มาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางเพอประกนความเสยงใน การท างาน : ศกษากรณการเลกจางและปดสถานประกอบ

กจการของนายจาง

ธนบด แสงอารยะวไลรกษ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ.2560

Legal Measures for Protecting Employee’s Claims to Insure Risks in the Employment : Case Study Only on Lay-off and Closed the

Workplace of Their Employer

Tanabadee Saengarayavilairak

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2017

ฆ หวขอวทยานพนธ มาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางเพอประกนความเสยง ในการท างาน : ศกษากรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของ นายจาง ชอผเขยน ธนบด แสงอารยะวไลรกษ อาจารยทปรกษา ศาสตราจารย ดร. ธระ ศรธรรมรกษ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2559

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบนมวตถประสงคเพอท าการศกษาวเคราะหกฎหมายคมครองการท างานของลกจางในกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางซงอยภายใตบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนกฎหมายหลกของประเทศจงควรเปนหลกในการแกไขปญหาของลกจางในการท างานอยางแทจรง โดยศกษาเปรยบเทยบกบอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ ( ILO) และกฎหมายของตางประเทศเชน กฎหมายองกฤษ กฎหมายสหรฐอเมรกา กฎหมายฝรงเศส กฎหมายญปน และกฎหมายสาธารณรฐสงคโปร เพอน ามาปรบปรงแกไขบทบญญตกฎหมายแรงงานไทยใหครอบคลมเพยงพอ ชดเจน และเพอเปนการเสรมสรางระบบคมครองแรงงานทดตอไป จากการศกษาผวจยพบวา ปญหาทเกดจากบงคบใชกฎหมายคมครองลกจางเรองกองทนสงเคราะหลกจางของไทยในกรณการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยการชวยเหลอจากกองทนสงเคราะหลกจางของไทยนนยงมอยมาก เนองจากในการไดรบประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางคอมเพยง 2 เหตไดแก ออกจากงาน หรอ ตายเทานน แตลกจางตองการคาชดเชยชวยเหลอจากกองทนในยามทถกนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางซงจากการศกษาปญหาและวเคราะหปญหาไดวาการคมครองลกจางในประเทศทพฒนาแลว ปรากฏวากฎหมายคมครองลกจางในประเทศทพฒนาแลวมกฎหมายทใหความชวยเหลอลกจางไดอยางด เชน กองทนส ารองเลยงชพกลาง (Central Provident Fund) ของสาธารณรฐสงคโปรนนประสบความส าเรจในการสรางความมนคงในการท างานใหแกลกจางอยางมาก อกท งใหหลกประกนกบลกจางยามถกเลกจางจากนายจาง และผ วจยไดศกษาขอดขอเสยของกฎหมายคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางในตางประเทศ เพอหาวธแกไขปญหาและแนะน าทางออกของปญหา โดยเสนอแนะวธการการชะลอการเลกจาง

ง การอบรมอาชพใหกบลกจาง การจายคาชดเชยกรณถกเลกจาง ตลอดจนชองทางชวยเหลอลกจางในดานตางๆ ซงเปนการประกนความเสยงในการท างานใหกบลกจาง ผวจยจงไดเสนอแนวทางแกไขปรบปรงบทบญญตกฎหมายเพอใหมระบบกฎหมายชวยเหลอลกจางในกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยเสนอแนะแกไขกฎหมายเพอชวยเหลอลกจางซงจะเปนหลกประกนในการท างานใหกบลกจาง โดยควรเพมเตมกฎหมายเชนประกาศ หรอออกกฎกระทรวงเพอใชแกไขปรบปรงกองทนสงเคราะหลกจางของไทยซงอยภายใตบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ในปจจบน ใหทนสมยขนเพอใหลกจางไดรบสทธประโยชนทดกรณลกจางถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางอนน าไปสการเกดหลกประกนในการท างานของลกจางทมนคงยามเกษยณและลดปญหาการเกดขอพพาทดานแรงงานกบนายจาง อกทงลกจางไดรบเงนชดเชยไดอยางรวดเรวเนองจากมกฎหมายรองรบ โดยกฎหมายตองสอดคลองกบมาตรฐานแรงงานขององคการแรงงานระหวางประเทศอกดวย

จ Thesis Title Legal measures for protecting employee’s claims to insure risks in the Employment : Case study only on Lay-off and closed the Workplace of their employer Author Tanabadee Saengarayavilairak Thesis Advisor Professor Dr. Thira Srithamaraks Department Law Academic Year 2016

ABSTRACT This thesis has an objective to study and analyze Legal problems about employment dismissal and closure of work places , under the Labor Protection Act B.E.2541. This is the main law of the country , so it should be the main way to solve the problem of the employee in the actual work by comparing with the convention of International Labor Organization and Law in many countries , such as , England , USA , France , Japan and Singapore , in order to improve and amend provisions under relevant Thai labor laws. So , the right of employees will be protected sufficiently. Hopefully , this thesis will be fruitful for promoting a better labor protection system. According to study, problems occured from the enforcement of the Employee Protection Act of the Thai Employee Welfare Fund in the event of dismissal and closure of the employer ’s employment facility by the Thai Employee Wage Fund which is significant. Because of the benefits of the Employee Welfare Fund , there are only two reasons , either unemploy or death. Employees need to receive the compensation from the fund when the employer terminates and closes the employer’ s premises. Based on the problem study and the problem analysis, protection of employees in developed countries. It appears that worker protection laws in developed countries have good worker assistance laws , such as the Central Provident Fund of the Republic of Singapore. The Republic of Singapore has been successful in building a stable

ฉ

working environment for its employees. That makes employees feel confident from termination of employment. The researcher studied the advantages and the disadvantages of the law on employee protection in the event of an employer’s termination of employment and closure in foreign countries by suggesting how to delay dismissal , vocational training for employees, compensation for dismissal as well as channels to assist employees in various fields.These can reduce risks for employees. The researcher proposed to amend the provisions of the law in order to have a legal system to assist the employee in the event of an employer’s termination of employment and closure of the employer’s business premises by proposing amendments to the law to assist the employee . which would be a guarantee of work for the employee.

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจได เนองดวยความกรณาของทานอาจารยทกทานทไดใหความรและขอแนะน า ผวจยขอกราบขอบพระคณศาสตราจารย ดร.ธระ ศรธรรมรกษ ทไดใหความกรณาเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธและกรรมการวทยานพนธแกผเขยนจนท าใหวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณซงผวจยมความซาบซงใจในความกรณาของทานเปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณทาน อาจารยไว ณ ทนดวย

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ไพศษฐ พพฒนกล ประธานกรรมการวทยานพนธ และรองศาสตราจารย ดร.ภม โชคเหมาะ และรองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ ทไดสละเวลาอนมคามาเปนกรรมการวทยานพนธ ตลอดจนไดใหความกรณาใหค าแนะน าตางๆทเปนประโยชนอยางยงในการจดท าวทยานพนธฉบบน

ผวจยขอขอบพระคณอาจารยผสอนทกทานทมหาวทยาลยธรกจบณฑตยซงใหความรแกผเขยนอยางดยง ตลอดจนเจาหนาทของมหาวทยาลยและเพอนรวมมหาวทยาลย

ผวจยขอขอบคณเจาหนาทกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมทกทานทไดใหค าแนะน า ตลอดจนชวยจดหาเอกสารและใหขอมลตางๆทเปนประโยชนในการจดท าวทยานพนธและขอขอบคณคณฐะปะนย จฬารมย นตกรผเชยวชาญประจ ารฐสภา

สดทายน ผวจ ยขอนอมร าลกถงพระคณของบดามารดาทคอยใหก าลงใจและใหการสนบสนนผเขยนดวยดเสมอ

อนง หากวทยานพนธฉบบนมคณคาและเปนประโยชนตอการศกษาแลว ผวจยขออทศความดใหแกบดามารดาของผวจยและผทไดกลาวแลวขางตน สวนมขอผดพลาดประการใดนนผวจยขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

ธนบด แสงอารยะวไลรกษ

ซ

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย.......................................................................................................... ......... ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ.............................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ................................................................................................................... ช บทท 1. บทน า 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา............................................................... 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา.................................................................................. 4 1.3 สมมตฐานของการศกษา...................................................................................... 4 1.4 ขอบเขตของการศกษา.......................................................................................... 5 1.5 วธด าเนนการศกษา.............................................................................................. 5

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.................................................................................. 2. ความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของการคมครองแรงงานของไทย.............

5 7

2.1 ความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของการคมครองแรงงานของไทย...... 2.2 แนวคดเรองการน าอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและกฎหมาย

ตางประเทศมาปรบใชกบไทย............................................................................. 2.3 แนวคดการน าระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรมาปรบใช............................ 2.4 แนวคดการน าระบบกฎหมายจารตประเพณมาปรบใช........................................ 2.5 แนวคดการน ากฎหมายของประเทศในแถบเอเชยมาปรบใช............................... 3. มาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางเพอประกนความเสยงในการท างาน

กรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและกฎหมายของตางประเทศเปรยบเทยบกบกฎหมายไทย...............................................................................................................

3.1 มาตรการตามอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและตามกฎหมาย ตางประเทศ..........................................................................................................

7

16 20 22 24 28

28 3.2 มาตรการตามกฎหมายไทยและกฎหมายทเกยวของ............................................

64

ฌ

สารบญ (ตอ)

บทท 4. ปญหาและวเคราะหปญหาในการคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางและปดสถาน ประกอบกจการของนายจางเพอประกนความเสยงภยในการท างานของลกจาง......... 4.1 วเคราะหปญหาในการคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางและปด สถานประกอบกจการของไทย............................................................................. 4.2 วเคราะหปญหาในการคมครองลกจางกรณการบอกกลาวเลกสญญาจาง............. 4.3 วเคราะหปญหาในการคมครองลกจางโดยการชะลอการเลกจางมาใชบงคบ....... 4.4 วเคราะหปญหาการจายคาชดเชยตามมาตรา 118 พระราชบญญตคมครอง แรงงาน พ.ศ. 2541 และปญหาทเกยวของ........................................................... 4.5 แนวทางแกไขปญหาการบงคบใชกฎหมายคมครองลกจางเพอประกนความ เสยงในการท างาน............................................................................................... 5. บทสรปและขอเสนอแนะ........................................................................................... 5.1 บทสรป................................................................................................................ 5.2 ขอเสนอแนะ........................................................................................................ บรรณานกรม........................................................................................................................... ประวตผเขยน...........................................................................................................................

หนา

93

93 101 104

107

113 117 117 120 125 129

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ปจจบนลกจางแรงงานมสวนรวมในการพฒนาประเทศใหเจรญรงเรองและถาลกจางมงานท าและมรายไดทมนคงยอมสงเสรมใหประเทศชาตมนคง ในปจจบนพบวา ปญหาเศรษฐกจตกต าของไทยไดสงผลกระทบเปนลกโซจนถงผใชแรงงาน เพราะเมอนายจางมปญหาทางเศรษฐกจ เชน ปญหาเศรษฐกจตกต าทวโลก ปญหาคาจางแรงงานสง สถานประกอบการมภาระหนสน ปญหาอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ การลงทนไมมผลก าไร เปนตน ปญหาดงกลาวไดน าไปสการทนายจางแกปญหาโดยการเลกจางและปดสถานประกอบกจการอนสงผลกระทบตอลกจางโดยตรงเพราะตองออกจากงานอยางกะทนหนและอาจไมไดรบคาชดเชยตามกฎหมาย ท าใหลกจางตองเดอดรอนจนน าไปสการฟองรองตอหนวยงานของรฐหรอศาลแรงงาน ท าใหเกดปญหาคดในศาลจ านวนมากและการเรยกรองของลกจางตอนายจางทไมสามารถแกไขปญหาทเกดขนไดอยางทนดวนตามความตองการของลกจาง กฎหมายท ค มครองลกจาง ทใชอยในปจจบนไดแกกฎหมาย ทจดต ง ขนตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ.2541โดยกรมสวสดการและคมครองแรงงานเปนผ ควบคมดแล กฎหมายดงกลาวเกดจากสาเหตส าคญในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจท าใหผประกอบกจการจ านวนหนงตองปดกจการ สงผลตอการเลกจาง เลกกจการ และหยดกจการ ลกจางจ านวนมากยนค ารองทกขเรองนายจางคางจายคาจาง คาชดเชย และเงนอนๆ ตามทกฎหมายก าหนดซงกอใหเกดความเดอดรอนแกลกจางเปนอยางมาก รฐบาลจงไดจดต งพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขนมาเพอชวยเหลอลกจางยามประสบปญหาเดอดรอนในการท างาน ปญหาทพบในปจจบนเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนน พบวา สถานประกอบกจการของนายจางไดท าการเลกจางลกจางและปดสถานประกอบกจการยงมอยเปนจ านวนมาก ท าใหลกจางเกดความไมมนคงในการท างานเพราะนายจางอาจเลกกจการไดทกเมอเนองจากสภาวะทางเศรษฐกจทยงไมดและการแขงขนทางธรกจไดทวความรนแรงขนอยางมาก

2

ดงน นการแกไขปญหาการเลกจางและปดสถานประกอบกจการโดยน ากฎหมายคมครองลกจางทมอยหรอกฎหมายทเกยวของมาชวยเหลอลกจางยอมสงผลดกบลกจางในการท างาน อกทงกอใหเกดหลกประกนความเสยงในการท างานของลกจาง มาตรการทางกฎหมายเพอเปนหลกประกนความเสยงในการท างานของลกจางไดแกกฎหมายสงเคราะหลกจางซงไดก าหนดใหสงเคราะหลกจาง เพอประโยชนกบลกจาง ในกรณทลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอโดยเงนอดหนนจากรฐบาล ปญหาภายหลงชวยเหลอสงเคราะหลกจาง คอ การทยงไมมกฎหมายออกมาบงคบใชการจดเกบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางอยางไดผลทแทจรงหรอการจดเกบกองทนสงเคราะหลกจางโดยรฐบาลนน ยงไมไดผลเทาทควร กอใหเกดการเรยกรองของลกจางอยบอยครง ปญหาทพบ เชน ปญหาการน าเงนมาสมทบหรอกรณทเมอรฐบาลไดจายเงนส ารองแทนนายจางไปแตเรยกเกบเงนจากนายจางไมได หรอเงนทชวยเหลอจงเปนเงนอดหนนของรฐบาลทไมแนนอนหรอเงนคาปรบจากการลงโทษทเลกนอยซงกอใหเกดปญหาการจดเกบเงนทไมมากพอ ท าใหตองแกไขปญหาการเงนเฉพาะหนาตามสถานการณ เปนตน อกทงกองทนสงเคราะหลกจางไดก าหนดใหสงเคราะหลกจาง เพอประโยชนกบลกจาง ในกรณทลกจางออกจากงาน หรอตาย เทานนซงควรก าหนดใหครอบคลมถงการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางดวย เนองจากกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนหลกของประเทศซงควรเปนหลกในการแกไขปญหาของลกจางในการกอใหเกดหลกประกนความเสยงในการท างานของลกจางอยางแทจรง เนองจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายหลกของประเทศจงควรเปนหลกในการแกไขปญหาของลกจางในการท างานอยางแทจรง จงควรน ากฎหมายเกยวกบกองทนสงเคราะหลกจางมาแกไขปญหาของลกจางเพอกอใหเกดหลกประกนความเสยงในการท างานของลกจางกรณทนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนนยอมสงผลกระทบตอลกจางอยางมาก ในขณะนนเนองจากตองตกงานและยงไมไดรบเงนกอนสดทายจากนายจาง ดงนนการมเงนชดเชยตามกฎหมายมาชวยเหลอยอมชวยเหลอเยยวยาลกจางไดอยางทนดวนและลดขนตอนทางกฎหมายและการปฏบตลงอยางมาก ดงนนการแกไขปรบปรงในกฎหมายเรองสงเคราะหลกจางยอมสงผลดใหกฎหมายมความเหมาะสมตามยคสมย เชนในกรณการจดเกบเงนสะสมและเงนสมทบของลกจางและนายจาง อกทงเปนทางเลอกในการสงเสรมระบบการออมของลกจางเพอสรางความมนคงแกตนเองในกรณทลกจางถกนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการหรอในภาวะทเศรษฐกจตกต าหรอเมอเกดวกฤตเศรษฐกจ อกทงแกปญหากรณทนายจางคางจายเงนคาจางตามทกฎหมายก าหนด ทงนเมอกองทนสงเคราะหลกจางไดจายใหแกลกจางไปแลว ยอมสามารถไลเบยกบนายจางในสวนท

3

นายจางตองชดใชแกกองทนสงเคราะหลกจางได การน ากองทนตามกฎหมายทมอยมาใชบงคบหรอปรบปรงกฎหมาย ยอมเปนทางเลอกในการแกไขปญหาของลกจางทส าคญในการประกนความเสยงของลกจางในการท างานไดอยางดตามมาตรฐานสากล กฎเกณฑในเ รองการ เ ลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจาง ตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปรยบเทยบกบกฎหมายคมครองแรงงานของในตางประเทศนน ท าใหทราบวากฎหมายคมครองแรงงานของไทยในกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนน กฎหมายไมไดบญญตไวเปนการเฉพาะ จงท าใหเกดปญหาและความเดอดรอนแกลกจางโดยตรง เนองจากไมมกฎหมายรองรบปญหาทเกดขน อกทงบทบญญตกฎหมายทใชอยเกดปญหาในหลายเรอง เชน การสะสมเงนในกองทนไมมากพอหรอเปนกองทนขนาดเลกจงมปญหาดานการเงนหรอการจายเงนชดเชยมความลาชาหรอนายจางปดสถานประกอบการหรอบรษทโดยไมจายคาชดเชยแกลกจาง เปนตน จนเปนเหตใหลกจางตองไปด าเนนการฟองรองคดตอศาลซงตองเสยเวลาซงตองลกจางตองเสยเงนกบการด าเนนการดานตางๆ อยางมาก อกทงผลการฟองรองตอสคดตองใชเวลานานจงไมสามารถเยยวยาปญหาของลกจางไดอยางทนกบความเดอดรอนของลกจาง วตถประสงคของกองทนสงเคราะหลกจางมอยเพยง 2 ประการเทานน 1 (มาตรา 126 ) ก าหนดใหมกองทนสงเคราะหลกจาง ขนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามทก าหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง เทานน ซงยงมขอบเขตของสทธประโยชนตามวตถประสงคของลกจางในกองทนสงเคราะหลกจางยงมนอยอยไดแก ลกจางออกจากงาน หรอตาย เทานน ซงกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนหลกของแรงงานไทยจงควรมขอบเขตคมครองลกจางในหลายชองทางเพอชวยเหลอปญหาของลกจางไดอยางครอบคลม ปจจบนพบวาขนาดของกองทนมขนาดเลก อาจเปนเพราะบงคบวาตองมลกจาง 10 คนขนไปเทานนจงจะเปนสมาชกได อกทงเงนสะสมของกองทนจงไมมากเทาทควรและมปญหาเสถยรภาพของกองทนได ซงสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางนมอายความ 10 ป นบแตวนทกองทนไดจายเงนไปซงถาเกน 10 ปจะหมดอายความ ดงนนนายจางตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตามมาตรา 118 ซงตองจายทนทจะผดผอนไมไดดงนนนายจางจงพยายามหลกเลยงการจายคาชดเชยและการจายเงนชดเชยยงชาลกจางยงเดอดรอนและตามกฎหมายไทยนน ลกจางตองประสบปญหาตางๆในการฟองคดเกยวกบการเลกจางกบนายจางนน เพราะ ลกจางตองน าสบพยานใหเหนวานายจางผดอยางไรซงพยานหลกฐานทอยกบนายจางเปนสวนใหญท าใหลกจางเสยเปรยบ

1 มาตรา 126 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541

4

ในรปคดเพราะเอกสารในการท างานอยกบนายจางเปนสวนใหญ ดงนนการมกองทนตามกฎหมายทมประสทธภาพยอมชวยเหลอลกจางยามวกฤตเกดขนไดและเปนหลกประกนความเสยงในการท างานใหกบลกจาง วทยานพนธฉบบนผวจยไดเสนอมาตรการชวยเหลอเพมขนอก เชนมาตรการชะลอการเลกจางลกจาง (มาตรา75) ซงนายจางสามารถกระท าไดฝายเดยวโดยทนายจางก าหนดขอบงคบเกยวกบการท างานขน หรอระเบยบขนมาไดโดยทวไปทอาจพบไดเชน การรวมกนลดคาใชจายในบรษท หรอโรงงานการผลต ชะลอโครงการใหมๆ ลดคาใชจายผบรหารชนสง ลดเงนโบนส เปนตน 1.2 วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของกฎหมายในการคมครองลกจาง รวมถงกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายไทย 2. เพอศกษามาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจาง กรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบกฎหมายในตางประเทศ 3. เพอศกษาปญหาและวเคราะหปญหากรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยการน ากฎหมายเกยวกบกองทนสงเคราะหลกจางมาวเคราะหเพอชวยเหลอลกจาง 4. เพอเสนอแนะแนวทางแกไขกฎหมายในปญหากรณทลกจางถกเลกจางโดยนายจางเลกจางและปดสถานประกอบการเพอเปนหลกประกนความเสยงในการท างานของลกจาง 1.3 สมมตฐานในการศกษา ตามกฎหมายคมครองลกจางเพอประกนความเสยงในการท างานในปจจบนน น กฎหมายไทยยงมไดตอบสนองสทธประโยชนของลกจางอยางแทจรง เนองมาจากขอกฎหมายทยงไมครอบคลมถงปญหาทเกดขนไดแกปญหากรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางจนท าใหลกจางเดอดรอนเพราะยงไมไดรบเงนคาชดเชยจากนายจาง ดงนนการน ากองทนสงเคราะหลกจางมาศกษาเพอชวยเหลอเยยวยาลกจางในกรณทนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการหรอการน ามาตรการทางกฎหมายตางๆมาชวยเหลอลกจาง เชน มาตรการชะลอการเลกจาง มาตรการการจายคาชดเชย มาตรการการบอกกลาวเพอเลกจาง อกทงมาตรการกองทนชวยเหลอลกจางทเพมขนยอมชวยประกนความเสยงใหกบลกจางในการท างานอยางมาก อกทงลกจางไดรบสทธประโยชนทดอนน าไปสการเกดหลกประกนในการท างานของลกจางทมงคงและลดปญหาการเกดขอพพาทดานแรงงานกบนายจาง อกทงลกจางไดรบเงนชดเชยไดอยางรวดเรวเนองจากมมาตรการทางกฎหมายรองรบ

5

1.4 ขอบเขตการศกษา การวจยครงนผวจยไดท าการศกษากฎหมาย ไดแก กองทนสงเคราะหลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551 พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท3) พ.ศ. 2551 พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 4) พ.ศ. 2553 พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ. 2533พระราชบญญตประกนสงคม(ฉบบท 2) พ.ศ. 2537 พระราชบญญตประกนสงคม(ฉบบท 3) พ.ศ.2542 พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ พ.ศ.2530 พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ พ.ศ.2530 (ฉบบท 2) พ.ศ.2542 (ฉบบท3) พ.ศ.2550 (ฉบบท 4) พ.ศ. 2558 รวมถงกฎหมายทเกยวของกบกองทนตามกฎหมาย โดยศกษาการบงคบใชกฎหมายทผานมาวามขอดขอเสยอยางไรและสามารถปรบปรงกฎหมายใหดขนเหมาะสมกบปจจบนไดอยางไร อกทงศกษาแนวคดและววฒนาการของกองทนดานแรงงานตามกฎหมายในประเทศและอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ รวมถงกฎหมายตางประเทศ มาเปรยบเทยบใหเกดความเขาใจ จากนนจงน ากฎหมายทยงไมเหมาะสมมาปรบปรงแกไขใหน ามาใชบงคบใหเกดผลตามวตถประสงคทตองการ

1.5 วธด าเนนการศกษา วทยานพนธฉบบนเปนการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยเปนการศกษาคนควาและวเคราะหขอมลจาก กฎหมายแรงงาน พระราชบญญต หนงสอ บทความ เอกสารทางวชาการ รายงานการประชมวชาการของภาครฐและเอกชน วารสารแรงงาน ขาวสารหนงสอพมพอนสญญาดานแรงงานระหวางประเทศ ขอมลทางอนเตอรเนต จากนนน าขอมลทไดมาหาค าตอบตามวตถประสงค 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหทราบถงความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของกฎหมายในการคมครองลกจางกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางของไทย 2. ท าใหทราบถงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางของไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ 3. ท าใหทราบผลการวเคราะหปญหากรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยการน ากฎหมายเกยวกบกองทนสงเคราะหลกจางมาบงคบใช

6

4. ท าใหทราบถงขอเสนอแนะแนวทางในการหาวธทางแกปญหาการทลกจางถกเลกจางโดยนายจางเลกจางและปดสถานประกอบการ โดยน าผลการวเคราะหมาน าเสนอและแนะน าเพอปรบปรงกฎหมายเพอชวยเหลอบรรเทาความเดอดรอนของลกจางไดอยางทนดวนตอเหตการณ ตลอดจนการหาแนวทางเพอประกนความเสยงใหกบลกจางในการท างานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

บทท 2 ความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของการคมครองแรงงานไทย

กฎหมายแรงงานนนในสวนทเปนกฎหมายเอกชน เปนสวนทก าหนดสมพนธในทางแพงระหวางนายจางกบลกจางในสวนนคสญญาทงสองฝายมสทธเสรภาพทจะเจรจาตอรองกนได โดยแตละฝายจะตองระมดระวงรกษาผลประโยชนของตนเอง เมอตกลงกนแลว แมขอตกลงจะแตกตางไปจากทกฎหมายบญญตไว หากไมขดตอกฎหมายทเกยวดวยความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ขอตกลงนนกมผลใชบงคบได กฎหมายสวนนบญญตไวในกฎหมายแพง และในสวนทเปนกฎหมายมหาชนนมลกษณะขอบงคบทรฐไดบญญตขน โดยมวตถประสงคเพอค มครองประโยชนของมหาชนมากกวาสทธเสรภาพในการแสดงเจตนาของคสญญา หากนายจางลกจางหรอบคคลทเกยวของคนใดฝาฝนไมปฏบตตามกฎหมายน จะมความผดและไดรบโทษจากรฐ กฎหมายในสวนนมกอยในรปกฎหมายคมครองแรงงาน กฎหมายเกยวกบความปลอดภยในการท างาน กฎหมายแรงงานสมพนธ กฎหมายแรงงานในสวนทเปนกฎหมายมหาชน ถอเปนกฎหมายเกยวดวยความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน นตกรรมทท าฝาฝนกฎหมายในสวนนจะตกเปนโมฆะ ใชบงคบไมได 2 2.1 ความเปนมา แนวความคดและววฒนาการของการคมครองแรงงานของไทย ตามกฎหมายของประเทศไทยนน สมยกอนไดมบนทกไววา ร.ศ. 123 บทบญญตทมความส าคญตอแรงงานไทยฉบบแรกไดแกพระบรมราชโองการประกาศลดคาตวทาสในมณฑลบรพา ร.ศ. 123 เนองจากทาสเปนแรงงานอนส าคญยงในสมยนนทผเปนนายไดใชสอยงานทกอยาง พวกทมฐานะยากจนจงมกจะยอมขายตวเปนทาสซงประกาศโดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นบเปนจดเรมตนของการใหความส าคญกบแรงงานในยคกอน จนตอมามแนวคดจดตงกองทนเพอชวยเหลอแรงงานกอนทมพระราชบญญตแรงงาน พ.ศ.2499 ซงเปน กฎหมายแรงงานฉบบแรกจนพฒนาการกฎหมายคมครองแรงงานในปจจบน

2 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน ,พมพครงท4 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง,2550). น.10.

8

1. ความเปนมาของการคมครองแรงงาน สมยกอนถอวาลกจางคอทาสทเปนเพยงวตถหรอทรพยสนของนายจาง เมอนายทาสสงการใดๆ ทาสจ าตองท างานใหนายจาง โดยไมค านงวานายทาสจะใหทาสท างานอะไรเปนเวลานานเทาใด ซงจะใหผลประโยชนตอบแทนแกทาสหรอไมกได นอกจากนนหากนายทาสไมพอใจ นายทาสมสทธเฆยนตและลงโทษทาสโดยวธใดกได 3 ตอมาเมอมความเจรญกาวหนาทงดานสภาพสงคม เศรษฐกจ และการศกษา จงมการเปลยนแปลงจากระบบการแบงชนวรรณะไปสหลกสทธ เสรภาพและความเสมอภาพ ดงท Sir Henry Maine เขยนไวใน Ancient Law วา “ทาสกเปนมนษยคนหนงทมสทธ เสรภาพ และความเสมอภาคเทากบมนษยคนอนๆ” ดงเชนปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ขอ 4 บญญตวา “บคคลจกตกเปนทาสหรอตองรบใชอยางทาสหาไดไมการมทาสและการคาทาสไมวารปใดๆ จกกระท าไมได”4 ดงนนการใชแรงงานมนษยตองไดรบความยนยอมพรอมใจทงสองฝาย จงกอใหเกดความมอสสระมเสรภาพในการท าสญญาขนอนเปนธรรมตอทงสองฝาย Adam Smith ไดกลาวไววา “บคคลทกคนควรทจะมอสระในการจดหาผลประโยชนของตนเองดวยวถทางของตนเอง” โดยสทธของบคคลทรฐตองยอมรบรองใหบคคลแตละคนวาบคคลทกคนมเสรภาพทจะท าสญญาขนผกมดตนเองได 5 แมบคคลมความเสมอภาคเทาเทยมกนตามกฎหมาย แตเมอมการกาวหนาทางเทคโนโลยมการใชเครองจกรแทนแรงงานลกจางกนมากขน อตราการตอรองในการท าสญญาจางแรงงานจงมการเปลยนแปลง เปนเหตใหนายจางลกจางไมมอ านาจเทาเทยมกนในทางสงคมและเศรษฐกจ นายจางมสทธเลอกลกจางในฐานะคสญญาเองได ก าหนดคาจาง ชวโมงการท างานไดตามใจชอบ และมอ านาจเลกจางลกจางไดตามอ าเภอใจ ซงจะเหนไดวาคสญญาทมความเขมแขงกวา มอ านาจในการตอรองมากกวาเทานนทมเสรภาพในการการก าหนดเกยวกบขอตกลงสภาพการจาง ดงนนรฐจงจ าเปนตองออกมาตรการมาเปนขอก าหนดเพอใชบงคบทงฝายนายจางและลกจาง โดยวางระเบยบกฎเกณฑเกยวกบอตราคาจาง ระยะเวลาการท างาน เงอนไขการท างาน เงอนไขในการเจรจาตอรอง เพอใหเกดประสทธภาพในการผลตทเพมขนของ

3 Barry Nicholas, Introduction to Roman, (Law London : Oxford University press, 1975), p.6. 4 Sir Henry Maine, From Status to Contract in Sociology of Law (Ed.Vithelm Aubert Great Britain ; Co Nicholas & Company Ltd., 1975), p.30-31.

5 จ าป โสตถพนธ, ค าอธบายหลกกฎหมายนตกรรมสญญา, พมพครงท 5 (กรงเทพมหานคร:วญญ

ชน,2543), น.197.

9

นายจางและในขณะเดยวกนลกจางตองมคณภาพชวตในการท างานทดขน กลาวคอ มโอกาสกาวหนาในอาชพ มความปลอดภยในการท างาน และมการจดสวสดการแรงงานแกลกจาง 6 2. แนวคดของการคมครองแรงงาน 7 ทมาของการคมครองแรงงานในประเทศไทย คอ แนวคดเรองแนวคดการบรหารงานบคคลซงเปนแนวคดทนายจางสวนใหญเชอวา การลงทนดานสวสดการไมวาในรปแบบใดหรอประเภทใด ถอเปนสวนหนงของคาตอบแทนในการท างานซงรวมอยในคาจาง ผลประโยชนตอบแทนทเปนการประกนประเภทตางๆ การจายเงนเพมพเศษ การจายในกรณทไมไดท างาน เชนวนหยดประจ าสปดาห วนลาปวย วนหยดพกผอนประจ าป เปนตน ตอมามแนวคดใหรวมถงประโยชนตอบแทนอนๆ เชน บ านาญ การมสวนแบงในผลก าไร การประกนชวต การจายกรณทพการ เสยชวต ซงมความแตกตางจากการชวยเหลอของรฐ เชน กองทนประกนสงคม การประชาสงเคราะห 8 ความส าคญของสวสดการทเขามาชวยเหลอลกจาง เพอใหเกดชวตความเปนอยทดและไดรบ ความปลอดภยในการท างานความมนคงในการท างานของลกจาง 9 แนวคดของการประกนความเสยงในการท างานนนมอยตลอดเวลาและมอยทวไป เพราะภยเปนเรองทไมรลวงหนา ไดแกภยจากธรรมชาต โจรภย อคคภยหรอความรบผดชอบตอสาธารณะและอนๆ ซงเปนภยทไมไดคาดคดมากอนวาจะเกดขนแกทรพยสนและชวตรางกายของคนเรา กองทนประกนภยทเกดขนเพอปองกนความเสยงภยไดแก กองทนประกนภยเพอปองกนความเสยงภยอนกระท าตอ ชวต รางกาย และอบตเหตอนไมไดคาดคดในการท างาน การเสยงภยและแนวคดของการเลกจาง มดงน (1) ความเสยงในการท างาน ไมวาบคคลผนนจะเปนใครกยอมจะตองเผชญกบภยทคาดไมถง และเหตการณอนไมพงประสงคทงหลายทงปวง ซงเมอภยเกดขนแลว ผลทตามมากจะมทง

6 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน ,พมพครงท4 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2550), น.12. 7 พงษรตน เครอกลน , ค าอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารท รพยากรมนษย, (กรงเทพมหานคร : นตธรรม, 2545). 8 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน, พมพครงท 6 (กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2546), น 242. 9 สดาศร วศวงศ, ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2545).

10

อนตรายและการสญเสยในทสดดวยเหตทมนษยจะตองเผชญกบความเสยงภย (Risk) อยตลอดเวลา วธการหนงทมนษยไดใชเพอบรรเทาความเสยหายจากภยพบตทอาจเกดขน กโดยการพยายามเขารวมตวกนของผทตกอยในภาวะของการเสยงภยประเภทเดยวกนและรวมกนสะสมเงนไวคนละเลกละนอยเพอจดตงเปนกลมทพงพาชวยเหลอซงกนและกน เมอเกดภยพบตดงกลาว สวนสมาชกอนทยงไมประสบภยพบตกจะยงไมไดรบทรพยสนนนๆ คน แตกไดหลกประกนวา ถาหากตอไปภายภาคหนาตวเองตองประสบภยพบตเชนนนบาง กจะไดรบความชวยเหลอจากเงนสะสมดงกลาว ซงถอวาเปนการน ากฎแหงการเฉลยความรบผดชอบ (Law of Average Theory of possibility) โดยใชวธการเฉลยภาระเสยงภยในประเภทหรอลกษณะเดยวกนไปคนละเลกคนละนอย การรวมเสยงภยในประเภทเดยวกนนกอใหเกดความยตธรรมและการชวยเหลอกนและกนระหวางสมาชก โดยสาเหตของความเสยหายอาจเกดจากสาเหตของความเสยหายทเกดจากธรรมชาต (Natural Perils) เปนเหตทเกดจากธรรมชาตซงอยนอกเหนอความสามารถทมนษยจะควบคมได เชน ไฟไหมปา ลมพาย น าทวม แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด การไดรบเชอโรคมะเรง การเจบปวย เปนตน หรอเกดจากสาเหตของความเสยหายทเกดจากการกระท าของมนษย (Human Perils) ไดแก การโจรกรรม การฆาตกรรม การฆาตวตาย การจลาจล การประมาทเลนเลอ ความทจรต เปนตน หรอเกดจากสาเหตของความเสยหายทเกดจากสภาพเศรษฐกจหรอสภาพธรกจ (Economic Perils) การรวมกลมเพอการประกนภยเปนเพยงวธหนงทชวยบรรเทาความเสยหายภายหลงทเกดภยดงกลาว โดยใชหลกการเฉลยความเสยหายระหวางบรรดาสมาชกผเอาประกนภยดวยกน ทงนโดยผลกภาระแหงการเสยงภยใหตกแกผรบประกนภย การประกนภยเปนเรองของการทบคคลและองคกรจ านวนหนงมารวมกนแบงเบาภาระจากความความเสยหาย (2) แนวคดของการเลกจาง สญญาจางแรงงานทนายจางลกจางสมครใจท าขน เปนผลใหเกดความสมพนธทางกฎหมายระหวางนายจางกบลกจาง ดงนน เมอจะยตนตสมพนธตามสญญาดงกลาว ฝายใดฝายหนงตองบอกเลก สญญาจางแรงงาน ผลของการบอกเลกสญญา ท าใหความสมพนธตามสญญาจางแรงงานสนสดลง ผลชองการบอกเลกสญญามผลเชนเดยวกบการ “เลกจาง” ตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน การเลกจางเปนเรองทนายจางเปนผใหสทธยตความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง ไดแกลกจางไมตองท างานใหแกนายจางอกตอไป ลกจางไมตองปฏบตตามระเบยบขอบงคบของนายจางอกตอไป นายจางกไมใหลกจางเขาไปในสถาน

11

ประกอบกจการอกตอไป หรอไมใหลกจางเกยวของกบงานหรอทรพยสนของนายจาง อกทงลกจางไมมสทธไดรบคาจาง 10 (3) แนวคดของการชวยเหลอลกจางโดยมาตรการทางกฎหมาย ประเทศไทยไดมการพฒนาจากกฎหมายแรงงานฉบบแรกคอพระราชบญญตแรงงาน พ.ศ.2499 จนตอมาฉบบทสองเกดโดยประกาศคณะปฏวต ฉบบท103 ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ.2515 ออกประกาศบงคบใชการคมครองแรงงานและแรงงานสมพนธขนมาใชบงคบแทนกฎหมายฉบบเดม ถอเปนกฎหมายส าคญฉบบท 2 ซงตอมากฎหมายไดพฒนาตามสภาพสงคมและรายไดของลกจางแรงงาน จนมาเปนพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ทใชอยในปจจบนซงกอนหนานน ยงมพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 ซงไดชวยเหลอลกจางอยางดโดยเนนการชวยเหลอดานการรกษาพยาบาล 3. ววฒนาการของการคมครองดานแรงงาน การประกนความเสยงภยลกจางนน เกดจากเหตการณในการท างานระหวางนายจางและลกจาง พบวาเกดจากความไมเสมอภาคระหวางคสญญาจางแรงงาน ซงนายจางมโอกาส และอสระในการเลกจางมากกวาลกจาง โดยนายจางมกใชสทธเลกสญญาจางลกจาง11 โดยมกฎหมายดงน ในป พ.ศ. 2472 ไดก าหนดโดยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 6 เรองจางแรงงาน กลาวไดวา เปนบทบญญตทเกยวของเรองจางแรงงานโดยตรงฉบบแรก ซงแกไขปรบปรงและบงคบใชมาถงปจจบนน ในป พ.ศ. 2515 ไดมกฎหมายคมครองแรงงานขน ไดแกประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองการคมครองแรงงาน ป พ.ศ. 2515 ซงออกโดยอาศยอ านาจในมาตรา 2 และขอ 4 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 103 ใหความคมครองลกจางในกรณถกเลกจางใหไดรบคาชดเชยกตาม แตนายจางมกจะยกขอตอสเพอยกเวนไมตองจายคาชดเชยอยเสมอ ในป พ.ศ. 2522 กฎหมายจดต งศาลแรงงานและว ธพจารณาคดแรงงาน ตามพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 นน เปนเหตใหลกจางมเหต อางตอสกบคดนายจางไดกรณเลกจางไมเปนธรรม เชน ลกจางเปนฝายชนะคดเทากบพสจนวาการทนายจางเลกจางนน ลกจางไมมความผดหรอ เปนการเลกจางทไมเปนธรรม ฉะนน ค าวา “การเลก

10 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก, (กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2544). 11 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน ,พมพครงท4 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2550), น.52.

12

จางไมเปนธรรม” เปนการเลกจางทมชอบทงปวง ซงการเลกจางไมเปนธรรมตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 นน หมายถงการเลกจางใดๆ ทไมมเหตอนสมควร อนเปนการขดแยงตอความผกพนอนเกดจากการแสดงเจตนาของนายจางและลกจางขดแยงตอหลกแหงการเลกจางและ ขดตอกฎหมายคมครองแรงงานทมงคมครองลกจางซงมฐานะดอยกวา และตามกฎหมายแรงงานสมพนธเปนการเลกจางไมเปนธรรม 12 ในป พ.ศ. 2540 ไดมการพจารณาแกไขกฎหมายคมครองแรงงาน โดยจดท าเปนรปของพระราชบญญต ซงรางพระราชบญญตคมครองแรงงานฉบบใหมขนโดยมหลกการเพอปรบปรงกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานโดยมเหตผลวาประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม 2515 ใชบงคบมาเปนเวลานาน บทบญญตบางประการจงไมเหมาะสมกบสภาพการณในปจจบน ประกอบกบขอก าหนดเกยวกบการคมครองแรงงานทออกตามประกาศของคณะปฏวตฉบบดงกลาวอยในรปของประกาศกระทรวงมหาดไทยอนมฐานเปนกฎหมายล าดบรอง จงมปญหาในเรองการยอมรบ ดงน น เพอใหการใชแรงงานเปนไปอยางเปนธรรม และเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนทเปลยนแปลงไป สมควรปรบปรงบทบญญตตางๆ เกยวกบการใชแรงงานใหเหมาะสมยงขน เชน การใหอ านาจแกรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงเพอใหความคมครองแกการใชแรงงานบางประเภทเปนพเศษกวาการใชแรงงานทวไป การหามมใหนายจางเลกจางซงเปนหญงเพราะเหตมครรภ การใหลกจางซงเปนเดกมสทธลาเพอศกษาอบรม การใหนายจางจายเงนทดแทน การขาดรายไดของลกจางในกรณทนายจางหยดประกอบกจการ การก าหนดเงอนไขในการน าหนบางประเภทมาหกจากคาตอบแทนการท างานของลกจาง การจดตงกองทนเพอสงเคราะหลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางทถงแกความตาย ตลอดจนปรบปรงอตราโทษใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน ตามรางพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ....13 ซงไดมผลใชบงคบเปนพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ตอมารฐสภาไดผานรางพระราชบญญตดงกลาวออกมาเปนพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ประกาศในราชกจจานเบกษาเลม 115 ตอนท 8 ก. หนา 44 ลงวนท 20 กมภาพนธ 2541 มผลใชบงคบเมอพนก าหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนประกาศราชกจจานเบกษา คอ ตงแตวนท 19 สงหาคม 2541 เปนตนมาจนถงปจจบน

12 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและลาออก, (กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2553). 13 ธระ ศรธรรมรกษ กฎหมายแรงงาน, พมพครงท4 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2550).

