Embed Size (px)
Citation preview
I PORINETIA FARANI
FA'ATERERA'A HAU NO TE HIRO'A TUMU
•E TE ARUTA[MAREVA,
e ti'a'aii He 'ohipa rimaT
TE PIHA FAUFA'A TUPUNA
Te ra'atira fa'at ere pi ha toro'a, m.t.p.
N° -^03 /MCE/SPAA
Papeete, i te 2 k JUIN 2020
'Ohipahia 'e:
JFC/HM
PARAU FA'AARARA^A I TE HUIRA'ATIRA
NO TE ANIRA'A, TE TAI'ORA'A 'E TE NENE'IRA'A HOHO'A
PARAU FAUFA'A TUPUNA
Te ha'apapu nei Te Piha Faufa'a tupuna i te mana o te huira'atira no te fana'ora'a i to ratoumau parau faufa'a tupuna, na roto ra i te ha'ape'ape'a-'ore-ra'a i te orara'a o vetahi 'e, 'e i te fa'atura ite vai-hau-ra'a o te ta'ato'ara'a.
E tltauhia ra e 'ia ha'apapuhia mai, na roto i te tahi anira'a, te mau parau faufa'a tupuna ehina'arohia ra 'e 'ia fa'afana'ohia atu.
'Ua rau te mau pu'e parau faufa'a tupuna, 'e te haere noa atu ra i te rahira'a, te nehenehe ehuri-uira tamoni 'ore mai, mai ni'a mai i te mau tahua natireva a Te Piha Faufa'a tupuna 'e a te maupu e 'apiti mai ia na.
hnD:/Avww.archives. pf/
- Te Ve-a nd Tahiti [1851-1859]• I.e Messager de Tahiti 11852-1883]■ I.e catalogue aiidiovistiel« CAnemotamua »• Te mau piita varavara 'e te mau piiia Idhitahiw://uiiaiie. upf.pf/
la'alihia i le Pu ha'apt'ira'a luatoni no POrmetiafarani■ Torea [I937-I939I■ TeVe'ama'ohi11937-1944]- Les BuUeiins de la Sodele des Etudes Oceaniennes (BSEO)- Te Ve'a no Tahiti [1852-1853]- Eonds4S Wpi'ihia« Ponds du Gouverneur u
Fiiia lahiio 'e te mau lareia raia rdiere
htins://mi'diat/ie(iue-polynesie.ors/
td'alihia i te tS'atira'a ha'apurorara'a la'ere i PdrlnStia fardni(ADCP)
- Fare pu'efaufa'a-tanumera-hia eaui te maufenua nd 'Oteania 'eno Porinelia farSni ihoa rS: holm'a fenua. hoho'a papa'i 'e hoho'andna'o, parau hum rau, hoho'a iSviri, piila, ve'a 'e puta parau ta'a'5. puta tupuna 'e puta papa'i palapala. 'upa'upa. hoho'a pSni,hoho'a pain, ratio ha'api'iroro parau.htlDs://aallica.bnf.fr/
ta'atihia i te Fare puta faufa'a nd Fardni (BNF)- Puta. puta papa'i. lareia raia rdtere. hoho'a, ve'a, la't. tapurata'i,tao'a. hoho'a teata.
hnns://am)m.arcltivesnalionales.cttlliire.aouv.fr.caomec2/
ta'atihia i te Pare Faufa'a tupuna fardni no te mau fenua'aihii'ard'au
Parau faufa'a livira (mat lei 'dpapahia i ni'a i le tahua natireva)Tilha'a-Pae [1886-1906], Ni'amdta'i [1843-1906], Ma'areva [1886-1906], Mdtuita [1843-1906], Tuamotu [1881-1906], Raromdta'i[1898-1906]
B.P. 9063, 98715 Motu Uta Papeete - TAHITI - Polynesie fraiKjaise - quartier Alexandre, TipaeruiT61.: 40 41 96 01 - F'ax. : 40 41 96 04 - service.archives^archives.gov.Df - site : www.archives.pf
Eita Te Piha Faufa'a tupuna e fa'ari'i noa a'e i te mau anira'a teimaha, te riro i te fa'ataupupu ite tere-maita'i-ra'a o te piha toro'a a te Hau. Inaha ho'i, eita e fa'ari'ihia te mau anira'a faito rahi mau,tei ani-tata'i-rau-hia mai acre ra pinepine roa, tei na ni'a noa i taua iho tumu parau ra, 'e tae noa atu ite mau anira'a ato'a e riro i te tu'ino i te fa'aterera'a 'ohipa a te Hau, 'e na reira ato'a ho'i 'ia tupu tetahi 'aimarora'a i rotopu i te ta'ata ani 'e te fa'aterera'a 'ohipa a te Hau.
1/ MAU FA'AUERA'A RARAHT
E riro teie parau fa'aarara'a mai te tahi ture roto no te piha tai'ora'a a Te Piha Faufa'atupuna, *a tTa'i noa atu te ha'amanara'a o te puta ture faufa'a tupuna no Ponnetia farani e tuatapapa ite mau parau faufa'a tupuna, te fa'aineinehia nei.
E piahia ia i roto i te piha tai'ora'a no te Fare vaira'a parau faufa'a no TiPAERU'I 'e i roto i tepiha 'ohipa a te hapa'o faufa'a a Te Piha Faufa'a tupuna ; e horo'ahia ia i te ta'ata te ani mai i tetaime tapa'ora'a i'oa 'e, e piahia i ni'a i te mau tahua natireva a te piha toro'a nei.
Tei raro a'e ia te fa'afana'ora'a o te mau parau faufa'a tupuna i te fa'aturara'a i teie parau nei,te mono i te mau fa'aarara'a ato'a no mua ra.
IT/ FA^ART'TRA'A I TE HUIRA'ATIRA
FA'ATURERA'A NO TE TOMORA'A MAI
E matara te 'uputa no te piha tai'ora'a 'e no te piha 'ohipa hapa'o faufa'a a Te Piha Faufa'atupuna, mai te monire 'e i te mahana pae, mai te hora 7 h 30 i te po'ipo'i e tae atu i te 12 h i teavatea.
E piri te 'uputa no te piha tai'ora'a :
- i te mau mahana 'oro'a (ha'apaera'a 'ohipa) 'e i te mau mahana fa'afa'aeara'a horo'a-mana-hia 'e te fa'aterera'a Hau fenua;
- i te fa'aotira'a ta'a 'e a te ra'atira fa'atere piha toro'a, 'ia tae i te tau tupohera'a manumanuanei, no te tahi mau tata'ira'a anei, i muri mai ra i te piara'a 'aore ia te nene'ira'a i roto i te ve'a 'aorera i ni'a i te mau tahua natireva a te piha toro'a, i te tahi parau fa'aarara'a i te huira'atira, ho'ehepetoma na mua a'e i te 'opanira'a, 'e 'aore ia i te taime fa'aotira'a iho no te tahi tumu 'ohipa ru, mate piara'a noa i te parau fa'aarara'a i ni'a i te 'uputa tomora'a.
E piri te 'uputa no te piha 'ohipa hapa'o faufa'a :
- i te mau mahana 'opanira'a o te piha tai'ora'a;- 'ia ma'irihia te ti'a 'ohipa hapa'o faufa tumu, tei ro'ohia anei i te ma'i 'aore ra no te tahi atu
tumu 'e, 'e 'aita ana'e e ti'a 'ohipa hapa'o faufa'a mono no te ti'a mai no na.
E mea tamoni 'ore te tomora'a mai o te huira'atira ato'a i roto i na piha tai'ora'a 'e 'ohipahapa'o faufa'a e piti nei.
