12
ปีท่ 18 ฉบับที่ 2 กรกฎาคม - ธันวาคม 2561 123 การวิเคราะห์องค์ประกอบสมรรถนะของผู้ประเมินภายนอกระดับ การศึกษาขั้นพื้นฐานที่จ�าเป็นต ่อการปฏิบัติงานประเมินคุณภาพ ภายนอกรอบสี่ (พ.ศ. 2559-2563) ของส�านักงานรับรองมาตรฐาน และประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) THE FACTOR ANALYSIS OF COMPETENCIES OF EXTERNAL ASSESSORS IN BASIC EDUCATION LEVEL NEED TO CONDUCT FOR EXTERNAL QUALITY ASSESSMENT IN THE FOURTH ROUND (B.E. 2016-2020) OF THE OFFICE FOR NATIONAL EDUCATION STANDARDS AND QUALITY ASSESSMENT (PUBLIC ORGANIZATION) บทคัดย่อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบสมรรถนะของผู้ประเมินภายนอกระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่จ�าเป็นต่อ การปฏิบัติงานประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ (พ.ศ. 2559-2563) ของส�านักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) เพื่อศึกษาระดับสมรรถนะของผู้ประเมินภายนอกระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่จ�าเป็นต่อการปฏิบัติงานประเมิน คุณภาพภายนอกรอบสี่ และเพื่อวิเคราะห์ช่องว่างสมรรถนะที่เป็นอยู ่จริงใน 3 รอบที่ผ่านมา กับที่คาดหวังในรอบสี่ การวิจัยแบ่งเป็น 2 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาองค์ประกอบสมรรถนะของผู ้ประเมินภายนอกระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่จ�าเป็นต่อการปฏิบัติงาน ประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ โดยศึกษาเอกสาร แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์งานและบริบทที่เกี่ยวข้องกับ การประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี่ และสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิและผู้มีประสบการณ์ประเมินคุณภาพภายนอกระดับการศึกษา ขั้นพื้นฐาน จ�านวน 15 คน เพื่อวิเคราะห์เนื้อหา น�าไปก�าหนดองค์ประกอบและตัวแปรสังเกตได้ของสมรรถนะของผู ้ประเมินภายนอก ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่จ�าเป็นต่อการปฏิบัติงานประเมินคุณภาพภายนอกรอบสี ่ แล้วน�าไปสอบถามความคิดเห็นผู ้มีประสบการณ์ ประเมินคุณภาพภายนอกระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน จ�านวน 449 คน โดยใช้แบบสอบถามที่ใช้มาตราส่วนประมาณค่า 5 ระดับ บทความวิจัย นภาภร ส่งแสง นิสิตปริญญาเอก สาขาการวิจัยและพัฒนาศักยภาพมนุษย์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ E-mail : [email protected] ผู้ช่วยศาสตราจาร์ ดร.มนตา ตุลย์เมธาการ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจ�าภาควิชาการวัดผล และวิจัยการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ E-mail : [email protected] อาจารย์ ดร.อัญชลี สุขในสิทธิอาจารย์ประจ�าภาควิชาสังคมวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ E-mail : [email protected] รองศาสตราจารย์ ดร.องอาจ นัยพัฒน์ รองศาสตราจารย์ประจ�าภาควิชาการวัดผล และวิจัยการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ E-mail : [email protected]

การวิเคราะห์องค์ประกอบสมรรถนะของผู้ประเมินภายนอกระดับ ...sripatum-review.spu.ac.th/doc/51_16-10-2018_16-11-05.pdf ·

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 123

การวเคราะหองคประกอบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส (พ.ศ. 2559-2563) ของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

THE FACTOR ANALYSIS OF COMPETENCIES OF EXTERNAL ASSESSORS IN BASIC EDUCATION LEVEL NEED TO CONDUCT FOR EXTERNAL QUALITY ASSESSMENT IN THE FOURTH ROUND (B.E. 2016-2020) OF THE OFFICE FOR NATIONAL EDUCATION STANDARDS AND QUALITY ASSESSMENT (PUBLIC ORGANIZATION)

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาองคประกอบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส (พ.ศ. 2559-2563) ของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) เพอศกษาระดบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส และเพอวเคราะหชองวางสมรรถนะทเปนอยจรงใน 3 รอบทผานมา กบทคาดหวงในรอบส การวจยแบงเปน 2 ขนตอน คอ 1) ศกษาองคประกอบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส โดยศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ วเคราะหงานและบรบททเกยวของกบการประเมนคณภาพภายนอกรอบส และสมภาษณผทรงคณวฒและผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน จ�านวน 15 คน เพอวเคราะหเนอหา น�าไปก�าหนดองคประกอบและตวแปรสงเกตไดของสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส แลวน�าไปสอบถามความคดเหนผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน จ�านวน 449 คน โดยใชแบบสอบถามทใชมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ

บทความวจย

นภาภร สงแสงนสตปรญญาเอก สาขาการวจยและพฒนาศกยภาพมนษยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒE-mail : [email protected]

ผชวยศาสตราจาร ดร.มนตา ตลยเมธาการผชวยศาสตราจารยประจ�าภาควชาการวดผลและวจยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒE-mail : [email protected]

อาจารย ดร.อญชล สขในสทธอาจารยประจ�าภาควชาสงคมวทยา คณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒE-mail : [email protected]

รองศาสตราจารย ดร.องอาจ นยพฒนรองศาสตราจารยประจ�าภาควชาการวดผลและวจยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒE-mail : [email protected]