13

ในหมวดทเกยวกบกองทนสงเคราะหลกจางมหลกการใหตงกองทนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายในกรณทนายจางตองจายเงนใหแกลกจางตามพระราชบญญตน แตสวนทส าคญทสดกคอเพอหาทางน าเงนมาช าระคาจางทคางจายและคาชดเชยตามกฎหมายแกลกจางในกรณทนายจางมไดช าระเพราะสาเหตตางๆ มาตรา 126 บญญตใหมกองทนสงเคราะหลกจางขนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามทก าหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง ซงวตถประสงคเชนนแมจะมไดตรงตามรางเดม แตกถอเปนการก าเนดของกองทนสงเคราะหลกจางดวย 4. ววฒนาการการประกนความเสยงดานแรงงาน การคมครองแรงงานมววฒนาการมายาวนานหลายรอยปทผานมาอยางตอเนอง ดวยมนษยมความตองการปจจยในการด ารงชพ เชน อาหาร เสอผา ยารกษาโรค ความสขในชวต บาน เงน โดยมกฎหมายทเกดขนและเปลยนแปลงแกไขอยางตอเนอง โดยเกดจากววฒนาการทางความคดทสะสมผานปญหาและเวลามา ตอมาระบบการจางงานไดเปลยนจากระบบสงคมเกษตรกรรมมาเปนระบบสงคมอตสาหกรรม คนงานไมสามารถพงตนเองไดเพราะถาขาดงานกไมมเงนทจะยงชพอยในสงคมได กฎหมายอนเกยวกบกองทนแรงงานจงเกดขนเพอใหเกดการเกบเงนสมทบจากทกฝายเพอเปนการเฉลยทกขเฉลยสขของคนในสงคมทงน เพอเปนการลดชองวางระหวางรายไดของชนชนในสงคม ดงอาจสรปแนวคดจากอดตถงปจจบนได ดงน (1) ลกจางกบการเสยงภยในการท างาน การเสยงทางสงคม คอเหตการณทเปนเหตใหชวตลกจางในสงคมเกดความยากแคนและความทกขทรมาน การทมนษยด ารงชวตอยในสงคมนนจ าเปนตองเผชญกบการเสยงทางสงคมนานปการ ไดแกการเสยงภยพบตทางธรรมชาต เชน ไฟไหม น าทวม แผนดนไหว ความไมปลอดภยในชวตและทรพยสนในเหตเกดสงครามระหวางประเทศและความไมสงบในประเทศ ผลอนเกดจากการจดการทางเศรษฐกจของประเทศ การเสยงทางสงคม เชน การขาดระเบยบในการอยรวมกนอนน ามาซงความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน เชน โจรกรรม ขบรถขณะดมสรา เปนตน นอกจากนนมนษยยงตองเผชญกบการเสยงจากธรรมชาตของ การเปนมนษยซงตองมการเกด แก เจบ และ ตาย การประกอบอาชพ การเจบปวย อบตเหตจากการท างานและปญหาขอขดแยง ทเกดจากการท างานรวมกนในสถานประกอบกจการของนายจาง

14

การเสยงภยเหลานเดมเชอวาภยพบตและความหายนะตางๆ เปนสงทหลกเลยงไมได และเปนเรองของเคราะหกรรม ไมมใครชวยเหลอใครได ผมชวตความเปนอยทดไมตองประสบกบ ปญหาจากภยพบตตางๆ คอผท าบญมาดบคคลกลมนกเพยงสะสมความมงคงไวคมครองชวตตนเอง และครอบครวเทานน เมอมนษยมการใชชวตในสงคมสมยใหมมากขน ปรากฏวาเกดภยพบตตางๆ เพมมากขน ภยทางสงคมเพมมากขน การเสยงภยในหลายกรณอยนอกเหนอความสามารถในฐานะบคคลธรรมดาแกไขได จงมแนวคดเรองภยพบตและความไมมนคงจากการเสยงภยตางๆ เปนเหตการณทเกดขนไดกบทกคนมใชเปนเรองของโชคชะตาของแตละบคคล เหตแหงภยพบตยอมเกดความสญเสยและมผลกระทบตอความสงบสข และความเจรญกาวหนาของสงคมสวนรวมทงสนบคคลในสงคมจงตองรวมรบผดชอบกนในการปองกนและตอสกบภาวะความไมมนคงของบคคลอนเกดจากการเสยงภยตางๆ นน (2) สทธและความรบผดชอบรวมกนทางกฎหมาย แนวคดของการทบคคลและครอบครวตองรบผดชอบ ในการใหความชวยเหลอดแลบตรภรรยาและบดามารดาของตนเองตามล าพง ไดเปลยนแปลงมาเปนการขยายความรบผดชอบไปสกลมคนนอกครอบครวทมความสามารถมากกวา ความเปลยนแปลงนมผลตอการเปลยนแปลงวถทางการด ารงชวตรวมกนในสงคม โดยมสทธและหนาทเปนเครองก าหนดระบบความสมพนธทางสงคม ตลอดจนการยอมรบสทธทบคคลพงไดรบจากสงคม โดยเฉพาะสทธการไดรบความคมครองสวสดภาพทางสงคมมนษย จงไดมการก าหนดมาตรฐานการคมครองสทธอนพงไดของมนษยเปนสากลในระดบหนง เชนปรากฏในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ขอ 22 บญญตรบรองไววา บคคลทกคนในฐานะทเปนสมาชกคนหนงของสงคมมสทธไดรบหลกประกนทางสงคม และมสทธทจะท าใหเกดการยอมรบการปฏบตในสงคม เพอใหบรรลถงสทธของตนทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ซงจ าเปนตอศกดศร และการพฒนาบคลกภาพของผท างานอยางมอสระเสร ทงนโดยอาศยความพยายามของรฐและใชทรพยากรของรฐทมอย และโดยความรวมมอของนานาประเทศเปนส าคญ” กฎหมายส าคญทรบรองสทธของบคคลไดแก บทบญญตของธรรมนญแหงองคการแรงงานระหวางประเทศ (The ILO Constitution) สนธสญญาสนตภาพเมองแวรซาย ขอ 427 กไดบญญตกฎเกณฑวาดวยการก าหนดมาตรฐานขนต าในการจดการประกนสงคม หรออนสญญาฉบบท102 วาดวยความมนคงทางสงคม(มาตรฐานขนต า) ในปค.ศ.1955 เรองการรกษาพยาบาล บาดเจบจากอบตเหตและเจบปวยจากการท างาน การวางงาน การประกนชราภาพ การประกนผลประโยชน

15

แกครอบครว การประกนคลอดบตร ทพพลภาพ และการประกนผมชวตอย หรออนสญญา Convention ฉบบท 120 วาดวยมาตรฐานขนต าของความมนคงทางสงคม ซงมสาระส าคญบญญตไววา บคคลทกคนมสทธทจะไดรบมาตรฐานการครองชพทเพยงพอ เพอสขภาพความเปนอยทดของตนเองและครอบครว หมายรวมถงอาหาร เครองนงหมทอยอาศย การรกษาพยาบาลและบรการทางสงคมทจ าเปนอนๆ ทกคนมสทธทจะไดรบหลกประกนในสถานการณของการเจบปวย ชราภาพ หรอสภาพการณของการการขาดแคลนการท ามาหากนโดยเทาเทยมกน จากแนวความคดทงหมดทกลาวมาน กอใหเกดการจดตงเปนระบบ กองทนเพอชวยเหลอกนขน เชน กองทนเงนทดแทน และกองทนประกนสงคม เปนตน เมอการเลกจางเปนไปโดยชอบหรอเปนธรรม ผล คอ นายจางไมตองจายคาเสยหายแกลกจางหรอไมตองรบลกจางกลบเขาท างานอก14 แตมขอส าคญวา การเลกจางดงกลาวตองไมขดตอกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงาน เพราะเปนกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน มฉะนนขอตกลงดงกลาวจะตกเปนโมฆะ ลกจางยอมตองไดรบความคมครองจากหนวยงานหนงหนวยงานใดเมอลกจางออกจากงานหรอเกษยณอายเพอเปนหลกประกนในการด าเนนชวต แตเพราะรฐมขอจ ากดในดานเงนทนทจะใหความชวยเหลอลกจางทออกจากงานโดยตรง จงคดหาวธชวยเหลอโดยใหบางคนบางกลมเขามารบผดชอบรวมโดยวธระบบกองทนทมแหลงเงนไดมาจากนายจาง ลกจาง และเงนอดหนนจากรฐบาล แนวคดการจดตงกองทนจงเกดมขน ปจจบนกองทนทใหความคมครองลกจางเมอตองออกจากงานกรณนายจางไมสามารถประกอบกจการได ม 3 กองทน คอ กองทนส ารองเลยงชพซงเกดขนโดยธรกจภาคเอกชนของบรษทขามชาต (Multi-Nation-Corporations) ซงมาเปดสาขาในประเทศไทยทตองใหสวสดการประเภทนซงมลกษณะคลายคลงกบสวสดการเชาพนกงานของบรษทเหลานในตางประเทศ เพอสงเสรมและสรางก าลงใจใหแกเจาหนาทฝายบรหารทเขามารบหนาทในสาขาประเทศไทย และตอมารฐบาลใหการสนบสนนเรองการจดตงกองทนส ารองเลยงชพสวนกองทนประกนสงคมกรณวางงานซงเกดขนเนองจากการน าเทคโนโลยสมยใหมเขามาใชในการผลตท าใหตองมการปลดหรอเลกจางลกจาง หรอการทนาย จางขาดสภาพคลองทางการเงนจนเปนเหตใหเลกจางลกจาง ซงสงผลใหลกจางตองออกจากงาน ท าใหลกจางและครอบครวไดรบความเดอดรอนในการด ารงชพ ซงมผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจ สงคม และการเมองของประเทศโดยรวม ดงนนเพอแกไขปญหาการวางงานจงไดมการประกาศใชกองทนประกนสงคมกรณวางงานขน เพอบรรเทา

14 พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 มาตรา 49.

16

ความเดอดรอนเบองตนทลกจางตองออกจากงานโดยไมสมครใจและมใชความผดของตน และกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนทจดตงขนเพอใหความชวยเหลอลกจางกรณถกเลกจางเนองจากนายจางปดสถานประกอบกจการโดยมการจายคาชดเชยให กองทนตามกฎหมายเ กยวกบแรงงานในประเทศไทยทส าคญไดแก กองทนประกนสงคม กองทนเงนทดแทน กองทนส ารองเลยงชพและ กองทนสงเคราะหลกจาง และกองทนตางๆ ซงมววฒนาการมาจากแนวคดและตามเหตการณทตางกน มวตถประสงคเพอสรางหลกประกนแกลกจาง โดยมงบประมาณของรฐบาลทมขณะนนเปนตวก าหนดเงนกองทนตามกฎหมาย ซงกองทนทส าคญไดแก กองทนสงเคราะหลกจางตามกฎหมาย กองทนส ารองเลยงชพ กองทนประกนสงคม กองทนเงนทดแทน เปนตน

2.2 แนวคดเรองการน าอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและกฎหมายตางประเทศมาปรบใชกบไทย ประเทศตางในโลกตองการสรางความสงบสขและมสนตภาพใหเกดขนในโลกจงไดกอตงสนนบาตชาตขน ขณะเดยวกนไดจดการประชมสนธสญญาแวรซายในป ค.ศ.1919 ณ เมอง แวรซาย โดยมสมาชกกอตงเพยง 45 ประเทศ ซงประเทศไทยเปนหนงในผกอตงดวย และตอมาไดรเรมจดการแกไขปญหาแรงงาน โดยรเรมใหมการจดตงกองทนทางแรงงานขน โดย ก าหนดใหประเทศสมาชกปฏบตตามเพอประกนความมนคงทางการงานของลกจางแรงงาน เชน การประกนการวางงาน การคมครองความเจบปายของลกจางหรอบาดเจบจากการท างาน ม คาชดเชยในกรณทลกจางออกจากงาน เปนตน โดยประเทศสมาชกไดรวมกนยกรางธรรมนญขององคการแรงงานระหวางประเทศเปนผลส าเรจ เมอวนท 11 เมษายน ป ค.ศ.1919 จนตอมาภายหลง ยกเลกสนนบาตชาตแลว ในป ค.ศ.1946 องคการแรงงานระหวางประเทศไดจดตงเปนองคการ ช านาญพเศษของสหประชาชาต มหนาทคอ ก าหนดมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศในรปแบบอนสญญาและขอแนะน าทในประเทศสมาชกปฏบตตามทใหสตยาบนไว น าไปออกกฎหมายภายในประเทศของสมาชกนน ปจจบนมสมาชกรวม 178 ประเทศ (นบถงป ค.ศ.2006) 15 1. ความส าคญและแนวคดขององคการสหประชาชาต

15 ธระ ศรธรรมรกษ. “ ปญหาการใหสตยาบนอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศของประเทศไทย ค าบรรยายประกอบวชากฎหมายแรงงานชนสง” จดท าโดยคณะนตศาสตร (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2546).

17

องคการสหประชาชาตมแนวคดน าหลกการกองทนตามกฎหมายในปรญญาสากลและกตการะหวางประเทศมาใชกบประเทศสมาชก โดยประเทศไทยเปนประเทศทรวมกอตงและเปนสมาชกองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization : ILO) ในป พ.ศ. 2462 (ค.ศ. 1919) 16 ซงวตถประสงคขององคการแรงงานระหวางประเทศ คอ การสงเสรมใหประเทศสมาชกปฏบตตามมาตรฐานแรงงานทผานการรบรองจากทประชมใหญแลว โดยมาตรฐานแรงงานนนอยในรปของอนสญญาและขอแนะ ลกษณะของอนสญญาคลายกบสนธสญญาระหวางประเทศเมอประเทศไทย ไดใหสตยาบนผกพนตนเองในอนสญญาใดแลว ตองปฏบตตามบญญตและเงอนไขของสญญา สวนขอแนะนนไมตองมการใหสตยาบน ขอแนะจะเปนสวนขยายของอนสญญา หรอเกยวของกบปญหาบางประการ ซงไมจ าเปนตองมพนธกรณแบบอนสญญา17 อนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (LIO) ทประเทศไทยใหสตยาบนม 14 ฉบบ (ขอมลถงป ค.ศ.2012) และไดรบเอาขอแนะน าจ านวน 10 ฉบบ ดวยกน 2. แนวคดการน ามาตรฐานแรงงานระหวางประเทศมาใชกบไทย ประเทศไทยไดรวมลงนามในอนสญญากบองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization) โดยประเทศไทยไดใหสตยาบน (Ratification) และไดเขารวมเปนสมาชกกบ ILO รวมทงสน 14 ฉบบ ซงมผลผกพนใหตองปฏบตตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ สวนเรองการบรหารกองทนนน องคการแรงงานระหวางประเทศ ไมมอนสญญา หรอขอแนะน า เพราะเปนเรองทตองจดการตามกฎหมายภายในแตละประเทศสมาชก องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) กอตงขนเมอป ค.ศ.1919 เปนสวนหนงของสนธสญญาแวรซายอยภายใตการก ากบดแลของสหประชาชาต มวตถประสงคเพอสงเสรมความยตธรรมและความกาวหนาทางสงคมของผใชแรงงานโดยการสนบสนนใหลกจางในประเทศตางๆมงานท า มมาตรฐานการท างานทปลอดภย มการปกปองชวตและสขภาพของลกจาง สงเสรมความรวมมอระหวางนายจางกบลกจาง ใหการรบรองและเคารพสทธมนษยชน สงเสรมสนบสนนใหเกดความ

16 องคการแรงงานระหวางประเทศ, “ เอกสารประชมองคการแรงงานระหวางประเทศ สมยท 88, 30พฤษภาคม-15 มถนายน 2543 ณ นครเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด ” จดท าโดยกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กรงเทพมหานคร, 2543 : น. 295. 17 นคม จนทรวทร. ประเทศไทยกบประมวลกฎหมายแรงงานระหวางประเทศ ( กรงเทพมหานคร : มลนธอารมณพงศพงน, 2531).

18

เปนธรรมในการใชแรงงาน การเพมผลผลต การยกมาตรฐานความเปนอยของลกจาง และใหความชวยเหลอประเทศสมาชกในการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม 18 การประชมใหญขององคการแรงงานระหวางประเทศไดมการประชมกน ณ นครเจนวา โดยคณะประศาสนการของส านกงานแรงงานระหวางประเทศเปนการประชมสมยท 79 เมอวนท 3 มถนายน 2535 ไดกลาวถงอนสญญาวาดวยการคมครองคาจาง ค.ศ. 1949 โดยมหลกการส าคญใน มาตรา 11ซงเกยวกบการฟนฟสถานประกอบการและการคมครองลกจาง ในรปแบบอนสญญาระหวางประเทศซงไดมมตเมอวนท 13 มถนายน ค.ศ. 1992 อนสญญา (Convention) เปนมาตรฐานทก าหนดขนมาเพอสรางขอผกพนใหเกดแกประเทศสมาชกจะตองปฏบตตาม และหากไมปฏบตตามขอตกลงดงกลาว ประเทศอนหรอองคกร นายจางสามารถยนเรองประทวงได ซงขอผกพนดงกลาวจะเกดขนเมอประเทศสมาชกไดใหสตยาบนรบรองอนสญญานนๆ (Ratification) 19 ขอแนะ (Recommendation) เปนมาตรฐานทก าหนดขนมา โดยมวตถประสงค ไมสรางขอผกพนใหแกประเทศสมาชก แตจะวางแนวปฏบตใหน าไปปฏบต เนองจากมรายละเอยด ปลกยอยมากมาย โดยขอแนะดงกลาวประเทศสมาชกสามารถน าไปปฏบตไดโดยการใหความเหน ชอบรบรอง (Adoption) (1) แนวคดในการน าอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศมาปรบใช จากการทประเทศไทยไดรวมลงนามในอนสญญากบองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization) เรยกชอยอวา ILO มส านกงานกอตงอยทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด) โดยประเทศไทยไดใหสตยาบน (Ratification) และไดเขารวมเปนสมาชกกบ ILO ในรชกาลท 6 เมอป พ.ศ. 2462 (ค.ศ. 1919) รวมทงสน 12 ฉบบ ซงมผลผกพนใหตองปฏบตตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ อาทเชน เรองสหภาพแรงงาน การจางงาน และแรงงานสมพนธ ดงตวอยางของอนสญญาทส าคญๆ ดงตอไปน อนสญญาท 28 การหามบงคบใชแรงงาน

18 กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, “ อนสญญาและขอแนะน าขององคการแรงงานระหวางประเทศ สมยท 72-82 พ.ศ.2529-2538, ” จดพมพโดยส านกงานวชาการแรงงานและสวสดการสงคม กรงเทพมหานคร, 2539. 19 กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, “ อนสญญาและ ขอแนะน าขององคการแรงงานระหวางประเทศ สมยประชมท 72-82 พ.ศ.2529-2538 ” จดพมพโดยส านกปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กรงเทพมหานคร ส านกปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, 2539.

19

อนสญญาท 87 การรบรองสทธลกจางในการจดตงและเขาเปนสมาชกสหภาพ แรงงาน อนสญญาท 98 การรบรองสทธในการรวมกลม และด าเนนการเจรจาตอรอง คมครองมใหมการกลนแกลงสมาชกสหภาพแรงงาน อนสญญาท 100 ใหมการจายคาตอบแทนทเทาเทยมกนแกแรงงานชายและหญง อนสญญาท 111 ใหก าจดการเลอกปฏบตทไมเทาเทยมกนในการจางงานและสภาพการ ท างาน อนเนองมาจากสญชาต ศาสนา สผว หรอ การเมอง อนสญญาท 138 การก าหนดอายชนต าในการรบบคคลเขาท างาน จากตวอยางของอนสญญาทกลาวมาขางตน มขอสงเกตวา การใชแรงงานในประเทศ ไทยบรรลสตยาบนทใหไวกบ ILO อยางครบถวนสมบรณ (2) อนสญญาและขอแนะทประเทศไทยใหสตยาบนและน าหลกการมาปรบใช ประเทศไทยเปนสมาชกกอตงขององคการแรงงานระหวางประเทศตงแตป 2462 และนบจากองคการแรงงานระหวางประเทศไดเขามาตงส านกงานภมภาคเอเชยแปซฟกขนในประเทศไทยเมอป 2510 ประเทศไทยไดใหสตยาบน อนสญญาแลวจ านวน 14 ฉบบ (ขอมลจนถง พ.ศ. 2549) และไดรบเอาขอแนะจ านวน 10 ฉบบดงตอไปน (ก) อนสญญาฉบบท 14 วาดวยการหยดพกผอนประจ าสปดาหในสถานประกอบการอตสาหกรรม ค.ศ. 1921 (ข) อนสญญาฉบบท 19 วาดวยการปฏบตโดยเทาเทยมกนในเรองคาทดแทนกรณเกดอบตเหตส าหรบคนงานในชาตและคนงานตางชาต ค.ศ. 1925 (ค) อนสญญาฉบบท 29 วาดวยการเกณฑแรงงาน หรอแรงงานบงคบ ค.ศ.1930 (ง) อนสญญาฉบบท 80 วาดวยการแกไขบางสวนของอนสญญา ค.ศ.1946 (จ) อนสญญาฉบบท 88 วาดวยการจดตงองคกรบรหารจดหางาน ค.ศ. 1948 (ช) อนสญญาฉบบท 100 วาดวยคาตอบแทนทเทาเทยมกนส าหรบคนงานชายและหญงซงท างานทมคาเทากน ค.ศ. 1951 (ซ) อนสญญาฉบบท 104 วาดวยการยกเลกบทลงโทษทางอาญาตอการละเมดสญญาการจางงานโดยคนงานพนเมอง ค.ศ. 1955 (ฌ) อนสญญาฉบบท 105 วาดวยการยกเลกแรงงานบงคบ ค.ศ. 1957 (ญ) อนสญญาฉบบท 116 วาดวยการแกไขบางสวนของอนสญญา ค.ศ.1961 (ฎ) อนสญญาฉบบท 122 วาดวยนโยบายการมงานท า ค.ศ. 1964

20

(ฏ) อนสญญาฉบบท 123 วาดวยอายขนต าทอนญาตใหท างานในเหมองใตดน ค.ศ. 1965 (ฐ) อนสญญาฉบบท 127 วาดวยน าหนกสงสดทอนญาตใหคนงานคนหนง แบกหามได ค.ศ. 1967 (ฑ) อนสญญาฉบบท 138 วาดวยการก าหนดอายขนต า ค.ศ.1973 20 (ฒ) อนสญญาฉบบท 182 วาดวยการหามและการด าเนนการโดยทนท เพอขจดรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดก ค.ศ. 1999 2.3 แนวคดการน าระบบกฎหมายแบบลายลกษอกษรมาปรบใช กฎหมายในภาคพนยโรปไดใชระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรมายาวนานและไดปรบปรงกฎหมายมาอยางตอเนองเพอใหใชบงคบไดอยางมประสทธภาพโดยมประเทศทส าคญใน ยโรปไดแก สาธารณรฐฝรงเศสไดมการปฏวตอตสาหกรรมขนนบตงแตหลงสงครามโลกครงท 1 (ค.ศ. 1919) จนกอใหเกดองคการแรงงานระหวางประเทศ ( International Labour Organization) หรอ (ILO) จดตงทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนดเมอวนท 11 เมษายน ค.ศ. 1919 ซงถอเปนสวนหนงขององคการแรงงานระหวางประเทศ คอ การก าหนด และรบรองมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ 21 สาธารณรฐฝรงเศสมระบบชวยเหลอกนเรยกวาเปนการประกนสงคมหรอมการจดตงกองทนดานแรงงานในปค.ศ.1930 จนถงปค.ศ.1945 ไดมการปรบปรงประกนสงคมขน ตอมากฎหมายฝรงเศสไดมการผานกฎหมาย ค.ศ.1973 เนองจากไดเกดวกฤตพลงงานชวงป ค.ศ.1973 วาดวยการเลกจางเพอเปนการปกปองลกจางจากการใชอ านาจเลกจางตามอ าเภอใจของนายจาง กฎหมายฉบบนเปนการเปลยนแปลงหลกเกณฑเกยวกบการเลกจางในขนมลฐาน ตอมาเมอเกดปญหาเศรษฐกจซงน าไปสความยงยากอยางทสดในป ค.ศ.1974 จงไดมบทบญญตของกฎหมาย ลงวนท 3 มกราคม ค.ศ.1975 (Law of January 3rd, 1975) เกยวกบการเลกจางดวยเหตผลทางเศรษฐกจเพอเปนการอดชองวางของกฎหมายป ค.ศ.1973 การเลกจางทไมเปนธรรมตามกฎหมายฝรงเศส ซงการปฏรปกฎหมายในป ค.ศ.1973 ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงทส าคญในเรองของการเลกจางลกจางไวอย 2 ประการ คอ ไดมการก าหนดขนตอนวธการในการเลกจางลกจาง

20 ธระ ศรธรรมรกษ, “ ปญหาการใหสตยาบนอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศของประเทศไทยค าบรรยายประกอบวชากฎหมายแรงงานช นสง , ” จดท าโดยมหาวทยาลยรามค าแหง กรงเทพมหานคร, 2546.

21 สดาศร วศวงศ, ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตบรรณการ, 2543), น.13.

21

ไวและก าหนดใหการทนายจางจะเลกจางลกจางจะตองมสาเหตอนเปนความจรงและสมควรสดทายองคการรวมมอทางเศรษฐกจแหงยโรปมหลกการรวมใหปฏบตเมอ 17 กมภาพนธ ค.ศ.1975 เกยวกบการเลกจางหรอปดกจการของนายจางดวย มาตรา 321-329 แหงประมวลกฎหมายแรงงานฝรงเศส มหลกเรองนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปไดและตองปดสถานประกอบการ จนตองเขาสกระบวนการของศาล นายจางตองรบเปดประชมกรรมการสถานประกอบการหรอตองเปดสภาตวแทนลกจาง (Representants Personnel) เพอใหทราบวานายจางก าลงจะเลกจางและนายจางตองยนค ารองเรองลมละลายแจงใหคณะกรรมการโรงงานของตนทราบโดยทนทโดยไมตองขออนญาตฝายปกครองในการเลกจาง แตเมอมการเลกจางแลวตองแจงตอฝายปกครอง และฝายปกครองตองตรวจสอบวาเหตการณเลกจางของนายจางนนวาเปนจรงตอการเลกจางหรอซงตองค านงถงครอบครวลกจาง อายงานลกจาง และความช านาญงานของลกจางดวย ศาลฝรงเศสใชดลยพนจพจารณาความคด เพราะพฤตกรรมในความผดมอยแตกตางกนมาก ท าใหความผดมหลากหลาย ศาลสามารถปรบใชกฎหมายเขากบขอเทจจรงไดดยงขนโดยศาลก าหนดความผดออกเปน 4 ระดบ คอ ความผดเลกนอย ความผดสมควร ความผดรายแรง และความผดรายแรงมาก โดยความผดเลกนอยไมเปนเหตทจะเลกจางได ความผดสมควร นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนา จายคาชดเชยหรอคาเสยหายทเกดขน สวนความผดรายแรง และความผดรายแรงมาก ท าใหนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนาและไมตองจายคาชดเชยหรอคาเสยหายใดๆ ทงสน ซงความผดรายแรงอาจสรปออกเปนนยามไดวา ความผดรายแรง คอ ความผดทภายใตสภาพการณทความผดนนไดเกดขนบวกกบลกษณะการกระท าของลกจางแลว เปนเรองทเปนไปไมไดทจะยงคงใหลกจางท างานอยตอไปในชวงระยะเวลาบอกกลาว นายจางและลกจางอาจมขอตกลงรวมกนใหสทธนายจางเลกจางลกจางได แตศาลกตรวจสอบไดวาเหตทเลกจางนนสมควรหรอไม เชน กรณทศาลฎกาวางหลกไววา อาการปวยของลกจางหญงท าใหเธอมาสายโดยไมจงใจเปนความผดรายแรงหรอไม ศาลลางจะตองตรวจสอบกอน แมวาจะมขอตกลงรวมใหนายจางมสทธเลกจางได แตขอตกลงรวมจะมายกเวนลบลางกฎหมายไมได กรณนศาลเหนวา การเลกจางมใชเหตสมควร ในกรณทมขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ก าหนดวธการอยางใดใหด าเนนการกอนมการเลกจาง ถานายจางไมปฏบตตามวธการทก าหนดนนกอนแลว กถอวา การเลกจางนนเปนการใชสทธโดยไมสจรต กฎหมายในยโรปป ค.ศ.1975 ไดก าหนดคาชดเชยเมอมการวางงานเพอเปนการคมครอง แตไมไดหามการเลกจาง แตจะเปนหลกประกนไมใหการเลกจางอยางไรสาเหตอนสมควร กฎหมาย

22

จะตองตรวจสอบถงสาเหตทางเศรษฐกจในกจการนนเสยกอนวาถกตองตามความเปนจรงหรอไม และการปรกษาหารอ การประชมแกไข ไดมเกดขนกอนเพอจะหลกเลยงการเลกจางแลวหรอไม การเลกจางทางเศรษฐกจ เปนการเลกจางดวยเหตผลเนองจากการปรบระบบระเบยบโครงสรางของสถานประกอบการ หรอจากภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ เชน การทนายจางประสบภาวะขาดทน หรอจ าเปนตองยบเลกกจการทงหมดหรอแผนก เปนตน 2.4 แนวคดการน าระบบกฎหมายจารตประเพมาปรบใช นบตงแตหลงสงครามโลกครงท 1 (ค.ศ. 1919) ประเทศตางๆ อนไดแกประเทศองกฤษ สาธารณรฐฝรงเศส ประเทศในยโรป รวมไปถงประเทศสหรฐอเมรกาไดมการปฏวตอตสาหกรรมขน ท าใหประเทศตางๆ เหลาน จ าตองเขามามบทบาทใน การกอใหเกดองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization) หรอ (ILO) ขนทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนดเมอวนท 11 เมษายน ค.ศ. 1919 ซงถอเปนสวนหนงขององคการแรงงานระหวางประเทศ คอ การก าหนด และรบรองมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศเพอใหประเทศสมาชกรบไปใช 22 เจตนารมณของมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ เพอเปนมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศทผานการรบรองมขอบเขตกวางขวางคลม ถงเรองราวทเกยวของกบกฎหมายแรงงาน นโยบายสงคม สทธพนฐานของมนษย (เชน เสรภาพในการสมาคม การยกเลกการบงคบใชแรงงานและการขจดการเลอกปฏบต) ปญหาการจาง การประกนสงคม การแรงงานสมพนธ สภาพการท างาน การใชแรงงานสตร ดวยจดมงหมายเดมของมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศนน มอย 3 ประการ (1) การขจดความไมเปนธรรมในการแขนขนระหวางประเทศ (2) การสรางสนตภาพ (3) ความยตธรรมทางสงคม ความมนคงทางสงคม อาจแบงไดออกเปน 2 ยค ยคแรกนบตงแตป 1919-1936 ซงเปนการเนนเรองการประกนสงคม (Social Insurance) และยคทสองนบแตป 1944 ขนมาเปนการเนนในเรองความมนคงทางสงคม (Social Security)

22 Cihon and Castagnera, Employment and Labor law, Third Edition (Cincinnati Ohio USA : West Educational Publishing Company, 1999), p339.

23

ในยคแรกนน อนสญญาสวนใหญเกยวของกบการใหความคมครองลกจางในกรณของการเสยงภยในลกษณะตางๆ อยางเชนอนสญญาฉบบท 2 ป ค.ศ. 1919 วาดวยการวางงาน อนสญญาวาดวยคาทดแทนในดานการประสบอบตเหต และโรค ไดมอนสญญาก าหนดมาตรฐานใหความ คมครองความเสยงภยแตละประเภทแยกจากกน เชน การเจบปวย ชราภาพ ทพพลภาพและการ ค มครองผยงคงมชวตอยท งในสวนอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ป ค.ศ. 1934 มการรบรองอนสญญาฉบบท 44 ก าหนดผลประโยชนทดแทนแกผวางงานป ค.ศ. 1936 ไดมการรบรองอนสญญาวาดวยการทดแทน ในกรณการเจบปวยหรออบตเหตซงเกดขนกบกะลาสเรอ แนวความ คดดงกลาวไดเขาไปสประเทศอเมรกาดวยอทธพลของประเทศองกฤษเชนกน ประเทศอเมรกาไดรบอทธพลทางกฎหมายจากประเทศองกฤษโดยประเทศอเมรกาเปนประเทศแรกทเรมน ากฎหมายประกนสงคมมาใชเพอใหความคมครองลกจางในกรณของการเสยงภยในลกษณะตางๆ มาใชสมยประธานาธบดแฟรงคลน ด รสเวสต 23 แนวคดทางกฎหมายในสหรฐอเมรกาเกยวกบกฎหมายเกยวกบการจดตงกองทนเพอแรงงานเรมจากกฎหมายชวยเหลอคนยากจนฉบบแรกของสหรฐอเมรกาทน าเอาหลกของ Elizabethan Poor Law ของหลกกฎหมายองกฤษมาใช คอ The Poor Law Reform Bill โดยมงชวยเหลอคนยากจนและผใชแรงงาน ในป ค.ศ. 1877 ประธานาธบด Theodore Roosevelt ไดออกประกาศเกยวกบผทอยในวยท างาน ตองท างานรฐจะเปนผมหนาทดแลรกษาผปวยและรฐ Pennsylvania และรฐ Ohio ไดเสนอใหมการชวยเหลอคนยากจนและแนวคดนไดยากไปยงรฐตางๆ ตอมาสหรฐกไดออกมาตรการตางๆ ในการชวยเหลอประชาชนท าใหสถานการณเรองสวสดการดขนมาก ค.ศ. 1860-1900 แตกฎหมายแรงงานความสมพนธดานแรงงานและสหภาพในสหรฐฯ มความเปนมาแตกตางจากประเทศอตสาหกรรมตะวนตกอนๆ เหตประการส าคญกคอ ในสหรฐฯความสมพนธระหวางผจาง และลกจางมไดเปนการตอสระหวางชนชน ปรชญา สงคม และการเมอง ดงเชนทเปนอยในประเทศอนๆ คนงานอเมรกนจะตอสเพอ ปากทองและความเปนอยทดกวาเพอสภาพการท างาน กฎหมายทส าคญทออกในชวงทศวรรษ 1930 คอ พระราชบญญตประกนสงคม ป ค.ศ. 1935 ไดสรางระบบการจายเงนประกนสงคมของรฐบาลแกผวางงาน และการจายเงนเลยงชพใหแกผสงอาย ไดประโยชนอนยาวนาน ชวยเหลอผทวางงาน ใหทพกและอาหารแกผไรทอยอาศย และ

23 วจตรา (ฟ งลดดา) วเชยรชม, หลกกฎหมายประกนสงคม (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2538).

24

ใหการดแลแกผปวย บรรดาหนวยงานของชมชนทองถน โบสถ กลมการกศลและหนวยอาสาสมคร จนกระทงในป ค.ศ. 1950 กฎหมาย Social Security Act กไดปรบปรงการชวยเหลอใหกวางขนอก โดยมระบบประกนสงคม(Social Security) หรอระบบ Old Age Survivor’s and Disability Insurance หรอ OASDI ซงผไดประโยชนคอผเกษยณอาย กลมทายาทของผใชแรงงาน ตลอดจนกลมทพพลภาพ ตงแตป ค.ศ. 1970 บรรดามลรฐตางๆ หลายมลรฐไดเรมท าโครงการ “สวสดการท างาน” ก าหนดใหผรบสวสดการเขาท างานหรอเขารวมในโครงการ สวนการใหการศกษาเสรม การฝกอาชพและการดแลบตรน น จะไดรบสวสดการจากโครงการเอเอฟซ (AFC) ทรฐบาลใหการสนบสนน ส าหรบ มลรฐแคลฟอรเนย ไดใหการฝกอบรมงานตางๆ ใหแกผรบสวสดการทยงวางงานอยเปนเวลาไมเกน 2 ป ตลอดจนจดใหมการดแลบตรใหอกดวย ประเทศออสเตรเลยไดรบอทธพลทางกฎหมายจากประเทศองกฤษโดยมแนวคดการน ากฎหมายประกนการวางงานในป ค.ศ.1944 และไดมการแกไขในป ค.ศ.1947 24 ส าหรบดานการประกนสงคมเกดขนครงแรกเมอป ค.ศ.1909 โดยรฐบาลขณะนนไดสนใจในการแกไขปญหาแรงงานอยางจรงจงและเปนระบบประกนสงคม โดยออกเปนขอก าหนดดานประกนสงคมเพอจดความชวยเหลอทางสงคม ไดแกการใหความชวยเหลอทางการเงนแกผทอยในวยท างานซงวาง งาน หรออยในระหวางการหางานท าหรอการชวยเหลอผวางงานเกนกวา 1 ป หรอการชวยเหลอผ วางงานทมอาย 60 ปขนไป แตยงไมถง 65 ป หรอใหการชวยเหลอผวางงานทเปนโสดอายไมเกน18 ป ซงไมไดอยกบบดามารดาหรอญาต เปนตน หนวยงานทรบผดชอบการประกนสงคมไดแก Department of Social Security ด าเนนการโดยกรมของรฐ ซงไดรบเงนสะสมจากผประกนตน อกทงยงมหนวยงานสนบสนนทเรยกวา Federal Institute for Labour เปนสถาบนทจดตงภายใตความรบผดชอบของกระทรวงแรงงานและกจการสงคม (Federal Ministry of Labour and Social Affairs ) อกดวย 2.5 แนวคดการน ากฎหมายของประเทศในแถบเอเชยมาปรบใช ประเทศญปนก าหนดกฎหมายในการคมครองลกจางทกคน หรอก าหนดนโยบายการจางงานใหม โดยมงไปทความมนคงในการจางงาน การพฒนาทรพยากรมนษย และสวสดการของ

24 กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, “ รายงานการศกษาดงานเรองระบบการประกนการวางงาน”, จดท าโดย ส านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม กรงเทพมหานคร, 2544.

25

ลกจางทดเยยม รวมถงสาธารณรฐสงคโปรบรหารงานโดยมจดมงหมายเพอระดมเงนออมกงบงคบจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางส าหรบกนเงนไวจายยามลกจางเดอดรอน 1. ประเทศญปน ประเทศญปนมระบบประกนการจางงาน เรมกอตงขนมาเมอป ค.ศ. 1946 เนองจากเปนระยะทคนงานวางงานเปนจ านวนมาก จงตองจดตงการประกนการวางงานขนมาชวยเหลอโดยการเกบประกนและจายประโยชนทดแทนให แรกเรมกอตงใชชอวา “ระบบประกนการวางงาน” โดยใหการคมครองประเภทของธรกจคอนขางจ ากด ไดแก สถานประกอบการทมคนงาน 5 คนขนไป ในอตสาหกรรมเหมองแร กจการขนสง การคาสงและคาปลก และกจการดานกฎหมาย ตอมาในป ค.ศ. 1975 ไดมการเปลยนจาก “ระบบประกนการวางงาน” มาเปน “ระบบประกนการจางงาน” โดยบญญตเปนกฎหมายประกนการจางงานในปจจบน โดยใหการคมครองคนงานทกคน ยกเวนผประกอบการอาชพอสระ คนงานภาคเกษตรกรรม กจการประมง และสถานประกอบการทมคนงานต ากวา 5 คน การเปลยนแปลงดงกลาวประกอบดวย 2 มาตรการส าคญ เชน เพมขายคมครองใหคมครองคนงานทกคน หรอก าหนดนโยบายการจางงานใหม โดยมงไปทความมนคงในการจางงาน การพฒนาทรพยากรมนษย และสวสดการของลกจาง อกทงรฐยงมการประกนสขภาพแหงชาตซงใหผลประโยชนดานเจบปวยรกษาโรค ผประกนตนจายนอยกวารฐและนายจางไมตองออกเงนสมทบ แตในกรณลกจางท างานอตสาหกรรมหรอพาณชยกรรมน น รฐมผลประโยชนทดแทนการขาดรายได ดงนนนายจางตองออกสมทบดวย กรณการใหความคมครองลกจางนน รฐจะดแลลกจางทวถง เทาเทยมกนหมด ไมแบงอาย เพศ หรออายการท างานของลกจาง ไมวาท างานมานนานเพยงใดกจะไดรบความคมครองเทากน กรณการเลกจางนน กฎหมายญปนไดก าหนดกฎเกณฑการเลกจางไว แตมบาง กรณทนายจางไมจ าเปนตองบอกเลกลกจาง ในกรณทเกดภยพบตตามธรรมชาตหรอเหตอนอนใดอนไมอาจหลกเลยงได อนเปนการชวยนายจางในการลดภาระคาใชจายในกรณไมไดเกดจากความ ผดของนายจาง ระบบกฎหมายประกนสงคมของญปนเรมใชในปค.ศ.1984 กรณประสบอนตรายหรอเจบปวยซงตอมาไดขยายไปเปนระบบประกนสงคมทสมบรณทดเทยมประเทศในทวปยโรปและอเมรกา 25 ตอมาในป ค.ศ.1989 ญปนไดตรากฎหมายวาดวยมาตรการพเศษเพอความมนคงในการท างานส าหรบลกจางในอตสาหกรรมทประสบปญหาทางเศรษฐกจ และไดก าหนดมาตรการ

25 วจตรา (ฟ งลดดา) วเชยรชม. (2538). หลกกฎหมายประกนสงคม. กรงเทพมหานคร. วญญชน.

26

ปองกนการวางงานโดยนายจางตองจดแผนความมนคงในการท างานส าหรบลกจางในสถานประกอบการของตนอนเปนแผนเพอความมนคงของลกจางซงอยในความดแลของ กระทรวงแรงงานและมาตรการกลบเขาทท างานเกาหรอหางานใหมใหกบลกจาง ประเทศญปนมระบบประกนสงคมแบบรฐสวสดการอยางประเทศในกลมสแกนดเนเวยและแนวทางเดยวกบสหรฐอเมรกา เชน มระบบการบ านาญแหงชาตใชกบประชาชนทมอาย 20-64 ป รวมถงลกจางในภาคเกษตร ปาไม ประมง กจการสาธารณะโดยรฐออกเงนสมทบ 33.3 เปอรเซนต สวนทเหลอเปนสวนนายจางและลกจางออกสมทบสวนบ านาญกบลกจางเชนงานในภาคอตสาหกรรมหรอพาณชยกรรม อกทงรฐยงมการประกนสขภาพแหงชาตซงใหผลประโยชนดานเจบปวยรกษาโรค ผประกนตนจายนอยกวารฐและนายจางไมตองออกเงนสมทบ แตในกรณลกจางท างานอตสาหกรรมหรอพาณชยกรรมนน รฐมผลประโยชนทดแทนการขายรายได ดงนนนายจางตองออกสมทบดวย ระบบกฎหมายประกนสงคมก าหนดใหการประกนการจางงานคมครองคนงานทกคน โดยพจารณาจากสถานการณการจางงาน เชน คนงานรายวน คนงานชวคราว คนเรอ คนงานทท างานไมเตมเวลา จะไมใหการคมครอง ยกเวนกรณทคนงานเหลานนท างานมานานเกนกวา 4 เดอน ขนไป กรณการใหความคมครองลกจางนน รฐจะดแลลกจางทวถง เทาเทยมกนหมดไมแบงอาย เพศ หรออายการท างานของลกจาง ไมวาท างานมานนานเพยงใดกจะไดรบความคมครองเทากน กรณการใหความคมครองลกจางนน รฐจะดแลลกจางทวถง เทาเทยมกนหมดไมแบงอาย เพศ หรออายการท างานของลกจาง ไมวาท างานมานนานเพยงใดกจะไดรบความคมครองเทากน 2. สาธารณรฐสงคโปร สาธารณรฐสงคโปรมหลกประกนทางสงคมเปนกองทนเดยวทงประเทศและมสภาพบงคบใหลกจางทกคนตองเปนสมาชกกองทนเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ซงเรมประกาศใชกฎหมายครงแรกเมอป ค.ศ.1950 ตอมาไดมการจดตงกองทน ส ารองเลยงชพกลางขนโดยเรมแรกจดมงหมายเพอคมครองผเกษยณอาย ตอมาในป ค.ศ. 1954 บรหารงานโดยรฐภายใตการดแลของกระทรวงแรงงานมจดมงหมายเพอระดมเงนออมกงบงคบจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางส าหรบกนเงนไวจายเปนเงนเลยงชพหลงเกษยณ โดยใหความคมครองคนงาน ลกจาง หรอผประกอบอาชพอสระโดยมกองทนตางๆ ทอยภายใตการก ากบดแลของรฐบาล ความคมครองทไดรบจากกฎหมายประกนสงคมเชน การชราภาพ ทพพลภาพ การเสยชวต การคลอดบตร การประสบภยจากการท างาน เปนตน สวนกรณขาราชการและพนกงาน

27

รฐวสาหกจซงท างานใหม ในปค.ศ.1983 ตองเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพกลางโดยความสมครใจ กฎหมายคมครองแรงงานของสงคโปรไมมโครงการทใหความคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางโดยตรง รวมถงไมมระบบประกนสงคมกรณคนวางงานดวย แตมกองทนทเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ซงกองทนดงกลาวใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอสาธารณชน (Public Assistance Scheme) การใหความชวยเหลอทางดานการเงนชวคราว (Short-term Finance) การใหความชวยเหลอทพกอาศย (Rent and Utilities Assistance Scheme) และ คารกษาพยาบาลทเรยกวา “Medifund” ซงเปนหลกประกนสขภาพเพอชวยเหลอผทไมสามารถจายคาบรการทางการแพทยได เปนโครงการทจดตงโดยรฐเมอเดอนเมษายน ค.ศ.1993 ซงไดรบการยอมรบวาเปนประเทศทมระบบประกนสงคมทดประเทศหนงของโลก

บทท 3

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางเพอประกนความเสยงในการท างานกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางของไทยเปรยบเทยบกบอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ และกฎหมายใน

ตางประเทศ มาตรการทางกฎหมายคมครองแรงงานของไทยโดยเฉพาะกรณการเลกจางและการปดสถานประกอบกจการของนายจางนน เมอน ามาเปรยบเทยบกบกฎหมายทใชในตางประเทศจะท าใหทราบถงขอดขอเสย ตลอดจนสทธประโยชนตางๆ ทลกจางไดรบหลงถกนายจางเลกจางซงตามกฎหมายไทยไดก าหนดกฎเกณฑกอนการเลกจางไว เชน การบอกกลาวลวงหนาแกลกจาง การบงคบนายจางจายคาชดเชย เปนตน อนเปนหลกเกณฑและการบงคบใชตามกฎหมายซงน ามาแสดงเปรยบเทยบกบกฎหมายในตางประเทศทงระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรและระบบกฎหมายจารตประเพณ 3.1 มาตรการตามอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศและตามกฎหมายตางประเทศ การน าระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษร( Civil Law System ) หรอระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) จากประเทศทพฒนาดานกฎหมายมาปรบใชมมานานแลว ระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษร( Civil Law System ) ไดแกกฎหมายในแถบยโรปเปนสวนใหญโดยมความกาวหนาและมประวตอนยาวนาน ตงแตในอดตจนถงปจจบน มประเทศทกาวหนาส าคญไดแก สาธารณรฐเยอรมน สาธารณรฐฝรงเศสหรอสาธารณรฐฝรงเศส หรอสาธารณรฐอตาล เปนตน สวนระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) ไดแกประเทศองกฤษ หรอ สหรฐอเมรกา เปนตน 1. มาตรการตามอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศทเกยวของกบการเลกจาง อนสญญา (Convention) ขององคการแรงงานระหวางประเทศถกน ามาใชเพอใหเกดความสอดคลองกบกฎหมายไทยน นมมานานซงในป พ.ศ. 2475 ไดมพระราชบญญตวาดวยส านกงานจดหางาน พ.ศ. 2475 ขน ตอมาไดมพระราชบญญตโรงงานออกใชบงคบอกฉบบหนง

29

หลงจากนนเกดสงครามโลก ครงท 2 ขน (พ.ศ. 2484-2488) พอหลงจากสงครามโลกสนสดลงแลว ประเทศไทยในฐานะเปนสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศ ( International Labour Organization : ILO) ไดพยายามออกกฎหมายแรงงานใหสอดคลองกบแนวทางทองคการไดวางแนวทางไว ตงแตป พ.ศ. 2491 โดยกรมประชาสงเคราะห ซงตอนนนรบผดชอบดานปญหาแรงงาน โดยมกองแรงงานเปนผรบผดชอบโดยรฐบาลทกยคทกสมยพยายามปรบปรงขอกฎหมายโดยตลอด แตยงตดปญหาหลายดาน เชนปญหาดานการเมอง ดานความคดเหนดานกฎหมายแรงงาน เปนตน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงานของไทยนนไดน าแนวคดและหลกการของอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) มาปรบใช ดงน 1) มาตรการคมครองลกจางตามอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) ไดก าหนดมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศขนเพอใหประเทศสมาชกปฏบตตามในการสรางความมนคงทางสงคม เชน ในปค.ศ.1921 ไดมอนสญญาเกยวกบการวางงานหรออนสญญาฉบบท 2 (Unemployment) ในปค.ศ.1964ไดก าหนดอนสญญาเกยวกบการประกนสงคมหรอการปฏบตทเทาเทยมกน หรอก าหนดอนสญญาฉบบท118 (Equality of Treatment or Social Security) ใหบงคบใชกบประเทศสมาชก เปนตน องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) ไดใหความส าคญในหลกประกนการคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางและเปดสถานประกอบกจการของนายจาง ไดแกอนสญญาดงน (1) อนสญญา ILO ฉบบท 158 การถกเลกจางจากนายจางทไมมเหตผลเพยงพอ

การประชมของสมชชาองคการแรงงานระหวางประเทศทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนดโดยส านกงานแรงงานระหวางประเทศในวนท 2 มถนายน 1982 และไดจดตงอนสญญาขน เรยกวา Termination of Employment Convention ในป 1982 ฉบบท 158 เพอชวยเหลอลกจางจากการถกเลกจางจากนายจางทไมมเหตผลเพยงพอในการเลกจาง หรอเลกจางโดยไมเปนธรรม โดยมกองทนซงประกอบไปดวยเงนสมทบของนายจาง หรอมเงนชดเชยจากการประกนการวางงานหรอความชวยเหลอหรอรปแบบอน ๆ ของการประกนสงคมเพอชวยเหลอลกจางโดยมกฎหมายแหงชาตมาควบคมและตรวจสอบการเลกจาง

(2) อนสญญา ILO ฉบบท 102 วาดวยความมนคงทางสงคม (Social Security Minimum Standards)