Te feia ana'e ra 'o tei tapa'ohia te i'oa te fa'ati'ahia 'ia tomo mai i roto i te piha tai'ora'a, 'ia aui te faito parahira'a vata (tai'o-ato'a-hia te feia rave 'ohipa i roto i tera faito).No te araira'a i te fifi 'ati, 'ua faitohia 'e te taiete hi'opo'a SOCOTEC, 19 rahira'a ta'ata te nehenehe efa'ari'i 'ia parahi mai i roto i te piha tai'ora'a. E riro la te faito parahira'a vata no te ta'ata tai'o i tetauiui i te matarara'a o te 'uputa, 'ia au i te rahira'a ti'a rave 'ohipa i roto i te piha tai'ora'a i tauamahana ra.
'Ua fa'ata'ahia ho'e (1) hora tai'ora'a i te ta'ata ho'e 'e i te po'ipo'i ho'e.
E fa'ari'ihia 'ia tomo mai i roto i te piha 'ohipa hapa'o faufa'a, te ta'ata tai'o ana'e e haere maira e ti'i anei i ta na mau hoho'a parau nene'ia 'o ta na i poro'i mai, 'e 'aore ra e ho'o mai i te puta.
2/13
Eita e fa'ati'ahia te mau tamari'i 'ia tomo mai i roto i na piha tai'ora'a 'e 'ohipa hapa'o faufa'a e piti.'la 'ape'e 'e 'ia ha'apa'o-noa-hia ratou 'e te tahi ta'ata pa'ari, tei roto ana'e ratou i te 'aua no te pihatoro'a, 'e i te mau vahi tape'ara'a pere'o'o ihoa ra, e ti'a ai.
No te feia e 'ape'ehia mai ratou 'e te tahi ta'ata tauturu, e mea tTtauhia 'ia ani mai i te tahiparau fa'ati'a ta'a 'e i te ti'a rave 'ohipa fa'ari'i huira'atira : 'oia ho'i no te matahiapo ruhiruhi anei, tehuma anei, 'aore ra te feia 'ite 'ore i te tai'o 'aore i te papa'i, aore ra no tei 'ore i 'ite i te fa'a'ohipa i tematini rorouira. No te tahi mau tumu 'e atu, 'ia fa'ataehia mai te tahi anira'a parau fa'ati'a i te ra'atirafa'atere piha toro'a, e ti'a ai.
'Ia tapa'o te ta'ata tai'o i to na i'oa i te taime matamua 'o ia 'a tomo mai ai. No te reira, 'iafa'aT mai 'o ia i te 'api 1 e 'apiti nei i teie parau fa'aarara'a 'e 'ia ta'ita'i mai i ta na parau ihota'ata tevai mana noa ra 'e te 'itehia to na hoho'a ihota'ata i ni'a iho. 'Ia fa'a'apThia teie tapa'ora'a i'oa i te maumatahiti ato'a. Te tareta ta'ata tai'o e horo'ahia atu, no te ta'ata tai'o noa iho ia, 'eiaha 'ia horo'ahia atuno, 'e ia vetahi 'e ; 'ia fa'a'itehia ia i te mau ti'a rave 'ohipa a Te Piha Faufa'a tupuna 'ia tomo ana'emai i roto i te piha tai'ora'a, 'aore ra 'ia anihia mai 'e ratou ra.
E riro te mau parau no te ihota'ata, no roto mai ia 'outou 'e tei ha'aputuhia 'e Te Piha Faufa'atupuna, i te 'apapa-rorouira-hia 'ei fa'anahora'a i te mau tapa'ora'a i'oa no te tomora'a i roto i te pihatai'ora'a, no te tai'o-pu'ohu-ra'a ta'ata i te matahiti ho'e, 'e no te ravera'a i ta na tapura 'ohipa, paeha'afaufa'ara'a 'e tatarara'a parau faufa'a tupuna ihoa ra.
No te reira, e mea fa'ahepohia 'ia ha'apapu mai i ni'a i teie 'api tapa'ora'a i'oa te mau tuha'ano te « ihota'ata » o te ta'ata tai'o* ('a ta'a noa atu te mau tuha'a mai te : patireia, toro'a, parau tu'ite'e ti'ara'a ha'api'ira'a teitei, 'aore te tumu parau n5 te ma'imira'a, te 'ore la e fa'ahepohia i te fa'a'Tmai).E riro teie nau parau ihota'ata i te fa'a'ohipahia 'e Te Piha Faufa'a tupuna 'e te tahi nau pu aupurufaufa'a tupuna a te Hau farani; e tape'a-noa-hia ra i te roara'a tau e faufa'ahia no ta ratou mau tapura'ohipa, 'aore ra 'ia au i te 'oti'a tau mana no to ratou fa'a'ohipara'a.
'Ia au i te ture rorouira 'e ti'amara'a n° 78-17 no te 6 no tenuare 1978 fa'ia, e mana to 'outou ini'a i to 'outou nau parau ihota'ata no te : tatarara'a mai, tata'ira'a atu, tumara'a atu (mana hunara'a),pato'ira'a atu, ta'oti'ara'a mai i to ratou fa'a'ohipara'a, horora'a ma te papa'i atu (mai te ha'apapu i to'outou ihota'ata) i:
Te Ra'atira fa'atere m.t.p. vahine no Te Piha Faufa'a tupuna ~ Quartier Alexandre -Tipaeru'i - B.P. 9063 - 98715 PAPEETE, [email protected].
E nehenehe ato'a 'outou e papa'i atu i te CNIL, www.cniKfr , 'ia 'ore noa atu te tahi oto 'outou mau ti'ara'a mana i ni'a nei i fa'aturahia.
No te mau tumu parau rau ato'a e au mai i te fa'a'ohipara'a 6 to 'outou mau parau ihota'ata, enehenehe e papa'i atu i te ti'a 'auvaha no te Parurura'a i te mau parau ihota'ata : DPO - Service deTinformatique-B.P. 4574-98713 PAPEETE - [email protected].
E mea 'opani-'eta'eta-roa-hia i roto i na piha tai'ora'a 'e 'ohipa hapa'o faufa'a e piti nei:Te ma'a;
- Te inu 'e te mau huru tao'a ato'a e nehenehe e tahe (mai te peni tuma papa'i anei...);- Te mau tao'a ato'a te riro i te tu'ino i te mau parau faufa'a tupuna : pa'oti, tipi reta,
tuirapeni... ;- Te mau 'anlmara, maoti te 'urT arata'i matapoiri.
'Ia 'ore e fa'atura i teie nau fa'aturera'a, e ti'avaruhia la i rapae'au i te piha tai'ora'a.
3/13
E hi'opo'a-tamau-hia te reira 'e te mau ti'a rave 'ohipa, i te tomora'a mai 'e i te haerera'a atu irapae'au 6 na piha tai'ora'a 'e hapa'o faufa e piti.
E horohia te ta'ata i tu'ino 'acre ra i 'eia noa atu. E nehenehe ato'a te ti'a rave 'ohipa tla'i a TePiha Faufa'a tupuna e ani roa atu i te ta'ata tai'o, ma ta na parau fa'ati'a, e 'ia tatara 'o ia i ta nafa'ari'i taiha'a, 'ia nehenehe 'o ia e hi'opo'a atu i te mea e vai ra i rote.
'E 'ia 'ore te ta'ata tai'o e fa'ari'i mai, e tamau-ponao-roa-hia ia te piha tai'ora'a 'e i te tae-roa-ra'a mai 6 te muto'i farani.
'Ia vai ara te huira'atira e, 'ua tamauhia te mau matini taviri hoho'a i roto i te piha tai'ora'a 'e ite mau vahi tomora'a 5 te Fare vaira'a faufa'a tupuna no TiPAERU'I nei. Tei raro a'e te fa'a'ohipara'ano teie mau rave'a i te fa'aotira'a mana a te Tomitera-teitei n° HC 104 CAB/PS/CSVS no te 1 no
'eperera 2008 'e i te ti'a'aura'a a te ra'atira fa'atere no Te Piha Faufa'a tupuna. No te mau uiuira'aato'a e au mai i te fa'a'ohipara'a no teie mau rave'a hi'opo'ara'a taviri hoho'a 'e te ti'amanara'a ho'i ote ta'ata 'ia hi'o i te mau hoho'a i tavirihia, 'ua ti'a roa ia 'outou i te fa'aT mai i te 'api parau 2 'apitihiai teie parau fa'aarara'a 'e i te fa'atae rorouira mai i te ti'a papa'i parau a te ra'atira fa'atere piha toro'ai : ([email protected]); aore ra i te papa'i mai i :
Te Ra'atira fa'atere m.t.p. vahine no Te Piha Faufa'a tupuna - Quartier Alexandre -Tipaeru'i - B.P. 9063 - 98715 PAPEETE, [email protected])f.
