29
Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 1 Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Onderzoek naar de maatschappelijke lasten van consumentenvuurwerk in Nederland Rapport opgesteld in opdracht van de Stichting `Comité Staakt het vuren` gedurende de periode september - november 2008. drs. J.B. Bergmann vuurwerkinstituut.nl Rapportversie 1.00 1 december 2008

Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 1

Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk

Onderzoek naar de maatschappelijke lasten van consumentenvuurwerk in Nederland

Rapport opgesteld in opdracht van de Stichting `Comité Staakt het vuren` gedurende de

periode september - november 2008.

drs. J.B. Bergmann

vuurwerkinstituut.nl

Rapportversie 1.00

1 december 2008

Page 2: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 2

Maatschappelijke schade

De hoeveelheid maatschappelijke schade (inzet brandweer, schade aan eigendommen) en het aantal lichamelijke

letsels zijn toegenomen ten gevolge van vuurwerk. Dit feit komt onvoldoende naar voren doordat registraties van

incidenten geen werkelijke weergave van het gebeuren weergeven. Berichtgeving hierover is niet in overeenstemming

met de feitelijke situatie. Als er beweerd wordt dat de vuurwerknacht is meegevallen wordt daarbij vergeten dat de

brandweer de hele nacht achter incidenten heeft moeten aanrijden.

Citaat afkomstig uit: rapport Evaluatie Vuurwerkbesluit en Transportregelgeving, Twijnstra en Gudde, 18 januari 2008, p. 139

Page 3: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 3

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Introductie pag. 4

Hoofdstuk 2 De consumptie van consumentenvuurwerk pag. 5

Hoofdstuk 3 Methode van onderzoek pag. 9

Hoe worden de maatschappelijke lasten bepaald pag. 10

Logistieke proces m.b.t. consumentenvuurwerk pag. 13

Logistieke model pag. 14

Van bedrijfseconomische naar maatschappelijke lasten pag. 14

Voorbeeld 1 Even een telefooncel opblazen pag. 14

Voorbeeld 2 Oogletsel pag. 16

Hoofdstuk 4 De eerste resultaten pag. 18

Hoofdstuk 5 De verdeling van de opbrengsten pag. 21

Hoofdstuk 6 Een eerste voorspelling voor de periode 2010-15 pag. 23

Vuurwerkconsument: voer voor psychologen en/of sociologen pag. 23

Hoofdstuk 7 Aanbevelingen en adviezen pag. 25

6.1 Vervolgonderzoek 6.2 Bepalen en verfijnen van methode 6.3 …………

Bijlagen Verzoek van de Stichting Staakt het Vuren om onderzoek te doen Indicatieve berekening van het aantal vuurwerkconsumenten per provincie Vuurwerk in Europa Consumentenvuurwerk calculaties (PDF)

Page 4: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 4

Hoofdstuk 1 Introductie

Het bedrag dat tijdens de jaarwisseling aan vuurwerk in Nederland de lucht wordt

ingeschoten groeit gestaag. Volgens diverse krantenartikelen gaat het bij de recentste

jaarwisseling om een bedrag van circa € 70 miljoen alleen in Nederland. In feite is dat bedrag

te zien als de ‘consumptie-uitgave’ van het consumentenvuurwerk. Wie echter de werkelijke

totaalkosten voor de maatschappij als geheel in beeld wil brengen kan hiermee niet

volstaan. De maatschappelijke lasten liggen vele malen hoger.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een globaal, exploratief onderzoek naar de

genoemde maatschappelijke lasten in Nederland. Nadrukkelijk wordt opgemerkt dat het

gaat om een eerste, voorlopige indicatie.

Er wordt in Nederland, voor zover bekend, niet op structurele en systematische wijze

onderzoek verricht naar dit onderwerp. Deze rapportage bevat daarom tevens de contouren

van een model welke daarvoor gebruikt kan worden. Het onderzoek is verricht in opdracht

van het bestuur van de Stichting “Comité Staakt het vuren”. De onderzoeksopdracht is

opgenomen in de bijlagen.

Bij de berekening van de maatschappelijke lasten zal onder meer rekening moeten worden

gehouden met de volgende effecten:

a. Aanwending van de verschillende productiefactoren: arbeid, kapitaal, natuurlijke

grondstoffen;

b. Milieueffecten;

c. Overige effecten;

d. Korte en (middel-)lange termijneffecten.

Naast de bepaling van de bruto lasten zullen in een vervolgonderzoek ook de netto lasten

berekend kunnen worden. Hierbij kan dan met name rekening wordt gehouden met de

netto baten voor de samenleving als geheel. Want naast negatieve zijn, er macro-

economisch, zeker ook positieve effecten te noemen. Het gaat daarbij soms om de andere

kant van dezelfde medaille: de oogletselschade van een vuurwerkslachtoffer leidt ook tot

een inkomen van een oogarts, verpleegster en huisarts. En het opruimen van vuurwerkafval

door medewerkers van de gemeentelijke reinigingsdiensten leidt tot inkomen en dus

consumptief uitgaven bij deze groep werknemers. Voor zover deze inkomens weer worden

aangewend voor bijvoorbeeld consumptieve doeleinden, ontstaat er een positief effect op

de economische groei. Op deze secundaire effecten wordt in het onderhavige rapport

slechts summier ingegaan.

Page 5: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 5

Hoofdstuk 2 De consumptie van consumentenvuurwerk

Tot voor kort waren er in ‘Den Haag’ weinig gegevens bekend over de consumptie van het

consumentenvuurwerk. Het Tweede Kamerlid voor de SP, Remi Poppe, stelde in januari

2008 een tiental vragen aan de regering over met name het consumentenvuurwerk. In de

antwoorden op deze vragen komen zinnen voor als: ´Onbekend is hoeveel schade specifiek

door vuurwerk wordt aangericht.´, ´Opgemerkt moet worden dat deze getallen zijn

vastgesteld op basis van interviews´ (en dus ontbreekt systematische verzameling),

´Omzetcijfers van de (vuurwerk)branche zijn mij niet bekend´, ´Er zijn hierover geen

landelijke cijfers bekend.´ enz.

