Upload
oezer-yildirim
View
238
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
1/55
Ak Ocaklarda Toz
Koullarnn statistiksel
Analizi
Ercan Yiit
YKSEK LSANS TEZ
Maden Mhendislii Anabilim Dal
Haziran 2007
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
2/55
Statistical Analysis Of Dust
Condition
Of Surface Mines
Ercan Yiit
MASTER OF SCIENCE THESIS
Mining Engineering
June 2007
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
3/55
Ak Ocaklarda Toz
Koullarnn statistiksel Analizi
Ercan Yiit
Eskiehir Osmangazi niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Lisansst Ynetmelii Uyarnca
Maden Mhendislii Anabilim Dal
Maden letme Bilim DalndaYKSEK LSANS TEZ
Olarak Hazrlanmtr.
Danman : Yrd. Do. Dr. Mustafa NDER
Haziran 2007
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
4/55
Ercan Yiitin YKSEK LSANS tezi olarak hazrlad Ak Ocaklarda Toz
Koullarnn statistiksel Analizi balkl bu alma, jrimizce lisansst
ynetmeliinin ilgili maddeleri uyarnca deerlendirilerek kabul edilmitir.
ye : Yrd. Do. Dr. Mustafa NDER (Danman)
ye : Do. Dr. Hrriyet AKDA
ye : Yrd. Do. Dr. Zeynep FLZ
ye : Yrd. Do. Dr. Ercan EMR
ye : Yrd. Do. Dr. Melih PHAR
Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulunun ............................. tarih ve ......................sayl kararyla onaylanmtr.
Prof. Dr. Abdurrahman KARAMANCIOLU
Enstit Mdr
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
5/55
TEEKKR
Yksek Lisans tez almalarmda danmanlk yapan Yrd. Do. Dr. Mustafa
NDER e btn renim hayatm boyunca emeklerinden dolay tm retmenlerime
ve her zaman yanmda olan aileme sonsuz sevgi ve teekkrlerimi sunarm.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
6/55
NDEKLER
Sayfa
ZET ............................................................................................................V
SUMMARY ...........................................................................................................VI
TEEKKR ..........................................................................................................VII
NDEKLER .....VIII
EKLLER DZN ......................................................................................................X
ZELGELER DZN ...............................................................................................XI
1.GR .. ....................................................................................................... 1
2. AIK OCAKLARDA TOZ SORUNU ..................................................................3
2.1. Tozun Tanm ................................................................................................ 3
2.2. Toz eitleri .................................................................................................. 4
2.3. Tozun Yaps ................................................................................................ 4
2.4. Solunabilir Tozlar .......................................................................................... 5
2.5. Tozun Fizyolojik Etkilerine Gre Snflandrlmas ..................................... 6
2.6. Ocaklardaki Toz Kaynaklar ........................................................................ 7
2.7. Tozla Mcadele Uygulamalar ...................................................................... 8
2.8. Toz lmnde Kullanlan Cihazlar .............................................................9
2.9. Toz lm Sonularnn Deerlendirilmesi ..................................................11
3. VARYANS ANALZ .............................................................................................. 12
3.1. Varyans Analizi Tanm ................................................................................ 12
3.2. ki Ynl Varyans Analizi ............................................................................ 13
4. TK LETMELERNDEK TOZ KOULLARININ
STATSTKSEL ANALZ .................................................................................. 19
4.1. TKye Bal letmelerin ve Alt Birimlerinin Ortalama
Toz Konsantrasyonlarnn statistiksel Analizi ............................................. 19
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
7/55
NDEKLER (devam)
Sayfa
4.2. an Linyit letmeleri Tozluluk Koullarnn Deerlendirilmesi .................23
4.2.1. Tarihe .............................................................................................. 23
4.2.2. Jeolojik yap ......................................................................................23
4.2.3. Dekapaj .. ........................................................................... 25
4.2.4. Patlatma ............................................................................. 26
4.2.5. Kmr ve kmr retimi .. ............................................... 27
4.2.6. an linyit iletmelerindeki toz koullarnn
istatistiksel analizi .. ......................................................... 35
5. SONU ve NERLER .. ........................................................................ 43
6. KAYNAKLAR DZN ........................................................................... 45
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
8/55
EKLLER DZN
ekil Sayfa
2.1. AFC 123 toz lm aleti ......................................................................................10
4.1. TKye bal iletme ve alt birimlerinde tozluluun dalm .............................20
4.2. Microsoft Office Excel Veri zmleme seeneinin grnm ............... 20
4.3. Veri zmleme seeneklerinin grnm ................................................... 21
4.4. L de alan patlatma deliklerinin kesit grnts ..........................................264.5. L 1995 yl toz lm deerleri........................................................................31
4.6. L 1996 yl toz lm deerleri ....................................................................... 31
4.7. L 1998 yl toz lm deerleri ....................................................................... 32
4.8. L 1999 yl toz lm deerleri ....................................................................... 32
4.9. L 2001 yl toz lm deerleri ....................................................................... 33
4.10. L 2003 yl toz lm deerleri .......................................................................33
4.11. L 2004 yl toz lm deerleri......................................................................... 344.12. L 2005 yl toz lm deerleri........................................................................34
4.13. an ilesi ve ocak sahasnn genel grnm ................................................... 35
4.14. L ocaklar genel grnm............................................................................... 36
4.15. L Dekapaj dkm harman genel grnm .................................................... 37
4.16. L Dekapaj almalar genel grnm............................................................37
4.17. L Kmr almalar genel grnm ..............................................................38
4.18. L Delici makine genel grnm ..................................................................... 38
4.19. L Eleme tesisleri genel grnm .................................................................... 39
4.20. L Yllar ve birimler baznda tozluluunun grafiksel gsterimi .......................40
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
9/55
ZELGELER DZN
izelge Sayfa
2.1. Tozun fizyolojik etkilerine gre snflamas ................................................. 6
3.1. ANOVA tablosunun genel grnm .......................................................... 15
4.1. TK iletme ve birimlerin ortalama toz konsantrasyonu deerleri ...............19
4.2. TK ye bal iletmeler ve alt birimleri iin iki ynl varyans analizi........ 21
4.3. TK Tukey testi ile oklu kyaslama ............................................................22
4.4. Lde yllara gre dekapaj miktarlar(1000 m3
) ........................................ 254.5. Lnin en son yaplan rezerv hesab ve kmrn zellikleri......................27
4.6. L kmrn kalorifik zelliine gre rezerv dalm ............................... 27
4.7. L yllara gre kmr retimi ve sat ...................................................... 28
4.8. L makine park ......................................................................................... 29
4.9. L personel durumu ...................................................................................30
4.10. Yllar ve birimlerin ortalama toz konsantrasyonu deerleri (L) ..............39
4.11. L ye ait yllar ve birimler iin iki faktrl varyans analizi .................... 404.12. Lye ait deerlerin Tukey testi ile oklu kyaslamas ............................... 42
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
10/55
1. GR
Yzyllardan beri insanln nemli ihtiyalarn karlayan sektrlerin ierisinde
madencilik her zaman en nde gelmektedir. Madencilik yeryzndeki sektrlerin iinde
alan ii bana en fazla yatrm gerektiren uzun bir planlama ve retim sonucunu da
kapsayan ok geni bir kapsama alan olan birok sektr retime tevik eden balca
sektrlerden bir tanesidir.
Madencilik sektrnde en nemli faktrlerden birisi ii sal ve gvenliidir.
Bununla ilgili olarak da sektrde faaliyette bulunan her firma gerekli nemi gstermek
zorundadr. Bu zorunluluk hem bal bulunulan kurumlar olarak hem de yrrlkte
bulunan tzklerle ayrntl bir biimde aklanmtr.
i sal ve gvenliini en fazla tehdit eden etkenlerden birisi phesiz ki
tozdur. Gerek yurdumuzda gerekse AB topluluunda bu konuyla ilgili olarak almalar
devaml bir ekilde srmektedir. AB uyum srecinde bulunan lkemizde de toz ve toz
konsantrasyonlar ile ilgili almalar yaplmakta olup, iletmeler tarafndan dzenli
olarak llp deerlendirilmesi gereken nemli bir evresel problemdir. Tozluluun
dzenli olarak llmesi tozla mcadele ii ile ilgili olarak gerekli yntemlerin tespit
edilmesine k tutmas bakmndan da nemlidir.
lme ilemlerinde kullanlan eitli aralar ve eitli deerlendirme yntemleri
vardr. Salkl bir lm yaplmas iin baz kurallara uyulmas gereklidir. Bu kurallara
uyularak yaplan lmlerin neticesinde alnan verilerin deerlendirilmesi istatistiksel
olarak uygun grlen bir yntemle yaplabilir.