E fa'anahohia mai la te tahi farereira'a 'e te ta'ata ani i roto i te ho'e area tau ho'e a'e
hepetoma te maoro i muri mai i te taera'a mai o ta na anira'a. 'Ia haere mai teie ta'ata ani ma ta naparau mana ihota'ata. I muri mai i to na mata'ita'ira'a i te mau h5ho'a taviri, 'ia fa'a'I mai 'o ia i teparau tuatapapa mata'ita'ira'a hoho'a 'e 'ia horo'a mai i te reira i te mau ti'a rave 'ohipa no te pihatoro'a, e ti'a ai.
E ti'a mai te mau rave 'ohipa o te piha tai'ora'a no te tauturura'a i te ta'ata tai'o, ma tearata'ira'a ia na i roto i ta na mau ma'imira'a 'e no te fa'a'ohipa-maita'i-ra'a i te mau rave'a rau a tepiha toro'a nei. 'Ua ti'a roa ato'a i te ta'ata tai'o i te ani mai e 'ia fa'afarereihia 'o ia 'e te tahi ti'a rave'ohipa 'ite vana'a 'e 'aore ia 'e te ra'atira fa'atere iho o te piha toro'a.
Maoti ho'i no te tahi farereira'a i ha'amauhia 'e te tahi ti'a rave 'ohipa, eita te ta'ata tai'o efa'ari'ihia i te mau v^i i fa'ata'ahia no te mau rave 'ohipa a te piha toro'a.
E vahi fa'ari'ira'a huira'atira te piha tai'ora'a, tei fa'anahohia ra no te mau 'ohipa ma'imira'a ;no reira, 'eiaha te maniania 'e 'ia fa'aturahia te mau ta'ata tai'o ato'a 'e tae noa atu te mau ti'a rave'ohipa.
'Ia 'ahu mai i te 'ahu ma 'e te mea tura, e ti'a ai.
'Opanihia i roto i na piha tai'ora'a 'e hapa'o faufa'a e piti, te ta'ero 'ava, te ta'ata ma 'ore 'aorera peu Tino fa'ataupupu i te vai-hau-ra'a 5 vetahi atu mau ta'ata tai'o 'e o te feia rave 'ohipa.
'Ia aupuruhia te mau moiha'a e tu'uhia i roto i te rima 6 te ta'ata tai'o, e ti'a ai. 'Eiaha roa *iafa'a'ohipahia te mau moiha'a fa'atupu maniania (mai te niuniu 'afa'ifa'i, te 'afata fa'ata'i 'upa'upa, 'e tevai atu ra).
4/13
'Opani-'eta'eta-roa-hia 'ia puhipuhi i te 'ava'ava i roto i te Fare vaira'a faufa'a tupuna noTIPAERU'I; e utu'a moni la 'ia 'ofati ana'e i te ture te rae'ahia te faito e 53.989 FCFP ('Trava TF.l 1no te ture fenua n° 2009-04 no te 11 no fepuare 2009, fa'ahuru'ehia). E piahia i te v^i tomora'a 'e iroto i te piha tai'ora'a, te mau parau fa'aara no te 'opanira'a i te puhipuhi 'ava'ava i roto i te mau pu efa'ari'i nei i te huira'atira, na roto i na reo tahiti 'e farani e piti (e hi'o mai na parau 'apiti 1 'e 2 no tefa'aotira'a mana n° 1947 MSE no te 13 no 'eperera 2010). 'Ua fa'ata'ahia te tahi vahi puhipuhira'a'ava'ava, tei 'opanihia ra i tei 'ore i ti'ahia te 18"^®^ o to ratou matahiti, i rapae'au mai i te Fare nei. Epiahia te mau parau fa'aarara'a reo tahiti 'e farani i reira (e hi'o mai i na parau 'apiti 3 'e 4 no tefa'aotira'a mana n° 1947 MSE no te 13 no 'eperera 2010).
'Ia vai ma noa teie vahi 'e 'ia tupohe-maita'i-hia te 'ava'ava ma te fa'aru'e atu i te 'oumou iroto i te fa'ari'i one i fa'ata'ahia no te reira, e ti'a ai.
Ill/ HOROA-TAI'O-RA'AI TE MAU PARAU FAUFA'A
E piti (2) a'e parau te horo'a-tai'o-hia atu i te ta'ata ho'e 'e i te po'ipo'i ho'e. E nehenehe teiefaito e tauiui, 'ia au i te hopoi'a 'ohipa a te piha toro'a nei 'e maoti te tahi parau fa'ati'a ta'a 'e mairoto mai i te ra'atira fa'atere o te piha toro'a.
'Ua ha'amauhia te tahi fa'anahora'a no te tai'ora'a i te mau parau faufa'a tupuna. Maoti te tahiparau fa'ati'a ta'a 'e mai roto mai i te ra'atira fa'atere piha toro'a, ho'e ana'e parau te e fa'ari'ihia i teta'ata ho'e 'ia tai'o mai.
'Ia fa'aho'ihia te mau parau tai'o i te hora 11 h 45 i te avatea, 15 minuti hou te tapirira'ano te 'uputa o te piha tai'ora'a.
I te hora 11 h 30 i te avatea, e fa'aara atu te ti'a rave 'ohipa e ti'a'au i te piha tai'ora'a i tehora fa'aho'ira'a no te mau parau faufa'a, 'oia i te hora 11 h 45 i te avatea 'e i te hora tapirira'a no te'uputa, 'oia i te hora 12 h i te avatea. Mai te mea, 'aita a te tai'ora'a a te ta'ata tai'o i oti i te hora 11 h45, e ti'a ia na i te ani mai e 'ia fa'ata'ahia no na te tahi parau faufa'a no te ho'e maorora'a e maha a'emahana 'ohipara'a. 'Ia 'ore ana'e e fa'aho'i mai i te tahi parau faufa'a, e fa'arirohia la te reira mai tehina'aro 'eia ra te hum.
Eita te mau parau faufa'a tumu e horo'a-tai'o-hia i roto i te piha tai'ora'a, mai te peu e'ua hurihia teie i ni'a i te tahi atu moiha'a tai'ora'a, 'a ta'a noa atu mai te mea ra e mea ta'a 'ore tetai'ora'a 'e maoti ho'i te parau fa'ati'a a te ra'atira fa'atere piha toro'a. Hau atu, e riro ato'a te tahiparau faufa'a tumu i te horo'a-tai'o-'ore-hia atu i roto i te piha tai'ora'a, 'a riro a'e teie parau faufa'atupuna nei i te 'ino.
No te ta'ata tai'o noa iho te tahi parau faufa'a e h5ro'a-tai'o-hia atu. E nehenehe ato'a ra erave 'amui mai i te 'ohipa ma'imira'a, e mea tltauhia ra na mua roa te tahi fa'anahora'a ta'a 'e ma teparau fa'ati'a a te ra'atira fa'atere piha toro'a.
I te roara'a taime tai'ora'a, tei raro a'e i te hopoi'a a te ta'ata tai'o te mau parau faufa'a ihoro'ahia atu i roto i to na rima. No te parurura'a i te mau parau faufa'a, e mea tltauhia te ta'ata tai'o'ia ha'apa'o maita'i 'ia fa'a'ohipa ana'e ma te 'omono mai i te rimarima e horo'ahia atu 'e te feia rave'ohipa. 'Ia ha'apa'o mai te ta'ata tai'o i te mau fa'auera'a a te feia rave 'ohipa no te piha toro'a, e ti'aai.