124 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

การวเคราะหขอมลใชการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนเพอตรวจสอบความสอดคลองขององคประกอบจากขอมลเชงประจกษ โดยใชโปรแกรม LISREL และ 2) ศกษาระดบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส และวเคราะหชองวางสมรรถนะทเปนอยจรงใน 3 รอบทผานมา กบทคาดหวงในรอบส โดยการสอบถามความคดเหนผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน จ�านวน 449 คน ผลการวจยพบวา 1. สมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส ของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) ประกอบดวย 2 องคประกอบ ไดแก 1) สมรรถนะหลก และ 2) สมรรถนะตามบทบาทหนาท โดยองคประกอบสมรรถนะหลก ประกอบดวย 4 องคประกอบยอย และองคประกอบสมรรถนะตามบทบาทหนาท ประกอบดวย 5 องคประกอบยอย 2. ผลการศกษาระดบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานใน 3 รอบทผานมา กบทคาดหวงในรอบส และวเคราะหคาชองวางสมรรถนะ พบวา สมรรถนะหลกทคาดหวงและตองการใหความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะหลกดานความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการปฏบตงาน โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตงาน (คาชองวางสมรรถนะ -1.68) สวนสมรรถนะตามบทบาทหนาททคาดหวงและตองการใหความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะตามบทบาทหนาทดานความสามารถในการเขยนรายงานและใหขอเสนอแนะ โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความสามารถในการใหขอเสนอเสนอแนะ และชน�าใหสถานศกษาเกดความทาทายในการยกระดบคณภาพ (คาชองวางสมรรถนะ -2.31)

ค�าส�าคญ : องคประกอบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน, การประเมนคณภาพภายนอก

ABSTRACT The objectives of this research were to study the factors of competencies of external assessors in basic education level needed for conducting external quality assessment in the fourth round (B.E. 2016-2020) of the Office for National Education Standards and Quality Assessment (Public organization); to study the level of competencies of external assessors in basic education level needed for conducting external quality assessment in the fourth round; and to analyze the competency gabs between the actual and the expected competencies in the previous three rounds. The research process comprised two steps as follows: (1) the study of the factors of competencies of external assessors in basic education level needed for conducting external quality assessment in the fourth round by studying from documents, concepts, theories, and related research, analyzing related works and context of the fourth round external assessment and interviewing 15 experts who had experiences in the external assessment of basic education level in order to analyze the contents and specify the factors and observable variables of the competencies needed for the fourth round assessment of external assessors of basic education level; after that, the researcher studied the opinions of 449 persons who had experiences in the external quality assessment at the basic education level using a 5-scale rating questionnaire; the data analysis was conducted using the confirmatory factor analysis to validate the conformity of the factors with empirical data as analyzed by LISREL program; and (2) the study of competency levels of external assessors in basic education level needed for conducting external quality assessment in the fourth round, and the analysis of competency gabs between the actual and the expected competencies in the previous three rounds by asking the opinions of 449 persons gabs between the actual and the expected competencies in the previous three rounds. The results are as follows:

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 125

ความเปนมาและความส�าคญของปญหา ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน) หรอ สมศ. ถกจดตงขนตามมาตรา 49 ของ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มฐานะเปน

องคการมหาชน ท�าหนาทพฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพ

ภายนอก และท�าการประเมนผลการจดการศกษาเพอใหม

การตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา โดยค�านงถงความมงหมาย

หลกการ และแนวการจดการศกษาในแตละระดบตามทก�าหนด

ไวในกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต โดยใหมการประเมน

คณภาพภายนอกของสถานศกษาทกแหงอยางนอยหนงครงใน

ทกหาป นบตงแตการประเมนครงสดทาย และเสนอผลการประเมน

ตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน (ส�านกงานรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน),

2547)

การประเมนคณภาพภายนอกทง 3 รอบทผานมา สมศ.

ใหความส�าคญกบคณภาพผประเมนภายนอกอยางตอเนอง

(ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน), 2555) ทงน ผประเมนภายนอกทมจ�านวน

มากทสดคอผ ประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

มจ�านวนมากกวาสองพนคน มความหลากหลายทงชวงอาย

วฒการศกษา ประสบการณท�างาน ประสบการณประเมน

คณภาพภายนอก จากการสงเคราะหขอมลผลการตดตาม

การปฏบตงานของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

ตงแตรอบแรกถงรอบสาม (ป พ.ศ. 2544-2558) พบวา

ประเดนทสถานศกษาใหขอคดเหนและเสนอแนะให สมศ.

เรงปรบปรงพฒนามากทสด คอ คณภาพผประเมนภายนอก

ซงประเดนดงกลาวสงผลตอการประเมนคณภาพภายนอก

และการน�าการผลการประเมนไปใชปรบปรงพฒนาคณภาพ

และมาตรฐานการศกษา รวมถงมเสยงสะทอนทส�าคญจาก

สถานศกษาและผทมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) เกยวกบ

การประเมนคณภาพภายนอกของ สมศ. ใน 3 รอบทผานมา

คอ ผประเมนภายนอกเนนการประเมนเอกสาร ซงสรางภาระ

ใหคร/อาจารยในการจดเตรยมเอกสาร หลกฐานตางๆ เพอ

รองรบการประเมน และเสนอใหมการปฏรประบบการประเมน

คณภาพการศกษา กอนท สมศ. จะเรมประเมนคณภาพภายนอก

รอบส (พ.ศ. 2559-2563)

การประเมนคณภาพภายนอกรอบสมบรบทการประเมน

ทเปลยนแปลงไปหลายประการ โดยประเดนส�าคญทสงผล

ตอการปฏบตงานของผ ประเมนภายนอกระดบการศกษา

ขนพนฐาน ไดแก การปฏรประบบการบรหารจดการในสวน

1. The competencies of external assessors in basic education level needed for conducting external quality assessment in the fourth round of the Office for National Education Standards and Quality Assessment (Public organization) is composed of 2 factors which are (1) core competencies, and (2) functional competencies. The core competencies consist of 4 sub-factors while the functional competencies consist of 5 sub-factors. 2. Regarding the study of actual competencies level of external assessors in the past three rounds of external quality assessment and the expected competencies in the fourth round with gabs analysis, it was found that the most expected core competencies that need to be developed are core competencies which are the ability of using technological technology for work performance, as measured by the observation variables, i.e. the ability to use the information technology for work performance (competency gab of – 1.68). Meanwhile, the most expected functional competencies that need to be developed are the abilities to write report and suggestions as measured by the observation variables, i.e. the abilities to write the report and suggestions and also guide the educational institution to create the challenge for upgrading the quality level (competency gab of – 2.31).