Bu almada; lkemizde ak iletme yntemi ile alan T.K.. kurumlarndan
elde edilen toz lm deerlerine iki faktrl varyans analizi uygulanarak, iletmeler ve
alt birimleri arasnda bir deerlendirme yaplmtr. Ayrca Tukey testi ile oklu
kyaslama yaplarak en fazla tozlulua sahip olan iletme ve alt birimler saptanmtr.
Benzer analiz teknii an Linyitleri letmesine de uygulanm ve iletmenin yllar ve
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
11/55
alt birimler baznda tozluluu deerlendirilmitir. Ayrca yrrlkte bulunan Maden ve
Ta Ocaklar ve Tnel Yapmnda Tozla Mcadeleyle lgili Ynetmeliine gre
tozluluk koullar yorumlanmtr.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
12/55
2. AIK OCAKLARDA TOZ SORUNU
Ak ocak kmr madencilii evresel adan yeralt madenciliine gre daha
nemli sorunlar oluturabilir. Bu sorunlarn banda madencilik faaliyetleri sonucu
oluan tozluluk gelir. Hava kalitesinin bozulmasna neden olan tozluluk, hem
madencilik almalarnn yapld alan, hem de evresel alanlar etkiler (Ghose, 2007;
Ghose and Majee, 2000).
2.1. Tozun Tanm
Toz; cisimlerin paralanmalar, krlmalar, ezilmesi esnasnda oluan ve
cisimlerin zelliklerini tayan ap 1mmden kk, hava iinde asl kalabilen veya
zamanla kelen paracklardr. Madencilikte hazrlk, retim, doldurma, boaltma,
krma, eleme ve nakliye almalar srasnda cevher ve yan tan zelliklerine ilikin
toz olumaktadr. Toz tanecikleri genelde 3 snfa ayrlr:
1) 10 mikrondan byk tanecikler, yer ekimi kanuna gre artan bir hzla havadaserbest dme yaparlar.
2) 0,110 mikron arasndaki tanecikler, Stokes yasas tarafndan hesaplanabilensabit bir hzla aaya doru hareket ederler.
3) 0,010,1 mikron arasndaki tanecikler ise srekli olarak havada kalabilentaneciklerdir (Sengupta, 1990).
Maden iletmelerinde meydana gelen tozlar sala zararl (solunabilir toz) veya
patlayc (patlayabilir toz) olabilirler ve gerek insan hayat gerekse de madenlerdeki
donanmlarn tahribine yol amas bakmndan sorun olutururlar. Bu nedenle, tozu
meydana getiren sebepleri belirlemek iin yaplacak almalar, hem ii sal hem de
makine randmann korunmas asndan nemli bir yer tutmaktadr.
Tozun yksek bir potansiyel ile olutuu dikkate alnrsa, ak ocaklarda
tozluluk koullarnn deerlendirilmesinde aadaki olaylar ile ilgili bilgi edinilmesigerekmektedir (Ersoy, 2000).
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
13/55
- Kaynak madenin jeolojik, fiziksel ve kimyasal yaps ve para boyutu,- Nem oran, yamur ve buharlama,- Rzgr hz.
2.2. Toz eitleri
a) Kmr Tozu
Tane bykl 0,3 mmnin altnda olan kmre kmr tozu denir. Eer tane
bykl 0,075 mmnin altnda ise ince toz olarak tanmlanr. Kmr tozu iindeki
ince toz oran, kmrn ve tozu oluturan kaynan zelliklerine bal olarak deiir.
Bu oran, tozun uucu olmas yani, sspansiyon halde bulunmas ve patlayc olmas
nedeniyle nemlidir. Bununla beraber, kmr tozu antrakoz isimli madenci hastalna
sebep olmas bakmndan da nem tamaktadr.
b) Ta Tozu
Ta tozunun nemi, insan salna zararl olmasndan ileri gelmektedir. Ta
tozu silikoz isimli meslek hastalna neden olmaktadr. nsan tarafndan solunan tozun
bir ksm burun ve boazda tutulur ve tekrar darya atlr. Geri kalan ve ounlukla
5 m nin altndaki tozlar, akcier alveollerine ular ve akcier fibrozu meydana getirir
(Tongu, 1992).
2.3. Tozun Yaps
Paralanan ve ezilen maddeden oluan tozun ekli, cismin yapsna uyumlu
olarak, keli, yuvarlak veya amorf olabilir. Gnmzde pnmokonyoz oluumunda
keskin keli tozlar ile amorf yapdaki toz taneciklerinin daha belirgin rol oynayarak
hastala neden olduu gr arlktadr.
Paralanan maddenin yapsna uygun olarak tozun kimyasal yaps da deiir.Genel olarak asidik, bazik veya ntr bir cisimden oluabilirler ya da oksijenle, klorla,
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
14/55
havayla, nemle birletiklerinde byle bir ortam yaratabilirler. nsan organizmasna kar
inert veya biyolojik aktif olabilirler( Mc Cunney, 1988).
2.4. Solunabilir Tozlar
yerinde toz rahatszl dendiinde tane bykl 20 m ( 0,02 mm) den iri
tozlar akla gelir. Ancak bu tozlar zellikle yksek hzlarda hareket ettiklerinden
gzlerin zedelenmesine ve buna bal olarak grme kabiliyetinde snrlamaya neden
olurlar. Ortamdaki youn olarak bulunan iri tozlar gr snrlar ( kaza tehlikesi ) ve
gzn grme zelliini olumsuz etkiler. nce tozlar st solunum yollarnda hareket
ederken, 5 m dan iri tozlar st solunum yollarnda, burun ve bronlarda tutulurlar. st
solunum yollarnda tutulan tozlar mukozadaki tyler ve ksrk, aksrk yoluyla dar
atlrlar.
Havada asl kalan ve tane bykl 0,5-10 m byklnde olan tozlardan
0,5-2 m byklnde olanlar akcierde hava keselerine (alveollere) kadar ular.
Solunum yoluyla akcierlere giren tozun %1-5i alveollere ular, %95-99u bronlar
tarafndan tutulur ve nefesle birlikte dar atlr (ILO, 2000).
Alveoller blmne giren tozlar tc hcreler ad verilen hcreler tarafndan
eritilerek temizlenir. Bu ekilde temizleme ii ok yava olur ve aylarca srer. Baz toz
cinslerinin, youn miktarda ve uzun sre solunmas sonucu vcudun koruyucu
mekanizmas yetersiz kalr ve tozlar akcierde birikir ve biriken tozlar akcierde ba
dokularda fibroz olumasna neden olurlar. Hastalk ok uzun bir srede ortaya kar
(Davies, 1987).
Tazminat zorunluluu getiren meslek hastal iin ortalama 2030 sene gerekir.
Meslek hastal tehlikesi uzun srede meydana geldiinden ou madenciler tarafndan
ciddiye alnmaz (Tongu, 1992).
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
15/55
Meslek hastal insan vcudunda meydana getirdii zararlar nedeniyle ciddiye
alnacak ok nemli bir rahatszlktr. Vcuda giren besin maddelerinin hazm iin
vcudun dzenli olarak ve yeterli miktarda oksijene ihtiyac vardr. Akcierlerde
tozlarn birikmesiyle oksijenin akciere girii engellenir. Yetersiz oksijen girii sonucu
kan dolam etkilenir, kalp fonksiyonlar ve baz organlarnda arazlar meydana gelir.
Salk tehlikesinin llerini tozun yaps, etkilenme sresi, tozun younluu ve tozun
miktar belirler. Akciere ulaabilen tozun bykl 5 m, alveollere yerleebilen
tozun tane bykl 0,5 m ile 2 m arasndadr (ILO, 2000).
2.5. Tozun Fizyolojik Etkilerine Gre Snflandrlmas
Ocak havasnn tozluluu, 1 m3 hava iindeki tozun mg cinsinden arl
(gravimetrik yntem) ve 1 cm3 havann iindeki tozun tane says (saym yntemi)
olmak zere iki ekilde tanmlanr. Tozun fizyolojik etkilerine gre snflandrlmas
izelge 2.1de verilmitir (Sengupta, 1990).
izelge 2.1. Tozun Fizyolojik Etkilerine Gre Snflandrlmas
Fibrojenik Tozlar(Solunum sistemine zararlolanlar)
Silis (kuvars) Kalay cevheriSilikatlar (asbest, talk, mika) Baz demir cevherleriBerilyum CevheriKmr (antrasit, btml kmrler)
Kansorejen Tozlar Radyum, Asbest, Arsenik
Zehirli Tozlar(Organlar, dokuyu vb.zehirleyen tozlar)
Berilyum, Arsenik, Kurun, Uranyum, Radyum, Toryum,Vanadyum, Krom, Nikel, Civa, Kadmiyum, Antimuan,Manganez, Tungsten, Gm
Radyoaktif Tozlar(Alfa ve beta radyasyonuyayanlar)
Uranyum, Radyum, Toryum
Az Zararl Tozlar(nsan zerinde etkisi azolanlar)
Jips, Kaolen, Kalker
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
16/55
2.6. Ocaklardaki Toz Kaynaklar
Kayalarn tozlanabilirlii mekanik ve fiziksel zelliklerinden sertlik, gevreklik,
darbe dayanm, ufalanabilirlik gibi konularda aratrlmtr. Yaplan aratrmalarda
gevrekliin ve sertliin artmas ile oluan toz miktarnn artt saptanmtr
(Gyagler, 1982).