'Ia papa-fa'anaho-hia te mau 'apa'apa 'api parau 'e te mau puta faufa'a i ni'a i te 'iri 'a tai'oatu ai. 'Eiaha roa atu 'ia tum'i atu i ni'a i te parau 'aore la te puta faufa'a, mai te 'ore roa ato'a atu etu'u i ta 'outou mau 'api parau i ni'a iho 'a papa'i atu ai.
'Eiaha roa a'e te mau 'apa'apa 'api parau 'ia 'ano'ino'ihia, 'ia fa'aturahia te fa'anahora'a 5te mau parau faufa'a 'ia au i to ratou mau tumu parau, e ti'a ai. E mea fa'ata'a 'e te tai'ora'a o te mauparau faufa'a faito r^ahi (hoho'a fenua, hoho'a papa'i).
Mai te mea 'aita e fa'anahora'a papu mai roto mai i te piha toro'a nei, 'ia vai noa ia tetaiha'a a te ta'ata tai'o i roto i ta na fa'ari'i taiha'a, i raro i te hiti 'avae.
5/13
I te roara'a no ta 'outou tai'o-ma'imi-ra'a, 'ia vaiihohia i rare i te 'iri, na te hiti 'avae, ta'outou pute taiha'a. E fa'ari'i-noa-hia i ni'a i te 'iri ma'imira'a : te ho'e peni tara, te tahi nau 'api parauno te papa'i, te tahi puta papa'i 'aore ia puta vaira'a parau (vai matara noa), ho'e matini rorouira'afa'ifa'i 'e te ho'e pata hoho'a. Eita te mau fa'ari'i 'api parau 'uraina ariari (te mea tatahia 'aore ia teputa fa'ari'i pi'ihia nei liitin) e fa'ari'ihia i ni'a i te 'iri.
E nehenehe te niuniu parauparau 'afa'ifa'i e fa'ari'ihia, 'ia vai mu noa ra. 'Opani-'eta'eta-roa-hia *ia fa'a'ohipa i roto i te piha tai'ora'a.
'Opani-'eta'eta-roa-hia 'ia tamau atu i ta 'outou mau moiha'a uira i ni'a i te mau patiara'auira a te pu toro'a nei.
No te mau parau faufa'a tupuna tei 'orea i riro atu ra i te ha'apurorora'a i te ta'ato'ara'a, enehenehe 'outou e papa'i mai i te ra'atira fa'atere piha toro'a no te ani mai i te tahi parau fa'ati'a ta'a'e.
No te mau parau faufa'a tupuna e'ere na te Hau fenua 'e tei 'orea i riro atu ra i teha'apurorora'a i te ta'ato'ara'a, 'ia au i te mau fa'aotira'a a te fatu horo'a parau, e mea tTtauhia 'iafa'atae atu i te tahi anira'a parau fa'ati'a ta'a 'e i te fatu horo'a faufa'a anei, 'aore ia i te mau hua'aimono faufa'a, 'e 'aore ra i te ra'atira fa'atere piha toro'a nei.
No te mau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o, 'e te vai noa nei te rahira'a 6 ratou i raro a'e i tep^uru 0 te papa ture ti'ara'a mana manava rahu, 'ia anihia i'a i te parau fa'ati'a a te mau fatu faufa'ano to ratou fa'a'ohipa-fa'ahou-ra'a. E nehenehe e tai'o-ma'imi i te mau faufa'a tei 'aitauhia i teiemahana to ratou ti'ara'a parurua, i ni'a i te mau matini rorouira i fa'ata'ahia no te reira. No te maufaufa'a tei fa'ahitihia i ni'a i te mau tapura 'apapara'a, 'e 'aita a ra i naho atu ra no te tai'o-ma'imi-ra'a,e ti'a ia te reira i te fa'aineinehia atu i roto e piti a'e hepetoma te maoro.
No te reira, 'ia fa'ataehia mai te tahi anira'a i te ti'a rave 'ohipa e ti'a'au i te tuha'a paraufaufa'a tupuna 'itefa'aro'o, 'apo'itehoparau 'e natirara [email protected]) 'aore ra i teti'a papa'i parau a te ra'atira fa'atere piha toro'a [email protected].
E mea tTtauhia te feia tei fa'ati'a-ta'a-'e-hia ratou e tai'o-ma'imi mai i te mau faufa'a
'itefa'aro'o 'ia paralii atu i te mau vahi i fa'ata'ahia i roto i te piha tai'ora'a 'aore ra i te mau vahi 'e atuno te fare vaira'a parau faufa'a tupuna nei tei fa'aotihia mai 'e te ti'a rave 'ohipa e ti'a'au i te tuha'aparau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o, 'apo'itehoparau 'e natirara ("[email protected]).
'Opanihia 'ia tari haere i te mau parau faufa'a tupuna tumu i rapae'au i te piha tai'ora'a.
E riro ato'a ra te ra'atira fa'atere piha toro'a i te fa'ari'i atu e horo'a, fa'ataime ra, i te tahinau hoho'a parau faufa'a (no te tahi anei fa'a'ite'itera'a tamoni 'ore), 'aore la te tahi nau parau faufa'atupuna tumu, no te tahi fa'a'ite'itera'a i roto i te tahi piha paruru-au-maite-hia, mai to te fare manahara te huru. No te reira huru anira'a, 'ia fa'ataehia mai la te tahi anira'a rata-rorouira i te ti'a papa'iparau a te ra'atira fa'atere piha toro'a i: ("[email protected]).
Eita na te mau rave 'ohipa a Te Piha Faufa'a tupuna e ma'imi i te mau parau na te ta'atatai'o. Teie nei ra, *ia au i te fa'aotira'a a te ra'atira fa'atere piha toro'a 'e no te tahi nau anira'a ta'a 'emau, e riro ato'a Te Piha Faufa'a tupuna i te rave atu i te mau ma'imira'a na te huira'atira. 'Oia ho'i,e ravehia te reira fanahora'a ta'a 'e no te feia e noho ra i te vahi atea, 'aore ia te 'ore i 'ite na fea 'iafa'a'ohipa i te matini rorouira 'e 'aore ra, no tei ro'ohia i te fifi huma. E rave-tata'i-ho'e-hia Ta teie nauanira'a ta'a 'e, i te ho'e maorora'a tau ho'e a'e 'ava'e, 'ia au ho'i te huru o te teimahara'a o te 'ohipa a tepiha toro'a, te rahira'a 6 te mau anira'a e tae mai nei 'e mai te mea ra, 'aita taua nau anira'a e riro i tefa'ataupupu i te terera'a 'ohipa a te pu toro'a nei.
6/13
IV/ NENE'IRA'A HOHO'A PARAU FAUFA'A
Eita te nene'ira'a hoho'a parau 'e puta faufa'a i te tahi ti'ara'a mana.
E rave'a fa'a'ohiera'a teie e pupuhia atu no te huira'atira, 'ia au ra i:- te faito teimaha 6 te terera'a 'ohipa a te piha t5ro'a;- te tahitora'a o te mau parau faufa'a e hina'arohia ra e nene'i i te hoho'a;- te fa'aturera'a mana.
Tei te parau fa'ati'a a te ra'atira fa'atere piha toro'a te nene'ira'a hoho'a o te mau paraufaufa'a tupuna tumu.
No te mau nene'ira'a hoho'a parau faufa'a ato'a, 'ia fa'aauhia te reira i te v^i fa'ari'ira'ahuira'atira o te piha tai'ora'a, ho'e a'e 'ava'e na mua.
E fa'a'aufauhia te mau hoho'a parau nene'ia 'ia au i te mau t^fa i fa'aoti-mana-hia 'e tefa'aterera'a Haufenua n° 1215 CM no te 7 n5 novema 1991 fa'ahuru'ea', e h5ro'a nei i te mana i rotoi te mau piha toro'a 'e pu fa'atere a te Hau fenua no te horo'a-tamoni-ra'a i te mau hoho'a paraunene'ia, mai teie te hum te faito o te moni:
- 'Api 21 X 29,7 (A4) : 50 FCP te 'api;
- 'Api 29,7 X 42 (A3) : 100 FCP te 'api.
