iii

ABSTRAK

Kajian ini membincangkan konsep modal insan rabbani menurut al-Qur’an serta

menganalisis pemikiran modal insan rabbani Sa‘id Hawwa dalam karya al-Asas fi al-

Tafsir. Konsep modal insan perspektif al-Qur’an dirungkai dengan mencermati

komponen modal insan yang terdiri daripada jasmani dan rohani, manakala elemen

rohani terdiri daripada unsur fitrah, ‘aql, qalb, ruh, dan nafs. Selanjutnya, definisi

“rabbani” perspektif al-Qur’an diteliti secara analisis tematik. Gandingan konsep modal

insan dengan terminologi “rabbani” memperlihatkan konsep rabbani menjadi ukuran

nilai yang merealisasikan pembangunan modal insan secara holistik. Kajian ini memilih

Sa‘id Hawwa sebagai subjek penyelidikan kerana beliau adalah tokoh murabbi ummah

yang sarat menyalurkan idea-idea pembangunan modal insan rabbani secara kritis dalam

karya-karya beliau. Kajian kualitatif ini menggunakan metode dokumentasi, metode

historis, metode temu bual, dan metode eksplorasi sebagai metode pengumpulan data.

Manakala metode induktif, metode deduktif, metode komparatif, dan metode analisis

teks diguna pakai sebagai metode analisis data. Menyingkap pemikiran Sa‘id Hawwa,

hasil analisis mendapati, terdapat tiga komponen teras pembangunan sewajarnya

dibangunkan bagi melahirkan modal insan rabbani iaitu penerapan keilmuan rabbani,

pengukuhan tarbiah rabbani, dan pembangunan dakwah rabbani. Ketiga-tiga komponen

modal insan rabbani gagasan Sa‘id Hawwa distruktur berdasarkan nas-nas al-Qur’an

yang mengandungi kalimah “rabbani”. Gagasan pembangunan modal insan rabbani

beliau dilihat berupaya membangunkan modal insan secara holistik dan seimbang. Sa‘id

Hawwa turut meletakkan institusi masjid sebagai wahana utama pembangunan modal

insan rabbani dengan mengembangkan fungsi masjid sebagai hab pendidikan yang

memiliki sukatan kurikulum pengajian Islam yang bersepadu, pusat tarbiah rohani, dan

institusi pengkaderan pendakwah.

iv

ABSTRACT

This study discusses the concept of rabbani human capital according to the Qur'an and

analyses the rabbani human capital idea of Sa‘id Hawwa in the work of al-Asas fi al-

Tafsir. The concept of human capital from Qur’anic perspective is expounded by

examining the human capital component which consists of body and soul, while the

spiritual features comprise of fitrah, ‘aql, qalb, ruh and nafs. Additionally the definition

of “rabbani” from Quranic perspective is analysed thematically. The combination of

the concept of human capital with the term “rabbani” shows that the concept of

“rabbani” is the value indicator in actualising human capital development in a holistic

manner. This study selected Sa‘id Hawwa as its subject because he was a murabbi

figure who critically conveyed ideas of rabbani human capital development in his

works. This qualitative study applied the documentation method, historical method,

interview method, and exploration method as methods of data collection, whereas the

inductive method, deductive method, comparative method, and text analysis method

were adopted for data analysis. The analysis found that there are three core components

of development that should be developed to produce rabbani human capital, which are

the application of rabbani knowledge, strengthening rabbani tarbiyah, and the

development of rabbani dakwa. The three components of rabbani human capital as

envisioned by Sa‘id Hawwa were structured on the texts of the Qur’an that contain the

word “rabbani”. The idea of rabbani human capital development is seen as capable of

developing a holistic and balanced human capital. Sa‘id Hawwa also placed the mosque

institution as the main medium for the development of rabbani human capital by

expanding its function as an education hub, with integrated Islamic curriculum, centre

of spiritual tarbiyah and institution for dakwa training.

v

PENGHARGAAN

Segala puji bagi Allah S.W.T, Tuhan sekalian alam. Selawat dan salam ke atas

junjungan besar Nabi Muhammad s.a.w, ahli keluarga Baginda dan para sahabatnya

keseluruhannya. Setinggi-tinggi rasa syukur dipanjatkan kepada Ilahi, kerana dengan

izin-Nya, kajian ini berjaya disempurnakan sebagai koleksi penyelidikan kutub khanah.

Setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih diucapkan kepada penyelia

yang dikasihi, Prof. Madya Dr. Mustaffa Abdullah, atas kesungguhan beliau

menjalankan penyeliaan, mencurahkan idea dan nasihat, sehingga kajian ini dapat

disiapkan dengan jayanya. Prof. Madya Dr. Mustaffa Abdullah yang saya kenali,

sentiasa memberikan solusi yang terbaik dalam setiap cabaran yang timbul saat kajian

ini sedang disiapkan. Beliau tidak hanya bertindak sebagai penyelia, malah beliau

adalah murabbi yang mesra, menyemai adab terhadap anak didiknya dengan

keseniannya yang tersendiri. Sekalung penghargaan juga ditujukan buat seluruh

pensyarah Jabatan Al-Quran dan Al-Hadith atas sokongan yang diberikan, iaitu Dr.

Monika @ Munirah bt. Abd Razzak selaku Ketua Jabatan Al-Quran dan Al-Hadith,

Prof. Dato’ Dr. Mohd Yakub @ Zulkifli Haji Mohd Yusoff merangkap Pengarah

Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, Prof. Madya Dr. Fauzi Deraman, Prof.

Madya Dr. Ishak Suliaman, Dr. Faisal Ahmad Shah, Dr. Khadher Ahmad, Dr. Sedek

Ariffin, Dr. Thabet Abu al-Haj, dan lain-lain. Tidak lupa juga ucapan jutaan terima

kasih dititipkan kepada staf Jabatan Al-Quran dan Al-Hadith, Puan Norlina yang

sentiasa terbuka menghulurkan bantuan dalam melengkapkan segala keperluan bagi

memudahkan urusan pengajian ini berjalan lancar. Semoga Allah S.W.T mengurniakan

keberkatan dan limpahan rahmat-Nya kepada kita semua.

Penulis turut merakamkan jutaan penghargaan kepada pihak pengurusan

tertinggi Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya (APIUM), khususnya kepada

Pengarah APIUM Prof. Dato’ Dr. Mohd Yakub @ Zulkifli Haji Mohd Yusoff yang

telah banyak mempermudahkan urusan penulis. Jutaan penghargaan juga ditujukan

kepada Bahagian Ijazah Tinggi APIUM, yang telah membantu penulis

menyempurnakan tesis ini. Termasuk juga pihak pentadbiran Universiti Malaya dan

Kementerian Pengajian Tinggi (KPT), yang telah menaja biasiswa bagi kemudahan

pengajian. Tidak lupa juga kepada tokoh-tokoh penting yang sangat membantu dalam

menyempurnakan kajian ini khususnya kepada anak-anak Almarhum Syeikh Sa‘id

Hawwa, Dr. Mu‘adh Sa‘id Hawwa, Dr. Muhammad Sa‘id Hawwa, dan Dr. Ahmad

Sa‘id Hawwa. Termasuk juga Syeikh Dr. Salah al-Khalidi, Syeikh Prof. Dr. ‘Abd al-

Malik al-Sa‘di, Prof. Dr. Shihhadah ‘Amri, Prof. Dr. Sharaf Qudah, Syeikh Shu‘ayb al-

Arna’ut, Dato’ Seri Tuan Guru Abdul Hadi Awang, dan lain-lain yang telah banyak

membekalkan butir-butir hikmah dan himmah agar terus menggali khazanah ilmu tanpa

kenal erti penat dan jemu. Penghargaan yang tulus juga ditujukan buat seluruh

pengurusan perpustakaan yang menjadi tempat rujukan penulis seperti Perpustakaan

Utama Universiti Malaya, Perpustakaan Pengajian Islam Universiti Malaya,

Perpustakaan Peringatana Za’ba Universiti Malaya, Perpustakaan Utama Universiti

vi

Islam Antarabangsa Malaysia, Perpustakaan Utama Universiti Kebangsaan Malaysia,

Perpustakaan World Islamic Science University (WISE) dan Perpustakaan Universiti

Urduniyyah, Jordan, Perpustakaan Negara, dan Perpustakaan Arkib Negara Malaysia.

