebaze molaparakebebisTvis mzadyofna 13

gadazidvebis marSrutizaciis sqemebis moqniloba 14

satransporti xazebze servisis arseboba 15

daveTebis procedura (dakveTa transportirebaze) 16

satransporto momsaxurebis organizaciis xarisxi 17

specialuri mowyobilobebis arseboba 18



გადამზიდავების მიერ შერჩეული კრიტერიუმების (ფაქტორების) დაკმაყოფილების

ხარისხი ფასდებოდა დამოუკიდებელი ექსპერტების მიერ სამბალიანი სკალით:

1 – კარგი;

2 – დამაკმაყოფილებელი;

3 – ცუდი.

შესაბამისი გამოთვლების შედეგები მოყვანილია ცხრილში 7.6.

თითოეული ფაქტორით გადამზიდავის რეიტინგის გამოთვლა წარმოებდა წონითი

კოეფიციენტების გათვალისწინებით. მიუხედავად იმისა, რომ ექსპერტთა შეფასებით,

ჯამური რეიტინგი (ჯამური ქულები) ყველა გადამზიდავისათვის აღმოჩნდა ერთნაირი

და 10-ის ტოლი, წონითი კოეფიციენტის ფაქტორით ხარისხის განსაზღვრამ გვიჩვენა,

რომ I გადამზიდავი უფრო მისაღებია.

გადამზიდავის შერჩევის უმარტივესი ალგორითმი, ზემოთ განხილულის მსგავსად,

შეიძლება გამოყენებული იქნას წინასწარი შეფასებისთვის. როგორც წესი, საბოლოო

შერჩევისათვის გამოიყენება უფრო რთული რაოდენობრივი მეთო-დები და

მო¬დელები, რომელიც ეფუძნება, მაგ., ოპერაციების კვლევის აპ¬არატს,

ფუნ¬ქციონალურ-ღირებულებითი მეთოდების ანალიზს და ა. შ. რიგ შრომებში

გადამ¬ზიდავის შესარჩევად გამოიყენება შემდეგი მეთოდები: მატრიცები,

აბსტრაქტული გადამზიდავის ღირებულებითი შეფასება, ტექნოლოგიური

პარამეტრების აღ¬რი¬ცხვა და ა. შ.

მაგალითი. კომპიუტერების საამწყობო სერვისცენტრში სათადარიგო ნა¬წი¬ლების

მოწოდებისათვის კომპიუტერული მოწყობილობებისთვის სათადარიგო ნაწილების

მიწოდება არაა დაკავშირებული რაიმე გრაფიკებთან. დაკვეთა გამყიდველს ეძლევა

თითო¬ეულ მოწოდებაზე ცალ-ცალკე. როგორც წესი, ესაა არაუმეტეს 50-

კილოგრამიანი მცირე პარტიები. ექსპრესგადამზიდავის შერჩევა, რომელსაც

შეეძ¬ლე¬ბა უმოკლეს დროში მიაწოდოს საქონელი და მოახდინოს საბაჟო

მოსაკრებლის და/ან გადასახადის გადახდა, დამოკიდებულია თვით საქონლის

სპეციფიკაციასა და მისი გა¬მო¬ყე¬ნების ხასიათზე. როდესაც რაიმე სიზუსტით

შესაძლებელია სარემონტო შე¬მ¬თ¬ხვევის დადგომის ალბათობის დადგენა, და



შესაბამისად, შესაბამის სა¬თა¬და¬რი¬გო ნაწილებზე მოთხოვ¬ნილება, მაშინ

სათადარიგო მარაგების მართვა არ წარ¬მოადგენს დიდ სირთულეს. ამ დროს

მიწო¬დების სიჩქარის კრიტერიუმი ად¬გი¬ლს უთმობს ტრანსპორტორების პროცესში

ტვირთების შენახ¬ვადობის მა¬ჩვე¬ნე¬ბელს. საქართველოში დიდი საწყობების შენახვა

სათადარიგო ნა¬წი¬ლე¬ბის სრუ¬ლი ასორტიმენტით არამომგებიანია, ვინაიდან, ჯერ

ერთი, ხშირად შეუ¬ძ¬¬ლე¬ბე¬ლია იმის ზუსტი პროგნოზირება, როდის იქნება

მოთხოვნა ამა თუ იმ სათა¬და-რიგო ნაწილზე, და მეორეც, აღნიშული საქონლის

ღირებულება საკ¬მაოდ ძვი¬რია, და არ იქნებოდა მიზანშეწონილი ფინანსური

საშუალებების გა¬ყინ¬ვა ძვი¬რი სათადარიგო ნაწილების მარაგებში, რომლებზეც

მოთხოვნა შეიძლება სა¬ე¬რ¬თოდ არ იყოს. ეს გარემოებები წარმოქმნის ისეთ

ექსტრე¬მა¬ლურ სი¬ტუ¬ა¬ციებს, როდესაც სარემონტო შემთხვევის წარმო¬ქმ¬ნი¬სას

კო¬მპი¬უ¬ტე¬რების სათა¬და¬¬რიგო ნაწილები მიწოდებული უნდა იქნას მინიმალურ

დროში, რა¬თა უზ¬რუნველყოფილი იქნას სერვისული მომსახურების მაღა¬ლი დონე.

ვი¬ნა¬ი¬დან აქ კრიტიკულ ფაქტორს წარმოადგენს დაკვეთის სწრაფი შესრულება,

ამი¬ტო¬მაც უნდა შეირჩეს კომპანია, რომელიც მუშაობს ექსპრესგზანილების ბაზარზე.

გადამზიდავის შერჩევისთვის შეიძლება გამოიყენებული იქნას შემდეგი

კრიტერიუმები:

1. მოწოდების ვადები;

2. ტვირთების შენახვადბა;

3. ტარიფები;

4. მიწოდების პროცესის კონტროლის შესაძლებლობა;

5. სადაზღვევო შენატანის ზომები.

ვთქვათ, ექსპრეს-გადამზიდავი ფასდება სამბალიანი შკალით:

3 – სრულად აკმაყოფილებს ლოჯისტიკურ მოთხოვნებს;

2 – ნაწილობრივ აკმაყოფილებს;

1 – არ შეესაბამება ლოჯისტიკურ მოთხოვნებს.



თითოეული გადამზიდავის რეიტინგი განისაზღვრება თითოეული

კრიტე¬რი¬უმისათვის ყველა ფაქტორის გათვალისწინებით. გაანგარიშებების

საფუძ¬ველ¬ზე მიიღება გადამზიდავის ჯამური რიტინგი (ცხრ. 7.7).

მიუხედავად იმისა, რომ კომპანიების შეფასება ბალებში აღმოჩნდა ერთ¬ნა¬ირი (14

ქულა), არჩევანი შეჩერდება UPშ კომპანიაზე, ვინაიდან მისი რეი¬ტინგული შეფასება

(ყველა ფაქტორის გათვალისწინებით) აღმოჩნდა მაღალი.