E horo'ahia atu te mau hoho'a parau nene'ia i te ta'ata ani, i roto i te ho'e maorora'a tauho'e 'ava'e mai te taime fa'aaura'a, 'e i muri mai i te 'aufaura'ahia i te ti'a hapa'o faufa'a ra a Te PihaFaufa'a tupuna.
No te ho'ora'a mai i te mau puta « Cahiers des Archives de la Polynesie - ARCHIPOL »'e tae noa atu i te mau nene'ira'a rau a te piha toro'a nene'ira'a a te Hau fenua tei vaiihohia mai e naTe Piha Faufa'a tupuna e ho'o ato'a atu, e hi'o mai la i te mau fa'anahora'a a na parau fa'aotira'amana e piti a te fa'aterera'a Hau fenua, n° 485 CM no te 21 no mati 2014 fa'ahum'ea, 'e n° 1863 CMno te 13 no tltema 2013.
'Ia 'aufau-na-mua-hia teie mau puta rau i te ti'a hapa'o faufa'a a Te Piha Faufa'a tupuna, e ti'a ai.
No te mau anira'a ato'a te vai ineine noa ra 'e 'aita ho'i i ti'ihia mai 'e te ta'ata ani i muri
mai i te fa'aarara'a a te piha fa'ari'ira'a, e riro ia i te fa'afaufa'a 'ore 'e i te fa'a-'ore-roa-hia. Te ta'atatai'o te 'ore e ti'i mai i ta na mau fa'aaura'a hoho'a parau i roto i te area tau i vaiihohia atu no na, eitai'a 'o ia e fa'ati'ahia e ani fa'ahou mai i te tahi hoho'a parau faufa'a nene'ia hau atu.
'Ia ma'iri ta'ue noa atu te ti'a hapa'o faufa'a, te pia-noa-hia te tahi fa'aarara'a i ni'a i te'uputa tomora'a, e anihia la te huira'atira 'ia fa'ari'i i te ho'i mai i te tahi atu mahana no te ti'i mai i taratou fa'aaura'a hoho'a parau nene'ia.
E fa'ari'i-ato'a-hia e na te ta'ata tai'o iho e pata mai i te mau hoho'a parau 5 te mau paraufaufa'a e hina'arohia ra 'e ana ; 'ia fa'a'ohipa mai ra 'o na i te tahi pata hoho'a ma te tupohe atu i temoiT ha'apura. 'Opanihia 'ia fa'a'ohipa i te tahi atu mau rave'a nene'ira'a hoho'a i roto i te pihatai'ora'a (mai te tanumerara'a 'afa'ifa'i anei, 'e te vai atu ra).
E fa'ari'ihia te ta'ata tai'o 'ia tanumera-uira mai i te tahi parau faufa'a, ma te pata atu i tehoho'a i ni'a i te paruai hi'o no te matini rorouira 'aore ra ma te huri mai i te pu'e parau rorouira maini'a mai i te matini e fa'a'ohipahia ra 'e ana. Teie nei ra, 'eiaha te matini rorouia meharo parau a tepiha toro'a nei 'ia maumau, 'ia ravehia teie hurira'a pu'e parau rorouira i te ho'era'a ra taime, i raroiho i te hi'opo'ara'a a te feia rave 'ohipa no te piha tai'ora'a, 'e 'eiaha 'ia hau atu h5'e 'afa hora i temaoro o te hora i fa'ata'ahia i te ta'ata tai'o tata'i tahi.
' E hi'o mai i ni'a ia http://lexpol.cloud.pf/LexpoLA.fficheTexte.php?texte=l07638&idr=507&np=l7/13
No te mau parau faufa'a tupima i tanumera-uira-hia, te nehenehe e ha'apuroro atu i tehuira'atira (ta'a 'e noa atu tei hurihia a'e nei i ni'a i te tahua rorouira a te piha toro'a nei 'e a te mau pue 'apitia mai ia na), e nehenehe la e fa'atae re'a atu i te ta'ata tai'o i ani mai, na rote i te ratauira, i temau mahana ihoa ra i ma'iri ai te ti'a hapa'o faufa'a. Teie nei ra, 'ua ta'oti'ahia teie fa'anahora'a i epiti noa iho haponora'a ratauira i te 'ava'e ho'e 'e i te ta'ata tai'o ho'e, 'e i te faito hope ho'i ta tematini rorouia meharo a te piha toro'a e nehenehe e fa'ari'i 'ia huihui atu, 'oia ho'i: 1 a'e megaoctet(1048576 octets) i te ratauira ho'e. 'Ia hape noa atu te nohora'a ratauira 'aore ra te anira'a o te paraufaufa'a, eita e tapitihia te haponora'a ratauira.
No te mau parau fa'aaura'a vaiiho-tau-poto-ra'a parau faufa'a, e nehenehe te ta'ata tai'o eani mai e 'ia t^umera-uira-hia te tahi nau parau faufa'a e'ere na te Hau, te fa'ata'a nei i te parau note faufa'a tupuna ta'ere 'e tua'a'ai no Ponnetia farani. No te reira fa'anahora'a, e riro te mau paraufaufa'a ato'a i tanumera-uira-hia 'e te piha toro'a nei i te fatuhia 'e PorTnetia farani. I te reira taime, efa'arirohia te mau parau i tanumerahia 'e te pu nei, 'ei parau e fatuhia 'e PorTnetia farani. Teie nei ra,eita te mau anira'a roa'a 'ore i te rave e fa'ari'ihia 'e te piha toro'a nei.
Te mau nene'ira'a hoho'a parau ato'a te ravehia mai 'e te ta'ata tai'o iho, 'aore ra 'o ta na iporo'i mai, 'ia riro te reira 'ei fa'a'ohipara'a no na iho 'e na na iho, 'aita atu ai, e ti'a ai.
E fa'ari'ihia 'ia fa'a'ohipa iho i te mau hoho'a parau nene'ia; 'are'a no te tahi atufa'a'ohipara'a ha'api'ira'a 'e mata'T i roto anei i te mau pu ha'api'ipi'ira'a, e mea tltauhia Ta e ani i teparau fa'ati'a a te mau fatu parau faufa'a anei 'aore ra a to ratou mono-faufa'a, 'a riro tauafa'a'ohipara'a ra 'ei 'ofatira'a ture 'ia au i te puta ture fatura'a manava rahu.
V/ AIJTU'ATTRA'A NO TE MAU HOHO'A PARAU NENE'IA
*E FA* A'OHIPARA'A NO TE MAU TUMU PARAU
Te rahira'a o te mau parau faufa'a tupuna e horo'ahia atu i te ta'ata tai'o, 'ua tapa'o-tanumera-uira-hia ia i ni'a iho, « ARCHIVES PF », no te fa'a'itera'a i to ratou vaira'a tumu.Eita atu ra ia i te mea faufa'a rahi 'ia tu'u-fa'ahou-hia atu i ni'a iho te tTtiro fa'aautu'ati a Te Piha
Faufa'a tupuna.Teie nei ra, mai te mea e ti'a i te ta'ata tai'o 'ia ha'apapu mai i te faufa'a mau no ta na anira'a, efa'ari'ihia e tu'u atu i te tTtiro fa'aautu'ati a Te Piha Faufa'a tupuna, 'oia ho'i no te mau 'ohipa a teHau anei, ha'avara'a anei, 'aore ia no te ha'apapura'a i te tahi ti'ara'a mana. E tu'uhia Ta teie tTtiro ini'a noa iho i te mau hoho'a parau i patahia 'aore i nene'ihia 'e te mau ti'a rave 'ohipa no te pihatoro'a nei.