Ucapan sejambak kasih dan sayang terhadap seluruh ahli keluarga tercinta iaitu

ummi; Jamilah Idris, abah; Es Norasid Mohamed Yasin, ibu mertua; Hashnah Md.

Rejab dan ayah mertua; Abdul Rahim Abdul Hamid. Penulis menyedari, saat melihat

kejayaan si anak, si ibu jualah yang paling gembira tidak terkata, mekar hatinya. Siapa

lagi kalau bukan ummi. Kutitipkan sekalung doa mawaddah buatmu ummi, abah, mak

dan ayah, agar kalian bahagia di dunia akhirat… Penghargaan yang tulus teristimewa

buat isteri tercinta, Nor Siti Hashima Abdul Rahim yang sentiasa menjadi tulang

belakang kepada perjuangan menimba ilmu. Tidak hanya sekadar melayani gelagat

suami dan anak-anak, beliaulah insan yang paling memahami kondisi, yang tidak putus-

putus memberikan perangsang, mendoakan kejayaan, serta berkorban masa dan tenaga,

sehingga kajian ini dapat disempurnakan. Buat anak-anak, Es Nurul Misykah al-‘Ulya,

Es Nurun Nusrah al-Nuha, dan Es Muhammad Fawwas al-Imtiyaz, saat abi berasa lelah

dan penat, keceriaan kalianlah mengisi hati abi bersama-sama girang bergurau senda

menjadi penyejuk mata hati. Tidak lupa juga kepada adik-beradik, kalianlah menjadi

pencetus momentum ke arah menyempurnakan kajian ini, agar kajian ini menjadi

suntikan motivasi kepada kalian untuk terus menimba ilmu hingga ke mercu tertinggi.

Kepada rakan-rakan pengajian yang gigih berusaha, saling bekerjasama, sentiasa

berkongsi ilmu dan kemahiran, berkongsi suka dan duka dalam institusi tarbiah APIUM

sepanjang menyiapkan tesis ini, segunung apresiasi diluncurkan kepada semua, bermula

daripada Dr. Muhammad Arif Yahya, Dr. Hasrul Shuhari, Dr. Amiratul Munirah

Yahaya, Dr. Khairul Naim Che’ Nordin, Dr. Mohd. Sobri Ellias, Dr. Selamat Amir,

Ustaz Hasbullah Salim, Ustaz Shahril Nizam Zulkifli, Ustaz Mohd. Aizul Yaakob,

Ustaz Faiz bin Fadzil, Ustaz Saufil Hadi (pembaiki laptop), Ustaz Sa‘di, Ustaz Khairul

Nazrin, kak Ummu Zainab, dan lain-lain. Buat sahabat-sahabat Jordanisme yang

bersama-sama mengikuti delegasi penyelidikan ilmiah di Jordan yang diketuai oleh Dr.

Ashraf Isyraqi Jamil, jutaan terima kasih turut dihulurkan.

Buat akhirnya, penulis memohon ribuan kemaafan atas segala kekurangan yang

telah dilakukan. Semoga Allah S.W.T membalas segala jasa baik kepada individu-

individu yang terlibat secara langsung mahupun tidak langsung dalam pembikinan

kajian sehingga berjaya disempurnakan. Penulis turut mengalu-alukan sebarang

komentar serta cadangan penambahbaikan kajian ini dari semasa ke semasa. Diharapkan

agar kajian ini dapat dimanfaatkan oleh segenap lapisan masyarakat ke arah

membangunkan ummah rabbani dunia dan akhirat. Semoga usaha kerdil ini mendapat

nilaian yang baik di sisi Allah S.W.T serta diletakkan di mizan amalan soleh yang tidak

terputus pahalanya sehingga ke hari muka.

MUHAMAD ALIHANAFIAH BIN NORASID

Jabatan Al-Quran dan Al-Hadith,

Akademi Pengajian Islam,

Universiti Malaya,

Kuala Lumpur.