Tozun olumasnda iki tip kaynak etkendir:
Birincil Toz Kaynaklar: Ta veya mineralin paralanmas sonucu toz
oluumudur. Bu tozlar; delik delme, ateleme, kaz ve nakliyat gibi iler sonucu oluur.
Ortaya kan toz, kazlan mineralin cinsine, paralanma miktarna, ykleme ve nakliyat
ekline, yatan konumuna, retim yntemine bal olarak deiir.
kincil Toz Kaynaklar: km olan tozun yeniden girdaplaarak havalanmas
ve askda kalmas eklinde tanmlanabilir (Baysal, 1979).
Kmrn tozlanabilirlii konusunda yaplan almalara gre ise;
Kmr ne kadar gen ve kmrleme sreci de ne kadar az ise, su miktar o
kadar fazla, tozlanabilirlii ise o kadar az olmaktadr (Saltolu, 1970).
Eski kmrler, gen kmrlere gre daha fazla kuvars tozu iermektedir.
Kmrlemeden nce kuvars tozu eit miktarda bulunsa bile, kmrleme srecinde
organik maddeler azaldndan, kl oluumuna sebep olan inorganik maddeler geriye
kalmakta ve kmrde kuvars miktar zenginlemektedir. Bu nedenle, yeni kmrlerdeki
kuvars miktar eski kmrlerdekinden daha azdr (Saltolu, 1970).
Kmrn uucu-yanc yzdesinin artmas, tozlanabilirlii arttrmaktadr.
Uucu-yanc miktar %10dan %20ye ykseldiinde ve dier koullar ayn kaldnda,
toz oluumunun yaklak iki kat artt saptanmtr (Gyagler, 1982).
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
17/55
Kmrn karbon ieriinin tozlanabilirlikle ok iyi bir korelasyon gsterdii,
baka bir ifade ile karbon ierii arttka tozlanmann da artt saptanmtr
(Gyagler, 1982).
Nem miktarnn tozlanabilirlie kar etkisi byktr. Nem miktar arttka,
tozlanabilirlik azalacaktr.
Kayalarda olduu gibi, kmrde de sertlik arttka tozlanabilirlik artmaktadr
(Gyagler, 1982).
Kmrn younluunun tozlanmay pozitif ynde etkiledii baz aratrmaclar
tarafndan kabul edilmitir (Gyagler, 1982).
Toz oluumunda yukarda aklanan zelliklerin yannda kmrn yumuaklk
derecesinin de tozlanabilirlii etkiledii belirlenmitir. Ayrca, fusit oluumuna daha
uygundur (Ayvazolu, 1984).
2.7. Tozla Mcadele Uygulamalar
Yerst madenciliinde ortaya kan tozu kontrol altna alma nedenleri,
1- Oluan tozun evreye ve evrede bulunanlara zarar vermesini nlemek,2- alanlar iin iyi bir alma ortam oluturmak,3- Ekipmanlarn ar kirlenmesini nlemek,4- Gr mesafesini arttrmak.
Tozu kontrol altna alabilmek iin iki yola bavurulmaktadr. Bunlar, toz
bastrma ve toz tutmadr.
Tozu Bastrmak: lk aamada tozun kaynan korumaktr. Toz bastrma
ileminde; su, mikrop, kpk, tuzlar, lignin slfonatlar, petrol reine emlsiyonlar verzgr plakalar kullanlmaktadr.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
18/55
Su, madencilik sektrnde en yaygn kullanlan toz bastrma metodudur. Sulama
toz kontrol iin geici bir zmdr ve yol yzeyine serpilen su, yzeydeki
malzemelerin kk paralara ayrlmasna yol aar. Buharlama ile su uzaklatnda,
yzeyde toz miktar artm olmakta ve her ara geiiyle bunlar havaya ykselmektedir.
Tozu Tutma: Siklonlar, kuma filtreler, elektrostatik filtreler ve slak syrclar
ile gerekletirilir. Tozu tutma yntemi, yerst madenciliinde fazla tercih edilen ve
kullanlan bir yntem deildir (Ersoy, 2000) .
2.8. Toz lmnde Kullanlan Cihazlar
Toz lm cihazlar iki prensiple alrlar:
a) Gravimetrik Metod: Belirli bir hava miktarndaki toplam toz ayrlarak tartlr vemg/m3 cinsinden hesaplanr. ri tanelerin etkisi nemlidir ve dolaysyla byk
hatalar doabilir. Bu durumu nlemek iin daha balangta 5 mdan kk
taneler ayrlr ve tartm yaplr.
b) Tane Saym Metodu: Bir cam levha zerinde toplanan toz ayrlr ve 5 mdankk olanlar saylarak tane/cm3 cimsinden hesaplanr.
Balca toz lm cihazlar :
Casella 113 A :
Gravimetrik esasl Casella 113 A tip , anti grizu zellikli cihaz 4.5 kg arlnda
olup 4 veya 8 iri toz toplama kanalna sahiptir. 9 V Ni-Cd batarya ile 10 saat alabilir.
Cihaz dakikada ortalama 2.5 litre hava emer ve 50 mg/m3 e kadar toz rnekleyebilir.
Cihazlar ayda bir kanal temizlii, bakm ve kalibrasyonu yaplmak zere iletme
merkezine verilir. Bakm ve kalibrasyonu yaplan cihazlar tekrar kullanlmak zere ilgili
birimlere verilir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
19/55
AFC 123 A :
AFC 123 A 12.58 cm , 54.5 cm boyutlarnda ve 780 gr arlndadr.
Gravimetrik esasla alan bir toz lm aletidir.
ekil 2.1. AFC 123 Toz lm Aleti
FMA Hund Data :
Optik esasl Hund Data toz lme aletlerinin temel lme prensibi 940nanometre dalga boyunda gelen n 70 derecede yansmas ve bu n bir detektr
tarafndan alglanmas ve kuvvetlendirici vastasyla dijital gstergeye rakam olarak
aktarmas prensibine dayanr. Bu cihazlar tamas ve kullanmas kolay olup toz
kaynann tespitine olanak salamaktadr (ztrk, 2005).
Solunabilir tozla mcadele almalarnn temeli, tozu kaynanda yok etmek
amacna yneliktir. Yeralt ve yerst iyerlerinde yaplan toz lmleri vepnmokonyoz mcadelesinde verilerin ve kaytlarn tutulmas byk bir nem
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
20/55
kazanmtr. Bu nedenle karlalan bir ok glklere ramen toz numunelerinin
alnmas, lm neticelerinin deerlendirilmesi ve kaytlarn tutulmas ilemleri Eyll
1990da yaynlanan Tozla Mcadele Ynetmelii ile zorunlu hale getirilmitir.
2.9. Toz lm Sonularnn Deerlendirilmesi
lmler neticesinde ortaya kan toz konsantrasyonu o istasyon iin detayl
bilgi ieren gnlk protokole ilenir. Aylk lmlerin tamamlanmasn takiben
iletmelerle mutabakat salandktan sonra yazm iin protokoller bilgisayara yklenir ve
24 kopya olarak oaltlan aylk toz raporlar alma Bakanl Blge Mdrlne,
Genel Mdr Muavinine ve Genel Maden Sendikasna ve ilgili i yerlerine, yeralt,
yerst, messese, iletme ve kurum geneline gre toz ortalamalarna gre uygulama
dosyasna geirilir ve grafikler izilerek takip edilir.
Srekli toz konsantrasyonu yksek gelen yerlerde nlemler alnr. 5 mg/m3
zerinde toz konsantrasyonu tespit edildiinde, ncelikle birden fazla cihazla lme
ilemi tekrarlanr. Toz kaynaklar ve konsantrasyonu tespit edildikten sonra eer
gerekten yksek deerler llm ise daire bakanlnca nlemler dosyasna
kaydedilerek takibe alnr. nce iletme uyarlr ve ynetmelik gerei retim almalar
durdurularak sadece tozla mcadele almalarna izin verilir. Toz konsantrasyonu yasal
snrlar ierisine ekilinceye kadar mcadele almalarna devam edilir. Mcadele
baarsz sonulanrsa o iyerinin kapatlmas istenir (Tozla mcadele Ynetmelii,
1999).