30

บทบญญตของธรรมนญแหงองคการแรงงานระหวางประเทศ (The ILO Constitution) สนธสญญาสนตภาพเมองแวรซาย ขอ 427 กไดบญญตกฎเกณฑวาดวยการก าหนดมาตรฐานขนต าในการจดการประกนสงคม หรออนสญญาฉบบท102 วาดวยความมนคงทางสงคม (มาตรฐานขนต า) มผลบงคบเมอวนท 27 เมษายน ค.ศ.1955 ก าหนดใหประเทศสมาชกทใหสตยาบนตองด าเนนการจดการเรองการรกษาพยาบาล บาดเจบจากอบตเหตและเจบปวยจากการท างาน การวางงาน การประกนชราภาพ การ การประกนผลประโยชนแกครอบครว การประกนคลอดบตร ทพพลภาพ และการประกนผมชวตอย ยคแรกนบตงแตปค.ศ. 1919-1936นน องคการแรงงานระหวางประเทศไดเนนในเรองการประกนทางสงคม (Social Insurance) และยคทสองนบแตป ค.ศ.1944 ไดเนนในเรองความมนคงทางสงคม (Social Security) ในป ค.ศ.1952 ภายหลงสงครามโลกครงทสอง องคการแรงงานระหวางประเทศจงไดรบรองอนสญญาฉบบท 102 เมอวนท28 มถนายน ค.ศ.1952 วาดวยประกนสงคม(มาตรฐานขนต า)หรอความมนคงทางสงคม ในป ค.ศ. 1952 ภายหลงสงครามโลกครงทสอง องคการแรงงานระหวางประเทศไดรบรองอนสญญาฉบบท 102 วาดวยความมนคงทางสงคมซงเปนมาตรฐานขนพนฐาน 9 ลกษณะคอ ผลประโยชนดานการรกษาพยาบาล การเจบปวย การวางงาน ชราภาพ การบาดเจบเนองจาก การท างาน สวสดการครอบครว การคลอดบตร ทพพลภาพ และผยงคงมชวตอย องคการแรงงานระหวางประเทศ หรอ ILO ในป ค.ศ.1989 ไดก าหนดหลกการของการประกนสงคม ของการประกนสงคม ไวดงน การประกนสงคมจะมการบรหารทางการเงนโดยวธการจดเกบเงนสมทบ ซงโดยปกตมกมาจาก การสมทบของนายจางและลกจาง ทงนรฐจะเขาไปมสวนรวมในการจายเงนสมทบหรอเงนอดหนนอน ๆ ดวยหรอไมกได การเขามามสวนรวมในการประกนสงคมนนจะเปนลกษณะของการบงคบซงมขอยกเวนนอยมาก เงนสมทบทจายมานนจะจดตงเปนกองทนพเศษ ซงตองน าไปจายเปนประโยชนทดแทนตามทก าหนด และน าไปใชในการบรหารสวนเกนของเงนสมทบจะน าไปลงทนเพอใหกองทนมทรพยสนเพมขน สทธในการรบประโยชนทดแทนของผประกนตนขนอยกบการไดจายเงนสมทบ ทเปนไปตามเงอนไข โดยไมตองมการตรวจสอบความจ าเปน หรอการตรวจสอบรายไดแตอยางใด อตราเงนสมทบและอตราประโยชนทดแทนจะมความสมพนธกบรายไดของผประกนตนการประกนสงคมกรณเจบปวยจากการท างาน โดยทวไปจะมาจากการสนบสนนทางการเงนจากนายจางแตเพยงผเดยว โดยอาจมรฐชวยจายเงนอดหนนอกดวย

31

ประเทศสมาชกซงใหสตยาบนตอสญญาน จะตองใหความคมครองอยางนอย 3 ประเภท โดยเลอกจากการรกษาพยาบาล เงนทดแทนกรณเจบปวย ประโยชนทดแทนกรณวางงาน ชราภาพ ประสบอนตรายจากการท างาน สงเคราะหครอบครว คลอดบตร ทพพลภาพ และสงเคราะหผอยในอปการะและจะตองใหความคมครองอยางนอย 1 ประเภท โดยเลอกจากประโยชนทดแทนกรณวางงาน ชราภาพ ประสบอนตรายจากการท างาน ทพพลภาพ และสงเคราะหผอยในอปการะ ซงบคคลทไดรบการคมครองจากการประกนสงคม เชนลกจางรอยละ 50 ของจ านวนลกจางทงหมด รวมทงภรรยาและบตร หรอประชาชนทมรายไดตามทระบ โดยมอยางนอยรอยละ 20 ของจ านวนประชาชนทงหมดทอาศยอยภายในประเทศ รวมทงภรรยาและบตร หรอในกรณทประเทศสมาชกขอไดรบการยกเวนชวคราว เนองจากความไมพรอมทางดานเศรษฐกจและดานสงอ านวยความสะดวกทางการแพทย บคคลทไดรบการคมครองจากประกนสงคมคอประเภทของลกจางตามทระบ โดยจะตองครอบคลมอยางนอยรอยละ 50 ของจ านวนลกจางทงหมดในสถานประกอบ ซงม ลกจางตงแต 20 คนขนไป รวมทงภรรยาและบตร กรณวางงานประโยชนทดแทนผประกนตนอาจไดรบสทธประโยชนตามทระบไปตลอดชวงระยะเวลาทวางงาน แตระยะเวลาทไดรบอาจจ ากด เชน 13 สปดาหภายในชวง 12 เดอน หรอ 26 สปดาหภายในชวง 12 เดอน (3) อนสญญา ILO ฉบบท 108 วาดวยหนวยงานทเกยวของทลกจางมสทธรองทกข อนสญญาฉบบนไดกลาวถงหนวยงานทเกยวของทลกจางมสทธรองทกขไดหลายหนวยงาน ไดแก ศาล อนญาโตตลาการ คณะกรรมการแรงงานสมพนธ เปนตน เพอขอใหรบลกจางกลบเขาท างานหรอชดใชคาความเสยหายไดกบบรรดาผประกอบการอตสาหกรรม เปนขอบงคบส าหรบการท างาน เชนก าหนดอตราคาจางใหเหมาะสมแกสภาพความเปนอยของคนงาน หรอก าหนดเวลาท างานวนละ 8 ชวโมง หรอสปดาหละ 48 ชวโมงหรอหยดพกผอนท างานสปดาหละ 24 ชวโมง (4) อนสญญา ILO ฉบบท 168 วาดวยการสงเสรมการจางงานและการคมครองการวางงาน ค.ศ.1988 การสงเสรมการจางงานและการปองกนมใหเกดการวางงาน ประกอบกบขอแนะน าฉบบท 176 ไดแนะน าถงการประกนสงคมและกองทนส ารองเลยงชพทควรจดมขนเพอแกไขและปองกนมใหเกดการวางงานโดยไมสมครใจ อนตอเนองจากอนสญญาและขอแนะน าวาดวยการวางงาน ปค.ศ.1934 ขอแนะน าวาดวยความมนคงทางรายได ค.ศ.1944

32

ขอแนะน าฉบบท 176 ยงแนะน าประเทศสมาชกน าประกนสงคมเพอประโยชนทดแทนการวางงานมาใช หรอการชวยเหลอทางการเงนผานกองทนส ารองเลยงชพเปนตน เมอกฎหมายของประเทศสมาชกก าหนดเงอนไขทไดรบประโยชนทดแทนตามระยะเวลาทก าหนด ซงระยะเวลานไมควรเกนระยะเวลาทจ าเปนเทานน สมาชกแตละประเทศควรพยายามทจะปรบปรงระยะเวลาการรบผลประโยชนใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมแตละอาชพของคนงาน ถากฎหมายของประเทศสมาชกจดใหมการจายประโยชนทดแทนในกรณทมการวางงานเตมท ควรเรมจากสนสดระยะเวลารอรบผลประโยชนดงกลาวไมควรเกน 7 วน (มาตรา 18) (5) อนสญญา ILO ฉบบท 44 เรอง หลกประกนการวางงาน องคการแรงงานระหวางประเทศนมบทบาทส าคญในการก าเนดหรอพฒนากฎหมายแรงงานหรอกฎหมายเกยวเนองกบแรงงานของประเทศตางๆ โดยท าในรปแบบอนสญญา (Convention) และขอแนะน า (Recommendation) เพอเปนหลกประกนการวางงานของลกจาง ตามอนสญญาจากกการประชมขององคกรแรงงานระหวางประเทศ เมอวนท 23 มถนายน ค.ศ.1934 และไดตดสน ขอเสนอตางๆ ทเกยวกบการประกนภย การวางงานและรปแบบเพอบรรเทาการวางงาน แตอนสญญาฉบบนไมครอบคลม อาชพประมงอาชพแรงงานเกษตรกรรม (ขอ4) ซงอนสญญาฉบบนมงเนนประโยชนจากการถกเลกจางของลกจาง สทธทจะไดรบเงนชดเชยของลกจาง เงนตอบแทน โดยมคณะกรรมการทมอ านาจ ตามอนสญญานตดสนขอพพาทเรองเงนตอบแทนหรอเงนชดเชย อนสญญาILO ฉบบท 44 หรอ Unemployment Provision Convention 1934 (No. 44) โดยการประชมขององคกรแรงงานระหวางประเทศ เมอวนท 23 มถนายน ค.ศ.1934 โดยมมาตราและขอก าหนดไวใหแตละประเทศสมาชกซงไดลงสตยาบนรบรองอนสญญา เพอคงรปแบบการประกนใหกบผถกเลกจางโดยไมสมครใจ รวมทงกรณอนๆทอนสญญานปรบใชได ขอทเปนสาระส าคญไดแกขอ1. แตละสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศทใหสตยาบนรบรองอนสญญานในการรกษารปแบบการสรางความมนใจใหแกบคคลทวางงานโดยไมไดตงใจและผซงอนสญญานก าหนด รปแบบในลกษณะ แบบประกนภยภาคบงคบหรอรปแบบประกนภยภาคสมครใจ โดยทเงอนไขของผถกเลกจางควรจะไดรบคาตอบแทนและเงนคาชดเชยตามระเบยบขอบงคบ หรอตามกฎหมาย อนสญญานใชไดกบทกคนทเปนแรงงานทไดรบคาจางหรอเงนเดอน อนสญญานใชไมไดกบลกเรอชาวประมงทะเลหรอแรงงานเกษตร กรณการวางงาน การยอมรบตามอนสญญานเปนหลกประกนในเรองเงนตอบแทนหรอเงนชดเชยส าหรบผถกเลกจางโดยไมสมครใจนน โดยองคกร

33

ประกนภยการวางงาน สทธทไดรบผลประโยชนหรอคาเผออาจมการจ ากดในระยะเวลาระยะเวลาทไมปกตอาจนอยกวา 156 ว นท าการตอปแตไมควรนอยกวา 78 ว นท าการตอป (ขอ 11) ประเทศสมาชกควรท าตามหลกการและกฎเกณฑ ในประเทศซงบงคบท าประกนภยการวางงาน ตามหลกอนสญญาฉบบท 44ของ ILO เชน ความพยายามจายคาชดเชยภายในระยะเวลาทผ รองจ าเปนตองใช (ขอ7) สวนเงนชวยเหลอเพอบรรเทาการวางงานควรเตรยมเพออ านวยความสะดวกใหสามารถกลบมามงานท าเหมอนเดม(ขอ12) และเงนส ารองควรถกก าหนดใหเฉพาะตวแทนทระบไวในกรมธรรมประกนภย (ขอ15) ประเทศทบงคบหรอใหสมครใจ ในการท าประกนภยการวางงาน อยในการปฏบตงานองคประกอบของรปแบบการชวยเหลอ ควรถกรกษาใหครอบคลมถงบคคลทใชสทธของเขาเพอผลประโยชน และรวบรวมกรณศกษาทยงไมไดใชสทธเรยกรองผลประโยชน รปแบบนควรตองแตกตางจากกการจดการตามปกต เพอบรรเทาความเสยหาย การประกนการวางงานตองอยภายใตสญญาจางงานและสญญาทดลองงานและสญญาจางชวคราว จนกระทงเขาอายครบเกษยน ประเทศทท าสตยาบนไดแก Algeria Bulgaria Cyprus Djibouti France Ireland Italy Netherlands New Zealand Norway Peru Spain Switzerland United Kingdom ซงเหนไดวามประเทศเขารวมเปนสมาชกนอยมาก สวนอนสญญาอนทนาสนใจ ไดแก อนสญญาขององคการระหวางประเทศ ฉบบท 173 วาดวยการคมครองการเรยกรองของลกจางในกรณนายจางไมสามารถช าระหนไดหรอไมสามารถจายคาชดเชยใหกบลกจางได ดงนนจงตองมหลกการคมครองสทธเรยกรองของลกจางโดย Guarantee Institution ซงมหนาทค มครองคาจางไมนอยกวา 8 สปดาหกอนนายจางลมละลาย คาจางในแบบตางๆ ตามระยะเวลาก าหนด และคาชดเชย สวนขอแนะฉบบท 180 วาดวยการคมครองการเรยกรองของลกจางในกรณนายจางลมละลายนน ท าใหลกจางอาจไมไดรบการชดเชยจากกองทน อกทงเสนอใหมการจดตงสถาบนรบประกนผลประโยชนลกจางดวย โดยองคการแรงงานระหวางประเทศ แนะน าใหสมาชกไดจดตงการคมครองสทธเรยกรองของลกจางโดยทเรยกวา Guarantee Institution โดยการทนายจางองคการแรงงานระหวางประเทศ หรอไมสามารถประกนไดวาบรมสทธของลกจางจะไดรบการช าระหน ดงนนเพอใหการช าระหนเปนไปโดยดวนโดยไมตองรอจนกวาคดจะถงทสดวาดวยการคมครองการเรยกรองของลกจางในกรณนายจางปดสถานประกอบการ เชนใหมการคมครองสทธเรยกรองของลกจางโดยสถาบนประกน (Guarantee Institution) เปนกองทนทมหนาทช าระคาจางตามสทธเรยกรองของลกจางทมตอนายจางอนเกดจากการท างานหากการจายไมสามารถกระท าไดโดยนายจางอนเนองจากนายจางปดสถานประกอบการ (อนสญญา ฉบบท 173 )

34

ดงนน ก าหนดขอเรยกรองของลกจางทเกดจากการท างานของลกจางทไดท าใหตองไดรบการคมครองในการไดรบช าระหนโดยสถานบนประกน (Guarantee Institution) เพอลกจางจะไดรบคาจางทคางช าระอยางแนนอนจากสถานบนประกนทจดตงขนโดยกฎหมาย ขอบงคบ หรอ แนวปฏบตของแตละประเทศ เพอการจายคาชดเชยแกคนงานตอการสนสดการจางงาน 2) มาตรการคมครองลกจางของไทยเทยบเคยงกบอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ กฎหมายไทยเทยบเคยงไดน าหลกการของอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization : ILO) มาปรบใช เปรยบเทยบไดดงน (1) พระราชบญญตคมครองแรงงานกบแนวทางของอนสญญาทน ามาปรบใช แนวทางพจารณาจาก ฉบบท 100 วาดวยคาตอบแทนทเทาเทยมกนซงท างานมคาเทากน, ฉบบท 127 วาดวย น าหนกสงสด ทอนญาตใหคนงานคนหนงแบกหามได 26 ฉบบท 132 วาดวยวนหยดพกผอนประจ าปโดยไดรบคาจาง ฉบบท 138 วาดวยการก าหนดอายขนต าของลกจางในการท างาน ฉบบท 111 วาดวยเรองการเลอกปฏบต ฉบบท 158 วาดวยการเลกจาง ฉบบท 131 วาดวยการก าหนดคาจางขนต า (2) พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 (แกไขเพมเตม พ.ศ. 2534) กบแนวทางของอนสญญาน ามาปรบใช แนวทางพจารณาจากอนสญญาฉบบท 87 วาดวยเสรภาพในการสมาคมและการคมครองสทธในการรวมตวกน ฉบบท 98 วาดวยสทธในการรวมตวและการเจรจาตอรอง อนสญญาฉบบท 135 วาดวยการคมครองและอ านวยความสะดวกใหแกผ แทนของลกจางในสถานประกอบการและขอแนะฉบบท 130 วาดวยการพจารณาและยตขอรองทกขในสถานประกอบการ (3) พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดในศาลแรงงาน พ.ศ. 2522 กบแนวทางของอนสญญาน ามาปรบใช แนวทางพจารณาจากอนสญญา ฉบบท 154 วาดวยการเลกจางโดยนายจางเปนผรเรม (4) กฎหมายประกนสงคม กบอนสญญาเทยบเคยงได ดงน แนวทางพจารณาจากอนสญญาฉบบท 102 วาดวยการก าหนดมาตรฐานขนต าในการจดการประกนสงคม ฉบบท 44 วาดวยประโยชนทดแทนของผวางงาน ฉบบท 122 วาดวย

26 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน ,พมพครงท4 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2550).

35

ประโยชนทดแทนในเรองเจบปวย ฉบบท 128 วาดวยสทธประโยชนในกรณชราภาพ ฉบบท 130 วาดวยสทธประโยชนในการรกษาพยาบาลและเจบปวย ส าหรบประเทศไทยไดจดการด าเนนการระบบประกนสงคมเปน 2 กองทน คอ กองทนประกนสงคมและกองทนเงนทดแทน

2. มาตรการกฎหมายในระบบลายลกษณอกษร (Civil Law System) ตามกฎหมาย ตางประเทศ กฎหมายคมครองลกจางในระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรไดเกดขนในสาธารณรฐเยอรมนโดยน าระบบประกนสงคม (Social Insurance System) บนพนฐานแนวคดทวา ประชาชนพงรฐ รฐพง ประชาชน จดตงขนเมอป ค.ศ.1883 บนพนฐานสงคมขณะนน จ าเปนทรฐตองรวบรวมอาณาจกรตางๆทกระจดกระจายเขาดวยกน ปรบปรงพนฟประเทศ การเพมขนประชากรทตองกนความมนคง การพฒนาอตสาหกรรม ผลการปฏวตอตสาหกรรม โดยตราเปนกฎหมาย เชน กฎหมายประกนการเจบปวย (Sickness Insurance Law 1883) กฎหมายประกนอบตเหต (Accident Insurance Law 1884) กฎหมายความมนคงชราภาพและทพพลภาพ (Reich Insurance Old Age Security Act 1889) ประมวลกฎหมายประกนสงคมแหงจกรวรรดไรซ (Reich Insurance Order 1911) ซงประมวลกฎหมายฉบบนขยายไปสผประกอบวชาชพอสระและแรงงงานภาคเกษตร 27

มาตรการคมครองลกจางในสาธารณรฐฝรงเศสและมาตรการคมครองลกจางในประเทศญปนซงเปนระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรมรายละเอยดดงน 1) มาตรการคมครองลกจางในสาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐฝรงเศสไดมการปฏวตอตสาหกรรมขนนบตงแตหลงสงครามโลกครงท 1 (ค.ศ. 1919) จนกอใหเกดองคการแรงงานระหวางประเทศ ( International Labour Organization) หรอ ILO จดตงทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนดเมอวนท 11 เมษายน ค.ศ. 1919 ซงถอเปนสวนหนงขององคการแรงงานระหวางประเทศ คอ การก าหนด และรบรองมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศ 28 สาธารณรฐฝรงเศสมระบบชวยเหลอกนเรยกวาเปนการประกนสงคมหรอมการจดตงกองทนดานแรงงานในปค.ศ.1930 จนถงปค.ศ.1945 ไดมการปรบปรงประกนสงคมขน

27 ไพศษฐ พพฒนกล, “ กฎหมายแรงงานในตางประเทศ, ” วารสารกฎหมาย, คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,เลม15,ปท4,น.24,2(พฤษภาคม 2517). 28 สดาศร วศวงศ, ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณ, 2545), น.13.

36

ตอมากฎหมายสาธารณรฐฝรงเศสไดมการผานกฎหมาย ค.ศ.1973 กรณไดเกดวกฤตพลงงานชวงป ค.ศ.1973 วาดวยการเลกจางเพอเปนการปกปองลกจางจากการใชอ านาจเลกจางตามอ าเภอใจของนายจาง กฎหมายฉบบนเปนการเปลยนแปลงหลกเกณฑเกยวกบการเลกจางในขนมลฐาน ตอมาเมอเกดปญหาเศรษฐกจซงน าไปสความยงยากอยางทสดในป ค.ศ.1974 ไดมบทบญญตของกฎหมาย ลงวนท 3 มกราคม ค.ศ.1975 (Law of January 3 rd, 1975) เกยวกบการเลกจางดวยเหตผลทางเศรษฐกจเพอเปนการอดชองวางของกฎหมายป ค.ศ.1973 การเลกจางทไมเปนธรรมตามกฎหมายฝรงเศส ซงการปฏรปกฎหมายในป ค.ศ.1973 ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงทส าคญในเรองของการเลกจางลกจางไวอย 2 ประการ คอ ไดมการก าหนดขนตอนวธการในการเลกจางลกจางไว และก าหนดใหการทนายจางเลกจางลกจางตองมสาเหตอนเปนความจรงและสมควรสดทายองคการรวมมอทางเศรษฐกจแหงยโรปมหลกการรวมใหปฏบตเมอ 17 กมภาพนธ ค.ศ.1975 เกยวกบการเลกจางหรอปดกจการของนายจางดวย มาตรา 321-329 แหงประมวลกฎหมายแรงงานสาธารณรฐฝรงเศส มหลกเรองนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปไดและตองปดสถานประกอบการ จนตองเขาสกระบวนการของศาล นายจางตองรบเปดประชมกรรมการสถานประกอบการหรอตองเปดสภาตวแทนลกจาง (Representants Personnel) เพอใหทราบวานายจางก าลงจะเลกจางและนายจางตองยนค ารองเรองลมละลายแจงใหคณะกรรมการโรงงานของตนทราบโดยทนทโดยไมตองขออนญาตฝายปกครองในการเลกจาง แตเมอมการเลกจางแลวตองแจงตอฝายปกครอง และฝายปกครองตองตรวจสอบวาเหตการณเลกจางของนายจางอางนนเปนจรงการเลกจางนนตองค านงถงครอบครวลกจาง อายงานลกจาง และความช านาญงานดวย ศาลสาธารณรฐฝรงเศสไดใชดลยพนจพจารณาคด เพราะพฤตกรรมในความผดมอยแตกตางกนมาก กอใหเกดความผดหลายลกษณะซงศาลไดพจารณาโดยปรบใชกฎหมายเขากบขอเทจจรงโดยศาลก าหนดความผดออกเปน 4 ระดบ คอ ความผดเลกนอย ความผดสมควร ความผดรายแรง และความผดรายแรงมาก โดยความผดเลกนอยไมเปนเหตทจะเลกจางได ความผดสมควร นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนา จายคาชดเชยหรอคาเสยหายทเกดขน สวนความผดรายแรง และความผดรายแรงมาก ท าใหนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนาและไมตองจายคาชดเชยหรอคาเสยหายใดๆ ทงสน ซงความผดรายแรงอาจสรปออกเปนนยามไดวา ความผดรายแรงไวโดยความผดทภายใตสภาพการณทความผดนนไดเกดขนบวกกบลกษณะการกระท าของลกจางแลว เปนเรองทเปนไปไมไดทจะยงคงใหลกจางท างานอยตอไปในชวงระยะเวลาบอกกลาว นายจางและลกจางอาจมขอตกลงรวมกนใหสทธนายจางเลกจางลกจางได แตศาลกตรวจสอบไดวาเหตทเลกจางนนสมควร

37

หรอไม ในกรณทมขอตกลงหรอสญญาเกยวกบการจางซงไดก าหนดวธการอยางใดใหด าเนนการกอนมการเลกจางซงหากนายจางไมปฏบตตามวธการทก าหนดนนกถอวา การเลกจางนนเปนการกระท าทไมถกตองตองจายคาชดเชยตามกฎหมาย กฎหมายในภาคพนยโรปใน ป ค.ศ.1975 ไดก าหนดคาชดเชยกรณลกจางถกเลกจางเพอเปนการคมครอง แตไมไดหามการเลกจาง แตจะเปนหลกประกนไมใหการเลกจางอยางไรสาเหตอนสมควร กฎหมายจะตองตรวจสอบถงสาเหตทางเศรษฐกจในกจการนนเสยกอนวาถกตองตามความเปนจรงหรอไม และการปรกษาหารอ การประชมแกไขเรองการเลกจางทางเศรษฐกจ เปนการเลกจางดวยเหตผลเนองจากการปรบระบบระเบยบโครงสรางของสถานประกอบการ หรอจากภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจ เชน การทนายจางปะสบภาวะขาดทน หรอจ าเปนตองยบเลกกจการทงหมดหรอแผนก เปนตน กฎหมายคมครองแรงงานของสาธารณรฐฝรงเศส ไดน ากฎหมายประกนสงคมมาใชในรปของการประกนชราภาพ ประกนอบตเหตในการท างานและประกนการเจบปวย ในชวงนยงไมมกฎหมายประกนสงคม รฐเปนผใหความชวยเหลอในปค.ศ. 1930 มกฎหมายประกนสงคมออกมาบงคบใช หลงป ค.ศ. 1945 โดยมหลกเกณฑส าคญ ดงน ระบบการประกนสงคมของสาธารณรฐฝรงเศส เปน 3 สวน ซงอยในความควบคมของกระทรวงสาธารณสข คอ การประกนชราภาพ การประกนการเจบปวย รวมทงอบตเหตในการท างานและประกนครอบครว โดยมรายละเอยดดงน (1) การประกนชราภาพ เปนระบบทรฐใหเอกชนจดท าเอง เชนเดยวกบระบบประกนสงคมอนๆ รฐจะใหการชวยเหลอทางดานการเงนประมาณรอยละ 40 ของงบประมาณดานประกนสงคมแตละปสวนใหญมงชวยเหลอดานสรางทอยอาศยคนชรา นอกนนเปนฝายนายจางประมาณรอยละ 8.20 ของเงนเดอนและลกจาง ประมาณรอยละ 4.70 ของเงนเดอน ในป ค.ศ.1945 (2) การประกนความเจบปวย และอบตเหตในการท างาน ระบบประกนความเจบปวยของฝรงเศสแบงไดเปน 2 สวน คอ ฝายคมครองความเจบปวยและฝายประกนความเจบปวยโดยแบงออกไดเปน 4 แผนก ดวยกนคอ แผนกผปวยและโรงพยาบาล แผนกกฎหมาย แผนกความสมพนธดานอาชพ แผนกผทไมไดอยในขายลกจาง เชน เกษตรกร การจายคาทดแทนดานผปวยน ฝายนายจางเปนฝายจายเชนเดยวกนประมาณรอยละ 8.95 ของเงนเดอนรวมของนายจาง สวนฝายลกจางไมตองจาย ในฝรงเศส ผทเจบปวยทงผมเงนเดอน

38

และไมมเงนเดอนสามารถเบกคายา คารกษาพยาบาลไดโดยจายเงนลวงหนา และท าใบเสรจไปเบกในภายหลง (3) การประกนครอบครว คอ เปนระบบชวยเหลอทเดมทนายจางจะจายหรอไมจายคาทดแทนใหกบครอบครวของลกจางทมลกมากเปนไปตามใจชอบ แตภายหลงไดมการกอตง ธนาคารสงเคราะหครอบครวแหงชาตขนแลว ไดก าหนดใหฝายนายจางเปนผจายเงนทดแทน จ านวนน โดยหกจากเงนเดอนเขากองทนประกนสงคม ประมาณรอยละ 8 ของเงนเดอน ตามกฎหมายสาธารณรฐฝ รง เศสมผ แทนลกจางทวไปหรอผ แทนลกจางในคณะกรรมการโรงงาน (Work’s council) ซงอาจมจ านวนลกจางตามขนาดสถานประกอบกจการขนาดเลกจนถงขนาดใหญ โดยมลกจางตงแต 50 คนขนไป เชนในสถานประกอบกจการทมลกจาง 100 – 399 คน มตวแทนได 5 คน ,ในสถานประกอบกจการทมลกจาง 1,000 – 1,999 คน มตวแทนได 8 คน เปนตน ในเรองของการเลกจางลกจางมขนตอนก าหนดไว 2 ประการ คอ ไดมการก าหนดขนตอนวธการในการเลกจางลกจางไว และก าหนดใหการทนายจางเลกจางลกจางตองมสาเหตอนเปนความจรงอนสมควรและถอหลกการในความรวมมอทางเศรษฐกจแหงยโรป เกยวกบการเลกจางหรอปดกจการของนายจางดวย ตามกฎหมายไทยน น ปญหากรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการ โดยทวไปนายจางมอ านาจเดดขาดในการสงปลดออกหรอเลกจางลกจางได ซงลกจางไมมสวนรวมตรวจสอบหรอปองกนยบย งค าสงของนายจางได ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นนกไมไดมขอหามอยางชดเจนหรอการตรวจสอบหรอยบย งนายจางตามกฎหมายทบญญตขน ดงนนนายจางมสทธเลกจางลกจางไดโดยลกจางมสทธฟองรองตอศาลเพอเรยกคาชดเชยไดเชนกน ตามแนวทางตดสนของศาลไทยเทยบเคยงกฎหมายของฝรงเศสไดวา เมอนายจางเลกจางโดยใชวธใดตามขางตน นายจางมสทธเลกสญญา (เลกจาง) ไดฝายเดยวโดยไมจ าตองไดรบความยนยอมหรอตกลงจากลกจางกตาม แต การเลกจางมผลตอเมอนายจางทใชสทธเลกจางไดแสดงเจตนาหรอบอกกลาวใหลกจางไดรบทราบ และการเลกจางยอมมผลทนทนบแตฝายนนไดทราบการแสดงเจตนาหรอการบอกกลาวนน ตามกฎหมายไทยนนมไดกลาวถงการเลกจางและปดสถานประกอบกจการเปนการเฉพาะ แตมหลกกฎหมายวาดวยการเลกจางเทานน 2) มาตรการคมครองลกจางในประเทศญปน

39

กฎหมายแรงงานของประเทศในแถบเอเชยทพฒนาแลวและไดรบการยอมรบวาสามารถดแลความคมครองลกจางกรณการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางไดอยางมประสทธภาพไดแก ญปน สาธารณรฐสงคโปร ซงญปนไดมหลกการในเรองระบบประกนการจางงานมาใช รวมถงหลกการการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจาง รวมไปถงเรองคมครองการวางงานทเปนประโยชนตอลกจางอยางมาก สวนสาธารณรฐสงคโปร ม กฎหมายคมครองแรงงาน (Employment Act) และกฎหมายการประกนทางสงคมซงเปนกองทนเดยวซงใหความคมครองลกจางอยางครอบคลมและไดรบการยอมรบจากนานาชาต จงควรศกษากฎหมายแรงงานของประเทศในแถบเอเชยทพฒนาแลว การคมครองแรงงานในญปน การคมครองแรงงานในญปนกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการนน การบรหารงานและก ากบดแลโดยกระทรวงแรงงานซงมหนวยงานทเรยกวา Employment Insurance Division และหนวยงานทองถนทเรยกวา Perfectural Division Responsible for Employment Security และPublic Employment Security Office จดการเรองประกนความมนคงในการท างานโดยบงคบใชกฎหมายกบลกจางหรอบคคลทท างานมาแลวในกจการทวไป ภาคอตสาหกรรม พาณชยกรรม หรอเกษตรกรรม รวมทงค มครองลกจางทมการจางงานเปนรายเดอนหรอรายวน อยางไรกตามสถานประกอบการทอยในขายการไดรบความคมครอง ตองเปนสถานประกอบการทมลกจางตงแต 5 คนขนไป ในการคมครองแรงงานเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางมพระราชบญญตมาตรฐานแรงงาน ปค.ศ.1947 มหลกการใหความคมครองแรงงานเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจาง กฎหมายญปนไดก าหนดกฎเกณฑการเลกจางไว แตมบางกรณทนายจางไมจ าเปนตองบอกเลกลกจาง ในกรณทเกดภยพบตตามธรรมชาตหรอเหตอนอนใดอนไมอาจหลกเลยงได อนเปนการชวยนายจางในการลดภาระคาใชจายในกรณไมไดเกดจากความผดของนายจาง ในการคมครองประโยชนทดแทนกรณวางงานจดอยในระบบการประกนสงคม หรอทเรยกวา Social Insurance System กลาวคอ ใหผทเขารวมโครงการหรอผมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณวางงาน มสวนรวมในการชวยเหลอตนเองและผอนเปนการประกนความมนคงในการท างาน ( Employment Insurance System ) อนเปนหลกการทส าคญประการหนงของระบบการประกนสงคม ดงหวขอทแยกศกษาดงน (1) การเลกจางและปดสถานประกอบกจการของประเทศญปน

40

หลกการเลกจางของประเทศญปนนน ก าหนดวาเมอนายจางตองการเลกจางลกจางนน นายจางตองบอกกลาวลกจางลวงหนาเปนเวลาไมนอยกวา 30 วน 29 ในกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนาหรอบอกกลาวไมครบตามทกฎหมายก าหนดไว ใหนายจางจายเงนเทาจ านวนคาจางโดยเฉลยเปนจ านวน 30 วน ขอยกเวนกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนา กรณกจการของนายจางประสบปญหาตางๆ เชน ขาดเงนทนหมนเวยน ภยธรรมชาต เศรษฐกจตกต า หรอกรณปญหาจากลกจางมระยะเวลาท างานไมถง 14 วน ลกจางเปนลกจางทท างานไมครบ 2 เดอน ลกจางทท างานตามฤดกาล แตมระยะเวลาท างานไมถง4 เดอนหรอลกจางเปนลกจางทท างานรายวน แตระยะเวลาท างานไมครบ 1 เดอน เปนตน กรณลกจางซงเปนผประกนตนตามระบบการประกนภยการจางงานนน หากวางงานตองตดตอส านกงานจดหางานทเรยกวา Employment Security Office หลกการเลกจางของประเทศญปนนน ก าหนดวาเมอนายจางตองการเลกจางลกจางนน นายจางตองบอกกลาวลกจางลวงหนาเปนเวลาไมนอยกวา 30 วน 30 ตามหลกกฎหมาย Labour Standard Law 1947 ก าหนดไวในมาตรา 20 และมาตรา 21 ก าหนดใหลกจางรายเดอนซงมอายงาน 2 เดอนขนไป ตองบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 1 เดอน สวนลกจางประเภทอนหรอลกจางทดลองงานตองบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 14 วน ในกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนาหรอบอกกลาวไมครบตามทกฎหมายก าหนดไว ใหนายจางจายเงนเทาจ านวนคาจางโดยเฉลยเปนจ านวน 30 วนหรอกวานน หรอเฉลยตามจ านวนวนทบอกกลาวไมตามจ านวนเวลาทก าหนดไวหรอตองจายเงนทดแทนเทากบคาจางตามระยะเวลาทตองบอกกลาว กรณทนายจางไมจ าเปนตองบอกเลกลกจาง เชนในกรณทเกดภยพบตตามธรรมชาตหรอเหตอนอนใดอนไมอาจหลกเลยงได อนเปนการชวยนายจางในการลดภาระคาใชจายในกรณไมไดเกดจากความผดของนายจาง ขอยกเวนกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนา กรณอนเชน กรณทกจการของนายจางประสบปญหาตางๆ เชน ขาดเงนทนหมนเวยน เศรษฐกจตกต า หรอกรณปญหาจากลกจาง เชน ลกจางมระยะเวลาท างานไมถง 14 วน ลกจางเปนลกจางทท างานไมครบ 2 เดอน ลกจางทท างานตามฤดกาล แตมระยะเวลาท างานไมถง 4 เดอน ลกจางเปนลกจางทท างานรายวน แตระยะเวลาท างานไมครบ 1 เดอน เปนตน เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายสาธารณรฐเยอรมนไดใชระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษรหรอ Civil Law System แบบเดยวกบประเทศญปน โดยมหลกการในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการในกฎหมายคมครองลกจางจากการบอกเลกจาง (Kundigungsschutz) ในป

29 Labour Laws of Japan. Chapter 2. Labour Contract Acticle 20.

30 Labour Laws of Japan. Chapter 2. Labour Contract Acticle 20, Acticle 21.

41

ค.ศ.1951 ก าหนดวา การเลกจางลกจางตองแจงใหเจาหนาทแรงงานทองถนทราบลวงหนา ซงเจาหนาทมสทธยบย งหรอออกค าสงหามเลกจางชวคราวได 31 (2) กฎหมายคมครองการวางงานของประเทศญปน ประเทศญปนมกฎหมายคมครองการวางงาน ( The Employment Insurance Law,No.16 ) ซงมบญญตไวเพอคมครองคนวางงานในปค.ศ.1974 เพอชวยเหลอแกลกจางทวางงานโดยนายจางรวมสมทบเงน หรอเงนชวยเหลอระหวางการฝกอบรมและคาทพกอาศยหรอเงนชวยเหลอกรณบาดเจบหรอเจบปวยในระหวางวางงานซงการประกนการวางงานของญปนเปนสวนหนงของการประกนสงคม โดยมระบบทเรยกวา Social Insurance System กลาวคอ ผมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณวางงาน ส าหรบโครงการประกนการวางงานทจดท าขนนน เรยกวา ระบบประกนความมนคงในการท างาน (Employment Insurance system) 32 กฎหมายคมครองการวางงาน ( The Employment Insurance Law ) ไดบงคบใชประโยชนทดแทนกรณวางงานเพอประกนความมนคงในการท างาน ใชบงคบกบลกจางหรอบคคลทท างานมาแลวในกจการทวไปทกประเภท ไมวาจะเปนภาคอตสาหกรรม พาณชยกรรม หรอเกษตรกรรม และคมครองลกจางทมการจางงานเปนรายเดอนหรอรายวน อยางไรกตามสถานประกอบการทอยในขายการไดรบความคมครอง ตองเปนสถานประกอบการทมลกจางตงแต 5 คนขนไป (3) การรบสทธประโยชนทดแทนกรณวางงานนนผประกนตนไดรบประโยชนทดแทน

ตอเมอไดสงเงนสมทบมาแลว อยางนอย 6 เดอน ภายในระยะเวลา 12 เดอนสดทายกอนการวางงาน

และบคคลดงกลาวตองเปนลกจางทไดท างานมาแลว และตองวางงาน โดยผประกนตนหรอลกจาง

ผวางงาน ทมอายปกต หรอมอายไมเกน 65 ป ไมเปนผทพพลภาพ และงานทท ากอนวางงานเปนงาน

ประจ ารายเดอน ซงประโยชนทดแทนกรณนประกอบดวยเงนทดแทนการขาดรายไดและเงนยงชพ

ระหวางฝกอาชพ สวนเงนทดแทนการขาดรายได ก าหนดใหจายเปนรายวน เปนจ านวนรอยละ 60

รอยละ 80 ของคาจาง โดยมการก าหนดคาจาง ขนต าและขนสงทจะใชในการค านวณไว คอ ขนต า

3,960 เยนตอวน ขนสงสด 9,560 เยนตอวน แตหากเปนลกจางทท างานตามฤดแลว คาจางขนต าสด

31 ไพศษฐ พพฒนกล, “ การคมครองลกจางในกรณเลกจาง,” วารสารแรงงาน เลม11,ปท5,น.4,2(กนยายน 2524). 32 International Labour Office, Japan : Employment Insurance Labour Law Documents (Geneva : ILO, 1995).

42

ทก าหนดใหน ามาใชในการค านวณเทากบ 2,390 เยนตอวน ทงน ประโยชนทดแทนจะจายใหทกๆ 4

สปดาห ส าหรบระยะเวลาในการจายเงนทดแทนการขาดรายได สามารถแยกพจารณาได 2 กรณคอ

ก. ในกรณทลกจางผประกนตนมอายไมถง 60 ป ระยะเวลาในการจายประโยชน

ทดแทนการขาดรายไดตองเปนไปตามหลกเกณฑดงน

หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 5 ป มสทธไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 180 วน หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 5 ป แตนอยกวา 10 ป มสทธไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 210 วน หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 10 ป แตนอยกวา 20 ป มสทธไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 240 วน หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 20 ปขนไป มสทธไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 300 วน ข. กรณผวางงานสงอาย ผประกนตนทจะไดรบสทธประโยชนทดแทนนน ตองเปนผวางงานสงอาย ทเคยท างานอยกอนเกษยณอาย หรอกอนอาย 65 ป และพอมอาย 65 ปแลว กยงคงท างานอยตอไป ในกรณทลกจางผประกนตนมอายตงแต 60 ปขนไป แตไมถง 65 ป ระยะเวลาในการจายประโยชนทดแทนการขาดรายไดตองเปนไปตามหลกเกณฑดงน หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 5 ป จะไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 240 วน หากบคคลนนจายเงนสมทบมานอยกวา 5 ปขนไป จะไดรบเงนทดแทนการขาดรายไดเปนระยะเวลา 300 วน ผทตองจายเงนสมทบเขากองทนดงกลาว ไดแก นายจาง ลกจาง และรฐบาล โดยลกจางหรอผประกนตนตองจายเงนสมทบรอยละ 0.55 ของอตราเงนเดอนตนเอง แตหากเปนลกจางทท างานตามฤดกาลหรอคนงานกอสราง ตองจายเงนสมทบรอยละ 0.65 ของอตราเงนเดอนตนเองส าหรบนายจางนนตองจายเงนสมทบรอยละ 0.9 ของอตราเงนเดอนของลกจาง แตหากเปนลกจางทท างานตามฤดกาลหรอคนงานกอสราง นายจางตองจายเงนสมทบรอยละ 1.0 - 1.1 ของอตราเงนเดอนของลกจาง ค. กรณลกจางรายวน

43

ผประกนตนทจะไดรบสทธประโยชนทดแทน ตองเปนลกจางรายวน ตามประเภททกฎหมายก าหนดไวเทานน และตองเปนผทไดจายเงนสมทบเขากองทน เปนจ านวนและระยะเวลาตามทก าหนดไวเชนกน ผทตองจายเงนสมทบเขากองทนดงกลาว ไดแก ลกจาง นายจาง และรฐบาล โดยนอกจากลกจางรายวนตองจายเงนสมทบเขากองทนดงกลาวตามหลกเกณฑในการจายเงนสมทบในกรณปกตแลว ยงตองจายเงนสมทบในระบบแสตมปเปนการเพมเตมอกดวย ทงนเนองมาจากลกจางรายวนมโอกาสวางงานสงกวากรณปกต ในระบบแสตมปนน ลกจางจะถกแบงออกเปน 4 ชน ตามคาจางรายวนทตนไดรบ และลกจางในชวงชนท 1,2,3, และ 4 จะตองจายเงนสมทบในรปแบบของแสตมปตามมลคาทไดก าหนดไว มลคาของเงนสมทบในระบบแสตมปน ลกจาง และนายจาง จะแบงกนรบภาวะในสดสวนทเทากน การแบงชนลกจางตามระดบคาจางจะใชเปนเกณฑในการพจารณาการจายประโยชนทดแทนดวย ง. กรณลกจางระยะสน ลกจางระยะสนทไดรบสทธประโยชนทดแทน ตองเปนลกจางตามประเภททกฎหมายก าหนดไว เชน ลกจางตามฤดกาล เปนตน นอกจากน บคคลหรอลกจางดงกลาวตองเขาเปนผประกนตนเปนระยะเวลาตามก าหนดไว ผวางงานหรอผมสทธไดรบประโยชนทดแทนทมความประสงคขอรบสทธประโยชน

ทดแทนตองยนค ารองขอรบสทธประโยชนทดแทน ณ. ส านกงานความมนคงในการจาง โดยตองมา

รายงานตวทกๆ 4 สปดาห นบจากวนทวางงาน นอกจากนน หากการไดรบประโยชนทดแทนเปน

ผลมาจากการแสดงขอความอนเปนเทจ บคคลผมสทธไดรบประโยชนทดแทนยอมสญเสยสทธใน

การรบประโยชนทดแทนนนทงหมดหรอเพยงบางสวน และอาจถกเรยกใหคนในสวนทรบไปแลว

อกดวย

(4) การจายสมทบเขากองทนประกนการวางงาน ในสวนการบรการพเศษตางๆ เพอสงเสรมการจางงานนน ถอเปนหนาทของนายจางฝายเดยว ดงนน นายจางจงตองจายเงนสมทบ ในกรณนอกประมาณรอยละ 0.35 - 0.45 ของคาจาง ส าหรบกรณของรฐบาลนน รฐบาลตองจายเงนสมทบเขากองทนเพอประกนความมนคงในการท างานประมาณรอยละ 25 ของตนทนในการจายประโยชนทดแทน และการบรหารงานในแตละป นอกจากน รฐบาลอาจจายใหอก 1ใน 3 ของจ านวนเงนทขาดดวย

44

ลกจางทมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณวางงานไมวากรณใดกตาม ตองมคณสมบตตองเปนผทมความสามารถในการท างาน และพรอมทจะท างานกลาวคอ เปนผทมความสามารถทสามารถท างานได และมความเตมใจในการเรมท างานใหม ดงนน หากผมสทธไดรบประโยชนทดแทนปฏเสธงาน ทเหมาะสมทเสนอใหโดยส านกงานความมนคงในการจางงาน บคคลนนยอมถกตดสทธในการรบสทธประโยชนทดแทนเปนระยะเวลาตามทกฎหมายก าหนด แตอยางไรกตาม หากงานทเสนอใหมลกษณะทไมเหมาะสม บคคลดงกลาวกยงมสทธไดรบประโยชนทดแทนอยอกตอไป หากมผมสทธไดรบประโยชนทดแทนปฏเสธงานทเหมาะสม ผนนยอมเสยสทธในประโยชนทดแทนเปนระยะเวลา 1 เดอน นบจากวนทปฏเสธงานนน มเพยงกรณของลกจางรายวนเทานนทก าหนดใหผมสทธไดรบประโยชนทดแทนตองสญเสยสทธเปนระยะเวลา 7 วน หากผมสทธไดรบประโยชนทดแทนไมเขารบการฝกอบรมอาชพ บคคลอาจเสยสทธใน

ประโยชนทดแทนเปนระยะเวลา 1 – 3 เดอน เวนแตการไมเขารวมฝกอาชพของบคคลดงกลาวมเหต

อนสมควร อกทงการวางงานของบคคลนน ตองมไดเกดจากสาเหตจากการสมครใจในการลาออก

โดยปราศจากเหตอนสมควรซงท าใหบคคลยอมเสยสทธในการไดรบประโยชนทดแทนเปนเวลา

1-3 เดอนหรอ นายจางใหออกจากงาน อนเนองจากการกระท าความผดของลกจาง หากการวางงาน

เปนผลมาจากการกระท าความผดของลกจาง ลกจางยอมสญเสยในการรบประโยชนทดแทนเชนกน

อยางไรกตาม นอกจากเงอนไขตางๆ ดงกลาว ลกจางทมสทธไดรบประโยชนทดแทนกรณวางงานไมวากรณใดกตาม ลกจางตองเปนผทมความสามารถในการท างาน และพรอมทจะท างานกลาวคอ เปนผทมความสามารถทจะท างานได และมความเตมใจทจะท างานใหม การพจารณาวางงานใดเปนงานทเหมาะสมหรอไมนน ตองค านงถงความสามารถในการท างานของแตละบคคล ระยะทางในการเดนทางไปท างาน ระดบคาจางหรอเงนเดอน และสาเหตอน ทเหมาะสมในสถานการณนน อยางไรกด ในกรณลกจางรายวนจะไมน าเรองระยะทางในการเดนทางมาประกอบพจารณา กรณทเบกเงนคาขาดประโยชนทดแทนไดตองดวาท างานมาไมนอยกวา 12 เดอนกอนการวางงาน และตองการกลบเขาไปท างานอกซงสามารถเบกคาขาดประโยชนทดแทนไดอตรารอยละ 50-80 ของเงนเดอนเฉลย 6 เดอนกอนการวางงานโดยตองไปรายงานตวตอส านกงานจดหางานทก 4 เดอน กรณผทประกนตนอาย 60-64 ป สามารถเบกคาขาดประโยชนทดแทนได 90 – 180 วน

45

ซงตองจายเงนสมทบตามทก าหนดไว แตกรณทผประกนตนปวย หรอก าลงฝกอบรมอย หรอ ภาวะเศรษฐกจไมดจะสามารถขอเพมระยะเวลารบคาขาดประโยชนทดแทนไดแตไมเกน 330 วน 33 ตามกฎหมายไทยนน ตองบอกกลาวเลกจางเชนเดยวกบประเทศญปนซงแตกตางเพยงจ านวนวนทตองบอกลาวลวงหนาซงประเทศญปน ตองบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 14 วน ในกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนา ใหนายจางจายเงนเทาจ านวนคาจางโดยเฉลยเปนจ านวน 30 วนหรอกวานนเชนน คลายคลงกบกฎหมายไทยกรณทถานายจางไมบอกกลาวลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตาม มาตรา 118 ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได ปจจบนกองทนสงเคราะหลกจางใหหลกประกนแกลกจางโดยอยในกฎหมายคมครองแรงงาน คอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 วตถประสงคเพอบรรเทาความเดอดรอนของลกจางหากไมไดรบคาจาง หรอคาชดเชย ตามกฎหมายปจจบนใหมกองทนสงเคราะหลกจางเพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณทลกจางออกจากงานหรอตาย ตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 130 วรรคสอง) 34 กฎหมายก าหนดใหลกจางส าหรบกจการทมลกจางตงแต 10 คน ขนไปเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง (มาตรา 130) ตามกฎหมายคมครองแรงงานของไทยมหลกการเลกจางในมาตรา 118 วรรคสองมหลกวาการเลกจางหมายความวาการกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมได ท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป (มาตรา 118 วรรคสอง) 3) มาตรการคมครองลกจางในสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) สาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) หรอชอทางการเรยกวาสาธารณรฐสงคโปร กอตงเมอวนท 6 กมภาพนธ พ.ศ.2362 มประชากรประมาณ 5 ลาน 3 แสนคน (ขอมลป พ.ศ.2556) ปกครองระบอบประชาธปไตยซงมประธานาธบดเปนประมข และมนายกรฐมนตรเปนประมขทางดานบรหาร สวนสถาบนตลาการอยภายใตระบบสาธารณรฐ อ านาจตลาการเปนอสระ 33 กองวจยและพฒนา ส านกงานประกนสงคม,“ รปแบบการประกนสงคมกรณวางงานในตางประเทศ,”กระทรวงแรงงาน, 2552. 34 ธระ ศรธรรมรกษ, ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน. (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2534).