როდესაც გადამზიდავების ან ტრანსპორტის სახეობების ჯამური რეიტინგები

მნიშვნელობებით ერთმანეთის ტოლია ან ერთმანეთთან ახლოსაა, მაშინ მიზან-

შეწონილია რისკ-მენეჯ¬მენტის დამატებითი მეთოდის – დივერსიფიკაცის გამოყენება.

დივერსიფიკაციის მეთოდის გამოყენებით, სატრანსპორტო რის¬კების დონის

შემ¬ცირება შესაძლებელია სხვადასხვა სახეობის ტრანსპორტით ტვირთების

მიწოდების ორგანიზაციით, ან სხვადასხვა გადამზიდავის მომსახურების გამოყენებით.

cxrili 7.6. gadamzidavis SerCevis kriteriumebis ranJireba

kriteriumebi

xar

isxi/wona

gadamzidavi

I II III

Sef

aseb

a

reitin

gi

Sef

aseb

a

reitin

gi

Sef

aseb

a

reitin

gi

miwodebis vadebis

dacvis saimedooba

1/5

3

15

1

5

2

10

gadazidvis tarifebi 2/2,5 1 5 2 10 3 15

gadamzidavis finan-

suri stabiluroba

5/1,5

1

7,5

3

22,5

2

15

tvirTebis

Senaxvadoba

9/0,55 3 14,85 2 9,9 2 9,9

gzavnilebis

monitoringi

12/0,45 2 10,8 2 10,8 1 5,4

jamuri reitingi 10 53,15 10 58,2 10 55,3



თემა 12. საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნები, ტურიზმის განვითარების

ფაქტორი

12.1. საქართველოს ინტეგრაცია ევროპულ სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში.

12.2. ტურიზმის განვითარება საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნების

განვითარების კონტექსტში.

12.3. ევროლოჯისტიკა და საქართველო: თანამშრომლობის მთავარი მიმართულება

12.1. საქართველოს ინტეგრაცია ევროპულ სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში

სააქართველოს როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს ეკონომიკური განვიტარება

დიდაა დამოკიდებული იმაზე, რამდენად სწრაფად შეძლებს ქვეყანა ევროპულ და

მსოფლიო სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში ინტეგრაციას. შესაბამისად

აუცილებელია გავარკვიოთ ევროპული და მსოფლიო სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური

სისტემის არსი და გამოვავლინოთ საქრართველოს ინტეგრაციის გზები ავროპულ და

მსოფლილო სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში.

მსოფლიო მეურნეობის გლობალიზაციის თანამედროვე ეტაპზე ლოჯისტიკას

განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს. 1997 წლის ჰელსინკში მიმდინარე ლოჯისტიკის

მე-12 მსოფლიო კონგრესის წარმომადგენლებმა თავისი ლოზინგი გამოხატეს

სიტყვებით: „ლოჯისტიკა აერთიანებს ადამიანებს, ქვეყნებს, ბაზრებსა და

კონტინენტებს“. საქონლის მიწოდების სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური სისტემები

უმნიშვნელოვანესია საერთასორისო სამეურნეო კავშირების განვითარებაგანმტკიცების

საქმეში. ლოჯისტიკური ოპერაციები ხშირად სცდება ლოკალურ საზღვრებს და

გააჩნია ტრანსკონტინენტალური და კონტინენტთაშორისი ხასიათი. ალბათ

საყოველტაოდაა ცნობილი ისეთი ტრანსკონინენტალური სავაჭრო-სატრანსპორტო

მარშრუტები\"путь из варяг в греки\", \"Янтарный путь\", \"Великий шелковый

путь\".

სატრანსპორტო ოპერაციების ბაზარზე სიტუაცია არსებიტად შეიცვალა მე-19 საუკუნის

დასასრულისა და მე-20 საუკუნის დასაწყისში, კერძოდ რკინიგზის განვითარებისა და



კავშირგაბმულობის საშუალებების (ტელეფონი, ტელეგრაფი, რადიო) გამოგონების

შემდეგ, რითაც შესაძლებელი გახდა საქონლის გადაზიდვა რეგულარულად და

კონტროლირებად პირობებში. ტრანსპორტისა და კავშირგაბმულობის სფეროში

სამეცნიერო-ტექნიკური მიღწევებმა და მარალმწარმოებლური მოწყობილობების

გამყენება იყო „პირველი რევოლუცია“ მიწოდების ჯაჭვში, ვინაიდან ასეთმა

შეთანხმებულმა საქმიანობამ მიიღო მასიური და რეგულარული ხასიათი

ტრანსკონტინენტალურ და კონტინენტთაშორის ვაჭრობაში. მიწოდების ჭაჭვში „მეორე

რევოლუცია“ მოხდა მეოცე საუკუნის 70-იან წლებში, რაც დაკავშირებულია

ლოჯისტიკის წარმოშობასთან, რომელმააც ოცდამეერთე საუკუნეში შეიძინა

გლობალური მნიშვნელობა. შესაბამისად, ეკონომიკური გლობალიზაციის

თანამედროვე პირობებში ლოჯისტიკის საერთაშორისო და გლობალური ასპექტების

შესწავლა წარმოადგენს უმნიშვნელოვანე ამოცანას.

სხვადასცბა კვლევები ცხადყოფს, რომ ლოჯისტიკური მომსახურების მსოფლიო

ბაზრისათვის დამახასიათებელია არა მხოლოდ დიდი მოცულობა (მსოფლიო

ერთობლივი პროდუქტის 12%) და დინამიკა (5$-იანი წლიური ზრდა), არამედ ფართო

სივრცითი სტრუქტურა, რომელშიც უპირატესობა ეკუთვნით დასავლეთ ევროპის

ქვეყენბს (კერძოდ ევროკავშირს) – 27,5 %, ჩრდილოეთ ამერიკას (აშშ) – 26,7% და აზია-

წყნარი ოკეანის აუზს (იაპონია) – 19%.

სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური სტრატეგიის კოორდინაციაში განსაკუთრებულ

წარმატებებს მიაღწიეს ევროკავშირის ქვეყნებმა. ამ სტრატეგიამ მიიღო

„ევროლოჯისტიკის“ სახელწოდება და იგი განიხილება როგორც ევროინტეგრაციის

ინფრასტრუქტურული საფუძველი და მნიშვნელოვანი მდგენელი. ერთიანი

სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური სისტემის შექმნის საკითხი ასახულია ევროკანვშირის

ყველა მთავარ დოკუმენტში, დაწყებული „რომის ხელშეკრულებიდან (1957), მაგრამ

ევროლოჯისტიკა, როგორც ევროინტეგრაციის ერთ-ერთი საბაზისო კონცეფცია

განსაკუთრებით აქტუალურია მე-20 საუკუნის დასასრულისა და 21 საუკუნის

დასაწყისში.