Uitgebreid speurwerk op internet levert aanvullende informatie op. Het onderzoekbureau

Gfk (Growth from knowledge) publiceert al zo´n twee decennia de z.g. Gfk jaargids. In deze

jaargidsen wordt onderzoek gepresenteerd over een ´bonte mengeling van zaken uit onze

samenleving in relatie tot het doen en denken van de consument´1. Dit bedrijf vermeldt in

ondermeer de jaargidsen 2007 en 2008 interessante feiten over het onderwerp

consumentenvuurwerk. Zoals, sinds 2002 schaffen steeds minder huishoudens tijdens de

jaarwisseling vuurwerk aan. In 2007 koopt minder dan een kwart van de Nederlandse

huishoudens nog zelf vuurwerk. ‘Met name binnen de huishoudens met kinderen wordt

gemiddeld meer vuurwerk gekocht dan in een ander Nederlands huishouden, op grote

afstand gevolgd door de tweeverdieners. Vooral jonge en oudere alleenstaanden en

gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’

Als gekeken wordt naar regionale spreiding blijkt dat het afsteken van vuurwerk met name

populair is in het noordoosten van het land en dan met name in Groningen en vooral

Drenthe2. De Friese huishoudens kopen minder dan gemiddeld vuurwerk. In het westen van

ons land is het afsteken van vuurwerk vooral populair in de provincie Utrecht, in Noord- en

Zuid-Holland daarentegen minder.

Tabel 1Iemand heeft in huishouden vuurwerk aangeschaft

Regio Aanschaf %

Noorden 31

Oosten 30

Westen 23

Zuiden 21

Nederland 24,7%

Er zijn ook enige cijfers per provincie en type huishoudens opgenomen. En dit stelt ons in

staat tot enkele interessante berekeningen naar de verdeling van de vuurwerkconsument

1 Gfk Jaargids 2007, Consumenten- en retailtrends in de Benelux, p.3.

2 Gfk, Jaargids 2008, p. 152

Page 6: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 6

over Nederland. Zie de bijlagen. Hierbij is gebruik gemaakt van de verdeling van de bevolking

over de provincies in januari 2008 op basis van recente CBS gegevens. We hebben hierbij

impliciet verondersteld dat de gezinsgrootte in Nederland in alle provincie ongeveer

hetzelfde is.

Dit betekent, als eerste indicatie, dat naar schatting ruim 4 miljoen Nederlanders tot een

huishouden behoren waarin daadwerkelijk vuurwerk wordt gekocht. Aanvullend onderzoek

kan e.e.a. beter in beeld brengen.

Op basis van dezelfde bron kan over een periode van ongeveer 12 jaar een tijdreeks worden

opgesteld, waarin naar voren komt dat gedurende de periode 1996-2007 er sprake is van

gestaag dalende aankoop van vuurwerk door huishoudens. Zie de bovenstaande grafiek.

De conclusie die uit dit meerjarig onderzoek getrokken kan worden is dat sinds 2002 het

vuurwerkenthousiasme zich vooral concentreert bij een steeds kleinere groep mensen. Als

we dit combineren met het gegeven dat de jaarlijkse vuurwerkomzet de afgelopen jaren

gestaag is gestegen, dan betekent dat dus dat steeds minder personen steeds meer uitgeven

aan vuurwerk. De concentratiegraad neemt als het ware toe. Dit is een belangrijk gegeven

vooral als dit gecombineerd wordt met de trend van fors stijgende maatschappelijke lasten.

We komen hier in het vervolg van dit hoofdstuk op terug.

Tenslotte een grafiek die de verdeling geeft van de vuurwerkconsumenten naar

verschillende huishoudtypen, jaarwisseling 2007/08.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1996 1998 2000 2002 2004 2006

Reeks1

Page 7: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 7

In de zomer van 2008 werden de resultaten bekend van een TNS NIPO onderzoek dat is

uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties3.

De centrale doelstelling van dit nieuwe onderzoek was vooral om inzicht te verwerven in de

opvattingen van Nederlanders over afsteektijden van vuurwerk en de houding tegenover

een eventuele beperking van de afsteektijden. Een van de belangrijkste conclusies is

opnieuw dat de meningen inderdaad sterk verdeeld zijn. Maar in tegenstelling tot eerder

onderzoek wordt nu gevonden dat ‘iets meer dan de helft (52%) van de Nederlanders staat

tamelijk tot zeer positief tegenover het afsteken van vuurwerk met oud en nieuw, terwijl

bijna de helft (47%) daar tamelijk tot zeer negatief tegenover staat. De groep die zeer

negatief tegenover het afsteken van vuurwerk met oud en nieuw staat, is groter dan de

groep die daar zeer positief tegenover staat (respectievelijk 21% en 13%).’

Dit onderzoek bevestigt tevens de eerdere conclusies van onderzoekbureau Gfk dat er

slechts een kleine groep mensen is die vuurwerk afsteekt (zo’n 19% volgens dit TNS NIPO

rapport; bijna 25% in het Gfk rapport). De rest steekt nooit of zelden bij jaarwisselingen

vuurwerk af. ‘Ruim zes op de tien Nederlanders (64%) zeggen de afgelopen vijf

jaarwisselingen zelfs nooit vuurwerk te hebben afgestoken.’

3 Tns nipo F2745, Vuurwerk gepeild, Kwantitatief onderzoek rond uitbreiding vuurwerkverbod oud en nieuw,

juli/augustus 2008

Page 8: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 8

Om het beeld compleet te maken nog een aantal relevante passages uit het TNS NIPO

rapport:

Het blijkt dat ruim vier op de tien mensen (42%) het ‘leuk vinden om naar vuurwerk te kijken, maar het

zelf niet af te steken’. (p.11)

Mannen (28%) vinden vuurwerk vaker leuk om naar te kijken én leuk om af te steken dan

vrouwen (10%). De helft van de vrouwen (51%) vindt vuurwerk leuk om naar te kijken

zonder het zelf af te steken. Dat geldt voor een op de drie (33%) mannen. (p.11)

Siervuurwerk wordt door bijna alle gebruikers afgestoken, knalvuurwerk door slechts een op de vijf

mensen die vuurwerk afsteken.(p.28)

Vuurwerk veroorzaakt overlast in de publieke ruimte, aldus zes op de tien Nederlanders. De

groep die persoonlijk overlast zegt te ondervinden door vuurwerk is een stuk kleiner

(ongeveer een kwart). Als het gaat om de persoonlijke veiligheid op straat, dan voelt de helft

van de Nederlanders zich bedreigd. Slechts een kwart zegt persoonlijke overlast te ervaren;

mogelijk omdat mensen die zich bedreigd voelen de straat niet op gaan. Een op de tien

Nederlanders zegt veel schade door vuurwerk te ondervinden: voor een deel is dit psychische

of fysieke schade, voor een deel is dit materiële schade. Dat kwam, volgens de getroffenen,

in alle gevallen door het afsteekgedrag van anderen. Volgens een meerderheid van de