46

มากปราศจากการควบคมและแทรกแซงจากฝายบรหารและฝายนตบญญต ระบบกฎหมายของสาธารณรฐสงคโปรใชระบบกฎหมายคอมมอนลอว (Common Law) เนองจากเคยเปนอาณานคมของสหราชอาณาจกรมากอน สาธารณรฐสงคโปรมฐานะเศรษฐกจทดจงท าใหประชากรมรายไดทสงมาก สาธารณรฐสงคโปรจงเปนประเทศทพฒนาแลวประเทศเดยวในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเปนศนยกลางดานพาณชยกรรมทส าคญแหงหนงในโลกและเปนศนยกลางทางการเงนทใหญเปนอนดบทสของโลก สาธารณรฐสงคโปรไดจดตงกระทรวงแรงงาน (The Ministry of Manpower) ซงมอ านาจหนาทและความรบผดชอบโดยตรงในการจดการ ควบคมและคมครองการจางแรงงาน โดยไดก าหนดแนวทางหลกการจดสวสดการแรงงานไว เชน การก าหนดใหผใชแรงงานเปนศนยกลาง ของการบรหารจดการทงหมด (People-Centric Management Philosophy) หรอการวางรากฐานและ สรางความมนคงใหกบแรงงานโดยการสรางงานใหคนมงานท าหรอมโอกาสไดท างานทดและม รายไดหรอผลตอบแทนทสง อกทงผใชแรงงานสามารถเกษยณอายไดอยางมนคง สาธารณรฐสงคโปรโดยกระทรวงแรงงาน (The Ministry of Manpower) ไดก าหนด นโยบายการบรหารจดการเพอการสรางความสมานฉนทในกลมผใชแรงงานหรอลกจางทมเชอชาต ศาสนา วฒนธรรม ทแตกตางกนสามารถท างานรวมกนไดบนพนฐานของความสามคค ความยตธรรม และมความปลอดภยในการท างานรวมกนอยางมความสข (Balanced Work-Life) โดยม กฎหมายคมครองแรงงานทส าคญดงน (1) มาตรการคมครองลกจางตามกฎหมายวาดวยการจางงาน (Employment Act) ของสาธารณรฐสงคโปร มหลกการ คมครองลกจางทงทองถนและ ชาวตางชาต ยกเวนลกจางระดบบรหาร(Managerial, Executive) ผไดรบการวาจางโดยไมเปดเผย (Confidential Employees) หรอ คนงานรบใช (Domestic Workers) หรอลกเรอ (Seamen) และขาราชการ ทงน ผทไมไดอยภายใตการคมครองของกฎหมายฉบบนตองยดสญญาจางงานเปนหลก ซงสญญาจาง ตองครอบคลมเนอหาดงตอไปนเปนพนฐานเชน ชวโมงท างาน คาจาง โบนส คาตอบแทน การท างาน ลวงเวลา วนหยด วนลา การสนสดสญญา ผลตอบแทนเมอเลกจาง เกษยณ ลาคลอด ลาดแลบตร เปนตน สวนกฎหมายคมครองแรงงานมกฎหมายชอ The Employment Act 1981 มหลกการส าคญเรองการบอกเลกสญญาจางโดยก าหนดฝายใดฝายหนงบอกเลกสญญาจางได กรณทนายจางเลกจางลกจางโดยลกจางไมมความผดนน นายจางตองจายคาชดเชย (Retrenchment Benefit) ตามอตราทกฎหมายก าหนดไวใน The Employment Act of 1955 ดงน (ก) ในกรณทลกจางท างานเปนระยะเวลาไมเกน 2 ป จายคาชดเชยเทากบคาจาง 10 วน

47

(ข) ในกรณทลกจางท างานเปนระยะเวลาเกน 2 ปแตไมเกน 5 ป จายคาชดเชยเทากบคาจาง 15 วน (ค) ในกรณทลกจางท างานเปนเวลาตงแต 5 ปขนไปจายคาชดเชยเทากบคาจาง 20 วน (2) มาตรการคมครองลกจางตามกฎหมายเงนทดแทน (Workmen’s Compensation Act) สาธารณรฐสงคโปรไดก าหนดเรองความคมครอง แรงงานลกจางระดบใชกฎหมายเงนทดแทน (Workmen’s Compensation Act) คมครอง ลกจางระดบใชแรงงาน (Manual Labour) โดยไมจ ากดรายได และลกจางทท างานทวไป (Non-Manual Labour) ทมรายไดไมเกน 1,600 เหรยญสงคโปรตอเดอน ขอบเขตของการคมครองคอคารกษาพยาบาลเมอเกดอบตเหตระหวางท างาน คาจางระหวางลาปวย ตามค าสงแพทย คาทดแทนกรณพการหรอเสยชวตจากอบตเหตในงาน ทงนกฎหมายนไมคมครอง ผประกอบอาชพสวนตว ผรบเหมาอสระ อาชพรบใชในบาน หรอ ต ารวจ (3) มาตรการคมครองลกจางตามกฎหมายประกนทางสงคม สาธารณรฐสงคโปรมหลกประกนทางสงคมเปนกองทนเดยวทงประเทศและมสภาพบงคบใหลกจางทกคนตองเปนสมาชกกองทนเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ซงเรมประกาศใชกฎหมายครงแรกเมอป ค.ศ.1950 ตอมาไดมการจดตงกองทน ส ารองเลยงชพกลางขนโดยเรมแรกจดมงหมายเพอคมครองผเกษยณอาย ตอมาในป ค.ศ. 1954 บรหารงานโดยรฐภายใตการดแลของกระทรวงแรงงานมจดมงหมายเพอระดมเงนออมกงบงคบจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางส าหรบกนเงนไวจายเปนเงนเลยงชพหลงเกษยณ โดยใหความคมครองคนงาน ลกจาง หรอผประกอบอาชพอสระโดยมกองทนตางๆ ทอยภายใตการก ากบดแลของรฐบาล ความคมครองทไดรบเชน การชราภาพของลกจางมหลกประกนความคมครอง ทพพลภาพ การเสยชวต การคลอดบตร การประสบภยจากการท างาน เปนตน สวนกรณ ขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจซงท างานใหมนน สามารถเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพกลางโดยความสมครใจไดโดยมกฎหมายออกในปค.ศ.1983 ก าหนดไว การเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนน ระบบประกนสงคมของสาธารณรฐสงคโปรไมมโครงการทใหความคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางโดยตรง รวมถงไมมระบบประกนสงคมกรณคนวางงานดวย แตมกองทนทเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ซงกองทนดงกลาวใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอสาธารณชน ( Public Assistance Scheme)

48

สาธารณรฐสงคโปรมกฎหมายประกนสงคมททนสมยและมประสทธภาพในการคมครองลกจางโดยก าหนดใหลกจางพงตนเอง เนองจากประชาชนมรายไดสงมาก โดยกฎหมายประกนสงคมก าหนดใหสถานประกอบการทมลกจางตงแต 1 คนขนไป ซงท างานและไดรบคาจางรวมถงลกจางชวคราว ลกจางรายวน ลกจางรายเดอน ผท างานนอกเวลา โดยกรณท างานสวนตวหรอประกอบอาชพอสระใหเปนไปตามความสมครใจในการการเปนสมาชก สวนในกรณขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจใหเปนไปตามความสมครใจในการสมครเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ทงนการจายเงนสมทบเขากองทนส ารองเลยงชพของนายจางและลกจางจะก าหนดจากฐานคาจางสงสดไมเกนเดอนละ 6,000 ดอลลารสงคโปร โดยนายจางมหนาทจายเงนสมทบรอยละ 18 ของคาจาง (อตราสงมากเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเชยดวยกน) ลกจางจายสมทบเขากองทนรอยละ 22 ของคาจาง นอกจากนอตราการจายเงนสมทบของสมาชกแตละคนจะแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของสมาชกและกลมอายของสมาชกทเขารวมกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต กรณทนายจางมไดจายภายในเวลาทก าหนดหรอขาดสงเงนสมทบเขากองทนส ารองเลยงชพแหงชาต นายจางตองรบผดดอกเบยในอตรารอยละ 1.00 ถง รอยละ1.50 ตอเดอนตามจ านวนเงนทคางช าระจนเสรจสน กองทนส ารองเลยงชพกลาง หรอมกเรยกทบศพทกนวา CPF (Central Provident Fund) แบบบงคบภายใตการดแลของกระทรวงก าลงคนรฐบาลสงคโปรไมรบระบบประกนสงคม แบบไดมาจายไป (Pay As You Go หรอ PAYG) เพราะเหนวาในระบบดงกลาว เงนของผประกนตนตองเอามารวมกน โดยท ผประกนตนทจายเงนสมทบอาจไมไดใชเงนเพอสทธประโยชนสวนของตนและผประกนคนอน ทกคนใชเงนจากกองกลาง ประการตอมา ในกรณของบ านาญชราภาพ คนทเกษยณไปตองใชเงนจากกองกลางซงตองพงกระแสเงนเขาจากเงนสมทบหรอเงนออมของลกจางทก าลงท างานเปนส าคญ ในขณะทลกจางใหมมจ านวนนอยลงท าใหเงนเขา นอยลง ลกษณะดงกลาวท าใหเกดปญหาเสถยรภาพของกองทน คอเงนหมด สงคโปรเหนวาเปนการไมถกตองทจะเอา เงนจากคนทท างานทประกนตนไปจายบ านาญแกคนทเกษยณอาย จงเลอกใชกองทน CPF ทลกจางออมไดเทาไร เมอเลกท างานกไดเงนคนบวกผลประโยชนจากการลงทนโดยไมตองหวงวาจะเอาไปใหคนอนใช 35

35 สราวธ ไพฑรยพงษ, “ คอลมน : ดลยภาพดลยพนจ:ระบบประกนสงคมของสงคโปร.” หนงสอพมพมตชน, (15 ตลาคม 2558).

49

นโยบายสงคมของรฐบาลสาธารณรฐสงคโปรตงแต ไดรบเอกราชเมอ ป 2508 จนปจจบน เนนใน 3 ดานคอ การศกษา สาธารณสข และทอยอาศย และระบบประกนสงคมของสาธารณรฐสงคโปรขนอยกบหลกการ 3 ประการไดแก การพงตนเองและมความรบผดชอบ ตอสงคม การพงพาครอบครว และ วธการชวย (The Many Helping Hands approach) ทกภาคสวน ทงชมชนและองคกรตางๆ รวมทงสวสดการสงคมบางอยางและโครงการ ComCare กลาวคอ ลกจางตองพงตนเองเปนหลกใหไดกอนแลวจงไปพงครอบครว ชมชนและองคกรตางๆ หรอตวชวยทเกยวของกองทน CPF สะทอนนโยบายและหลกการ ดงกลาว ชวยใหรฐบาลไมตองมเอยวในการออกเงนสมทบและไมตองรบความเสยงของการบรหารและความลมสลายของกองทนประกนสงคมแบบ PAYG ซงก าลงเปนปญหาอยใน หลายประเทศเนองจากขาดเสถยรภาพของกองทน

ระบบประกนสงคมของสาธารณรฐสงคโปรเปนกองทนส ารองเลยงชพแบบจายสงรฐ( Defined on Tribution) ทก าหนดเงนสมทบทนายจางและลกจางเทานนตองจายเขากองทนเพอใชสทธประโยชนตามท รฐก าหนด โดยรฐไมตองออกสมทบเงน (ยกเวนดอกเบยประกนขนต าเทานน ประมาณรอยละ 2.5-5 แลวแตบญช) แตท าหนาทเปนผค มกฎและบรหารกองทนใหเกดสทธประโยชนตามเปาหมาย หรอผท าใหเปนไปหรอเกดขนได (Enabler)

กองทนส ารองเลยงชพกลาง เปนระบบบงคบทรฐใหสมาชกน าเงนออมมาจดสรรเพอเปนรายจายของตนดานตางๆ ซงครอบคลมทงคารกษาพยาบาล ทพพลภาพ ตาย ทอยอาศย บ าเหนจบ านาญชราภาพ แตไมมกรณการวางงาน สวนกรณอนๆ สมาชกสามารถดงเงน CPF มาใชจายเปนกรณๆ ไป โดยทงหมดนเปนเงนจากบญชของสมาชกแตละโดยตรง

ทงนกองทนส ารองเลยงชพกลาง แบงเงนออมของสมาชกออกเปน 3 ประเภทคอ บญชธรรมดา (Ordinary Account) บญชพเศษ (Special Account) บญชรกษาพยาบาล (Medisave Account) โดยเงนในบญชธรรมดาจะเปนเงนออมส าหรบการซอทอยอาศย เพอการลงทน และเพอการศกษา บญชพเศษจะเปนเงนออมเพอการเลยงชพ รวมถงการลงทนเพอการเกษยณและชราภาพดวย และบญชรกษาพยาบาลจะเปนเงนออมส าหรบคาใชจายในการรกษาพยาบาลของตนเองและบตร ทงนตองมกฎ กตกา การน าเงนมาใชตามทกองทนเปนผก าหนด36

การแยกบญชชดเจนถอวามประโยชนตอการรกษาวนยการเงนของคนสงคโปรอยางมาก นอกจากนน ยงมบญชอกประเภทหนงคอ บญชเกษยณ (Retirement Account) ซงเมอสมาชกอายถง

36 เพงอาง.

50

55 กตองเปดบญชน โดยโอนเงนมาจากบญช Ordinary และ Special จ านวนประมาณ 1.4 แสนเหรยญสงคโปร (ประมาณ3.6 ลานบาท) ซงเมอสมาชกเกษยณทอาย 65 ป (67 ป ในปจจบน) สามารถน าออกมาใชจนกวาเงนออมนหมด หรออาจเอาไปฝากธนาคารเพอรบเงนแบบบ านาญตลอดชวต (Annuity) ส าหรบกองทนทดแทน (Workmen’s Compensation Fund ซงคลายกบกองทนประกนสงคมไทย สงคโปรมกฎหมายเรอง Work Injury Compensation ซงบรหารโดยส านกงานอาชวอนามยและความปลอดภย กระทรวงก าลงคนโดยนายจางไมตองสงเงนสมทบแตตองท าประกนกบประกนภยเอกชนเพอค มครองอนตรายจากการท างานใหกบลกจางและตองรบผดชอบดแลรกษาการบาดเจบหรอเจบปวยจากการท างานของลกจาง) สมาชกสามารถน าเงนในบญชธรรมดาและบญชพเศษไปลงทนผานกองทน CPF Investment Scheme (CPFIS) โดยผลก าไรและดอกผลจากการลงทนจะไดรบยกเวนภาษ หรอสามารถฝากเงนไวกบ CPF โดยไดรบผลตอบแทนในรปของดอกเบยโดยไมเสยภาษเชนกน และสมาชกยงมสทธถอหนในบรษททไดรบอนญาตในราคาสวนลดเพอสทธในการรบเงนปนผลและก าไรจากการขายหน แตเงนปนผลและก าไรดงกลาวจะไปอยในบญช CPF ของสมาชกจงไมสามารถถอนเปนเงนสดไดเพราะขดตอวตถประสงคของ CPF ทตองการใหสมาชกออมเพอใชจายหลงเกษยณโดย เงนขนต าของกองทน (CPF Minimum Sum)ในป 2558 ก าหนดไวรายละ 1.55 แสนเหรยญสงคโปร สามารถถอนออกไดเมอมอายครบ 55 ป แตสมาชกสามารถน าเงนขนต าไปลงทน ได เชน กองทนคมครองยามเกษยณซงจะไดรบเงนด ารงชพตามจ านวนทตกลงจนเสยชวต หรอฝากเงนไวกบธนาคาร หรอลงทนในกองทน CPF หากสมาชกเลอกฝากธนาคารหรอคงเงนไวกบ CPF สมาชกจะไดรบเงนเปนงวด ตงแตอาย 62 ป ทกๆ เดอนจนกระทงครบเงนในกองทนทม

กองทนกองทนส ารองเลยงชพกลางใชบงคบสถานประกอบการเอกชนทมลกจางทมการท าสญญาจาง (รวมสญญาดวยวาจา) เฉพาะลกจางคนสงคโปรหรอผมถนพ านกถาวร สวนลกจางตางชาต หากนายจางจาย Levy แลวกไมตองจายเงนสมทบอก ส าหรบ ผประกอบอาชพอสระตองเขากองทน (บญชรกษาพยาบาล) ถามรายไดระหวาง 6,000-60,000 เหรยญสงคโปร

อตราเงนสมทบจะก าหนดแตละชวงอายและการกระจายเงนออมออกตามบญชตางๆ จะสะทอนการรองรบสงคมผสงอายของสงคโปร เชน เงนสมทบรวมส าหรบลกจางอาย 60 ขนไปจะต า ท าใหคาจางรวมๆ ของผสงอายต ากวากลมอน และการกระจายเงนออมเขาบญชรกษาพยาบาลจะมสดสวนสงขนเมออายมากขนตามล าดบ ซงรอยละ 10.5 ของเงนเดอนตงแตอาย 50 ขณะทบญชธรรมดาและบญชพเศษลดลงอยางรวดเรว ดงนนระบบประกนสงคมของสงคโปรจงเปนการจด

51

ระเบยบการคมครองทางสงคมใหแกลกจางและประชาชนโดยยดหลกทกคนตองท างาน (Workfare not Welfare) และไมมการเรยกรองแบบประชานยมใหเปนปญหากบรฐ

กองทนส ารองเลยงชพแหงชาตของสาธารณรฐสงคโปรเปนแบบสมครใจและแบบบงคบเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพกลาง หรอ CPF (Central Provident Fund) ภายใตการดแลของกระทรวงก าลงคนรฐบาลสงคโปร โดยระบบดงกลาว เปนการระดมเงนของลกจางหรอผประกนตนมารวมกนและเปนการเอาเงนจากคนทท างานไปจายบ านาญแกคนทเกษยณอาย ดงนนทางรฐบาลจงเลอกใชกองทนส ารองเลยงชพกลางทลกจางออมไดเทาไร เมอเลกท างานกไดเงนคนบวกผลประโยชนจากการลงทน 37 โดยสมาชกลกจางสามารถน าเงนในบญชธรรมดาและบญชพเศษไปลงทนในกองทน CPF Investment Scheme (CPFIS) โดยผลก าไรและดอกผลจากการลงทนจะไดรบยกเวนภาษ หรอสามารถฝากเงนไวกบกองทน CPF โดยไดรบผลตอบแทนในรปของดอกเบยโดยไมเสยภาษเชนกน และสมาชกยงมสทธถอหนในบรษท ไดดวยเชน บรษท Singapore Telecom ในราคาสวนลดเพอสทธในการรบเงนปนผลและก าไรจากการขายหน แตเงนปนผลและก าไรดงกลาวจะไปอยในบญชกองทนส ารองเลยงชพกลาง ของสมาชกลกจางจงไมสามารถถอนเปนเงนสดไดเพราะขดตอวตถประสงคของกองทนส ารองเลยงชพกลางทตองการใหสมาชกออมเพอใชจายหลงเกษยณ กลาวโดยสรป จากมาตรการคมครองลกจางของสาธารณรฐสงคโปร เมอเปรยบเทยบกบ กองทนสงเคราะหลกจางของไทยเปนกองทนทจดตงขนในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541จะเหนไดวา ปญหาทพบภายหลงการจดตงกองทนสงเคราะหลกจาง คอ การใหความชวยเหลอลกจางในดานจ านวนเงนทมจ ากด เนองจากยงไมมการจดเกบเงนกองทนในรปแบบการเกบเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางเปนสวนใหญ การจดตงกองทนสงเคราะหลกจางขนมาในรปแบบเงนสะสมและเงนสมทบยอมเปนการสงเสรมระบบการออมของลกจางเพอสรางความมนคงแกตนเองในภาวะทเศรษฐกจมนคงและ วกฤตเศรษฐกจ และยงเปนหลกประกนการใหความชวยเหลอลกจางทถกเลกจาง และปญหานายจางคางจายเงนคาจางตามทกฎหมายก าหนด ทงนเมอกองทนสงเคราะหลกจางไดจายใหแกลกจางไปแลว ยอมสามารถไลเบยแกนายจางในสวนทนายจางตองชดใชแกกองทนสงเคราะหลกจางได กฎหมายคมครองแรงงานทส าคญไดแก The Employment Act 1981 มหลกการส าคญเรองการบอกเลกสญญาจางโดยก าหนดฝายใดฝายหนงบอกเลกสญญาจางได โดยบอกกลาว

37 เพงอาง.

52

ลวงหนา 1 วน หากอายงาน 5 ปขนไป หากนายจางเลกสญญาจางโดยไมบอกกลาว นายจางตองจายคาจางแทน การบอกกลาวเทากบจ านวนวนทตองบอกกลาว หากอายงาน 2 ปแตไมถง 5 ป ตองจายคาจางแทนการบอกกลาวเทากบ 4 สปดาห หากอายงาน 6 สปดาหแตไมถง 2 ป ตองจายคาจางแทนการบอกกลาวเทากบ 2 สปดาห หากอายงานนอยกวา 6 สปดาห ตองจายคาจางแทนการบอกกลาวเทากบ 1 สปดาห กรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนน ระบบประกนสงคมของสาธารณรฐสงคโปรไมมโครงการทใหความคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางโดยตรง รวมถงไมมระบบประกนสงคมกรณคนวางงานดวย แตมกองทนทเรยกวา กองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ซงกองทนดงกลาวใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอสาธารณชน ( Public Assistance Scheme) ซงใหความชวยเหลอทางดานการเงนชวคราว (Short-Term Finance) ในระยะเวลา 2-3 ปทผานมารฐพยายามแกไขกฎหมายเพอชวยเหลอสถานประกอบกจการทประสบปญหาขาดสภาพคลองทางการเงนโดยการสงเสรมใหลกหนจดการหนสนทคางช าระแกเจาหนโดยเรวและเปนธรรม เพราะเปนการเลกจางของสถานประกอบกจการตางๆมผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ ไมวาจะเปนการลงทน การจางแรงงาน การตดตอซอขาย ดงนน สาธารณรฐสงคโปรจงมมาตรการการคมครองลกจางทตองการออกจากงานเพราะนายจางเลกจางโดยมกองทนตามกฎหมายใหความชวยเหลออยางด แตไมมกรณการวางงานโดยตรง สวนกรณอน สมาชกลกจางสามารถดงเงนจากกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต มาใชจายเปนกรณๆ ไป โดยทงหมดนเปนเงนจากบญชของสมาชกแตละคน สมาชกกองทนส ารองเลยงชพ กฎหมายก าหนดใหไดรบผลประโยชนตอบแทนในอตราไมต ากวารอยละ 2.5 เปอรเซนต ตอปจากยอดการจายสะสมของสมาชก และสมาชกมสทธ ประโยชนจากการใหความคมครองหลายรปแบบ (Schemes) เชน โครงการรายไดหลงเกษยณ โครงการซอทอยอาศย โครงการจายเงนคารกษาพยาบาล โครงการศกษาของสมาชกและบตร โครงการลงทนอสระเปนตน โดยโครงการไดรบเงนสะสมจากยอดทสะสมไวไมต ากวารอยละ 2.5เปอรเซนต ตอป การจายคาชดเชยนนกฎหมายก าหนดวา ถานายจางเลกจางลกจางเพราะตองการลดคาใชจายหรอจดตงองคกรใหม ลกจางทท างานมาแลวไมนอยกวา 3 ป มสทธไดรบคาชดเชย (Re-Trenchment Benefit) คาชดเชยเปนไปตามขอตกลงหรอการเจรจากนเองระหวางนายจางกบลกจางหรอตามทสญญาจางระบไว

53

ตามกฎหมายไทยนน กรณทนายจางไมมเจตนาเลกจางและนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปได เพราะประกอบกจการขาดทน ขาดเงนทนหมนเวยน หรอสาเหตตางๆ จนตองปด กจการหรอลมละลาย ซงถอวาเปนการเลกจางโดยปรยาย นายจางตองบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจาง นายจางจงตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา เมอนายจางไมประสงคทจะใหลกจางท างานตอไปหรอไมประสงคมนตสมพนธในฐานะนายจางและลกจางกนอกตอไป ถอไดวาเปนการเลกจาง ตามทก าหนดไวใน มาตรา 118 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 254138 การเลกจางลกจางของนายจางอาจตองบอกลาวลวงหนา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 หรอตอมานายจางตองการเลกจางตามสญญาจางแรงงานทมไดก าหนดระยะเวลาการจางไว นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนาใหลกจางทราบกอนทจะเลกจาง มฉะนนนายจางตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเชนเดยวกบลกจาง หากลกจางออกจากงานโดยไมบอกกลาวลวงหนา หรอบอกกลาวลวงหนาแตไมครบระยะเวลาทกฎหมายก าหนดนายจางมสทธเรยกรองคาเสยหายจากลกจางไดเชนกน

3. มาตรการกฎหมายในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) ตามกฎหมายตางประเทศ ประเทศองกฤษเปนตนก าเนดระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)ซงใชมาอยางยาวนานจนถงปจจบน ระบบอตสาหกรรมท าใหเกดปญหาแรงงานในหลายดานตามมาเชน ความแตกตางของฐานะ ชนชนกรรมการกบชนชนเศรษฐ ปญหาสขภาพ ความไมเทาเทยมกนของมาตรฐานการครองชพ ปญหาการเลกจาง เปนตน สงเหลานมผลกระทบตอคนงานจ านวนมากและรวมไปถงครอบครว เกดจากหมบานขยายออกไปถงในเมอง และขยายกวางออกไปทวประเทศและขยายไปสประเทศอาณานคมขององกฤษ เชนออสเตรเลย สหรฐอเมรกา เปนตน การคมครองแรงงานในประเทศองกฤษมหลกการดงน 1) มาตรการคมครองลกจางในประเทศองกฤษ ประเทศองกฤษเปนประเทศแรกทเรมใชกฎหมายแรงงาน (Modern Labour Law) ฉบบแรกคอThe British Health and Morais of Apprentices Act ปค.ศ.1802 การปฏวตอตสาหกรรมในองกฤษในศตวรรษท 19 ท าใหเศรษฐกจของประเทศองกฤษขยายตวในภาคอตสาหกรรมอยางมากจง

38 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก,พมพครงท2(กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2544).

54

เกดปญหาดานแรงงานตางๆ ตามมา รฐบาลของประเทศองกฤษจงพยายามออกกฎหมายเพอแกไขปญหาโดยประเทศองกฤษมกฎหมายแรงงานทส าคญ ดงน (1) พระราชบญญตคมครองการจางงาน (รวม) ปค.ศ.1978 (Employment Protection (Consolidation) Act 1978) มกฎหมายเรยกวา The Employment Protection Act 1978 โดยมหลกการในเรองการเลกจาง หรอการเลกจางโดยไมเปนธรรม หรอนายจางอางเหตคนลนงานเพอเลกจาง (2) พระราชบญญตคมครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) ก าหนดเพมเตมหลกประกนของลกจางโดยการประเมนคาทรพยสนของนายจางทถกพพากษาใหลมละลาย หรอการตกลงประนประนอมกนระหวางนายจางกบลกจางหรอการก าหนดล าดบการไดรบช าระหนของเจาหนแรงงาน ซงอยภายใตบงคบของพระราชบญญตลมละลาย 1986 (Insolvency Act 1986) (3) กองทนประกนภยแหงชาต (National Insurance Fund) เปนกองทนทไดรบเงนสนบสนนจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบจากนายจางซงจดเกบโดยหนวยงานการสนบสนนการประกนภยแหงชาต (National Insurance Contributions) หรอทเรยกวา “NICs” ซงกอตงครงแรกป ค.ศ. 1948 โดยก าหนดใหลกจางทมอายตงแต 16 ปขนไปตองจายเงนสะสมเขาหนวยงานการสนบสนนการประกนภยแหงชาต (National Insurance Contributions) จนกระทงเกษยณอายการท างาน ทงนเงนสะสมดงกลาวจะถกหกจากเงนเดอนของลกจางทกเดอนในกรณของผประกอบการ หรอนายจางเปนหนาทสงเงนสมทบเขารฐบาลโดยหนวยงานราชการกองทนประกนภยแหงชาต (National Insurance Fund) โดยรฐใหความชวยเหลอแกลกจางทตองออกจากงานในกรณนายจางเลกจาง โดยก าหนดใหมซงอยภายใตบทบญญตพระราชบญญตค มครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) เปนกองทนทลกจางมสทธทไดรบช าระคาจางทคางช าระและเงนอนใดทลกจางมสทธไดรบจากการงานทไดท าใหแกนายจาง ไดแกคาจางทคางช าระไมเกน 8 สปดาห รวมถง คาจางในกรณทนายจางไมมงานใหลกจางท า คาจางขณะพกงาน คาใชจายในการคลอดบตร คารกษาพยาบาลตามกฎหมาย และคาตอบแทนอนๆ สวนมาตรการความคมครองของประเทศองกฤษไดแก (1) มาตรการความคมครองในการบอกกลาวลวงหนา ประเทศองกฤษไดก าหนดมาตรการคมครองลกจางในเรองการบอกกลาวลวงหนาไวในพระราชบญญตคมครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) มาตรา 86(1) โดยก าหนดคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนาในกรณทไมไดบอกกลาวลวงหนา ไมรวมถงคาจางวนหยด

55

โดยค านงถงระยะเวลาการท างานของลกจางเปนหลก 39 กลาวคอ ถาลกจางท างานตดตอกนเปนเวลา 1 เดอนหรอมากกวานน ใหนายจางบอกกลาวเลกจางใหลกจางทราบลวงหนาภายในก าหนดระยะเวลา ไดแก กรณทลกจางท างานตดตอกนตงแต 1 เดอน แตไมถง 2 ป ใหนายจางบอกกลาว การเลกจางลวงหนาไมนอยกวา 41 สปดาหหรอถาลกจางท างานตดตอกนตงแต 2 ป แตไมถง 12 ป ใหนายจางบอกกลาวเลกจางลวงหนาไมนอยกวา 1 สปดาห ตอระยะเวลาท างาน 1 ป เชน ท างานตดตอกนเปนเวลา 3 ป นายจางบอกกลาวใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวา 3 สปดาห หรอถาลกจางท างานตดตอกนตงแต 12 ป ขนไป ใหนายจางบอกกลาวเลกจางลวงหนาไมนอยกวา 12 สปดาห สวนกรณคาจางในวนหยดทสะสมไมเกน 6 สปดาห ในระหวาง 12 เดอนสดทาย กอนนายจางสนสดการจางแรงงาน อกทงยงเปนกองทนทลกจางมสทธทไดรบช าระคาตอบแทนจากการทศาลแรงงาน (Employment Tribunal) มค าสงวา การเลกจางดงกลาวเปนการเลกจางทไมเปนธรรม (Unfair Dismissal) ตามทตกลงในสภาพการจาง รวมถงคาเบยประกน (Reimbursement of Premiums) พระราชบญญตทส าคญของการสนสดตามสญญาจางแรงงาน คอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) 40 และพระราชบญญตลมละลาย ค.ศ. 1986 (Insolvency Act 1986) (2) มาตรการความคมครองในกรณวางงาน ลกจางทมสทธไดเงนชดเชยตองมอายต ากวาเกณฑทไดรบเงนบ านาญหรอเงนชดเชยกรณชราภาพ หากลกจางมอายมากกวาเกณฑทจะไดรบเงนชราภาพ ระยะเวลาขอเงนชดเชยกรณวางงานตองไมเกน 5 ป หลงจากอายทเปนเกณฑต าสดซงลกจางนนมสทธไดรบเงนชดเชยกรณชราภาพหรอเกษยณอายงานแลว ระยะเวลาในการไดรบเงนชดเชยกรณวางงานตองไมเกน 312 วน หลงจากวนทลกจางมสทธไดรบเงนชดเชยกรณวางงานนนตามทกฎหมายก าหนดและเรยกรองสทธไดอกเมอท างานตอเนองกนเปนระยะเวลา 13 ถง 26 สปดาห โดยลกจางทมหนาทตองเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดา โดยนายจางเปนผท าหนาทหกภาษ ณ ทจายตองจายสมทบเขากองทนประกนสงคมหรอกรณเปนผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนการวางงานโดยมเงอนไข (3) มาตรการความคมครองในกรณเลกจาง

39 Employment Rights Act 1996, Section 184. 40 แกไขเพมเตมจาก Employment Protection (Consolidation) Act 1978.

56

ประเทศองกฤษมกฎหมายทคมครองการเลกจางของลกจางในกรณทนายจางปดสถาน

ประกอบกจการ และเนองมาจากประเทศองกฤษใชกฎหมายระบบคอมมอนลอว (Common Law)

กฎหมายมทมาจากจารตประเพณ โดยมบทบญญตกฎหมายแรงงานทเกยวกบการเลกจางโดยมชอบ

(Wrongful Dismissal) และมกฎหมายทเปนลายลกษณอกษร ไดแก พระราชบญญตคมครองแรงงาน

(ฉบบรวบรวม) ป ค.ศ. 1978 (Employment Protection (Consolidation) Act 1978) ไดบญญตให

ความคมครองสทธของลกจางเกยวกบรายไดขนต า ซงลกจางมสทธไดรบจากนายจางในระหวาง

ระยะเวลาทนายจางบอกกลาว 41 แมวาลกจางจะไมสามารถท างานไดเพราะความเจบปวยหรอไดรบ

บาดเจบหรอหยดงานในระหวางวนหยด 42 ตามพระราชบญญตคมครองรายงาน (ฉบบรวบรวม) ป

ค.ศ.1978 มบญญตถงการคมครองเลกจางไดแกการบอกกลาวลวงหนากอนเลกสญญาจาง 43 อนม

หลกการดงน

(ก) สญญาจางแรงงานทมการก าหนด ระยะเวลาการจางแนนอน ไมเกน 4 สปดาห แต

ถาไดท างานตดตอครบ 12 สปดาหขนไป ใหเปนสญญาจางทมก าหนดระยะเวลาการจางทแนนอน

(ข) ขอตกลงก าหนดระยะเวลาบอกกลาวเลกสญญาจางแรงงานแกลกจางทท างานตดตอกน 4 สปดาหขน ใหใชบทบญญตขางตนบงคบ แตตามมาตรานไมคมครองคสญญาฝายหนงฝายใดหากตกลงกนสละสทธทจะตองไดรบการบอกกลาวไมวากรณใดๆ หรอในกรณทมการจายสนจางแทนการบอกกลาวการเลกจาง (ค) บอกกลาวเลกสญญาจางแรงงานโดยลกจางซงท างานตดตอกน 4 สปดาห ขนไปแกนายจางตองใหระยะเวลาไมนอยกวา 1 สปดาห สวนการบอกเลกสญญาจางแรงงานโดยนายจางแกลกจาง ซงท างานตดตอกน 4 สปดาหขนไป โดยทตองบอกกลาวไมนอยกวา 1 สปดาหตอการท างานนอยกวา 2 ปและกรณทตองบอกกลาวเพมอก 1 สปดาหตอการท างานทเพมขนทกๆ ป หากระยะเวลาท างานมากกวา 2 ปแตไมถง 12 ปและกรณทตองบอกกลาวไมนอยกวา 12 สปดาห หากระยะเวลาการท างานตงแต 12 ปขนไป

41 EPCA 1978, Section 50. 42 EPCA 1978, Schedule 3, No 2. and No 3. 43 B.A.Hepple,Paul O’higging, Labour RelationsStatutes and Materials (England : Lord Wedderborn of Charlton, 1979), p.468.

57

(4) มาตรการความคมครองโดยกองทนดานแรงงาน สญญาจางแรงงานของประเทศองกฤษ เดมมทมาจาก กฎหมายจารตประเพณขององกฤษและพระราชบญญตและประมวลกฎหมายประชาคมยโรป(European Community) 44 กองทนดานแรงงานในประเทศองกฤษ เกดจากการเปลยนแปลงในป ค.ศ. 1911 องกฤษไดประกาศพระราชบญญตออกมาใชบงคบฉบบหนงเรยกวา The National Insurance Act บงคบใหมการประกนการเจบปวย การวางงาน นนหมายถงการมกองทนเพอคอยชวยเหลอลกจางทเจบปวยและวางงาน ตอมาในป ค.ศ. 1925 ตอมารฐบาลไดมการปรบปรงกฎหมายใหม เรยกวา National Insurance Act of 1946 เพอใหมขอบเขตการคมครองครอบคลมถงลกจางในสถานประกอบการทกกจการและทกคนไดก าหนดการดานการเงนของโครงการสวนหนงไดมาจากการสงเงนสมทบ ซงจะเหนไดจากการออกกฎหมายใหม เรยกวา National Insurance Program ในปค.ศ. 1948 คอเมออายพนวยการศกษาแลวตองจายเบยประกนตามประเภทลกจาง ผประกอบอาชพอสระ ผวางงาน กฎหมายขององกฤษทคมครองลกจางไดแกพระราชบญญตคมครองแรงงานในปค.ศ.1996 เรยกวา Employment Rights Act 1996 ไดก าหนดเพมเตมหลกประกนของลกจางโดยการประเมนคาทรพยสนของนายจางทถกพพากษาใหลมละลาย หรอการตกลงประนประนอมกนระหวางนายจางกบลกจางหรอการก าหนดล าดบการไดรบช าระหนของเจาหนแรงงาน ซงอยภายใตบงคบของพระราชบญญตลมละลาย (Insolvency Act 1986) กองทนทลกจางมสทธทไดรบช าระคาตอบแทนจากการทศาลแรงงาน (Employment Tribunal) มค าสงวา การเลกจางดงกลาวเปนการเลกจางทไมเปนธรรม (Unfair Dismissal) ตามทตกลงในสภาพการจาง รวมถงคาเบยประกน (Reimbursement of Premiums) พระราชบญญตทส าคญของการสนสดตามสญญาจางแรงงาน คอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) 45 และพระราชบญญตลมละลาย ค.ศ. 1986 (Insolvency Act 1986) ซงตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน (ฉบบรวบรวม) ป ค.ศ. 1978 (Employment Protection Consolidation Act 1978) ไดมบญญตถงการคมครองเลกจางไวทงทเปนธรรมและเลกจางทไมเปนธรรมตอลกจางไดแก การบอกกลาวลวงหนากอนเลกสญญาจาง มาตรา 49 46 ซงมาตรานไมมผลบงคบใชแกคสญญาฝายใดฝายหนงในอนทจะใชสทธบอกเลกสญญาโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา

44 Termination of Employment, Digest : A Legislative Review, (Geneva : Labour Office, 2000). 45 แกไขเพมเตมจาก Employment Protection (Consolidation) Act 1978. 46 B.A.Hepple, Paul O’higging, Labour Relations Statutes and Materials (Lord Wedderborn of Charlton 1979), p.468.

58

ดวยเหตผลเพราะการกระท าของอกฝายหนงท าใหไมจ าเปนตองบอกกลาว เชน สญญาจางแรงงานทมการก าหนด ระยะเวลาการจางแนนอน ไมเกน 4 สปดาห หรอขอตกลงก าหนดระหวางนายจางและลกจางทไดก าหนดระยะเวลาการบอกกลาวเลกสญญาจางแรงงานไว หรอในกรณทมการจายสนจางแทนการบอกกลาวการเลกจาง เปนตน นอกจากนกฎหมายฉบบนยงใหความคมครองโดยก าหนดระยะเวลาขนต าในการบอกกลาวแลว ยงไดมการก าหนดใหนายจางจะตองใหเหตผลในการเลกจางแกลกจางเปนลายลกษณอกษร ภายใน 14 วน นบแตวนเลกจางไมวาการเลกจางนนจะไดมการบอกกวาลวงหนาหรอไมกตามหากลกจางท างานตดตอกนไมนอยกวา 6 เดอน47 และการทนายจางไมปฏบตตามระยะเวลาบอกกลาวขนต าถอวานายจางเปนผผดสญญา และตองรบผดจากการเลกจางลกจางโดยไมชอบ โดยตองชดใชคาเสยหายเนองจากผดสญญาตามหลกกฎหมายสญญาทวไป 48 ไดแก คาจางทลกจางควรไดรบซงนบแตเกดการเลกจางขนจนถงวนทสญญาจางสนสดลง 49 ปญหาการเลกจางในประเทศองกฤษนนไดเกดขนจนมการประทวงและเรยกรองโดยการเดนประทวงเปนประจ าซงตอมารฐบาลขององกฤษไดออกกฎหมายเกยวกบหลกการในเรองการเลกจาง หรอการเลกจางโดยไมเปนธรรม หรอนายจางอางเหตคนลนงานเพอเลกจางไดแก The employment Protection Act 1978 ตอมาไดมพระราชบญญตคมครองแรงงานในปค.ศ.1996 เรยกวา Employment Rights Act 1996 โดยไดมการจดตงกองทนทไดรบเงนสนบสนนจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบจากนายจางซงจดเกบโดยหนวยงานการสนบสนนการประกนภยแหงชาต (National Insurance Contributions) เรยกวากองทนประกนภยแหงชาต (National Insurance Fund) โดยก าหนดใหลกจางทมอายตงแต 16 ปขนไปตองจายเงนสะสมเขาหนวยงานการสนบสนนการประกนภยแหงชาต (National Insurance Contributions) จนกระทงเกษยณอายการท างาน ทงนเงนสะสมดงกลาวจะถกหกจากเงนเดอนของลกจางทกเดอนในกรณของผประกอบการ หรอนายจางเปนหนาทสงเงนสมทบเขารฐบาลโดยรฐใหความชวยเหลอแกลกจางทตองออกจากงานหรอในกรณนายจางลมละลาย เจาหนแรงงานเปนเจาหนทมความแตกตางจากเจาหนอน โดยก าหนดใหมซงอยภายใตบทบญญตพระราชบญญตคมครองแรงงาน 1996 (Employment Rights Act 1996) เปนกองทนทลกจางมสทธทไดรบช าระคาจางทคางช าระและเงนอนใดทลกจางมสทธไดรบจากการงานทไดท าให ไดแกคาจางทคางช าระไมเกน 8 สปดาห รวมถง คาจางในกรณทนายจางไมมงานให

47 EPCA 1978, Section 53 48 Bill Wedderborn, The Work and the law (England : Lord Wedderborn of Charlton, 1986), p.203. 49 คด Gunton V, Richmond-upon-Thames London Borough Council, I.C.R. 755, 1980.