პანევროპული სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური ინტეგრაციის კონცეპტუალური ბაზისი

თანდათანობით იქნა ფორმირებული (იხ. ცხ. ), კერძოდ, ევროპული სატრანსპორტო

ღერძების ონცეფცია (19830 ითვალისწინებდა ჩქაროსნული სარკონიგზო ხაზებისა და

შიდაწყლის გზების შექმნას. პირველი მოიცავდა 23 000 კმ სიგრძის სარკინიგზო

ხაზებს, რომელტაგან 10000 კმ-ს შეადგენდა ახალი ხაზების მშენებლობას, რომლებზეც

მატარებლების მოძრაობის სიჩქარე უნდა იყოს 250 კმ/სთ, ხოლო 18 000 - ახალი

სატვირთო მატარებლებისათვის 200 კმ/სთ მოძრაობის სიჩქარით. დღეისათვის

ჩქაროსნული სარკინიგზო გადაზიდვები ფართოდ გამოიყენება ევროკავშირის ე.წ.

„ძველ“ ქვეყნებში, ხოლო ახლო მომავალში დაგეგმილია მათი აქტიური დანერგვა

ევროკამშირის ახალ წევრ-ქვეყნებში - ცენტრალური ევროპის, ბალკანეთის და

ბალტიისპირეთის ქვეყნებში. ევროკავშირის ცნობილ ჩქაროსნულ სარკინიგზო

მაგიისტრალებია "PBKAL-HST" (High Speed Train), რომელიც აკავშირებს ქალაქებს

პარიზი- ბრიუსელი - კიოლნი - ამსტერდამი - ლონდონი. შიდა წყლის გზების ღერძს

(ანუ Trans European Inland Waterway Network, TEIWN) დიდი მნიშვნელობა აქვს

ევროკავშირისთვის, ვინაიდან გადაზიდვები არის იაფი, უსაფრთხო, არ აბინძურებს

გარემოს. ასეთი ღერძები ძირიტადად გადის ბელგიის, გერმანიის, საფრანგეთის,

ჰოლანდიის და ლუქსენბურგის მდინარეებზე. მოდერნიზაციის პროგრამა

ითვალისწინებდა სამდინარო გზების გაფართოებასა და დაღრმავებას, მათ აღჭურვას

ახალი რაბებითა და ჯებირებით, სამდინარო პორტების მოდერნიზაციას და მათ

გადაქცევას ინტერმოდალური გადაზიდვების სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ

ცენტრებად. ევროკავშირის შიდა წყლების უმთავრეს ღერძებს წარმოადგენს:

- რეინის ღერძი (იგი აერთიანებს ჰოლანდიის, ბელგიის პორტებს გერმანიის,

აღმოსავლეთ საფრანგეთისა და ჩრდილოეთ შვეიცარიის სამრეწველო

ცენტრებთან);

- ჩრდილოეთ-სამხრეთის ღერძი (ის ფორმირდება მდინარეებზე მაასი და შელდა,

რონა და სონა, Маас и Шельда, Рона и Сона, და რმელიც ერთმანეთთან

აკავშირებს ჰოლანდიას, ბელგიას და საფრანგეთს);



- აღმოსავლეთ-დასავლეთის ღერძი (მის საფუძბველს წარმოადგენს გერმანიის

შიდა წყლების ქსელი, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს ჩრდილოეთ

გერმანიის საზღვაო პორტებს ჰამბურგს, ბრემენს, ჰოლანდიისა და ბელგიის

პორტებს მდინარე ოდრასტან (პოლონეთი) და ელბას (ჩეხეთის საზღვართან);

- სამხრეთ-აღმოსაცვლეთის ღერძი (მისი საფუძველია დუნაი, რომელიც არხით

უკავშირდება რეინს (მაინ-დუნაი).



თემა 13. ევროლოჯისტიკის ისტორიული ასპექტები. ძველი რომის სატრანსპორტო

ქსელები. დიდი აბრეშუმის გზა. გზების პროექტირება და მშენებლობა. სატრანსპორტო

ინფრასტრუქტურის მართვა.

გაერთიანებული ევროპა, ევროკავშირის სახით ინტენსიურად მუშაობს

პანევროპული სატრანსპორტო-ლოჯისტიკური სისიტემის შექმნის პროექტზე,

რომელმაც ერთის მხვრივ უნდა უზრუნველყოს ევროკავშირის 28 წევრ-ქვეყნებს შორის

სამგზავრო და სატვირთო ნაკადების უსაფრთხო და სწრაფი გადაადგილება, ხოლო

მეორეს მხვრივ, ევროკავშირსა და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებსა და რეგიონებს შორის

საიმედო საკომუნიკაციო სისტემების შექმნა, რამაც უნდა გაიზარდოს სავაჭრო

საქონლისა და მომსახურების, ასევე საერთაშორისო ინვესტიციების მოცულობა.

მნიშვნელოვანია ძველი რომაელების ის გამოცდილება, რომელიც მათ ჰქონდათ

მაღალხარისხიანი, განტოტვილი და ეფექტური საგზაო სისტემების მშენებლობის

საქმეში. ძველი რომაული საგზაო სისტემა მოიცავდა თითქმის მთელ ევროპას,

დასავლეთ აზიისა და ჩრდილოეთ აფრიკის ბევრ ქვეყანას, ხმელთაშუა ზღვის

სანაპიროებს და შავი ზღვის აუზის ქვეყნებს, მათ შორის საქართველოს. ეს

გამოცდილება განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ახლა, როცა თანამედროვე ტექნიკური

და სამშენებლო კონსტრუქციების ბაზაზე მიმდინარეობს ძველი სავაჭრო-

სატრანსპორტო მარშრუტების, მათ შორის „ძველი აბრეშუმის გზის“ აღდგენა.

ძველი რომის სახელმწიფომ სხვადასხვა ისტორიულ ძეგლები დაგვიტოვა,

რომლებიც მიუთითებენ იმდროინდელი ადამიანური ცივილიზაციის განვითარების

მაღალ დონეზე. განსაკუთრებით საყურადღებოა რომაული გზების ნაშთები, რომელთა

საფუძველი იყო მაღალხარისხიანი და ძლიერი სატრანსპორტო-საკომუნიკაციო

სისტემა.

ძველ რომის სახეელმწიფოს დიდი ტერიტორიული ზომებიდან გამომდინარე,

განსაკუთრებული მნიშვნელობა ჰქონდა ცალკეულ რეგიონებს შორის ინფორმაციის

ოპერატიული გაცვლას, საფოსტო გზავნილების მიწოდებას, სავაჭრო საქონლის

გადაადგილებასა და რაც ყველაზე მთავარია, არმიის სწრაფ გადაადგილებას.



აღნიშნული გზებით ასევე ვრცელდობოდა იდეები, ხელოვნების დარგები,

ფილოსოფიური და რელიგიური სწავლებები. მთლიანობაში რომაელებმა ააგეს 100

ათას კილომეტრზე მეტი სიგრძის მაღალხარისხიანი გზები, რომელთა ნაწილიც

დღემდე შემონახულია.

პირველი მნიშვნელოვანი გზა იყო „ვია პუბლიკა“ , იგივე „ვია აპია“ ანუ „აპიუსის

გზა“. გზების დედოფლად ცნობილი ეს გზა რომს აკავშირებდა საპორტო

ქალაქბრუნდიზიუმთან (ამჯამად ბრინდიზი. აღნიშნული გზის მშენებობა დაიწყო ჩვ.