KEYWORDS : Factors of competencies of external assessors in basic education level, External quality assessment

126 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ของการปรบรปแบบ/วธการประเมนคณภาพภายนอกใหลด

การสรางภาระใหกบสถานศกษา โดยการใชระบบเทคโนโลย

สารสนเทศ รวมถงการปฏรปการเรยนร การปรบระบบการใช

ICT เพอการศกษา จงจ�าเปนตองมการสรางสมรรถนะของ

ผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน ทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานในการประเมนคณภาพภายนอกรอบส

ในปจจบนมเครองมอส�าหรบการบรหารทรพยากรมนษย

หลายอยาง แตทนยมน�ามาใชในการพฒนาทรพยากรบคคล

การบรหารจดการและพฒนาองคกร คอ สมรรถนะ (Competency)

ดงนน สมรรถนะจงเปนเครองมอทจ�าเปนและส�าคญอยางยง

ส�าหรบการบรหารจดการและพฒนาคณภาพผ ประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน เนองจากถงแม สมศ.

จะมทรพยากรดานอนๆ มาสนบสนนการประเมนคณภาพ

ภายนอกอยางเพยงพอ แตหากขาดผประเมนภายนอกทม

สมรรถนะตามเกณฑทก�าหนดเขามาท�าหนาทเปนผใชทรพยากร

เหลานนอยางมประสทธภาพ

การประเมนคณภาพภายนอกจะไมเปนไปตามเจตนารมณ

ทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ก�าหนดไว

ดงทนกทฤษฎทางดานการบรหารทรพยากรมนษยหลายทาน

ไดใหความเหนไววา “สมรรถนะ” เปนสงทมอยในตวของบคคล

และเปนสงทก�าหนดถงพฤตกรรมตางๆ ทจะเกดขนตอ

การปฏบตงานภายใตสภาพแวดลอมขององคกร และเปนสง

ผลกดนใหบคคลมงมนทจะปฏบตงานใหเกดความส�าเรจอยาง

ทตองการ และเปนคณลกษณะเฉพาะของบคคลทเชอมโยง

กบประสทธภาพการปฏบตงาน (ส�านกงาน ก.พ., 2548: 1;

Boyatzis, 1982: 58; Mitrani, Dalziel and Fitt, 1992: 11;

Spencer & Spencer, 1993: 11; อางองจาก McClelland, 1973)

ดงนน ในการท�าวจยครงน ผ วจยจงมจดม งหมาย

ในการศกษาขอมลดานสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพ

ภายนอกรอบส ทงสมรรถนะหลก (Core Competency) และ

สมรรถนะตามบทบาทหนาท (Functional Competency)

ซงจะเปนประโยชนตอการพฒนา การบรหารจดการคณภาพ

ผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน และใชเปน

สารสนเทศหรอเปนเครองมอในการประเมนผลการปฏบตงาน

การวางแผนพฒนา การเพมสมรรถนะ รวมทงใชเปนตนแบบ

มาตรฐานสมรรถนะ เพอยกระดบวชาชพผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐานตอไปในอนาคต

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาองคประกอบสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบต

งานประเมนคณภาพภายนอกรอบสของส�านกงานรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

2. เพอตรวจสอบความสอดคลองขององคประกอบ

สมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

ทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส

ของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน)

3. เพอศกษาระดบสมรรถนะ (Competency level)

ของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบสและวเคราะห

ชองวางสมรรถนะ (Competency gap) ทเปนจรงใน 3 รอบ

ทผานมา กบทคาดหวงในรอบส

สมมตฐานของการวจย 1. องค ประกอบสมรรถนะของสมรรถนะของ

ผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการ

ปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส ของส�านกงาน

รบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการ

มหาชน) ทพฒนาขนสอดคลองกบข อมลเชงประจกษ

2. ระดบสมรรถนะของผ ประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพ

ภายนอกรอบสและวเคราะหชองวางสมรรถนะทเปนอยจรงใน

3 รอบทผานมา กบทคาดหวงในรอบส มความแตกตาง

จาก 3 รอบทผานมา

ขอบเขตของการวจย ตวแปรทศกษา คอ สมรรถนะของผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย สมรรถนะหลก (Core

Competency) และสมรรถนะตามบทบาทหน าท

(Functional Competency)

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 127

การวจยแบงเปน 2 ขนตอน คอ

1. การศกษาองค ประกอบของสมรรถนะของ

ผ ประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส โดยศกษา

เอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ วเคราะหงาน

และบรบททเกยวของกบการประเมนคณภาพภายนอกรอบส

และสมภาษณผ ทรงคณวฒและผ มประสบการณประเมน

คณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน เพอวเคราะห

เนอหา น�าไปก�าหนดองคประกอบและตวแปรสงเกตไดของ

สมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

ทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส

ทงสมรรถนะหลก และสมรรถนะตามบทบาทหนาท แลวน�าไป

สอบถามความคดเหนผ มประสบการณประเมนคณภาพ

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

2. การศกษาระดบสมรรถนะของผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมน

คณภาพภายนอกรอบส และวเคราะหชองวางสมรรถนะทเปน

อยจรงใน 3 รอบทผานมา กบสมรรถนะทคาดหวงในรอบส

โดยการสอบถามความคดเหนผมประสบการณประเมนคณภาพ

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

วธด�าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยแบบผสมผสาน (Mixed

methods research)