59

ลกจางท า คาจางขณะพกงาน คาใชจายในการคลอดบตร คารกษาพยาบาลตามกฎหมาย และคาตอบแทนอนๆ การเลกจางลกจางตามกฎหมายองกฤษ ไดมบญญตกฎหมายทคมครองการเลกจางของลกจางในกรณทนายจางปดสถานประกอบกจการ โดยมบทบญญตกฎหมายแรงงานทเกยวกบการเลกจางโดยมชอบ (Wrongful Dismissal) โดยมกฎหมายไดแก พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบรวบรวม) ป ค.ศ. 1978 (Employment Protection Act 1978) ไดบญญตใหความคมครองสทธของลกจางเกยวกบรายไดขนต า ซงลกจางมสทธไดรบจากนายจางในระหวางระยะเวลาทนายจางบอกกลาว 50 แมวาลกจางจะไมสามารถท างานไดเพราะความเจบปวยหรอไดรบบาดเจบหรอหยดงานในระหวางวนหยด 51 โดยตามกฎหมายนน ลกจางทมสทธไดเงนชดเชยตองมอายต ากวาเกณฑทไดรบเงนบ านาญหรอเงนชดเชยกรณชราภาพ หากลกจางมอายมากกวาเกณฑทจะไดรบเงนชราภาพ ระยะเวลาขอเงนชดเชยกรณวางงานตองไมเกน 5 ป หลงจากอายทเปนเกณฑต าสดซงลกจางนนมสทธไดรบเงนชดเชยกรณชราภาพหรอเกษยณอายงานแลว ระยะเวลาในการไดรบเงนชดเชยกรณวางงานตองไมเกน 312 วน หลงจากวนทลกจางมสทธไดรบเงนชดเชยกรณวางงานนนตามทกฎหมายก าหนดและเรยกรองสทธไดอกเมอท างานตอเนองกนเปนระยะเวลา 13 ถง 26 สปดาห โดยลกจางทมหนาทตองเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดา โดยนายจางเปนผท าหนาทหกภาษ ณ ทจายตองจายสมทบเขากองทนประกนสงคมหรอกรณเปนผประกนตนมสทธไดรบสทธประโยชนการวางงานโดยมเงอนไข ตามกฎหมายไทยนน ไดจดตงกฎหมายคมครองลกจางไดแกพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 โดยการน ากองทนสงเคราะหลกจางมาบงคบใชนน กฎหมายไดจ ากดไวเฉพาะกจการทมลกจางตงแต 10 คนขนไป และลกจางเปนไปตามนยามของกฎหมายคมครองแรงงานซงจ ากดในความหมายและไมครอบคลมถงลกจางทไมไดกลาวถง เชนลกจางท างานทบาน ลกจางรบเหมา เปนตน อกทงลกจางมภาระตองจายเงนสะสมเขากองทนนโดยมสทธไดรบประโยชนเพยง 3 ประการ คอ ตาย ออกจากงานและกรณอน ซงยงไมชดเจนวากรณใด ไมคมกบเงนทตองถกหกไปและบางกรณอาจเสยสทธกได และตามกฎหมายมไดกลาวถงการเลกจางและปดสถานประกอบกจการเปนการเฉพาะ แตมหลกกฎหมายวาดวยการเลกจางเทานน

50 EPCA, 1978, Section 50. 51 EPCA, 1978, Schedule 3 (2) and (3).

60

2) มาตรการคมครองลกจางในเครอรฐออสเตรเลย เครอรฐออสเตรเลยพยายามชวยเหลอลกจางทตกอยในสภาพวางงาน ทงนเหนไดจากมการพยายามจดตงโครงการสนเชอ (Trust Scheme) ซงเปนโครงการทตองการใหนายจางจดตงขนเพอจายเงนสมทบเขากองทนเปนครงคราวเพอประโยชนของลกจางในกรณนายจางปดสถานประกอบการหรอเลกจาง แตอยางไรกตามโครงการไมไดรบการยอมรบเทาทควร เนองจากกลมอตสาหกรรมในประเทศและรฐบาลไมเหนชอบกบกองทนทจดตงขนเปนกองทนแหงชาต (A Nation Fund) เพราะหากนายจางเปนสถานประกอบการขนาดเลกจะไมมเงนจายสมทบเขากองทน และเปนการเพมภาระใหแกสถานประกอบการทมความมนคงทางธรกจ ในเครอรฐออสเตรเลยซงไดน ากฎหมายจากองกฤษมาปรบใชไดพยายามชวยเหลอลกจางทตกอยในสภาพวางงาน ทงนเหนไดจากมการพยายามจดตงโครงการสนเชอ (Trust Scheme) ซงเปนโครงการทตองการใหนายจางจดตงขนเพอจายเงนสมทบเขากองทนเปนครงคราวเพอประโยชนของลกจางในกรณนายจางปดสถานประกอบการหรอเลกจาง แตอยางไรกตามโครงการไมไดรบการยอมรบเทาทควร เนองจากกลมอตสาหกรรมในประเทศและรฐบาลไมเหนชอบดวย 3) มาตรการคมครองลกจางในสหรฐอเมรกา สหรฐอเมรกาเปนประเทศทไดรบการยอมรบวามความกาวล าน าหนาในดานการลงทน อตสาหกรรม และเทคโนโลยตางๆ แตในปจจบนสหรฐอเมรกาตองเผชญหนากบเศรษฐกจทถดถอย การขาดสภาพคลองทางการเงน การปดกจการของสถานประกอบการตางๆ อน เนองมาจากนายจางลมละลาย ซงรฐบาลเหนถงความส าคญจงหามาตรการตางๆ เขามาชวยเหลอลกจางทไดรบความเดอดรอน แนวคดและกฎหมายในสหรฐอเมรกามดงน (1) มาตรการคมครองลกจางโดยกองทนลกจางในสหรฐอเมรกา รฐสภาไดมการแกไขเพมเตมกฎหมายทใหความคมครองลกจางเมอตองออกจากงาน เชน ปค.ศ. 1974 มบญญตกฎหมายการชวยเหลอภายใตกฎหมายคมครองเงนไดภายหลงลกจางตองออกจากงาน “Employment Retirement Income Security Act” หรอ “ERISA” ไดใชบงคบเพอคมครองผลประโยชนจากลกจางและผเกษยณอายหลงจากออกจากงานใหไดใชสทธทจะไดรบเงนบ าเหนจผลประโยชนอนๆ ทพงไดรบอนเปนการคมครองสทธลกจาง ทงนเนองจากการบรหารกองทนเปนหนาทของหนวยงานของรฐ โดยรฐจะจดสรรเงนชวยเหลอออกเปน 2 โครงการ คอ โครงการดานสวสดการ (Welfare Plane) เปนโครงการทใหความชวยเหลอลกจางในคา

61

รกษาพยาบาล เงนทดแทนกรณทพพลภาพหรอตาย คาจางในวนหยด และผลประโยชนตอบแทนในกรณวางงาน รวมถงคาใชจายในการฝกหดงาน การใหบรการคาใชจายในการด าเนนคดตามกฎหมายการจดตงศนยกลางรองทกข และกองทนศกษาตอ โครงการท 2 ไดแก โครงการเงนสงเคราะห (Pension Plan) โดยเรยกเกบเงนสมทบจากนายจางเพอชวยเหลอสนบสนนโครงการในการเลยงชพภายหลงลกจางออกจากงาน (2) การประกนเงนทดแทนรายไดในสหรฐอเมรกา การประกนการเจบปวยใหความคมครอง โดยแยกออกเปนเปนอสระตอกน แตละมาตรการมคณลกษณะ เฉพาะทเปนเอกเทศไดแก ประกนการเจบปวยประกอบดวยการประกนสขภาพของรฐ (Medicare System) การประกนสขภาพเอกชน และการประกนเงนทดแทนรายได(Sickness Benefit หรอ TemporaryDisability Insurance หรอ Cash Sickness Insurance) กรณประกนการเจบปวยและคลอดบตรนนตองเขาพกในโรงพยาบาลเทานน บรการดานอนตองเขาเปนผประกนสมครใจเอง สวนผลประโยชนใหเปนเงนโดยการสมทบจากนายจางและลกจางจ านวนเทากน กรณอบตเหตและบาดเจบจากการท างาน รวมถงลกจางในภาคอตสาหกรรม พาณชยกรรมรวมท งลกจางในกจการสาธารณะเปนการประกนโดยภาคบงคบแตไมรวมภาคเกษตรกรรมโดยทวไปคนงานในภาคอตสาหกรรม พาณชยกรรม และลกจางของรฐจะเปนกลมคนงาน ทอยภายใตการคมครองของมาตรการตางๆ อยางไรกตามประเภทของคนงานทอยภายใตการคมครองของมลรฐตางๆมขอก าหมดในรายละเอยดแตกตางกนไปตามกฎหมายของมลรฐ (3) มาตรการการประกนการวางงานในสหรฐอเมรกา การประกนการวางงานของสหรฐอเมรกา เรมขนตงแตป ค.ศ.1935 เกดโครงการบรหารจดหางาน( Employment Service Program ) บรการจดหางานใหมกรณถกเลกจาง (Lay Off) เปลยนแปลงไปตามนโยบาลของรฐบาลกลางและนโยบายของแตละรฐโดยตอมาในป ค.ศ. 1998 ประธานาธบดคลนตน ไดลงนามในขอเสนอโดยแตงตงคณะกรรมการการศกษาทบทวน ความมประสทธภาพของโครงการประกนการวางงานตามกฎหมายประกนสงคม และท าการแกไขกฎหมายประกนสงคม

62

การประกนการวางงานของสหรฐอเมรกาอยภายใตระบบการประกนแบบบงคบ (Compulsory Insurance System) กลาวคอ รฐออกกฎหมายบงคบใหสถานประกอบกจการตางๆตองเขารวมโครงการประกนการวางงาน 52 กฎหมายคมครองลกจางในสหรฐอเมรกานน กฎหมายทส าคญทคมครองลกจางในสหรฐอเมรกาไดแก พระราชบญญตประกนสงคม ป ค.ศ. 1935 ซงไดสรางระบบการจายเงนประกนสงคมของรฐบาลแกผวางงาน และการจายเงนเลยงชพใหแกผสงอาย ผทวางงาน กฎหมายว าดวยการคมครองเ งนไดภายหลงลกจางตองออกจากงานเ รยกว า “Employment Retirement Income Security Act” หรอ “ERISA” ไดใชบงคบเพอค มครองผลประโยชนจากลกจางและผเกษยณอายหลงจากออกจากงานใหไดใชสทธทจะไดรบเงนบ าเหนจผลประโยชนอนๆ ทพงไดรบอนเปนการคมครองสทธลกจางกฎหมายฉบบนไดรบการยอมรบจากลกจางมากกวากองทนเงนบ านาญ (Pension Fund) เพราะการบรหารงานของกองทนบ านาญไมมประสทธภาพ ประกอบกบผลประโยชนตอบแทนส าหรบลกจางทมระยะเวลาการท างานตดตอกน 20 ปหรอมากกวา 20 ปขนไปมหลกเกณฑการไดรบเงนทคอนขางซบซอนและลกจางสวนใหญมกจะขาดคณสมบตตามทกองทนเงนบ านาญก าหนด กฎหมายการชวยเหลอลกจางภายใตกฎหมายคมครองเงนไดภายหลงลกจางตองออกจากงาน หรอ “ERISA” จดต งขนโดยนายจางเพอสทธประโยชนของลกจางอยางแทจรง ทงนเนองจากการบรหารกองทนเปนหนาทของหนวยงานของรฐ ทงนเปนไปตามทกฎหมายก าหนด นอกจากนยงมหนวยงานอกหนวยงานหนงซงจดตงขนโดยเฉพาะเพอสนบสนนทางการเงน คอ Pension Benefit Guaranty Corporation (PBGC) ซงเปนสถาบนประกนผลประโยชนของกองทนบ าเหนจทบรหารงานผดพลาด นอกจากนยงมการชวยเหลอภายใตกฎหมายมาตรฐานแรงงานทเปนธรรม (The Fair Labor Standard Act 1983) หรอ “FLSA” ซงมการประกนใหลกจางไดรบคาแรงขนต าและไดรบเงนคาลวงเวลาเพมขน ทงนยงมมาตรการปองกนการวางงาน (Unemployment Protection) และกองทนส าหรบเกษยณอาย (Retirement Funds) เปนตน ทงนเงนสมทบทนายจางจายเขากองทน นายจางสามารถน ามาหกเปนคาใชจายเพอกจการของนายจางได และเงนบ าเหนจทลกจางไดรบจากกองทน ERISA หามมใหนายจางยดถอน ามาหกหน หรอเจาหนอนบงคบคด การประกนการวางงาน เกดโครงการบรหารจดหางาน( Employment Service Program ) บรการจดหางานใหมกรณถกเลกจาง (Lay Off) อยภายใตระบบการประกนแบบบงคบ

52 U.S.Department of Health and Human Services, Social Security Administration (USA : U.S.Department of Health and Human Services, 1992).

63

(Compulsory Insurance System) กลาวคอ รฐออกกฎหมายบงคบใหสถานประกอบกจการตางๆตองเขารวมโครงการประกนการวางงาน 53 ขอบเขตการบงคบใชประโยชนทดแทนวางงาน ตามกฎหมายของรฐบาลกลาง (Federal law) ตามวตถประสงคของการประกนสงคม ซงตองการใหหลกประกนแกประชาชน ในป ค.ศ. 1989 รฐจงไดน ากฎหมายประกนสงคมมาใชบงคบแกลกจางทอยภายใตโครงการประกนการวางงานมจ านวนทงสน 109 ลานคน ดงนนการเกบเงนสมทบโดยสวนใหญจะเรยกเกบจากนายจางเทานน ลกจางไมตองสงเงนสมทบเขากองทน โดยรฐบาลกลางเขามาจายเงนชวยเหลอซงเปนเงนเรยกเกบจากภาษเงนไดจากนายจาง (Payroll Taxes) กรณเงนชวยเหลอครอบครว ตองเปนกรณยากจนและมเดกอยในอปการะโดยรฐบาลกลางรวมกบรฐบาลของมลรฐใหเงนสดทดแทน กรณการประกนการวางงานใชบงคบกบบคคล ไดแกลกจางในภาคอตสาหกรรมและพาณชยกรรมทวไป ลกจางโรงงาน รานคา หรอ ลกจางขององคกรไมแสวงหาก าไร หรอลกจางของรฐบาลกลางและรฐบาลทองถนหรอคนงานตามบานหรอ 2 ใน 5 ของคนงานท างานในฟารม แตในกรณนไมใชบงคบแกลกจางดานการเกษตรกรรม ลกจางขององคกรทางศาสนา คนงานหรอลกจางชวคราว แรงงานในครอบครว และผประกอบการอาชพอสระ นอกจากนรฐบาลกลางยงจดใหมโครงการประกนการวางงานเปนพเศษใหแกคนงาน รถไฟลกจางของเมลรฐ และผทออกจากงานราชการแลว ส าหรบโครงการประกนการวางงานตามกฎหมายของแตละมลรฐ การก าหนดขอบเขตของการบงคบใชจะไมคอยแตกตางจากทกฎหมายของทรฐบาลกลางก าหนดไวเทาใดนก ยกตวอยางเชน ในมลรฐโคลมเบย ไดก าหนดใหโครงการประกนการวางงานมผลบงคบใชกบคนงานหรอลกจางทางภาคเกษตรกรรมดวย ในปจจบนมแนวโนมวา ในแตละมลรฐจะขยายการบงคบใชใหกวางขวางยงขนไปอก การเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนนมกฎหมายแรงงานทชวยเหลอลกจางหรอผใชแรงงานนน มขอกฎหมายทส าคญคอผใชแรงงานตองมระยะเวลาท างานอยางนอย 12 เดอนกอนการวางงานและเปนก าลงหางานอยซงพรอมท างานโดยตองลงทะเบยนหางานกบหนวยงานของรฐตามกฎหมายแตละรฐ สทธประโยชนคอเงนชวยเหลอพเศษตามรายได ใน 52สปดาหสดทายของการท างานโดยจายเงนเปนรายสปดาหและจายเงนสทธประโยชนไมเกน 26สปดาหหรอตามกฎหมายแตละรฐก าหนด

53 Ibid.

64

การจายคาชดเชยของสหรฐอเมรกาไมมกฎหมายบญญตไวเฉพาะเจาะจง แตขนอยกบขอตกลงเกยวกบสภาพการจางระหวางนายจางลกจาง อยางไรกตามในทางปฏบตนายจางสวนใหญสมครใจทจายคาชดเชยในกรณใหลกจางออกจากงานส าหรบเหตผลทางเศรษฐกจเนองจากหลกเลยงการขนศาลแรงงาน เนองจากถานายจางแพคดจะมการชดใชคาชดเชยทหนกขนกวาเดมหลายเทา ตามกฎหมายไทยนน ลกจางจะฟองคดเลกจางไมเปนธรรมใหชนะคดนนยาก เพราะ ลกจางตองน าสบพยานใหเหนวานายจางผดอยางไรซงพยานหลกฐานทอยกบนายจางเปนสวนใหญท าใหลกจางเสยเปรยบในรปคดโดยสวนใหญ ตามกฎหมายไทยนน กองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนทจดตงขนในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 โดยการน ากองทนสงเคราะหลกจางมาบงคบใชนน พบวาไมสามารถชวยเหลอลกจางไดทนตอสภาวการณได ปญหาการเรยกรองของลกจางจงยงเกดขนอยเสมอ ซงตางจากกฎหมายในสหรฐอเมรกาทมการเกบเงนสมทบโดยสวนใหญเรยกเกบจากนายจางเทานน ลกจางไมตองสงเงนสมทบเขากองทน โดยรฐบาลกลางเขามาจายเงนชวยเหลอซงเปนเงนเรยกเกบจากภาษเงนไดจากนายจาง (Payroll Taxes) การเรยกรองของลกจางจงมไมมาก 3.2 มาตรการตามกฎหมายไทยและกฎหมายทเกยวของ ตามกฎหมายคมครองแรงงาน (Labour Protection Law) ของไทยนน กฎหมายทรฐไดก าหนดมาตรฐานขนต าในการใชแรงงานขน สวนใหญเปนขอปฏบตทนายจางจะตองจดใหแกลกจางเปนสภาพการจางงานขนต าสด ซงหมายความวามาตรฐานหรอกฎเกณฑในเรองเกยวกบสภาพการจางงานตางๆทรฐก าหนดไวน เปนมาตรฐานทต าทสดทนายจางทงหลายจะตองจดใหแกลกจาง 54 และกฎหมายคมครองแรงงาน นนมวตถประสงคในการคมครองสทธประโยชนและคมครองการท างานใดๆทเกยวของในการท างาน จงถอวาเปนกฎหมายเกยวกบความสงบสขเรยบรอยของประชาชน มาตรการทางกฎหมายทใชอยในประเทศไทยซงมดงน

1. มาตรการทางกฎหมายตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 มาตรการทางกฎหมายตาม พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541ไดมลกษณะเฉพาะของกฎหมายคมครองแรงงาน 4 ลกษณะดวยกนคอ

54

สดาศร วศวงศ, ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน, (กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2545).

65

(1) เปนกฎหมายทก าหนดมาตรฐานขนต าในการใหความคมครองแกลกจางอนลกจางพงไดรบการปฏบต (2) เปนกฎหมายทเครงครด เนองจากเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย (ฎกาท 93/2534) คสญญาจงไมอาจตกลงยกเวนไปในทางทท าใหลกจางเสยประโยชนได (3) เปนกฎหมายพเศษทตองน ามาใชบงคบกอนกฎหมายทวไป (4) รฐมอ านาจบงคบหรอลงโทษเมอมการฝาฝนตอบทบญญตของกฎหมายคมครองแรงงาน โดยมบทบญญตก าหนดโทษต าสดคอระวางโทษปรบไมเกน 5,000 บาท และโทษสงสดคอระวางโทษจ าคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 200,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ ดงนนพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนกฎหมายคมครองแรงงานจงเปนกฎหมายทมบทบญญตก าหนดเกยวสทธประโยชนและสทธในการท างานของลกจาง และในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 แตม กจการบางประเภทยงไดรบยกเวน ไมอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานโดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตจดตงกจการนน เชนการทาอากาศยานแหงประเทศไทยตามพระราชบญญตการทาอากาศยานแหงประเทศไทย พ.ศ. 2522 เปนตน 55 การคมครองการท างานหรอการใชแรงงานทวไป คอการก าหนดหลกเกณฑหรอกฎเกณฑขนต าเพอคมครองสทธขนมลฐานของผใชแรงงานหรอลกจางใหไดมเวลาท างานทเหมาะสมในแตละวน ไดมเวลาพกในการท างานแตละวน ไดมวนหยดในแตละสปดาห ไดรบเงนตอบแทนการท างานในอตราทเปนธรรม ไดรบการรกษาพยาบาลเมอประสบอนตรายหรอเจบปวยจากการท างาน ฯลฯ การคมครองแรงงานเปนวธการหนงทก าหนดขนเพอเปนเครองยงใหเกดความสขความเจรญ เปนหลกประกนการด ารงชวตของคนงาน ปองกนมใหนายจางกดขขมเหง หรอเอารดเอาเปรยบลกจาง องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization) หรอ ILO ในฐานะทเปนองคกรกลางจงไดพจารณาก าหนดอนสญญาและขอเสนอแนะตางๆทเกยวของกบการใหความคมครองแกลกจางในการท างานขน ซงหลกการนไดรบการรบรองจากประเทศสมาชกทงหลายรวมทงประเทศไทย ซงเปนสมาชก ILO กไดรบหลกการของอนสญญาและขอเสนอแนะเหลานมาพจารณาปรบใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และการเมองของประเทศไทยโดยก าหนดไวเปนกฎหมายคมครองแรงงานเพอใหความคมครองแกแรงงานโดยทวไป

55 วชย โถสวรรณจนดา, “ ค าอธบายแบบเจาะลกพระราชบญญตคมครองแรงงาน,” (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม), น. 4-6.

66

ลกจางตามกฎหมายแรงงาน มความหมายถงผทตกลงท างานใหนายจางโดยรบคาจาง สวนความหมายของคาจางไดแก เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจางส าหรบระยะเวลาการท างานทไดก าหนด 56 สวนเรองของความหมาย ค าวานายจางน นตามกฎหมายคมครองแรงงาน(Labour Protection Law) “นายจาง” หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางให และหมายความรวมถง (1) ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจาง (2) ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลและผซงไดรบมอบหมายจากผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทนดวย (3) ในกรณทผประกอบกจการไดวาจางดวยวธเหมาคาแรงโดยมอบใหบคคลหนงบคคลใดรบชวงไปควบคมดแลการท างานและรบผดชอบจายคาจางใหแกลกจางอกทอดหนงกด มอบหมายใหบคคลหนงบคคลใดเปนผจดหาลกจางมาท างาน อนไมใชการประกอบธรกจจดหางานกดโดยการท างานนนเปนสวนหนงสวนใดหรอทงหมดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการ ใหถอวาผประกอบกจการเปนนายจางของลกจางดงกลาวดวย กลาวโดยสรป “นายจาง” หมายถงบคคลดงตอไปน (1) ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางให (2) ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนนายจาง (3) นตบคคลซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางให (4) ผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคล (5) ผซงไดรบมอบหมายจากผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลใหท าการแทน (6) ผประกอบกจการทจางเหมาคาแรงเปนหลกเกณฑทก าหนดขนใหม เพอปองกน การหลบเลยงกฎหมาย ผรวมรบผดกบผรบเหมาชวงทเปนนายจาง (มาตรา 12) ก าหนดไวท านองเดยวกนกบประกาศของคณะ ปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม พ.ศ. 2515 ขอ 7 ก าหนดใหผรบเหมาชวงถดขนไปจนถงผรบเหมาชนตนรวมรบผดกบผรบเหมาชวงทเปนนายจางในคาจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด คาชดเชยและเพมเรองคาลวงเวลาในวนหยด คาชดเชยพเศษ เงนสะสม เงนสมทบและเงนเพมเขาไปดวย รวมทงทก าหนดใหผจายเงนไป มสทธไลเบยคนจากผรบเหมาชวงทเปน

56 สดาศร วศวงศ, ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน(กรงเทพมหานคร : นตบรรณการ, 2545), น.92.

67

นายจางได ทงนการรวมรบผด หมายถง การรบผดอยางลกหนรวมโดยเจาหนสามารถเรยกใหคนใดคนหนงช าระหนทงหมดกได ลกหนรวมจะอางวาตองรบผดเฉพาะสวนของตนไมได กรณเปลยนตวนายจางตามมาตรา 13 นน ก าหนดขนใหมเพอรองรบวาในกรณทมการเปลยนตวนายจาง เนองจากการโอนรบมรดก หรอดวยประการอนใดหรอในกรณทนตบคคลจดทะเบยนเปลยนแปลงโอน หรอควบกบนตบคคลใด สทธตางๆ ทลกจางมอยตอนายจางเดม ใหลกจางมสทธนนตอไป และนายจางใหมตองรบไปทงสทธและหนาทเกยวกบลกจางนนทกประการ การเปลยนตวนายจางดงกลาวตองเปนกรณทลกจางยนยอม และไมไดบอกเลกสญญา เนองจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 577 วรรคหนง บญญตวา “นายจางจะโอน สทธของตนใหแกบคคลภายนอกกได เมอลกจางยนยอมพรอมใจดวย” และวรรคสามบญญตวา “ถาคสญญาฝายใดท าการฝาฝนบทบญญตน คสญญาอกฝายหนงจะบอกเลกสญญาเสย กได” นายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เว นแตพระราชบญญตนก าหนดไวเปนอยางอน (มาตรา 14 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541) ซงก าหนดไวในลกษณะ6 จางแรงงาน ตามกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 ถง มาตรา 586 โดยนายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาทไดแก การเลกจางลกจางของนายจางอาจตองบอกลาวลวงหนาตามมาตรา 582 เปนตน การไมปฏบตตามมาตรา 14 ซงไมมบทก าหนดโทษทางอาญา ท งน ถามก าหนดไวแลวในพระราชบญญตน เชน กรณการบอกกลาวเลกสญญาจางลวงหนา ตองใชพระราชบญญตนบงคบ ในกรณนายจางเปนนตบคคล ผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลไมตองรบผดทางแพงเปนการสวนตว เวนแตกรณหางหนสวนสามญนตบคคล หรอเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดของหางหนสวนจ ากด สวนความรบผดชอบทางอาญานนผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคลหรอผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนตองรวมรบผดดวยและอาจถกลงโทษจ าคกแมนตบคคลจะถกลงโทษเพยงแคปรบกตาม ในกรณนายจางไมช าระคาจางหรอไมจายคาจางตามกฎหมายคมครองแรงงาน(Labour Protection Law) มหลกเกณฑคมครอง ตามมาตรา 11 ซงก าหนดใหหนทเกดจากการไมช าระคาจางหรอไมจายคาจางแกลกจาง คาลวงเวลา คาท างานในวนหยด คาลวงเวลาในวนหยด คาชดเชย คาชดเชยพเศษ เงนสะสม เงนสมทบ หรอเงนเพมใหลกจางหรอกรมสวสดการและคมครองแรงงานแลวแตกรณ มบรมสทธเหนอทรพยสนทงหมดของนายจางซงเปนลกหนในล าดบเดยวกบบรมสทธในคาภาษอากรตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย งานเกษตรกรรม งานประมงทะเล งานบรรทกหรอขนถายสนคาเรอเดนทะเล งานทรบ

68

ไปท าทบาน งานขนสง และงานอนตามทก าหนดในกฎกระทรวงใหมการคมครองแรงงานกรณตางๆแตกตางไปจากพระราชบญญตน (มาตรา 22 ) ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดก าหนดมาตรการคมครองลกจางในการท างาน ดงน 1) มาตรการชวยเหลอลกจางโดยกองทนสงเคราะหลกจาง กองทนสงเคราะหลกจางใหหลกประกนแกลกจางโดยอยในกฎหมายคมครองแรงงาน คอ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 วตถประสงคเพอบรรเทาความเดอดรอนของลกจางหากไมไดรบคาจาง หรอคาชดเชย ตามกฎหมายปจจบนใหมกองทนสงเคราะหลกจางเพอเปนทนสงเคราะหลกจาง ตางๆ ตามมาตรา 126 บญญตใหมกองทนสงเคราะหลกจางขนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามทก าหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง ในกรณทลกจางออกจากงานหรอตาย ตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 130 วรรคสอง) 57 กฎหมายก าหนดใหลกจางส าหรบกจการทมลกจางตงแต 10 คน ขนไปตองเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง (มาตรา 130 วรรค 1) หากจะใชบงคบแกลกจางในกจการทมลกจาง นอยกวา 10 คน ตองตราเปนพระราชกฤษฎกา (มาตรา 130 วรรค 3) สวนกจการทลกจางไมตองเขาเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจางไดแกกรณทนายจางไดจดใหมกองทนส ารองเลยงชพตามกฎหมายวาดวยกองทนส ารองเลยงชพ นายจางตองยนแบบรายการแสดงรายชอลกจาง และรายละเอยดเพอใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานขนทะเบยนไว หากมการเปลยนแปลงแกไข ใหแจงเปนหนงสอตาม แบบหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางก าหนด (มาตรา 130 วรรค 5 วรรค 6 วรรค 7) กรณทยนตามกฎหมายวาดวยประกนสงคมถอวาไดยนตามมาตรานแลว กฎหมายนไมใชบงคบแก (1) ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาคและราชการสวนทองถน รวมทงรฐวสาหกจตามกฎหมายวาส ารองเลยงชพตามกฎหมายวาดวยกองทนส ารองเลยงชพ หรอจดใหมการสงเคราะหลกจางในกรณทลกจางออกจากงาน หรอตาย ตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง หากจะมการใชบงคบแกลกจางส าหรบกจการทมลกจางนอยกวา 10 คน คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางอาจออกระเบยบ เพอก าหนดใหลกจางทไมไดอย

57 ธระ ศรธรรมรกษ, ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2534).

69

ภายใตกฎหมายคมครองแรงงานสมครเขาเปนสมาชกกองทนได เมอลกจางประสงคจะเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจางโดยความยนยอมของนายจางกใหนายจางมหนา ทตามกฎหมายนเชนเดยวกนแหลงเงนไดของกองทน เงนไดของกองทนสงเคราะหลกจางประกอบดวย (1) เงนสะสมและเงนสมทบ (2) เงนทตกเปนของกองทนสงเคราะหลกจาง กรณลกจางตายและไมมบคคล ใดมสทธไดรบเงนจากกองทนตามมาตรา 133 (3) เงนทตกเปนของกองทนสงเคราะหลกจาง กรณเงนเหลอจากการขายทอด ตลาดและไมมผขอรบคนภายใน 5 ปตามมาตรา 136 (4) เงนเพมกรณนายจางไมสงเงนสะสมหรอเงนสมทบหรอสงไมครบตาม มาตรา 131 (5) เงนคาปรบทไดรบจากการลงโทษผกระท าความผดตามพระราชบญญตน (6) เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคให (7) เงนอดหนนจากรฐบาล (8) เงนรายไดอน (9) เงนดอกผลของกองทนสงเคราะหลกจาง เงนและทรพยสนของกองทนสงเคราะหลกจางทงหมดขางตน ถอวาเปนกรรมสทธของกรมสวสดการและคมครองแรงงาน จงไมตองน าสงกระทรวงการคลง (มาตรา 129 วรรคหนง) 58 คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางมหนาทก าหนดนโยบายเกยวกบการบรหารและการจายเงน พจารณาใหความเหนตอรฐมนตรในการตราพระราชกฤษฎกา การออกกฎกระทรวง ประกาศหรอระเบยบ วางระเบยบเกยวกบการจดหาผลประโยชน การรบเงน การจายเงน การเกบรกษาเงน ออกระเบยบเพอก าหนดใหลกจางส าหรบกจการทไมไดอยภายใตบงคบของพระราชบญญตนสมครเขาเปนสมาชกได (มาตรา 130 วรรค 4) เนองจากกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนดานแรงงานทจดตงขนลาสดจงตองอาศย เงนอดหนนจากรฐบาล หลงจากนนเงนสะสมในสวนของลกจางและเงนสมทบในสวนของนายจางจะมความส าคญทสดท านองเดยวกบกองทนดานแรงงานอน เพราะนบแตวนทลกจางเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง ทกครงทมการจายคาจาง ใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวงแต

58 เถกง ชวนรวณชย, คมอท าความเขาใจพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.541(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2544).

70

ตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจาง โดยทกครงทมการจายคาจาง นายจางตองจายเงนสมทบและทกครงทมการจายคาจางใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจาง สวนในการบรหารกองทนกฎหมายก าหนดใหมคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางซงประกอบดวยปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเปนประธานกรรมการผแทนกระทรวงการคลง ผแทนส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผแทนธนาคารแหงประเทศไทยเปนกรรมการ กบผแทนฝายนายจางและผแทนฝายลกจาง ฝายละหาคนซงรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการและอธบดกรมสวสดการและคมครองแรงงานเปนกรรมการและเลขานการ ในกรณทลกจางออกจากงาน ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานจายเงนจากกองทน สงเคราะหลกจางในสวนทเปนเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลจากเงนดงกลาวใหแกลกจาง (มาตรา 133 วรรคหนง) การจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางในกรณอนนอกจากกรณตามมาตรา 133 ให คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางก าหนดระเบยบการจายเงนสงเคราะห อตราเงนทจะจายและ ระยะเวลาการจาย โดยพจารณาจากจ านวนเงนกองทนสงเคราะหลกจางสวนทมใชเงนทจะตองน าไปจายตามมาตรา 133 (ดมาตรา 134) ในกรณทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไม วาทงหมดหรอบางสวนใหแกลกจางตามมาตรา 134 แลวใหกองทนสงเคราะหมสทธเรยกรองใหผ ซงมหนาทตามกฎหมายตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางชดใชเงนทกองทนสงเคราะหลกจางไดจายไปพรอมดอกเบยในอตรารอยละสบหาตอป และสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางใหมอายความสบปนบแตวนทกองทนสงเคราะหลกจางจายเงนไป (มาตรา 135) 2) กฎเกณฑทออกมาบงคบใชเกยวกบสทธของลกจาง สทธประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางน นกฎหมายตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นนก าหนดใหไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด และถากองทนไดจายเงนใหแกลกจางในกรณอนทมใชลกจางตายหรอออกจากงาน กองทนมสทธเรยกใหผมหนาทตามกฎหมายทตองจายเงนดงกลาวทกองทนสงเคราะหลกจางไดจายไปพรอม

71

ดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป ซงสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางนมอายความ 10 ป นบแตวนทกองทนไดจายเงนไป 59 พระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541ก าหนดใหมพนกงานตรวจแรงงานซงรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเปนผแตงตงมอ านาจหนาทปฏบตการตามกฎหมายน ในสวนทเกยวกบกองทนสงเคราะหลกจาง แบงออกได 3 ประการ คอ (1) ในกรณทนายจางไมน าสง เงนสะสมหรอเงนสมทบ หรอน าสงไมครบตามก าหนดเวลาใหพนกงานตรวจแรงงานมค าเตอนเปนหนงสอใหนายจางน าเงนทคางจายมาช าระภายในก าหนด ไมนอยกวา 30 วน นบแตวนทไดรบหนงสอนน (2) พนกงานตรวจแรงงานมอ านาจออกค าสงเปนหนงสอใหยด อายด และขายทอดตลาดทรพยสนของผซงมหนาทตามกฎหมายทไมน าสงเงนสะสม เงนสมทบหรอเพมเตม หรอน าสงไมครบจ านวน หรอเงนทตองจายในกรณอนนอกจากลกจางออก จากงานหรอตาย (3) เงนอยางใดอยางหนงทลกจางหรอทายาทโดยธรรมของลกจางซงถงแกความตายไมมารบภายใน 15 วน นบแตวนทพนกงานตรวจแรงงานมค าสง ใหพนกงานตรวจแรงงานน าสงเงนนนเพอเกบรกษาในกองทนสงเคราะหลกจางโดยฝากไวกบธนาคาร หลกเกณฑการลงโทษผฝาฝนจงใชรวมกนหลายกรณ ผกระท าผดอาจเปนนตบคคล หรอในสวนของกองทนสงเคราะหลกจางกรณนายจางผใดไมยนแบบรายการแสดงรายชอลกจางและรายละเอยดอนๆ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอ ปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ดงนเปนตน 3) ผมสทธไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจาง ผมสทธไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางตามระเบยบของคณะกรรมการกองทนโดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ซงแบงได 2 กรณ ดงน (1) ลกจางมปฏบตตามตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541ซงเปน กฎหมายภาคบงคบ คอลกจางมสทธไดรบเงนจากกองทนกรณท ตาย ออกจากงาน ใหจายเงนกองทนสงเคราะหลกจางในสวนทเปนเงนสะสม เงนสมทบและดอกผลจากเงนดงกลาวใหแกลกจาง

59 วจตรา(ฟ งลดดา)วเชยรชม, กฎหมายแรงงาน2 : กฎหมายคมครองแรงงาน, พมพครงท3 (กรงเทพมหานคร. ส านกพมพวญญชน, 2542).

72

ดงนนลกจางตองจายเงนสะสมเขากองทนโดยมสทธไดรบประโยชนเพยง 3 ประการ คอ ตาย ออกจากงานและกรณอน ซงยงไมชดเจนวากรณใด อาจไมคมกบเงนทลกจางตองถกหกเงนเขากองทนและบางกรณตามกฎหมายลกจางอาจเสยสทธตามกฎหมายได (2) ผมสทธไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจาง นอกจากตวของลกจางแลว ในกรณทลกจางตาย ถาลกจางมไดก าหนดบคคลผพงจะไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไว โดยท าเปนหนงสอตามแบบทอธบดก าหนดมอบไวแกกรมสวสดการและคมครองแรงงาน หรอไดก าหนดไวแตผนนตายกอน ใหจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางใหแกบตร สาม ภรรยา บดา มารดาทมชวตอยคนละสวนเทาๆกน กรณอนตามทคณะกรรมการกองทนก าหนด อตราเงนทจะจายและระยะเวลาการจาย พจารณาจากจ านวนเงนกองทนสงเคราะหลกจางสวนทมใชเงนทจะตองน าไปจายในกรณแรก ลกจางจะไดรบการสงเคราะหจากกองทนสงเคราะหลกจางตองปฏบตตามกฎหมาย 4) ขอดและขอเสยตามกองทนสงเคราะหลกจาง ขอด (1) กองทนมกฎหมายรองรบตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (2) การบงคบใชคมครองแรงงานมระบบทตรวจสอบไดทวประเทศ (3) ลกจางไดรบความคมครองกรณลกจางออกจากงานหรอตาย เชนไดรบเงน คาชดเชย 60 หรอเงนสะสม ขอเสย (1) กองทนตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541นน ความหมายของลกจางตามบทบญญตยงจ ากดไวเฉพาะ เชน กจการทมลกจางตงแต 10 คนขนไปเทานน (2) การบรหารกองทนโดยหนวยราชการระดบกรมอาจลาชาสงผลใหลกจางไดรบความเดอดรอน เชน ความลาชาในการออกเงนชวยเหลอตางๆ (3) ลกจางมปฏบตตามตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541ซงเปนกฎหมายภาคบงคบ เชน ลกจางตองจายเงนสมทบเขากองทนตามกฎหมาย (4) ขอบเขตของสทธประโยชนตามวตถประสงคของลกจางในกองทนสงเคราะหลกจางยงมนอยอยไดแก ลกจางออกจากงาน หรอตาย เทานน

60 พงษ รตน เค รอกลน , ค าอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารทรพยากรมนษย , (กรงเทพมหานคร :นตธรรม, 2545).

73

(5) กองทนสงเคราะหลกจางอาจเกบเงนสะสมหรอเงนสมทบไดนอยเพราะมขอจ ากดทางกฎหมายอยมากตามขอทกลาวมาแลว รวมถงกรณทนายจางไมน าสงเงนสะสมหรอเงนสมทบ 2. มาตรการกฎหมายเกยวกบการเลกจางและการปดสถานประกอบกจการของนายจาง พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ก าหนดใหนายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแตพระราชบญญตนก าหนดไวเปนอยางอน (มาตรา14) ดวย มาตราทเกยวของกบการเลกจางไดแกมาตรา 5 เรองคาชดเชย มาตรา 17 เรองสญญาจางสนสดลง มาตรา43 หามมใหนายจางเลกจางเพราะลกจางเปนหญงมครรภ มาตรา 118 เรองใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจาง กรณนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง ตามมาตรา 119 และโทษมก าหนดไวในมาตรา 144 วานายจางฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรา 43 มาตรา118 วรรคหนง ไมจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาหรอคาชดเชยพเศษตามมาตรา 120 หรอมาตรา 121 หรอมาตรา 122 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาทหรอทงจ าทงปรบ มาตรการกฎหมายเกยวกบการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางมสาระส าคญ ดงน หลกเกณฑคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางลกจาง ความเสยหายอนเนองจากการทลกจางถกนายจางเลกจางนน ไมวาลกจางถกเลกจางโดยชอบหรอเปนการเลกจางโดยไมชอบดวยกฎหมายยอมกอใหเกดความเสยหายแกลกจาง ทงสน กรณทนายจางเลกจางเพราะวกฤตการณทางเศรษฐกจ ท าใหนายจางไมสามารถด าเนนกจการทงหมดหรอบางสวน เชนนายจางตองประสบภาวะขาดทนนน กฎหมายถอวานายจางมสทธเลกจางไดซงอาจเกดจากการกระท าอนไมเปนธรรมกได 61 นายจางอาจใชมาตรการตางๆ กอนทเลกจาง เชน ลดชวโมงท างานลง ประกาศใหลกจางสมครใจลาออก เปนตน แตยงมความจ าเปนทจะตองเลกจางอย 62 ลกจางเปนกรรมการสหภาพแรงงานเกยวของกบขอรองเรยนทยนตอนายจาง นายจางเลกจาง โดยเหตทจะยบงานเพอตดรายจายกตองมความจ าเปนเพยงพอ กระท าพฤตกรรมนาสงสยวาลกจางมอทธพลเหนอคนงานอน นายจางจงอาจคดก าจดเสย แปลวานายจางเลกจางโดยไมสจรต จงไมเปนปญหาตองงวนจฉยขอทนายจางประสบภาวการณขาดทน (คดหมายเลขแดงท 1366/2524 )

61 วจตรา (ฟ งลดดา) วเชยรชม, ยอหลกกฎหมายแรงงาน, พมพครงท18(กรงเทพมหานคร:นตธรรม, 2545).

62 มงคล กรชตทายาวธ, “การเลกจางลกจางทเปนธรรมในสงคม,” วารสารศาลแรงงาน.เลมท7.ปท6. (มกราคม2529).

74

ในสวนความเหนของศาลกไดมแนวค าพพากษาคมครองตวแทนลกจางอย เชน นายจางยบเลกแผนกสงของ และเลกจางลกจางเนองจากลกจางยนขอรองเรยนใหปรบปรงคาจางและสวสดการ ทงนเพราะลกจางแผนกสงของหลายคนน าในการรองเรยน กอใหเกดความยงยากแกนายจาง การเลกจางจงไมชอบ ค าพพากษาของศาลแรงงานกลางวนจฉยกรณทอนญาตใหนายจางเลกจางกรรมการลกจางไดเพราะการยบแผนก โดยใหเหตผลวาลกจางทถกเลกจาง “แมจะเปนคณะกรรมการลกจางหรอเปนกรรมการสหภาพอยกตาม เมอถกเลกจางไปแลวสมาชกของกรรมการแรงงานหรอพวกลกจางกสามารถแตงตงกรรมการขนมาแทนใหมได สภาพของสหภาพแรงงานหรอคณะกรรมการลกจางหาถกท าลายไปไม”(คดหมายเลขแดงท 2715/2527 ) เมอปรากฏวาการเลกจางนนไมเปนธรรมตอลกจาง ศาลแรงงานอาจสงใหนายจางรบลกจางเขาท างานทเดมตอไปได ใหศาลแรงงานก าหนดจ านวนคาเสยหายใหนายจางชดใชใหแทนพระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน มาตรา 49 ศาลอาจใชดลยพนจพจารณาวานายจางเลกจางมเหตอนสมควรดวยหรอไม มความเลกจางทชอบดวยกฎหมายหรอไมชอบดวยกฎหมายหรอไมเปนธรรมตอลกจางดวย ศาลใหความเปนธรรมตอลกจางดวย 1) มาตรการกฎหมายเกยวกบการเลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 การเลกจางตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 63การเลกจางตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541นน ไดใหความหมายของการเลกจางโดยเฉพาะหมายความวา การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไป และไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างาน และไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป ตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118 วรรคสอง จากบทบญญตแหงกฎหมายคมครองแรงงาน สามารถแบงการเลกจางเปน2 กรณ64 คอ

63 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก,พมพครงท2(กรงเทพมหานคร :ส านกพมพวญญชน, 2544). 64 รงโรจน รนเรงวงศ, วเคราะหแรงงาน เลม 1 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2537).

75

(1) การเลกจางโดยตรง คอ การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปโดยเดดขาดและไมจายคาจางให เชน นายจางสงใหลกจางออกจากงาน ปลดออกจากงาน ไลออกจากงาน ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด (2) การเลกจางโดยปรยาย ไดแกกรณทนายจางไมมเจตนาเลกจางหรอนายจางไมมเจตนากลนแกลงลกจางลกจางไมไดรบคาจาง เพราะเหตทนายจางไมสามารถจายคาจางไดและนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปได เพราะประกอบกจการขาดทน ขาดเงนทนหมนเวยน หรอสาเหตตางๆ จนตองปดกจการหรออาจตองลมละลาย ซงถอวาเปนการเลกจางโดยปรยาย นายจางตองบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจาง นายจางจงตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาซงไดม ค าพพากษาศาลฎกาวนจฉยวา ยงไมเปนการเลกจาง เชน ไมมระเบยบขอบงคบวา นายจางไมตองจายคาจางใหแกลกจางในระหวางพกงานลกจาง การท างานทลกจางขอลาออกโดยแจงลวงหนาตามระเบยบแลว นายจางไมอนญาตใหลกจางลาออกแตกลบสงพกงานลกจาง ลกจางจงยงไมพนจากการเปนลกจางของนายจาง ลกจางยงมหนาทตองปฏบตตามค าสงของนายจางอย ไมมอสระในการจดสรรเกยวกบอนาคตของตนเองได ตราบเทาทลกจางยงอยในฐานะลกจางของนายจาง ดงนนในระหวางทนายจางพกงานลกจาง ไมวานายจางไดจายงานใหลกจางท าหรอไม นายจางยงมหนาทตองจายคาจางใหลกจาง ค าสงพกงาน ดงนนจงไมใชการเลกจาง 65 นายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป เชน นายจางปดโรงงานและนายจางหลบหนไปทอน นายจางถกศาลสงลมละลาย หรอนายจางประสบกบการขาดทนจนไมสามารถด าเนนกจการตอไปได 66 ในกรณนแมนายจางมไดมการบอกเลกจางลกจางแต กฎหมายคมครองแรงงานใหถอวาเปนการเลกจางลกจางแลว อยางไรกตามการทลกจางไมไดท างานและนายจางไมไดจายคาจางใหลกจางนน ตองไมใชเรองหยดงานชวคราว เพราะการใหลกจางหยดงานชวคราว สภาพความเปนนายจางและลกจางยงไมไดสนสดลง จงไมใชเปนกรณนายจางไมใหลกจางท างานตอไปโดยเดดขาด ดงนนจงไมใชการเลกจางตามกฎหมาย กรณการเลกจางดวยวาจานายจางควรบอกตอลกจางโดยตรง การบอกโดยใหบคคลอนไปแจงแกตวลกจางนน อาจเกดปญหาโตเถยงไดวา ลกจางผนนทราบความประสงคของนายจางแลวหรอไม อนจะกอใหเกดปญหาทจะตองพจารณาตอไปวา มผลเปนการเลกจางแลวหรอไม และมผลเปนการเลกจางในวนใด

65 ค าพพากษาฎกาท 4721/2541(สงเสรม), น.221. 66 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546).