H/P: 019-3747584

Emel: ribbiyyun87@gmail.com

vii

ISI KANDUNGAN

Abstrak…………………………………………………………………………….. iii

Abstract……………………………………………………………………………. iv

Penghargaan……………………………………………………………………….. v

Isi Kandungan……………………………………………………………………... vii

Senarai Singkatan………………………………………………………………….. xiii

Senarai Rajah…………………………………………………............................... xiv

Senarai Jadual……………………………………………………………………… xv

Panduan Transliterasi………………………………………………………………. xvi

BAB 1 : PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan…………………………………………………………………. 1

1.2 Pernyataan Masalah……………………………...………………………… 4

1.3 Persoalan Kajian………………………………………….………………... 9

1.4 Objektif Kajian…………………………………………………………….. 10

1.5 Kepentingan Kajian……..…………………...…………………………….. 10

1.6 Definisi Tajuk……………………………………………………………… 11

1.6.1 Modal Insan………………………………………………………... 11

1.6.2 Rabbani…………………………………………………………….. 12

1.6.3 Modal Insan Rabbani………………………………………………. 13

1.7 Justifikasi Pemilihan Tajuk Penyelidikan………………………………….. 13

1.8 Skop dan Batasan Kajian………………………………………...……….... 15

1.9 Ulasan Penyelidikan Lepas……………………………………………….... 16

1.9.1 Kajian Mengenai Modal Insan dan “Rabbani”…………………….. 16

1.9.2 Kajian Mengenai Pemikiran Sa‘id Hawwa………………………... 21

1.9.3 Kajian Mengenai Tafsir Sa‘id Hawwa……………………………... 23

1.10 Metodologi Penyelidikan…………………………………………………... 27

1.10.1 Metode Penentuan Subjek……………………………………..…... 28

1.10.2 Metode Pengumpulan Data………………………………………… 28

1.10.3 Metode Analisis Data…………………………………………........ 31

1.11 Susunan Penulisan………………………………………………………..... 34

viii

BAB 2 : MODAL INSAN RABBANI MENURUT AL-QUR’AN

2.1 Pengenalan…………………………………………………………………. 36

2.2 Sejarah Perkembangan Konsep Modal Insan…………………………...…. 37

2.3 Definisi Konseptual Modal Insan Perspektif al-Qur’an………………….…45

2.4 Komponen Modal Insan……………………………………………………. 48

2.4.1 Jasmani……………………………………………………………... 48

2.4.2 Rohani…………………………………………………………....… 52

2.4.2.1 Fitrah……………………………………………………..… 53

2.4.2.2 ‘Aql………………………………………………………………… 58

2.4.2.3 Qalb…………………………………………………….……….… 68

2.4.2.4 Ruh..……………………………………………………...… 77

2.4.2.5 Nafs………………………………………………………………... 80

2.5 Hubung Kait Komponen Modal Insan dengan Teori Kecerdasan…………. 88

2.6 Definisi Konseptual “Rabbani” Perspektif al-Qur’an……………………... 94

2.7 Pembahagian “Rabbani”…………………………………………………… 108

2.7.1 “Rabbani” Perspektif Matlamat……………………………………... 109

2.7.2 “Rabbani” Perspektif Manhaj……………………………………...… 112

2.8 Modal Insan Rabbani Menurut al-Qur’an……………………………….…. 115

2.9 Kesimpulan………………………………………………………………… 118

BAB 3 : KETOKOHAN SA‘ID HAWWA SEBAGAI MURABBI UMMAH

DAN PENGENALAN KARYA AL-ASAS FI AL-TAFSIR

3.1 Pengenalan…………………………………………………………………. 120

3.2 Biografi Sa‘id Hawwa……………………………………………………... 121

3.2.1 Sejarah Kelahiran dan Latar Belakang Keluarga………………….. 121