ประชากรและกลมตวอยาง

กลมท 1 เปนผ ทรงคณวฒและผ มประสบการณ

ประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน จ�านวน

15 คน ส�าหรบสมภาษณเกยวกบสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงาน

ประเมนคณภาพภายนอกรอบส ทงสมรรถนะหลก และ

สมรรถนะตามบทบาทหนาท ไดมาจากการคดเลอกแบบเจาะจง

(Purposive sampling)

กลมท 2 เปนผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐาน จ�านวน 449 คน ส�าหรบสอบถาม

ความคดเหนเกยวกบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพ

ภายนอกรอบส และสมรรถนะทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา ได

มาจากการสมแบบแบงชน (Stratified random sampling)

โดยใชสถานภาพการรบรองใหเปนหนวยประเมนของ สมศ.

ทง 3 รอบการประเมน (พ.ศ. 2544-2558) และใชหนวยประเมนทม

จ�านวนผประเมนภายนอกตงแต 100 คนขนไปเปนหนวยการสม

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจย ไดแก (1) แบบสมภาษณ

ผทรงคณวฒและผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐานเกยวกบสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบต

งานประเมนคณภาพภายนอกรอบส ทงสมรรถนะหลก และ

สมรรถนะตามบทบาทหนาท และ (2) แบบสอบถามแบบ

มาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ตามแบบของลเครท

(Likert scale) ม 5 ระดบ ส�าหรบสอบถามความคดเหน

ผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษา

ขนพนฐานเกยวกบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพ

ภายนอกรอบส และสมรรถนะทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา

โดยเครองมอวจยฉบบท 2 มคาดชนความสอดคลอง (Index

of Item-Objective Congruence: IOC) ตงแต 0.80-1.00

จากนนผวจยน�าไปทดลองใช (Try out) แลวหาคาสมประสทธ

แอลฟาของครอนบาค (Cronbach’ s Alpha Coefficiency)

พบวาแบบสอบถามทงฉบบมคาความเชอมนเทากบ .925

การเกบรวบรวมขอมล

1. การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบสมรรถนะของ

ผ ประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบสทงสมรรถนะ

หลก และสมรรถนะตามบทบาทหนาท โดยการศกษาเอกสาร

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ วเคราะหงานและบรบท

ทเกยวของกบการประเมนคณภาพภายนอกรอบส และ

สมภาษณผทรงคณวฒและผมประสบการณประเมนคณภาพ

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน ผวจยด�าเนนการตดตอ

ประสานงาน เพอนดหมายขอสมภาษณ โดยใชเวลาสมภาษณ

ทานละไมเกน 1 ชวโมง

2. การเกบรวบรวมขอมลความคดเหนจากผ ม

ประสบการณประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษา

128 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ขนพนฐานเกยวกบสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมน

คณภาพภายนอกรอบส และสมรรถนะทเปนจรงใน 3 รอบ

ทผานมาโดยใชแบบสอบถาม ผวจยจดสงแบบสอบถามทาง

ไปรษณยไปยงผมประสบการณประเมนคณภาพภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐาน พรอมบรรจซองและแสตมป

ส�าหรบใหจดสงแบบสอบถามกลบคนใหผวจยทางไปรษณย

โดยก�าหนดใหจดสงกลบคนใหผวจยภายใน 1 เดอน นบจาก

วนทไดรบแบบสอบถาม และตดตามแบบสอบถามทไดจดสง

ทางไปรษณย และยงไมไดรบกลบคนภายในเวลาทก�าหนดดวย

การจดสงหนงสอขอความรวมมอใหตอบแบบสอบถามและ

สงกลบคนผวจยอกครงภายใน 2 สปดาห

การวเคราะหขอมล

1. การวเคราะหขอมลจากการศกษาเอกสาร แนวคด

ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ วเคราะหงานและบรบทท

เกยวของกบการประเมนคณภาพภายนอกรอบส และจาก

การสมภาษณ ผวจยใชการวเคราะหเชงเนอหา (Content

analysis) น�าไปก�าหนดองคประกอบและตวแปรสงเกตได

ของสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพน

ฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส

2. การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเกยวกบ

องคประกอบของสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการ

ศกษาขนพนฐาน ผวจยใชการวเคราะหองคประกอบ (Factor

analysis) ในขนการวเคราะหองคประกอบเชงส�ารวจ

(Exploratory factor analysis) โดยใชวธการสกดองคประกอบ

ดวยวธการวเคราะห องค ประกอบส�าคญ (Principal

Component Analysis: PC) แลวหมนแกนแบบมมฉาก

(Orthogonal Rotation) ดวยวธแวรแมกซ (Varimax Method)

จากนนใชวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory

factor analysis) เพอตรวจสอบความสอดคลองของ

องคประกอบจากขอมลเชงประจกษ โดยใชโปรแกรม LISREL

3. การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามเกยวกบ

ระดบสมรรถนะ และชองวางสมรรถนะ ของผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐานทเปนจรงใน 3 รอบทผานมากบ

ทคาดหวงในรอบส ผวจยไดวเคราะหหาคาเฉลย (Mean: )

คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation: S.D.)