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
21/55
3. VARYANS ANALZ
Bilindii gibi toz hem insan sal asndan, hem de ekonomik adan sorunlar
yaratmas nedeniyle aratrlmas gereken nemli bir evresel problemdir. Bu aratrma
sonucunda tozun neden olduu zararlarn belirlenerek, bu zararlarn en aza indirilmesi
amacyla tozla mcadelede zm nerileri getirilmelidir.
Bu almada toz lm sonularnn istatistiksel analizleri yaplarak tozluluk
hakknda n bilgiler elde edilip tozla mcadele almalarna yn verilmesi
amalanmaktadr.
Toz lm sonularnn istatistiksel analizinde ki Ynl Varyans Analizi
kullanlmtr.
3.1. Varyans Analizi Tanm
ki farkl topluluktan gzlem yaplm ise bu iki topluluun ayn ortalama
etrafnda dalp dalmad sorgulanabilir. Fakat ikiden fazla topluluk varsa bunlarn
ayn ortalamaya sahip olup olmadklarnn snanmas varyans analizi ile yaplmaktadr.
Deikenler baml deiken ve bamsz deiken (ler) olmak zere iki gruba
ayrlr. Baml deiken bamsz deiken tarafndan aklanmaya allan
deikendir. Ama, baml deikendeki deiimin kaynan aratrmaktr.
Varyans zmlemesinde bamsz deikene Faktr ve bamsz deikenin
ald deerlere de Faktr Dzeyleri denir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
22/55
3.2. ki Ynl Varyans Analizi
ki ynl varyans zmlemesinde iki faktrn baml deiken zerinde etkili
olup olmad aratrlr.
ki Ynl Varyans Analizinin ncelenmesi :
I : Satr faktrnn dzey says
J : Stun faktrnn dzey says
i : 1,,I
j : 1,,J
X ij : Satr faktrnn i. dzeyi ve stun faktrnn j. dzeyine kar gelen
gzlem deeri,
X i. : Satr faktrnn i. dzeyine ilikin ortalama,
X i. =J
X
J
jij=1 (3.1)
X .j : Stun faktrnn j. dzeyine ilikin ortalama,
X .j =I
XI
i
ij=1 (3.2)
X : Genel ortalama,
X=J
XI
i
J
j
ij= =1 1
(3.3)
Ti. : Satr faktrnn i. dzeyindeki birimlere ilikin toplam,
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
23/55
T i. = =
J
j
ijX1
...(3.4)
T.j : Stun faktrnn j. dzeyindeki birimlere ilikin toplam,
T .j = =
I
i
ijX1
...(3.5)
T. . : Genel toplam,
T .. = = =
I
i
J
j
ijX1 1
.(3.6)
df : Serbestlik derecesi,
SS : Kareler toplam,
SS satr= =
I
i J1 ( X i.- X)
2
=
2..
1
2.
IJ
T
J
TI
i
i
= ...(3.7)
df satr= ( I-1 )
SS stun = =
J
j
I1
( X .j- X)2 =
2..
1
2.
IJ
T
I
TJ
j
j
=
(3.8)
df stun = ( J-1 )
SS Toplam = = =
I
i
J
j1 1
( Xij - X)2 =
= =
I
i
J
j1 1
Xij -IJ
T2.. ..(3.9)
df Toplam = ( IJ-1 )
SS hata = SS Toplam ( SS satr+ SS stun ) ..(3.10)
dfhata = ( I-1 ) ( J-1 )
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
24/55
MS : Kareler Ortalamas
MS satr= SS satr/dfsatr..(3.11)
MS stun = SS stun / dfstun .(3.12)
MS hata = SS hata / dfhata .(3.13)
F : Test istatistii deeri
F satr= MS satr/ MS hata ..(3.14)
F stun = MS stun / MS hata ...(3.15)
Verilen formllerden bulunan deerler ANOVA Tablosuna yerletirilir.
ANOVA tablosu izelge 3.1de verilmitir.
izelge 3.1. ANOVA Tablosu
Varyans Kayna SS df MS F
SatrlarStunlarHata
SS satr ( I-1 ) SS satr/ (I-1) MS satr/ MS hataSS stun ( J-1 ) SS stun / (J-1) MS stun / MS hataSS hata ( I-1 )( J-1 ) SS hata / (I-1)(J-1)
Toplam SS Toplam ( IJ-1 )
Satr ve stun faktrlerine ilikin F test istatistii deerleri elde edildikten sonra
hipotez testlerine geilebilir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
25/55
F test istatistii deerleri F dalm tablosundan elde edilen F tablo ile kyaslanr.
Eer F test istatistii deeri F tablodan bykse seilen anlam dzeyinde H o hipotezi red
edilir , kk ise H o hipotezi kabul edilir.
Satr faktrne ilikin hipotez testi:
i: Satr faktrnn i. dzeyinin baml deikene etkisi
H o : i = 0 , i =1,I .(3.16)
H a : i 0
: Anlam dzeyi.
v1 : Satr faktrnn serbestlik derecesi.
v2 : Hatann serbestlik derecesi.
F tablo : Kyaslama yapmak amacyla anlam dzeyi ve serbestlik derecelerine
gre belirlenen F tablo deeri.
F tablo = F ; v1 ; v2 (3.17)
hipotezler kurulduktan sonra;
F satr > F tablo ise kullanlan anlam dzeyinde H o hipotezinin red edildii, satr
faktrnn kritik etki yaratt sylenebilir. Dolaysyla satr faktrndeki dzeyler
arasnda farkllamann olduu sylenebilir.
F satr< F tablo ise kullanlan anlam dzeyinde H o hipotezinin kabul edildii, satr
faktrnn kritik etki yaratmad sylenebilir. Dolaysyla satr faktrndeki dzeyler
arasnda farkllamann olmad sylenebilir.
Stun faktrne ilikin hipotez testi:
j : Stun faktrnn j. dzeyinin baml deikene etkisi
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
26/55
H o : j = 0 , j .(3.18)
H a : j 0 , j
: Anlam dzeyi.
v1 : Stun faktrnn serbestlik derecesi.
v2 : Hatann serbestlik derecesi.
F tablo : Kyaslama yapmak amacyla anlam dzeyi ve serbestlik
derecelerine gre belirlenen F tablo deeri.
F tablo = F ; v1 ; v2 .(3.19)
Hipotezler kurulduktan sonra;
F stun > F tablo ise kullanlan anlam dzeyinde H o hipotezinin red edildii, stun
faktrnn kritik etki yaratt sylenebilir. Dolaysyla stun faktrndeki dzeyler
arasnda farkllamann olduu sylenebilir.
F stun < F tablo ise kullanlan anlam dzeyinde H o hipotezinin kabul edildii,
stun faktrnn kritik etki yaratmad sylenebilir. Dolaysyla stun faktrndeki
dzeyler arasnda farkllamann olmad sylenebilir.
Hipotez testleri ile satr ve stun faktrlerinin kritik etkileri belirlendikten sonra
satr ve stun faktrlerine gre baml deikenin alaca deer belirlenir.
X ij : Baml deikenin deeri,
ij : Hata terimi,
X ij = X+ i + j + ij .(3.20)
Satr faktrnn kritik etkisi ;
i = X i. - X (3.21)
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
27/55
Stun faktrnn kritik etkisi;
j = X .j - X .(3.22)
ile belirlenir (nver, 1986).
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
28/55
4. TK LETMELERNDEK TOZ KOULLARININ STATSTKSEL
ANALZ
TKye bal an Linyit letmeleri ( L ), Seyitmer Linyit letmeleri( SL ),
Gney Ege Linyit letmeleri ( GEL ) ve Yeniky Linyit letmeleri ( YL )nde 1994
2006 yllar arasnda yaplm olan toz lm sonularndan elde edilmi ortalama toz
konsantrasyonu deerleri kullanlarak iletmeler ve iletmelerin birimleri (dekapaj
dkm harman, dekapaj makine aynas, kmr makine aynas ) arasnda tozluluun
kyaslanmas ve birimlere gre deerlendirilmesi amacyla istatistiksel analiz
yaplmtr.
statistiksel analizde Varyans Analizi kullanlmtr. TK ortalama toz
konsantrasyonunu iletmeler ve bunlara bal alt birimleri etkilendiinden analizlerde
ki Ynl Varyans Analizi uygulanmtr.