Nederlanders die overlast of persoonlijke schade ondervinden, is knalvuurwerk daar meer

voor verantwoordelijk dan siervuurwerk. (p. 28)

Het afsteken van vuurwerk is bij lange na niet het grootste probleem ten tijde van de

jaarwisseling, aldus de Nederlander. Met name vandalisme en geweld tegen hulpverleners

worden veel vaker als een groot probleem gezien. Als het aan de Nederlanders ligt, zou de

bestrijding van deze twee vormen van overlast ten tijde van oud en nieuw topprioriteit

moeten krijgen bij de politie. De overlast door vuurwerk, voor ongeveer een kwart van de

Nederlanders een groot probleem met oud en nieuw, zou voor slechts een op de twintig

Nederlanders topprioriteit moeten krijgen bij de politie. (p. 28)

Ook een conclusie uit het kwalitatieve rapport die gestaafd kan worden: de meeste

Nederlanders zijn niet goed op de hoogte van de huidige afsteektijden. Slechts een op de drie

Nederlanders kent de juiste tijden. (p. 28)

Tot zover de opvattingen van de Nederlanders en datgene wat daarover bij regering

en volksvertegenwoordiging bekend is. We gaan nu in op de vraag naar de totale

maatschappelijke schade.

Page 9: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 9

Hoofdstuk 3 Methode van onderzoek

In december 2007 stelt de Partij voor de Dieren dat de jaarlijkse kosten van het afsteken van

vuurwerk rond oud en nieuw zo rond 450 miljoen liggen en dit circa 3 miljoen kilo afval

oplevert. De gemeente Groningen berekent voor deze jaarwisseling de kosten van schade op

circa 122.000 terwijl de gemeente Vlissingen een bedrag van 22.000 bekend maakt. Twee

gemeenten als voorbeeld, omdat niet van alle gemeenten deze schadepost bekend is.

In dit onderzoekrapport wordt een eerste, globale berekening gegeven van de schade die

optreedt voor de Nederlandse samenleving als geheel door o.m. het afsteken van het

vuurwerk rondom de jaarwisseling. Wij geven in dit hoofdstuk zowel uitleg over de gebruikte

methode(n) als een nadere onderbouwing van de berekeningen in het volgende hoofdstuk.

Daar worden de belangrijkste resultaten weergegeven.

In Nederland werd bij de jaarwisseling 2007/2008 voor rond de € 70 miljoen aan vuurwerk

de lucht in geschoten. De kosten van de schade die het afsteken oplevert is niet op

eenvoudige wijze vast te stellen. Behalve zeer beperkte schattingen in krantenartikelen

hebben we geen bronnen kunnen vinden die de totale schade voor de Nederlandse

samenleving berekenen. Bovengenoemde bedragen van de gemeenten zijn in feite slechts

het topje van de ijsberg. In het in opdracht van de ministeries van VROM en VenW door

organisatieadviesbureau Twijnstra en Gudde begin 2008 opgestelde rapport ‘Evaluatie

Vuurwerkbesluit en Transportregelgeving’ komt dan ook de volgende passage voor:

Maatschappelijke schade

De hoeveelheid maatschappelijke schade (inzet brandweer, schade aan eigendommen) en het aantal

lichamelijke letsels zijn toegenomen ten gevolge van vuurwerk. Dit feit komt onvoldoende naar voren doordat

registraties van incidenten geen werkelijke weergave van het gebeuren weergeven. Berichtgeving hierover is

niet in overeenstemming met de feitelijke situatie. Als er beweerd wordt dat de vuurwerknacht is meegevallen

wordt daarbij vergeten dat de brandweer de hele nacht achter incidenten heeft moeten aanrijden.

Het is opvallend hoe weinig gegevens er feitelijk bekend zijn. Te meer omdat er reeds jaren

over dit onderwerp wordt gesproken en gediscussieerd. Zoals verderop ook nog zal blijken

worden veel gegevens ad hoc geproduceerd door middels enquêtes die door beleidsmakers

worden geïnitieerd. Vrij algemeen is de mening onder beleidsmakers dat de lasten van de

maatschappelijke schade over het algemeen te laag worden ingeschat. Relevant zijn dan ook

daarover de opmerkingen in het rapport van de breed samengestelde commissie de Graaf.

Hier wordt gesteld4:

De omvang van de totale kosten gemaakt tijdens de jaarwisseling (extra inzet politie, brandweer,

ambulancezorg, etc.) maar ook indirecte maatschappelijke schade geleden tijdens de jaarwisseling

zal vele malen groter zijn dan de cijfers genoemd door de verzekeraars.

In het vervolg zullen wij vooral gebruik maken van de term Maatschappelijke lasten in plaats

van de term Maatschappelijk kosten. Het woord kosten suggereert een verband met

4 Rapport Commissie overlast jaarwisseling, P. 13

Page 10: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 10

geldelijke uitgaven, terwijl de term ‘lasten’ naast financiële vooral ook niet- financiële

gevolgen meeneemt.

Hoe worden de maatschappelijke lasten bepaald?

Er kan daarbij worden gekozen voor verschillende invalshoeken. Een zeer gangbare

methodiek is die waarbij aangesloten wordt bij de verschillende logistieke onderdelen van

de totale keten (produktie-opslag-vervoer-verbruik-opruim). Een recent voorbeeld van deze

analysemethode treft men aan in het rapport dat het organisatieadviesbureau Twijnstra

Gudde in opdracht van het Ministeries van VROM en VenW heeft opgesteld en dat is

verschenen op 18 januari 20085. Zie het bijgaand kader

Deze methode is ook zeer geschikt om aan te geven welke verschillende ministeries en

andere overheidsinstanties zich bezig houden met de problematiek rondom het

consumentenvuurwerk. Een samenvatting daarvan treft men aan op pagina 55 van genoemd

rapport en is hieronder opgenomen.

5 Rapport Evaluatie Vuurwerkbesluit en Transportregelgeving, Twijnstra en Gudde, 18 januari 2008,

Op deze wijze is gekomen tot de volgende 11 aandachtsgebieden:

1. Opslag consumentenvuurwerk

2. Keuringen door inspectie-instellingen

3. Opslag professioneel vuurwerk

4. Verkoop consumentenvuurwerk

5. Verpakkingsverplichtingen/aanduidingen

6. Afsteken professioneel vuurwerk

7. Invoer en doorvoer van vuurwerk

8. Transport en aflevering vuurwerk

9. Handhaving

10. Bestrijding calamiteiten

11. Samenwerking en kennisuitwisseling overheid en branche

Over deze aandachtsgebieden zullen in het onderzoek uitspraken worden

gedaan. Aan deze onderwerpen wordt in de gegevensverzameling

aandacht

besteed.