Eita ra te 'Trava fa'aautu'atira'a « Vu et certifie conforme a I 'original », 'ape'ehia 'e te tai'omahana i horo'ahia ai te hoho'a parau nene'ia, te tTtiro 'e tae noa atu i te tu'ura'a rima a te ra'atirafa'atere no Te Piha Faufa'a tupuna e fa'ariro i te hoho'a parau nei 'ei parau ti'a mana, 'ia au i tefa'ata'ara'a a te 'Trava ture 1317 no te puta ture tTvira^.
E nehenehe e fa'a'ohipa no te tahi mau fa'anahora'a 'e atu i tei fa'ata'a-tumu-hia mai:- Te mau « parau rau na te Hau » i ha'apurorohia 'aore ia i nene'ihia 'e te mau ti'a a te Hau 'e
e'ere na te Hau 'o tei tonohia no te 'ohipa a te Hau. Eita e o mai te mau parau te 'orea enehenehe e ha'apuroro atu, te mau parau unuma ta te mau ti'a a te Hau e tape'a nei 'e teifa'aturehia ho'i to ratou 'iritTra'a mai 'e fa'a'ohipara'a atu, 'e tae noa atu i te mau paraumanava rahu tei 'orea i topa atu ra i roto i te fa'a'ohipara'a ti'ama na te ta'ato'ara'a;
- Te mau « parau e'ere na te Hau », inaha e parau faufa'a unuma ho'i, noa atu te hum, teifa'ati'ahia ra 'e te mau fatu parau 'aore ia to ratou mau mono faufa'a 'ia fa'a'ohipa Te PihaFaufa'a tupuna;
- Te mau « rahu'a tei topa i roto i te fa'a'ohipara'a ti'ama na te ta'ato'ara'a » ;
^ « Te parau ti'a mam, 'o te parau ia 'o tei horo'ahia mai 'e te mau ti'a mana a te Hau tei ha'amanahia no te rohira'a ite vahi iho i reira ipapa'ihia ai teie parau, ma te mau peu tura ato'a e au mai. O'o
8/13
- Te mau « rahu'a paruruhia 'e te ture fatura'a manava rahu » tei niuhia 'e te ho'e paraufa'aaura'a 'o te e pupu atu i to ratou mau ti'ara'a mana faufa'a tupuna i Te Piha Faufa'atupuna.
Eita roa atu e ti'a 'ia fa'a'ohipahia :- Te mau rahu'a te fatuhia nei 'e vetahi 'e, te tahi nau ti'ara'a mana fatura'a manava rahu. 'Ia
fa'a'ohipa noa atu i teie mau rahu'a, na te ta'ata fa'a'ohipa iho ia e tTtau atu i te parau fa'ati'a ite fatu parau 'aore ia i ta na mono faufa'a, 'a riro 'ei utu'a 'ofati ture fatura'a manava rahu 'ia'ore ana'e;
- Te mau parau unuma e 'aita ta Te piha Faufa'a tupuua e parau fa'ati'a fa'a'ohipara'a mai rotomai i te ta'ata pupu ti'ara'a mana 'aore ia i ta na mono faufa'a ;
Te mau parau faufa'a e 'aita to ratou ha'apurorora'a i riro 'ei ti'ara'a mana (mau parau faufa'ana te Hau, maoti ra 'ua ha'apuroro-a'e-na-hia 'e te mau parau faufa'a tupuna e'ere na te Hau'e tei raro a'e ra to ratou fa'a'ohipara'a i te tahi fa'aturera'a ta'a 'e).
E mea tTtauhia te ta'ata e hina'aro e fa'a'ohipa i te parau faufa'a a te Hau 'e te vai nei ho'i temau parau no te ihota'ata i roto, 'ia auraro i te mau fa'auera'a a te ture n° 78-17 no te 06 no tenuare1978 e au i te 'ohipa rorouira, i te mau pu'e parau 'e i te mau ti'amara'a o te ta'ata, tei mana mai iPorTnetia farani 'ia au i to na papa'ira'ahia mai roto mai i te ture n° 2016-1321 n° te 07 no 'atopa2016, no te ho'e Repupirita tanumerahia^ mai te auraro ato'a i te fa'aotira'a mana a te CNIL n°2010-460 no te 09 no tltema 2010 e fa'ata'a ara nei i te mau fa'anahora'a ta'a 'e no te fa'a'ohipara'a ite mau parau no te ihota'ata e vai ra i roto i te mau parau faufa'a tupuna a te Hau"^.Eita Te Piha Faufa'a tupuna e amo i te hopoi'a no te tahi ti'a fa'a'ohipa faufa'a parau tupuna tei 'ore ifa'atura i teie papara'a ture.
Ma te fa'atura i te mau fa'aturera'a i ni'a nei, eita te fa'a'ohipara'a o te mau parau faufa'ae ti'a'auhia nei i te fare vaira'a faufa'a tupuna n5 TiPAERU'I e fa'ati'ahia 'e te ra'atira fa'atere pihatoro'a, maoti ra no te mau fa'anahora'a i te pae 5 te ta'ere 'e te ha'api'ira'a anei, 'e 'aita e 'imira'afaufa'a. E fa'atae mai i te anira'a papa'i i te piha papa'i parau a te ra'atira fa'atere piha toro'a i:[email protected]).
'Ia fa'a'ohipa ana'e i te mau parau faufa'a ato'a e ha'apa'o-aupuru-hia nei i te fare vaira'aparau faufa'a tupuna no TiPAERU'I, 'ia ha'apapuhia i ni'a i te mau fa'anahora'a rau te mau parau ra :« Service du patrimoine archivistique et audiovisuel - Te Piha Faufa'a tupuna » 'e « Archives PF »,e ti'a ai.
VT/ TI'A'AURA'A 'E FA'A'OHIPARA'A
Tei raro a'e i te fa'a'ohipa-'eta'eta-ra'a a te mau ti'a rave 'ohipa tata'i tahi i muri nei teie« Parau fa'aarara'a i te huira'atira », 'oia ho'i ia :
- te ra'atira fa'atere no Te Piha Faufa'a tupuna ;
- te mau ti'a rave 'ohipa e ti'a'au i te mau tuha'a ha'apa'o parau faufa'a tupuna a te Hau 'e e'ere na teHau; hapa'o parau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o, 'apo'itehoparau 'e natireva; ha'apa'o i te fa'aterera'a'ohipa, te ti'a'aura'a moiha'a 'e te rave'a a te piha toro'a; ha'apa'o i te 'ohipa fa'ari'ira'a huira'atira,ha'apurorora'a 'e tai'ora'a parau faufa'a ;
- te ti'a hapa'o faufa'a ;
- 'e te ta'ato'ara'a ho'i 6 te feia rave 'ohipa e rohi nei i roto i nau tuha'a 'e piha 'ohipa i fa'ata'ahia i ni'anei.
' E hi'o mai https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexie.do?cidTexte=JORFTEXT0000Q0886460 ehttps://www.legifrance.gouv.fr/africhTexte.do?cidTexte=JQRFTEXT000033202746&categorieLien=cidhttps://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXTQ00023492921
9/13
E piahia teie « Parau fa'aarara'a i te hnira'aiira » :- i ni'a i te tahua natireva ra, www.archives.pf;- i roto i na piha tai'ora'a 'e hapa'o faufa'a a Te Piha Faufa'a tupuna.
E horo'a-ato'a-hia i te huira'atira e ani noa mai.
VT!/ HOPOT'A
Eita Te Piha Faufa'a tupuna e amo i te hopoi'a 'ia 'ino 'acre ra 'ia mo'e noa atu te mauparau faufa'a tupuna i te rave ti'a 'ore 'aore tltaha a vetahi 'e, 'a fa'a'ohipa ai i te mau moiha'a 'erave'a rorouira.
Eita ato'a 'o ia e amo i te hopoi'a 'ia mo'e noa atu 'aore 'ua 'eiahia ana'e te tauiha'a a te ta'atatai'o, tei vaiihohia mai i roto i te piha tai'ora'a anei, te piha hapa'o faufa'a 'aore i te tahi atu vahi no tefare vaira'a parau faufa'a tupuna no TlPAERU'I.