წ, აღ--მდე 312 წელს და ატარებდა ცენზორის, აპიუს კლავდიუს ცეკუსის სახელს.

ააპიუსის გზის გაყვანიდან დაახლოებით 900 წლის შემდეგ ბიზანტიელმა

ისტორიკოსმა, პროკოპიმ მას „საოცარი“ უწოდა. ის წერდა ქვის ფილებზე, რომლითაც

მოკირწყლული იყო გზები: „ამ გზამ საუკუნეებს გაუძლო, მასზე გავლილი ურიცხვი



ეტლისა და ურმის მიუხედავად მისი რელიეფი არანაირად არ შეცვლილა და არც

სიგლუვე დაუკარგავს“.

რომში ასევე არსებობდა სალარიისა და ფლამინიუსის გზები, რომლებიც

აღმოსავლეთით ადრიატიკის ზღვისკენ მიდიოდა, რაც ბალკანეთისკენ, რაინისა და

დუნაისკენ ხსნიდა გზას.

აურელიას გზა მიდიოდა ჩრდილოეთით გალიისკენ და იბერიის

ნახევარკუნძულის მიმართულებით.

არსებობდა ოსტენსის გზა, რომელიც რომს აკავშირებდა ოსტიის ნავსადგურთან,

ხოლო შემდეგ აფრიკის ნავსადგურეთან.

რომის გზები საგულდაგულოდ იყო დაპროექტებული, რისი წყალობიტაც ისინი

გამძლე, პრაქტიკული და ლამაზი იყო. გზების უმრავლესობა პირდაპირი იყო, რაც

მგზავრებისა და საქონლის უმოკლესი გზით გადაადგილებას უზრუნველყოფდა.

რომაულ გზებს გააჩნდათ სპეციალური ნიშნები, რომლებიც მანძილს იანიშენბდნენ. ეს

ნიშნები წარმოადგენდნენ ცილინდრული ფორმის ქვის სვეტებს, რომლებიც

განლაგებული იყო ყოველი რომაული მილის, ანუ ყოველი 1480 მეტრში.

არსებობდა გზების ოვლის პროგრამაც, მაგალითად კეისარმა ავგუსტუსმა

შემოიღო გზების მოვლის სპეციალური სამსახური, რომელსაც გზების მოვლა

ავალებოდა. მან მთავარ მოედანზე (ფორუმზე) აღმარტა ოქროს სვეტი, რომელსაც

ეწოდებოდა miliarium aureum, ამ სვეტზე გაკეთებული იქნა წარწერა, რომელიც

მიუთითებდა, რომ იქ მთავრდებოდა რომში მიმავალი ყველა გზა. აქედან წარმოიშვა

გამონათქვამი: „ყველა გზა რომში მიდის“.



დიდი აბრეშუმის გზა (ტრად. ჩინ.: 絲綢之路; გამარტ. ჩინ.: 丝绸之路; სპარს. راه

شم; ری -თურქ.: İpekyolu, ყირგ.: Жибек жолу), ტრანსკონტინენტური სავაჭრო اب

საქარავნო გზა, რომელიც ჩინეთს ხმელთაშუა და შავი ზღვების სანაპიროებთან

აკავშირებდა.

ამ გზით ვაჭრობას დასაბამი მიეცა ძვ. წ. II საუკუნეში. აბრეშუმის დიდი გზა

იწყებოდა სიანში. ქ. დუნხუანიდან იგი ორ განშტოებად მიემართებოდა

დასავლეთისაკენ. ორივე გზა - პირველი ლობნორის ტბის ჩრდილოეთით ქ.

ტურფანის, მეორე კი იმავე ტბის სამხრეთით ქ. ხოტანისა და ქ. იარქენდის გავლით - ქ.

კაშგარში იყრიდა თავს. აქედან ჩრდილოეთის გზა კასპიის ზღვით უკავშირდებოდა

ამიერკავკასიას, გადაკვეთდა საქართველოს და ფასისიდან შავი ზღვით ბიზანტიანსა

და რომს აღწევდა. მეორე გზა კაშგარიდან ბალხსა და ჩრდილოეთ ირანზე გავლით

შუამდინარეთისაკენ, იქიდან კი ხმელთაშუა ზღვის ნაპირებისაკენ მიემართებოდა.

აბრეშუმის დიდი გზით უმთავრესად გაჰქონდათ მაღალხარისხოვანი ჩინური

აბრეშუმი, რომლის მთავარი მომხმარებელი რომის წარჩინებულები იყვნენ. აბრეშუმის

ექსპორტი რომში (შემდეგ ბიზანტიაში) ახლო აღმოსავლეთის დიდი სახელმწიფოების

- პართიისა და მოგვიანებით სასანიანთა ირანის - შუამავლობით ხორციელდებოდა.

https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%93._%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C.&action=edit&redlink=1

https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2._%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C.&action=edit&redlink=1

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A1.

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A5.

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%92.

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%90_%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%96%E1%83%A6%E1%83%95%E1%83%90



ჩინური აბრეშუმის შეტანა რომს ყოველწლიურად 100 ათასი სესტერციუსი

უჯდებოდა. ჩინეთიდან შეჰქონდათ აგრეთვე ოქრო. აბრეშუმის დიდი გზის იმ

მონაკვეთისათვის, რომელიც ახლო აღმოსავლეთზე გადიოდა, რომსა და ბიზანტიას

საუკუნოვანი ომები ჰქონდათ ჯერ პართიასთან, შემდეგ სასანიანთა ირანთან

(აღსანიშნავია, რომ აბრეშუმის დიდი გზის მარშრუტები პართიაში სახელმწიფო

საიდუმლოებად ითვლებოდა). VII-IX საუკუნებში ამ გზით შემოტანილი საქონლით

ვაჭრობას არაბთა სახალოფო უწევდა კონტროლს. შემდეგ მასზე მონღოლებმა

დაამყარეს მონოპოლია. აბრეშუმის დიდი გზამ მნიშვნელობა დაკარგა XVII საუკუნის

მიწურულში, როდესაც ევროპელებმა საბოლოოდ აითვისეს საოკეანო გზა აფრიკის

შემოვლით.

აბრეშუმის დიდი გზამ ხელი შეუწყო ეკონომიკურ და კულტურულ

ურთიერთობის განვითარებას აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ქვეყნებს შორის. ამ

გზით შევიდა ჩინეთში მინა, ფუფუნების საგნები, გავრცელდა ზოგიერთი

კულტურული მცენარე, არაბული ცხენი და სხვა, შეაღწია აგრეთვე რელიგიურმა და

ფილოსოფიურმა მოძღვრებებმა

(ბუდიზმი,მანიქევლობა, იუდაიზმი, ისლამი, ნესტორიანელობა).

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98

https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90&action=edit&redlink=1

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98

https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90



თემა 14. მსოფლიო საოცრებების ტურისტული ასპექტები

14.1. კლასიკური „მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება.