Page 11: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 11

Op deze wijze wordt een eerste indruk verkregen van het aantal ambtenaren, commissies,

adviseurs, e.d. dat niet alleen bij de totstandkoming maar ook bij de implementatie,

uitvoering en handhaving van deze regelgeving belast is. Daarnaast gaat het niet alleen om

activiteiten door de particuliere sector, maar speelt ook de inzet van de semi-overheid en

particuliere sector (zoals zorgverzekeraars, ziekenhuizen, oogartsen, etc.) een belangrijke

rol.

Bij een andere invalshoek ligt de nadruk meer op de totale lasten voor de maatschappij,

waarbij de nadruk vooral ligt op de opgeofferde alternatieve aanwendbaarheid. Immers een

fabriek, arbeidkracht of vervoersmiddel (of meer algemeen: productie- of

vervoerscapaciteit) dat ingezet wordt voor de productie, opslag of vervoer van

consumentenvuurwerk, kan niet meer worden ingezet voor andere, meer maatschappij-

verantwoordelijke doelen. Bovendien vindt er veelal een bepaalde, onomkeerbare belasting

plaats van het ecologische systeem.

We beginnen met een voorlopige inventarisatie, die gebaseerd is op een combinatie van de

twee bovengenoemde methodieken. Enerzijds wordt er gebruik gemaakt van de ideeën die

Dr. R. Hueting reeds in 1974 in z’n proefschrift formuleerde over Financiële Schade,

Functieverlies, Milieuverslechtering, etc. Hiermee wordt in feite de alternatieve

aanwendbaarheid in de vorm van maatschappelijke offers c.q. kosten gemeten. Anderzijds

wordt aangesloten bij het logistieke model, waarbij verschillende hoofd- en subprocessen

zullen (kunnen) worden onderscheiden. Het gehele model wordt gepresenteerd in figuur 1

(volgende pagina).

Aan de hand van dit analysemodel zal een compleet (of in ieder geval zo’n volledig mogelijk)

beeld verworven worden van de verschillende activiteiten en daarmee gepaard gaande

kosten. Deze inventarisatie dient op een systematische manier te geschieden zodat op een

Page 12: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 12

inzichtelijke manier niet alleen de gegevens gepresenteerd maar ook verantwoord kunnen

worden. In deze fase van het onderzoek is dit extra relevant omdat ook andere onderzoekers

dan gemakkelijk een bijdrage (in de vorm van een uitbreiding, verdieping of verfijning

bijvoorbeeld) kunnen leveren aan het gepresenteerde cijfermateriaal.

Verborgen lasten: een voorbeeld

TNT Post heeft volgens wikipedia ongeveer 20 000 brievenbussen in Nederland. “Vanaf eind

december vernauwt TNT Post de openingen in de brievenbus om zo vandalisme met

vuurwerk tegen te gaan. Door het ontsteken van vuurwerk in de brievenbus wordt er aan de

rode en oranje kasten anders ieder jaar veel schade aangebracht. Rond de jaarwisseling wordt

de opening helemaal afgesloten, of de hele brievenbus weggehaald.”

Page 13: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 13

productie

buitenland

productie

binnenland

opslag

vuurwerk

winkel 1

winkel 2

winkel 3

winkel 4

winkel 5

vernietiging opslag

door

gemeente

buitenland

binnenland

publiek

Figuur 1 Het logistieke proces m.b.t. consumentenvuurwerk

Page 14: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 14

Logistieke model

De logistieke ‘doorloopprocedure’ kan als model dienen, waarbij onderscheid wordt

gemaakt naar bijvoorbeeld productieprocessen, transportprocessen, afvalvernietiging, etc.

Op deze wijze valt er een Integrale maatschappelijke kostprijs te berekenen, waardoor een

relevant afwegingskader kan gaan ontstaan. Eventueel kan hier rekening worden gehouden

met een toepassing van het ‘profijtbeginsel’ en dan met name voor negatieve effecten: de

vervuiler betaalt! (cf. verwijderingsbijdrage in de huishoudelijke apparaten sector)

Beschrijving categorieën en systematiek van het gegevensmodel

Elk fase van de logistieke keten wordt voorzien van een hoofdnummer, waarbij een

subnummer gebruikt wordt voor een andere detaillering.

Bijvoorbeeld de volgende hoofdfasen worden onderscheiden:

fase Aanduiding

1.0 Productiefaciliteiten

2.0 Opslag/transport groothandel

3.0 Detailhandel

4.0 Consumptie /afsteken door publiek

5.0 Opruimen en bewaking

6.0 Opslag afval en in beslag genomen zaken

7.0 Verwerking afval en vernietiging

8.0 Afvoer naar buitenland en binnenland

Van bedrijfseconomische kosten naar maatschappelijke lasten

We lichten aan de hand van twee voorbeelden het verschil tussen bedrijfseconomische

kosten en maatschappelijke lasten toe.

Voorbeeld 1: Even een telefooncel opblazen?

In de aanloop naar de jaarwisseling 2006-2007 werd in Sprang-Capelle door een vijftal

jongens met vuurwerk een telefooncel opgeblazen. Zie het krantenartikel in het omrande

kader. Als we de kosten van deze ´gebeurtenis ´op een rij zetten, dan blijkt dat deze veel

groter zijn dan op het eerste gezicht wordt vermoed.

Vijf arrestaties na opblazen telefooncel met vuurwerk

De politie heeft zaterdagavond vijf mannen (18-21 jaar) uit Sprang-Capelle aangehouden die vlak

daarvoor in hun woonplaats een telefooncel met vuurwerk hadden opgeblazen. Dat meldde de

politie zondag. De vijf werden opgepakt op aanwijzing van getuigen. Ze zijn in voorlopige hechtenis

genomen. De politie onderzoekt of zij verantwoordelijk zijn voor vernielingen de afgelopen weken

in Sprang-Capelle. De politie verwacht de komende dagen meer arrestaties rond deze vernielingen

te verrichten.

December 2006, ANP-Novem

Page 15: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 15

De gemeente zal waarschijnlijk melden dat de extra kosten bestaan uit de inzet van de

milieudienst voor het opruimen van de opgeblazen cel. Dit wordt door ons berekend op een

bedrag van € 500,-. De eigenaar van de telefooncel zal in eerste instantie de schade bepalen

op de huidige boekwaarde van de telefooncel. In ons voorbeeld is deze geschat op circa €

2.000,- . Daarmee zijn echter slechts de meest in het ooglopende kosten bepaald. En het zijn

bij benadering deze kosten die men in het verleden veelal terugvindt in de media.