4.1. TKye Bal letmelerin ve Alt Birimlerinin Ortalama Toz
Konsantrasyonlarnn statistiksel Analizi
TKye bal olarak alan ve ak ocak iletme yntemi ile kmr reten
ocaklarda yaplm olan toz lm almalarndan elde edilmi olan deerler izelge
4.1de verilmitir. lm noktalar; dekapaj dkm harman, dekapaj makine aynas ve
kmr makine aynas olarak oluturulmutur.
izelge 4.1.TK letme ve Birimlerin Ortalama Toz Konsantrasyon Deerleri (mg/m3)
lm Noktalar
letmeler DekapajDkm Harman
Dekapaj Aynas Kmr Aynas Ortalama
L 1,668 1,350 1,299 1,439SL 1,572 1,743 2,045 1,787
GEL 2,139 2,305 2,014 2,153YL 2,354 2,340 2,279 2,324
Ortalama 1,93325 1,9345 1,90925
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
29/55
izelge 4.1de verilen toz lm deerleri kullanlarak ekil 4.1 izilmitir.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
L SL GEL YL
letmeler
TozKonsantrasyonu,mg
\m3
Dekapaj Dkm Harman Dekapaj Makine Aynas Kmr Makine Aynas
ekil 4.1. TKye bal iletme ve alt birimlerinde tozluluunun dalm
statistiksel analizde izelge 4.1de verilen ortalama toz konsantrasyonudeerleri kullanlm ve iletmeler ve iletmelerin birimleri arasnda kyaslama
yaplmas amacyla ki Ynl Varyans Analizi uygulanmtr. TK ortalama toz
konsantrasyonu deerini etkileyen iletme ve birim olmak zere iki faktr olmas
nedeniyle ki Ynl Varyans Analizi seilmitir. statistiksel analizlerMicrosoft
Office Excel kullanlarak yaplmtr. Verilerin girilmesinde ncelikle Aralar
mensnden Veri zmleme (ekil 4.2) seilmi ve daha sonra Veri zmleme
penceresinden (ekil 4.3) ilgili istatistiksel hesaplama yntemi seilerek almaya
devam edilmitir.
ekil 4.2. Microsoft Office Excel Veri zmleme seeneinin grnm
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
30/55
ekil 4.3. Veri zmleme seeneklerinin grnm
Yaplan istatistiksel analiz neticesinde elde edilen sonular izelge 4.2de
verilmitir.
izelge 4.2. TK ye Bal letmeler ve Alt Birimleri in ki Ynl Varyans Analizi
Varyans
Kayna SS Df MS F P-deeri
Satrlar 1,399889 3 0,46663 11,72103 0,006393
Stunlar 0,00162 2 0,00081 0,020348 0,979925
Hata 0,238868 6 0,039811
Toplam 1,640377 11
letmeler ve bu iletmelere ait alt birimlerin tozluluk koullarn
deerlendirmek amacyla ncelikle birimler iin hipotez testleri kurulmu ve bu testler
aada verilmitir.
Ho Birim : 1= 2= 3= 0
H1Birim : 1 .30 (En az bir BJ sfrdan farkldr.)
Birim faktrne ilikin kurulan hipoteze gre F0.95( 2,6) alnarak F tablosundan
F tablo = 5,14 olarak okunmutur. F Birim < F tablo olduundan % 5 anlam dzeyinde, H0
hipotezi kabul edildiinden, birim faktrnn kritik etki yaratmad dolaysyla
birimler arasnda farkllamann olmad sylenebilir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
31/55
Benzer ekilde iletmeler iin de aada verilen hipotez testleri kurulmutur.
Ho letme
: i= 0 i= 1, 2, 3, 4
H1 letme: i0 (En az biri sfrdan farkl)
letme faktrne ilikin kurulan hipoteze gre F0.95(3,6) alnarak F
tablosundan F tablo = 4,76 olarak okunmutur. F letme > F tablo olduundan % 5 anlam
dzeyinde, H0 hipotezi ret edildiinden, iletme faktrnn kritik etki yaratt
dolaysyla iletmeler arasnda farkllamann olduu sylenebilir.
Ho hipotezi red edildiinden, iletmelerin tozluluk koullarn karlatrmak iin
Tukey testi kullanlmtr. Bu testte kullanlan eitlik aada verilmitir.
MSEKritiksnr qu r= (4.1)
Burada;
qu : tukey tablo deeri,
MSE : ortalamalarn standart hatas,
r : stun saysdr.
statistiksel tablodan elde edilen kritik deer qu = 4,90 , MSE (Mean Square
Error) deeri izelge 4.2den 0,039811 ve r deeri de 3 alnarak kritik snr 0,564465
hesaplanmtr. Bununla beraber iletmelerin tozluluklar arasndaki mutlak farklar da
hesaplanarak izelge 4.3de verilmitir.
izelge 4.3. TK Tukey Testi le oklu Kyaslama
Kyaslama Mutlak fark Kritik snr YorumL SL 0,348 0,564465 L toz konsantrasyonu SLden farkl deil
L GEL 0,714 0,564465 L toz konsantrasyonu GELden farkl
L YL 0,885 0,564465 L toz konsantrasyonu YLden farkl
SL GEL 0,366 0,564465 SL toz konsantrasyonu GELden farkl deil
SL YL 0,537 0,564465 SL toz konsantrasyonu YLden farkl deil
GEL - YL 0,171 0,564465 GEL toz konsantrasyonu YLden farkl deil
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
32/55
izelge 4.3 ad geen tm iletmelerin tozluluk koullarnn karlatrlmas
amacyla hazrlanm olup, deerlendirildiinde en yksek tozluluk farknn L ve YL
arasnda olduu ve ortalama toz konsantrasyonlar deerlendirildiinde de YLnin en
fazla toz konsantrasyonuna sahip olduu gzlenmitir.
TK ye bal ak iletmelerde tozluluk koullarnn iletme baznda deitii
yaplan analiz sonucunda bulunmutur. Bir ak iletmede tozluluun en fazla
olabilecei yerleri aratrmak amacyla da L seilmi ve iletme ile ilgili bilgiler
aada verilmitir.
4.2. an Linyit letmeleri Tozluluk Koullarnn Deerlendirilmesi
4.2.1. Tarihe
anakkale - an havzasndaki kmr oluumu; 1940 ylnda tespit edilmi ve
1979 ylnda yrrle giren 2172 sayl yasa ile devletletirilinceye kadar zel sektr
tarafndan iletilmitir. anakkale - an havzasnda, 1995 yl ba itibariyle
780.100.000 ton iletilebilir kmr rezervinin; sanayinin enerji ve snma amal teshin
ihtiyacn karlamak amacyla iletmeye alnmasdr. Son yllarda oluan evre bilinci
nedeni ve yksek kkrt ierii nedeniyle ( % 1.00- 8.00 ) cazibesini yitiren an
kmr, 7. be yllk kalknma plan erevesinde 2000 yl Haziran aynda kurulmasna
balanan 2 x 160 MW gcndeki an termik santralinin devreye girmesiyle, lkemizin
artan enerji ihtiyacna katkda bulunmaktadr.
4.2.2. Jeolojik yap
Havzann 1940 ylnda tespit edilen kmr varl; jeolojik yarma ve galerilerle
ksmen gelitirilmi, varl saptanan linyit rezervinin kesin olarak belirlenebilmesi iin
MTA tarafndan 1956-1957 yllarnda 35 adet arama sondaj yaplm ve MTA-TK
ibirlii ile de 1975-1976 yllarnda arama, rezerv gelitirme ve iletme amal olmak
zere 73 adet sondajla almalara devam edilmitir. 1976 ylnda saha ile ilgili 1/25000lekli jeolojik haritalar hazrlanarak, sahann stratigrafi ve ksmen de tektonii
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
33/55
aydnlatlmtr. Sahann 1979 ylnda devletletirilmesinden sonra da TK Kurumu
tarafndan DS ve EE idaresine, havzann kesin kmr varln ve iletme yntemini
kesin olarak belirlemek amacyla, 1990 yl sonuna kadar toplam 333 adet sondaj
yaptrlmtr. Bu sondajlarla; an ilesi yerleim alan altnda da kmr varlnn
tespit edilmesinin yannda, tektonik adan deikenlik gsteren an Havzasnn
yapsn daha iyi deerlendirebilmek mmkn olmutur.
Ancak havzada bulunan linyit rezervinin santral amal olarak
deerlendirilmesinin kesinlemesinden sonra, rezervin btn boyutlar ile
belirlenebilmesi amacyla iletme sondajlarna, sahada 1980 li yllardan bu yana devam
eden ve dekapaj ile retim faaliyetlerini olumsuz ynde etkileyen heyelanlarn
sebeplerinin aratrlmas ve ev stabilitesi ile ilgili deerlerin btn boyutlar ile
belirlenebilmesi amacyla jeoteknik sondajlarn yaplmasna karar verilmi olup, bu
kapsamda TK-MTA arasnda dzenlenen protokol erevesinde sondaj almalarna
2001 ylnda yeniden balanmtr.
an havzasnda genel olarak tek bir linyit damar oluumu gzlenmekte olup
kalnlk 0-35 m arasnda deimektedir. Havzada yaplan genel deerlendirme
sonucunda ise ortalama linyit damar kalnln 19,29 m olduu, rt tabakasnn
kalnl ise 30-300 m arasnda deitii anlalmaktadr.