14.2. თანამედროვე „მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება

14.1. „მსოფიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება

აღნიშნული თავის მიზანს წარმოადგენს ძველი (კლასიკური) და თანამედროვე

„მსოფლიო საოცრებების“ შეფასება ლოჯისტიკის თვალსაზრისით, რაც

ითვალისწინებს აღნიშნული ობიექტების შეფასებას სატრანსპორტო, საგზაო,

სასაწყობო, საბაჟო და სხვა ფუნქციების მიხედვით.

14.1. ძველი მსოფლიო საოცრების“ ობიეტების ლოჯისტიკური შეფასება

„მსოფლიო საოცრებების“ შესახებ პირველი ცნობები გვხვდება ძველი ბერძენი

მეცნიერის ჰეროდოტეს ნაშრომებში გვხვდება, რომელიც დაიწერა ჩვენს

წელთააღიცხვამდე მეხუთე ათასწლეულში. მან დააჯგუფა და აღწერა იმ დროისთვის

ცნობილი უდიდესი საინჟინრო ნაგებობები. ჰეროდოტეს ნაშრომები ინახებოდა

ალექსანდრიის ცნობილ ბიბლიოთეკაში, რომლებმაც სამწუხაროდ ჩვენამდე ვერ

მოაღწია, ვინაიდან ეს ხელნაწერები, სხვა ძვირფას ხელნაწერებთან ერთად,

იმსხვერპლა ... წელს გაჩენილმა ხანძარმა.

„მსოფლიო საოცრებების კიდე ერთი ვერის სექმნა ანტიპატე სიდონელმა ძველი

წელთააღრიცხვის მეორე საუკუნეში. იგი ეყრდნობოდა ბერძენ მოგზაურთა

აღწერილობებსა და გადმოცემებს. შესაბამისად სიაში შევიდა ხმელთაშუაზღვის

ქვეყნებში მდებარე ქმნილებები. ამ სიაში შესული ქმნილებები საოცრებები იყო იმ

კრიტერიუმით, რომ ისინი ყველაზე პოპულარული ღირსშესანიშნაობები იყო

იმპერიოდში. უნდა აღინიშნოს, რომ ამ სიაში მხოლოდ ადამიანის მიერ აგებული

ქმნილებები იყო შეტანილი, ვინაიდან ბუნებრივი საოცრებები იმ პერიოდში

პოპულარული არ იყო.

მათ შემადგენლობაში შედიოდა:



1. ხეოფსეს

პირამიდა

ძვ.წ. 2550 ეგვიპტელები დღემდე

დგას

დღემდე

დგას

უძველესი

სამშენებლო


2. სემირამიდას

დაკიდული

ბაღები

ბაბილონში

ძვ.წ. 600 ბაბილონელები ძვ.წ.

საუკუნე

მიწისძვრა პირველადაა

მოხსენიებული

მოასფალტებული

გზები, ხიდი

მდინარე

ვეფრატზე, საბაჟო

კონტროლი

3. არტიმედეს

ტაძარი

ეფესოში

ძვ.წ. 550 ლიდიელები,

ბერძნები

ძვ.წ. 356 ხანძარი სასაწყობო

ფუნქცია,

სამშენებლო -

ლოჯისტიკური

გადაწყვეტა

4. ზევსსის ქან

დაკება

ოლიმპოში

ძვ.წ. 435 ბერძნები მე-5,6

საუკუნეები

ხანძარი სახელმწიფო

დანიშნულების

არაგაბარიტული

ტვირთების

მულტიმოდალური

გადაზიდვები

5. ჰალიკარნასის

მავზოლეუმი

ძვ.წ. 351 ქარიელები,

ბერძნები

1494 მიწისძვრა ასახულია

ანტიკური დროის

კერძო

სარგებლობის

სატრანსპორტო



საშუალება

(კვადრიგა)

6. როდოსის

კოლოსი

ძვ.წ. 292-

280

ელინისტური

საბერძნეთი

ძვ.წ. 224 მიწისძვრა მდებარეობდა

როდოსის პორტის

შესასვლელთან

7. ალექსანდრიის

შუქურა

ძვ.წ.III

საუკუნე

ელინისტური

ეგვიპტე

1303-1480 მიწისძვრა მდებარეობდა

ალექსანდრიის

პორტის

შესასვლელთან

1.





პატივცემულო სტუდენტებო, ყურადღებით წაიკითხეთ

სილაბუსი!

ის საშუალებას მოგცემთ დაწვრილებით გაეცნოთ შესასწავლი დისციპლინის შინაარს

და გაგარკვევთ, თუ რა მიზანი აქვს კურსს და როგორ უნდა მოხდეს დისციპლინის

შესწავლა, რათა წარმატებით იქნას მიღწეული სილაბუსით განსაზღვრული შედეგი.

სწავლების ეფექტურობის მაღალი ხარისხის უზრუნველსაყოფად საგნის

ხელმძღვანელი აკადემიის ადმინისტრაციასთან შეთანხმებით მოითხოვს დამატებითი

პირობების დაკმაყოფილებას, კერძოდ ეთიკის კოდექსით დადგენილი მოთხოვნების

შესრულებას.

ამ პირობების დამრღვევ სტუდენტზე გატარდება შინაგანაწესით

გათვალისწინებული დისციპლინარული სასჯელი.

გახსოვდეთ!, თითოეული თქვენთაგანი პასუხისმგებელია სილაბუსით განსაზღვრული

პუნქტების შესრულებაზე, რაც თქვენი

წარმატების საწინდარია!



AF 2-№06-25

საგნის

დასახელება

და კოდი

ლოჯისტიკის მენეჯმენტი ტურიზმში

ND2-MS-09.01-28

საგნის

მოცულობა ECTS-

კრედიტებში

5 ECTS

საგ

ნის

სტატ

უსი

არჩევითია საგანმანათლებლო პროგრამისათვის:

ND 2-MP.09. 03 - „ტურიზმის მენეჯმენტი“

სემესტრთა

რაოდენობა

III სემესტრი

პასუხისმგებელი

დეპარტამენტი

09.01 - ლოჯისტიკის დეპარტამენტი

საგნის

შესწავლის

წინაპირობები

წინაპირობა არა აქვს



საგ

ნი

ს სწ

ავლ

ები

ს მ

იზ

ანი

საგნის მიზანია მომავალ სპეციალისტს შეასწავლოს:

ტურიზმის ლოჯისტიკის თეორიული საფუძვლები;

ტურიზმის რესურსული ბაზის, ტურისტული ფირმის, ტურის და

საერთაშორისო ტურიზმის ლოჯისტიკური ასპექტები;

სასტუმრო მომსახურების ლოჯისტიკა ტურიზმში.

ინფორმაციული, ფინანსური და სატრანსპორტო ლოჯისტიკა

ტურიზმში;

ევროლოჯისტიკის ისტორიული ასპექტები და მსოფლიო

საოცრებების ლოჯისტიკური ასპექტები.