Daarbij valt al direct op hoe groot de onzekerheid is rondom de vaststelling van de

werkelijke kosten. Immers, er zijn in dit eenvoudige voorbeeld al een drietal voor de

handliggende schadebedragen te noemen: 500 (alleen de directe kosten van de inzet van de

milieudienst), 2.000 (de actuele waarde van de opgeblazen telefooncel) of 500 + 2000 =

2.500 (de som van beide). Zonder nader onderzoek van de gegevens en duidelijke afspraken

over de waardebepaling blijft onzekerheid bestaan en wordt het publiek verkeerd

geïnformeerd.

Wie echter het publieke debat wil voeren, dient niet alleen rekening te houden met de

directe bedrijfseconomische uitgaven. Het gaat dan uiteindelijk om de maatschappelijke

schade waarover ook in het eerdere genoemde evaluatierapport van Twijnstra en Gudde

wordt gesproken. En dat heeft tot gevolg dat het financiële plaatje er geheel anders uit komt

te zien.

Ons voorbeeld van de opgeblazen telefooncel kan leiden tot de volgende opsomming aan

maatschappelijke lasten:

De totale maatschappelijke lasten worden nu berekend op zo’n 10.000 euro. Dat is maar

liefst meer dan twintig keer zoveel als de variant waarin alleen rekening wordt gehouden

vijf mannen blazen een telefooncel op aantal waarde totaal

A vuurwerk kopen, instellen, ploffen: 2,5 25 63

B waarde opgeblazen telefooncel

2.000

C nieuwe telefooncel installeren (aanschaf, installaties

5.000

D

getuigen melden zich bij politie, politieagent maakt

proces-verbaal op 1 100 100

E recherche onderzoek: ondervragen, arrestatie, etc.

500

F rechtspraak, advocatuur, etc.

500

G brandweer met 5 pers 5 200 1.000

H opruimen milieudienst

500

I overige kosten

338

totaal

10.000

Page 16: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 16

met de inzet van de milieudienst. Hiermee worden de financiële effecten van de opgeblazen

telefooncel vertaald naar maatschappelijke lasten. De vraag die gesteld kan worden ligt voor

de hand: is het de bevolking van Nederland zo’n bedrag daadwerkelijk allemaal waard?

Voorbeeld 2: oogletsel

We willen nog een tweede voorbeeld geven waarbij met name niet effecten op een object

maar juist op een mens (subject) centraal staan. In dit voorbeeld zal nog meer blijken hoe de

meeste kosten en gevolgen in eerste instantie niet-zichtbaar zijn. Bij de jaarwisseling 2007-

2008 zijn er ongeveer 1.100 gewonden geregistreerd, zo blijkt uit onderzoek van Consument

en Veiligheid. Veelal waren dat kinderen jonger dan 15 jaar en de meeste slachtoffers vielen

voor het einde van 2007. Van de gewonden werd ongeveer vijf procent opgenomen in het

ziekenhuis. Een jaar eerder waren er ongeveer 960 gewonden, waarvan tien procent werd

opgenomen in een ziekenhuis.

Om voor al deze individuele gevallen de totale lasten te bepalen is geen eenvoudige

rekensom. Het gaat daarbij immers niet alleen om de directe kosten, maar ook om de

indirecte kosten die zich vooral op middellange termijn manifesteren. Bij de berekening van

de financiële schade kan ook nu gekeken worden naar de individuele schade. Een

oogoperatie kost een bepaald bedrag en de daarop volgende verzorging- en

begeleidingsuren zijn in principe te berekenen. Waar echter bijvoorbeeld veelal

onvoldoende rekening mee wordt gehouden, zijn de extra kosten die door de verschillende

organisaties worden gemaakt omdat reeds vooraf rekening wordt gehouden met mogelijke

gevolgen. Operatieteams moeten paraat staan, ziekenautochauffeurs evenals brandweerlui

zijn stand-by, etc.

Hiermee is het financiële plaatje echter nog niet volledig bepaald. Voor de bepaling van de

maatschappelijke lasten zal ook een waarde moeten worden berekend voor het verlies aan

gezichtsvermogen gedurende bijvoorbeeld 30 jaar, de verminderde economische

inzetbaarheid, e.d. om maar iets te noemen. Ook in dit geval stijgen de maatschappelijke

lasten tot grote hoogte.

Jaarwisseling 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Aantal ongevallen 1296 1200 900 972 756 612 612 648 972 1116

Gemiddeld aantal ongevallen 908 908 908 908 908 908 908 908 908 908

Ziekenhuisopnamen 38 11 51 56 22 53 60 51 93 53

Gemiddeld aantal opnames 49 49 49 49 49 49 49 49 49 49

Page 17: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 17

Nu duidelijk is dat er grote verschillen bestaan tussen de in de media genoemde bedragen

en de daadwerkelijke maatschappelijke lasten van het vuurwerk, kunnen we op eenvoudige

wijze aangeven hoe deze verschillen vooral ontstaan. Daartoe hebben we onderstaande

tabel opgesteld voor voorbeeld 1. het opblazen van de telefooncel. De posten genummerd

A. t/m I. verwijzen naar de overeenkomstige rijen in de eerdere tabel.

In het nieuws wordt voornamelijk gesproken over het totaalbedrag in de eerste kolom, in

ons voorbeeld 2.500 euro. In de informatie die gemeenten verstrekken aan de

gemeenteraad zijn de bedragen doorgaans nog lager. In ons voorbeeld zou waarschijnlijk

slechts een bedrag van 500 euro als schade worden opgegeven. De totale maatschappelijke

lasten bedragen echter hiervan het twintigvoudige! Het wordt tijd dat deze cijfers jaarlijks

worden berekend en gepubliceerd worden per gemeente. De VNG zou hierin een belangrijke

rol kunnen spelen.

