qwater.rid.go.thqwater.rid.go.th/report/file60/exam60/word/ชีบน.docx · Web viewAdmin_8_1 Created Date: 04/19/2017 00:12:00 Last modified by: Admin_8_1

รายงานประจำาป 2560คณภาพนำ�า

ชลประทาน(มาตรา 8)

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน

สำานกงานชลประทานท 6กรมชลประทาน

-ก-

บทสรปสำาหรบผบรหาร

จากการเกบเงนคานำ�าชลประทาน กรมชลประทานจงไดคำานงถงความปลอดภยของผใชนำ�า จงมนโยบายในการตรวจวดคณภาพนำ�าเพอใหผใชไดใชนำ�าอยางมนใจในคณภาพของนำ�าทนำาไปใช จงไดแตงต�งคณะทำางาน โดยอธบดกรมชลประทานไดลงนามในคำาสงแตงต�งคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน ตามคำาสงกรมชลประทานท ข 866/2555 ลงวนท 22 สงหาคม 2555 เพอใหผลการดำาเนนงานดานปฏบตการตามตวช�วด ซงในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ถกกำาหนดใหอยในตวช�วดท 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน ของเงนทนหมนเวยน เพอการชลประทานทออกกฎกระทรวงเรยกเกบเงนคานำ�าชลประทาน มระดบความสำาเรจของการจดทำาแผนและการดำาเนนการตามแผนการปรบปรงคณภาพนำ�าของกรมชลประทานท�งในระยะส�นและในระยะยาวเปนไปอยางมประสทธภาพ

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน ไดถกกำาหนดใหทำาการตรวจวด จำานวน 5 จดตรวจวด ตามมเตอรทเรยกเกบเงนคานำ�า จาก 1 ทางนำ�า เรมดำาเนนการตรวจวดคณภาพนำ�าในปงบประมาณ 2558 เปนปแรก เนองจากแตละมเตอรอยทเดยวกนจงยบรวมเหลอ 1 จดตรวจวดในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ผลการตรวจวดในปงบประมาณ 2560 พบวา คณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทานในเขตโครงการฯ ผานเกณฑคณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทาน ทกจดตรวจวด ดงน�นเมอคำานวณเปนคาคะแนนตามเกณฑคณภาพนำ�า คะแนนดบทไดคอ (1/1)x100 = 100 คาถวงนำ�าหนกนำ�าใชการของนำ�าตนทนของโครงการฯ เทากบ 0.95 นำ�าใชการอยในระดบมาก ดงน�น คาคะแนนของตวช�วด 3.4 คอ 100x0.95 = 95 จากเกณฑตวช�วด 3.4 คณภาพนำ�าชลประทานประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 จะไดผลการ

ดำาเนนงานตามตวช�วด 3.4 ของโครงการฯ อยในระดบ 1 เนองจากคาคะแนนมากวาหรอเทากบ 95

ผลการตรวจวดคณภาพนำ�าของโครงการ พบวา ดชนท 1 อณหภม สงสดในเดอนพฤษภาคม อยในเกณฑมาตรฐาน ดชนท 2 ความเปนกรด-ดางสงสดในเดอนมนาคม สงกวาเกณฑมาตรฐาน ตำาทสดในเดอนมกราคม อยในเกณฑมาตรฐาน ดชนท 3,4 และ 6 กลมความนำาไฟฟา ประกอบดวย ความนำาไฟฟา ความเคมและปรมาณของแขงท�งหมดทละลายนำ�า สงสดในเดอนเมษายน อยในเกณฑมาตรฐาน ดชนท 5 คาออกซเจนละลายนำ�าตำาสดในเดอนมนาคม ตำากวาเกณฑมาตรฐาน โดยรวมแลวคณภาพนำ�าของโครงการฯ อยในเกณฑทด

ปญหาอปสรรคในระยะแรกๆ มปญหาเรองเครองมอคอนขางตองดแลบำารงรกษาเปนอยางด ในการใชงานตองคอยดแลและเอาใจใสเปนอยางด อกท�งมการเปลยนแปลงเจาหนาททเขามาทำาการตรวจวดคณภาพนำ�าจงทำาให เกดปญหาเกยวกบการใชเครองมอ การอานคาผลการตรวจวด ไมทราบวาผลการตรวจวดทไดถกตองหรอไม อกท �งปญหาดานงบประมาณไมทราบวาจะตองเบกจายตรงไหน

-ข-

คำานำา

รายงานประจำาปฉบบน�จดทำาข�นเพอสรปผลการตรวจวดคณภาพนำ�าชลประทาน ตามมาตรา 8 ของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน สำานกงานชลประทานท 6 ภายใตคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน ทไดรบงบประมาณจากเงนทนหมนเวยน ตามตวช�วดท 3.4 คณภาพนำ�าเพอการชลประทาน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ทกรมชลประทานไดลงนามคำารบรอง ซงนอกเหนอไปจากทภารกจหนาททจะตองดำาเนนการตามคำารบรองแลว การตรวจวดคณภาพนำ�าเปนการเพมความมนใจใหกบประชาชนผใชนำ�าชลประทานวาคณภาพนำ�าทไดรบจากกรมชลประทานเปนไปตามเกณฑการใชนำ�าทรบรองไว เนองจากหากมปญหาคณภาพนำ�าไมผานเกณฑโครงการฯ มหนาทในการทจะปรบปรงคณภาพนำ�าใหเหมาะสมเพอใหผใชนำ�ามความมนใจในการนำานำ�าชลประทานไปใชตอไป

ดงน�นโครงการฯ จงหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบน�จะเปนประโยชนตอทกภาคสวนทเกยวของ และชวยกระตนใหทกฝายเหนถงความสำาคญและความจำาเปนของคณภาพนำ�าทเหมาะสมเพอการนำานำ�าไปใชประโยชนทยงยนตอไปในอนาคต

(นายพงศกด ณ ศร)ผคบ.ชบน

-ค-

สารบญหนาท

บทสรปสำาหรบผบรหาร กคำานำา ขสารบญ คบทท 1บทนำา 1

1.1 ทมาและความสำาคญของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8 1

1.2 วตถประสงคของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 81

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8 1

1.4 ตวช�วดผลสำาเรจของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 82

1.5 แผนงาน กระบวนงาน และแผนผงการตรวจวดคณภาพนำ�า4

ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560บทท 2คณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทาน 7

2.1 คำาสงคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน7

2.2 คณภาพนำ�า 6 ดชน8

2.3 เครองมอและอปกรณทใชในการตรวจวด12

2.4 ข�นตอนในการตรวจวดและบนทกขอมลคณภาพนำ�าชลประทาน15บทท 3ผลการปฏบตงานในปงบประมาณ 2560 30

3.1 จดตรวจวดคณภาพนำ�าของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน30

3.2 แผน-ผลการดำาเนนงานของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน 31

3.3 ผลการดำาเนนงานตามตวช�วด 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน31

3.4 ผลการตรวจวดคณภาพนำ�าในรายเดอนเฉลยทกจดตรวจวด35บทท 4สรปผลการดำาเนนงาน 39

4.1 สรปผลการดำาเนนงาน 394.2 ปญหาอปสรรคในการตรวจวดคณภาพนำ�าชลประทานตาม

มาตรา 8 394.3 ขอเสนอแนะ 40

บรรณานกรม 41ภาคผนวก ก รปการดำาเนนการตรวจวดคณภาพนำ�า

42ภาคผนวก ข คมอการ calibrate เครองตรวจวดคณภาพนำ�า

45โดย บรษท หรกล ซายเอนซ จำากด


บทท 1บทนำา

1.1 ทมาและความสำาคญของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8

จากการทอธบดกรมชลประทานไดลงนามในคำาสงแตงต�งคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�า คำาสงกรมชลประทานท ข 866/2555 ลงวนท 22 สงหาคม 2555 เพอใหผลการดำาเนนงานดานปฏบตการตามตวช�วดท 3.5 คณภาพนำ�าชลประทานของเงนทนหมนเวยนทออกกฎกระทรวงเรยกเกบเงนคานำ�าชลประทาน มระดบความสำาเรจของการจดทำาแผนและการดำาเนนการตามแผนการปรบปรงคณภาพนำ�าของกรมชลประทานท�งในระยะส�นและในระยะยาวเปนไปอยางมประสทธภาพ คณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าไดเรมดำาเนนการตามกระบวนการทกอใหเกดการตรวจวดคณภาพนำ�าตามจดตรวจวดตางๆ ทไดมการเรยกเกบเงนคานำ�าชลประทานข�น ในปงบประมาณ พ.ศ. 2556 ไดกำาหนดใหมการตรวจวดจำานวน 120 จดตรวจวด จาก 20 โครงการ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557 ไดกำาหนดใหมการตรวจวด 179 จดตรวจวด จาก 35 โครงการ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ไดกำาหนดใหมการตรวจวด 334 จดตรวจวด จาก 74 โครงการ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 มจำานวน 325 จดตรวจวด จาก 75 โครงการ และปงบประมาณ พ.ศ. 2560 มจำานวน 334 จดตรวจวด จาก 76 โครงการ