'E, eita ato'a te piha toro'a e amo i te hopoi'a no te mau tamari'i 'o tei vaiiho-hapa'o-'ore-noa-hia.
VTII/ PATIRA'A
'la fa'ataehia mai te mau parau patira'a aore ra te mau mana'o ha'amaita'ira'a i te terera'a'ohipa a te piha toro'a, i te ra'atira fa'atere no Te Piha Faufa'a tupuna, na roto i te ratauira anei, tefare rata anei, 'aore ia ma te horo'a rima roa atu te vehi rata tltiro 'ore i te ti'a tTa'i-p^ru anei, te ti'afa'ari'i huira'atira 'e aore ra i te ti'a papa'i parau a te ra'atira fa'atere piha toro'a.
Nohora'a ratauira : service.archives@archives. gov.pf
Nohora'a fare rata : Te Ra'atira fa'atere vahine (mono tau poto) no Te Piha Faufa'a tupuna- Quartier Alexandre - TTpaeru'i - B.P. 9063 - 98715 PAPEETE.
IX / MAU FA'ANAHORA'A HAERE'A TA'A 'E
I MURI MAI I TE TAU 'OPIRIPIRI NO TE FIFI MAT COV1D19
No te 'iritl-fa'ahou-ra'a i te 'uputa o te Te Piha Faufa'a tupuna i te huira'atira, i muri mai ite tau 'opiripiri no te fifi ma'i i tupu nei maoti te tirotiro C0VID19, 'ua ha'amauhia te tahi maufa'anahora'a haere'a ta'a 'e.
E mau fa'anahora'a ia no te fa'afana'o te huira'atira i to ratou ti'ara'a mana no te 'iritira'a mai
i te mau parau faufa'a tupuna, na roto i te fa'aturara'a i te mau arata'ira'a i te pae no te ea 'e 'ia au ho'ii te mau rave'a e vai nei no te reira fa'anahora'a.
E mea faufa'a mau 'ia aurarohia mai teie nau fa'anahora'a, 'e tae roa atu i te taime 'a ho'imai ai te terera'a 'ohipa i ni'a i to na faito matamua, mai te fa'atura ato'a ho'i i te mau rave'a ri'iparuru no te arai i te purarara'a o te tirotiro nei.
E matara fa'ahou la na piha tai'ora'a 'e hapa'o faufa'a e piti i te huira'atira mai teie te hum imuri nei.
E vai 'opani 'eta'eta noa ra te mau piha 'ohipa, te piha rurura'a 'e te mau piha aupumra'aparau faufa'a tupuna i te huira'atira.
9-1/ TE FA'ARI'IRA'A I TE HUIRA'ATIRA
'la auraro te huira'atira i te mau fa'auera'a a te mau ti'a rave 'ohipa, mai rapae'au atu 'e i rotomai i te fare vaira'a parau faufa'a tupuna, e ti'a ai.E 'opani-'eta'eta-roa-hia te mau ha'aputuputura'a ta'ata.
10/13
9-1.1/ TE MAU FA'ANAHORA'A HORA 'API
'la au i te mau fa'auera'a a te Peretiteni no PorTnelia farani 'e a te fa'atereHau e ti'a'au i te
mau parau faufa'a tupuna, 'ua ha'aniaorohia te vai-matara-ra'a o te 'uputa i te huira'atira, mai teie tehum te fa'anahora'a o te mau hora 'apT :
- No te mau ma'imira'a matau-noa-hia (tomite fenua, parau tivira): I te po'ipo'i ia ; 'aita efa'aaura'a hora, mai te hora 7 'e tae atu i te 11 i te avatea ; mai te monire 'e tae atu i temahana pae ; 'opani i te mau mahana 'oro'a ;
- No te mau ma'imira'a parau faufa'a 'e atu (mai te mau pu'e parau faufa'a e au i te terera'a'ohipa a te Hau 'e te mau pu'e parau e au i te tua'a'ai ; te mau pu'e puta faufa'a tupuna ; temau parau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o 'e hoho'a ; te mau pu'e parau faufa'a e 'ere na te Hau):I te tahara'a mahana ; e mea fa'aau te hora, mai te hora 1 'e tae atu i te hora 3 ; mai temonire 'e tae atu i te mahana maha ; 'e mai te hora 1 'e tae atu i te hora 2 i te tahara'a
mahana i te mahana pae ; 'opani i te mahana 'oro'a.
9-1.2/ TE TAPE'ARA'A PERE'O'Q
'Ua fa'anahohia te tahi vahi tape'ara'a pere'o'o no te huira'atira, e 8 a'e vahi tape'ara'a, i raromai, i te tahua 1 no te fare vaira'a parau faufa'a tupuna nei.
'Ia auraro te mau ta'ata fa'ahoro pere'o'o i te mau fa'auera'a a te mau ti'a rave 'ohipa a te piha toro'anei, ma te vaiiho atu i to ratou mau faura'o i te vahi i fa'ata'ahia atu.
'Ua ta'oti'ahia te taime tape'ara'a pere'o'o i te faito 45 minuti a'e i te maoro.
Eita e fa'ati'ahia e 'ia hau atu te rahira'a pere'o'o i te numera i fa'aotihia.
'Ia oti te pere'o'o i te tape'ahia i te v^i i fa'ata'ahia no te reira, 'ia haere ti'a mai i'a te ta'ata, na raro 'ena ni'a i te puromu fa'ata'umara'a 'e i te 'uputa tomora'a huira'atira no te fare vaira'a parau faufa'atupuna nei, i reira ratou e fa'ari'ihia ai 'e te tahi ti'a rave 'ohipa a Te Piha Faufa'a tupuna. 'Ia tTa'i teta'ata fa'ahoro tei arata'i mai i te ta'ata tai'o i roto i to na pere'o'o.
9-1.3/ TAPE'ARA'A PERE'O'O TAU POTO
'Ua fa'anahohia te tahi vahi tape'ara'a pere'o'o tau poto i te tahua 4 no te fare vaira'a paraufaufa'a tupuna nei.
'Ia fa'a'ohipahia teie vahi no te ha'apou mai 'e no te fa'ata'uma atu i te ta'ata mai roto mai 'e i roto atui te pere'o'o ; no te feia ihoa ra e fifi nei i te haere-atea-ra'a na raro.
'Ia fa'aho'i 'oi'oi ra te ta'ata fa'ahoro i te pere'o'o i te vahi i fa'ata'ahia no te tape'ara'a pere'o'o i raromai, i te tahua 1, 'ia nehenehe te tahi atu pere'o'o e tere mai no te ha'apou mai 'aore ra no tefa'ata'uma atu i te ta'ata.
9-1.3/ TE FA'ARITRA'A I TE HUIRA'ATIRA
E tltauhia te huira'atira 'ia tTa'i i rapae'au atu, i roto i te 'ana'ira'a tia'ira'a, ma te fa'atura i teta'ata i tae mai na mua iho 'e ma te ti'a fa'aatea atu ia vetahi 'e, i ni'a i te mau tapa'o i penihia i raro.
'Ua fa'anahohia ra te tahi tomora'a ma te tla'i 'ore no te feia e fifi huma to ratou 'aore ia no te feia
paruparu 'ia hahaere na raro.
Na mua a'e i te tomo mai i roto i te fare nei, e fa'ahepohia te huira'atira 'ia tama i to ratou rima i tepape ra'au ra « gel hydroalcooliqiie », 'ia tu'u mai i to ratou « pu-aho » 'e 'ia fa'ari'i 'ia faitohia a'eto ratou fiva anei.
Inaha ho'i, te ta'ata tei ro'o-noa-hia atu i te mau tapa'o no te ma'i nei, eita ia e fa'ari'ihia 'ia tomo maii roto i te fare nei (e fiva anei, paruparu, hota, mauiui na ni'a i te tino, hupe, mauiui 'arapo'a,'ohihT...).