Onze tussenconclusie is dan ook dat er zeker meer onderzoek noodzakelijk is zodat de

integrale maatschappelijke kostprijs zichtbaar wordt. Alleen met deze informatie kan door

de politiek een weloverwogen beslissing worden genomen.

kostenpost bedrijfseconomisch maatschappelijk Totaal

direct indirect direct Indirect

A 75 75

B 2000 2000

C 5000 5000

D 100 100

E 500 500

F 500 500

G 1000 1000

H 500 500

I 325 325

Totaal 2500 5000 1075 1425 10000

Page 18: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 18

Hoofdstuk 4 De eerste resultaten

Het huidige onderzoek heeft tot nu toe geleid tot het volgende overzicht aan maatschappelijke lasten:

Fase Bron Pagina aantal prijs totaal toelichting

960.165.667 1.1

4.2 1 12 1000 30.000,00 30.000.000,00 Geregistreerde slachtoffers ziekenhuizen

1 12 1000 1.000,00 1.000.000,00 Niet-geregistreerde slachtoffers bezoek huisartsen & andere medici

2.000.000,00 Revalidatie: lichamelijk (brandwonden) en psychisch/traumaverwerking

2000 90.000,00 180.000.000,00 Levenslange effecten op inidividuele levens

1 12 1,56 3.000.000,00 4.666.666,67 Gemiddelde aantal dodelijke slachtoffers 1996-2004

1 12

25.000.000,00 3% extra kosten brandverzekeraars

1 12 1000 10.000,00 10.000.000,00 brievenbus vervangen TPG post/JCDecaux

6.0 1 14

10.500.000,00 maatschappelijke kosten verboden consumentenvuurwerk

6.1 1 16

10.000.000,00 toezichts en opsporingstaken verboden consumentenvuurwerk

6.2. 2

50 5000 250.000,00 10 man, 2 maand, prijs per maand, schatting JBB

4.1 2 4

100.000.000,00 fijnstof en milieu-effecten

4.1 3 64

5.000.000,00 brandweer inzet bij niet-branden

4.2

60.000.000,00 consumptieve aanschaf vuurwerk door particulieren

1500 2000 3.000.000,00 jaarwisseling gerelateerde arrestaties

433 10000 4.330.000,00 zwerfafval afvoeren en opruimen

300 1500 450.000,00 Amsterdam brandweer: 300 meldingen, ambulance: 20 vuurwerkslachtoffers

Page 19: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 19

In een aparte bijlage (pdf-formaat) treft men de laatste calculaties aan. Zie de gegevens op

de website van www.staakthetvuren.nl.

Aantal effecten die nog op waarde gewaardeerd kunnen worden

• Hoofdprocessen

• Afsteken van het vuurwerk

• Beslag op de productie- en vervoercapaciteit van een land

• Hulpprocessen (p. 202):

• Afvoer en Verwerking van de afval, o.a. inzet van de milieudiensten (personeel,

materiaal, etc.)

• Effect op mensen: ziekenhuisopnames, psychische schade

• Extra inzet politiediensten, beveiligingsdiensten, rechters, gevangenissen, etc.

• Overslag van de goederen

• Vervoer over het land

• Globale opwarming van de aarde p.m.

• Temperatuurverandering

• Geluidsoverlast

• Opruimen en herstelwerkzaamheden

• In de openbare ruimte (o.a. bushaltes) en van particulier bezit (auto´s!’

• Overige effecten

Er moet uiteraard onderscheid worden gemaakt tussen kosten ten gevolge van vuurwerk en

kosten van niet-vuurwerk gerelateerde zaken. Een andere indeling is die van de lasten op

‘korte termijn’ (dat betekent in dit geval op zeg ca 31/12 t/m 01/01) en op de ‘middellange

termijn’ waarmee we doelen op de periode vanaf 02-1. Hierbij gaat het veelal om indirecte

of gevolgkosten.

De gevolgde methode is deels gebaseerd op bestudering van cases die in de media werden

aangetroffen.

Op basis van een eerste inventarisatie met behulp van het geschetste logistieke model kan worden

gesteld dat de maatschappelijke lasten in de range van euro 800 miljoen tot 1 miljard vallen. Bij dit

indicatief onderzoek is via verschillende openbare bronnen een bedrag berekend. Hierbij is onder

meer slechts marginaal rekening gehouden met de effecten op het milieu. Deze lasten, die van

significanteen soms onomkeerbare invloed lijken te zijn, moeten de komende tijd oed in beeld

worden gebracht.

Illustratie van ambtelijke inspanningen: Gemeente Smallingerland

Een overzichtelijk voorbeeld van de inspanningen die de gemeentelijke overheid pleegt treffen we

aan in het door B&W van de gemeente Smallingerland in het kader van de Wet milieubeheer (Wm)

uitgebracht milieuverslag 2006 (p. 12).

Page 20: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 20

Vuurwerk

In 2006 waren in Smallingerland 7 verkooppunten aanwezig. In eerste instantie zijn, voorafgaand aan de verkoopperiode, de bewaarplaatsen gecontroleerd. Daarbij is met name gelet op de constructie en de aanwezigheid van vuurwerk. De voorgaande jaren werden deze controles uitgevoerd in samenwerking met de politie. De politie heeft daar in 2006 echter geen capaciteit voor beschikbaar gesteld. In de verkoopperiode is intensief gecontroleerd op de voorschriften van de milieu- en verkoopvergunning. Bij deze controles is de politie op afroep beschikbaar. Geconstateerd is dat de verkooppunten de zaken goed op orde hebben.

Page 21: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 21

Hoofdstuk 5 De verdeling van de opbrengsten

In dit onderzoek hebben we gebruik gemaakt van het door ons ontwikkelde analyse- en

voorspelmodel IFIM-i (Integral Fireworks Model version 1.0). Met dit eenvoudige model wordt inzicht

verkregen in een aantal relevante zaken ,zoals de opbrengstverdeling van het vuurwerkomzet over

verschillende groepen in Nederland en de globale verdeling van de milieu- en afvaleffecten over die

groepen.

We hebben enkele gesprekken gevoerd met financiële deskundigen van banken over de omvang van

de benodigde investering door de vuurwerkdetailhandel. Een gemiddelde ondernemer die aan het

eind van het jaar vuurwerk verkoopt dient een aanvullende investering te realiseren van globaal € 40

tot 80.000,- om te kunnen voldoen aan de geldende regelgeving (die vooral is vastgelegd in het

Vuurwerkbesluit). De brutowinstmarge bedraagt circa 25%, hoewel daarbij grote verschillen

voorkomen, afhankelijk van importeur, regio, plaatselijke concurrentie, etc.

Op basis van een aantal theoretische en realistisch geachte aannames zijn verschillende

berekeningen uitgevoerd. Wij bespreken de resultaten kort. Indien een Nederlandse

vuurwerkconsument euro 1.000 in de winkel besteedt, dan heeft dat een aantal effecten:

1. Van het bestede bedrag vloeit circa 19% rechtstreeks naar de staatskas door de omzet- belasting.

Uiteindelijk ontvangt de Nederlandse overheid (Rijk en Gemeente) zo’n 29% van deze

consumentenuitgave. Circa 57% gaat naar het buitenland (vooral China) als inkoopprijs, terwijl de

winkelier en de Nederlandse importeur elk zo’n 7% ontvangen.