Katman eimleri 0-20 arasnda deimektedir. 30 zerindeki eilimlere
genellikle fay zonlar civarnda rastlanmaktadr. Eim genel olarak Kuzey ynne doru
olup, havzann dousundaki an-1 panosunda Gney-Gneybat ynndedir. Katman
dorultular ise havzada genel olarak Dou-Bat ynndedir.
Havzada birbirine paralel ve kuzey-gney ynnde 6 adet, Kuzeydou-
Gneybat dorultusunda 7 adet olmak zere toplam 13 adet fay saptanmtr. Faylar
genellikle basamak faylar eklinde gelimi olup, atmlarnn 0-90 m arasnda deitii,
faylarn eimlerinin ise genellikle 45 civarnda olduu anlalmaktadr. Kmr
serisinin oluumu zerinde orojenik hareketlerin yan sra, volkanik hareketlerindeetkisi bulunmaktadr.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
34/55
4.2.3. Dekapaj
Ak iletme projesine gre maden yatann zerindeki rt tabakasnn delme+
patlatma yntemi ile gevetilmesi, kazlmas, yklenmesi, tanmas, toprak harmanna
dklmesi, serilmesi, harman sahasnn dzeltilmesi, toprak harman ve kademe
yollarnn yapm ve bakm gibi eitli ilemlerin tamamdr.
Lde dekapaj faaliyetlerinde ekskavatr+kamyon grubu kullanlmaktadr.
Kmr damarnn zerindeki rt tabakas delik makinalar (9'' ) ile delinerek uygun
nitelikteki patlayc maddelerle patlatlarak gevetilmekte ve daha sonra 20 yd3 kepe
kapasiteli elektrikli ekskavatrlerle kazlarak 77 tonluk toprak kamyonlarna
yklenmekte ve bu kamyonlar vastasyla tanarak toprak harmanlarna (kmrsz
alanlara ) dklmektedir. Bu amala dekapajda, 5 adet 20 yd3 kepe kapasiteli elektrikli
ekskavatr, 1 adet 6.5 yd3lk hidrolik ekskavatr, 37 adet 85 tonluk ve 11 adet 45
tonluk toprak kamyonlar kullanlmaktadr. Dekapaj faaliyetlerinde iletmenin
ihtiyacna gre ihale yntemi ile mteahhit imkanlarndan da yararlanlmaktadr. L
dekapaj miktarlar izelge 4.4de verilmitir.
izelge 4.4. L de Yllara Gre Dekapaj Miktarlar (1000 m3 )
MTEAHHT
YILLAR LNCELTME NCELTME
KMR
ST TOPLAM
GENEL
TOPLAM(P) FLDEKAPAJ
2002 8500 12000 ............... 12000 20500 21793
2003 8500 12600 5000 17600 26100 26668
2004 9000 17000 6000 23000 32000 29480
2005 9000 44500 3500 48000 57000 34313
2006 8000 28100 9900 38000 46000 39860
TOPLAM 43 000 144 200 24 400 138 600 181 600 152114
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
35/55
4.2.4. Patlatma
Kmr zerindeki rt tabakalar, kademe yksekliine gre ; delik ap 9" olan
delik makinalar ile 7x6x7,5 m veya 8x6x15m delik dzeni ile delinip patlatlarak
gevetilmektedir. letmede patlayc malzeme olarak ANFO, patlatc olarak da
NONEL kapsl kullanlmaktadr. L de alan patlatma deliklerinin kesit grnts
ekil 4.4de verilmitir.
15 m'lik Deliklerde;175 Kg. Anfo1,5 Kg. Dinamit2 Adet ElektriksizKapslKullanlmaktadr.
7,5 m'lik deliklerde;75-100 Kg. Anfo0,5 Kg. Dinamit1 Adet ElektriksizKapsl
ekil 4.4. L de alan patlatma deliklerinin kesit grnts
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
36/55
4.2.5. Kmr ve kmr retimi
Kmr; ana eleman karbon olan bitki kkenli madde olup, zaman iersinde
basn altnda bitkilerin scaklkta deimesi sonucu olumutur. Kmr; karbon,
hidrojen, oksijen ve azottan oluan, iinde kkrt ve mineral maddeler ihtiva eden bir
madendir. retimi kolay, verimi yksek, ucuz ve temiz bir fosil yakttr.L de 2001 ve 2002 yl ba itibariyle yaplan sondajlarn da
deerlendirmesiyle yaplan en son rezerv hesab aadaki izelgede de grlmektedir.
izelge 4.5. Lnin en son yaplan rezerv hesab ve kmrn zellikleri
Grnr rezerv 88.833.000 Ton
retilebilir rezerv 69.321.800 Ton
Toplam dekapaj 830.264.600 m3
Ortalama toprak Kmr oran 11,98 m3/ ton
Orijinal kmr alt sl deer (AID) 3023 Kcal/kg
Orijinal kmr ortalama nem %23,65
Orijinal kmr ortalama kl %24,25
Orijinal kmr ortalama Kkrt %2,62 6,66
Kmr younluu 1,4 ton/m3
Ortalama kmr kalnl 19,29 m.
izelge 4.6. L Kmrn kalorifik zelliine gre rezerv dalm
AID (Kcal /kg ) RETLEBLR REZERV ( Ton) %
4.000-5.000 9.136.613 13,18
3.000-4.000 27.181.078 39,21
2.000-3.000 13.704.920 19,77
1.000-2.000 19.299.189 27,84
TOPLAM 69.321.800 100,00
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
37/55
Kmr retimi, zeri alan kmr damarlarndan ykleyici + kamyon grubuyla
( kaz + ykleme + nakliye ) retilmektedir. Kmrn kaz + ykleme nakliyesi, ihale
yntemi ile mteahhit firmalar tarafndan yaplmaktadr. Ocaktan kamyonlara yklenen
kmrler, yaklak 2,5 Km uzaklktaki kriblaj tesisine tanmaktadr. Bu kmrlerin
tamam hizmet satn alnmas yntemi ile alan mteahhit firma tarafndan iletmeye
ait tesislerde ayklanmakta ve uvallanmaktadr. Ayn anda mterilere ait aralara
yklenmektedir. L yllk kmr retimi ve sat izelge 4.7de verilmitir.