3.2.2 Latar Belakang Pendidikan……………………………………….... 123

3.2.3 Hasil Karya……………………………………………………….... 126

3.2.4 Pengembaraan………………………………………………........... 129

3.2.5 Kematian…………………………………………………………… 133

ix

3.3 Ketokohan Sa‘id Hawwa Sebagai Murabbi Ummah…………………….… 135

3.3.1 Sa‘id Hawwa Sebagai Suami dan Bapa………………………….… 136

3.3.2 Sa‘id Hawwa Sebagai Pelajar dan Pendidik……………………….. 142

3.3.3 Sa‘id Hawwa Sebagai Ahli Ibadah………………………………… 147

3.3.4 Sa‘id Hawwa Sebagai Pemimpin Gerakan Islam………………….. 152

3.3.4.1 Sejarah Ringkas Gerakan al-Ikhwan al-Muslimin di Syria... 153

3.3.4.2 Penglibatan Sa‘id Hawwa dalam Gerakan al-Ikhwan

al-Muslimin………………………………………………… 156

3.3.4.3 Gagasan Pembangunan Modal Insan Rabbani (Ihya’

al-Rabbaniyyah)……………………………………………. 167

3.3.5 Sa‘id Hawwa Sebagai Mufasir Abad Moden……………………….170

3.4 Pengenalan Karya al-Asas fi al-Tafsir………………………………………….. 174

3.4.1 Sejarah Penghasilan Karya al-Asas fi al-Tafsir……………………. 176

3.4.2 Sumber Penulisan Karya al-Asas fi al-Tafsir…………………………. 181

3.4.2.1 Sumber Primer daripada Karya Tafsir Muktabar…………...182

3.4.2.2 Sumber Sekunder daripada Karya-karya Lain……………... 190

3.4.3 Ciri-ciri dan Keistimewaan Karya al-Asas fi al-Tafsir………………. 194

3.4.4 Tujuan dan Objektif Penulisan Tafsir……………………………… 195

3.4.5 Gaya Persembahan Karya al-Asas fi al-Tafsir………………………... 197

3.4.5.1 Gaya Persembahan Terhadap Surah-surah………………… 197

3.4.5.2 Gaya Persembahan Terhadap Ayat-ayat dalam Satu Surah.. 201

3.4.6 Teknik Penulisan Karya al-Asas fi al-Tafsir………………………….. 203

3.5 Kesimpulan………………………………………………………………… 207

x

BAB 4 : KONSEP PEMBANGUNAN MODAL INSAN RABBANI DALAM

AL-ASAS FI AL-TAFSIR

4.1 Pengenalan……………………………………………………………….… 210

4.2 Konsep Umum Pembangunan Modal Insan Rabbani Sa‘id Hawwa………. 210

4.3 Penerapan Keilmuan Rabbani (Thaqafah Rabbaniyyah)…………………... 216

4.3.1 Pengajian Usul yang Tiga (al-Usul al-Thalathah)………………….220

4.3.2 Pengajian Asas Manhaj Islam (al-Asas fi al-Manhaj)……………... 223

4.3.3 Pengajian Teori dan Amali Islam………………………………….. 227

4.3.4 Pengajian Berkaitan Gagasan Pembinaan Dai Rabbani…………… 229

4.3.5 Pengajian Tasawuf……………………………………………….… 232

4.3.6 Pengajian Bahasa Arab…………………………………………….. 233

4.3.7 Pengajian Sejarah dan Cabaran Islam Kontemporari……………… 235

4.3.8 Mekanisme Penerapan Thaqafah………………………………….. 238

4.4 Pengukuhan Tarbiah Rabbani (Tarbiyah Rabbaniyyah)………….....…….. 242

4.4.1 Komponen Pembangunan Akhlak……………………………….... 246

4.4.2 Komponen Pembangunan Spiritual…………………………….….. 253

4.4.2.1 Tadabbur Al-Qur’an…………………………………….…. 254

4.4.2.2 Zikrullah dan Selawat…………………………………….... 258

4.4.2.3 Qiamullail dan Solat Sunat……………………………….... 262

4.4.3 Mekanisme Pengukuhan Tarbiah…………………………………... 266

4.5 Pembangunan Dakwah Rabbani (Da‘wah Rabbaniyyah)…………………. 272

4.5.1 Memberi Nasihat…………………………………………….…….. 274

