องคความรเรอง การเลยงไกไขแบบปลอย

Free-range system

สวนสงเสรมและพฒนาการปศสตว ส านกงานปศสตวเขต 2

การเลยงไกไขแบบปลอย

การเลยงไกไขแบบปลอย Free-range system หมายถง ระบบการจดการเลยงไกทปลอยใหไกไดออกมาภายนอกคอกหรอโรงเรอนไดอยางอสระ โดยเปนพนททมหญาปกคลม ท าใหไกไดแสดงพฤตกรรมตามธรรมชาต เชน การคลกฝ น การไซรขน การจกกนพช ผก แมลง ท าใหไกมความสข อารมณด จงเรยกวา “ Happy Chick “

รปแบบการเลยงปลอย อาหารจากธรรมชาต อาหารเสรม การใชตามภมปญญา

1.ปลอยอสระ free-range มความหลากหลายทางชวภาพ เชน หญา สมนไพร แมลง หนอน สตวธรรมชาต

ไกไดรบ โปรตน ไวตามน แรธาต สารตานอนมลอสระ สมนไพรจากธรรมชาต อยางเพยงพอ

เสรมดวยแหลงพลงงาน เชน ร า ปลายขาว ขาวโพด มนส าปะหลง

หยวกกลวย

ร า ปลายขาว หรอขาวเปลอก

2.ปลอยอสระ free-range แตมความหลากหลายทางชวภาพไมเพยงพอ เชนเปนพนทดนเปลอย ไมมพชหญา สมนไพร ปกคลม อยางเพยงพอตอสตว

ไดรบสารอาหารจากธรรมชาต โปรตน ไวตามน แรธาต สารตานอนมลอสระ อาจไมเพยงพอ

เสรมดวย แหลงพลงงาน โปรตน โปรไบโอตกเอนไซม กรดอะมโน ฮอรโมนจากกระบวนการหมกดวยจลนทรย

-หยวกกลวย ผก พชสเขยว -ร า ปลายขาว ขาวโพด

-น าหมกเศษปลา หอยเชอร หรอ ถวเหลอง ถวเขยวควบด ใบกระถน ใบมนส าปะหลงแหง -น าหมกผลไมรวม

-ใชสมนไพร บอระเพด ฟาทะลายโจร ขมนชน ไพล เปนตน

3.ปลอยในพนทภายนอกคอก Access to outdoor ไมมความหลากหลายทางชวภาพอยางเพยงพอ

สารอาหารจากธรรมชาต ไมเพยงพอ

ตองไดรบสารอาหารครบหม เชนเดยวกบสตรในขอ2

พนธไกไข ใชพนธไกไขททนทานตอสภาพแวดลอม ใชอาหารสตวใน ทองถนไดด และไมตดปาก

โรงเรอนเลยงไกไข โรงเรอนทดตองกนแดด ฝนไดด มรงไข 1 รงตอแมไก 7 ตว มใบตะไคร รองรงไขเพอปองกนไร ไก มทนอนสงจากพนประมาณ 1 เมตร เพยงพอตอไกทกตว มน าสะอาดใหไกกนไดตลอดเวลา มทใหอาหาร มมานกนลม ฝน บรเวณทนอนและรงไข มสม ส าหรบ กกลกไก และใชปองกนไกใหญแยงอาหารไกเลก พนปแกลบ ขเลอย ฟาง ไมใหชนแฉะ สะสมเชอโรค

รงไข

น าสะอาด

เพาะหนอน

ทนอน

อาหาร

เพาะแหน

แผนภาพการจดการพนทภายในโรงเรอนเลยงไกไข

แปลงหญาและพชสมนไพร

โรคและการปองกนโรค 1. ท าความสะอาดโรงเรอน อปกรณ บรเวณโดยรอบใหสะอาด 2. ไมน าไกอนเขาฝง ถาไกปวย แยกรกษาตางหาก ไกตาย ฝงหรอเผา 3. ท าวคซนปองกนโรคตามก าหนด 4. การปองกน ก าจดพยาธภายนอกและพยาธภายใน ใชใบยคาลปตส เสยบไวใกลๆ รงไข ปองกนและไลไรไก ตลอดจนการใชหมากดบส าหรบถายพยาธ