2. Kijkt men alleen naar het effect op de Nederlandse economie dan wordt de ruim 43,3% (29% +

7% + 7%) ofwel 433 euro, als volgt verdeeld over de participanten:

Tabel 2 Verdeling van € 1000 vuurwerkomzet in Nederland Rijk en gemeente 287 66%

Detailhandel 73 17%

Importeur/Groothandel 73 17%

Totaal 433 100%

3. Hetzelfde model is gebruikt om de verdeling van de maatschappelijke milieu- en afvallasten te

bepalen. Onze eerste indicatieve berekeningen geven het volgende beeld:

Tabel 3 Verdeling maatschappelijke lasten o.b.v. E 1000 besteding Rijk en gemeente 58,3 80%

Detailhandel 7,3 10%

Importeur/Groothandel 7,3 10%

Totaal 72,9 100%

Page 22: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 22

Nader onderzoek moet worden gedaan naar de validiteit van het model IFIM-i, zodat toekomstige

aanpassingen voor nauwkeuriger resultaten kunnen zorgen.

Page 23: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 23

Hoofdstuk 6 Een eerste voorspelling voor de periode 2010-2015

Voor economen en statistici is het vuurwerk blijkbaar geen interessant studieobject. Er is in

Nederland namelijk weinig tot geen economisch onderzoek gedaan naar de prijsontwikkeling van

vuurwerkproducten. Wel is er in 2002 is door het bureau EIM een onderzoeksrapport opgesteld naar

de mogelijke effecten van een belastingheffing op vuurwerk. In hoeverre kan een verhoging van de

prijs, veroorzaakt door een specifieke prijsophogende belasting, de aanschaf en het gebruik

ontmoedigen? In z’n algemeenheid zal dit betekenen dat er substitutie-effecten (vuurwerk

vervangen door andere producten, waaronder mogelijk illegaal vuurwerk) en inkomenseffecten

(meer belastinginkomsten en een winsteffect bij de handel) optreden. Dit valt wellicht mede te

onderzoeken door gebruik te maken van de ervaringen en resultaten die het gevolg zijn van de

invoering van de verwijderingsbijdrage enige jaren geleden.

De ontwikkeling van de vuurwerkkosten voor de periode 2010-2015 kan op verschillende manieren

onderbouwd worden. Bergmann heeft daarbij o.a. een inschatting gemaakt van de prijsaanpassingen

die de komende jaren zich zullen voordoen. Door allerlei ontwikkelingen in China en in Nederland

valt te verwachten dat de prijzen de komende jaren fors zullen stijgen:

a. Door de verdergaande economische ontwikkeling van China (waar veruit het merendeel van

de vuurwerkproductie plaatsvindt) zullen de arbeidskosten daar toenemen;

b. Een relatief sterke stijging van de transportkosten o.a. het gevolg van de extra aanvoerkosten

van papier, klei en springstof voor en tijdens de productie als mede de hogere

transportkosten naar Nederland;

c. Verhoogde veiligheidseisen door de verschillende overheden en daardoor steeds meer

managementtijd vergende interne toezichteisen;

Uitgaande van een realistisch geacht scenario van gemiddeld 10% omzetstijging per jaar ontstaat het

volgende beeld voor de omzet aan consumentenvuurwerk. Zie bijgaande tabel.

Indien, als een eerste benadering, wordt verondersteld dat de verhouding tussen maatschappelijke

lasten en de nationale vuurwerkomzet in Nederland de komende jaren ongeveer hetzelfde zal

blijven, dan betekent dit dat de geprognosticeerde maatschappelijk lasten zullen stijgen naar een

bedrag ver boven de 1 miljard. De ontwikkeling van de maatschappelijke lasten is weergegeven in

bovenstaande tabel.

2007/8 2008/9 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16

70 77 85 93 102 113 124 136 150

tabel Prognose ontwikkeling vuurwerkomzet in Nederland

Page 24: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 24

De vuurwerkconsument: voer voor psychologen en/of sociologen?

In de door ons gelezen rapportages is het opvallend hoe weinig aandacht er is voor de

vuurwerkconsument. Wat zijn eigenlijk de behoeften en motivaties die deze consument doen

besluiten vuurwerk aan te schaffen? In het uitvoerige rapport van Twijnstra & Gudde bijvoorbeeld is

dit dan ook een onderbelicht gebied. Ons inziens vraagt dit om aanvullend onderzoek. Onderzoek

naar producenten- en vooral consumentengedrag. Waarom schaffen mensen überhaupt vuurwerk

aan? Zijn sensatie, plezierbeleving of thrill seeking de enige motieven? Waarom halen bepaalde

mensen gevaarlijke handelingen uit met vuurwerk? Etc.

Centraal verzamelen van de gegevens in een databank voor analyse en nader onderzoek is

noodzakelijk. Daartoe o.m. oprichting van een organisatie die allerlei gegevens systematisch

verzamelt. Publicatie van statistieken door CBS.

Voorafgaande berekeningen zijn indicatief en dienen nader onderzocht te worden. Het

vervolg zou dan ook kunnen zijn het verder uitwerken van het logistieke model.

2007/8 2008/9 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16

840 924 1.016 1.118 1.230 1.353 1.488 1.637 1.801

tabel ontwikkeling maatschappelijke lasten

Page 25: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 25

Hoofdstuk 7 Andere aanbevelingen

Branche onderzoek van de consumentenvuurwerkbranche kan nuttig zijn, zodat beter inzicht

wordt verkregen in de investeringen die individuele bedrijven doen en de risico’s die zij in

bedrijfseconomische zin lopen.

Er is tot nu toe sprake van veel incidenteel onderzoek en er is amper structureel opgezet,

meerjarig en multidisciplinair onderzoek.

Ook gezien de bedragen die het de maatschappij jaarlijks kost, de verdeeldheid onder de

bevolking en de consequenties indien er iets misgaat, verbaast het ons dat er geen

onderzoeksprogramma/budget hiervoor is.

Degene die van de baten genieten: de bedrijfstak (importeurs, winkeliers, banken/financiers,

bouwers van vuurwerkbunkers (wat is eigenlijk de gemiddelde investering?),transporteurs,

oogartsen, huisartsen, andere medici, de onderzoekbureaus, de commissieleden van cie de

graaf, etc. journalisten. Deze baten zijn veelal indirect en moeilijker te meten dan de directe

lasten.