სწავ

ლებ

ისა

და

სწავ

ლი

ს მ

ეთო

დებ

ი

საათების სრული


130 სთ

საკონტაქტო საათების


45 სთ (30 ლექცია + 15 ჯგუფში მუშაობა)

დამოუკიდებელი

სწავლის დრო

80 სთ

ცოდნის შეფასების

დრო:

5 სთ

სწავლების სახეები ლექცია, ჯგუფში მუშაობა

სხვა სასწავლო

მეთოდები

ინტერნეტი, სამეცნიერო სტატიებისა და

საკონფერენციო თემის მომზადება, განხილვა

და გამოქვეყნება, თემატურ კონკურსებში

მონაწილეობა, რეფერატის მომზადება,

დამოუკიდებლად ორიგინალური

ლიტერატურის მოძიება და დამუშავება და

სხვა.

საგნის

შინაარსი

ლექცია - 30 საათი

თემა 1. ტურიზმის ლოჯისტიკის (ლოჯისტიკური მომსახურების)

დახასიათება. მომსახურების კლასიფიკაცია და თავისებურებანი.

ტურისტული მომსახურების არსი. ტურისტული ბიზნესის ზოგადი

დახასიათება. ლოჯისტიკური მომსახურების კონცეფციები და

ტექნოლოგიები

(2 საათი)

თემა 2. ტურიზმის ლოჯისტიკის თეორიული საფუძვლები. ტურიზმის

ლოჯისტიკის კომპლექსური სტრუქტურა. ტურიზმის ლოჯისტიკის



შესწავლის მთავარი ობიექტი - ტურისტული ნაკადი. მომსახურების

ნაკადების დახასიათება. ტურიზმის ლოჯისტიკის საბაზისო ცნებები

(2 საათი)

თემა 3. ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური

საფუძვლები. ტურიზმის მდგრადი განვითარების კონცეფცია.

ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი.

ტურისტული ნაკადების ლოჯისტიკური პოტენციალი, ტურიზმის

რესურსული და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა. ტურიზმის მდგრადი

განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი და ლოჯისტიკური აუდიტი.

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ქართულ ტურიზმში

(2 საათი)

თემა 4. ტურიზმის რესურსული ბაზის ლოჯისტიკა. ტურიზმის

რესურსული ბაზის მნიშვნელობა და მისი ლოჯისტიკური შეფასება.

ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასების

მეთოდიკა. სანაპირო ზონების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასება

(2 საათი)

თემა 5. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა. ტურისტული ფირმის

ლოჯისტიკის შეფასება. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის

სტრატეგია, დაგეგმვა და ორგანიზაციული ფორმები. ვერტიკალური

და ჰორიზონტალურტი ინტეგრაცია ტურიზმში. ტურპროდუქტების

წინწაწევის ლოჯისტიკური არხები: ტრადიციული და თანამედროვე

მიდგომები

(2 საათი)

თემა 6. ტურის ლოჯისტიკა. ტურები და მათი კლასიფიკაცია.

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ტურის შემუშავების

პროცესში: არსი და თანამიმდევრობა. ტურისტული მარშრუტების

კლასიფიკაცია. ტურის ლოჯისტიკური შემუშავების განზოგადებული

მეთოდიკა. მარშრუტის პუნქტის შერჩევა. წინასწარშერჩეული


(2 საათი)

თემა 7. საერთაშორისო ტურიზმის ლოჯისტიკა. საერთაშორისო

ტურიზმის განვითარების ფაქტორები. მსოფლიო ტურისტული

ნაკადები. ფინანსური ნაკადემი საერთაშორისო ტურიზმში.

ტურისტული ბიზნესის მართვის მოდელები

(2 საათი)

თემა 8. სასტუმრო მომსახურების ლოჯისტიკა ტურიზმში. განთავსების

სექტორი, როოგორც მომსახურების ძირითადი მომწოდებელი

ტურიზმში. სასტუმროშო ტურისტების მომსახურების ლოჯისტიკური



ციკლი. სასტუმრო მეურნეობაში ლოჯისტიკური ნაკადები და

კვანძები. სასტუმროს მართვის ლოჯისტიკური სისტემები

(2 საათი)

თემა 9. ინფორმაციული ლოჯისტიკა ტურიზმში. ლოჯისტიკური

საინფორმაციო სისტემები ტურიზმში, მათი შესაძლებლობები და

აგების პრინციპები. ტურიზმში ლოჯისტიკურ-მარკეტინგული

პოლიტიკის მთავარი მდგენელი - ინფორმაციული ტექნოლოგიები.

მომავლის საინფორმაციო ტექნოლოგიები ტურიზმში

(2 საათი)

თემა 10. ფინანსური ლოჯისტიკა ტურიზმში. საფინანსო-საბანკო საქმის

ლოჯისტიკა. ფინანსური ნაკადები ტურიზმში. ტურისტული ფირმის

ფინანსური ნაკადების მართვა. ფინანსური გეგმის დაგეგმვა და


(2 საათი)

თემა 11. სატრანსპორტო ლოჯისტიკა ტურიზმში. სატრანსპორტო

საშუალებებისა და სატრანსპორტო გადაზიდვების კლასიფიკაცია.

ტურიზმის ლოჯისტიკაში ტრანსპორტის სახეობისა და გადამზიდავი

კომპანიების შერჩევა. საჰაერო ტრანსპორტის ლოჯისტიკა ტურიზმში;

საავტომობილო გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში. სარკინიგზო

გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში. საზღვაო კრუიზის


(2 საათი)

თემა 12. საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნები, ტურიზმის

განვითარების ფაქტორი. საქართველოს ინტეგრაცია ევროპულ

სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში. ტურიზმის განვითარება

საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნების განვითარების

კონტექსტში. ევროლოჯისტიკა და საქართველო: თანამშრომლობის

მთავარი მიმართულება

(2 საათი)

თემა 13. ევროლოჯისტიკის ისტორიული ასპექტები. ძველი რომის

სატრანსპორტო ქსელები. დიდი აბრეშუმის გზა. გზების პროექტირება

და მშენებლობა. სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მართვა.

(2 საათი)

თემა 14. მსოფლიო საოცრებების ტურისტული ასპექტები. კლასიკური

„მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება. თანამედროვე

„მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება

(2 საათი)



თემა 15.საქართველოს ტურისტული პოტენციალის ლოჯისტიკური

შეფასება

(2 საათი)

ჯგუფში მუშაობა (15 საათი)

თემა 1. ტურიზმის ლოჯისტიკის (ლოჯისტიკური მომსახურების)

დახასიათება. მომსახურების კლასიფიკაცია და თავისებურებანი.

ტურისტული მომსახურების არსი. ტურისტული ბიზნესის ზოგადი

დახასიათება. ლოჯისტიკური მომსახურების კონცეპტუალური

საფუძვლები

(1 საათი)

თემა 2. ტურიზმის ლოჯისტიკის თეორიული საფუძვლები. ტურიზმის

ლოჯისტიკის კომპლექსური სტრუქტურა. ტურიზმის ლოჯისტიკის

შესწავლის მთავარი ობიექტი - ტურისტული ნაკადი. მომსახურების

ნაკადების დახასიათება. ტურიზმის ლოჯისტიკის საბაზისო ცნებები

(1 საათი)

თემა 3. ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური

საფუძვლები. ტურიზმის მდგრადი განვითარების კონცეფცია.