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนเปนโครงการทไดรบงบประมาณในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 เรมทำาการตรวจวดในเดอนกมภาพนธ 2558 โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2558-2559 ถกกำาหนดใหทำาการตรวจวดท�งส�น 5 จดตรวจวด โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ถกกำาหนดใหทำาการตรวจวดเพยง 1 จดตรวจวด

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 1)


1.2 วตถประสงคของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8

วตถประสงคในการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8 ของกรมชลประทาน ถกจดทำาข�นเพอ เฝาระวงคณภาพนำ�าใหอยในเกณฑคณภาพนำ�าของชลประทานทกำาหนดไว และหาแนวทางในการปรบปรงคณภาพนำ�าในกรณเกดปญหาคณภาพนำ�า

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8

ประโยชนทคาดวาจะไดรบในการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8 ของกรมชลประทาน เพอ

(1) สรางความเชอมนในดานคณภาพนำ�าใหกบผใชนำ�า (2) ปรบปรงแกไขใหคณภาพนำ�าเปนไปตามเกณฑทไดกำาหนดไว

1.4 ตวช�วดผลสำาเรจของการตรวจวดคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8

ตวช�วดท 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560สตรการคำานวณ ลำาดบท 1 :

คะแนนด บ= จำานวนจ ดว ดนำ�าค ณภาพนำ�าชลประทานท ได มาตรฐานณส � นปบญช 2560×100จำานวนจ ดว ดค ณภาพนำ�าชลประทานท � งหมดท ดำาเน นการว ดณส � นปบญช 2560

โดยท:-มาตรฐานคณภาพนำ�าชลประทานตองสอดคลองกบเกณฑมาตรฐาน

ประจะปบญช 2560 ของกรมชลประทานทมการระบคามาตรฐานของดชน 6 คาดชน คอ

1. อณหภม (Temp.)2. ความเปนกรดและดาง (pH)3. ความนำาไฟฟา (EC)



4. ความเคม (Salinity)5. คาออกซเจนละลายนำ�า (DO)6. คาของแขงท�งหมดทละลายนำ�า (TDS)

-จำานวนจดตรวจวดคณภาพนำ�าชลประทานทเปนตวฐาน อยางนอยตองเทากบ 334 จด ซงสอดคลองตามแผนการดำาเนนงานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปบญช 2560 ถาเงนทนฯ ไมสามารถดำาเนนการไดใหทำาการปรบลดคะแนนตวช�วดน� 0.50 คะแนนสตรการคำานวณ ลำาดบท 2 :

ค าคะแนน=คะแนนด บ×ค าถ วงนำ�าหน กปร มาณนำ�าใช การโดยท:

ค าถ วงนำ�าหน กปร มาณนำ�าใช การ=¿

-ระดบคะแนนตวช�วด

ตวช�วดระดบ 1

ระดบ 2

ระดบ 3

ระดบ 4

ระดบ 5

การปรบเกณฑวด

3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน

ผลป 59

ผลป 59

+X

ผลป 59

+2X

ผลป 59

+3X

100 {X=(100-ผลป59)/4

หมายเหต : ผลป 59 เทากบ 95 นนคอ X=(100-95)/4=5/4=1.25 ดงน�น

ตวช�วด ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 ระดบ 4 ระดบ 53.4 คณภาพนำ�าชลประทาน 95 96.25 97.5 98.75 100

สรปไดวา คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 95.00 แตนอยกวา 96.25 ระดบ 1คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 96.25 แตนอยกวา 97.50 ระดบ 2คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 97.50 แตนอยกวา 98.75 ระดบ 3คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 98.75 แตนอยกวา 100.0 ระดบ 4คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 100.0 ระดบ 5



1.5 แผนงาน กระบวนงาน และแผนผงการตรวจวดคณภาพนำ�าประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560







บทท 2คณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทาน

2.1 คำาสงคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทานอธบดกรมชลประทานไดลงนามในคำาสงแตงต�งคณะทำางานปรบปรง

คณภาพนำ�า คำาสงกรมชลประทานท ข 866/2555 ลงวนท 22 สงหาคม 2555 เพอใหผลการดำาเนนงานดานปฏบตการตามตวช�วดคณภาพนำ�าชลประทานของเงนทนหมนเวยนทออกกฎกระทรวงเรยกเกบเงนคานำ�าชลประทาน มระดบความสำาเรจของการจดทำาแผนและการดำาเนนการตามแผนการปรบปรงคณภาพนำ�าของกรมชลประทานท�งในระยะส�นและในระยะยาวเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยมองคประกอบและอำานาจหนาทดงน�

องคประกอบ ของคณะทำางานฯ เปนดงน�1. ผอำานวยการสำานกบรหารจดการนำ�าและอทกวทยา ประธานคณะ

ทำางาน2. ผอำานวยการสำานกวจยและพฒนา รองประธาน

คณะทำางาน3. ผอำานวยการกองการเงนและบญช คณะทำางาน4. ผอำานวยการสวนอทกวทยา คณะทำางาน

สำานกบรหารจดการนำ�าและอทกวทยา5. ผอำานวยการกลมวจยและพฒนาดานวทยาศาสตร คณะทำางาน

สำานกวจยและพฒนา6-22 ผอำานวยการสวนจดสรรนำ�าและบำารงรกษา คณะ

ทำางานของสำานกชลประทานท 1-17

23 หวหนากลมงานตะกอนและคณภาพนำ�า คณะทำางานและเลขานการสำานกบรหารจดการนำ�าและอทกวทยา



24 หวหนากลมงานเคม คณะทำางานและผชวยเลขานการสำานกวจยและพฒนา

25 หวหนาฝายผลประโยชนและเงนกองทน คณะทำางานและผชวยเลขานการกองการเงนและบญช

โดยมอำานาจหนาท ของคณะทำางานฯ มดงน�1. ศกษา วเคราะห ขอมลคณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทานทออกกฎ

กระทรวงเรยกเกบคาชลประทาน2. จดทำาแผนปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน ตามผลการศกษาเปน

แผนงานระยะส�น และระยะยาว3. กำากบ ดแล ตดตามผลการดำาเนนงานปรบปรงคณภาพนำ�า

ชลประทานตามแผนงานทวางไว4. ใหขอเสนอแนะ แนวทางการปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทานกบ

หนวยงานทเกยวของเพอใหการดำาเนนการปรบปรงคณภาพนำ�ามประสทธภาพ

5. เชญผเกยวของใหขอมลเกยวกบคณภาพนำ�าไดตามความเหมาะสม6. ดำาเนนการอนๆ ตามทไดรบมอบหมาย

2.2 คณภาพนำ�า 6 ดชนจากคำารบรองปฏบตราชการของกรมชลประทาน ในมตท 2 ดาน

คณภาพการใหบรการ เปาประสงคท 6 คณภาพนำ�าไดเกณฑมาตรฐาน ตวช�วด ชป.09 : รอยละของอางเกบนำ�าและทางนำ�าชลประทานทคณภาพนำ�าไดเกณฑมาตรฐาน โดยความหมายของตวช�วด ชป.09 น�หมายถง คาเฉลยของการตรวจวดคณภาพนำ�าตามเกณฑคณภาพนำ�าดานการชลประทานในอางเกบนำ�าขนาดใหญ ชนาดกลาง และทางนำ�าชลประทาน กำาหนดดชนคณภาพนำ�าชลประทานดงน�

1) อณหภม (Temperature) ไมเกน 40 องศาเซลเซยส



2) คาความเปนกรด-ดาง (pH) ระหวาง 6.5-8.53) คาออกซเจนละลายนำ�า (Dissolved Oxygen; DO) ไมนอย

กวา 2 มลลกรม/ลตร4) คาความนำาไฟฟา (Electricity Conductivity; EC) ไมเกน

2,000 ไมโครโมห/ซม.5) คาความเคม (Salinity) ไมเกน 1 กรม/ลตร6)ปรมาณของแขงท�งหมดทละลายนำ�า ไมเกน 1,300

มลลกรม/ลตรเพอใหการดำาเนนงานของคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าสอดคลอง

กบคำารบรองการปฏบตราชการของกรมชลประทาน จงทำาการกำาหนดดชนทใชในการตรวจวดและเกณฑดงกลาวขางตน ซงรายละเอยดของแตละดชน มดงน�

1) อณหภม (Temperature; Temp)การเปลยนแปลงอณหภมในแหลงนำ�าเกดไดจากการทมแสงสอง

ผานลงไปในแหลงนำ�าตอมามการเปลยนพลงงานแสงเปนพลงงานความรอน อณหภมมความสำาคญตอสงมชวตในนำ�ามาก อณหภมนำ�าและอณหภมอากาศ มความสมพนธกนโดยตรง และเปลยนแปลงตามฤดกาล เมออณหภมสงข�นการละลายของออกซเจนจะลดลง และปรมาณออกซเจนละลายนำ�า จะบงบอกถงความเหมาะสมตอการดำารงชวตของสงมชวต คา DO เปนปจจยทบอกถงการเปลยนแปลงทางชวะวทยาของอตราการเกดปฏกรยาออกซเดชน (oxidation) ทางชวะวทยา จะเพมข�นตามอณหภมและความตองการ O2 กจะเพมข�นดวยการละลายและการอมตวของ O2 จะข�นอยกบอณหภม ซง O2 ละลายนำ�าไดสงสด 8 mg/l การละลายของออกซเจนเปนปจจยหลกตอขดกำาจดของความสามารถในการ purification ของแหลงนำ�าธรรมชาต อตราการละลายของออกซเจนทมเกลอเจอปนจะนอยกวานำ�าสะอาดและเปลยนแปลงตามฤดกาล เพราะฤดกาลเปลยน อณหภมอากาศเปลยน สงผลใหอณหภมนำ�าเปลยน คา DO เปลยนแปลงตามอณหภมนำ�า



2) คาความเปนกรด-ดาง (pH) พเอช (pH) มาจากคำาวา Positive potential of the

hydrogen ions เปนคาทแสดงใหทราบ วานำ�าหรอสารละลายมคณสมบตเปนกรดหรอเปนดาง การวดพเอชของนำ�า เปนการวดปรมาณ ความเขม ขนของไฮโดรเจนไอออน (H+) ทมอยในนำ�า ณ เวลาน�น และมผลตอการใชประโยชนของนำ�า ในกจกรรม ตาง ๆ ระดบความเปนกรดดาง (pH) มคาอยระหวาง 0 ถง 14 โดยพเอช 7 มคาเปน กลาง คอไมเปน กรดและดาง หากพเอชมคาตำากวา 7 แสดงวานำ�ามคณสมบตเปนกรด แตถาพเอชมคาสงกวา 7 ข�นไปแสดงวานำ�ามคณสมบตเปนดาง พเอชของนำ�ามความสำาคญตอการดำารงชวตของพชและสตวในแหลงนำ�า สำาหรบพเอชทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสตวนำ�ามคาอยระหวาง 6.5 ถง 8.5 และนำ�าชลประทานทเหมาะสมสำาหรบใชเพาะปลกพชมคาอยระหวาง 6.5 ถง 8.5 เชนเดยวกน

3) คาออกซเจนละลายนำ�า (Dissolved oxygen; DO)คาออกซเจนละลายนำ�า คอปรมาณกาซออกซเจนทละลายอ

ยในนำ�ามหนวยเปนมลลกรม ตอลตร ออกซเจนมความสำาคญมากในการดำารงชวตของสตวและพช เพราะออกซเจนจะถกนำาไปใชในขบวนการ ตาง ๆ ขบวนการทตองการออกซเจนเรยกวา aerobic process กาซตาง ๆ ในบรรยากาศละลายนำ�าไดมากนอยแตกตางกน สำาหรบกาซออกซเจนจดวาละลายนำ�าไดนอยมาก เนองจากไมทำาปฏกรยากบนำ�า ดงน�นการละลายจงข�นอยกบความดนบรรยากาศและอณหภมคาการละลายออกซเจนในนำ�าภายใตความดน 1 บรรยากาศท 0 oC สามารถละลายได 14.6 มลลกรมตอลตร และท 35 oC จะละลายได 7 มลลกรมตอลตร ซงจะเหนวาคาการละลายลดลงเมออณหภมเพมข�น ตวอยางทเหนไดชดเจนในประเทศไทยคอ ในฤดรอน



จะเกดปญหานำ�าเนาเหมน เนองจากในฤดรอนปรมาณ DO ในนำ�ามนอยลงเพราะอณหภมสง นอกจากน� DO ยงข�นอยกบปรมาณเกลอแร ในนำ�าทะเลการละลายของออกซเจนจะลดลง การหาคา DO สามารถวดโดยใชเครอง DO Meter ซงเปนเครองมอทสามารถวดปรมาณออกซเจนในนำ�าไดโดยตรงเปนมลลกรมตอลตร หรอใชวธวเคราะหทางเคมทเรยกวา เอไซดโมดฟเคชน (Azide Modification)

ความสำาคญของ DO1. DO ในนำ�าเสยเปนตวช�ปฏกรยาทางชวะทเกดข�น โดยจลชพท

ใชออกซเจนในการยอยสลายเกดเปนผลตภณฑทไมเปนอนตรายเพอเปนแนวทางในการปรบปรงและแกไข หรอจลชพทไมใชออกซเจนแตทำาใหเกดผลตภณฑทมกลนเหมนและทำาใหนำ�าดำาสกปรก

2. คา DO มความสำาคญในการทจะรกษาสภาวะของนำ�า ใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของปลาและสตวนำ�าอน คอใหม DO ในปรมาณทพอเหมาะ เชน ไมนอยกวา 5 มลลกรมตอลตร เปนตน

3. คา DO เปนพ�นฐานของคา BOD (Biochemical Oxygen Demand) เพอหากำาลง สกปรกของนำ�าเสย และอตราการออกซเดชนทางชวะ ซงวดโดยการหาคา DO ทเหลอ ณ เวลาตาง ๆ

4) คาความนำาไฟฟา (Electric Conductivity)ความนำาไฟฟาเปนคาทบอกถงความสามารถของตวอยาง

นำ�าในการเปนสอนำากระแสไฟฟา โดยสอนำากระแสไฟฟาในนำ�าคอ ไอออน (ion) ของแรธาตตางๆ ซงสวนมากจะเปนเกลอ อนนทรยทละลายอยในนำ�า โดยมหนวยเปนไมโครโมหตอเซนตเมตร ( micromhos/cm; µmohs / cm ) หรอไมโครซเมนตตอเซนตเมตร ( microsiemen / cm; µS / cm ) คาความนำาไฟฟาของนำ�าจะมากหรอนอยข�นอยกบผลรวมท�งหมดของคาความนำาไฟฟาของแรธาตทกชนดท�งทเปนไอออนบวกและไอออนโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 11)


ลบทละลายอยในตวอยางนำ�าและอณหภมขณะททำาการวด โดยปรกตแลววดเทยบทอณหภม 25 องศาเซลเซยสเปนมาตรฐาน คาความนำาไฟฟาสามารถนำามาเปนดชนของคณภาพนำ�าใชในการชลประทาน ซงสถาบนวจยสหรฐอเมรกา (United State Salinity Laboratory; USSL 1954) ไดจำาแนกคณภาพนำ�าตามคาความนำาไฟฟา ดงน�

ช�นท 1 (C – 1) นำ�ามความนำาไฟฟา 0–250 ไมโครโมหตอเซนตเมตร ใชในการชลประทานเพอเพาะปลกพชแทบทกชนด นำ�าน�อาจจะทำาใหดนสวนมากมปรมาณเกลอเพมข�นเลกนอย และในการระบายนำ�าเขาไปในแปลงเพาะปลก อาจทำาใหแรธาตในดนถกชะลางไปบาง นอกจากดนน�นมการดดซมนำ�าไดนอย แรธาตในดนจงไมถกชะลางไป

ช�นท 2 (C – 2) นำ�ามความนำาไฟฟา 250–750 ไมโครโมหตอเซนตเมตร เปนนำ�าทมเกลอละลายอยปานกลาง ใชในการชลประทานเพอเพาะปลกพชทกชนด แตถาพชน�นมความวองไวตอเกลอ จะใชนำ�าน�ตอเมอปลกพชบนดนทสามารถดดซมนำ�าไดด หรอปานกลาง สำาหรบดนทมการดดซมนอย การชะลางเปนไปไดยาก จำาเปนจะตองเลอกปลกพชททนตอเกลอปานกลาง และตองพยายามชะลางดนใหมาก

ช�นท 3 (C – 3) นำ�ามความนำาไฟฟา 750–2,250 ไมโครโมหตอเซนตเมตร เปนนำ�าทมจำานวนเกลอปานกลางจนถงสง นำ�าน�ใชระบายไปในดนทมความสามารถทจะดดซมไดปานกลางและด ดนทใชในการเพาะปลกจะตองชะลางอยเสมอ เพอปองกนอนตรายทจะเกดข�นจากเกลอ การปลกพชควรเลอกปลกพชททนเกลอไดด

ช�นท 4 (C – 4) นำ�ามความนำาไฟฟา 2,250 ไมโครโมหตอเซนตเมตร ข�นไป เปนนำ�าทมจำานวนเกลออยสง ใชสำาหรบระบายนำ�าเขาไปในดนทสามารถดดซมนำ�าไดด และจะตองทำาการชะลางดนเปน



พเศษ เพอกำาจดเกลอทมอยมากเกนไป ใหออกไปเสยจากดน การปลกพชควรเลอกปลกพชททนเกลอไดอยางดเทาน�น

โดยทวไปในระยะแรกของการใชดนทำาการเพาะปลก นำ�าทมเกลออยมากจะไมกอใหเกดความเสยหายแตเมอเวลาผานไปนานๆ ความเขมขนของเกลอทตกคางอยในดนจะเพมมากข�น เนองจากการระเหยของนำ�าในดน ทำาใหเกดดนเคม สงผลใหพ�นทเกษตรกรรมไดรบความเสยหาย

5) คาความเคม (Salanity)ความเคมของนำ�า คอ ปรมาณของแขงท�งหมดในนำ�า หลงจาก

คารบอเนตถกเปลยนเปนออกไซด โบรไมดและไอโอไดด ถกแทนทดวยคลอไรดและสารอนทรยท �งหมดถกออกซไดซจนหมดส�น เหลอเกลอแรตางๆโดยเฉพาะโซเดยมคลอไรด (NaCl) ทละลายอยในนำ�า หนวยวดทใชกรมตอกโลกรมของนำ�าหรอสวนในพนสวน (ppt.) ความเคมจะแปรผนตามอณหภมและความดน ถาความดนสงปรมาณความเคมกจะสงตามไปดวย การวดความเคมของนำ�าจะใชวธคำานวณจากพารามเตอรทางกายภาพหรอเคม ทมความสมพนธโดยตรงกบปรมาณเกลอแรในนำ�า ไดแก คลอไรด สภาพนำาไฟฟา (Conductivity) ความหนาแนน ดรรชนการหกแหของแสง (Refractory index) และความเรวของเสยง เปนตน ความเคมของนำ�าถอวามความสำาคญตอการดำารงชวตของสตวนำ�ามาก โดยความเคมของนำ�าจะมผลตอการควบคมปรมาณนำ�าในรางกาย เปนผลมาจากความแตกตางของความดนออสโมตกในรางกายสตวนำ�ากบภายนอกรางกาย นอกจากน�แลวความเคมของนำ�ายงมผลกระทบตอพช หากนำานำ�าไปเพอการเพาะปลก ความเคมจะทำาใหเกดผลกระทบตอรากพชไมสามารถดดนำ�าไปเล�ยงลำาตนได ใบพชจะแหง ไหม และตายในทสด ทางดานการประมงไดแบงประเภทนำ�าตามระดบความเคมไวดงน� ความเคมระหวาง 0 – 0.5 ppt. จดวาเปนนำ�าจด (Fresh water) ความเคมระหวาง 0.5 – 30 ppt. จดวา



เปนนำ�ากรอย (Brackish water) และความเคมมากกวา 30 ppt ข�นไปเปนนำ�าเคม (Sea water)

6)ปรมาณของแขงท�งหมดทละลายนำ�า (TDS)เปนคาทแสดงถงปรมาณสารทเหลออยในภาชนะหลงจากการ

ระเหยนำ�าออกจากตวอยางท ผานการกรองของแขงแขวนลอยท�งหมดออกแลวนำาไปอบทอณหภม 103o – 105o C โดยมหนวยเปน มลลกรมตอลตร (ppm) ซงสวนใหญอยในรปเกลออนนทรย คา TDS โดยประมาณคำานวณไดโดย คณดวยคาความนำาไฟฟาทมหนวยเปนไมโครโมหตอเซนตเมตรดวยแฟคเตอรทอาจจะแปรผนในชวง 0.55 – 0.9 สำาหรบนำ�าชลประทานใชแฟคเตอร 0.64

ดงน�น TDS ≅ 0.64 ×EC × 106

มหนวยเปน part per million (ppm) หรอ มลลกรมตอลตร

TDS ≅ 0.00064 × EC × 106

มหนวยเปน part per thousand (ppt) หรอ กรมตอลตร

2.3 เครองมอและอปกรณทใชในการตรวจวด

เครองมอทใชในการตรวจวดเครองมอทโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนไดรบ คอ เครองมอวด

คณภาพนำ�าแบบหวรวม (Multi Probe System) หรอเครองมอวดแบบโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 14)


หลายพารามเตอร (Multi-parameters) รน YSI 556 MPS ดงรปท 1-1

รปท 1-1 เครองมอตรวจวดคณภาพนำ�าอปกรณอนๆ ทใชกบเครองมอมดงน�(1) กระดาษทรายละเอยด สำาหรบทำาความสะอาดหวอาน DO หากหว

อาน DO (1) มสไมเหลองนวล คอขน หรอดำาใหใช กระดาษทราย (2) ทำาความสะอาดหวอานเบาๆ ไปในทางเดยวกน 3 คร�ง แตพยายามอยาใหหวอาน สกปรกเนองจากเปนจดทบอบบาง ซงถาไมจำาเปนอยาใช ดงรปท 1-2

รปท 1-2 กระดาษทรายละเอยดสำาหรบทำาความสะอาดหวอาน DO(2) แปลงสำาหรบทำาความสะอาด หวอาน EC โดยใชแปลง ทำาความ

สะอาด 2 ชองดานบน ซงควรทำาหลงจากทใชงานแลวเสรจ ดงรปท 1-3


(2

(


รปท 1-3 แปลงสำาหรบทำาความสะอาดหวอาน EC(3) สล�งฉดยา สำาหรบฉดนำ�าเขาไปลางในหวอาน EC เพอใหการ

ทำาความสะอาดไดเขาถง เพอปองกน error ในการตรวจวดคร �งตอไป ซงควรทำาหลงจากตรวจวดเสรจ ดงรปท 1-4

รปท 1-4 สล�งฉดยาสำาหรบทำาความสะอาดหวอาน EC(4) Cotton Bud ชบนำ�ายาลางจาน ไวสำาหรบเชด ทำาความสะอาดหว