4.5.2 Menyumbang Khidmat…………………………………………….. 278

4.5.3 Melaksanakan Tuntutan Fardu Ain dan Fardu Kifayah………….... 284

4.5.4 Mekanisme Pembangunan Dakwah............................................. 289

4.6 Kesimpulan………………………………………………………………… 294

xi

BAB 5 : ANALISIS PEMIKIRAN PEMBANGUNAN MODAL INSAN

RABBANI SA‘ID HAWWA

5.1 Pengenalan…………………………………………………………............ 297

5.2 Analisis Konsep Umum Pembangunan Modal Insan Rabbani Sa‘id

Hawwa……………………………………………………………………... 297

5.3 Penerapan Thaqafah Rabbaniyyah………………….…………………………... 303

5.3.1 Pemantapan Fikrah Islam yang Tulen……………………………....304

5.3.2 Pembudayaan Ilmu Berpaksikan Hujah………………………….… 310

5.3.3 Pemurnian Kefahaman Mazhab Akidah dan Fiqh…………………. 314

5.3.4 Pembentukan Kefahaman yang Sahih untuk Beramal……………... 322

5.3.5 Penaakulan Bahan Bacaan Secara Cermat…………………………. 328

5.3.6 Penguasaan Thaqafah Islamiyyah Secara Komprehensif………….. 333

5.4 Pengukuhan Tarbiyah Rabbaniyyah…………………………..…………… 337

5.4.1 Penyemaian Akhlak Hizb Allah dan Akhlak Ribbiyyun…………….. 338

5.4.2 Pengamalan Tasawuf Murni yang Melahirkan Jiwa Aktivisme

(Haraki)……………………………………………………………. 343

5.4.3 Keperluan Bimbingan Murabbi (al-Wali al-Murshid)……………... 347

5.4.4 Pengamalan Wirid Secara Konsisten………………………………. 356

5.4.5 Penghidupan Majlis Zikir dan Selawat…………………………….. 361

5.5 Pembangunan Da‘wah Rabbaniyyah……………………….……………… 368

5.5.1 Pelaksanaan Amar Makruf Nahi Mungkar………………………… 369

5.5.2 Penyaluran Khidmat bagi Menyuburkan Semangat Muhibah……... 373

5.5.3 Pemerkasaan Gerak Kerja Berpasukan (‘Amal Jama‘i)…………… 378

5.5.4 Perencanaan dan Keorganisasian (al-Takhtit wa al-Tanzim)……… 384

5.6 Mekanisme Pembangunan Modal Insan Rabbani………………………..... 390

5.7 Kesimpulan………………………………………………………………… 396

xii

BAB 6 : KESIMPULAN DAN SARANAN

6.1 Pendahuluan……………………………………………………………….. 400

6.2 Kesimpulan dan Dapatan Kajian…………………………………………... 400

6.2.1 Modal Insan Rabbani Menurut al-Qur’an………………………….. 401

6.2.2 Ketokohan Sa‘id Hawwa Sebagai Murabbi Ummah dan

Pengenalan Karya al-Asas fi al-Tafsir……………………….…...... 404

6.2.3 Konsep Pembangunan Modal Insan Rabbani dalam al-Asas fi

al-Tafsir…………………………………………………………………... 409

6.2.4 Analisis Pemikiran Pembangunan Modal Insan Rabbani Sa‘id

Hawwa……………………………………………………………... 412

6.3 Saranan……………………………………………………………………... 419

BIBLIOGRAFI....................................................................................................... 422

LAMPIRAN............................................................................................................ 450

xiii

SENARAI SINGKATAN

Ibid. : Ibidem: Rujukan sebelum

Dr. : Doktor Falsafah

Prof. : Profesor

H : Hijrah

M : Masihi

m. : Meninggal dunia

S.W.T : Subhanahu wa Ta‘ala

s.a.w : Salla Allah ‘alayh wa Sallam

r.a : Radiya Allah ‘anhu

a.s : ‘Alayh al-Salam

terj. : Penterjemah