ტურიზმის მდგრადი განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი.

ტურისტული ნაკადების ლოჯისტიკური პოტენციალი, ტურიზმის

რესურსული და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა. ტურიზმის მდგრადი

განვითარების ლოჯისტიკური მოდელი და ლოჯისტიკური აუდიტი.

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ქართულ ტურიზმში

(1 საათი)

თემა 4. ტურიზმის რესურსული ბაზის ლოჯისტიკა. ტურიზმის

რესურსული ბაზის მნიშვნელობა და მისი ლოჯისტიკური შეფასება.

ტურისტული რესურსების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასების

მეთოდიკა. სანაპირო ზონების ლოჯისტიკური პოტენციალის შეფასება

(1 საათი)

თემა 5. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკა. ტურისტული ფირმის

ლოჯისტიკის შეფასება. ტურისტული ფირმის ლოჯისტიკის

სტრატეგია, დაგეგმვა და ორგანიზაციული ფორმები. ვერტიკალური

და ჰორიზონტალურტი ინტეგრაცია ტურიზმში. ტურპროდუქტების

წინწაწევის ლოჯისტიკური არხები: ტრადიციული და თანამედროვე



მიდგომები

(1 საათი)

თემა 6. ტურის ლოჯისტიკა. ტურები და მათი კლასიფიკაცია.

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენება ტურის შემუშავების

პროცესში: არსი და თანამიმდევრობა. ტურისტული მარშრუტების

კლასიფიკაცია. ტურის ლოჯისტიკური შემუშავების განზოგადებული

მეთოდიკა. მარშრუტის პუნქტის შერჩევა. წინასწარშერჩეული


(1 საათი)

თემა 7. საერთაშორისო ტურიზმის ლოჯისტიკა. საერთაშორისო

ტურიზმის განვითარების ფაქტორები. მსოფლიო ტურისტული

ნაკადები. ფინანსური ნაკადემი საერთაშორისო ტურიზმში.

ტურისტული ბიზნესის მართვის მოდელები

(1 საათი)

თემა 8. სასტუმრო მომსახურების ლოჯისტიკა ტურიზმში. განთავსების

სექტორი, როოგორც მომსახურების ძირითადი მომწოდებელი

ტურიზმში. სასტუმროშო ტურისტების მომსახურების ლოჯისტიკური

ციკლი. სასტუმრო მეურნეობაში ლოჯისტიკური ნაკადები და

კვანძები. სასტუმროს მართვის ლოჯისტიკური სისტემები

(1 საათი)

თემა 9. ინფორმაციული ლოჯისტიკა ტურიზმში. ლოჯისტიკური

საინფორმაციო სისტემები ტურიზმში, მათი შესაძლებლობები და

აგების პრინციპები. ტურიზმში ლოჯისტიკურ-მარკეტინგული

პოლიტიკის მთავარი მდგენელი - ინფორმაციული ტექნოლოგიები.

მომავლის საინფორმაციო ტექნოლოგიები ტურიზმში

(1 საათი)

თემა 10. ფინანსური ლოჯისტიკა ტურიზმში. საფინანსო-საბანკო საქმის

ლოჯისტიკა. ფინანსური ნაკადები ტურიზმში. ტურისტული ფირმის

ფინანსური ნაკადების მართვა. ფინანსური გეგმის დაგეგმვა და


(1 საათი)

თემა 11. სატრანსპორტო ლოჯისტიკა ტურიზმში. სატრანსპორტო

საშუალებებისა და სატრანსპორტო გადაზიდვების კლასიფიკაცია.

ტურიზმის ლოჯისტიკაში ტრანსპორტის სახეობისა და გადამზიდავი

კომპანიების შერჩევა. საჰაერო ტრანსპორტის ლოჯისტიკა ტურიზმში;

საავტომობილო გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში. სარკინიგზო

გადაზიდვების ლოჯისტიკა ტურიზმში. საზღვაო კრუიზის




(1 საათი)

თემა 12. საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნები, ტურიზმის

განვიტარების ფაქტორი. საქართველოს ინტეგრაცია ევროპულ

სატრანსპორტო-ლოჯისტიკურ სისტემაში. ტურიზმის განვითარება

საერთაშორისო სატრანსპორტო დერეფნების განვითარების

კონტექსტში. ევროლოჯისტიკა და საქართველო: თანამშრომლობის

მთავარი მიმართულება

(1 საათი)

თემა 13. ევროლოჯისტიკის ისტორიული ასპექტები. ძველი რომის

სატრანსპორტო ქსელები. დიდი აბრეშუმის გზა. გზების პროექტირება

და მშენებლობა. სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის მართვა.

(1 საათი)

თემა 14. მსოფლიო საოცრებების ტურისტული ასპექტები. კლასიკური

„მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება. თანამედროვე

„მსოფლიო საოცრებების“ ლოჯისტიკური შეფასება

(1 საათი)

თემა 15.საქართველოს ტურისტული პოტენციალის ლოჯისტიკური


(1 საათი)

ძირითადი

ლიტერატურა

1. რიდერი

2. რ.მამულაძე, მ. გაბაიძე, „ლოჯისტიკა“, სახელმძღვანელო, ბათუმი,

2013

3. გ. ტყეშელაშვილი, გ. ხმალაძე. „ლოჯისტიკის საფუძვლები“,

თბილისი 2004 წ. სახელმძღვანელო მოიპოვება აკადემიის

ბიბლიოთეკაში, არის თავისუფალ გაყიდვაში.

დამატებითი

ლიტერატურა

1. Б.А.Аникин, А.П.Тяпухин КОММЕРЧЕСКАЯ ЛОГИСТИКА.Москва

2. «Проспект»,2007г. (წიგნი მოიპოვება ბსსა-ს ბიბლიოთეკაში.

3. Доналд ДЖ. Бауерсокс, Дейвид ДЖ Клосс, ЛОГИСТИКА

Интегрированная цепь поставок. ЗАО «ОЛИМР-БИЗНЕС» Москва, 2001

г.

4. Г.А Васильев, Л.Н. Ибрагимов, ЛОГИСТИКА .Учеб.пособие ,«ОЛИМР-

БИЗНЕС»Москва, 2003г. არის თავისუფალ გაყიდვაში

5. А.М,Гаджинский ЛОГИСТИКА Уч.пособие Москва «Проспект» 2006г.

dargobrivi kompetenciebi



კომპეტენციათ

ა შეფასება

1 .ცოდნა და გაცნობიერება:

აქვს ფართო ცოდნა: ტურიზმის მართვის სფეროში ლოჯისტიკური

საქმიანობის სწორად ორგანიზების და ლოჯისტიკური

სტრატეგიების მომგებიანად რეალიზების თვალსაზრისით

აქვს ფართო ცოდნა ლოჯისტიკური ტექნოლოგიებისა,

კონცეფციებია და მიდგომების შესახებ

2. ცოდნის ფრაქტიკაში გამოყენება:

შეუძლია: თანამედროვე ზეკონკურენტულ ბიზნეს გარემოში

ლოჯისტიკური მიდგომების გამოყენებით მნიშვნელოვნად შეამციროს

ტურისტულ მომსახურებაზე გაწეული დანახარჯები, გააუმჯობესოს

მომსახურების ხარისხი და შესაბამისად გაზარდოს ქვეყნისმ რეგიონის,

ტურისტული ფირმისა კონკურენტუნარიანობა.

