จดพมพโดย สำ�นกพมพส.ส.ท.

สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน)

5-7 ซอยสขมวท 29 ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110

โทร. 0-2258-0320 (6 เลขหมายอตโนมต), 0-2259-9160 (10 เลขหมายอตโนมต)

เสนองานเขยน • งานแปลไดท www.tpa.or.th/publisher/new

ตดตอสงซอหนงสอไดท www.tpabook.com

จดจำ�หน�ยโดย บรษทซเอดยเคชนจำ�กด(มห�ชน)

อาคารทซไอเอฟ ทาวเวอร ชน 19 เลขท 1858/87-90

ถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนา กรงเทพฯ 10260

โทร. 0-2739-8000, 0-2739-8222 โทรสาร 0-2739-8356-9

www.se-ed.com

ขอมลท�งบรรณ�นกรมของสำ�นกหอสมดแหงช�ตNational Library of Thailand Cataloging in Publication Data

วบลย พงศพรทรพย.

สถตสำาหรบวศวกรโรงงาน (ภาคปฏบต).-- กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), 2558.

288 หนา.

1. วศวกรรมศาสตร--ระเบยบวธทางสถต. I. ชอเรอง.

519.5

ISBN 978-974-443-640-5

“ถาหนงสอมขอผดพลาดเนองจากการพมพ ใหนำามาแลกเปลยนไดทสมาคมฯ” โทร. 0-2258-0320 ตอ 1560, 1570

สถตสำ�หรบวศวกรโรงง�น (ภ�คปฏบต)

โดย...วบลยพงศพรทรพย

พมพครงท 1 ตลาคม 2558

ราคา 295 บาท

บรรณ�ธก�รบรห�ร สกญญา จารการ บรรณ�ธก�รเลม แทนพร เลศวฒภทร กองบรรณ�ธก�ร รนดา คนธวร, พรรณพมล กจไพฑรย,

วลภา ลรชดานนท, แสงเงน นาคพฒน, สธน เทยนกล ออกแบบปก ภาณพนธ โนวยทธ ออกแบบรปเลม ประเทอง คชเสนย ศลปกรรม

ธารน คตตะสงค, ณฐวตร ววาสข ธรก�รสำ�นกพมพ องคณา อรรถพงศธร พมพท : บรษท พมพดการพมพ จำากด

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ (ฉบบเพมเตม) พ.ศ. 2558 โดย สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน)

หามลอกเลยนไมวาสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมน ไมวาในรปแบบใด ๆ

นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร

ในการบรรยายหลกสตรทางสถตตาง ๆ บอยครงทผเขยนพบวา ผเขาอบรมมกเขาใจผด

เกยวกบหลกสตรทางสถตทเขาอบรม เชน เขาอบรมหลกสตร MIL-STD-105E แตตองการทราบวา

จ�านวนการชกตวอยางส�าหรบการควบคมอณหภมในเตาหลอมเปนเทาไร หรอเขาอบรมหลกสตร

Control Chart เพอตองการทราบวากระบวนการผลตผลตของดหรอไม ฯลฯ ท�าใหหลงจากจบการ

อบรมแลว ไมสามารถน�าสถตทเรยนมาไปใชงานไดตามวตถประสงคทตองการ

นอกจากนในการเปนทปรกษาดานการแกไขปญหาในอตสาหกรรม ผเขยนกมกไดรบ

ค�าถามจากวศวกรโรงงานวา ”จะวเคราะหขอมลอยางไรด ?„ หรอ ”จะใชสถตตวไหนในการวเคราะห

ขอมล ?„

จากประเดนดงกลาว สะทอนใหเหนวา วศวกรหรอบคคลทรบผดชอบงานดงกลาว ยงม

ปญหาหรอมความเขาใจไมถกตองเกยวกบการเลอกเทคนคทางสถตเพอน�าไปวเคราะหขอมลหรอ

แกไขปญหาตาง ๆ

ผเขยนจงเขยนหนงสอเลมนขน โดยอาศยปญหาในทางวศวกรรมเปนจดตงตนและน�า

เทคนคทางสถตทเกยวของมาเชอมโยงเพอใหผใชงานสามารถเลอกใชเทคนคทางสถตไดอยางถกตอง

เนอหาในแตละบท ประกอบดวยแนวคดทางสถตพรอมตวอยางการวเคราะหขอมลและการ

ตความ ส�าหรบเทคนคทางสถตทมการวเคราะหไมยงยาก ผเขยนจะแสดงวธการค�านวณใหดเปน

ตวอยางเพอใหเขาใจหลกการไดดขน สวนเทคนคทมการวเคราะหยงยากซบซอน ผเขยนอาศย

โปรแกรมทางสถตในการค�านวณคา โดยในทน ผเขยนใชโปรแกรม Minitab 17 มาชวยในการค�านวณ

ส�าหรบผทสนใจสามารถดาวนโหลดตวทดลองมาใชไดฟร

ผเขยนหวงวา หนงสอเลมนจะเปนประโยชนกบวศวกรหรอผทสนใจการน�าสถตไปใชใน

การท�างาน หากผอานมขอสงสยหรอตองการสอบถามเพมเตม สามารถตดตอผเขยนไดท viboon@

gmail.com หรอ www.statforqc.blogspot.com

คำ�นำ�

ส�าหรบความดความชอบของหนงสอเลมน ผ เขยนขอยกใหอาจารยกตศกด พลอย-

พานชเจรญ ผ ซงเปนทงอาจารยและผมพระคณของผเขยน รวมถงเพอนรวมงานจากบรษท

Technical Approach Counselling & Training (TACT) ทกทานทเปนทปรกษาใหกบผเขยนใน

การท�างานตลอดมา ขอขอบคณเจาหนาทจากบรษท Solution Center Co., Ltd. ส�าหรบโปรแกรม

Minitab 17 และขอมลตาง ๆ สวนความผดพลาดหรอขอบกพรองตาง ๆ ทเกดขน ถอเปนความ

บกพรองของตวผเขยนเอง จงขออภยทกทานไว ณ ทนดวย

ทายทสด หนงสอเลมนคงไมสามารถเสรจสนลงได ถาปราศจากครอบครวและบคคลอน

เปนทรก ทเปนก�าลงใจในการสรางสรรคผลงานชนนออกมา

วบลย พงศพรทรพย

30 สงหาคม 2558

บทน�ำ 1

บทท 1 กระบวนกำรตดสนใจโดยอำศยสถต 7

➲ ประชากรคอสงทเราสนใจ 8

➲ การชกสงตวอยางคอการหาตวแทนประชากร 10

➲ การวดคอการประเมนผลออกมาเปนตวเลข 11

➲ การวดตองแมนและเทยง 12

➲ ขอมลคออะไร 13

➲ ประเภทของขอมล 14

➲ เทคนคทางสถต 15

➲ การตดสนใจ 15

บทท 2 ตวสถตเบองตนทควรรจก 17

➲ ”m„ คอคาแนวโนมสศนยกลางของประชากร 18

➲ ”σ„ คอความผนแปรของประชากร 26

➲ การหาคาแนวโนมสศนยกลางและความผนแปรของขอมลดวย Minitab 35

➲ การพจารณาการแจกแจงของขอมล 37

➲ การประเมนคาทางสถตเบองตนดวยโปรแกรม Minitab 54

บทท 3 กำรทดสอบสมมตฐำน 57

➲ สมมตฐานคออะไร ? 57

➲ แนวคดส�าหรบการทดสอบสมมตฐาน 60

➲ การทดสอบสมมตฐานโดยอาศยโปรแกรมทางสถต 63

ส�รบญ

บทท 4 กำรชกสงตวอยำงเพอกำรยอมรบ 67

➲ แนวคดของการชกสงตวอยางเพอการยอมรบ 67

➲ สมอยางไรถงไดของด ? 70

➲ ประเภทของมาตรฐานการชกสงตวอยาง 72

➲ แนวคดของการออกแบบแผนการชกสงตวอยาง 76

➲ การออกแบบแผนการชกสงตวอยางส�าหรบขอมลแบบแอตทรบวต

ดวย Minitab 78

➲ การออกแบบแผนการชกสงตวอยางส�าหรบขอมลแบบผนแปร

ดวย Minitab 81

➲ มาตรฐานการชกสงตวอยางส�าหรบขอมลแบบแอตทรบวต 85

➲ มาตรฐานการชกสงตวอยางส�าหรบขอมลแบบผนแปร 95

➲ มาตรฐานการชกสงตวอยางแบบตอเนอง 102

บทท 5 แผนภมควบคม 113

➲ แผนภมควบคมคออะไร ? 113

➲ แนวคดของแผนภมควบคม 117

➲ การสรางแผนภมควบคมส�าหรบขอมลแบบผนแปร 130

➲ การสรางแผนภมควบคม X—

-R ดวย Minitab 133

➲ การสรางแผนภมควบคมส�าหรบขอมลแบบแอตทรบวต 141

➲ การสรางแผนภมควบคม p Chart ดวย Minitab 144

บทท 6 ควำมสำมำรถของกระบวนกำร 149

➲ แนวคดในการประเมนความสามารถของกระบวนการ 149

➲ คณภาพระดบ 6σ 161

➲ การตความดชนชวดความสามารถ 162

➲ การเปรยบเทยบคาดชนชวดความสามารถของกระบวนการ 166

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการระยะสน 167

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการระยะสนดวย Minitab 171

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการระยะยาว 175

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการระยะยาวดวย Minitab 180

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการส�าหรบขอมล

แบบแอตทรบวต 187

➲ การประเมนความสามารถของกระบวนการส�าหรบขอมล

แบบแอตทรบวตดวย Minitab 191

บทท 7 กำรทดสอบควำมแตกตำง 195

➲ แนวคดในการเปรยบเทยบความแตกตาง 195

➲ การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยดวย 2-t Test 199

➲ การวเคราะห 2-t Test ดวย Minitab 202

➲ การเปรยบเทยบความแตกตางของความแปรปรวนดวย Minitab 205

➲ การเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยดวย

การวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) 208

➲ การวเคราะห ANOVA ดวย Minitab 211

➲ การเปรยบเทยบความแตกตางของคาสดสวนผลตภณฑบกพรอง

ดวย 2-p Test 219

➲ การวเคราะห 2-p Test ดวย Minitab 221

บทท 8 กำรวเครำะหกำรถดถอย 225

➲ แนวคดของการวเคราะหการถดถอย : Regression 225

➲ การวเคราะหการถดถอยดวย Minitab 231

บทท 9 กำรออกแบบกำรทดลอง 239

➲ รปแบบของการทดลอง 240

➲ หลกการส�าคญในการออกแบบการทดลอง 243

➲ ขนตอนในการออกแบบการทดลอง 247

➲ การออกแบบการทดลองแบบ

General Full Factorial Design ดวย Minitab 251

➲ การออกแบบการทดลองแบบ 2k Factorial Design ดวย Minitab 260

ภำคผนวก ตำรำงคำคงททำงสถต 271

บรรณำนกรม 274

ประวตผเขยน 276