และค�านวณหาคาชองวางสมรรถนะของผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐาน ทงสมรรถนะหลก และสมรรถนะ

ตามบทบาทหนาท โดยการหาความตางของคาเฉลยระหวาง

สมรรถนะทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา กบสมรรถนะทคาดหวง

ในรอบส ก�าหนดใหสมรรถนะทมคาชองวางต�ากวา -1.20

เปนสมรรถนะทส�าคญในการพฒนา

ผลการวจย 1. ผลการก�าหนดองคประกอบและตวแปรสงเกตได

ของสมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพน

ฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส

พบวา สมรรถนะหลก ประกอบดวย 20 ตวแปรสงเกตได และ

สมรรถนะตามบทบาทหนาท ประกอบดวย 23 ตวแปรสงเกตได

2. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนสมรรถนะ

ของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส พบวา

2.1 องคประกอบสมรรถนะหลก (COR) ตวแปร

ทมน�าหนกส�าคญมากทสด คอ การท�างานเปนทม (TEW) และ

ความมงมนเพอใหงานส�าเรจ (ACO) มน�าหนกองคประกอบ

มาตรฐานเทากบ 0.89 มความแปรผนรวมกนกบองคประกอบ

สมรรถนะหลก รอยละ 79 เทากน รองลงมาคอ คณธรรม

จรยธรรม และจรรยาบรรณในอาชพ (MPE) มน�าหนก

องคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.77 มความแปรผนรวมกนกบ

องคประกอบสมรรถนะหลก รอยละ 77 และความสามารถใน

การใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการปฏบตงาน (AIT) มน�าหนก

องคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.65 มความแปรผนรวมกนกบ

องคประกอบสมรรถนะหลก รอยละ 42

2.2 องคประกอบสมรรถนะตามบทบาทหนาท

(FUN) ตวแปรทมน�าหนกส�าคญมากทสด คอ ความสามารถ

ในการเขยนรายงานและใหขอเสนอแนะ (ARF) มน�าหนก

องคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.85 มความแปรผนรวมกนกบ

องคประกอบสมรรถนะตามบทบาทหนาท ร อยละ 72

รองลงมาคอ ความสามารถในการสอสาร (CCS) มน�าหนก

องคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.83 มความแปรผนรวมกน

กบองคประกอบสมรรถนะตามบทบาทหนาท รอยละ 70

ความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห และการมอง

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 129

ภาพแบบองครวม (THV) มน�าหนกองคประกอบมาตรฐานเทากบ

0.83 มความแปรผนรวมกนกบองคประกอบสมรรถนะตาม

บทบาทหนาท รอยละ 69 ความสามารถในการประเมน (ABS)

มน�าหนกองคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.80 มความแปรผน

รวมกนกบองคประกอบสมรรถนะตามบทบาทหนาท รอยละ 64

และความร ความเขาใจในบรบทของสถานศกษาทประเมน

(UCS) มน�าหนกองคประกอบมาตรฐานเทากบ 0.72

มความแปรผนรวมกนกบองคประกอบสมรรถนะตามบทบาท

หนาท รอยละ 54

2.3 เมอพจารณาดชนความสอดคลองกลมกลน

ของโมเดลองคประกอบเชงยนยนสองชนของสมรรถนะของ

ผ ประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส พบวา χ2

เทากบ 36.31 (df = 37) คา p-value เทากบ 0.501

คา χ2/df เทากบ 0.981 คา CFI เทากบ 1.00 คา GFI เทากบ

0.99 คา AGFI เทากบ0.97 คา RMSEA เทากบ 0.000

และคา RMR เทากบ 0.009 แสดงวาโมเดลมความสอดคลอง

กบขอมลเชงประจกษ ดงภาพท 1

3. ผลการวเคราะหระดบสมรรถนะ และชองวาง

สมรรถนะของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

ทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา กบทคาดหวงในรอบส พบวา

3.1 สมรรถนะหลก ทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา

ในภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง ( = 2.91,

S.D.= 0.92) เมอพจารณาเปนรายสมรรถนะพบวา สมรรถนะ

หลกดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในอาชพ

มคาเฉลยของระดบสมรรถนะสงทสด โดยอยในระดบมาก

( = 3.66, S.D.= 0.78) และสมรรถนะหลกทมคาเฉลย

ต�ากวาสมรรถนะอนๆ คอ สมรรถนะหลกดานความสามารถ

ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการปฏบตงาน โดยอยใน

ระดบปานกลาง ( =2.91, S.D.= 0.92) สวนสมรรถนะ

หลกทคาดหวงในรอบสในภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก

( = 4.30, S.D.= 0.57) เมอพจารณาเปนรายสมรรถนะพบวา

สมรรถนะหลกดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณใน

อาชพ มคาเฉลยของระดบสมรรถนะ สงทสด โดยอย ใน

ระดบมาก ( = 4.39, S.D.= 0.44) และสมรรถนะทม

คาเฉลยต�ากวาสมรรถนะอนๆ คอ สมรรถนะหลกดานการท�างาน

ภาพท 1 โมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนสองชนของสมรรถนะผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน ทจ�าเปน

ตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส ทงสมรรถนะหลก (Core Competency) และสมรรถนะตาม

บทบาทหนาท (Functional Competency)