izelge 4.7. L Yllara Gre Kmr retimi ve Sat (1.000 ton)
PROGRAMINA GRE SATI
YILLAR
TEVSPROJESNE
GREHAZIRLANACAK
KMR
SOSYALYARDIMLAMA
FONUNATESLM EDLEN
KMR
TERMK PYASA TOPLAM
2002 922 - ----- 238 238
2003 1 738 24 115 304 443
2004 2 320 29 397 449 875
2005 2 403 31 577 455 1063
2006 2 458 67 762 612 1441
TOPLAM 9 838 151 1851 2058 4060
Ak iletme kmr madenciliinde son yllarda artan byk lekli mekanize
almalar, fazla miktarda kmr retimini salamakla birlikte evresel adan nemli
etkilere sahip olan byk miktarl toz oluumunu da beraberinde getirmitir (Ghose and
Majee, 2000). L makine park ierii ve personel durumlar izelge 4.8 ve 4.9da
srasyla verilmitir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
38/55
izelge 4.8. L Makine Park
CNS MARKASI MODEL KAPASTES MKTARI
ELEKTRKL EKSKAVATR MARON 191M-II 20 YD3 5 ADET
HDROLK EKSKAVATR KOMATSU PC1100 6.5 YD3 1 ADET
AIR KAMYON KOMATSU HD 785-2 80 TON 37 ADET
AIR KAMYON KOMATSU HD 465-3 45 TON 9 ADET
SULAMA TANKER KOMATSU HD 465-3 45 TON 2 ADET
BULLDOZER KOMATSU D 355 A-3 410 HP 3 ADET
BULLDOZER KOMATSU D 155 A-1 320 HP 8 ADET
PAYDOZER CATERPLLAR CAT 824-C 310 HP 1 ADET
PAYDOZER KAWASAK 95 ZV 340 HP 1 ADET
YKLEYC VOLVO 4400 S 2.5 YD3 3 ADET
YKLEYC CATERPLLAR CAT 920 1.5 YD3 1 ADET
YKLEYC CATERPLLAR L 955 2 YD3 1 ADET
YKLEYC CASE W 20-C 2.7 YD3 1 ADET
YKLEYC KOMATSU WA 800 11 M3 1 ADET
TRAKTR KEPE MASTA BK110 1.5 YD3 1 ADET
GRAYDER KOMATSU GD825 A-2 280 HP 1 ADET
GRAYDER CATERPLLER 16 H 286 HP 2 ADET
KANAL A.MAK. UKUROVA 755 1.1 YD3 1 ADET
VN HTACH FK 180 50 TON 1 ADET
VN TEREX CD 115 10 TON 1 ADET
DELK MAKNES REED DRLL SK 50T 9 N 1 ADET
FORKLFT SMAK RECORD 4 TON 1 ADET
FORKLFT HERC D-60 6 TON 1 ADETLASTK TAK.MAK. UKUROVA F 80 8 TON 1 ADET
SONDAJ MAK. MORSET 1984 2.5 N 1 ADET
YOL SLNDR BOMAG 211 R-3 80 HP 1 ADET
YKLEYC KOMATSU WA500_3SH 5 M3 1 ADET
HDROLK EKSKAVATR KOMATSU PC 400 LC-7 2,6 M3 1 ADET
TOPLAM 89ADET
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
39/55
izelge 4.9. L Personel Durumu
MEMUR KADRO DURUMU Say
1 NOLU CETVEL 6
2 NOLU CETVEL 113
TOPLAM 119
MEMUR PERSONEL DAILIMI
letme Mdr 1
letme Md. Yar.(Teknik) 1
letme Md. Yar. (dari) -
Bauzman 3
Teknik Uzman 1
Sivil Savunma Uzman 1
Maden Bamhendisi 6
Makine Bamhendisi 3
Elektrik Bamhendisi 1
Maden Mhendisi 9
Elektrik Mhendisi 4
Makine Mhendisi 5
Harita Mhendisi 2
Jeoloji Mhendisi 1
Kimya Mhendisi 2
Maden Teknikeri 2
naat Mhendisi 1
Teknisyen 2
ef 12
Avukat 1
Memur 25
Veznedar 2
Salk Memuru 1
Koruma Gvenlik Amiri 1
Grup efi 4
Koruma Grevlisi 28
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
40/55
Lnde 1995-2005 yllarnda 5 farkl istasyonda yaplm olan toz
lmlerinden elde edilen deerler yllk bazda deerlendirilmi ve srasyla aadaki
ekillerde gsterilmitir.
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
Kmr Makine
Aynas
Delik Makinesi
Kabini
Dkm Harman
Kriblaj Tesis i
Dekapaj Makine
Aynas
ekil 4.5.L 1995 Yl Toz lm Deerleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Dkm Harman
Dekapaj Makine
Aynas
Kriblaj Tesis i
Kmr Makine Aynas
Delik Makinesi Kabini
ekil 4.6. L 1996 Yl Toz lm Deerleri
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
41/55
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Dekapaj Makine Aynas
Delik makinesi Kabini
Kmr Makine Aynas
Dkm Harman
Kriblaj Tesisi
ekil 4.7. L 1998 Yl Toz lm Deerleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Dekapaj Makine
Aynas
Kmr Makine
Aynas
Kriblaj Tesis i
Dkm Harman
Delik Makinesi
Kabini
ekil 4.8. L 1999 Yl Toz lm Deerleri
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
42/55
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
Dekapaj Makine Aynas
Delik Makinesi Kabini
Kriblaj Tesisi
Kmr Makine Aynas
Dkm Harman
ekil 4.9. L 2001 Yl Toz lm Deerleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5
Dekapaj Makine
Aynas
Dkm Harman
Kmr Makine
Aynas
Delik Makinesi
Kabini
Kriblaj Tesis i
ekil 4.10. L 2003 Yl Toz lm Deerleri
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
43/55
0 1 2 3 4 5 6
Dkm Harman
Delik Makinesi
Kabini
Kriblaj Tesis i
Dekapaj Makine
Aynas
Kmr Makine
Aynas
ekil 4.11. L 2004 Yl Toz lm Deerleri
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Kriblaj Tesis i
Delik Makinesi Kabini
Kmr Makine Aynas
Dkm Harman
Dekapaj Makine
Aynas
ekil 4.12.L 2005 Yl Toz lm Deerleri
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
44/55
4.2.6. an Linyit letmelerindeki Toz Koullarnn statistiksel Analizi
TKye bal an Linyit letmeleri (L) nde 1994-2005 yllar arasnda yaplm
olan toz lm sonularndan elde edilmi ortalama toz konsantrasyonu deerleri
kullanlarak iletmenin birimleri (dekapaj dkm harman, dekapaj makine aynas,
kmr makine aynas, delici makine kabini, kriblaj tesisi) arasnda tozluluun
kyaslanmas ve birimlere gre deerlendirilmesi amacyla istatistiksel analiz
yaplmtr. L ak ocaklarnn genel grnmleri ekil 4.13 ve 4.14de verilmitir.
ekil 4.13. an ilesi ve ocak sahasnn genel grnm
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
45/55
ekil 4.14. L ocaklar genel grnm
statistiksel analizde varyans analizi kullanlmtr. L ortalama toz
konsantrasyonunu etkileyen yllar ve birim bamsz deikenlerinin iki olmas
nedeniyle ki ynl varyans analizi uygulanmtr.
an linyitleri iletmesinde, ynetmelik gerei, ylda bir defa be farkl
istasyonda toz lm yaplmaktadr. Toz lmnde kullanlan alet gravimetrik esasl
(mg/m3) AFC 123 isimli cihazdr. Toz lm istasyonlarnn kodlar, aklamalar ve
grnmleri srasyla aada verildii gibidir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
46/55
1 : Dekapaj Dkm Harman
ekil 4.15. L Dekapaj dkm harman genel grnm
2 : Dekapaj Makine Aynas
ekil 4.16. L Dekapaj almalar genel grnm
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
47/55
3 : Kmr Makine Aynas
ekil 4.17. L Kmr almalar genel grnm
4 : Delici Makinesi
ekil 4.18. L Delici makine genel grnm
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
48/55
5 : Eleme Tesisi
ekil 4.19. L Eleme tesisleri genel grnm
Yukarda grnmleri verilen istasyon noktalarnda 1994-2005 yllar arasnda
yaplm olan toz lm almalarndan elde edilen deerler izelge 4.10da
verilmitir.
izelge 4.10. L Yllar ve Birimlerin Ortalama Toz Konsantrasyon Deerleri(mg/m3)
lm Noktalar
Yllar DekapajDkmHarman (1)
DekapajMakineAynas (2)
KmrMakineAynas (3)
DelikMakinesiKabini (4)
KriblajTesisi (5)
1994 1,12 0,52 0,73 7,29 4,201995 1,33 1,30 1,75 3,23 0,681996 3,50 2,30 2,10 4,20 2,101998 2,95 1,58 1,85 3,46 3,801999 2,53 1,63 2,01 1,71 2,132001 0,44 0,10 0,50 0,48 0,442003 0,75 1,13 0,90 1,50 1,962004 0,06 0,13 0,25 4,92 0,46
2005 2,33 3,50 1,60 0,91 0,80Ortalama 1,668 1,350 1,299 3,077 1,841
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
49/55
izelge 4.10daki deerler kullanlarak ekil 4.20. izilmitir.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1994 1995 1996 1998 1999 2001 2003 2004 2005
lm yaplan yllar
TozKonsantrasyonu,mg\
3
Dekapaj Dkm Harman Dekapaj Makine Aynas
Kmr Makine Aynas Delik Makines Kabini
Kriblaj Tesisi
ekil 4.20. L yllar ve birimler baznda tozluluunun grafiksel gsterimi
Lye ait ortalama toz konsantrasyonu deerleri kullanlarak yllar ve
iletmenin birimleri arasnda kyaslama yaplmas amacyla ki Ynl Varyans
Analizi kullanlmtr. L ortalama toz konsantrasyonu deerini etkileyen yllar ve
birimler olmak zere iki faktr olmas nedeniyle ki Ynl Varyans Analizi
uygulanmtr. Bu analiz neticesinde elde edilen sonular aadaki tabloda
gsterilmitir.
izelge 4.11.L ye Ait Yllar ve Birimler in ki Ynl Varyans Analizi
Varyans
Kayna SS Df MS F P-deeri
Satrlar 28,10124 8 3,512655 2,200305 0,054258Stunlar 18,81001 4 4,702502 2,945618 0,035184Hata 51,08607 32 1,59644
Toplam 97,99732 44
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
50/55
Yllar ve lm yaplan birimlerin tozluluk koullarn deerlendirmek
amacyla ncelikle yllar iin hipotez testleri kurulmu ve bu testler aada verilmitir.