อานคา pH ทเปนแกว เพอใหสามารถตรวจวดไดแมนยำายงข�น โดยหลงจาก



ททำาการตรวจวดเสรจ ควรเชดเบาๆ ดวย Cotton Bud ชบนำ�ายาลางจาน แลวลางใหสะอาดดวยนำ�าเปลา แลวซบใหแหงและใส ดงรปท 1-5

รปท 1-5 Cotton Bud สำาหรบทำาความสะอาดหวอาน pHนำ�ายาทใชในการ Calibrate เครองมอ(1) นำ�ายา Calibration Solution นำ�ายาบฟเฟอร pH พเอช 4, 7,

10 สำาหรบใชในการ calibrate หวอาน pH



(2) นำ�ายา Calibration Solution นำ�ายา EC นำ�ายา Calibration Solution สำาหรบ Calibrate หวอาน Conductivity มอยหลาย คา ข�นอยกบความเคมของนำ�าทจะไปตรวจ เชน

-วดนำ�าทะเล จะ calibrate ท คา Conductivity เทากบ EC=100,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร และ EC=50,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร

-นำ�ากรอย จะใชนำ�ายา EC=50,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร และ EC=10,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร

-นำ�าจดจะใช EC=1,413 ไมโครโมหตอเซนตเมตร หรอ EC=1,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร

ซงจะเหนไดวานำ�าชลประทาน โดยสวนใหญเปนนำ�าจด ดงน�น จงใช EC=1,413 ไมโครโมหตอเซนตเมตร หรอ EC=1,000 ไมโครโมหตอเซนตเมตร

(3) นำ�ายา และ membrane สำาหรบ Calibrate หวอาน DO



2.4 ข�นตอนในการตรวจวดและบนทกขอมลคณภาพนำ�าชลประทาน

การ Calibrate เครองมอ YSI 556 MPSเนองจากเครองมอโดยสวนใหญทโครงการไดรบคอ เครองวด

คณภาพนำ�าแบบหลายตวแปร (Multi Probe System) ยหอ YSI รน 556 MPS กอนททำาการตรวจวดคณภาพนำ�า เจาหนาททเขาไปทำาการตรวจวด ตองทำาการสอบเทยบเครองมอ ทกคร �ง

(1) หววดคา EC ควรมการ calibrate เครอง อยางนอย 6 เดอน ตอคร�ง

(2) หววดคาความเปนกรด-ดาง ควรมการ calibrate เครอง อยางนอยเดอนละคร �ง

(3) หววดคาออกซเจนละลายนำ�า (DO) ควรมการ calibrate เครองกอนใชงานทกคร �ง

ข�นตอนท 1 การประกอบเครองมอเพอพรอมในการ Calibrateเนองจากในการเกบเครองมอ หว pH จะถกเกบไว ตางหาก แตหว

DO และ EC จะตดกบตวเครองมอ ดงน�นกอนทจะทำาการ calibrate จะตองทำาการประกอบเครองมอกอน ดงรป



ลกษณะหวอานทถกเกบไว โดยแยกเกบหวอาน pH และ หวอาน EC และ DO อยตดกบเครองมอ

เตมนำ�ายา DO 4-6 หยด ใน membrane ใส

membrane เขาในหววด DO

ถอดทปดหวอาน pH ออก ทาจารบขาวทหวโอรงโดยรอบปองกนนำ�าเขา

(แตไมโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 20)


ตองมาก)

ใสหวอาน pH เขาไปกบเครองโดยใชไขควงหมนใหแนน แตอยาใหแนนจนเกนไปเนองจากตวเครองเปนอลมเนยมแตเกลยวเปนพลาสตกถาแนนเกนไปจะทำาใหเกลยวหวาน

เนองจากหลงจากการทำาการ ประกอบเครองมอและเตมนำ�ายาใน membrane เปนทเรยบรอยแลว เพอใหความดนบรรยากาศระหวาง พ�น membrane กบหวอาน เซตตวเขาสสภาวะอมตวใหมากทสด จงควรท�งไวประมาณ 15 นาทกอนทจะทำาการ calibrate โดยเกบไวในบกเกอรดงรป

การตรวจสอบสภาพ membrane วายงใชงานไดอยหรอไม ใหเปด เครองมาแลวสงเกตคา DO% วา ใกลเคยง 100 หรอไม หาก คา DO% ตำากวา 80 หรอ คา DO% จะตองไมแกวงไป แกวงมาหรอข�นๆ ลง จะตอง ทำาการ เปลยน membrane DO ใหม แลวสงเกตอกคร �ง



ข�นตอนท 2 การสอบเทยบเครองมอ (Calibration)ข�นตอนตอไปคอการ Calibrate เครองมอ อยใน mode:

calibration จำาแนกตามชนดของดชนคณภาพนำ�า ในทน�จะเรมจากการ Calibrate คา DO กอน ดงรป

เลอกปม Calibrate แลวกด เลอกปม DO แลวกด

สงเกตเหนวาปม DO เขยนวา DO 2 mil PE (Blue) ซง membrane จะม 3 ส (ดงรป) คอ

(1) สดำา มความหนาขนาด 1 มลลเมตร ทำาจากเทฟลอน (DO 1 mil Teflon (Black))



(2) สเหลอง มความหนาขนาด 1 มลลเมตร ทำาจาก PE (DO 1 mil PE (Yellow))

(3) สนำ�าเงน มความหนาขนาด 2 มลลเมตร ทำาจาก PE (DO 2 mil PE (Blue))

หาก membrane cap ไมใชสนำ�าเงน ใหเขาไปเปลยนทหนาจอตรง Sensor ดงรป

เลอกท Sensor แลวกด เลอกท DO ซงในทน�จะข�น Blue แลวกด

เปลยน membrane cap ตามสทม แลวกด แลวกลบเขาไปเลอก

Calibrate ใหม เลอก DO



เลอกปม DO%แลวกด คาความดนบรรยากาศเทากบ 760 แลวกด

รอจนกระทงคา DO% นง แลวกด คา DO% ไดเทากบ 100 หรอใกลเคยง แลวกดโดยทหลงจากพบวาคา DO% เทากบ 100 หรอใกลเคยง แลวกด เพอยนยนการ Calibrate ไมเชนน�นจะเทากบไมไดทำาการ Calibrate

หลงจาก Calibrate DO แลวใหทำาการ Calibrate คา pH ซงจะมสารละลาย 3 คา คอ pH 4 pH 7 pH 10 โดยเรมตนจากคา pH 7 ทกคร�งหลงจากน�นจะใช pH 10 หรอ pH 4 กได ดงรป



เตมสารลงในภาชนะเพอใชในการ caribrate ใสหววดลงในภาชนะเพอใชในการ caribrate

เลอก pH แลวกด เลอก 3 points แลวกด

พมพ คา pH 7.0 แลวกด รอจนคา pH นง แลวกด คาใกลเคยง 7 ผาน

ลางดวยนำ�าเปลาใหสะอาด ฉดลางในซอก



ซบใหแหง ใสนำ�ายาชดตอไปลงในบกเกอรนดหนอย

กลอกนำ�ายาไปมาเพอใหมนำ�ายาทวท�งบกเกอรและหววด

นำ�ายา pH 4.0 เปนชดท 2 กด รอจนกระทงนง กด



ถาคาใกลเคยง 4.0 ถอวาผาน รอจนคา pH นง แลวกด เพอ Calibrate คาตอไป

ทำาความสะอาดเชนเดยวกบทผานมา

เตมนำ�ายา pH=10.0 นำ�ายา pH 10.0 เปนชดท 3 กด

รอจนกระทงคา นง กด ถาคาใกลเคยง 10.0 ถอวาผาน



หมายเหต : ในกรณทระหวางการทำาการ Calibrate คา pH เกด หนาจะ ดงรป

ใหกลบไปตรวจสอบนำ�ายา วา นำ�ายาหมดอายหรอไม หากนำ�ายาอยในสภาพปกต แสดงวา ตว censor ของ หวอาน pH ไมสามารถอานคา ใน ชวงน�น ได และ ทกคร �งทเกดเหตการณน� ใหกด NO เพราะ ถากด Yes หมายถง เรายอมรบคาทมนคลาดเคลอน ซงจะสงผลทำาใหขอมลทวดไดไมถกตอง