Gewenst is aanvullend branche/onderzoek, onze eerste indruk is gevestigd op basis van

eigen gesprekken met financiers, brutowinstmarges zo rond 20-30% voor legaal vuurwerk,

illegaal vuurwerk hoger (zelfs wel mogelijk 100%),

Op bedrijfstakniveau kan een z.g. in- en outputanalyse hulp bieden om inzicht te krijgen in

de werkelijke omvang en verdeling van de bruto/toegevoegde waarde.

De Vereniging Evenementenvuurwerk Nederland (VEN) is een organisatie die - in de ruimste zin van het woord - de belangen van haar leden behartigt. Zo wordt er heel veel tijd en geld in kwaliteitscontrole geïnvesteerd. De VEN verzorgt in samenwerking met de Hogeschool van Utrecht een pyrotechnische opleiding voor het afleveren van zeer vakbekwame personen. Deze pyrotechnici dragen een groot deel bij aan kwaliteit en veiligheid bij evenementenvuurwerken en special effects. www.vuurwerkbranche.nl

Page 26: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 26

Bijlage

Verzoek van de Stichting Staakt Het Vuren aan drs. Benn Bergmann om onderzoek te doen

Aan:

Drs.J.B. Bergmann

xxxxxxxxxxxxx

xxxxxxx Groningen

Groningen, 11 Augustus 2008

Geachte heer Bergmann,

Naar aanleiding van ons gesprek op vrijdag 8 augustus j.l. verzoeken

wij u beleefd t een beperkt, exploratief onderzoek te verrichten

naar met name de totale maatschappelijke lasten (en eventueel baten)

van het afsteken van vuurwerk rond Oud en Nieuw 2007/2008.

Ook verzoeken wij u beleefd om een indicatieve voorspelling te doen

voor de komende vijf jaar.

Graag horen we ook uw mening over de schatting van de Partij voor de

Dieren, verwoord in haar brief aan de Tweede Kamer .

Zoals u bekend organiseert de stichting op woensdag 10 december 2008

conform onze doelstellingen in Groningen haar eerste symposium

‘Staakt Het Vuren. Waarom één miljard verknallen? .

Wij stellen het bijzonder op prijs uw rapportage uiterlijk 1

december 2008 te ontvangen.

Met dank voor uw medewerking,

Paul Steverink, voorzitter

Page 27: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 27

Bijlage Indicatieve berekening van het aantal vuurwerkconsumenten per provincie

provincie aanschaf% inwoners vuurwerkconsument

Groningen 23,0% 572.975 131.784

Drenthe 42,0% 488.262 205.070

Friesland 29,0% 643.320 186.563

Overijssel a) 25,1% 1.120.218 281.175

Flevoland a) 25,1% 378.973 95.122

Gelderland a) 25,1% 1.983.969 497.976

Utrecht a) 25,1% 1.201.844 301.663

Noord - Holland a) 25,1% 2.627.528 659.510

Zuid - Holland a) 25,1% 3.461.304 868.787

Noord - Brabant 23,0% 2.425.246 557.807

Limburg 17,0% 1.123.346 190.969

Zeeland 21,0% 380.634 79.933

16.407.619 4.056.358

Nederland 24,7% 16.407.619 4.052.682

Page 28: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 28

Bijlage Vuurwerk in Europa

Er zijn weinig cijfers bekend over de vuurwerkindustrie in Europa. Voor zover er gegevens

beschikbaar zijn, wordt er geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten

vuurwerk, zodat er bijvoorbeeld geen afzonderlijke statistieken bekend zijn van

consumentenvuurwerk per land. Interessante c.q. relevante analyses kunnen daardoor niet

worden gemaakt.

De belangenorganisatie van Europese vuurwerkprofessionals (bedrijven en personen)

EUFIAS6 schat dat er circa 750 professionele vuurwerkbedrijven in Europa zijn, die als

hoofd- of nevenactiviteit met vuurwerkproductie en/of handel bezig zijn. En er zijn circa

4.000 bedrijven en personen die een relevante opleiding of certificaat hebben. De spreiding is

erg divers. In sommige landen in Europa zijn er 1 tot 5 bedrijven, terwijl in ander landen er

verscheidene honderd zijn

“If you take into account all the retail and outlet stores, EUFIAS believes there are over 20,000 (and perhaps

more than 40,000) companies in someway involved with fireworks during part of the year. (…) According to

non official figures from the European Community, based upon an enquiry among its 25 member states, the

turnover for sales to consumers is 700 million Euro per year and the turnover for sales to professional end users

is also 700 million Euro per year. (…) The consumer sales is probably more and the professional sales is less

than € 700 million. For example, in the Netherlands the turnover for sales of consumer fireworks - 55 million- is

at least ten times higher than the sales for professional fireworks.

(…)

When you add up these figures to the turnover for display operations and to the (fireworks related) turnover for

organizers of events with fireworks; the total turnover for activities with fireworks in all 45 European countries

can be 2,5 or 3 milliard Euro per year.”

De conclusie van de belangenorganisatie EUFIAS is dan ook dat de Europese

vuurwerkindustrie een belangrijke bedrijfstak aan het worden is.

Uit cijfers van de Europese Commissie blijkt dat jaarlijks in de EU tot 45.000 ongevallen met vuurwerk plaatsvinden. Met name kinderen worden het slachtoffer van slecht gefabriceerd of slecht gebruikt vuurwerk. Tot op heden loopt de wetgeving van de lidstaten sterk uiteen: vuurwerk dat in de ene lidstaat is verboden, is in de andere lidstaat gewoon toegestaan. Het doel van de nieuwe richtlijn is dan ook tweeledig: het terugdringen van het aantal slachtoffers en het bevorderen van het vrije verkeer van pyrotechnische producten. Naar schatting bedraagt de Europese markt voor pyrotechnische artikelen € 7 mrd per jaar.

6Bron: www.eufias.org (geraadpleegd op 29-11-2008), Non official figures for the Fireworks industry n Europe.

Page 29: Adviesrapport Kosten & Baten consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk Vuurwerkinstituut.pdf · gepensioneerden kopen zelden vuurwerk.’ Als gekeken wordt naar regionale spreiding

Maatschappelijke Lasten Consumentenvuurwerk Pagina 29

Bijlage Consumentenvuurwerk calculaties

Deze bijlage is opgenomen in een aparte PDF/bijlage behorende bij dit rapport.