11 /13
9-2/ TE TOMORA'A I ROTO I TE PIHA TAI'QRA'A
E mea fa'ahepohia te tapa'ora'a i'oa i te matahiti, 'ei tomora'a i roto i te piha tai'ora'a.
E nehenehe e huri mai i te mau 'api parau fa'a'T mai ni'a mai i te tahua natireva ra www.archives.pf'e 'acre ra ma te fa'a'T atu i te Te Piha Faufa'a tupum iho, no te feia e 'ore e fana'o nei i te rave'arorouira natireva i roto i to ratou mau 'utuafare.
'la fa'a'itehia mai te « parau ha'apapu tapa'ora'a i'oa » i te mau ti'a rave 'ohipa no te piha toro'a nei,'ei fana'ora'a i te ho'e matini rorouira no te tai'o-mu'imi-ra'a i te mau parau faufa'a tupuna.
Eita e fa'ari'ihia te feia 'ape'e i roto i te piha tai'ora'a.
E 8 noa matini rorouira i fa'aineinehia i roto i te piha tai'ora'a, no te mau ta'ata tai'o tei tapa'o-matahiti-hia to ratou i'oa.
'Ua ta'oti'ahia te maorora'a tau tai'o-ma'imi-ra'a i te faito hora e 30 minuti, i te ta'ata tai'o ho'e teitapa'o-matahiti-hia te i'oa, 'e i te po'ipo'i ho'e.
I te roara'a 5 te tau tai'ora'a, 'la auraro mai te ta'ata tai'o i te mau fa'aturera'a paruru ea i muri nei:
- E fa'atura i te mau rave'a paruru ;
- E ha'apa'o mai i te mau fa'auera'a e pata mai i ni'a i te paruai rorouira fa'ari'i o te matinirorouira;
- E hororoi i te matini rorouira, na mua 'e i muri mai i to na fa'a'ohipara'a, i te mau parauhoroi fa'aru'e i vaiihohia atu i ni'a i te mau 'iri;
- E fa'aru'e atu i teie mau parau horoi repo i roto i te mau fa'ari'i pehu, e vai nei i raro mai i temau 'iri ;
- E fa'aiti mai i te mau taiha'a rau ta te ta'ata tai'o e 'afa'i mai i roto i te piha tai'ora'a, i te meafaufa'a noa;'Eiaha e horo'a haere i te 'api parau 'e, e fa'a'ohipa i te peni tara, a te ta'ata tai'o iho, no tepapa'i.
'la ho'ona te maorora'a tau tai'o-ma'imi-ra'a, te anihia atu nei i te ta'ata tai'o tata'i tahi e 'ia
fa'aineine na mua mai i ta na mau ma'imira'a, ma te haere atu i ni'a i te tahua natireva a te pihatoro'a nei, 'aore ra ma te niuniu mai, hou 'a tere roa mai ai i Te Piha Faufa'a tupuna.
No te feia e 'ore e fana'o nei i te rave'a ruira natireva i roto i to ratou mau 'utuafare, 'ia haereatu ia i to ratou mau fare 'oire no te fa'atae mai i ta ratou mau anira'a na roto i te rataruira i
[email protected]. 'e 'aore ia na ni'a i te tahua natireva a te piha toro'a nei:www.archives.pf.
No te mau ma'imi-tltorotoro-ra'a rau e au i te mau parau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o ihoa ra, efa'ari'ihia Ta te huira'atira i te taime tahara'a mahana. E niuniu mai ra na mua roa i te piha 'ohipa eti'a'au i te mau pu'e parau faufa'a tupuna 'itefa'aro'o, 'apo'itehoparau 'e natireva, no te tapa'o i te i'oa'e i te tahi tau hora ma'imira'a, hou 'a haere mai ai.
No te arai i te pararera'a o te tirotiro COVID-19, 'ua fa'ataimehia te tai'ora'a no te mau 'apiparau faufa'a tei 'oreahia i t^umera.
12/13
9.3/ NENE'IRA'A HOHO^A PARAU FAUFA'A - PIHA ̂ OHIPA HAPA'O FAUFA'A
E fa'ari'ihia e nene'i i te hoho'a parau faufa'a, no te mau anira'a ru noa ra, e au mai anei i tetahi 'ohipa ha'avara'a.
No te tahi atu mau parau faufa'a tupuna te ti'a 'ia ha'apurorohia, e fa'a'ohiehia i'a te huri-uira-ra'a 'aore ia te fa'ataera'a atu na roto i te ratauira, ma te fa'a'ohipa mai i te mau matini rorouiratai'ora'a i fa'ata'ahia atu, 'e ma te haere ato'a atu i ni'a i te mau tahua natireva a Te Piha Faufa'atupuna 'e a te mau pu e 'apiti mai ia na ; 'ia au ra i te mau moiha'a mata'T e vai nei 'e mai te fa'atura ite ture paruru 'ohipa rorouira.
'Ua fa'anahohia mai te piha 'ohipa hapa'o faufa'a i roto i te vahi tomora'a ta'ata no te farenei; e matara ia i te po'ipo'i ana'e, mai te hora 7 h 30 'e tae atu i te 11 h, 'ia fana'o te huira'atira i taratou mau hoho'a parau nene'ia i ani mai, i muri mai i ta ratou taime tai'ora'a, 'e 'aore ra no te haeremai e ho'o i te mau puta rau ta te piha toro'a e ho'o atu nei.
Eita e fa'ari'ihia 'ia tapa'o i te tahi taime farereira'a 'e te ti'a 'ohipa hapa'o faufa'a, no tehaerera'a mai e ti'i i te mau hoho'a parau nene'ia i fa'aauhia i te tahi mahana 'e atu i te mahanatai'ora'a iho.
Na te Fa'atereHau, 'e i to na i'oa
■'^^!RN£'4^^^^a'atira fa'atere piha toro'a m.t.p.ServicePatrimoine
Archivistique
Hiriata MILLAUDAudiovisuel
4^
13/13
9.3/ NENE'IRA'A HOHO'A PARAU FAUFA'A - PIHA 'OHIPA HAPA'O FAUFA'A
E fa'ari'ihia e nene'i i te hoho'a parau faufa'a, no te mau anira'a ru noa ra, e au mai anei i tetahi 'ohipa ha'avara'a.
No te tahi atu mau parau faufa'a tupuna te ti'a 'ia ha'apurorohia, e fa'a'ohiehia i'a te huri-uira-ra'a 'aore ia te fa'ataera'a atu na roto i te ratauira, ma te fa'a'ohipa mai i te mau matini rorouiratai'ora'a i fa'ata'ahia atu, 'e ma te haere ato'a atu i ni'a i te mau tahua natireva a Te Piha Faufa'atupuna 'e a te mau pu e 'apiti mai ia na ; 'ia au ra i te mau moiha'a mata'T e vai nei 'e mai te fa'atura ite ture paruru 'ohipa rorouira.
'Ua fa'anahohia mai te piha 'ohipa hapa'o faufa'a i roto i te vahi tomora'a ta'ata no te farenei; e matara ia i te po'ipo'i ana'e, mai te hora 7 h 30 'e tae atu i te 11 h, 'ia fana'o te huira'atira i taratou mau hoho'a parau nene'ia i ani mai, i muri mai i ta ratou taime tai'ora'a, 'e 'aore ra no te haeremai e ho'o i te mau puta rau ta te piha toro'a e ho'o atu nei.
Eita e fa'ari'ihia 'ia tapa'o i te tahi taime farereira'a 'e te ti'a 'ohipa hapa'o faufa'a, no tehaerera'a mai e ti'i i te mau hoho'a parau nene'ia i fa'aauhia i te tahi mahana 'e atu i te mahanatai'ora'a iho.
Hoho'a parau;
MCE 1
DMRA I
DAF 1
SAU 1
Greffe Cour
d'Appel 1SPAA 1
''mof'ne'Wsfique
'<^v/sue/
Na te Fa'atereHau, 'e i to na i'oa
ra'atira fa'atere piha toro'a m.t.p.
f?/ Hiriata MILLAUD
13/13