ตอจากน�นทำาการ calibrate คา Conductivity โดยใชสารละลายมาตรฐานทชอ Conductivity Calibrator 1,413 S/cm โดยเตมสารละลายใหพอดกบหวอาน EC ดงรป

เตมสารละลายใสภาชนะทเตรยมไวโดยทสารละลายทใช Conductivity Calibrator 1,413 S/cm



กดปม Conductivity แลวกด เลอก Specific Conductivity แลวกด

1,413S/cm=1.413 mS/cm ถาคา Specific EC เทากบ 1,413 mS/cm แสดงวาผานโดยทหลงจากพบวาคา Specific EC เทากบ 1,413 S/cm หรอใกล เคยง แลวกด เพอยนยนการ Calibrate ไมเชนน�นจะเทากบไมได ทำาการ Calibrate

เทสารละลายท�งแลวทำาการลางหววดดวยนำ�าสะอาด แลวเชดใหสะอาดดวยกระดาษทชช

เมอ calibrate แลวเสรจใหใส ตวปองกนหวสำาหรบทำาการตรวจวด และเตรยมเครองมอสำาหรบออกทำาการตรวจวดตามจดตรวจวดตางๆ



ข�นตอนท 3 การดแลบำารงรกษาเครองมอการเกบหววดการเกบหววดม 2 แบบคอ การเกบหววดแบบระยะยาว (แบบแหง)

และการเกบหววดแบบระยะส �น (แบบเปยก) แตกอนทจะทำาการเกบหววดน�น จะตองทำาความสะอาดหววดใหเรยบรอยกอน และซบใหแหง จงคอยทำาการเกบหววด

การเกบหวแบบระยะส�น (แบบเปยก)การเกบแบบระยะส �น เหมาะสำาหรบคนทตองทำาการตรวจวดบอยคร �ง

ในแตละเดอน ซงหลงจากทำาการตรวจวดแลว วธการคอ หววดท �งหมดตดอยกบตวเครองวด นำาฟองนำ�าจมนำ�า แลวบดพอหมาด ใสลงในบกเกอรปดฝา เกบไวกบกระเปาเครองมอ

การเกบหวแบบระยะยาว (แบบแหง) การเกบแบบระยะยาว เหมาะสำาหรบคนททำาการตรวจวด มากกวาหรอ

เทากบ 1 เดอนตอคร�ง ดงน�น สำาหรบแตละโครงการททำาการตรวจวดเพยงเดอนละคร�ง แนะนำาใหเกบแบบระยะยาว โดยข�นตอนในการเกบแบบแหง หรอ แบบระยะยาวเปนดงน�



(1) ถอดหวอาน pH ออกเพอเกบแยกตางหาก ดงน�

(2) ถอด membrane ทใชงานแลว ออก จากหวอาน DO ซบ หวอาน DO ใหแหงดวยกระดาษ tissue นำาหว membrane ทยงไมไดใชมากครอบ หวอาน DO ไว สวน membrane ทมนำ�ายา ไมตองเทท�ง เกบไวในกลองแลวทำาเครองหมายไว

เชดใหแหงดวยกระดาษ tissue ใสหว membrane ทยงไมไดใช (แหง)



หว membrane ทใชแลวเกบไวแลวทำาเครองหมายวาใชแลว(3) หวอาน EC ยงคงเดม หลงจากททำาความสะอาดแลวไมตองทำา

อะไร ทำาความสะอาดบกเกอรและเชดใหแหงดวยกระดาษ tissue ใสบกเกอรครอบหวอานไวเพอปองกนฝน แมลง หรอ อนๆ ทำาความเสยหายกบ

การเกบหนาจอ

ในการเกบจอ ควรถอดถานออกทกคร �งหลงจากททำาการตรวจวดแลว เพอยดอายการใชงาน เสรจเพอปองกน ความช�นทเกดจากการไปตรวจวด แลวสงผลใหถานชำารด ดงน�



ถอดสายออกจาก จอ display ใชไขควงไขนอตออก ตามลกศร ไขออกนดหนอยกอน

การไข นอต นำาถานออกจากหนาจอเกบไว

ตวอยางหลงจากการตรวจวดแลวมความช�นไมถอดถานออก จะทำาใหถายละลายสงผลเสยหายตอจอ


1

23

4


ข�นตอนท 5 การบนทกขอมลเขาฐานขอมลคณภาพนำ�า 1. กด click mouse เพอเขาสเวบไซตเพอเขาสระบบฐานขอมล

คณภาพนำ�าhttp://qwater.rid.go.th/

2. กรอก username และ password เพอเขาสระบบฐานขอมลคณภาพนำ�าฯ


http://qwater.rid.go.th/


3. เลอกบนทกผลการตรวจวดคณภาพนำ�าลงระบบฐานขอมล

4. เลอกขอมลผลการตรวจวดคณภาพนำ�าเพอตรวจสอบกบขอมลทจดบนทกจากภาคสนาม หรอเพอ Print รายงานผลการตรวจวดคณภาคนำ�าเสนอให จน. โครงการฯ และ ผอ. โครงการฯ



บทท 3ผลการปฏบตงานในปงบประมาณ 2560

3.1 จดตรวจวดคณภาพนำ�าของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน

คณะทำางานไดกำาหนดจดตรวจวดใหกบทางโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนจำานวนท�งส�น 1 จดตรวจวด จำาแนกตามทางนำ�าดงน�

จดท

ทางนำ�า จดตรวจวด

ทต�งจดตรวจวดคณภาพนำ�า

พกด (UTM/WGS8

4)ตำาบล อำาเภอ จงหวด N E

1อางเกบนำ�าลำาคนฉ

บ.สยามคลอลต� สตารช จำากด (จำานวน 5 มเตอร)

โคกเพชรพฒน

า

บำาเหนจณรงค

ชยภม 170644

9

781025



รปท 3.1 แผนทจดตรวจวดคณภาพนำ�าตามมาตรา 8 ในเขตพ�นทโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน

3.2 แผน-ผลการดำาเนนงานของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนไดดำาเนนการตรวจวดคณภาพนำ�าในทางนำ�าชลประทาน ตามมาตรา 8 ในปงบประมาณ 2558 เรมดำาเนนการตรวจวดไดในเดอนพฤศจกายน 2557 โดยเปนโครงการทไดรบเครองมอในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ผลงานตามแผนการดำาเนนงานประจำา



ปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ททางคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าไดทำากรอบไวในสวนทเกยวของกบโครงการฯ เปนดงน�

ลำาดบท

กจกรรม ระยะเวลา ผรบผดชอบ

1 การเสนอของบประมาณสำาหรบคาวสด ครภณฑ และการดำาเนนงานในปงบประมาณ 2561

มกราคม 2560

โครงการของบประมาณในสวนทเกยวของไดทนเวลาตามทกำาหนดไว

2 ดำาเนนการตรวจวด วเคราะห ตดตามผลการตรวจวดคณภาพนำ�า รวมถงสภาพปญหาคณภาพนำ�าไมผานเกณฑ หรอสงผลกระทบตอผใชนำ�า และจดทำารายงานประจำาเดอน ตลอดจนตดตาม และตรวจสอบผลการตรวจวดคณภาพนำ�าของโครงการ

ต.ค.59 – ก.ย.60

โครงการไดดำาเนนการตรวจวดคณภาพนำ�าทกวนท 15 หรอวนทำาการไมเกนวนท 20 ของทกเดอน และสงขอมลผลการตรวจวดมายงกลมงานตะกอนและคณภาพนำ�าเปนประจำาทกเดอน โดยสงทาง email ทนภายในระยะเวลาทกำาหนด ตามแผน

3 จดทำาฐานขอมลคณภาพนำ�า ตามมาตรา 8

ต.ค.59 – ก.ย.60

โครงการไดดำาเนนการปอนขอมลเขาสระบบฐานขอมลไดแลวเสรจภายในเวลาทกำาหนด ตามแผน

4 จดทำารายงานสรปผลการตรวจวดคณภาพ แยกแตละโครงการ และภาพรวมทกโครงการ ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560