76

การเลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 67 นนเปนการกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไป และไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างาน และไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป ตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดใหหลกการเกยวกบเหตทนายจางเลกจางอาจเกดจาก (1) การสนสดสญญา หรอเหตอนใดอน มไดเกดจากการกระท าความผดของลกจาง การทนายจางใหลกจางพนจากการเปนพนกงานเนองจากลกจางไมผานการ ทดลองงาน ถอเปนการเลกจางตามมาตรา 118 วรรคสอง (ฎกาท 1120/2544) หรอนายจางใหลกจางออกจากงานเนองจากเกษยณอายตามทก าหนดไวในขอบงคบเกยวกบการท างาน เปนการกระท าทนายจางไมใหลกจางท างานอกตอไป เปนการเลกจาง (ฎกาท 2137/2544) (2) การสนสดสญญา เนองมาจากการกระท าผดของลกจาง การทนายจางเลกจางลกจางอนเปนเห ตมาจากการกระท าความผดของลกจางนน การเลกจางดงกลาวถอเปนการลงโทษทางวนยแกลกจางประการหนงหรอการทลกจางเบกเงนคาเบยเลยงเดนทางและคาเชาทพกโดยรอยวาตนไมมสทธเบกเงนจงเปนการทจรตตอหนาท ดงนนนายจางเลกจางลกจางไดโดยไมตองจายคาชดเชย (ค าพพากษาฎกาท 2563/2525) ลกจางเปนหวหนาแผนกซอมบ ารงตองควบคมชางไฟฟาและชางกลง ไดชกชวนผใตบงคบบญชาดมสราในขณะปฏบตงาน หลงจากนนกไปนอนหลบในระหวางเวลาท างานลวงเวลา เปนการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานในกรณทรายแรงนายจางเลกจางได (ค าพพากษาฎกาท 2124/2544) การเลกจางโดยปรยาย ไดแกกรณทนายจางไมมเจตนาเลกจางหรอนายจางไมมเจตนากลนแกลงลกจางลกจางไมไดรบคาจาง เพราะเหตทนายจางไมสามารถจายคาจางไดและนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปได เพราะประกอบกจการขาดทน ขาดเงนทนหมนเวยน หรอสาเหตตางๆ จนตองปดกจการ อาจตองลมละลาย ซงถอวาเปนการเลกจางโดยปรยาย นายจางตองบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจาง นายจางจงตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ค าพพากษาของศาลฎกาวนจฉยวา กรณทยงไมเปนการเลกจาง เชน ไมมระเบยบขอบงคบวา นายจางไมตองจายคาจางใหแกลกจางในระหวางพกงานลกจาง การท างานทลกจางขอลาออกโดยแจงลวงหนาตามระเบยบแลว นายจางไมอนญาตใหลกจางลาออกแตกลบสงพกงาน

67 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก, พมพครงท2(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2544).

77

ลกจาง ลกจางจงยงไมพนจากการเปนลกจางของนายจาง ลกจางยงมหนาทตองปฏบตตามค าสงของนายจางอย ไมมอสระในการจดสรรเกยวกบอนาคตของตนเองได ตราบเทาทลกจางยงอยในฐานะลกจางของนายจาง ดงนนในระหวางทนายจางพกงานลกจาง ไมวานายจางไดจายงานใหลกจางท าหรอไม นายจางยงมหนาทตองจายคาจางใหลกจาง ค าสงพกงาน ดงนนจงไมใชการเลกจาง 68 นายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป เชน นายจางปดโรงงานและนายจางหลบหนไปทอน นายจางถกศาลสงลมละลาย หรอนายจางประสบกบการขาดทนจนไมสามารถด าเนนกจการตอไปได 69 ในกรณนแมนายจางมไดมการบอกเลกจางลกจางแต กฎหมายคมครองแรงงานใหถอวาเปนการเลกจางลกจางแลว อยางไรกตามการทลกจางไมไดท างานและนายจางไมไดจายคาจางใหลกจางนน ตองไมใชเรองหยดงานชวคราว เพราะการใหลกจางหยดงานชวคราว สภาพความเปนนายจางและลกจางยงไมไดสนสดลง จงไมใชเปนกรณนายจางไมใหลกจางท างานตอไปโดยเดดขาด ดงนนจงไมใชการเลกจางตามกฎหมาย ตามแนวทางตดสนของศาลไทยไดวา เมอนายจางเลกจางโดยใชวธใดตามขางตน นายจางมสทธเลกสญญา (เลกจาง) ไดฝายเดยวโดยไมจ าตองไดรบความยนยอมหรอตกลงจากลกจางกตาม แต การเลกจางจะมผลตอเมอนายจางทใชสทธเลกจางไดแสดงเจตนาหรอบอกกลาวใหลกจางไดทราบ กอน และการเลกจางยอมมผลทนทนบแตฝายนนไดทราบการแสดงเจตนาหรอการบอกกลาวนน ตามกฎหมายไทยนนมไดกลาวถงการเลกจางและปดสถานประกอบกจการเปนการเฉพาะ แตมหลกกฎหมายวาดวยการเลกจางเทานน ตามกฎหมายคมครองแรงงานของไทยมหลกการเลกจางในมาตรา 118 วรรคสอง มหลกวาการเลกจางหมายความวาการกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป (มาตรา 118 วรรคสอง) ตามกฎหมายไทย เมอนายจางแสดงออกใหลกจางเหนวา ไมประสงคทจะใหลกจางท างานตอไปหรอไมประสงคมนตสมพนธในฐานะนายจางและลกจางกนอกตอไปหรอเปนการกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไป เชน ไมจายคาจางให ลกจางไมไดท างาน หรอไม

68 ค าพพากษาฎกาท 4721/2541(สงเสรม), น.134. 69 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546).

78

ไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป เปนตน ถอไดวาเปนการเลกจาง ตามทก าหนดไวใน มาตรา 118 วรรคสอง แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 254170 2) มาตรการคมครองการเลกจางโดยนายจางตองบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 ซงมหลกการใน เรองสญญาจางแรงงานเกดขนเมอฝายหนงซงเรยกวา ลกจาง ตกลงท างานใหแกฝายหนงซงเรยกวา นายจาง โดยนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาทลกจางท างานให ทงนนายจางกบลกจางอาจตกลงก าหนดเงอนไขการจาง ระยะเวลาการจาง การท างาน คาจาง ผลประโยชนตอบแทนอนไวอยางไรกได แตขอตกลงนนตองไมขดหรอผดแยกแตกตางไปจากกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน โดยสญญาจางดงกลาวไมจ าเปนตองท าเปนหนงสอหรอมหลกฐานเปนหนงสอแตอยางใด เพยงแตตกลงกนดวยวาจากใชได หากตอมานายจางตองการเลกจางตามสญญาจางแรงงานทมไดก าหนดระยะเวลาการจางไว นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนาใหลกจางทราบกอนทจะเลกจาง มฉะนนนายจางตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเชนเดยวกบลกจาง หากลกจางออกจากงานโดยไมบอกกลาวลวงหนา หรอบอกกลาวลวงหนาแตไมครบระยะเวลาทกฎหมายก าหนดนายจางมสทธเรยกรองคาเสยหายจากลกจางได การเลกจางทตองบอกกลาวลวงหนาไดก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 6 ในสวนทเกยวกบการจางแรงงาน มาตรา 582 และพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรค 2 วรรค 4 และวรรคทาย มรายละเอยดดงน 71 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 บญญตวา “ถาคสญญาไมไดก าหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากน เมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจท าได แตไมจ าตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน” พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรค 2 บญญตวา “ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกลาวลวงหนา

70 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก, พมพครงท2(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2544). 71 รงโรจน รนเรงวงศ, พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพพมพอกษร, 2549).

79

เปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ ในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน” พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรค4 บญญตวา “การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาว และใหลกจางออกจากงานทนทไดและใหถอวาการจายคาจางใหลกจางตามวรรคน เปนการจายสนจางใหแกลกจางตามมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรค ทาย บญญตวา “การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตนและมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” โดยมาตรา 119 เปนบทก าหนดใหนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจาง เชน ทจรตตอหนาทหรอกระท าผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง หรอจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหายหรอฝาฝนระเบยบขอบงคบหรอละทงการงานเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนโดยไมมเหตสมควร เปนตน บทบญญตใน 2 มาตราน บงคบใชเฉพาะสญญาจางทไมไดก าหนดระยะเวลาการจางไวไมมก าหนด เมอนายจางตองการเลกจางลกจาง นายจางกระท าเมอใดและเหตผลอยางใดกได แตนายจางตองปฏบตตามเงอนไขทกฎหมายไดระบไวเกยวกบการเลกจาง คอ ตองมการบอกกลาวลวงหนา ซงวธการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจะบอกกลาวลวงหนาดวยวาจาหรอเปนหนงสอกไดโดยตองกลาวโดยชดแจงวาจะเลกจางลกจางอยางแนนอน ทงตองระบวนทเลกจางหรอวนเดอนปทลกจางจะตองพนจากหนาทการงาน สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา (มาตรา 17 ) ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ ในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน ในกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจาง ถานายจางไมไดระบเหตผลไวในหนงสอบอกเลกสญญาจาง นายจางจะยกเหตตามมาตรา 119 ขนอางในภายหลงไมได การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได และใหถอวาการ

80

จายคาจางใหแกลกจางตามวรรคนเปนการจายสนจางใหแกลกจางตามมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 72 การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตน และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ก าหนดการบอกเลกสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาวาตองท าเปนหนงสอกตอเมอหากนายจางประสงคทจะยกเหตตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขนอางเพอไมจายคาชดเชย นายจางตองระบเหตดงกลาวไวในหนงสอบอกเลกสญญาจางดวย มฉะนนนายจางจะยกขนอางในภายหลงไมไดเทานน ดงนนตามมาตรา 17 วรรคสามแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 จงมไดเปนบทบญญตเดดขาดหามมใหนายจางบอกเลกการจางดวยวาจา นายจางจงมสทธบอกเลกจางลกจางไดดวยวาจา กรณสญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา (มาตรา 17 ) อนเปนกรณทวไปตามทไดตกลงกนไวตามลกษณะงาน การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตน และมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย การเลกสญญาจาง โดยไมตองบอกกลาวลวงหนาไวสามกรณ คอกรณแรก สญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางตามวรรคหนง กรณสอง นายจางเลกจางลกจางไดเนองจากลกจางไดกระท ากรณใดกรณหนง (มาตรา 17) โดยมไดมขอยกเวนไววา การเลกจางในระหวางทดลองงานไมตองบอกกลาวลวงหนา และมาตรา 17 ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน นายจางและลกจางยอมไมมสทธตกลงเกยวกบการเลกสญญาจางเปนอยางอนได ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน จ ากดอยเฉพาะแตในเรองการฟองเรยกรองคาชดเชย ไมรวมถงเรองการฟองเร ยกรองสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาและคาเสยหายจากการเลกจางทไมเปนธรรม (ค าพพากษาศาลฎกาท 7922/2547) หามมใหนายจางอางเหตทไมไดระบไวในหนงสอเลกจางขนตอสในภายหลงผลของการเลกจางท าใหนายจางตองจายคาชดเชยแกลกจาง 3. มาตรการคมครองโดยการจายคาชดเชยใหกบลกจางในกรณถกเลกจาง

72 รงโรจน รนเรงวงศ, พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพพมพอกษร, 2549).

81

ในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดก าหนดความหมายของคาชดเชยไววา หมายถง เงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจาง นอกเหนอจากเงนประเภทอน ซงนายจางตกลงจายใหแกลกจาง หมายความวาคาชดเชยจะตองเปนเงนเพยงอยางเดยว และจะตองเปนเงนซงกฎหมายก าหนดใหนายจางมหนาทจะตองจายใหแกลกจางเมอเลกจาง นอกเหนอจากเงนประเภทอนๆ ทนายจางไดตกลงวาจะจายใหแกลกจางอยแลว เชนเงนบ าเหนจ บ านาญ เปนตน แตการเลกจางนน จะตองเปนการเลกจางตามความหมายทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไวจงจะตองจายคาชดเชยใหแกลกจางอกแมวานายจางจะไดจายเงนอนๆ(ทไมใชคาชดเชยตามกฎหมาย) ใหแลวกตาม โดยนายจางจะถอวาเงนทจายใหนนเปนคาชดเชยไมได ถาเงนนนไมใชเปนเงนทนายจางใหแกลกจางเมอเลกจางตามกฎหมายคมครองแรงงงาน แมจะเรยกชอวาคาชดเชยกตาม และนายจางจะท าความตกลงกบลกจางโดยทจะไมจายคาชดเชยตามกฎหมายกไมได ซงถามการเลกจางตามทกฎหมายก าหนดวาจะมสทธไดรบคาชดเชย กจะไดรบตามทกฎหมายบญญตไวตามมาตรา 118 และมาตรา 119 และก าหนดวา นายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในกรณใดบาง73 จากบทบญญตของกฎหมายมาตรา 118 ไดก าหนดให คาชดเชยนนไดก าหนดไว 5 อตราคอ ลกจางมสทธไดรบคาชดเชยมากขนตามระยะเวลาในการท างาน ลกจางทจะมสทธไดรบคาชดเชยจะตองเปนลกจางทท างานตดตอมาแลวครบ 120 วนขนไป และการค านวณคาชดเชยนน กฎหมายใหค านวณจากคาจางอตราสดทายซงหมายถงคาจางทลกจางไดรบจรงครงสดทายกอนทลกจางจะถกเลกจาง สวนก าหนดเวลาการจายคาชดเชย กฎหมายก าหนดใหนายจาง จายคาชดเชยใหแกลกจางเมอเลกจาง ดงนนนายจางจงตองจายคาชดเชยใหแกลกจางทนททนายจางเลกจางในวนทเลกจางนนถานายจางไมจายคาชดเชยใหแกลกจางในวนทเลกจาง ลกจางกมสทธทจะเรยกดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป นบจากวนทเลกจางเปนตนไป โดยลกจางไมตองทวงถาม และจะเหนไดวาขอยกเวนทนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง เมอเลกจางนนมหลายกรณดวยกน การเลกจางเพราะเหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนายหรอการบรการอนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหนายจางตองลดจ านวนคนงานลงนน นายจางจะตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทจะเลกจาง (มาตรา 121) กรณทนายจางไมไดแจงแกลกจางทจะเลกจางใหทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนาแตนอยกวาระยะเวลาหกสบวนตามทกฎหมายก าหนดไว นายจางตองจายคาชดเชยแทนการบอกกลาว

73 รงโรจน รนเรงวงศ, เพงอาง.

82

ลวงหนาแกลกจางเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานหกสบวนสดทายส าหรบลกจาง ซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย กรณนายจางไดจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนาใหแกลกจางตามทกลาวมานน กใหถอวาการจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนาตามกฎหมายนเปนการจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา โดยลกจางทมสทธไดรบคาชดเชยพเศษตามมาตรา 121 นจะตองเปนลกจางทมสทธไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แลวและถกเลกจางตามมาตรา 121 สทธไดรบคาชดเชยพเศษนน ลกจางมสทธไดรบคาชดเชยพเศษจะตองปรากฏวามระยะเวลาการท างานกบนายจางทเลกจางนตดตอกนมาเกนหกปขนไป โดยรวมวนหยด วนลา และวนทนายจางสงใหหยดงาน เพอประโยชนของนายจางดวย ถาท างานยงไมเกนหกปแมจะถกเลกจางเพราะปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนายหรอการบรการ อนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรเทคโนโลย ลกจางยงคงไดคาชดเชย (มาตรา 118) 74 กรณนายจางเลกจางลกจางตองจายคาชดเชยใหแกลกจางตามมาตรา 118 ดงตอไปน 75 (1) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงรอยยสบวน แตไมครบหนงปใหจาย ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามสบวนสดทาย ส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย (2) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหนงป แตไมครบสามปใหจายไมนอยคาจาง อตราสดทายเกาสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานเกาสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย (3) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสามป แตไมครบหกปใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายหนงรอยแปดสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานหนงรอยแปดสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย (4) ลกจางซงท างานตดตอกนครบหกป แตไมครบสบปใหจายไมนอยกวาคาจาง อตราสดทายสองรอยสสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสองรอยสสบวนสดทายส าหรบ ลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย (5) ลกจางซงท างานตดตอกนครบสบปขนไปใหจายไมนอยกวาคาจางอตรา

74 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน, พมพครงท3(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546). 75 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและลาออก, พมพครงท2(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2553).

83

สดทายสามรอยวน หรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสามรอยวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบ คาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย การเลกจาง หมายความวา การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป และมใหใชบงคบแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน การจางทมก าหนดระยะเวลาจะกระท าไดส าหรบการจางงานโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจาง ซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอนหรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสด หรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองป โดยนายจางและลกจาง ไดท าสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง กรณทนายจางไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางมก าหนดในมาตรา 119 เชนทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนาแกนายจาง หรอจงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหายหรอประมาทเลนเลอเปนเหตใหนายจางไดรบความเสยหายอยางรายแรงหรอ ฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างานหรอระเบยบหรอค าสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม และนายจางไดตกเตอนเปนหนงสอแลว เวนแตกรณรายแรงนายจางไมจ าเปนตองตกเตอน เชน ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนไมวาจะมวนหยดคนหรอไมกตามโดยไมมเหตอนสมควร หรอไดรบโทษจ าคกตามค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ เปนตน ในกรณทนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน(มาตรา 121) กระบวนการผลต การจ าหนาย หรอการบรการ อนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหตองลดจ านวนลกจาง หามมใหน ามาตรา 17 วรรคสองมาใชบงคบ และใหนายจางแจงวนทจะเลกจาง เหตผลของการเลกจางและรายชอลกจางตอพนกงานตรวจแรงงาน และลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวาหกสบวนกอนวนทเลกจาง 76 ในกรณทนายจางไมแจงใหลกจางทจะเลกจางทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนานอยกวาระยะเวลาทก าหนดตามวรรคหนง นอกจากจะไดรบคาชดเชยตามมาตรา 118 แลว ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจาง

76 เกษมสนต วลาวรรณ, เพงอาง.

84

ของการท างานหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดนค านวณเปนหนวยดวย ในกรณทมการจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนาตามวรรคสองแลว ใหถอวานายจางไดจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ในกรณทนายจางเลกจางลกจางตามมาตรา 121 และลกจางนนท างานตดตอกนเกนหกปขนไป (มาตรา 122) ใหนายจางจายคาชดเชยพเศษเพมขนจากคาชดเชยตามมาตรา 118 ไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสบหาวนตอการท างานครบหนงปหรอไมนอยกวาคาจางของการท างานสบหาวนสดทายตอการท างานครบหนงปส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวย แตคาชดเชยตามมาตรานรวมแลวตองไมเกนคาจางอตราสดทายสามรอยหกสบวน หรอไมเกนคาจางของการท างานสามรอยหกสบวนสดทายส าหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยค านวณเปนหนวยเพอประโยชนในการค านวณคาชดเชยพเศษ กรณระยะเวลาท างานไมครบหนงป ถาเศษของระยะเวลาท างานมากกวาหนงรอยแปดสบวน ใหนบเปนการท างานครบหนงป 4. มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการชะลอการเลกจาง การชะลอการเลกจางลกจางถอเปนวธการทสามารถท าใหนายจางไมตองเลกจางลกจางอยางถาวรตลอดไปหรอชวระยะเวลาหนง ท าใหลกจางสามารถท างานอยกบนายจางไดตอไป หรอท างานอยกบนายจางตอไปไดนานทสดกอนทจะถกเลกจาง ซงไมมบทบญญตของกฎหมายก าหนดไวโดยตรงวาการชะลอการเลกจางลกจางมวธการหรอหนทางในการด าเนนการอยางไร แตลกษณะของการชะลอการเลกจางลกจางนนจะเปนมาตรการทมการก าหนดขนมาเพอใหมผลบงคบใชแกนายจางและลกจางโดยตรง และท าใหเกดผลในทางกฎหมายทนายจางและลกจางพงจะตองปฏบตตามโดยมรปแบบของการก าหนดเปนมาตรการ ดงน 1) การชะลอการเลกจางในการคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 254177 การชะลอการเลกจางทถอเปนมาตรการในการคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดก าหนดไวในมาตรา 75 บญญตไววา “ ในกรณทนายจางมความจ าเปน

77

ธระ ศรธรรมรกษ, “ ค าบรรยายในชนเรยนเรองมาตรการทางกฎหมายในการชะลอการเลกจางกบการคมครองลกจางจากการถกเลกจาง ” จดท าโดยมหาวทยาลยธรกจบณฑตย กรงเทพมหานคร, 2545.

85

โดยเหตหนงเหตใดทส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหา ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน ใหนายจางแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการตามวรรคหนงไมนอยกวาสามวนท าการ ” ตามบทบญญตดงกลาวเปนกรณทนายจางมความจ าเปนตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวซงนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสย กรณทนายจางมความจ าเปนเชน โรงงานของนายจางถกน าทวมตามฤดกาลจนนายจางไมสามารถประกอบกจการไดเปนการชวคราว กรณน มาตรา 75 ไดก าหนดใหนายจางจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหา ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน แตถานายจางมเหตจ าเปนตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวซงนายจางไมสามารถประกอบกจการโดยเหตสดวสยซงหมายถงเหตใดๆอนจะเกดขนกด จะเปนภยพบต 78(ภยพบต หมายความวา อคคภย วาตภย อทกภย หรอ ธรณพบตภย ตลอดจนภยอนๆไมวาจะเกดจากธรรมชาตหรอมผท าใหเกดขนซงกอใหเกดอนตรายแกชวตหรอรางกายของประชาชนหรอความเสยหายแกทรพยสนของประชาชนหรอของรฐ) เปนเหตมอาจปองกนได แมบคคลผต องประสบเหตนนจะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะและภาวะเชนนน 79 เชน น าทวมฉบพลนทไมไดเปนไปตามฤดกาล ไฟไหมปา แผนดนไหว ดงน นายจางจ าเปนตองจายเงนจ านวนไมนอยกวารอยละ 75 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน มาตรา 75 จงถอไดวาเปนกระบวนการทท าใหการเลกจางลกจางนนชาลงหรออาจไมมการเลกจางเลยกได แตทงนถานายจางมเหตผลจ าเปนจรงๆ โดยยงตองการทจะเลกลกจางบางสวนหรอทงหมดหรอมความจ าเปนตองหยดสถานประกอบกจการเปนการถาวร นายจางตองจายคาชดเชยใหกบลกจางตามทกฎหมายก าหนด ในกรณทกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางไดมการจดตงหรอเปดด าเนนด าเนนการ แตนายจางนนอาจจงใจหรอละเลยไมปฏบตตามขนตอนของกฎหมาย เชน ไดม

78 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 (ฉบบท4) แกไขปพ.ศ.2558 79 ประมวลกฎหมายแพงพาณชย, มาตรา 8.

86

การจดตงหรอเปดด าเนนการโดยไมมการจดทะเบยนใหถกตอง หรอนายจางอาจจะจงใจหรอละเลยไมปฏบตตามกฎหมายในการควบคมการด าเนนกจการ ธรกจหรอสถานประกอบกจการเพอใหเกดความมนคงปลอดภยแกทงลกจางหรอประชาชนทวไป เชน การกอสรางโรงงานหรออาคารสถานทประกอบกจการธรกจ หรอสถานประกอบกจการไมถกตองตามหลกเกณฑตามทกฎหมายก าหนด หรอนายจางอาจจงใจหรอละเลยไมปฏบตตามมาตรฐานในดานตางๆ ตามทกฎหมายหรอทางราชการก าหนดไว เชน มาตรฐานดานการผลต มาตรฐานดานคณภาพ มาตรฐานดานความปลอดภย มาตรฐานดานการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม หรอมาตรฐานความรบผดชอบตอสงคม เปนตน เหลานถอไดวาการด าเนนการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางนนเปนการขดตอกฎหมายโดยตรง หรอฝาฝนตอระเบยบค าสงของทางราชการ ซงอาจเปนเหตใหเจาพนกงานทเกยวของซงเปนผรกษาการณตามกฎหมายหรอระเบยบค าสงดงกลาวใชอ านาจในการสงปดกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางเปนการถาวรได หรอใชอ านาจในการสงพกการด าเนนกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางชวระยะเวลาหนง ซงอาจเปนระยะเวลาทนานพอสมควรจนกวานายจางจะไดปฏบตใหถกตองตามกฎหมายหรอระเบยบค าสงนนแลว ดงนนเมอกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางถกสงปดหรอพกการด าเนนกจการดงกลาวแลว ยอมกระทบถงการจางและการท างานของนายจางและลกจางเปนอยางยง แตการถกสงปดหรอพกการด าเนนกจการของนายจางยอมไมท าใหหนาทของนายจางในการทจะตองจายคาจางใหแกลกจางนนหมดลง หากลกจางพรอมทจะท างานใหแกนายจาง แตกรณดงกลาวนนายจางอาจถอเปนเหตผลและความจ าเปนในการเลกจางลกจางได เนองจากนายจางไมมงานหรอไมมความพรอมในการมอบหมายงานใหลกจางท า อกทงถาหากนายจางไมสามารถปฏบตหรอด าเนนการแกไขขอบกพรองดงกลาวใหเสรจสนไปได นายจางกไมสามารถทจะด าเนนกจการตอไปได ในกรณทประเทศประสบปญหาภาวะทางเศรษฐกจทตกต าเปนผลท าใหการด าเนนงานดานการลงทนทงจากในประเทศและตางประเทศตองหยดชะงกหรอชะลอตว เงนทนส ารองของประเทศตองลดลง มการลดคาเงนและตองมการกยมเงนจากตางประเทศเขามาเพอแกไขหรอบรรเทาปญหาทางเศรษฐกจ ยอมจะสงผลกระทบตอไปยงกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการของนายจางหลายๆ รายโดยนายจางสวนใหญตองประสบกบภาวการณขาดทนหมนเวยนในธรกจ หรอขาดสภาพคลองในการด าเนนกจการหรอตองประสบกบภาวการณขาดทน หรอไมมลกคาสงสนคาหรอบรการเขามาเนองมาจากลกคาประสบกบปญหาทางเศรษฐกจเชนกน เหตตางๆ เหลานท าใหนายจางมความจ าเปนทจะตองลดจ านวนลกจางลงบางสวนถาหากนายจางยงคงจะด าเนนกจการธรกจ

87

หรอสถานประกอบกจการตอไป แตถาหากนายจางนนประสบปญหาทางเศรษฐกจอยางรายแรงจนเปนเหตใหกจการธรกจ หรอสถานประกอบกจการ ไมสามารถด าเนนการหรอคงอยตอไปไดจนถงขนทตองปดหรอเลกกจการไปแลว ลกจางบางสวนหรอทงหมดกจะตองถกเลกจางเนองจากสาเหตดงกลาวดวย ดงนนสภาพปญหาทางเศรษฐกจทท าใหนายจางไมสามารถด าเนนกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการตอไปได ยอมถอเปนเหตผลและความจ าเปนในการเลกจางลกจางของนายจางได แตกรณดงกลาวขางตนนนถอวาเปนการเลกจางลกจางโดยไมมความผดนายจางยอมตองปฏบตตามกฎหมายโดยตองจายคาชดเชยใหลกจางดวย 2) มาตรการชะลอการเลกจางโดยรฐออกกฎหมาย

มาตรการในการชะลอการเลกจางลกจางทก าหนดขนโดยรฐ พจารณาไดดงน (1) มาตรการทวไป เปนแนวทางทรฐก าหนดขนมาเพอใหนายจางหรอลกจางใชยดถอหรอปฏบตตามในการชะลอการเลกจางลกจาง โดยก าหนดมาตรการตงแตกอนทจะมการเลกจางลกจาง ไมวาจะเปนการลดคาใชจายโดยความรวมมอของลกจางไปจนถงขนตอนการลดจ านวนลกจาง ซงไมใชกฎหมายจงไมมสภาพบงคบทนายจางหรอลกจางจะตองปฏบตตาม ดงนนนายจางหรอลกจางจะปฏบตตามมาตรการดงกลาวหรอไมกได การทนายจางหรอลกจางไมน ามาตรการดงกลาวไปปฏบตไมถอวาเปนการผดกฎหมายแตอยางใด (2) มาตรการทางกฎหมาย เปนวธการหรอหนทางในการชะลอการเลกจางลกจางทมการก าหนดเอาไวในกฎหมายแรงงานแตละฉบบทมความเกยวเนองกบการชะลอการเลกจางลกจาง ไมวาจะเปนมาตรการดานแรงงานสมพนธตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 เชน การชแจงใหลกจางทราบถงปญหาและความจ าเปนในการเลกจาง การหารอกบสหภาพแรงงานหรอคณะกรรมการลกจาง หรอการเปลยนแปลงสภาพการจาง เปนตน หรอมาตรการดานคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เชน กรณนายจางมความจ าเปนตองหยดกจการชวคราวหรอกรณการก าหนดโทษทางวนยในการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจาง หรอกรณการพกงานลกจาง เปนตน หรอแมแตมาตรการการใชอ านาจขององคกรรฐ โดยการประกาศหามเพมคาจางของรฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ซงถอเปนมาตรการทางกฎหมายของรฐทเกยวของกบการชะลอการเลกจาง การฝาฝนไมปฏบตตามมาตรการดงกลาว ผฝาฝนไมวาจะเปนนายจางหรอลกจางยอมมความผดและอาจไดรบโทษตามทกฎหมายก าหนดไว

88

3) มาตรการชะลอการเลกจางโดยขอตกลงระหวางนายจางและลกจาง นายจางกบลกจางอาจรวมกนท าขอตกลงเกยวกบสภาพการจางซงรวมไปถง วธการ ขนตอนและเงอนไขทนายจางกบลกจางรวมกนก าหนดหรอเรยกรองใหมการก าหนดขนเปนขอตกลงวาหากมขอเทจจรงเกดขนอยางใดอยางหนงแลวลกจางจะถกเลกจางหรอไมถกเลกจางในกรณใดบาง จงนบไดวาการจดท าขอตกลงเกยวกบสภาพการจางทเกดจากนายจางเปนมาตรการในการชะลอการเลกจางทมผลท าใหลกจางสามารถท างานอยกบนายจางตอไปได หรอท างานอยกบนายจางตอไปไดนานทสดกอนทจะถกเลกจางซงนายจางจะไดด าเนนกจการตอไปไดโดยไมปดสถานประกอบกจการของตน ถาทงฝายนายจางและลกจางกระท าตามขอตกลง 4) มาตรการชะลอการเลกจางทใชอยโดยทวไป มาตรการทนายจางใชชะลอการเลกจางลกจางโดยทวไปทอาจพบไดเชน การรวมกนลดคาใชจายในบรษท หรอโรงงานการผลต ชะลอโครงการใหมๆ ลดคาใชจายผบรหารชนสง ลดเงนโบนสหรอไมมโบนส หรอเงนโบนสปลายป หรอใหลกจางท างานหนกขนเปนตน สรปไดดงน 1. วธการสลบเปลยนหรอหมนเวยนการท างาน 2. วธการลดชวโมงท างานปกตและการลดชวโมงการท างานลวงเวลา 3. วธปรบเปลยนรปแบบการท างาน 4. วธพกงานชวคราว 5. วธสงลกจางไปอบรมหรอไปศกษาเพมเตม 5. มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายอน 80 เรองสญญาจางแรงงาน มพน ฐานความคดอยบนหลกความเทาเทยมกนของคสญญา คอลกจางและนายจางมสถานะเทาเทยมกนในการตอรองท าสญญา แตในทางปฏบตแลวจะเหนวาการท าสญญาจางแรงงานสวนใหญมกมความไมเทาเทยมกนหรอไมเสมอภาคกน กลาวคอนายจางมกจะอยในฐานะทไดเปรยบทงทางอ านาจและการเงนท าใหลกจาง โดยสวนใหญมกลาตอรองเพราะกลวนายจางจะไมรบเขาท างานอนจ าใจตองท าสญญาลงไป ทงททราบวาเสยเปรยบ นอกจากนสญญาจางแรงงานยงถอวาเปนสญญาประเภทสญญาตางตอบแทน กลาวคอเปนสญญาทกอใหเกดหนแก

80 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน,พมพครงท3(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546).

89

คสญญาทงสองฝายแตละฝายมหนาทจะตองตอบแทนซงกนและกน ดงจะเหนไดจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ฉบบปจจบน ในลกษณะ 6 เรองจางแรงงาน มาตรา 575 บญญตวา “อนวาจางแรงงานนน คอสญญาซงบคคลหนงเรยกวาลกจาง ตกลงจะท างานใหแกบคคลอกคนหนงเรยกวานายจาง และนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาทท างานให” หนทลกจางมขอผกพนตองปฏบตตอนายจาง คอท างานให และหนทนายจางตองปฏบตตอบแทนคอการจายสนจางใหแกลกจาง กลาวคอนายจางจะจายคาจางใหแกลกจางตอเมอลกจางท างานใหเทานน ถาหากเกดกรณผดสญญากนขนกตองไปฟองรองกนตามกฎหมายแพงและพาณชยในลกษณะอน (ซงปจจบนถาเปนขอพพาทดานแรงงานใหฟองทศาลแรงงานตามพระราชบญญต จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522) การเลกจางตามกฎหมายอนมดงน 1) มาตรการคมครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย การเลกจางตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนน ถาคสญญาไมไดก าหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาใด ทานวาฝายหนงจะเลก สญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถง หรอกอนจะถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนคาคราวถนไปขางหนา กอาจท าได แตไมจ าตอง บอกกลาวลวงหนากวา 3 เดอน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 6 เรองการจางแรงงาน มาตรา 582 ไดใหหลกไว การเลกจางนนถอเปนการเลกสญญาตามกฎหมายแพง ซงคสญญาฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายแสดงเจตนายตความสมพนธในทางสญญาทมตอกนซงการเลกสญญาจะท าไดตอเมอคสญญานนมสทธโดยขอสญญาหรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย81 ค าพพากษาฎกาทวนจฉยวา ไมใชการเลกจาง เชนสญญาจางแรงงานทมก าหนดระยะเวลาจางแนนอน และนายจางปลอยใหสญญาจางสนสดตามก าหนดเวลา ถอวาสญญาจางไดสนสดตามผลแหงสญญา มใชเปนการเลกจาง82 สญญาจางแรงงานทไมไดก าหนดระยะเวลาเลกจาง แตนายจางไดแสดงเจตนาขอเลกสญญาจางกบลกจางไดโดยการบอกกลาวในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดคราวใดคราวหนง เพอใหมผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากได โดยไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกน 3 เดอน

81 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 386.

82 ค าพพากษาฎกาท 209-210 / 2535 (สงเสรม.).

90

2) มาตรการคมครองตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 ปจจบน กฎหมายแรงงานสมพนธ (Labour Relations Law) ทใชบงคบ ไดแก พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 ซงมผลใชบงคบมาตงแตวนท 24 มนาคม 2518 จนมการแกไขเพมเตม โดยพระราชบญญตแรงงานสมพนธ (ฉบบท2) พ.ศ.2534 ซงขอบเขตการใชบงคบกฎหมายแรงงานสมพนธใชบงคบแกนายจางและลกจางในทกประเภทกจการ ยกเวน ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค และราชการสวนทองถน รวมทงราชการของกรงเทพมหานครและเมองพทยาดวย และไมใชบงคบแก รฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยพนกงานรฐวสาหกจสมพนธ นอกจากนน ยงมพระราชกฤษฎกาก าหนดกจการทพระราช บญญต แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 กฎหมายแรงงานมวตถประสงคทจะสงเสรมใหฝายนายจางและลกจางมความสมพนธทดตอกน จงตองตความกฎหมายไปในแนวทางทเกดความสงบสข ยอมรบไดท งสองฝาย แมไมถกตองตามเงอนไข วธการ หรอขนตอนของกฎหมายบาง เปนกฎหมายทก าหนดแนวทางปฏบตตอกนระหวางบคคลสองฝายคอ ฝายนายจาง และฝายลกจาง เพอใหบคคลทงสองฝายไดมความเขาใจอนดตอกน สามารถท าขอตกลงในเรองสทธ หนาท และผลประโยชนในการท างานรวมกนได รวมทงก าหนดวธการระงบขอขดแยงหรอขอพพาทแรงงานทเกดขนใหยตลงโดยรวดเรวและดวยความพอใจของทงสองฝายมากทสด อนจะน ามาซงความรงเรองทางเศรษฐกจและความมนคงของประเทศชาตเปนส าคญ กฎหมายแรงงานสมพนธเปนกฎหมายสงคม เปนกฎหมายทมโทษทางอาญา และเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย พจารณาหลกส าคญไดดงน (1) มาตรการตามกฎหมายแรงงานสมพนธทเกยวของกบการเลกจาง 83 หามมใหนายจาง เลกจาง หรอกระท าการใด ๆ อนอาจเปนผลใหลกจาง ผแทนลกจาง กรรมการสหภาพแรงงาน หรอกรรมการสหพนธแรงงาน ไมสามารถทนท างานอยตอไปไดเพราะเหตทลกจาง หรอสหภาพแรงงานไดนดชมนมท าค ารอง ยนขอเรยกรอง เจรจา หรอด าเนนการฟองรอง หรอเปนพยานหรอใหหลกฐานตอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานหรอนายทะเบยน พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ผชขาดขอพพาทแรงงานหรอกรรมการแรงงานสมพนธ ตามพระราชบญญตน หรอตอศาลแรงงาน หรอ เพราะเหตทลกจาง หรอสหภาพแรงงานก าลงจะกระท าการดงกลาว ซงถอไดวาเปนการกระท าอนไมเปนธรรม (มาตรา 121)

แตมขอยกเวนกรณทนายจางเลกจางได เชน ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนา จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย ฝาฝนขอบงคบ ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร (มาตรา123)

83 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2550).

91

(2) การคมครองลกจางโดยสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงาน (มาตรา 5) สามารถท าการตอรองกบนายจางไดอนเกยวกบสภาพการจางระหวางสหภาพแรงงานกบนายจาง เชน เมอนายจางเลกจาง สามารถเสนอตอรองนายจางในเรองสวสดการลกจางภายหลงเลกจาง ซงขนอยกบความเขมแขงของสหภาพแรงงานเปนส าคญ ดงนนการเลกจางหรอกระท าการใด ๆ อนอาจเปนผลใหลกจางไมสามารถทนท างานอยตอไปไดเพราะเหตทลกจางนนเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน (มาตรา 121 (2) ) อกทงหามมใหผใดบงคบหรอขเขญโดยทางตรงหรอทางออมใหลกจางตองออกจากการเปนสมาชกสหภาพแรงงานหรอกระท าการใดๆอนอาจเปนผลใหนายจางฝาฝนมาตรา 121ได (มาตรา 122 (2) ) (3) การตความตามกฎหมายแรงงานสมพนธ วตถประสงคเพอสงเสรมให ฝายนายจางและฝายลกจางมความสมพนธอนดตอกน นอกจากบทบญญตทมโทษทางอาญาบางมาตราซงตองตความเชนเดยวกบกฎหมายอาญาทวไปแลว หากบทบญญตอนใดมปญหาหรอขอสงสยวาจะตความไปในทางใด กใหตความไปในทางหรอนยทจะท าใหนายจางกบลกจางอยรวมกนไดโดยสงบสขเปนส าคญ การกระท าหรอขอตกลงใดททงสองฝายยอมรบหรอรวมกนก าหนดขนดวยความพอใจเพอความอยไดของทงสองฝาย แมจะไมถกตองตามเงอนไข วธการ หรอขนตอนของกฎหมายบาง หากไมถงกบขดตอกฎหมายคมครองแรงงานแลว การกระท าหรอขอตกลงนนยอมใชบงคบได สวนกรณนายจางอางการเลกจางทเปนธรรมนน นายจางสามารถท าไดในการยกขอตอสมากลาวอางในชนศาลแรงงานซงศาลแรงงานมหนาทวนจฉยวาการเลกจางของนายจางนนมเหตผลเพยงพอหรอไม

3) มาตรการคมครองตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 เมอเปรยบเทยบกบกองทนตามกฎหมายอนทส าคญไดแกกฎหมายประกนสงคม ในกรณประโยชนทดแทนกรณวางงานนนพบวา ยงมปญหาอยมาก เชน มาตรา 3 แหงพระราชกฤษฎกา บญญตวา ใหเรมด าเนนการจดเกบเงนใหประโยชนทดแทนกรณวางงาน ตงแตวนท 1 มกราคม 2547 เปนตนไป ดงนนเพอเปนการสรางหลกประกนใหผประกนตนเมอตองวางงาน ใหมรายไดระหวางหางานใหมท า ส านกงานงานประกนสงคมจงไดขยายความคมครองประกนกรณวางงานขน โดยเรมด าเนนการจดเกบเงนสมทบต งแตว นท 1 มกราคม 2547 เปนตนไป การใหความคมครอง และจายประโยชนทดแทน ใหกบผประกนตนกรณประสบอนตรายหรอเจบปวย คลอดบตร ทพพลภาพ ตาย สงเคราะหบตร และชราภาพ นน ส านกงาน

92

ประกนสงคมไดด าเนนการแลว ซงทง 6 กรณดงกลาว ส านกงานประกนสงคมสามารถด าเนนการไดเบดเสรจภายในองคกรเดยว แตในสวน ประกนสงคมกรณวางงานนน ส านกงานประกนสงคมไมสามารถด าเนนการไดเบดเสรจภายในองคกรเดยว เหมอนกบประกนสงคมทง 6 กรณดงกลาว เพราะเนองจากผประกนตนมสทธไดรบประโยชนเปนตวเงน และประโยชนทดแทนในรปแบบการบรการจากหนวยงานอนทเกยวของ ฉะนน จากการท างานรวมกนหลายองคกรดงกลาวขางตนและเปนสทธประโยชนทยงไมเคยด าเนนงานมากอน จงท าใหเกดปญหาตางๆ ขน ไดแก ปญหาดานขอมลดานกฎหมายและระเบยบตางๆ ทเกยวของ ปญหาทางดานการประสานงานภายในหนวยงานปญหาทางดานการประสานงานภายนอกหนวยงาน ปญหาทางดานการประสานงานขอมลกบนายจางและผประกนตน และปญหาทางดานการวนจฉยสงจายประโยชนทดแทน เปนตน ปจจบนกรณการวางงาน ไดมกฎกระทรวงก าหนดอตราเง นสมทบเขากองทนประกนสงคมเพอการจายประโยชนทดแทนในกรณวางงาน พ.ศ.2546 โดยอาศยอ านาจตามความใน มาตรา 7 แหงพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 และมาตรา 46 วรรคสองแหงพระราชบญญตประกนสงคม (ฉบบท3) พ.ศ.2542 อนเปนพระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการ สทธและเสรภาพของบคคล ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระท าไดโดยอาศย อ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงแรงงานออกกฎกระทรวงไวไดแกก าหนดใหรฐบาล นายจาง และผประกนตน ออกเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมเพอการจายประโยชนทดแทนในกรณวางงานตามอตรา รฐบาลในอตรารอยละ 0.25 ของคาจางของผ ประกนสงคม นายจางในอตรารอยละ 0.5 ของคาจางของผประกนสงคม ผประกนสงคมตามมาตรา 33 ในอตรารอยละ0.5 ของคาจางของผประกนสงคม กฎกระทรวงทก าหนดตอมาไดแก กฎกระทรวงวาดวยก าหนดหลกเกณฑและอตราการไดรบประโยชนทดแทนในกรณวางงาน พ.ศ.2547 ก าหนดใหลกจางซงเปนผประกนตนทมสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณวางงานตามมาตรา 78 ทงนผประกนตนตองตกเปนผวางงานและตองจายเงนสมทบกรณวางงานมาแลวไมนอยกวา 6 เดอนและตองอยในระยะเวลากอนการวางงาน แหงพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 และมสทธไดรบเงนทดแทนในกรณวางงานในอตราดงน (1) รอยละหาสบของคาจางรายวนส าหรบการวางงานเพราะเหตถกเลกจางโดยใหไดรบครงละไมเกนหนงรอยแปดสบวน (2) รอยละสามสบของคาจางรายวนส าหรบการวางงานเพราะเหตลาออกจากงานหรอเหตสนสดสญญาจางทมก าหนดไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานนโดยไมเกน 90 วน

บทท 4

ปญหาและวเคราะหปญหาในการคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางเพอประกนความเสยงในการท างานของ

ลกจาง

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ในอดตทผานมาไดบญญตใหรฐมหนาทสงเสรมใหประชาชนวยท างานมงานท า เชนไดมการออกกฎหมายเพอรองรบรฐธรรมนญ เชน กฎหมายพระราชกฤษฎกาก าหนดระยะเวลาเรมด าเนนการการจดเกบเงนสมทบเพอการใหประโยชนทดแทนกรณวางงาน พ.ศ. 2546 โดยประกาศใชเมอวนท 16 สงหาคม พ.ศ.2546 ซงเรมเกบเงนสมทบกรณวางงาน ตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2547 และจายประโยชนทดแทนกรณวางงานตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2547 เปนตน ซงพบปญหาการบงคบใชในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางยงไมไดผลเทาทควรเพราะมสาเหตจากการจดเกบเงนเขากองทนมจ านวนไมมากและนายจางเลอกทจะไมเขารวมกองทนจงเปนปญหามาตอเนอง การศกษาปญหากรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการจงเปนประโยชนใน การหาทางแกไขปญหาดงกลาวโดยน ากองทนสงเคราะหลกจางตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาบงคบใชในกรณดงกลาว 4.1 วเคราะหปญหาในการคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางและปดสถาน ประกอบกจการของไทย ในปจจบนพบปญหาในเรองนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการโดยไมจายคาชดเชยใหกบลกจางหรอจายคาชดเชยลาชาหรอนายจางอาจหลบหนไป ท าใหลกจางหรอครอบครวของลกจางเดอดรอนพบไดเปนจ านวนมาก โดยทถาเปนบรษทหรอโรงงานขนาดใหญ ยอมสรางความเสยหายตอลกจางจ านวนมากอกดวย ตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดบงคบใชในเรองการก าหนดมาตรฐานขนต าในการจางแรงงาน คาแรงขนต า การดแลสขภาพความปลอดภยในการท างาน สวสดการท างานทเหมาะสมเปนธรรมแกลกจางทนายจางตองปฏบตตามรวมทงมกลไกสงเสรมการมสวนรวมการปรกษาหารอกบฝายลกจาง เชน คณะกรรมการความปลอดภย อาชวอนามย และ

94

สภาพแวดลอมในการท างานและคณะกรรมการสวสดการ เปนตน อกทงกองทนตามกฎหมายทใชบงคบอยกยงไมมมาตรการรองรบปญหาในการคมครองเยยวยาลกจางในทนทในกรณเลกจางและปดสถานประกอบกจการ จากเหตการณวกฤตเศรษฐกจการเงนทผานมา เชนวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ.2540 หรอวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ.2550 เปนตน นายจางทประสบปญหาทางเศรษฐกจอาจใชโอกาสจากเหตการณวกฤตเศรษฐกจโดยอางปญหาธรกจ ปญหาการเงน ปญหาปดสถานประกอบกจการเนองจากบรษทใกลลมละลาย เพอน าไปสการปลดคนงานหรอการลอยแพลกจาง หรอเพอลดจ านวนลกจางเปนตน การปลดลกจางเพอประโยชนการลดตนทนของนายจางซงอาจเปนปญหาจรงหรอไมใชปญหาทแทจรงกได โดยสวนมากลกจางระดบลางหรอลกจางรายไดนอยยอมถกนายจางพจารณาปลดออกกอนเสมอ ลกจางรายไดนอยจงไดรบความเดอดรอนเนองจากยอมตองหางานใหมซงยากในภาระเศรษฐกจทตกต า อกทงมภาระครอบครวตองรบผดชอบ อาจกอปญหาการประทวงเรยกรองอนจะน าสปญหาหลายอยางตามมาได เชน การเสยภาพลกษณของประเทศ การเรยกรองดานอนตามมา การน าไปสคดความในศาลแรงงานทมากขนซงคดความในศาลตองใชเวลายาวนานและการเรยกรองอาจไมไดคาเสยหายหรอคาชดเชยตามทลกจางเรยกรอง จงนาจะมกฎหมายทเหมาะสมในการชวยเหลอลกจางใหทนกบโลกทเปลยนแปลงไปเพอปองกนการเลกจางทไมเปนธรรมและไมสจรตของนายจาง เพอคมครองความมนคงในการท างานซงมปญหาดงน 1. ปญหาการบงคบใชพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เมอวเคราะหปญหาตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541และแนวทางค าพพากษาของศาลฎกา พบวากฎหมายไทยมไดบญญตความหมายของการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยตรง มเพยงค าบญญตรวมกวางๆ ท าใหเกดการตความทางกฎหมาย โดยบญญตความหมายของการเลกจางไวซงไดแก การกระท าใด ๆ ของนายจางทแสดงใหลกจางเหนวา ไมประสงคทจะใหลกจางท างานหรอมนตสมพนธในฐานะนายจางและลกจางกนอกตอไป ดงรายละเอยดดงน 1) ปญหามาตรา 118 และกฎหมายทเกยวของ ตามกฎหมายไทยมไดบญญตความหมายของการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยตรง มเพยงค าบญญตรวมกวางๆ ท าใหเกดการตความทางกฎหมาย โดยบญญตความหมายของการเลกจางไวซงไดแก การกระท าใด ๆ ของนายจางทแสดงใหลกจางเหนวา ไม

95

ประสงคทจะใหลกจางท างานหรอมนตสมพนธในฐานะนายจางและลกจางกนอกตอไป (มาตรา 118 วรรคสอง) การเลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 254184 น นเปนการกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไป และไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างาน และไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป ตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118 วรรคสอง บญญตความหมายของ การเลกจาง ไวดงน มาตรา 118 วรรคสอง “การเลกจางตามมาตราน หมายความวา การกระท าใดทนายจางไมใหลกจางท างานตอไปและไมจายคาจางให ไมวาจะเปนเพราะเหตสนสดสญญาจางหรอเหตอนใด และหมายความรวมถงกรณทลกจางไมไดท างานและไมไดรบคาจางเพราะเหตทนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไป” การเลกสญญาโดยปรยายไดแกการทสญญาจางยอมสนสดลงเมอครบก าหนดระยะเวลาในสญญาจางโดยมตองบอกกลาวลวงหนา (พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17) และการบอกเลกสญญาจาง ในกรณทสญญาจางไมมก าหนดระยะเวลา นายจางอาจบอกเลกสญญาจางลกจางโดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ ในเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงก าหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนากได แตไมจ าเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกน 3 เดอน (พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรค 2) นายจางอาจจายคาจางใหตามจ านวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามก าหนดทบอกกลาว และใหลกจางออกจากงานทนทได สวนขอยกเวนอยใน มาตรา 17 วรรคทาย บญญตวา “ การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา119 แหงระราชบญญตนและมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ” นายจางตองปฏบตตามเงอนไขทกฎหมายไดระบไวเกยวกบการเลกจาง คอ ตองมการบอกกลาวลวงหนา ซงวธการบอกกลาวลวงหนาตามมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจะบอกกลาวลวงหนาดวยวาจาหรอเปนหนงสอกได เพยงแตตองท าเปนกจจะลกษณะ ตอง

84 เกษมสนต วลาวรรณ, การเลกจางและการลาออก, พมพครงท2(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2544).