อาย

วคซนทใช อหวาต เปด-ไก

นวคาสเซล เชอเปน

นวคาสเซล เชอตาย

กมโบโร เชอเปน

กมโบโร เชอตาย

หลอดลม อกเสบตดตอ

ฝดาษไก

5-7 วน ∕ 7-10 วน ∕ 14 วน ∕ 14-20 วน ∕ 3 สปดาห ∕ 5 สปดาห ∕ ∕ ∕ 8 สปดาห ∕ 16 สปดาห ∕ 18 สปดาห ∕ ทกๆ 6-8 สปดาห ∕ ทกๆ 12 สปดาห ∕

วธให

ฉดเขา กลามเนอ

หยอดตา/จมก

ฉดเขา กลามเนอ/ ใตผวหนง

ละลายน า

ฉดเขา กลามเนอ/ ใตผวหนง

หยอดตา/ จมก

แทงปก

โปรแกรมการท าวคซน

ชวงเชาปลอยไกหากนเองตามธรรมชาตกอนใหอาหารเสรม จ าพวกคารโบไฮเดรส เชน ร า ปลายขาว ขาวเปลอก ขาวโพด มภาชนะใสน าสะอาดใหไกกนตลอดเวลา ไกจะแขงแรง และไมจกขนกนใชวตถดบในทองถน เปนอาหาร เชน หยวกกลวย ร าละเอยด ปลายขาว หรอขาวเปลอก โดยใช หยวกกลวยสบ 5 ก.ก. ร าละเอยด 1 ก.ก. ร าหยาบ 2 ก.ก. ปลายขาว 2 ก.ก. และขาวเปลอก 1 ก.ก และพชผกธรรมชาต เชน กระถน พชตระกลถว หญาชนดตางๆ ตนกลวย พชผก มะละกอ ต าลง ใบมนส าปะหลง ฟาทะลายโจร แหน โดยจดการพนทเลยงไกแบบแปลงปลอยใหมพชสเขยวอยตลอดเวลา และมแปลงพชสมนไพรผสมแปลงหญาเพอปองกนโรค เชน ฟาทะลายโจร เสลดพงพอน กระเพรา ตะไคร ตะไครหอม

เพาะปลวก และแมลงธรรมชาตจากใบไมทบถม ใหความชนกบใบไมททบถมท าใหเกดแมลงปลวก แมลง และไสเดอนเปนอาหารส าหรบไก สรางอาหารเสรมโปรตน เชน แหนเปด แหนแดง น าหมกหอยเชอร และหนอนแมลงวนลาย ตลอดจนใชไฟลอแมลง อาหารไกไขแบบปลอย สวนหนงและการใชวตถดบอาหารสตวทองถน เกณฑการใชอาหารประกอบดวย

ไขไกทเลยงแบบปลอย ไดจกกนหญา พชสเขยว แมลง หนอน ซงมวตามน แรธาตและโปรตนจากพชธรรมชาต ท าใหมคณคาทางโภชนะสงกวา ดงน

ไขไกทวไป ไขไกเลยงปลอย

เลยงดวยอาหารส าเรจรป ใชโปรตนจากพชปลาปน ไวตามนแรธาตสงเคราะห สารปฏชวนะ ยากนเครยด ใสสารสสงเคราะห

ไกจกกนพชผก สมนไพร สตวธรรมชาต หนอน แมลง เปนสารตานอนมลอสระจากธรรมชาต เสรมดวย ธญพช ร า ปลายขาว ขาวโพด ไมใชยาเคม สารสงเคราะหใดๆ

ผล -เนอไขขาวเหลว ไขแดงไมนนเดน -มสแดงจากสารส -เสยงตอสขภาพ การดอยาปฏชวนะในคน

ผล -ไขขาวขนเหนไดชดเจน -ไขแดงนนเดน รสชาตด -ไมเสยงตอสารเคม ยาสตวตกคาง -มคณคาทางโภชนาการสงกวา

คณคาทางโภชนาการของไขไกทเลยงแบบปลอย ( เปรยบเทยบกบไขไกทไดจากการเลยงแบบกรงตบ )

- มคลอเรสเตอรอล นอยกวา 1/3

- มกรดไขมนอมตว นอยกวา ¼

- มวตามน เอ มากกวา 2/3

- มกรดไขมน โอเมกา 3 มากกวา 2 เทา - มวตามน อ มากกวา 3 เทา - ม เบตาแคโรทน มากกวา 7 เทา