3. დასკვნის უნარი:

შეუძლია: შეუძლია სტატისტიკური ინფორმაციის შეგროვება-

დამუშავების საფუძველზე მიიღოს ყველაზე ეფექტური და

რაციონალური გადაწყვეტილებები ტურის მარშრუტის,

სატრანსპორტო საშუალების სახეობისა და ტრანსპორტირების

ხერხების შერჩევის პროცესში.

4. კომუნიკაციის უნარი:

შეუძლია: მომხმარებელთან მჭიდრო ურთიერთობის ჩამოყალიბების

მიზნით ლოჯისტიკური ინფორმაციული სისიტემების ეფექტური

გამოყენება, არგუმენტირებული მსჯელობის საფუძველზე

ლოჯისტიკურ შუამავლებთან შედეგიანი მოლაპარაკებების წარმართვა .

ცოდნა

გაცნობი

ერება

ცოდნის

პრაქტიკა

ში გამო-

ყენება

დასკვნი

ს უნარი

კომუნიკ

აციის

უნარი

სწავლის

უნარი

ღირებუ

ლებები

ზ დ ზ დ ზ დ ზ დ ზ დ ზ დ

+ + + +



შეფასების

მეთოდები

სტუდენტის ცოდნის შეფასება ხორციელდება 100 ქულიანი სისტემით.

სტუდენტის ცოდნის საბოლოო შეფასება ყალიბდება შემდეგი

ფორმულით:

შეფასების კომპონენტები %

მაქსიმალური ქულა

1 შუასემესტრული შეფასება 30%

მაქსიმუმ 30 ქულა

2 პედაგოგის რეიტინგული შეფასება 30%


3 დასკვნითი გამოცდა 40%


საბოლოო (შემაჯამებელი) შეფასება 100%


1. შუასემესტრული შეფასება

შუასემესტრული შეფასება ითავლისწინებს მაგისტრანტის მიერ

რეფერატის მომზადებას და პრეზენტაციას, რომელიუც ატარებს

კვლევის ხასიათს. შეფასება წარმოებს შემდეგი კომპონენტებით:

შეფასების კომპონენტები მაქს. ქულა

1

თემის აქტუალობა და მისი

კავშირი

თანამედროვეობასთან

6

2 მეცნიერული კვლევის უნარი და

დასკვნების არგუმენტირებულობა 6

3

მომხსენებლის ერუდიცია,

კითხვებზე დამაჯერებელი

პასუხის უნარი

6

4

რამდენად იცნობს მომხსენებელი

თემის გარშემო არსებულ

ლიტერატურას

6

5

მომხსენებლის ერუდიცია,

კითხვებზე დამაჯერებელი

პასუხის უნარი

6

სულ 30

2. პედაგოგის რეიტინგული შეფასება

სემესტრის განმავლობაში პედაგოგის მიერ ყალიბდება სტუდენტის

აკადემიური აქტიურობის შეფასება. ამ შეფასებაში გათვალისწინებული

იქნება სტუდენტის ისეთი აქტივობები, როგორებიცაა საშინაო



დავალების შესრულება, პრეზენტაცია სამუშაო ჯგუფში, დასმულ

შეკითხვებზე პასუხი და სხვა.

აკადემიური აქტიურობის შეფასება მაქს. ქულა

შეკითხვებზე პასუხი 10

საშინაო დავალების შესრულება 10

პრეზენტაცია 10

ჯამი 30

3. დასკვნითი გამოცდა

დასკვნითი გამოცდა ტარდება სემესტრის ბოლოს გამოცდებისა და

მონიტორინგის ცენტრის მიერ დეკანატთან შეთანხმებული საგამოცდო

ცხრილის შესაბამისად. დასკვნით გამოცდაზე დაიშვებიან მხოლოდ ის

სტუდენტები, რომლებსაც შუასემესტრული და პედაგოგის რეიტინგული

შეფასებების ჯამში მოგროვებული აქვთ არანაკლებ 11 ქულისა.

დასკვნითი გამოცდა ჩაითვლება ჩაბარებულად თუ სტუდენტი

გადალახავს მინიმალური კომპეტანციის ზღვარს, რომელიც 10 ქულის

ტოლია (>10 ქულაზე).

დასკვნითი გამოცდა ჩატარდება წერითი ფორმით. საგამოცდო ბილეთში

იქნება 6 ერთქულიანი, 11 ორქულიანი და 4 სამქულიანი საკითხი.

საკითხები იქნება შერჩეული დანართი 3-დან.

საგამოცდო საკითხები მაქს. ქულა

6 ერთქულიანი საკითხი 6

11 ორქულიანი საკითხი 22

4 სამქულიანი საკითხი 12

სულ 21 საკითხი 40

სტუდენტზე შეფასების კატეგორიის მინიჭება ხდება საბოლოო

შეფასების საფუძველზე, რომელიც მიიღება შუასემესტრული

შეფასებებისა და დასკვნითი გამოცდის შეჯამებით. დადებითი

შეფასების მისაღებად სტუდენტმა უნდა მოაგროვოს 51 ქულაზე მეტი.

თუ სტუდენტის ცოდნის შეფასება აღმოჩნდება 41 და 50 ქულას შორის

მას ექნება დასკვნითი გამოცდის ერთხელ გადაბარების უფლება

დეკანატის მიერ განსაზღვრულ ვადებში. სტუდენტის ცოდნის შეფასების



სისტემას აქვს შემდეგი სახე:

№

საბოლოო


(ქულებში)

საბოლოო შეფასება

(ვერბალურად)

მინიჭებულ

ი

კატეგორია

1. 91-100 ფრიადი A

2. 81-90 ძალიან კარგი B

3. 71-80 კარგი C

4. 61-70 დამაკმაყოფილებელი D

5. 51-60 საკმარისი E

6.

41-50

არადამაკმაყოფილებელი,

სტუდენტს ეძლევა

გამოცდის ერთხელ

გადაბარების უფლება

FX

7.

0-40

ჩაიჭრა, სტუდენტმა

კრედიტის მისაღებად

თავიდან უნდა გაიაროს

მოდული

F



სილაბუსის

შემდგენელი

(ხელმძღვანელ

ი

პროფესორი რომნ მამულაძე ტელ: 577 220 493 el. Fფosta

[email protected]

სილაბუსის

შედგენის

თარიღი

ოქმი № 1, 11. 01. 2016

Documents

„ლოჯისტიკის მენეჯმენტი ტურიზმში³library.bsma.edu.ge/BOOKS/rideri, lojistikis menejmenti turizmSi.pdf · ლოჯისტიკის