96

กลาวโดยชดแจงวาจะเลกจางลกจางอยางแนนอน ทงตองระบวนทเลกจางหรอวนเดอนปทลกจางจะตองพนจากหนาทการงาน นายจางอาจประสบปญหาในการประกอบกจการได เชน ปญหาการบรหารงาน ปญหาตนทนการผลต ปญหาทางเศรษฐกจ ปญหาทางภยธรรมชาต ปญหาการควบคมมลพษและสงแวดลอมโดยรฐ ซงน าผลใหเกดการเลกจางลกจางไดโดยอาจปดกจการโดยไมบอกกลาวลกจาง ปญหาคอเมอนายจางเลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนา ถานายจางไมบอกกลาว ลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตามมาตรา 118 ดวย เมอวเคราะหแลวเหนไดวานายจางเลกจางโดยใชวธใดตามขางตน นายจางมสทธเลกสญญาหรอเลกจางไดฝายเดยวโดยไมจ าตองไดรบความยนยอมหรอตกลงจากลกจางกตาม แตการเลกจางจะมผลตอเมอนายจางทใชสทธเลกจางไดแสดงเจตนาหรอบอกกลาวใหลกจางไดทราบกอน และการเลกจางยอมมผลทนทนบแตฝายนนไดทราบการแสดงเจตนาหรอการบอกกลาวนน

(ค าพพากษาศาลฎกาท 842-845/2540) หากนายจางแสดงเจตนาเลกจางไปยงลกจางแลว ยอมไมอาจถอนคนเจตนาทตนแสดงไดมผลเปนการเลกจางในทนทนบแตทลกจางไดทราบถงเจตนาดงกลาว (ค าพพากษาศาลฎกาท 6525/2544) ปญหาทเกดขนภายหลงนายจางเลกจางลกจางทพบมากไดแกการทลกจางประทวงหนาบรษทหรอโรงงานหรอหนาสถานประกอบกจการของนายจางหรอลกจางฟองรองตอศาลแรงงานเพอเรยกรองเงนจากนายจาง เชน สนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา คาชดเชย และคาชดเชยพเศษ คาจางส าหรบวนหยดพกผอนประจ าป คาเสยหายจากการเลกจางไมเปนธรรม เปนตน 2) ปญหาการชวยเหลอจากกองทนสงเคราะหลกจาง กองทนสงเคราะหลกจางอยในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน และภายใตพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เพอสงเคราะหลกจางเพอบรรเทาความเดอดรอนเฉพาะหนาของลกจางซงถกเลกจาง ดงนนลกจางทถกเลกจางเพราะนายจางเลกจางจงมสทธยนค ารองทกขตอพนกงานตรวจแรงงานวานายจางเลกจางและนายจางคางจายคาจาง ซงขนตอนการด าเนนงานจะเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง โดยกองทนสงเคราะหลกจางไดรบเงนอดหนนจากงบประมาณของรฐบาลภายใตการก ากบดแลของหนวยงานส านกงานกองทนสงเคราะหลกจาง ตามมาตรา 126 บญญตใหมกองทนสงเคราะหลกจางขนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามท ก าหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง ในกรณทลกจางออกจากงานหรอตาย ตาม

97

หลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง (มาตรา 130 วรรคสอง) กฎหมายก าหนดใหลกจางส าหรบกจการทมลกจางตงแต 10 คน ขนไปตองเปนสมาชกกองทนสงเคราะหลกจาง (มาตรา 130 วรรค1) หากจะใชบงคบแกลกจางในกจการทมลกจาง นบแตวนทลกจางเปนสมาชก กองทนสงเคราะหลกจาง ทกครงทมการจายคาจาง ใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจาก คาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวงแต ตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจาง โดยทกครงทมการจายคาจาง นายจางตองจายเงนสมทบและทกครงทมการจายคาจางใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจาง 85 ในกรณทลกจางออกจากงาน ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานจายเงนจากกองทน สงเคราะหลกจางในสวนทเปนเงนสะสม เงนสมทบ และดอกผลจากเงนดงกลาวใหแกลกจาง (มาตรา 133 วรรคหนง) สวนการจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางในกรณอนนอกจากกรณตามมาตรา 133 ใหคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางก าหนดระเบยบการจายเงนสงเคราะห อตราเงนทจะจายและระยะเวลาการจาย โดยพจารณาจากจ านวนเงนกองทนสงเคราะหลกจางสวนทมใชเงนทจะตองน าไปจายตามมาตรา 133 (ดมาตรา 134) ในกรณทกรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจายเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางไม วาทงหมดหรอบางสวนใหแกลกจางตามมาตรา 134 แลวใหกองทนสงเคราะหมสทธเรยกรองใหผ ซงมหนาทตามกฎหมายตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางชดใชเงนทกองทนสงเคราะหลกจางไดจายไปพรอมดอกเบยในอตรารอยละสบหาตอป และสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางใหมอายความสบปนบแตวนทกองทนสงเคราะหลกจางจายเงนไป (มาตรา 135) จากบทกฎหมายขางตนจะเหนไดวาใชบงคบกบลกจางตงแต 10 คนขนไป (มาตรา 130 วรรค1) เทานน ดงนนสถานประกอบกจการของนายจางทมขนาดเลกนอยกวา 10 คนจงเขารวมเปน สมาชกกองทนสงเคราะหลกจางไมได กองทนจงมขนาดกองทนทไมใหญมากนก อกทงกองทนสงเคราะหลกจางสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย เทานน จงไมสามารถดแลลกจางไดอยางเปนทพอใจแกลกจาง

85

ธระ ศรธรรมรกษ. ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน , (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2534).

98

ปญหากองทนสงเคราะหลกจางของไทยมขนาดเลกเนองจากใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวงแตตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจาง 2. ปญหาการชวยเหลอลกจางตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 กฎหมายแรงงานมวตถประสงคทจะสงเสรมใหฝายนายจางและลกจางมความสมพนธทดตอกน จงตองตความกฎหมายไปในแนวทางทเกดความสงบสข ยอมรบไดท งสองฝาย สวนมาตรการตามกฎหมายแรงงานสมพนธ 86 ไดก าหนดหามมใหนายจาง เลกจาง หรอกระท าการใด ๆ อนอาจเปนผลใหลกจาง ผแทนลกจาง กรรมการสหภาพแรงงาน หรอกรรมการสหพนธแรงงาน ไมสามารถทนท างานอยตอไปไดเพราะเหตทลกจาง หรอสหภาพแรงงานไดนดชมนมท าค ารอง ยนขอเรยกรอง เจรจา หรอด าเนนการฟองรอง หรอเปนพยานหรอใหหลกฐานตอพนกงานเจาหนาทตามกฎหมายวาดวยการคมครองแรงงานหรอนายทะเบยน พนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน ผชขาดขอพพาทแรงงานหรอกรรมการแรงงานสมพนธ ตามพระราชบญญตน หรอตอศาลแรงงาน หรอ เพราะเหตทลกจาง หรอสหภาพแรงงานก าลงจะกระท าการดงกลาว ซงถอไดวาเปนการกระท าอนไมเปนธรรม (มาตรา 121) แตมขอยกเวนกรณทนายจางเลกจางได เชน ทจรตตอหนาทหรอกระท าความผดอาญาโดยเจตนา จงใจท าใหนายจางไดรบความเสยหาย ฝาฝนขอบงคบ ละทงหนาทเปนเวลาสามวนท างานตดตอกนโดยไมมเหตอนสมควร (มาตรา123) การคมครองลกจางโดยสหภาพแรงงาน (มาตรา 5) สามารถท าการตอรองกบนายจางไดอนเกยวกบสภาพการจางระหวางสหภาพแรงงานกบนายจาง เชน เมอนายจางเลกจาง สามารถเสนอตอรองนายจางในเรองสวสดการลกจางภายหลงเลกจาง ซงขนอยกบความเขมแขงของสหภาพแรงงานเปนส าคญ ประเทศไทย พบวามลกจางจดตงเปนสหภาพแรงงานจ านวนนอยมาก เนองจากเกรงกลวนายจาง และสหภาพแรงงานจดตงในกจการขนาดใหญหรอบรษทขนาดใหญ ดงนนการเลกจางหรอกระท าการใด ๆ อนอาจเปนผลใหลกจางไมสามารถทนท างานอยตอไปไดเพราะเหตทลกจางนนเปนสมาชกของสหภาพแรงงาน (มาตรา 121 (2) ) การเลกจางทไมเปนธรรมท าใหลกจางมสทธไดรบเงน ดงน

86 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2550).

99

(1) คาจางทคางจาย 87 และคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 ทมผลมากบการไมจายเงนของนายจางนนดวย (2) คาเสยหาย ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 222 ทบญญตวา “การเรยกเอาคาเสยหายนน ไดแกเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชนทตามปกตยอมเกดขนแตการไมช าระหนนน เจาหนจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนไดแมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ หากวาคกรณทเกยวของไดคาดเหนหรอควรจะไดไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว” 88 เนองจากภาวะเศรษฐกจตกต าท าใหนายจางหลายรายปดกจการแลวปลอยลกจางออกจากงาน ซงบางรายกยนยอมจายคาชดเชยตามกฎหมาย แตบางรายทตกเปนบคคลลมละลายหรอหลบหนไป ไมมการช าระคาชดเชยหรอคาสนไหมทดแทนใดๆ ใหแกลกจาง โดยเฉพาะนายจางทเปนชาวตางชาต กอใหเกดความเดอดรอนตอลกจางเปนอนมากและไมอาจบงคบตามสทธไดอยางทลกจางตองการ (3) คาชดเชย ลกจางมสทธจะไดรบสงสดไมเกนคาจางอตราสดทายค านวณเปนรายวนไมเกน 180 วน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118 (5) บญญตวา ลกจางซงท างานตดตอกนครบสบปขนไป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทายสามรอยวน. 3. ปญหาการชวยเหลอลกจางตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 ตามมาตรา 78 กรณการวางงานของลกจางไดมกฎกระทรวงก าหนดอตราเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมเพอการจายประโยชนทดแทนในกรณวางงานในป พ.ศ.2547 ไดแกก าหนดใหรฐบาล นายจาง และผประกนตน ออกเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมเพอการจายประโยชนทดแทนในกรณวางงานตามอตรา รฐบาลในอตรารอยละ 0.25 ของคาจางของผประกนสงคม นายจางในอตรารอยละ 0.5 ของคาจางของผประกนสงคม ผประกนสงคมตามมาตรา 33 ในอตรารอยละ0.5 ของคาจางของผประกนสงคม ก าหนดใหลกจางซงเปนผประกนตนทมสทธไดรบประโยชนทดแทนในกรณวางงานตามมาตรา 78 ทงนผประกนตนตองตกเปนผวางงานและตองจายเงนสมทบกรณวางงานมาแลวไมนอยกวา 6 เดอนและตองอยในระยะเวลากอนการวางงาน แหงพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 และมสทธไดรบเงนทดแทนในกรณวางงานในอตราดงน

87 ไพศาล กฤษฎาธวฒ, “เมอลกจางถกเลกจางโดยไมมความผดแลวจะไดรบเงนคาอะไรบาง,” วารสารอยการ, เลมท 226, ปท 19, น. 27(ธนวาคม2539).

88 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546).

100

(1) รอยละหาสบของคาจางรายวนส าหรบการวางงานเพราะเหตถกเลกจางโดยใหไดรบครงละไมเกน 180 วน (2) รอยละสามสบของคาจางรายวนส าหรบการวางงานเพราะเหตลาออกจากงานหรอเหตสนสดสญญาจางทมก าหนดไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน โดยไมเกน 90 วน จากมาตรา 78 เหนไดวาเหตถกเลกจางนนจะไดรบเงนเพยงรอยละ 50 ของเงนคาจางเทานนซงยงคงความเดอดรอนใหกบลกจางอย ดวยเหตผลดงกลาวขางตนจะพบวาในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางสมควรทจะปรบปรงแกไขกองทนสงเคราะหลกจางในการหาวธทจะท าใหกองทนมขนาดใหญขนและมสมาชกทมากขน อกทงการบงคบใชกฎหมายโดยหนวยราชการระดบกรมอาจด าเนนการดวยความยากล าบากเพราะสาเหตส าคญคอกฎหมายไมเอออ านวยตอการน ามาปฏบตซงท าใหลกจางไดรบความเดอดรอน เชน ลกจางออกจากงานแลวยงรองานใหมอย ระหวางนหากตองรอนานลกคาอาจประสบความส าเรจยากล าบากใหลกจางมสทธไดรบประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางจ าตองมบทบงคบใหผทเกยวของปฏบตเชนเดยวกบกฎหมายกองทนอน สทธในเงนจากกองทน เมอลกจางมสทธทจะไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางแลว สทธเรยกรองนไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด และถากองทนไดจายเงนใหแกลกจางในกรณอนทมใชลกจางตายหรอออกจากงาน กองทนมสทธเรยกใหผมหนาทตามกฎหมายทตองจายเงนดงกลาวไปพรอมดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป 89 ซงสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางนมอายความ 10 ป นบแตวนทกองทนไดจายเงนไปกจะหมดอายความ ดงนเปนตน กองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนทจดตงขนในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เนองมาจากในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบปญหาวกฤตเศรษฐกจท าใหผประกอบกจการจ านวนหนงตองปดกจการ สงผลตอการเลกจาง เลกกจการ และหยดกจการ ลกจางจ านวนมากยนค ารองทกขเกยวกบนายจางคางจายคาจาง คาชดเชย ตามมาตรา 118 จงถกหลกเลยงจากนายจางและเงนอนๆ ตามกฎหมายก าหนดซงกอใหเกดความเดอดรอนแกลกจางเปนอยางมาก ปญหาทพบภายหลงการจดตงกองทนสงเคราะหลกจาง คอ การใหความชวยเหลอลกจางในดานจ านวนเงนทมจ ากด เนองจากยงไมมการจดเกบเงนกองทนในรปแบบการเกบเงน

89

เกษมสนต วลาวรรณ,เพงอาง.

101

สะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจาง ดงนนเงนทชวยเหลอจงเปนเงนอดหนนของรฐบาลทไมมากนกและเงนคาปรบจากการลงโทษเทานน ปญหาการจดตงกองทนสงเคราะหลกจางขนมาในรปแบบเงนสะสมและเงนสมทบยอมเปนการสงเสรมระบบการออมของลกจางเพอสรางความมนคงแกตนเองในภาวะทเศรษฐกจมนคงและ วกฤตเศรษฐกจ และยงเปนหลกประกนการใหความชวยเหลอลกจางทถกเลกจาง และปญหานายจางคางจายเงนคาจางตามทกฎหมายก าหนด ทงนเมอกองทนสงเคราะหลกจางไดจายใหแกลกจางไปแลว ยอมสามารถไลเบยแกนายจางในสวนทนายจางตองชดใชแกกองทนสงเคราะหลกจางได ซงพบปญหาวาไมสามารถเรยกเงนในสวนทนายจางตองชดใชคนกองทนไดอยางอยางม ประสทธภาพ เนองจากนายจางไดหนไปแลวหรอตามหาไมเจอเนองจากบรษทปดแลว ดวยเหตผลดงกลาวจงสมควรทจะปรบปรงแกไขในเรองการออกกฎหมายในเรองการจดตงกองทนสงเคราะหลกจางขนมาในรปแบบเงนสะสมและเงนสมทบเพอสงเสรมการออมของลกจางอยางเปนระบบซงกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนหลกของแรงงานไทยจงควรมขอบเขตคมครองลกจางในหลายชองทาง เชน กองทนประกนความเสยงจากการถกเลกจาง กองทนเกษยณอาย เปนตน ซงผจยเหนวาการน ากองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ของสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มาพจารณาเปนแนวทางแกไขปญหาลกจางและประกนความเสยงในการท างานของลกจาง 4.2 วเคราะหปญหาการคมครองลกจางกรณการบอกกลาวเลกสญญาจาง ปญหาการเรยกรองสทธของลกจางตามกฎหมายยงมปญหาในเรองขอจ ากดการบงคบใชกฎหมายกรณการน ากฎหมายแพงและพาณชยมาบงคบใช กรณการบอกกลาวเลกสญญาจางลวงหนาของนายจาง ตองใชพระราชบญญตนบงคบใช การทก าหนดมาตรา 14ไวเพอใหพนกงานเจาหนาทสามารถเขาไปชวยเหลอทางคดใหแกลกจาง ในเรองตางๆทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยได ซงเดมลกจางตองไปฟองรองตอศาลแรงงานเพอบงคบนายจางใหปฏบตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวยตนเอง นายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและหนาททก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เวนแตพระราชบญญตนก าหนดไวเปนอยางอน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 14 ซงก าหนดไวในลกษณะ6 จางแรงงาน ตามกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 575 ถง มาตรา 586 โดยนายจางตองปฏบตตอลกจางใหถกตองตามสทธและ

102

หนาทเชน การเลกจางลกจางของนายจางตองบอกลาวลวงหนา (มาตรา 582) ปญหาการบอกกลาวเลกสญญาจางมดงน 1. ปญหาการบอกกลาวเลกสญญาจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ตามกฎหมายไทยนน กรณทนายจางไมมเจตนาเลกจางหรอนายจางไมมเจตนากลนแกลงลกจางลกจางไมไดรบคาจาง เพราะเหตทนายจางไมสามารถจายคาจางไดและนายจางไมสามารถด าเนนกจการตอไปได เพราะประกอบกจการขาดทน ขาดเงนทนหมนเวยน หรอสาเหตตางๆ จนตองปดกจการหรอลมละลาย ซงถอวาเปนการเลกจางโดยปรยาย นายจางตองบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจาง นายจางจงตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา 2. ปญหาการเลกจางตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 การเลกจางลกจางของนายจางอาจตองบอกลาวลวงหนา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 หรอตอมานายจางตองการเลกจางตามสญญาจางแรงงานทมไดก าหนดระยะเวลาการจางไว นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนาใหลกจางทราบกอนทจะเลกจาง มฉะนนนายจางตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเชนเดยวกบลกจาง หากลกจางออกจากงานโดยไมบอกกลาวลวงหนา หรอบอกกลาวลวงหนาแตไมครบระยะเวลาทกฎหมายก าหนดนายจางมสทธเรยกรองคาเสยหายจากลกจางไดเชนกน การเลกจางลกจางของนายจางอาจตองบอกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 ซงบญญตไวเรองสญญาจางแรงงานเกดขนเมอฝายหนงซงเรยกวา ลกจาง ตกลงท างานใหแกฝายหนงซงเรยกวา นายจาง โดยนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาทลกจางท างานให ทงนนายจางกบลกจางอาจตกลงก าหนดเงอนไขการจาง ระยะเวลาการจาง การท างาน คาจาง ผลประโยชนตอบแทนอนไวอยางไรกได แตขอตกลงนนตองไมขดหรอผดแยกแตกตางไปจากกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน โดยสญญาจางดงกลาวไมจ าเปนตองท าเปนหนงสอหรอมหลกฐานเปนหนงสอแตอยางใด เพยงแตตกลงกนดวยวาจากใชได หากตอมานายจางตองการเลกจางตามสญญาจางแรงงานทมไดก าหนดระยะเวลาการจางไว นายจางจะตองบอกกลาวลวงหนาใหลกจางทราบกอนทจะเลกจาง มฉะนนนายจางตองจายคาสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาเชนเดยวกบลกจาง หากลกจางออกจากงานโดยไมบอกกลาวลวงหนา หรอบอกกลาวลวงหนาแตไมครบระยะเวลาทกฎหมายก าหนดนายจางมสทธเรยกรองคาเสยหายจากลกจางได

103

เหตทนายจางปรบปรงหนวยงาน กระบวนการผลต การจ าหนายหรอการบรการอนเนองมาจากการน าเครองจกรมาใชหรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลย ซงเปนเหตใหนายจางตองลดจ านวนคนงานลงนน นายจางตองแจงใหลกจางทราบลวงหนาไมนอยกวา 60 วนกอนวนทเลกจาง (มาตรา 121) สวนกรณทนายจางไมไดแจงแกลกจางทจะเลกจางใหทราบลวงหนา หรอแจงลวงหนาแตนอยกวาระยะเวลาหกสบวนตามทกฎหมายก าหนดไว นายจางตองจายคาชดเชยแทนการบอกกลาวลวงหนาแกลกจางเทากบคาจางอตราสดทายหกสบวน หรอเทากบคาจางของการท างานหกสบวนสดทายส าหรบลกจาง ดวยเหตผลดงกลาวขางตนจะพบวาในเรองการประกนความเสยงในการท างานกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายคมครองแรงงานของไทย สมควรทจะปรบปรงแกไขในเรอง กรณทนายจางอาจประสบปญหาในการประกอบกจการได เชน ปญหาการบรหารงาน ปญหาตนทนการผลต ปญหาทางเศรษฐกจ ปญหาทางภยธรรมชาต ปญหาการควบคมมลพษและสงแวดลอมโดยรฐ ซงน าผลใหเกดการเลกจางลกจางไดโดยอาจปดกจการโดยไมบอกกลาวลกจางปญหาคอเมอนายจางเลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนา ถานายจางไมบอกกลาว ลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตาม มาตรา118 ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได แตปจจบนนพบปญหาวาเรยกคาชดเชยจากนายจางไมไดเนองจากเหตตางๆ ท าใหลกจางไมไดรบเงนในทนทจงเดอดรอนเปนอน มาก อกทงนายจางกมไดบอกกลาวใดใดและปดบรษทหนไป ตามกฎหมายไทยนน ตองบอกกลาวเลกจางเชนเดยวกบประเทศญปนซงแตกตางเพยงจ านวนวนทตองบอกลาวลวงหนาซงประเทศญปน ตองบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 14 วน ในกรณทนายจางไมไดบอกกลาวลวงหนา ใหนายจางจายเงนเทาจ านวนคาจางโดยเฉลยเปนจ านวน 30 วนหรอกวานนเชนน คลายคลงกบกฎหมายไทยกรณทถานายจางไมบอกกลาวลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตาม มาตรา 118 ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได90 ในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางสมควรทจะปรบปรงแกไขในเรองคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตาม มาตรา 118 ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได เชนเดยวกบกฎหมายสาธารณรฐสงคโปร ควรปรบปรงกฎหมายโดยการพจารณาน ากฎหมายเรองกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund)

90 Sugeno, Kazuo, Japanese Labour Law, Translated by Leo Kanowitz (Tokyo : University of Tokyo Press, 1995).

104

ของสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มาพจารณาเปนแนวทางแกไขปญหาลกจางและประกนความเสยงในการท างานของลกจางโดย ใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอความชวยเหลอทางดานการเงนชวคราว (Short-term Finance) อยางทนดวนและรวดเรว 4.3 วเคราะหปญหาการคมครองลกจางโดยการชะลอการเลกจางมาใชบงคบ การชะลอการเลกจางลกจางนนจะเปนมาตรการทมการก าหนดขนมาเพอใหมผลบงคบใชแกนายจางและลกจางโดยตรง และท าใหเกดผลในทางกฎหมายทนายจางและลกจางพงจะตองปฏบตตามโดยมรปแบบของการก าหนดเปนมาตรการทางกฎหมาย รวมทงการออกมาตรการโดยรฐ วเคราะหปญหาได ดงน 1. ปญหาการชะลอการเลกจางในการคมครองแรงงานตามมาตรา 75 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 91 ในกรณทนายจางมความจ าเปนโดยเหตหนงเหตใดทส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวารอยละ75 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน (มาตรา 75 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541) ซงนายจางตองแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการไมนอยกวา 3 วนท าการดวย กรณทนายจางมความจ าเปนตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวซงนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสย กรณทนายจางมความจ าเปนเชน โรงงานของนายจางถกน าทวมตามฤดกาลจนนายจางไมสามารถประกอบกจการไดเปนการชวคราว กรณน มาตรา 75 ไดก าหนดใหนายจางจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหา ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน เหตสดวสยซงหมายถงเหตใดๆอนจะเกดขนกด จะเปนภยพบต 92(ภยพบต หมายความวา อคคภย อทกภย หรอ ธรณพบตภย ตลอดจนภยอนๆไมวาจะเกดจากธรรมชาตหรอมผท าใหเกดขนซง

91 ธระ ศรธรรมรกษ, “ เอกสารสรปในชนเรยน : มาตรการทางกฎหมายในการชะลอการเลกจางกบ

การคมครองลกจางจากการถกเลกจาง,” จดท าโดยคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, กรงเทพมหานคร, 2555. 92 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 (ฉบบท4) แกไขปพ.ศ.2558.

105

กอใหเกดอนตรายแกชวตหรอรางกายของประชาชนหรอความเสยหายแกทรพยสนของประชาชนหรอของรฐ) เปนเหตมอาจปองกนได แมบคคลผตองประสบเหตนนจะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะและภาวะเชนนน 93 มาตรา 75 จงถอไดวาเปนกระบวนการทท าใหการเลกจางลกจางนนไดชะลอออกไปหรออาจไมมการเลกจางเพราะนายจางพนกจการขนมาไดอก แตทงนถานายจางมเหตผลจ าเปนจรงๆ โดยยงตองการทจะเลกลกจางบางสวนหรอทงหมดหรอมความจ าเปนตองหยดสถานประกอบกจการ นายจางตองจายคาชดเชยใหกบลกจางตามทกฎหมายก าหนดไวขางตน นายจางทอางวาตองประสบกบภาวการณขาดทนหมนเวยนในธรกจ หรอขาดสภาพคลองในการด าเนนกจการหรอตองประสบกบภาวการณขาดทน หรอไมมลกคาสงสนคาหรอบรการเขามาเนองมาจากลกคาประสบกบปญหาทางเศรษฐกจเชนกน เหตตางๆ เหลานท าใหนายจางมความจ าเปนทจะตองลดจ านวนลกจางลงบางสวนถาหากนายจางยงคงจะด าเนนกจการธรกจ หรอสถานประกอบกจการตอไป แตถาหากนายจางนนประสบปญหาทางเศรษฐกจอยางรายแรงจนเปนเหตใหกจการธรกจ หรอสถานประกอบกจการ ไมสามารถด าเนนการหรอคงอยตอไปไดจนถงขนทตองปดหรอเลกกจการซงลกจางบางสวนหรอทงหมดกจะตองถกเลกจางเนองจากสาเหตดงกลาวดวย ดงนนสภาพปญหาทางเศรษฐกจทนายจางอางไมสามารถด าเนนกจการ ธรกจ หรอสถานประกอบกจการตอไปได ยอมถอเปนเหตผลและความจ าเปนในการเลกจางลกจางของนายจางไดซงตองแจงแก ลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการไมนอยกวา 3 วนท าการดวย แตกรณดงกลาวขางตนนนถอวาเปนการเลกจางลกจางโดยมใชเหตสดวสย ยอมตองปฏบตตามกฎหมายโดยตองจายคาชดเชยใหลกจางดวย 2. ปญหาการชะลอการเลกจางโดยรฐออกกฎหมาย มาตรการในการชะลอการเลกจางลกจางทก าหนดขนโดยรฐ เปนแนวทางทรฐก าหนดขนมาเพอใหนายจางหรอลกจางใชยดถอหรอปฏบตตามในการชะลอการเลกจางลกจาง โดยก าหนดมาตรการตงแตกอนทจะมการเลกจางลกจาง ไมวาจะเปนการลดคาใชจายโดยความรวมมอของลกจางไปจนถงขนตอนการลดจ านวนลกจาง ซงไมใชกฎหมายจงไมมสภาพบงคบทนายจางหรอลกจางจะตองปฏบตตาม ดงนนนายจางหรอลกจางจะปฏบตตามมาตรการดงกลาวหรอไมกได การทนายจางหรอลกจางไมน ามาตรการดงกลาวไปปฏบตไมถอวาเปนการผดกฎหมายแตอยางใด

93 ประมวลกฎหมายแพงพาณชย, มาตรา 8.

106

การชะลอการเลกจางลกจางตามมาตรการดานคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 เชน กรณนายจางมความจ าเปนตองหยดกจการชวคราวหรอกรณการก าหนดโทษทางวนยในการฝาฝนขอบงคบเกยวกบการท างาน ระเบยบ หรอค าสงของนายจาง หรอกรณการพกงานลกจาง เปนตน

มาตรการทางกฎหมาย เปนวธการหรอหนทางในการชะลอการเลกจางลกจางทมการก าหนดเอาไวในกฎหมายแรงงานแตละฉบบทมความเกยวเนองกบการชะลอการเลกจางลกจาง ไมวาจะเปนมาตรการดานแรงงานสมพนธตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518 เชน การหารอกบสหภาพแรงงานหรอคณะกรรมการลกจาง หรอการเปลยนแปลงสภาพการจาง เปนตน การฝาฝนไมปฏบตตามมาตรการดงกลาว ผฝาฝนไมวาจะเปนนายจางหรอลกจางยอมมความผดและอาจไดรบโทษตามทกฎหมายก าหนดไว 3. ปญหาการชะลอการเลกจางโดยขอตกลงระหวางนายจาง และลกจาง มาตรการทนายจางใชชะลอการเลกจางลกจางนน นายจางสามารถกระท าไดฝายเดยวโดยทนายจางก าหนดขอบงคบเกยวกบการท างานขน หรอระเบยบขนมาไดโดยทวไปทอาจพบไดเชน การรวมกนลดคาใชจายในบรษท หรอโรงงานการผลต ชะลอโครงการใหมๆ ลดคาใชจายผบรหารแตถานายจางมความเปนธรรมอาจรวมกบลกจางท าขอตกลงเกยวกบสภาพการจางซงรวมไปถง วธการ ขนตอนและเงอนไขทนายจางกบลกจางรวมกนก าหนดหรอเรยกรองใหมการก าหนดขนเปนขอตกลงวาหากมขอเทจจรงเกดขนอยางใดอยางหนงแลวลกจางจะถกเลกจางหรอไมถกเลกจางในกรณใดบาง จงนบไดวาการจดท าขอตกลงเกยวกบสภาพการจางทเกดจากนายจางเปนมาตรการในการชะลอการเลกจางทมผลท าใหลกจางสามารถท างานอยกบนายจางตอไปได หรอท างานอยกบนายจางตอไปไดนานทสดกอนทจะถกเลกจางซงนายจางจะไดด าเนนกจการตอไปไดโดยไมปดสถานประกอบกจการของตน ถาทงฝายนายจางและลกจางกระท าตามขอตกลง

มาตรการทนายจางใชชะลอการเลกจางลกจางนน นายจางสามารถกระท าไดฝายเดยวโดยทนายจางก าหนดขอบงคบเกยวกบการท างานขน หรอระเบยบขนมาไดโดยทวไปทอาจพบไดเชน การรวมกนลดคาใชจายในบรษท หรอโรงงานการผลต ชะลอโครงการใหมๆ ลดคาใชจายผบรหารชนสง ลดเงนโบนสหรอไมมโบนส หรอเงนโบนสปลายป หรอใหลกจางท างานหนกขนเปนตน ดวยเหตผลตามมาตรการดงกลาวขางตนจะพบวาในเรองมาตรการชะลอการเลกจางสมควรน ามาบงคบใชเพอแกไขปญหาการเลกจางไดดงน

(1) วธการสลบเปลยนหรอหมนเวยนการท างาน

107

วธนลกจางอาจตกลงกนระหวางลกจางเพอชวยท าใหนายจางสามารถจายคาจางทลดลง ได สวนลกจางพอมรายไดบางไมถงกบออกจากงานซงอาจจายคาจางเปนรายวนส าหรบลกจางทมาท างานตามทก าหนดการหมนเวยนการท างานไว (2) วธการลดชวโมงท างานปกตและการลดชวโมงการท างานลวงเวลา วธนชวยท าใหนายจางสามารถจายคาจางลดลงแตกระบวนการผลตกลดลงตามไปดวย ในสวนลกจางมรายไดลดลงแตยงมงานท าอย วธนจะมแรงตอตานจากลกจางนอย (3) วธปรบเปลยนรปแบบการท างาน วธนจะปรบเปลยนสถานภาพในการท างานของลกจาง เชน จากงานประจ าเตมเวลาเปนลกจางชวคราวหรอลกจางท างานบางเวลา หรอรบไปท างานทบาน (4) วธพกงานชวคราว วธนลกจางจะพกงานชวคราวโดยมระยะเวลาแตกตางกนไปตามทตกลงกน โดยลกจางม เวลาไปรบงานอนได สวนนายจางจะมคาใชจายทลดลงและไมไดเสยลกจางไป (5) วธสงลกจางไปอบรมหรอไปศกษา วธนลกจางจะหยดงานเพอไปอบรมหรอพกศกษาเลาเรยนเพอพฒนาทกษะ โดยนายจางอาจก าหนดเงอนไขไมตองจายคาจางหรอจายบางสวนแตยงคงต าแหนงลกจางไวจนกวาลกจางจะจบการศกษาหรอจบการอบรม ซงทางภาครฐอาจชวยสนบสนนการเงนหรอสถานทศกษาได (วธดงกลาวไดรบการสนบสนนและแนะน าโดยธนาคารโลกกบรฐบาลไทยในปพ.ศ.2559) 4.4 วเคราะหปญหาการจายคาชดเชย มาตรา 118 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และปญหาทเกยวของ ในปจจบนแมวา พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดมการปรบปรงแกไขใหดยงขนแลวกตาม แตในทางปฏบตพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ทใชบงคบอยในปจจบนยงมปญหาหลายประการททาใหกฎหมายดงกลาวไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย ท าใหลกจางไมไดรบการคมครองตรงตามเจตนารมณทแทจรงของกฎหมาย ในทางปฏบตจงกอใหเกดปญหาหลายประการดงตอไปน 1. ปญหาเกยวกบระยะเวลาในการยนคารองตอคณะกรรมการสวสดการแรงงาน กรณเรยกรองคาชดเชยพเศษ การยนค ารองตอคณะกรรมการสวสดการแรงงานภายใน 30 วนนบแตวนครบก าหนดการจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา (มาตรา 120 วรรค 4

108

แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541) ลกจางเปนฝายยนค ารองโดยตองเตรยมเอกสารหลกฐานตาง ๆ ประกอบ และลกจางสวนหนงอาจไมมความร รวมถงไมรถงสทธของตนตามกฎหมาย ระยะเวลา 30 วนสาหรบการยนค ารองยงคงไมเพยงพอ ไมเอออ านวยในทางปฏบตส าหรบการชวยเหลอลกจางไดตามเจตนารมณของกฎหมายพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 2. ปญหาเกยวกบการจางงานมก าหนดแนนอนและเปนการจางตอเนอง ปจจบนการจางงานมกมการท าสญญาจางกนไวปตอปหรออาจก าหนดระยะเวลาเปนอยางอนคอก าหนดระยะเวลาเรมตนและสนสดไว และเมอสนสญญากมกจะท าสญญากนใหมโดยก าหนดระยะเวลาไวซงมลกษณะเปนการท าสญญากนไปเรอย ๆ การท าสญญาลกษณะนยอมไมเขาขอยกเวนของกรณไมตองจายคาชดเชย แมกฎหมายไดบญญตใหนายจางท าสญญาทมก าหนดแนนอนไดตามพระราชบญญตคมครองแรงงานมาตรา 118 วรรค 3 และวรรค 4 มาตรา 118 วรรค 3 ก าหนดวา การไดรบคาชดเชยตามความในวรรคหนงมใหใชบงคบแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอนและเลกจางตามก าหนดระยะเวลานน มาตรา 118 วรรค 4 ก าหนดวา การจางทมก าหนดระยะเวลาตามวรรคสามจะกระท าไดสาหรบการจางงานในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจาง ซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอนหรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมก าหนดการสนสด หรอความส าเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจางในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานนนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองปโดยนายจางและลกจางไดทาสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจาง แตการท าสญญาจางลกษณะนกฎหมายบญญตใหนายจางทาสญญาทมก าหนดแนนอนและเปนการจางตอเนองได จงทาใหลกจางไมไดรบสทธบางประการทควรไดตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน ซงมผลกระทบตอลกจางทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย ยงปจจบนมการจางงานโดยท าสญญาลกษณะนมากขน ลกจางเองไมมทางเลอกเพราะถาตอรองใหแกไขสญญากยอมท าใหถกปฏเสธเขาทางาน จดมงหมายของการใชกฎหมายตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118 วรรค 3 เพอใหเกดความเปนธรรมในเรองการจายคาชดเชยทงฝายนายจางและลกจาง แตกลบกลายเปนวานายจางอาจใชสทธโดยไมสจรต หรอใชชองทางกฎหมายใหเปนการไดประโยชนมากกวา เพราะไมเขาขอยกเวนไมตองจายคาชดเชย ซงการกระท าเชนนยอมไมเปนการคมครองลกจาง และกอใหเกดความไมเปนธรรมในการคมครองแรงงานอยางแทจรง 3. ปญหาเกยวกบบทก าหนดโทษกรณนายจางไมจายคาชดเชย

109

กรณทเปนปญหาเกยวกบบทก าหนดโทษในกรณการไมจายคาชดเชยเกดขนเนองจาก กรณปญหาการไมจายคาชดเชยใหแกลกจางทมก าหนดระยะเวลาการจางไวแนนอน และเลกจางตามก าหนดระยะเวลา ซงในปจจบนพบวาการทาสญญาจางงานมกมการทาสญญาจาง ก าหนดระยะเวลาเรมตนและสนสดไวและเมอสนสดสญญากมการทาสญญาขนใหม ลกษณะงานเหมอนเดม หนาทเดม ซงโดยหลกการทาสญญาถอวาคสญญายอมมอสระในการทาสญญา โดยอาศยหลกเสรภาพในการท าสญญาแตการกระทาดงกลาวของนายจางไดกระท าการในลกษณะทเปนการเอาเปรยบลกจาง ท าใหลกจางไมไดรบความคมครองตามกฎหมายแรงงาน และบทก าหนดโทษทไมรนแรงท าใหผทาสญญาไมไดค านงถงประโยชนไดเสยในทางทชอบของคกรณอกฝายตามหลกของหลกสจรตในการทาสญญาแมแตนอย ซงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ยงมบทก าหนดโทษทไมรนแรงนกในการใชลงโทษผฝาฝนตามกรณดงกลาวน จงเหมอนเปดชองใหเกดความไมเปนธรรมกบลกจาง คาชดเชย (Severance Allowance) ไดแกเงนทนายจางมหนาทตามกฎหมายจะตองจายใหแกลกจางเมอนายจางเลกจางลกจางโดยทการเลกจางนนมไดมเหตเนองมาจากความผดของลกจาง กลาวอยางงายๆกคอนายจางเลกจางลกจางโดยทลกจางไมมความผด ดงนนคาชดเชยจงเปรยบเสมอนเบยเลยงชพระยะสนของลกจางทถกนายจางเลกจางในระหวางทก าลงหางานใหมท า โดยทการจายคาชดเชยนนไดมแนวคดแตเดมวาควรจายใหโดยค านงถงระยะเวลาในการท างานของลกจางผนนวาไดท างานกบนายจางคนนมาเปนระยะเวลานานเทาไร ลกษณะของการจายคาชดเชยนจงเทากบเปนการจายเงนบ าเหนจบ านาญมากกวาการจายคาชดเชย 94 นายจางตองจายทนททเลกจาง หากนายจางไมจายทนททเลกจาง ลกจางกมสทธเรยกดอกเบยไดอกรอยละสบหาตอป (มาตรา 9) นบตงแตวนทเลกจางจนกวาจะจายกนเสรจสนตามค าพพากษาศาลฎกาท 2476/2537 ไดก าหนดวาคาชดเชยเปนเงนทนายจางตองจายใหลกจางเมอเลกจาง จ าเลยไมจายคาชดเชยใหโจทก จงตองถอวาผดนดนบตงแตวนทเลกจางเปนตนไป จ าเลยจงตองรบผดใชดอกเบยรอยละเจดครงตอปแกโจทก ตามค าพพากษาศาลฎกาท 2499/2537 แมสญญาจางมขอความใหสทธผวาจางบอกเลกสญญาไดโดยผรบจางไมมสทธเรยกรองคาเสยหายหรอคาตอบแทน แตขอสญญาดงกลาวเปนขอสญญาทผดแผกแตกตางไปจากประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองการคมครองแรงงาน มาตรา 118 ทก าหนดใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางเมอเลกจาง ซงเปนบทบญญตทมวตถประสงคใน

94 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2546), น.72.

110

อนทจะกอใหเกดความเปนธรรมแกลกจาง อนเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอยของ ประชาชน จงไมอาจใชบงคบแกการจายคาชดเชย โดยสรป คาชดเชยยงมปญหาดานการตความอยมาก แตเมอนายจางเลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนา ถาไมบอกกลาวลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตามมาตรา 118 และจายทนท จะผดผอนไมได คาชดเชยเปนเงนทนายจางมหนาทตองจายตามกฎหมายคมครองแรงงานเมอนายจางเปนฝายเลกจาง ถานายจางไมไดเลกจางลกจางโดยลกจางลาออกจากงานไปเอง ทงงานไป หรอลกจางถงแกความตาย นายจางกไมตองจายคาชดเชยให เงนบ าเหนจ บ านาญ กองทนส ารองเลยงชพ เงนสะสม เงนกองทนตางๆ มใชเงนทนายจางตองจายใหตามกฎหมาย เมอนายจางเลกจางลกจาง แมเงนจ านวนดงกลาวจะจายเมอการจางสนสดลงกตาม กไมใชคาชดเชยตามความหมายน การค านวณคาชดเชย ถอเอาอตราคาจางขนสดทายเปนฐานแหงการค านวณเพอใหลกจางไดรบคาชดเชยในอตราสงสด เพราะอตราคาจางขนสดทายมกเปนอตราคาจางทสงสด แตหากนายจางมเจตนาไมสจรต เชน มความประสงคจะเลกจางอยแลว แตเกรงวาจะตองเสยคาชดเชยในอตราสง จงเจรจาตอรองคาจางลงมาใหต ากวาเดม แลวเลกจาง เชนนเหนวานายจางมเจตนาเลยงอตราคาชดเชยทจะตองค านวณตามกฎหมาย กรณอยางนจะไมถออตราคาจางสดทายเปนฐาน แตถออตราคาจางสงสดแทน เมอกองทนสงเคราะหลกจางไดจายเงนสงเคราะหใหแกลกจางไปกรณนายจาง ปดสถานประกอบกจการและเลกจางลกจางนน กองทนสงเคราะหลกจาง มอ านาจเรยกเงนจากนายจางมาชดใชเงนทกองทนสงเคราะหไดจายใหแกลกจางไปพรอมดอกเบยอตรารอยละ 15 ตอปตามพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. 2541 มาตรา135 95 กฎหมายใหอ านาจแก คณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง มหนาทดแลเรองการจายเงน กรณทนายจางไมจายคาชดเชย พนกงานตรวจแรงงานมหนาทออกค าสงใหนายจางจายคาชดเชยไดตามขนตอนของกฎหมายทบญญตไว โดยลกจางรองขอตอพนกงานตรวจแรงงาน สวนกรณทลกจางเรยกรองขอเงนนอกเหนอจากคาชดเชยน น ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางกอน ซงเปนดลยพนจวาเปนเงนประเภทใดควรไดหรอไมได

95 ธระ ศรธรรมรกษ, ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2534).