ก.ย.-ต.ค.60

โครงการสามารถดำาเนนการไดแลวเสรจ ภายในระยะเวลาทกำาหนด ตามแผน

3.3 ผลการดำาเนนงานตามตวช�วด 3.4 คณภาพนำ�าชลประทานโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 38)


โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน สามารถทำาการตรวจวดคณภาพนำ�าตามทกำาหนดไวไดครบถวนทกจดตรวจวด ทกดชน แตคาเฉลยดชนคณภาพนำ�ารายเดอนพบวา คาดชนคณภาพนำ�าอยในเกณฑด และผานเกณฑมาตรฐานทกคา ดงตารางท 1 ดงน�น ตามตวช�วด 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 ไดผลดงน�

ตามตวช�วด 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560สตรการคำานวณ ลำาดบท 1 :

คะแนนด บ= จำานวนจ ดว ดนำ�าค ณภาพนำ�าชลประทานท ได มาตรฐานณส � นปบญช 2560×100จำานวนจ ดว ดค ณภาพนำ�าชลประทานท � งหมดท ดำาเน นการว ดณส � นปบญช 2560

โดยท:-มาตรฐานคณภาพนำ�าชลประทานตองสอดคลองกบเกณฑมาตรฐาน

ประจะปบญช 2560 ของกรมชลประทานทมการระบคามาตรฐานของดชน 6 คาดชน คอ

1. อณหภม (Temp.)2. ความเปนกรดและดาง (pH)3. ความนำาไฟฟา (EC)4. ความเคม (Salinity)5. คาออกซเจนละลายนำ�า (DO)6. คาของแขงท�งหมดทละลายนำ�า (TDS)-จำานวนจดตรวจวดคณภาพนำ�าชลประทานทเปนตวฐาน อยางนอยตอง

เทากบ 1 จด ซงสอดคลองตามแผนการดำาเนนงานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปบญช 2560 ถาเงนทนฯ ไมสามารถดำาเนนการไดใหทำาการปรบลดคะแนนตวช�วดน� 0.50 คะแนนสตรการคำานวณ ลำาดบท 2 :

ค าคะแนน=คะแนนด บ×ค าถ วงนำ�าหน กปร มาณนำ�าใช การ



โดยท:ค าถ วงนำ�าหน กปร มาณนำ�าใช การ=¿

-ระดบคะแนนตวช�วด

ตวช�วดระดบ 1

ระดบ 2

ระดบ 3

ระดบ 4

ระดบ 5

การปรบเกณฑวด

3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน

ผลป 59

ผลป 59

+X

ผลป 59

+2X

ผลป 59

+3X

100 {X=(100-ผลป59)/4

หมายเหต : ผลป 59 เทากบ 95 นนคอ X=(100-95)/4=5/4=1.25 ดงน�น

ตวช�วด ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 ระดบ 4 ระดบ 53.4 คณภาพนำ�าชลประทาน 95 96.25 97.5 98.75 100

สรปไดวา คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 95.00 แตนอยกวา 96.25 ระดบ 1คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 96.25 แตนอยกวา 97.50 ระดบ 2คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 97.50 แตนอยกวา 98.75 ระดบ 3คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 98.75 แตนอยกวา 100.0 ระดบ 4คาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 100.0 ระดบ 5จะไดวาผลการดำาเนนงานตามตวช�วดท 3.4 ของโครงการสงนำ�าและ

บำารงรกษาชบน อยในระดบ 1 เนองจากคาคะแนนมากกวาหรอเทากบ 95 วธการคำานวณดงตารางท 3.1-3.3

ตารางท 3.1 ปรมาณนำ�าตนทนในพ�นทของคบ.ชบน ระดบนำ�าใชการ และคาถวงนำ�าหนกนำ�าใชการ

เดอน ปรมาตรนำ�า ในอางเกบนำ�าหนองบอ (ลาน ลบ.ม.)

รอยละนำ�าใชการ

ระดบนำ�าใช

การ

คาถวงนำ�า

หนกนำ�าใช

ความจอางฯ

ความจนำ�าใชการ

ปรมาตรนำ�าใชการ



การตลาคม 2559 42.6 39.3 37.846

96.30

นำ�ามาก 0.95

พฤศจกายน 2559 42.6 39.3 39.865

101.44


ธนวาคม 2559 42.6 39.3 39.441

100.36


มกราคม 2560 42.6 39.3 39.11

99.52


กมภาพนธ 2560 42.6 39.3 38.289

97.43


มนาคม 2560 42.6 39.3 33.802

86.01


เมษายน 2560 42.6 39.3 31.3

79.64 นำ�าด 1.00

พฤษภาคม 2560 42.6 39.3 30.04

76.44 นำ�าด 1.00

มถนายน 2560 42.6 39.3 34.3

87.28


กรกฎาคม 2560 42.6 39.3 27.94

71.09 นำ�าด 1.00

สงหาคม 2560 42.6 39.3 40.359

102.69


กนยายน 2560 42.6 39.3 39.582

100.72


เฉลย 42.6 39.3 35.9991.5

8นำ�า

มาก 0.95



ตารางท 3.2 ผลการตรวจวดคณภาพนำ�าทจดตรวจวด

เดอน ปอณหภม(

pH(6.5-8.5)

EC Sal.(1.0 ppt)

DO( 2.0 ppm.)

TDS ผานเกณฑ( 2,000

µS/cm.)(

1,300 ตลาคม 28.7

28.49 148.00 0.07 5.17 96.2

0ผาน

พฤศจกายน 28.13

7.73 199.50 0.09 2.54 129.68

ผานธนวาคม 25.3

48.03 519.00 0.25 3.30 337.

35ผาน

มกราคม 26.25

7.03 448.20 0.21 3.31 291.33

ผานกมภาพนธ 25.7

08.84 106.90 0.05 0.22 69.4

9ไมผาน

มนาคม 29.85

9.43 246.50 0.11 0.20 160.23

ไมผานเมษายน 30.0

58.50 625.20 0.27 2.20 400.

13ผาน

พฤษภาคม 30.38

8.50 157.70 0.07 2.00 100.93

ผานมถนายน 28.9

08.18 219.40 0.10 2.10 140.

42ผาน

กรกฎาคม 27.69

8.91 222.50 0.10 5.46 142.40

ไมผานสงหาคม 28.0

38.28 109.30 0.05 7.01 69.9

5ผาน

กนยายน 28.03

8.28 109.30 0.05 7.01 69.95

ผานคาตำาสด 25.3

47.03 106.90 0.05 0.20 69.4

9ไมผาน

คาสงสด 30.38

9.43 625.20 0.27 7.01 400.13

ไมผานคาเฉลย 28.0

98.35 259.29 0.12 3.38 167.

34ผาน

ตารางท 3.3 ระดบผลสำาเรจตามตวช�วดท 3.4 คณภาพนำ�าชลประทานประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 รายเดอนและเฉลยรายป ของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน

เดอนคะแนน

ดบคาถวงนำ�า

หนก

คาคะแน

น(คะแนนดบ x คาถวง

นำ�าหนก)

ระดบผลสำาเรจตาม

ตวช�วด

ตลาคม 100.00 0.95 95.00 1พฤศจกายน 100.00 0.95 95.00 1ธนวาคม 100.00 0.95 95.00 1มกราคม 100.00 0.95 95.00 1



กมภาพนธ 0.00 0.95 0.00 0มนาคม 0.00 0.95 0.00 0เมษายน 100.00 1.00 100.00 5พฤษภาคม 100.00 1.00 100.00 5มถนายน 100.00 0.95 95.00 1กรกฎาคม 0.00 1.00 0.00 0สงหาคม 100.00 0.95 95.00 1กนยายน 100.00 0.95 95.00 1