สตรน าหมกผลไม (ผลไมสก ไดแก กลวย มะละกอ มะมวง ฟกทอง สบปะรด ) วธท า 1.ผลไมสก 3 กก + กากน าตาล 1 กก + เกลอ 0.5 กก (หมกดวน) ผสมใหเขากน ใสน าพอทวม หมกนาน 10 วน เรมใหกนได อาจใชหยวกกลวยผสมไปดวย 2.ผลไมสก 3 กก + กากน าตาล 1 กก + พด.2 หรอหวเชอจลนทรยแทนเกลอ จะท าใหไดน าหมกทมประสทธภาพดกวา หมกนาน 15 วน ยงนานยงด วธใช 1.ผสมในอาหารใหสตวกน 2.ใชปยน า ฮอรโมน เรงดอก เรงผล อตรา 5 ชอนโตะ ตอน า 20 ลตร

สตรน าหมกหอยเชอร

อตราสวน หอยเชอร 1 สวน กากน าตาล 1 สวน + พด. หรอหวเชอจลนทรย (อาจใชหวปลา เศษปลาแทนหอยเชอรกได) หมกนาน 30 วน ในระหวางนนหมนคนทก 10 วน

หากมกลนใหเตมกากน าตาลเพมขน รอจนครบ 10 วน หรอไมมกลนเนา

วธใช

1.ส าหรบผสมอาหารสตว น าหมกหอย 1 ชอนโตะ อาหารสตว 20 กก.

2.ส าหรบเปนปยน าใชรดผก น าหมกหอย 3 ชอนโตะ ผสมน า 20 ลตร

3.ส าหรบไมผล น าหมกหอย 5 ชอนโตะ ผสมน า 20 ลตร

น าสกดสมนไพรส าหรบผสมน าใหสตว ฟาทะลายโจร+ไพล+ขมนชน+บอระเพดสด น าสมนไพรทกชนดสดเทาๆกน มาแชน าใหทวมใสไวในถง วธใช น าสมนไพร 1 แกว+น า 1 แกลลอน น าหมกสมนไพรไลแมลง สะเดา+บอระเพด+ตะไครหอม+ขาสด อยางละเทาๆกน 5 กก. กากน าตาล 1 กก.ใสน าพอทวม หมกไว 20 วน ยงนานยงด วธใช ผสมน าฉดพนในคอก เลาไก ไลแมลง ไรไก ฉดพนไลแมลงศตรพชผก

การเพาะหนอนแมลงวนลาย ใชพชผก ผลไมสกงอมทกชนด เชน กลวย มะละกอ ขนน มะมวง สบปะรด สบเปนเลก ๆ ใสถงหมกหรอถาด ปดฝาไมตองสนท ตงในทรมแดดสองถง เพอลอใหแมลงวนลายมาวางไข ไขจะใชเวลาฟกตว 4-7 วน อก 1-2 สปดาห จะเรมเหนตวหนอน ใชผามงตาขายไนลอน หรอผาขาวบางคลมปากถงรดใหแนน เพอปองกนตวหนอนออกจากถง เมอหนอนอาย 3-4 สปดาห จะเขาสระยะดกแด ตวหนอนจะไตขนมา ใหเปดผาคลมออกเพอเกบตวหนอน

วงจรแมลงวนลาย

การเพาะแหนเปดและแหนแดง แหนเปดและแหนแดงสามารถเพาะเลยงไดในดนทมความอดมสมบรณต า

โดยน าแหนเปดหรอแหนแดง เพาะในน านงทมความลกประมาณ 10-20 เซนตเมตร แหนจะเจรญเตบโตไดดทสดทมแสงประมาณ 50 – 70 เปอรเซนตของแสงสวาง อณหภม 20 – 30 องศาเซลเซยส คา pH ทแหนเจรญเตบโตไดดทสด คอ 4.0 – 5.5

หลงจากใสแหนลงไปในบอน านงแลวควรใสมลโคแหงเพอเพมธาตอาหารใหกบแหน เมอแหนเจรญเตบโตจนเตมพนทบอ ใหตกบางสวน (ไมควรเกนครงหนงของแหนทงหมด) ใชเลยงเปด-ไก

แหนแดง แหนเปด

ตนมะละกอ ตนฟาทะลายโจร

ตนกลวย ตนกระถน หอยเชอร

ตนยคาลปตส

ไสเดอน