no. : Nombor

t.t. : Tanpa tahun

t.tp. : Tanpa tempat penerbit

t.p. : Tanpa penerbit

ed. : Editor, penyunting, atau pentahqiq

cet. : Cetakan

et al. : et alibi: Pengganti nama penulis-penulis selain penulis

pertama

Ph.D : Doctor of Philosophy

PAS : Parti Islam Se-Malaysia

AMANAH : Parti Amanah Negara

AMNM : Amar Makruf Nahi Mungkar

KPI : Key Performance Indicator

RMK : Rancangan Malaysia Ke-

NGO : Non-Governmental Organization

SMKA : Sekolah Menengah Kebangsaan Agama

MRSM : Maktab Rendah Sains Mara

IQ : Intelligence Quotient

EQ : Emotional Quotient

SQ : Spiritual Quotient

PBB : Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu

ILIM : Institut Latihan Islam Malaysia

PLKN : Program Latihan Khidmat Negara

SIS : Sister In Islam

LGBT : Lesbian, Gay, Biseksual, Transgender

xiv

SENARAI RAJAH

Rajah 2.1 Modal Insan Perspektif al-Qur’an

Rajah 2.2 Hubung Kait Komponen Modal Insan dengan Teori Kecerdasan

Rajah 4.1 Manhaj Thaqafah Rabbaniyyah Gagasan Sa‘id Hawwa

Rajah 4.2 Manhaj Tarbiyah Rabbaniyyah Gagasan Sa‘id Hawwa

Rajah 4.3 Kesinambungan Operasi Khidmat Menurut Sa‘id Hawwa

Rajah 4.4 Manhaj Da‘wah Rabbaniyyah Gagasan Sa‘id Hawwa

Rajah 4.5 Struktur Pembangunan Modal Insan Rabbani dalam Madrasah Ihya’

al-Rabbaniyyah

Rajah 5.1 Kesinambungan Ilmu Menurut Sa‘id Hawwa

Rajah 5.2 Konsep Penguasaan Thaqafah Secara Komprehensif oleh Sa‘id Hawwa

Rajah 5.3 Pengembangan Fungsi Masjid ke Arah Tajdid Menurut Sa‘id Hawwa

Rajah 6.1 Turutan Pembangunan Modal Insan Rabbani Gagasan Sa‘id Hawwa

xv

SENARAI JADUAL

Jadual 2.1 Konsep Modal Insan Rabbani Menurut al-Qur’an

Jadual 5.1 Konsep Umum Pembangunan Modal Insan Rabbani Sa‘id Hawwa

Jadual 5.2 Komponen Pembangunan Akhlak Menurut Sa‘id Hawwa

xvi

PANDUAN TRANSLITERASI

a. Konsonan

No.

Huruf Arab

Huruf Rumi

Contoh

Tulisan Arab Tulisan Rumi

1. ’(a,i,u) al-qira’ah

2. b ba‘atha

3. t taba

4. th thabata

5. j ja‘ala

6. h halaba

7. kh khalaqa

8. d dafa‘a

9. dh dhahaba

10. r raja‘a

11. z zayana

12. s sami‘a

13. sh shafa‘a

14. s sa‘ada

15. d damana

16. t tabakha

17. z zahara

18. ‘(a,i,u) ‘alima

19. gh ghafara

20. f fahima

21. q qala

22. k kana

23. l la‘iba

24. m mana‘a

25. n nama

26. w wa‘ada

27. h hadama

28. y ya‘lamu

xvii

b. Vokal Panjang

No.

Huruf Arab

Huruf Rumi

Contoh

Tulisan Arab Tulisan Rumi

1. a qala

2. u burika

3. i iman

c. Vokal Pendek

No.

Huruf Arab

Huruf Rumi

Contoh

Tulisan Arab Tulisan Rumi

1. A nasara

2. I nusira

3. U yansuru

d. Diftong

No.

Huruf Arab

Huruf Rumi

Contoh

Tulisan Arab Tulisan Rumi

1. Aw awwab

2. Ay ayyam

3. Iy iyyaka

Catatan:

Istilah sesuatu perkataan yang berasal daripada perkataan bahasa Arab tetapi telah

menjadi sebutan bahasa Melayu dieja mengikut perkataan bahasa Melayu seperti

perkataan “dakwah”, “al-Quran”, “akidah”, “syeikh”, dan lain-lain.