Ho Yllar : i=0 i =1, .,9
H1Yllar: i 0
lm yaplan yllar faktrne ilikin kurulan hipoteze gre F0.95(8,32)
alnarak F tablosundan F tablo = 2,244 olarak okunmutur. F yllar < F tablo olduundan
% 5 anlam dzeyinde, H0 hipotezi kabul edildiinden, lm yaplan yllar faktrnn
kritik etki yaratmad dolaysyla yllar arasnda farkllamann olmad sylenebilir.
Benzer ekilde lm yaplan birimler iin de aada verilen hipotez testleri
kurulmutur.
Ho Birim : 1= .=5=0
Hi Birim: 1 .50
Birim faktrne ilikin kurulan hipoteze gre F0.95(4,32) alnarak F
tablosundan F tablo = 2,668 olarak okunmutur. F birim > F tablo olduundan % 5 anlam
dzeyinde, H0 hipotezi ret edildiinden, birim faktrnn kritik etki yaratt dolaysyla
birimler arasnda farkllamann olduu sylenebilir.
Ho hipotezi ret edildiinden, birimlerin tozluluk koullarn
karlatrmak iin Tukey testi kullanlmtr.
statistiksel tablodan elde edilen kritik deer q u = 4,088, MSE deeri izelge
4.11den 1,59644 ve r deeri de 9 alnarak kritik snr 1,72173 hesaplanmtr. Bununla
beraber iletmelerin tozluluklar arasndaki mutlak farklar da hesaplanarak izelge
4.12de verilmitir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
51/55
izelge 4.12. Lye Ait Deerlerin Tukey Testi le oklu Kyaslamas
Kyaslama Mutlak fark Kritik snr Yorum1 2 0,313 1,72173 1. birim toz konsantrasyonu 2. den farkl deil1 3 0,369 1,72173 1. birim toz konsantrasyonu 3. den farkl deil1 4 1,409 1,72173 1. birim toz konsantrasyonu 4. den farkl deil1 5 0,173 1,72173 1. birim toz konsantrasyonu 5. den farkl deil2 3 0,056 1,72173 2. birim toz konsantrasyonu 3. den farkl deil2 4 1,727 1,72173 2. birim toz konsantrasyonu 4. den farkl2 5 0,487 1,72173 2. birim toz konsantrasyonu 5. den farkl deil3 4 1,778 1,72173 3. birim toz konsantrasyonu 4. den farkl3 5 0,542 1,72173 3. birim toz konsantrasyonu 5. den farkl deil
4 - 5 1,236 1,72173 4. birim toz konsantrasyonu 5. den farkl deil
izelge 4.12 ad geen tm birimlerin tozluluk koullarnn karlatrlmas
amacyla hazrlanm olup, deerlendirildiinde en yksek tozluluk farknn 3 ve 4 nolu
lm noktalar olan kmr makine aynas ile delici makinesi kabini arasnda olduu
ve ortalama toz konsantrasyonlar deerlendirildiinde de 4 nolu lm noktas olan
delici makinesi kabininin en fazla toz konsantrasyonuna sahip olduu gzlenmitir.
Maden ve Ta Ocaklar ve Tnel Yapmnda Tozla Mcadeleyle lgili
Ynetmeliine gre Eik Snr Deer (ESD) = 25 / %SiO2 (mg/m3) formlnden
hesaplanr. SiO2 ierii % 5den az olduu takdirde ESD 5 mg/m3 olarak kabul edilir
denilmektedir. TKye bal Lnde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i
Sal ve Gvenlii Merkezi (SGM) tarafndan yaplan kuvars analizleri
neticesinde solunabilir SiO2 konsantrasyonu % 1 olarak tespit edilmitir. Bylece ESD
deerin 5 mg/m3 olduu ve iletmenin toz lm deerlerinin ESD deerini amadgrlmektedir. Sonu olarak ii sal asndan tozluluun bir problem yaratmad
tespit edilmekle beraber, mevcut tozla mcadele almalar da srdrlmelidir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
52/55
5. SONU VE NERLER
TKye bal iletmeler tozluluk asndan deerlendirildiinde iletmeler
arasnda farkllk olduu ve en yksek toz konsantrasyonuna sahip olan
iletmenin Yeniky Linyit letmeleri (YL) olduu saptanmtr. Bu mevcut
durumdaki farklln sebepleri:
- Kaynak madenin jeolojik , fiziksel ve kimyasal yaps ve para boyutu,
- Nem oran , yamur ve buharlama ,
- Rzgar hz olarak sylenebilir.
TKne bal iletmelerin alt birimleri arasnda (dekapaj dkm harman,
dekapaj makine aynas ve kmr makine aynas) toz konsantrasyon
deerlerinde bir farkllk olmad saptanmtr.
L toz konsantrasyon deerleri yllar baznda incelendiinde bir farllk
olmad saptanmtr.
Lne bal iletmelerin alt birimleri arasnda (dekapaj dkm harman,
dekapaj makine aynas, kmr makine aynas, delici makinesi ve eleme
tesisleri) toz konsantrasyon deerlerinde bir farkllk olduu ve en yksek toz
konsantrasyonuna sahip olan alt birimin delici makinesi olduu saptanmtr.
Lnden alnan toz numunelerinin alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
i Sal ve Gvenlii Merkezi (SGM) tarafndan yaplan kuvars
analizleri neticesinde solunabilir SiO2 konsantrasyonu % 1 olarak tespit
edilmitir. Maden ve Ta Ocaklar ve Tnel Yapmnda Tozla Mcadeleyle
lgili Ynetmeliine gre Eik Snr Deer (ESD) olarak kabul edilen SiO2
konsantrasyonu % 5i geemez denilmektedir. Bylece L solunabilir SiO2
konsantrasyonu deerinin ynetmelikte belirtilen ESD deerini amad ve
toz konsantrasyonu asndan bir saknca yaratmad grlmektedir.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
53/55
TKne bal iletmelerde yaplan toz lm deerleri incelendiinde, Maden
ve Ta Ocaklar ve Tnel Yapmnda Tozla Mcadeleyle lgili
Ynetmeliine gre ii sal bakmndan saknca oluturabilecek bir toz
konsantrasyonuna rastlanmamtr. Bununla beraber, incelenilen toz lm
raporlarnn belirli bir standard olmamasndan dolay yaplacak
deerlendirmelerde zorluk yaanabilecei grlmtr. Bu nedenle, yaplan
toz lm sonularnn belirli bir formata uygun olarak hazrlanmas ve ilgili
kurumlara bu formatla sunulmas, bu alanda yaplabilecek olan almalarn
daha salkl yrtlmesine olanak salayacaktr.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
54/55
KAYNAKLAR DZN
Ayvazolu, E., 1984, Madenlerde Havalandrma ve Emniyet, .T.. Maden Fakltesi.
Baysal, F., 1979, yerlerinde Toz Sorunu, VI. Trkiye Madencilik, Bilimsel ve Teknik
Kongresi, TMMOB Yayn.
Davies, C.N., 1987, The effects of Abnormal Physical Conditions at Work.
Ersoy, A., 2000, Madencilik ve evre, ukurova niversitesi Mhendislik - Mimarlk
Fakltesi Yaynlar .
Ghose, M.K. and Majee, S.R., 2000, Sources of air pollution due to coal mining and
their impacts in Jharia coalfield, Environment International, 26, 81-85.
Ghose, M.K., 2007, Opencast Coal Mining in India: Analyzing and Addressing the Air
Environmental Impacts, Environmental Quality Management, 71-87.
Gyagler, T., 1982, Toz Oluumunu Etkileyen Faktrler, Trkiye 3.Kmr Kongresi
Bildirileri Kitab.
ILO, 2000, Encyclopedia of Occupational Health and Safety.
Mc Cunney R.,1988, Handbook of Occupational Medicine .
ztrk, M., 2005, Toz ve Pnmokonyozla Mcadele, TTK Gvenlii Daire
Bakanl.
Saltolu, S., 1970, Maden letmelerinde Toz ve Silikozla Mcadele, .T.. MadenFakltesi Yayn.
7/31/2019 Acik Ocaklarda Toz Kosullarinin Istatistiksel Analizi Statistical Analysis of Dust Condition of Surface Mines
55/55
KAYNAKLAR DZN (devam ediyor)
Sengupta, M., 1990, Mine Environmental Engineering .
Tongu, E., 1992, Meslek Hastalklar Klavuzu, TTB yayn.
Tozla Mcadele Ynetmelii, 14.9.1999 Tarih 20635 Sayl R.G.
nver, ., 1986, Uygulamal statistiksel Yntemler.