130 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

เปนทม โดยมระดบสมรรถนะในระดบมาก ( =4.28,

S.D.= 0.49) ตามล�าดบ

3.2 สมรรถนะตามบทบาทหนาททเปนจรงใน

3 รอบทผานมา ในภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง

( = 3.21, S.D.= 0.84) เมอพจารณาเปนรายสมรรถนะพบวา

สมรรถนะตามบทบาทหนาทดานความร ความเขาใจในบรบท

ของสถานศกษาทประเมน มคาเฉลยของระดบสมรรถนะสง

ทสด โดยอยในระดบปานกลาง ( = 3.44, S.D.= 0.81) และ

สมรรถนะทมคาเฉลยต�ากวาสมรรถนะอนๆ คอ สมรรถนะตาม

บทบาทหนาทดานความสามารถในการสอสาร โดยอยในระดบ

ปานกลาง ( =2.52, S.D.= 0.77) สวนสมรรถนะทคาดหวงใน

รอบส ในภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก ( = 4.34, S.D.=

0.54) เมอพจารณาเปนรายสมรรถนะพบวา สมรรถนะตาม

บทบาทหนาทดานความสามารถในการประเมน มคาเฉลยของ

ระดบสมรรถนะสงทสด โดยอยในระดบมาก ( = 4.38, S.D.=

0.53) และสมรรถนะทมคาเฉลยต�ากวาสมรรถนะอนๆ คอ

สมรรถนะตามบทบาทหนาทดานความร ความเขาใจในบรบท

ของสถานศกษาทประเมน โดยอยในระดบมาก ( =4.25,

S.D.= 0.54) ตามล�าดบ

3.3 สมรรถนะหลกทคาดหวงและตองการให

ความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะหลกดาน

ความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการปฏบต

งาน โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความสามารถในการใช

เทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตงาน (คาชองวางสมรรถนะ

-1.68) สวนสมรรถนะตามบทบาทหนาททคาดหวงและ

ตองการใหความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะ

ตามบทบาทหนาทดานความสามารถในการเขยนรายงานและ

ใหขอเสนอแนะ โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความสามารถ

ในการใหขอเสนอเสนอแนะ และชน�าใหสถานศกษาเกดความ

ทาทายในการยกระดบคณภาพ (คาชองวางสมรรถนะ -2.31)

อภปรายผล จากการวจยครงนผวจยพบวาสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงาน

ประเมนคณภาพภายนอกรอบส (พ.ศ. 2559-2563) ของ

ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน) โดยศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจย

ทเกยวของ วเคราะหงานและบรบททเกยวของกบการประเมน

คณภาพภายนอกรอบส สมภาษณผทรงคณวฒและผมประสบการณ

ประเมนคณภาพภายนอก และแบบสอบถาม สามารถแบง

สมรรถนะได 2 องคประกอบ ไดแก สมรรถนะหลก และ

สมรรถนะตามบทบาทหนาท โดยพบวาสมรรถนะหลก

มน�าหนกองคประกอบทมอทธพลตอสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอการปฏบตงาน

ประเมนคณภาพภายนอกรอบส มากกวาสมรรถนะตามบทบาท

หนาท เนองจากสมรรถนะหลกมความส�าคญตอการปฏบต

หนาทของผประเมนภายนอกอยางยง เปนคณลกษณะภายใน

ของผประเมนภายนอกทจะน�ามาซงผลการประเมนคณภาพ

ภายนอกทสามารถสะทอนสภาพจรงของผลการด�าเนนงาน

หรอผลการจดการศกษาของสถานศกษา ซงสมรรถนะหลก

ทส�าคญน คอ คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในอาชพ

ซงผประเมนภายนอกตองมความเปนกลาง ไมล�าเอยง มความ

ซอสตย สจรต และไมยอมใหอทธพลใดๆ มาเบยงเบน

ผลการประเมนใหผดไปจากความเปนจรง ซงสอดคลองกบ

คณสมบตส�าคญของผประเมนคณภาพการศกษาของสถาบน

คณวฒวชาชพ (Online) และสอดคลองกบผลการศกษา

ความตองการในการจดฝกอบรมผประเมนของ Galport and

Azzam (2016) ทพบวาสมรรถนะส�าคญอนดบแรกของ

ผประเมนคอ จรยธรรมและความซอสตย สจรตในการประเมน

นอกจากนยงสอดคลองกบส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต

(2560) ซงไดใหความส�าคญดานคณธรรม จรยธรรม และ

จรรยาบรรณในอาชพของผตรวจประเมนรางวลคณภาพแหง

ชาต โดยก�าหนดหลกปฏบตของผตรวจประเมนรางวลคณภาพ

แหงชาตดานการพฤตตนอยางมออาชพ ดวยความซอสตย

ถกตอง เปนธรรม ใหเกยรตและรบผดชอบตอสงคมไวเปน

ล�าดบแรกของหลกปฏบตดงกลาว

ในสวนของสมรรถนะหลก การท�างานเปนทม และ

ความมงมนเพอใหงานส�าเรจ มคาน�าหนกองคประกอบทม

อทธพลตอสมรรถนะหลกมากกวาองคประกอบอนๆ (น�าหนก

องคองคประกอบ เทากบ 0.89 เทากน) เนองจากสมรรถนะ

ดานนจะชวยใหการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอก

รอบสประสบความส�าเรจภายในระยะเวลาทก�าหนด และ

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 131

ไดผลการประเมนคณภาพภายนอกทผ านการกลนกรอง

วเคราะห สงเคราะห สรปลผลการประเมนรวมกนของผทม

ความเชยวชาญทงทมประเมนซงสอดคลองกบสมรรถนะของ

ผประเมนภายนอกของ Canadian Evaluation Society

(2010) ดานคณลกษณะของผประเมนภายนอกทตองมทกษะ

การประสานงานและการท�างานเปนทม ทกษะการท�างาน

สวนบคคล (ตนเอง และทม) และทกษะการท�างานแบบมสวนรวม

และยงสอดคลองกบคณสมบตของผ ตรวจประเมนรางวล

คณภาพแหงชาตของส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต (2560)