เฉลย 100.00 0.95 95.00 13.4 ผลการตรวจวดคณภาพนำ�ารายเดอนเฉลยทกจดตรวจวด

ดชนคณภาพนำ�าดานอณหภม (Temperature) พบวา อณหภมของนำ�าสงสด 30.38 องศาเซลเซยส ในเดอนพฤษภาคม อณหภมตำาสด 25.34 องศาเซลเซยส ในเดอนธนวาคม และคาเฉลยของอณหภม 28.09 องศาเซลเซยส อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอไมเกน 40 องศาเซลเซยส (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.2)

ดชนคณภาพนำ�าดานคาความเปนกรด-ดาง (pH) พบวา คาความเปนกรด-ดางของนำ�าสงสดคอ 9.43 ในเดอนมกราคม คาความเปนกรด-ดางของนำ�าตำาสดคอ 7.03 ในเดอนมนาคม และคาเฉลยของคาความเปนกรด-ดางคอ 8.35 อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอ อยระหวาง 6.5 – 8.5 (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.3)

ดชนคณภาพนำ�าดานคาความนำาไฟฟา (Electricity Conductivity; EC) พบวา คาความนำาไฟฟาสงสดคอ 625.20 ไมโครโมห/เซนตเมตร ในเดอนเมษายน คาความนำาไฟฟาตำาสดคอ 106.90 ไมโครโมห/เซนตเมตร ในเดอนกมภาพนธ และคาเฉลยของคาความนำาไฟฟา 259.29 ไมโครโมห/เซนตเมตร อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอ ไมเกน 2,000.0 ไมโครโมห/เซนตเมตร (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.4)

ดชนคณภาพนำ�าดานคาความเคม (Salinity) พบวา คาความเคมสงสดคอ 0.27 กรม/ลตร ในเดอนเมษายน คาความเคมตำาสดคอ 0.05 กรม/ลตร ในเดอนกมภาพนธ และคาความเคมเฉลย 0.12 กรม/ลตร อยโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน (หนาท 43)


ในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอ ไมเกน 1.0 กรม/ลตร (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.5)

ดชนคณภาพนำ�าดานคาออกซเจนละลายนำ�า (Dissolved Oxygen; DO) พบวา คาออกซเจนละลายนำ�าสงสดคอ 7.01 มลลกรม/ลตร ในเดอนสงหาคม คาออกซเจนละลายนำ�าตำาสดคอ 0.20 มลลกรม/ลตร ในเดอนมนาคม และคาเฉลยของคาออกซเจนละลายนำ�า 3.38 มลลกรม/ลตร อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอ ไมตำากวา 2.0 มลลกรม/ลตร (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.6)

ดชนคณภาพนำ�าดานคาของแขงท�งหมดทละลายนำ�า (Total Dissolved Solid ;TDS) พบวา คาของแขงท�งหมดทละลายนำ�าสงสดคอ 400.13 มลลกรม/ลตร ในเดอนเมษายน คาของแขงท�งหมดทละลายนำ�าตำาสดคอ 69.49 มลลกรม/ลตร ในเดอนกมภาพนธ และคาของแขงท�งหมดทละลายนำ�าเฉลย 167.34 มลลกรม/ลตร อยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนำ�าทกำาหนดไวคอ ไมเกน 1,300.0 กรม/ลตร (ดงตารางท 3.2 และรปท 3.7)



รปท 3.2 กราฟแสดงผลคาอณหภมทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560



รปท 3.3 กราฟแสดงผลคา pH ทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560

รปท 3.4 กราฟแสดงผลคา EC ทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560



รปท 3.5 กราฟแสดงคา Salinity ทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560



รปท 3.6 กราฟแสดงผลคา DO ทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560

รปท 3.7 กราฟแสดงผลคาของแขงท�งหมดทละลายนำ�าทจดตรวจวดของโครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบนในปงบประมาณ พ.ศ. 2560



บทท 4สรปผลการดำาเนนงาน

4.1 สรปผลการดำาเนนงาน

โครงการสงนำ�าและบำารงรกษาชบน มจดตรวจวดท�งส�น 1 จดตรวจวด วตถประสงคของการใชนำ�าของผใชคอ เพอนำานำ�าเขาสกระบวนการผลตแปงมน ของ บ.สยามคลอลต� สตารช จำากด (จำานวน 5 มเตอร) จากการดำาเนนการตามแผนการดำาเนนงานทคณะทำางานปรบปรงคณภาพนำ�าชลประทานไดกำาหนดไว โครงการดำาเนนการไดแลวเสรจตามข �นตอนและระยะเวลาทคณะทำางานกำาหนด สำาหรบผลตรวจวดคณภาพนำ�าตามมาตรา 8 ของโครงการฯ สวนใหญคณภาพนำ�าอยในเกณฑทกดชน และผลการดำาเนนงานตามตวช�วดท 3.4 คณภาพนำ�าชลประทาน ประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2560 อยในระดบ 1 เนองจากปน�เปนปนำ�ามาก ท�งในอางเกบนำ�าลำาคนฉ ซงเปนแหลงนำ�าตนทนหลกของโครงการฯ มปรมาณนำ�าใชการเฉลยท�งปมากกวา 80 ดงน�น ถงแมผลการตรวจวดจะผานเกณฑทกดชนเมอคณดวยคาถวงนำ�าหนกแลว จะไดคาดชนช�วดรอยละ 95 ซงคาคะแนนดงกลาวจะอยในระดบ 1

4.2 ปญหาอปสรรคในการตรวจวดคณภาพนำ�าชลประทานตามมาตรา 8

1. ปญหาดานพ�นททเขาไปตรวจวดคณภาพนำ�าการใชเครองมอ เนองจากมการเปลยนชดเจาหนาททเขามาทำาการรบ

ผดชอบโครงการ ทำาใหตองเรยนรใหม ทำาใหยงไมชำานาญในการตรวจวด ดแลเครองมอ สอบเทยบเครองมอ และยงอานคาไมถกตอง

2. ปญหาดานงบประมาณ



มปญหาวาไมทราบวาจะตองใชเงนตรงไหนในการจดหานำ�ายาสอบเทยบและหววด เนองจากนำ�ายาหมดอาย

4.3 ขอเสนอแนะ

จากปญหาอปสรรคทกลาวมาขางตน โครงการขอเสนอแนะดงน�(1) โครงการขอใหจดสรรงบประมาณในสวนของบคลากรเพม

สำาหรบใชในกระบวนการตรวจวดคณภาพนำ�า และมการฝกอบรมเจาหนาททจะมาทำาการตรวจวดเนองจากมการเปลยนแปลงเจาหนาท

(2) ขอใหระบจำานวนเงนสำาหรบงบประมาณทเกยวของกบกระบวนการในการตรวจวดคณภาพนำ�าเพอทจะไดใชเงนกอนน�สำาหรบกระบวนการตรวจวดคณภาพนำ�าจรงๆ สำาหรบซ�อนำ�ายา หรอซอมแซมอปกรณหรอซ�อหววดสำารองไวใชงาน



บรรณานกรมคมอการใชงานเครองมอวเคราะหคณภาพนำ�าหลายตวแปร รน YSI 556

MPSวมลมาศ สตารตน. เอกสารประกอบคำาบรรยายโครงการฝกอบรมเชง

ปฏบตการหลกสตร การใชเครองมอตรวจวดคณภาพนำ�า หลกสตรสำาหรบผปฏบตงาน.



ภาคผนวก กรปการดำาเนนการตรวจวดคณภาพนำ�า

ทางนำ�าชลประทานรบนำ�ามาจากอางเกบนำ�าลำาคนฉ



จดสบนำ�าของ บ.สยามคลอลต� สตารช จำากด (จำานวน 5 มเตอร)

จดตรวจวดคณภาพนำ�า บ.สยามคลอลต� สตารช จำากด (จำานวน 5 มเตอร)



ผใชนำ�า บ.สยามคลอลต� สตารช จำากด (จำานวน 5 มเตอร)



ภาคผนวก ขคมอการ calibrate เครองตรวจวดคณภาพนำ�า

โดย บรษท หรกล ซายเอนซ จำากด












Documents

qwater.rid.go.thqwater.rid.go.th/report/file60/exam60/word/ชีบน.docx · Web viewAdmin_8_1 Created Date: 04/19/2017 00:12:00 Last modified by: Admin_8_1