ทผตรวจประเมนตองคณสมบตการท�างานเปนทมรวมกนได

อยางมประสทธภาพ เขาใจตรงกน ยอมรบความคดเหนของผอน

ในสวนของสมรรถนะตามบทบาทหนาท พบวา

ความสามารถในการเขยนรายงานและใหขอเสนอแนะ มคา

น�าหนกองคประกอบทมอทธพลตอสมรรถนะตามบทบาท

หนาทมากกวาองคประกอบอนๆ (น�าหนกองคประกอบ เทากบ

0.89) เนองจากผ ประเมนภายนอกตองสามารถวเคราะห

สงเคราะหขอคนพบจากผลการประเมนเพอระบจดเดน จดท

ควรพฒนา และใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนและปฏบตไดแก

สถานศกษา รวมถงสามารถชน�าใหเกดการน�าผลการประเมน

ไปใชในการปรบปรง พฒนายกระดบคณภาพการศกษาของ

สถานศกษาในอนาคตได ซงสอดคลองกบงานวจยของศรเดช

สชวะ และคณะ (2560) ทพบวาแนวทางการก�าหนดสมรรถนะ

ผประเมนภายนอกในรอบส ผ ประเมนภายนอกของ สมศ.

ตองมทกษะการจดท�ารายงานผลการประเมนทถกตอง ชดเจน

ตามก�าหนดเวลา และการใหขอเสนอแนะตองเปนประโยชนเพอ

การพฒนาสถานศกษา

ในสวนของระดบสมรรถนะหลก พบวาทเปนจรง

ใน 3 รอบทผานมา มความสอดคลองกบทคาดหวงในรอบส

คอ คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในอาชพ เนองจาก

เปนสมรรถนะหลกทมผลโดยตรงตอความถกตอง นาเชอถอ

ของผลการประเมนคณภาพภายนอก ซงสอดคลองกบงาน

วจยของศรเดช สชวะ และคณะ (2560) ทพบวาแนวทาง

การก�าหนดสมรรถนะผประเมนภายนอกในรอบส ผประเมน

ภายนอกของ สมศ. ตองมจรรยาบรรณของผประเมนภายนอก

ตามท สมศ. ก�าหนด และยงสอดคลองกบวธการปฏรประบบ

ประกนคณภาพการศกษาของคณะกรรมาธการขบเคลอน

การปฏรปประเทศดานการศกษา สภาขบเคลอนการปฏรป

ประเทศ (2560) ซงระบไววาคณสมบตของผประเมนคณภาพ

การศกษาตองมจรรยาบรรณ ไดแก มความซอสตย สจรต

ไมแสวงหาผลประโยชนจากการตรวจเยยมและการประเมน

มความยตธรรม เปนกลาง ในสวนระดบสมรรถนะตามบทบาท

หนาท พบวาทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา มสมรรถนะตาม

บทบาทหนาทดานความร ความเขาใจในบรบทของสถานศกษา

ทประเมน สงทสด และสมรรถนะตามบทบาทหนาททคาดหวง

ในรอบส คอ ดานความสามารถในการประเมน เนองจาก การเปน

ผประเมนภายนอกทมคณภาพนนจะตองมความรความสามารถ

ในการประเมนเปนอนดบแรก ซงสอดคลองกบผลการ

สงเคราะหสมรรถนะทใชในการประเมนของ King and

Stevahn (2015) ทพบวาสมรรถนะรวมทส�าคญในการพฒนา

สมรรถนะผประเมนคอการพฒนาทเนนดานเทคนค ไดแก

การสบเสาะหาขอมลอยางเปนระบบ การวางแผนและการ

ออกแบบการประเมน เพอใหไดผลการประเมนทถกตอง

ในสวนของชองวางสมรรถนะของผประเมนภายนอก

ระดบการศกษาขนพนฐานทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา กบท

คาดหวงในรอบส พบวาสมรรถนะหลกทคาดหวงและตองการ

ใหความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะหลก

ดานความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการ

ปฏบตงาน โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความสามารถ

ในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการปฏบตงาน (คาชองวาง

สมรรถนะ -1.68) สวนสมรรถนะตามบทบาทหนาททคาดหวง

และตองการใหความส�าคญในการพฒนามากทสด คอ สมรรถนะ

ตามบทบาทหนาทดานความสามารถในการเขยนรายงานและ

ใหขอเสนอแนะ โดยวดดวยตวแปรสงเกตได คอ มความ

สามารถในการใหขอเสนอเสนอแนะ และชน�าใหสถานศกษา

เกดความทาทายในการยกระดบคณภาพ (คาชองวางสมรรถนะ

-2.31) โดยทงสองสมรรถนะดงขางตนสอดคลองกบสมรรถนะ

ของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปนตอ

การปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส ตามทระบไว

ในกรอบแนวทางการประเมนคณภาพภายนอกรอบสของ

ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน) (Online) โดยวาการประเมนคณภาพภายนอก

รอบสจะเปนการประเมนเชงคณภาพเนนขอมลเชงประจกษ

132 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

(Evidence Based) ทสะทอนผลลพธการด�าเนนงาน โดยใช

การตดสนใจของผเชยวชาญ (Expert Judgment) ดงนน

สมรรถนะดานความสามารถในการเขยนรายงานและใหขอ

เสนอแนะจงมความส�าคญอยางยง รวมทงองคประกอบของวธ

การประเมนคณภาพภายนอกรอบส จะมการศกษาขอมลดาน

บรบทพนฐานของสถานศกษา (Organization Context) และ

การวเคราะหขอมลพนฐานของสถานศกษา (Common Data

Set; CDS) การวเคราะหรายงานผลการประเมนตนเองของสถาน

ศกษา (Self-Assessment Report: SAR) โดยการปฏบตงาน

ในสวนนจ�าเปนตองด�าเนนการผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปใช

จากผลการวจยทคนพบวาองคประกอบสมรรถนะ

ของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทจ�าเปน

ตอการปฏบตงานประเมนคณภาพภายนอกรอบส มความ

สอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และจากผลการวจยยงท�าให

ไดขอมลระดบสมรรถนะทเปนจรงใน 3 รอบทผานมา กบ

สมรรถนะหลกทคาดหวงในรอบสของผประเมนภายนอกระดบ

การศกษาขนพนฐาน รวมถงชองวางสมรรถนะ ทงสมรรถนะหลก

และสมรรถนะตามบทบาทหนาท จะท�าใหส�านกงานรบรอง

มาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

สามารถน�าไปก�าหนดนโยบายหรอก�าหนดหลกเกณฑ วธการ

สรรหาและคดเลอกการก�าหนดรปแบบการประเมนผลการ

ปฏบตงาน และการวางแผนพฒนาสมรรถนะของผประเมน

ภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานไดอยางมประสทธภาพ

โดยใชสมรรถนะเปนฐาน (Competency-Based Approach)

เพอใหการประเมนคณภาพภายนอกมประสทธภาพและ

ประสทธผล ผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders)

ทกกลมมความพงพอใจ และน�าผลการประเมนไปใชพฒนา

คณภาพและมาตรฐานการศกษา

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

การวจยครงตอไปควรศกษาองคประกอบสมรรถนะ

ของผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐานทเทยบเคยง

กบกรอบมาตรฐานคณวฒอาเซยน เพอน�ามาพฒนาตนแบบและ

ยกระดบวชาชพผประเมนภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน

ใหเปนทยอมรบตอกลมประเทศอาเซยน และน�าไปสการแลก

เปลยนผประเมนภายนอก หรอรวมเปนสวนของขอทมประเมน

ในรปแบบการประเมนรวมกบองคกรตางประเทศ (Joint

Accreditation) ตอไปในอนาคต

เอกสารอางองคณะกรรมการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการศกษา.

2560. รายงานของคณะกรรมาธการขบเคลอน

การปฏรประเทศ ดานการศกษา สภาขบเคลอน

การปฏรปประเทศ เรอง แผนปฏรประบบการประกน

คณภาพการศกษา. ส�านกกรรมาธการ 3. ส�านกงาน

เลขาธการสภาผแทนราษฎร. หนา 19.

ศรเดช สชวะ และคณะ. 2560. รายงานความกาวหนา

ผลการวจย ระยะท 2 โครงการการพฒนา

สมรรถนะผประเมนภายนอก. กรงเทพฯ: ส�านกงาน

รบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน).

สถาบนคณวฒวชาชพ. 2558. คณลกษณะผประเมนภายนอก.

(ออนไลน). สบคนเมอวนท 30 กรกฎาคม 2558 จาก

http://www.thaivq.org/index.php?option

=com_content&v iew=art ic le& id=39&

Itemid=58/

ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน). 2547. พระราชบญญตการศกษา

พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545.

กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน). 2555. รายงานประจ�าป 2554

ของ สมศ. (1 ตลาคม 2553 - 30 กนยายน 2554).

พมพครงท 1. กรงเทพฯ: แปลน พรนทตง..

ส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

(องคการมหาชน). 2560. กรอบแนวทางการประเมน

คณภาพภายนอกรอบส พ.ศ. (2559-2563).

(ออนไลน). สบคนเมอวนท 15 ตลาคม 2560. จาก

www.onesqa.or.th/upload/download/

201709292308583.pdf.

ปท 18 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 133

ส�านกงานรางวลคณภาพแหงชาต. 2560. คมอการสมคร

ผตรวจประเมนรางวลคณภาพแหงชาต ประจ�าป

2560. กรงเทพฯ: สถาบนเพมผลผลตแหงชาต.

Galport, N. & Azzam, T. 2016. “Evaluator Training

Needs and Competencies: A Gap Analysis.”

American Journal of Evaluation, 38 (1), 80-100.

King, J. A. & Stevahn, L. 2015. “Competencies for Program

Evaluators in light of Adaptive Action: What? So

What? Now What?” New Directions for

Evaluation, 145, 21-37.

McClelland, D.C. 1973. “Testing for Competence rather

than for Intelligence.” American Psychologist,

28 (1), 1 - 14.

The Canadian Evaluation Society. 2010. “Competencies

for Canadian Evaluation Practice.” Canadian

Journal of Program Evaluation, 11 (1), 1-15.

134 ศรปทมปรทศน ฉบบมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตา ตลยเมธาการ ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก หลกสตรครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวดผลและประเมนผลการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย ระดบปรญญาโท หลกสตรการศกษามหาบณฑต สาขาการวดผลการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ปจจบนด�ารงต�าแหนงผชวยศาสตราจารยประจ�าภาควชาการวดผลและวจยการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

นภาภร สงแสง ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาโท หลกสตรการศกษามหาบณฑต สาขาการวจยและสถตทางการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ปจจบนเปนนกศกษาระดบปรญญาเอก หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาศกยภาพมนษย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และท�างานทส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน)

รองศาสตราจารย ดร.องอาจ นยพฒน ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก (Ph.D., Educational Administration with Concentration in Research & Evaluation), Illinois State University, USA ระดบปรญญาโท หลกสตรการศกษามหาบณฑต สาขาการวดผลการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ปจจบนด�ารงต�าแหนงรองศาสตราจารยประจ�าภาควชาการวดผลและวจยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ดร.อญชล สขในสทธ ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาเอก หลกสตรครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวดผลและประเมนผล จฬาลงกรณมหาวทยาลย ระดบปรญญาโท หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยการวดทางการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปจจบนด�ารงต�าแหนงอาจารยประจ�าภาควชาสงคมวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