111

เมอวเคราะหตามพระราชบญญตค มครองแรงงานพ.ศ. 2541 ไดใหความหมายของคาชดเชยไวในมาตรา 5 ไดแก เงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจางนอกเหนอจากเงนประเภทอน ซงนายจางตกลงจายใหแกลกจาง ดงนนคาชดเชยเปนเงนกฎหมายก าหนดใหนายจางมหนาทจะตองจายใหแกลกจางเมอเลกจาง นอกเหนอจากเงนประเภทอนๆทนายจางไดตกลงวาจายใหแกลกจางอยแลว เชน เงนผลประโยชนตางๆ เงนบ าเหนจ เปนตน และหากแมวานายจางไดจายเงนอนๆใหแกลกจางแลวกตาม ลกจางกยงมสทธไดรบคาชดเชยอกดวย ซงนายจางจะถอวาเงนอนๆทจายใหแกลกจางเหลานนเปนเงนคาชดเชยไมได เชน การทนายจางจะจายเงนสงเคราะหสวนหนง และจายเงนเพมใหลกจางอก รวมเทากบคาชดเชยทลกจางมสทธไดรบกยงถอไมไดวาจ าเลยจายคาชดเชยใหแกลกจางถกตองตามกฎหมายแลว หรอกรณทเปนเงนซงนายจางใหแกลกจาง ในลกษณะเปนสวสดการพเศษ ตอบแทนความชอบทท างานดวยดนนมใช คาชดเชย หรอเงนทบรษทไดจายไปตามกฎหมายหรอเงนผลประโยชนเนองจากการออกจากงานเพราะความเกษยณ เมอคาชดเชยเปนเงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจาง การออกจากงานเพราะเหตเกษยณอาย กเปนการเลกจางทตองจายคาชดเชย ดงนนเงนทจ าเลยจายตามกฎหมายวาดวยประโยชนเนองจากการออกจากงานเพราะเหตเกษยณอาย จงรวมถงคาชดเชยดวย จ าเลยเลกจางโจทกและจายเงนผลประโยชนตามระเบยบของจ าเลยแกโจทกแลวยอมมคาชดเชยอยดวย เปนตน96 ลกจางมสทธไดรบคาชดเชยจากนายจาง เมอลกจางถกเลกจางจากนายจางแลว โดยทตองไมเขาขอยกเวนในกรณทนายจางไมจ าตองจายคาชดเชย แลวนายจางตองจายคาชดเชยใหกบลกจาง โดยก าหนดตามระยะเวลาในการท างานของลกจาง ซงม 5 อตรา ไดแก (1) ใหจายคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 30 วน ส าหรบลกจางซงท างานตดตอกนครบ 120 วน แตยงไมครบ 1 ป (2) ใหจายคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 90 วน ส าหรบลกจางซงท างานตดตอกนครบ 1 ป แตยงไมครบ 3 ป (3) ใหจายคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 180 วน ส าหรบลกจางซงท างานตดตอกนครบ 3 ป แตยงไมครบ 6 ป (4) ใหจายคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 240 วน ส าหรลกจางซงท างานตดตอกนครบ 6 ป แตยงไมครบ 10 ป

96 พงษรตน เครอกลน, ค าอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารทรพยากรมนษย (กรงเทพมหานคร:ส านกพมพนตธรรม, 2545).

112

(5) ใหจายคาชดเชยไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย 300 วน ส าหรบลกจางซงท างานตดตอกนครบ 10 ปขนไป เมอวเคราะหจากมาตรการในการคมครองกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการไดมการจายคาชดเชยในกรณทนายจางเลกจาง และรวมไปถงกรณทนายจางเลกจางเพราะเหตการณน าเอาเทคโนโลยสมยใหมมาใชแทนแรงงานลกจางซงนายจางจะตองจายคาชดเชยพเศษใหแกลกจางเพมขนอกนอกจากคาชดเชยธรรมดา และเมอวเคราะหหลกเกณฑการจายคาชดเชยของลกจางในภาคเอกชนแลวเหนวากฎหมายนนใหความคมครองลกจางไมเฉพาะแตกรณเลกจางธรรมดาแตยงรวมไปถงการเลกจางกรณนายจางยายสถานประกอบการและกรณนายจางเลกจางเนองจากมการปรบปรงกจการโดยการน าเครองจกรมาใช หรอเปลยนแปลงเครองจกรหรอเทคโนโลยในหนวยงานดวย ซงพบวาปญหาของลกจางคอ ตองการคาชดเชยอยางเรงดวนหลงถกเลกจาง และลกจางจงดวากองทนตามกฎหมายทท ารวมกบนายจางเปนกองทนทชวยเหลอตนไดหรอไมหรออาจไมมผลประโยชนชดเชยการวางงานอยางเรงดวนกได ปญหาการจายคาชดเชย ตามกฎหมายไทยน น คาชดเชยจากการเ ลกจาง 97 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไดก าหนดความหมายของคาชดเชยไวซงไดแก เงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจาง นอกเหนอจากเงนประเภทอนๆ ทนายจางไดตกลงวาจะจายใหแกลกจางอยแลว เชนเงนบ าเหนจ บ านาญ เปนตน เมอมการเลกจางและตองเปนการเลกจางตามความหมายทกฎหมายคมครองแรงงานบญญตไวจงตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง กฎหมายก าหนดใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางเมอเลกจาง ดงนนนายจางจงตองจายคาชดเชยใหแกลกจางทนททนายจางเลกจางในวนทเลกจางนนถานายจางไมจายคาชดเชยใหแกลกจางในวนทเลกจาง ลกจางกมสทธทจะเรยกดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป นบจากวนทเลกจางเปนตนไป โดยลกจางไมตองทวงถาม ดวยเหตผลดงกลาวขางตนจะพบวาในเรองการจายเงนคาชดเชยกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายคมครองแรงงานของไทย สมควรทจะปรบปรงแกไข ซงผวจยเหนวาการจายคาชดเชยตามกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ของสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มขอดทควรพจารณาเปนแนวทางแกไขปญหา โดยกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ของสาธารณรฐสงคโปรก าหนดใหสถานประกอบการทมลกจางตงแต 1 คนขนไป ซงท างานและไดรบคาจางรวมถงลกจางชวคราว ลกจางรายวน ลกจางรายเดอน ผท างานนอกเวลา โดยกรณท างานสวนตวหรอประกอบอาชพอสระให

97 ธระ ศรธรรมรกษ, กฎหมายแรงงาน (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2550).

113

เปนไปตามความสมครใจในการการเปนสมาชก สวนในกรณขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจใหเปนไป ตามความสมครใจในการสมครเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ทงนการจายเงนสมทบเขากองทนส ารองเลยงชพของนายจางและลกจางจะก าหนดจากฐานคาจางสงสดไมเกนเดอนละ 6,000 ดอลลารสงคโปร โดยนายจางมหนาทจายเงนสมทบรอยละ 18 ของคาจาง ลกจางจายสมทบเขากองทนรอยละ 22 เปอรเซนตของคาจาง นอกจากนอตราการจายเงนสมทบของสมาชกแตละคนจะแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของสมาชกและกลมอายของสมาชกทเขารวมกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต 4.5 แนวทางแกไขปญหาการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางเพอชวยเหลอลกจาง จากการศกษาตามหวขอทผานมาท าใหพอไดทราบวาปญหากฎเกณฑในเรองการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางทงในประเทศและตางประเทศวากฎหมายไทยไมได บญญตในกรณนเปนการเฉพาะไว อกทงการจ ากดขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย ท าใหเกดปญหาตางๆ และการเรยกรองสทธประโยชนของลกจาง ดงนนการปรบปรงกองทนสงเคราะหใหเปนระบบทดขนดงเชนระบบกองทนส ารองเลยงชพกลางของสงคโปรยอมสงผลดในการเปนหลกประกนการท างานทดแกลกจางโดยการน ากฎหมายในสวนทดหรอระบบการจดเกบเงนสมทบ ทดมาปรบใชใหเหมาะสมตามสมยนยมและสภาวะทางเศรษฐกจของประเทศและกลมประเทศ เศรษฐกจตางๆของโลก รวมถงสอดคลองกบนโยบายของ ILO ทมอนสญญาตางๆจ านวนมากเพอใหประเทศสมาชกเลอกใชใหเหมาะสมกบประเทศของตนดวย ปญหาเรองการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางกบการชวยเหลอจากกองทนสงเคราะหลกจาง นน เมอน ามาเปรยบเทยบกบขอดของกฎหมายคมครองแรงงานของสงคโปรไดดงน 1. กองทนสงเคราะหลกจางของไทยนน ไดก าหนดจ านวนของลกจางไวเฉพาะกจการทมลกจางตงแต 10 คนขนไปเทานนจงเขาสกองทนสงเคราะหลกจางได ขอดกฎหมายคมครองแรงงานของสงคโปรไดแก กองทนส ารองเลยงชพของสงคโปรมจดมงหมายเพอระดมเงนออมกงบงคบจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางส าหรบกนเงนไวจายเปนเงนเลยงชพหลงเกษยณ โดยใหความคมครองคนงาน ลกจาง พนกงานประจ า หรอผประกอบอาชพอสระซงมขอบเขตของอาชพจ านวนมาก ซงมทงรปแบบบงคบและสมครใจโดย

114

กฎหมายเปดชองไวจงเขาสกองทนส ารองเลยงชพไดงายเพราะไมไดน าจ านวนคนเปนหลกในการเขาสกองทน 2. ปญหาการถกเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยการชวยเหลอ จากกองทนสงเคราะหลกจางของไทยนนมขอจ ากด เนองจากในการไดรบประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางคอมเพยง 2 เหตไดแก ออกจากงาน หรอ ตาย เทานน สทธในเงนจากกองทน เมอลกจางมสทธทจะไดรบเงนจากกองทนสงเคราะหลกจางแลว สทธเรยกรองนไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด กฎหมายคมครองแรงงานของสงคโปรไมมโครงการทใหความคมครองลกจางในกรณนายจางเลกจางโดยตรง รวมถงไมมระบบประกนสงคมกรณคนวางงานดวย แตมกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต ซงกองทนดงกลาวใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอสาธารณชน (Public Assistance Scheme) การใหความชวยเหลอทางดานการเงนชวคราว (Short-term Finance) หรอการกยมเงนเพอเหตฉกเฉนตางๆ ดงนนลกจางจงไมเดอดรอนเมอออกจากงาน 3. ปญหาการทนายจางไมบอกกลาวลกจางตามกฎหมายกอนการเลกจางนน อาจเปนเพราะนายจางประสบปญหาในการประกอบกจการได ซงน าผลใหเกดการเลกจางลกจางไดโดยอาจปดสถานประกอบกจการโดยไมบอกกลาวลกจาง ปญหาคอเมอนายจางเลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนา ถานายจางไมบอกกลาว ลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจาง (มาตรา 118) ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได ปญหาทตามมาไดแกกรณทกฎหมายไทยไดก าหนดใหลกจางสามารถเรยกคาชดเชยจากนายจางไดทนทหรอไม ถาไมไดรบเงนชดเชยอาจตองไปด าเนนคดในศาลแรงงานหรอเรยกรองการชวยเหลอจากหนวยงานของรฐหรอกระทรวงแรงงานซงตองใชเวลาและคาใชจายเปนอนมาก ดงนนการมกองทนสงเคราะหลกจางทมประสทธภาพยอมชวยเหลอเยยวยาลกจางไดอยางรวดเรวในยามทลกจางขาดรายไดเลยงครอบครว ขอดในเรองการบอลกลาวลวงหนาตามกฎหมายคมครองแรงงาน (Employment Act) ของสาธารณรฐสงคโปร ซงมหลกการส าคญเรองการบอกเลกสญญาจางโดยก าหนดฝายใดฝายหนงบอกเลกสญญาจางได โดยตองบอกกลาวลวงหนา โดยคมครองลกจางทงทองถนและ ชาวตางชาต ยกเวนลกจางระดบบรหาร(Managerial Executive) ผไดรบการวาจางโดยไมเปดเผย (Confidential Employees) หรอ คนงานรบใช (Domestic Workers) หรอลกเรอ (Seamen) และขาราชการ ทงน ผทไมไดอยภายใตการคมครองของกฎหมายฉบบนตองยดสญญาจางงานเปนหลก ซงสญญาจางและสญญาตองครอบคลมเนอหาพนฐาน เชน ชวโมงท างาน คาจาง โบนส คาตอบแทน การท างาน

115

ลวงเวลา วนหยด วนลา การสนสดสญญา ผลตอบแทนเมอเลกจาง เกษยณ ลาคลอด ลาดแลบตร เปนตน เมอวเคราะหแลวผวจยเหนวา กฎหมายคมครองแรงงานของสาธารณรฐสงคโปรนน ไดคมครองไปถงสญญาทนายจางกบลกจางไดกระท าตอกนซงเปนผลดในกรณทนายจางเลกจางลกจางยอมตองรบผดตามสญญา 4. การบรหารกองทนสงเคราะหลกจางโดยหนวยงานราชการระดบกรมอาจลาชาสงผลกบลกจางทถกเลกจางได เชน ปญหาการเกบเงนสะสมไดนอย หรอกองทนไมไดรบความนยมหรอรจกหรอ ความลาชาในขนตอนการออกเงนชวยเหลอตางๆ ท าใหลกจางไดรบความเดอดรอนได ขอดกองทนส ารองเลยงชพแหงชาตของสาธารณรฐสงคโปรมระบบการบรหารทม ประสทธภาพ โดย CPF แบงเงนออมของสมาชกออกเปน 3 ประเภทคอ บญชธรรมดา (Ordinary Account) บญชพเศษ (Special Account) บญชรกษาพยาบาล (Medisave Account) (ตามอตราในตารางบทท 3) โดยเงนในบญชธรรมดาจะเปนเงนออมส าหรบการซอทอยอาศย เพอการลงทน และเพอการศกษา บญชพเศษจะเปนเงนออมเพอการเลยงชพ รวมถงการลงทนเพอการเกษยณและชราภาพดวย และบญชรกษาพยาบาลเปนเงนออมส าหรบคาใชจายในการรกษาพยาบาลของตนเองและบตร สวนสทธประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางของไทยนนไดก าหนดสทธใหไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด และถากองทนไดจายเงนใหแกลกจางในกรณอนทมใชลกจางตายหรอออกจากงาน กองทนมสทธเรยกใหผมหนาทตามกฎหมายทตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางตองชดใชเงนทกองทนสงเคราะหลกจางไดจายไปพรอมดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป ซงสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางนมอายความ 10 ป นบแตวนทกองทนไดจายเงนไป 98 5. ปญหากองทนสงเคราะหลกจางของไทยมขนาดเลกเนองจากใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวงแตตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจางเพอสงเคราะหลกจางกรณ ออกจากงาน หรอตายเทาน นซงไมชวยเหลอดานอน สวนการเลกจางนนเปนภาระของนายจางในการจายคาชดเชยแกลกจาง ดงนนจ านวนเงนสะสมจงมจ ากดเพราะจดเกบไดนอยและไมไดรบการสนใจจากนายจางหรอลกจาง เนองจากยงไมมการจดเกบเงนกองทนในรปแบบการเกบเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางเพอสะสมเงนเปนหลกประกนในการท างานหรอยามเกษยณ

98 วจตรา (ฟ งลดดา) วเชยรชม, กฎหมายแรงงาน2:กฎหมายคมครองแรงงาน,พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2542).

116

ขอดกองทนส ารองเลยงชพแหงชาตของสาธารณรฐสงคโปร มจดมงหมายในการระดมเงนออมกงบงคบจากเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบของนายจางส าหรบกนเงนไวจายเปนเงนเลยงชพหลงเกษยณและสะสมเงนเปนหลกประกนในการท างานจงท าใหกองทนมขนาดใหญมากซงสามารถน าไปลงทนในหลกทรพยหรอหนวยลงทนตางๆเพอน าผลก าไรหรอดอกเบยมาเพมในกองทนใหมนคงได สวนขอเสยของกองทนส ารองเลยงชพแหงชาตของสาธารณรฐสงคโปรนนผวจยเหนวา กรณทผประกนตนไดจายเงนสมทบน น อาจไมไดใชเงนเพอสทธประโยชนสวนของตนซงผประกนคนอนอาจไดใชเงนกองทนมากกวาตนหรอทกคนใชเงนจากกองกลาง ประการตอมาในกรณทตองจายเงนจ านวนมากเพอบ านาญชราภาพหรอคนทเกษยณไปตองใชเงนจากกองกลางซงตองพงกระแสเงนเขาจากเงนสมทบหรอเงนออมของลกจางทก าลงท างานเปนส าคญทน าเงนเขากองทนแตพบวาลกจางใหมมจ านวนนอยลงท าใหเงนเขาระบบนอยลง ลกษณะดงกลาวท าใหเกดปญหาเสถยรภาพของกองทน คอเงนไมพอใชในระบบไดในอนาคต และการลงทนของลกจางอาจ ไมไดผลเพราะขนอยกบภาวะเศรษฐกจของประเทศดวย

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป จากการศกษาบททผานมา ท าใหทราบวากฎเกณฑในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามพระราชบญญตค มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เปรยบเทยบกบกฎหมายคมครองแรงงานของในตางประเทศนน ท าใหทราบวากฎหมายคมครองแรงงานของไทยในกรณการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางนน กฎหมายไมไดบญญตไวเปนการเฉพาะ จงท าใหเกดปญหาและความเดอดรอนแกลกจางโดยตรง เนองจากไมมกฎหมายรองรบปญหาทเกดขน อกทงบทบญญตกฎหมายทใชอยเกดปญหาในหลายเรอง เชน การสะสมเงนในกองทนไมมากพอหรอเปนกองทนขนาดเลกจงมปญหาดานการเงนหรอการจายเงนชดเชยมความลาชาหรอนายจางปดสถานประกอบการหรอบรษทโดยไมจายคาชดเชยแกลกจาง เปนตน จนเปนเหตใหลกจางตองไปด าเนนการฟองรองคดตอศาลซงตองเสยเวลาซงตองลกจางตองเสยเงนกบการด าเนนการดานตางๆ อยางมาก อกทงผลการฟองรองตอสคดตองใชเวลานานจงไมสามารถเยยวยาปญหาของลกจางไดอยางทนทวงท สรปผลจากการศกษาไดวา 1. ปญหาในการคมครองลกจางกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางโดยผลจากการศกษาไดวาการชวยเหลอจากกองทนสงเคราะหลกจางตามมาตรา 126พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 อยเพยง 2 ประการเทานน 99 คอการก าหนดใหมกองทนสงเคราะหลกจางขนในกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เพอเปนทนสงเคราะหลกจางในกรณลกจางออกจากงาน หรอตาย หรอในกรณอนตามทก าหนดโดยคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง เทานน ซงยงมขอบเขตของสทธประโยชนตามวตถประสงคของลกจางในกองทนสงเคราะหลกจางยงมนอยอยไดแก ลกจางออกจากงาน หรอตาย เทานน ซงกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนหลกของแรงงานไทยจงควรมขอบเขตคมครองลกจางในหลายชองทางเพอชวยเหลอปญหาของลกจางไดอยางครอบคลม ปจจบนพบวาขนาดของกองทนมขนาดเลก อาจเปนเพราะบงคบวาตองมลกจาง 10 คนขนไปเทานนจงจะเปนสมาชกได (จ านวนนอยกวานไมสามารถเขากองทนได)

99 มาตรา 126 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541.

118

กองทนสงเคราะหลกจางของไทยมขนาดเลกเนองจากใหลกจางจายเงนสะสมโดยใหนายจางหกจากคาจางและนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง ตามอตราทก าหนดในกฎกระทรวงแตตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจางเพอสงเคราะหลกจางกรณ ออกจากงาน หรอตายเทานน เงนสะสมของกองทนจงไมมากเทาทควรและมปญหาเสถยรภาพของกองทนได 100 สวนสทธประโยชนจากกองทนสงเคราะหลกจางของไทยนนไดก าหนดสทธใหไมอาจโอนกนไดและไมอยในความรบผดแหงการบงคบคด และถากองทนไดจายเงนใหแกลกจางในกรณอนทมใชลกจางตายหรอออกจากงาน กองทนมสทธเรยกใหผมหนาทตามกฎหมายทตองจายเงนดงกลาวใหแกลกจางตองชดใชเงนทกองทนสงเคราะหลกจางไดจายไปพรอมดอกเบยในอตรารอยละ 15 ตอป ซงสทธเรยกรองของกองทนสงเคราะหลกจางนมอายความ 10 ป นบแตวนทกองทนไดจายเงนไปซงถาเกน 10 ปจะหมดอายความ

2. ปญหาเกยวกบการบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจางกรณนายจางปดสถานประกอบการนน ในสถานการณปจจบนการเลกจางนนสามารถเกดขนไดตลอดเวลาเนองจากปญหาในเรองเศรษฐกจดงนนการเลกจางจงตองมการบอกกลาวลวงหนาใหลกจางรตวกอนเพอจะไดเตรยมตวและวางแผนเกยวกบการด าเนนชวต 101 นายจางมหนาทตองบอกกลาวถงการเลกจางใหลกจางทราบลวงหนาโดยตองบอกกลาวเมอถงหรอกอนจะถงก าหนดจายสนจางคราวใดคราวหนงเพอใหมผลเลกสญญาจางเมอถงก าหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนา และถานายจางมไดบอกลาวหนาลวงหนาจงตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา ปญหาเกยวกบการบอกกลาวลวงหนาเพอเลกจางกรณนายจางปดสถานประกอบการนน ผวจยเหนวาตามพระราบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 ก าหนดการบอกเลกสญญาจางทไมมก าหนดระยะเวลาวาตองท าเปนหนงสอกตอเมอหากนายจางประสงคทจะยกเหตตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ขนอางเพอไมจายคาชดเชย นายจางตองระบเหตดงกลาวไวในหนงสอบอกเลกสญญาจางดวย มฉะนนนายจางจะยกขนอางในภายหลงไมได ดงนนนายจางจงมสทธบอกเลกจางดวยวาจาแกลกจาง

100 กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, “ บญชกองทนสงเคราะหประจ าปบญช 2557 : กองทนสงเคราะหไดจายเงนสงเคราะหใหกบลกจาง ประจ าปบญช 2557 (มกราคม – ธนวาคม 2557) จ านวน 3,138 คน เปนเงนจ านวน 45,208,688.41 บาท และไดรบการชดใชเงนคนจากลกหน จ านวน 29,976,199.55 บาท เงนคาปรบ จ านวน 6,042,199.02 บาท, ” สบคนเมอ วนท 20 มกราคม 2559, จาก http://www.thaigov.go.th/index.php/th /news-ministry/2012. 101 มาตรา 17 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541.

119

ได กรณทนายจางอาจประสบปญหาในการประกอบกจการซงน าผลใหเกดการเลกจางลกจางไดโดยอาจปดกจการโดยไมบอกกลาวลกจาง

ดงนนนายจางตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตามมาตรา 118 ซงตองจายทนทจะผดผอนไมไดและการจายเงนชดเชยยงชาลกจางยงเดอดรอน ตามกฎหมายไทยนน ลกจางตองประสบปญหาตางๆในการฟองคดเกยวกบการเลกจางกบนายจางนน เพราะ ลกจางตองน าสบพยานใหเหนวานายจางผดอยางไรซงพยานหลกฐานทอยกบนายจางเปนสวนใหญท าใหลกจางเสยเปรยบในรปคดเพราะเอกสารในการท างานอยกบนายจางเปนสวนใหญ 3. ปญหาในพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541ยงไมมขอกฎหมายหรอบทบญญตในเรองการชวยเหลอลกจางยามถกเลกจางและนายจางปดสถานประกอบกจการเพอเลกจางลกจาง หลกประกนในการท างานของลกจางทส าคญคอเมอถกเลกจางแลว ลกจางสามารถตงหลกเพอหางานท าใหมและมเงนทนเพอด าเนนชวตและหาเลยงครอบครวตอไปได ดงนนกองทนสงเคราะหลกจางจงยงไมอาจตอบสนองความตองการของลกจางอยางแทจรงและยงไมมบทบญญต ทชวยเหลอลกจางทสอดคลองกบสถานการณทางแรงงานทไดเปลยนไปตามวกฤตการณเศรษฐกจของโลกทเกดขนในปจจบนอนไดแก ปญหาธรกจ ปญหาการเงน ปญหาปดสถานประกอบกจการเนองจากบรษทใกลลมละลาย การปลดคนงานหรอการลอยแพลกจาง หรอการลดจ านวนลกจางโดยใชเครองจกรหรอระบบคอมพวเตอรแทนท การปลดลกจางเพอประโยชนการลดตนทนของนายจาง เปนตน อกทงโดยสวนมากลกจางระดบลางหรอลกจางรายไดนอยยอมถกนายจางพจารณาปลดออกกอนเสมอ ลกจางรายไดนอยจงไดรบความเดอดรอนเนองจากยอมตอง หางานใหมซงยากในภาระเศรษฐกจทตกต า อกทงมภาระครอบครวตองรบผดชอบ

4. ปญหาการบงคบใชกฎหมายเกยวกบการจายเงนชดเชยของกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบการของนายจาง ตามพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. 2541 คาชดเชย (มาตรา 5) ไดแก เงนทนายจางจายใหแกลกจางเมอเลกจางนอกเหนอจากเงนประเภทอนซงนายจางตกลงจายใหแกลกจาง หรอเงนทนายจางมหนาทตามกฎหมายจะตองจายใหแกลกจางเมอนายจางเลกจางลกจางโดยทการเลกจาง

120

นนมไดมเหตเนองมาจากความผดของลกจาง 102 โดยนายจางตองจายทนททเลกจาง หากนายจางไมจายทนททเลกจาง ลกจางกมสทธเรยกดอกเบยไดอกรอยละสบหาตอป (มาตรา 9) นบตงแตวนทเลกจางจนกวาจะจายกนเสรจสน เมอนายจางเลกจาง นายจางตองบอกกลาวลวงหนา ถาไมบอกกลาวลวงหนาตองจายคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตามมาตรา 118 เวนแตลกจางลาออกจากงานไปเอง ทงงานไป หรอลกจางถงแกความตาย นายจางกไมตองจายคาชดเชยให ดงนน ผวจยเหนวา การปรบปรงขอกฎหมายในกองทนสงเคราะหลกจางอนเกยวกบการสะสมเงนหรอเงนสมทบทมประสทธภาพนน ยอมเปนสงทดในการสรางหลกประกนในการท างานใหกบลกจางและการมบทบญญตทชดเจนยอมชวยเหลอลกจางไดอยางตรงตามความเดอดรอนของลกจาง ไมวาภาวะเศรษฐกจจะเปนเชนไรหรอนายจางลมละลาย 5.2 ขอเสนอแนะ จากปญหาดงกลาวขางตน ผวจยขอเสนอแนะวาควรมการปรบปรงแกไขเพมเตม พระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. 2541 ดงน (1) จงสมควรทจะปรบปรงแกไขในเรองการออกกฎหมายในเรองการจดตงกองทนสงเคราะหลกจางขนมาในรปแบบเงนสะสมและเงนสมทบเพอสงเสรมการออมของลกจางอยางเปนระบบซงกองทนสงเคราะหลกจางเปนกองทนหลกของแรงงานไทยจงควรมขอบเขตคมครองลกจางใหสามารถชวยเหลอลกจางไดอยางมประสทธภาพ จงควรตงกองทนประกนความเสยงจากการถกเลกจางซงจะน าไปสกองทนเพอการเกษยณอายของลกจางในอนาคต โดยน ามาเปนแนวทางแกไขปญหาลกจางและประกนความเสยงในการท างานของลกจางในปจจบน ไดแกปญหาการทนายจางหลกเลยงไมจายคาชดเชยตามมาตรา 118 หรอปญหาตางๆ ทกฎหมายแรงงานตามพระราชบญญตอนไมสามารถเยยวยาชวยเหลอลกจางได (2) ในเรองการเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางสมควรทจะปรบปรงแกไขในเรองคาชดเชยพเศษแทนการบอกกลาวลวงหนา และจายคาชดเชยในกรณเลกจางตาม มาตรา 118 ซงตองจายคาชดเชยทนทและผดผอนไมได อกทง ใหความชวยเหลอทางดานการเงน

102 เกษมสนต วลาวรรณ, ค าอธบายกฎหมายแรงงาน(กรงเทพมหานคร:ส านกพมพวญญชน, 2515), น72.

121

ชวคราว (Short-term Finance) จากกองทนชวยเหลอลกจางททนตอเหตการณและรวดเรวเพอชวยเหลอลกจางยามเดอดรอนอกดวย (3) ในเรองมาตรการชะลอการเลกจางสมควรน ามาบงคบใชเพอแกไขปญหาการเลกจางไดดงน ก. ใชการสลบเปลยนหรอหมนเวยนการท างานของลกจางเชนการสลบกนท างานวนเวนวน โดยลกจางอาจตกลงกนระหวางลกจางเพอชวยท าใหนายจางสามารถจายคาจางทลดลง ได สวนลกจางพอมรายไดบางไมถงกบออกจากงานซงอาจจายคาจางเปนรายวนส าหรบลกจางทมาท างานตามทก าหนดไวโดยการหมนเวยนการท างานระหวางลกจางดวยกน ข. ใชการลดชวโมงท างานปกตและการลดชวโมงการท างานลวงเวลาลง โดยชวยท าใหนายจางสามารถจายคาจางลดลงแตกระบวนการผลตกลดลงตามไปดวย ในสวนลกจางมรายไดลดลงแตยงมงานท าอย (โดยปจจบนคาลวงเวลามอตราสงมาก) ค. ใชการปรบเปลยนรปแบบการท างานแทนการเลกจาง โดยปรบเปลยนสถานภาพในการท างานของลกจาง เชน จากงานประจ าเตมเวลาเปนลกจางชวคราวหรอลกจางท างานบางเวลา หรอรบไปท างานทบาน เปนตน ง. ใชการพกงานชวคราวแทนการเลกจาง โดยลกจางจะพกงานชวคราวโดยมระยะเวลาแตกตางกนไปตามทตกลงกน โดยลกจางม เวลาไปรบงานอนได สวนนายจางจะมคาใชจายทลดลงและไมไดเสยลกจางไป จ. ใชการสงลกจางไปอบรมหรอไปศกษาเพมเตมแทนการเลกจางดวยงบประมาณของนายจางเพอพฒนาฝมอลกจางใหกลบมาท างานไดตามเปาหมายของนายจางและสนคาทผลตออกมามคณภาพตรงตามความตองการของตลาดโลก เชนอบรมเรองการประกอบชนสวนดานอตสาหกรรมหรออบรมการใชคอมพวเตอรหรอเครองมอสอสารเพอธรกจ เปนตน (4) ในเรองการจายเงนคาชดเชยกรณนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของนายจางตามกฎหมายคมครองแรงงานของไทย สมควรทจะปรบปรงแกไข ซงผวจยเหนวาตามกฎหมายคมครองแรงงานของสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มขอดทควรพจารณาเปนแนวทางแกไขปญหา โดยกฎหมายก าหนดใหสถานประกอบการทมลกจางตงแต 1 คนขนไป ซงท างานและไดรบคาจางรวมถงลกจางชวคราว ลกจางรายวน ลกจางรายเดอน ผท างานนอกเวลา โดยกรณท างานสวนตวหรอประกอบอาชพอสระใหเปนไปตามความสมครใจในการการเปนสมาชก สวน

122

ในกรณขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจใหเปนไปตามความสมครใจในการสมครเขาเปนสมาชกกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต โดยนายจางมหนาทจายเงนสมทบรอยละ 18 ของคาจาง (อตราสงมากเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเชยดวยกนเทยบกบกฎหมายไทยนายจางจายเงนสมทบเขากองทนสงเคราะหลกจาง แตตองไมเกนรอยละ 5 ของคาจาง ) ลกจางจายสมทบเขากองทนรอยละ 22 เปอรเซนตของคาจาง นอกจากนอตราการจายเงนสมทบของสมาชกแตละคนจะแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของสมาชกและกลมอายของสมาชกทเขารวมกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต กรณทนายจางมไดจายภายในเวลาทก าหนดหรอขาดสงเงนสมทบเขากองทนส ารองเลยงชพแหงชาต นายจางตองรบผดดอกเบยในอตรารอยละ 1.00 ถง รอยละ1.50 ตอเดอนตามจ านวนเงนทคางช าระจนเสรจสน ดงนจะเหนไดวานายจางกเปนสวนหนงของกองทนซงไดประโยชนจากกองทนดวย ดงนนนายจางจงไมจ าเปนตองหนไปไหน กองทนจงมประโยชนตอ ลกจางและนายจางดวย เมอเกดกรณนายจางลมเลกกจการ กองทนตามกฎหมายสามารถมาชวยเหลอลกจางไดทนทวงทแทนนายจางซงอาจขดของทางการเงนขณะนน (5) เพอเปนหลกประกนในการท างานใหกบลกจาง จงควรแกไขเพมเตมในกฎกระทรวง วาดวยเรองหลกประกนการในการท างานของลกจางกรณทนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของตนโดยนายจางไมบอกกลาวแกลกจางและไมจายคาชดเชยใหกบลกจาง ตามขอความดงน “ขอ1. กฎกระทรวงนใหใชบงคบในเรองหลกประกนการในการท างานของลกจางกรณทนายจางเลกจางและปดสถานประกอบกจการของตนโดยไมบอกกลาวแกลกจาง ขอ2. ในกรณทลกจางถกเลกจางและนายจาง ปดสถานประกอบกจการของตน ใหกรมสวสดการและคมครองแรงงานจายเงนชวยเหลอลกจางอยางเรงดวนตามสถานการณทางเศรษฐกจขณะนนและตามหลกเกณฑทคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจางก าหนด ขอ3. ใหคณะกรรมการกองทนสงเคราะหลกจาง ก าหนดระเบยบและกฎเกณฑในการจดเกบเงนสมทบของทงลกจางและนายจางเพอจดเกบเปนเงนทนสงเคราะหลกจางกรณทลกจางถกเลกจางและนายจาง ปดสถานประกอบกจการของตน โดยการพจารณาใหความเหนตอรฐมนตรเพอออกกฎหมาย ประกาศ ระเบยบ บงคบใช ” (6) ควรจดตงกองทนประกนความเสยงในการท างานของลกจางโดยเพมเตมบทบญญตในพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 หรอกฎกระทรวง เพอจดตงกองทนประกนความเสยงในการท างานของลกจาง เพอชวยเหลอลกจางกรณนายจางปดสถานประกอบกจการของตน อกทง

123

เปนกองทนขนาดใหญทสามารถชวยเหลอลกจางไดยามเดอดรอนและมเงนสะสมเพอยามเกษยณจากการท างาน (7) ควรพจารณาน าอนสญญาขององคการแรงงานระหวางประเทศหรอ ILO มาพจารณาเพอเขารวมเปนสมาชกในอนสญญาทเกยวของกบการประกนการเลกจาง ไดแกอนสญญา ILO ฉบบท 44 หรอฉบบท 168 เพอเปนประโยชนแกลกจางตามวตถประสงคของกองทนสงเคราะหลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 อนจะเปนภาพลกษณทเปนสากลซงเปนผลดตอประเทศไทยในแงความนาเชอถอของกฎหมาย (8) ควรน าหลกการในกองทนส ารองเลยงชพแหงชาต (Central Provident Fund) ของสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มาพจารณาเปนแนวทางแกไขปญหาลกจางและประกนความเสยงในการท างานของลกจางโดย ใหความชวยเหลอในรปแบบการใหความชวยเหลอสาธารณชน (Public Assistance Scheme) การใหความชวยเหลอทางดานการเงนชวคราว (Short-term Finance) การใหความชวยเหลอทพกอาศย (Rent and Utilities Assistance Scheme) และ คารกษาพยาบาลทเรยกวา “Medifund” ตลอดจนการจดเกบเงนสะสมใหกบลกจางอยางเปนระบบ (9) ควรแกไขมาตรการชะลอการเลกจางมาตรา 75 ในการคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ในกรณทนายจางมความจ าเปนส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยซงนายจางตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราวนน จากการทนายจางตองจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวา รอยละ75 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างานนน เปลยนเปน “ ...เตมจ านวนเงนของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน ” มาตรา 75 ซงบญญตไววา “ ในกรณทนายจางมความจ าเปนโดยเหตหนงเหตใดทส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหกบลกจางไมนอยกวารอยละเจดสบหา ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน

124

ใหนายจางแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการตามวรรคหนงไมนอยกวาสามวนท าการ ” โดยใหบญญตวา “ ในกรณทนายจางมความจ าเปนโดยเหตหนงเหตใดทส าคญอนมผลกระทบตอการประกอบกจการของนายจางจนท าใหนายจางไมสามารถประกอบกจการไดตามปกตซงมใชเหตสดวสยตองหยดกจการทงหมดหรอบางสวนเปนการชวคราว ใหนายจางจายเงนใหกบลกจางเตมจ านวนเงนของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างาน ใหนายจางแจงใหลกจางและพนกงานตรวจแรงงานทราบลวงหนาเปนหนงสอกอนวนเรมหยดกจการตามวรรคหนงไมนอยกวาสามวนท าการ ” มาตรา 75 ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน แมวามจดมงจดหมายในการเพมความชดเจนในการแกปญหาการถกเลกจางจากนายจางทไมสามารถประกอบกจการไดตามปกต และเปดชองใหลกจางไดรบเงนมากขนถงรอยละ 75 ของคาจางในวนท างานทลกจางไดรบกอนนายจางหยดกจการตลอดระยะเวลาทนายจางไมไดใหลกจางท างานนน แตกยงไมเพยงพอตอความตองการของลกจาง เนองจากเปนชวงเวลาทตองตกงานและขาดซงรายได ดงนนการใหเงนลกจางเตมจ านวนจงเปนสงทลกจางตองการในขณะนนซงในตางประเทศมกฎหมายรองรบเรองนอยางจรงจงและใหการชวยเหลอลกจางอยางมากเชน ประเทศองกฤษ หรอสาธารณรฐฝรงเศส เปนตน เมอไมสามารถหามการเลกจางของนายจางได ดงนนการมกองทนตามกฎหมายทมประสทธภาพยอมชวยเหลอลกจางได ตลอดจนการมวธแกปญหาทดเพอชวยทางฝายนายจางดวยไดแกมาตรการการชะลอการเลกจางตามทกลาวมา

บรรณานกรม

บรรณานกรม

ภาษาไทย กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. “คมอกองทนสงเคราะหลกจาง.” จดพมพโดยส านก

คมครองกรมสวสดการและคมครองแรงงาน. กรงเทพมหานคร, 2546. กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. “รายงานผลการปฏบตคณะกรรมการกองทนสงเคราะห.”

จดพมพโดยส านกกองทนสงเคราะหลกจาง, 2546. กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. “ มาตรฐานแรงงานระหวางประเทศขององคการแรงงาน

ระหวางประเทศ. ” จดพมพโดยส านกปลดกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม, 2539.

กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. “อนสญญาและขอแนะน าขององคการแรงงานระหวางประเทศ สมยท 77-80 พ.ศ.2533-2536.” จดพมพโดยส านกงานวชาการแรงงานและสวสดการสงคม, 2537.

กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม. “อนสญญาและขอแนะน าขององคการแรงงานระหวางประเทศ สมยท 72-82 พ.ศ.2529-2538.” จดพมพโดยส านกงานวชาการแรงงานและสวสดการสงคม, 2539.

กระทรวงแรงงาน. “ค าชแจงกระทรวงแรงงาน.” http:// www.labour.go.th/th/law/law2/explanation, 15 ตลาคม พ.ศ. 2551.

กระทรวงแรงงานองกฤษ. “ การคมครองแรงงานของประเทศองกฤษ.”http://www.dti.gov.uk/work_time_regs/index.htm และ http://dit.gov.uk/er/individuall/right_p/716.htm, 24 ตลาคม 2559.

เกษมสนต วลาวรรณ. กฎหมายแรงงานส าหรบนกบรหาร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ วญญชน, 2546.

เกษมสนต วลาวรรณ. ค าอธบายกฎหมายแรงงาน. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2542. เกษมสนต วลาวรรณ. การเลกจางและลาออก. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2553. มงคล กรชตทายาวธ. “การเลกจางลกจางทเปนธรรมในสงคม.” วารสารศาลแรงงาน. ปท 6. (2529) : 65. ธระ ศรธรรมรกษ. กฎหมายแรงงาน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2550.

126

ธระ ศรธรรมรกษ. ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยรามค าแหง, 2534. ธระ ศรธรรมรกษ. “รายงานการวจยการแกไขและปรบปรงประกาศกระทรวงมหาดไทยเรองการ

คมครองแรงงานใหเปนพระราชบญญตคมครองแรงงาน” จดพมพโดยคณะนตศาสตร กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง, 2530.

ธระ ศรธรรมรกษ. ปญหาการใหสตยาบนอนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ ของประเทศไทย ค าบรรยายประกอบวชากฎหมายแรงงานชนสง. มหาวทยาลยรามค าแหง. กรงเทพมหานคร, 2546.

นคม จนทรวทร. ประเทศไทยกบประมวลกฎหมายแรงงานระหวางประเทศ.กรงเทพมหานคร : จดโดยมลนธอารมณพงศพงน กรงเทพมหานคร, 2531.

บณฑรโฉม แกวสะอาด. “กองทนส ารองเลยงชพกบบทบาทในการระดมเงนออม.” ในการสมมนา เรองกองทนส ารองเลยงชพ. จดพมพโดยส านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการ คลง, 2538.

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พงษรตน เครอกลน. ค าอธบายกฎหมายแรงงานเพอการบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพมหานคร :

นตธรรม, 2545. พชญาภรณ กลเศรษฐ. “ มาตรการทางกฎหมายประกนสงคมในการคมครองแรงงาน:ศกษา

เฉพาะภาคเกษตรกรรม.” นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555.

พชย ศรไทย. “ กองทนกฎหมายเกยวกบแรงงานในประเทศไทย.” นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2544. พนจ ทพยมณ. หลกกฎหมายประกนภย. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2550. ไพศษฐ พพฒนกล. รฐวสาหกจกบการใชบงคบกฎหมายแรงงาน(เอกสารวจยสวนบคคล )

กรงเทพมหานคร : วทยาลยปองกนราชอาณาจกร, 2532. ไพศษฐ พพฒนกล. “กฎหมายแรงงานในตางประเทศ”, วารสารกฎหมาย. คณะนตศาสตร .

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2517). พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ พ.ศ.2530 พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ. 2522 พระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533

127

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 มาล พงเดชะ. “ คาชดเชยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541.” วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2545. รฐจฬา พทกษนราธรรม. “ มาตรการทางกฎหมายในการคมครองลกจางในกรณนายจาง

ลมละลาย.” นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2547. รงโรจน รนเรงวงศ. วเคราะหแรงงาน เลม 1. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2537. รงโรจน รนเรงวงศ. พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพพมพอกษร, 2549. รงโรจน รนเรงวงศ. “นายจางกบการบงคบบญชาของลกจาง” วารสารสโขทยธรรมาธราช.

(2536) : 54. รอยต ารวจเอกหญง มาล พงเดชะ. “ คาชดเชยตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541.” นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2545. วจตรา (ฟ งลดดา) วเชยรชม. ยอหลกกฎหมายแรงงานพนฐานความรทวไป กฎหมายแรงงาน.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2545. วจตรา(ฟ งลดดา) วเชยรชม. กฎหมายแรงงาน 2 : กฎหมายคมครองแรงงาน. พมพครงท 3.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2542. วจตรา(ฟ งลดดา) วเชยรชม. หลกประกนสงคม. กรงเทพมหานคร : วญญชน, 2538. วชย โถสวรรณจนดา. ค าอธบายพระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพนตธรรม, 2544. วชย โถสวรรณจนดา. ค าอธบายแบบเจาะลกพระราชบญญตคมครองแรงงาน. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพนตธรรม, 2545. สมศกด หรกลสวสด. “ ปญหาการบงคบใชกฎหมายประกนสงคมศกษาเฉพาะกรณประโยชน

ทดแทนการวางงาน.” นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2550.

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.“กฎหมายแรงงาน.” http://www.Krisdika.go.th, 24 ตลาคม 2559. สดาศร วศวงศ. ค าบรรยายกฎหมายคมครองแรงงาน. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตบรรณการ,

2545. หยด แสงอทย. ค าอธบายพระราชบญญตแรงงาน. พระนคร : ส านกพมพดอกหญา, 2500. องคการแรงงานระหวางประเทศ. “อนสญญา.” http:// www.ILO.com, 15 ตลาคม พ.ศ. 2559.

128

ภาษาตางประเทศ

Employment Right Act 1996. Desmond Payne. Employment Law Manual. USA :V.1 Gower Press, 1978. International Labour Organization. International Labour Conventions and Recommendation 1977-1995. Geneva : International Labour Office, 1996. Labour Standards Law Act of Japan 1975. Norman M. Selwyn. Law of Employment. London : Butterworths, 1976. Sugeno, Kazuo. Japanese Labour Law. Translated by Leo Kanowitz. Tokyo : University of Tokyo Press, 1995. Termination of Employment. Digest : A legislative review. Geneva : Labour Office, 2000. The Employment Act of Singapore 1981.

129

ประวตผเขยน ชอ-นามสกล ธนบด แสงอารยะวไลรกษ ประวตการศกษา พ.ศ. 2541 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง พ.ศ. 2542 สมาชกส านกอบรมศกษากฎหมายแหงประเทศไทย พ.ศ. 2545 ประกาศนยบตรวชาวาความ สภาทนายความ ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน พ.ศ. 2560 ทนายความ/ทปรกษากฎหมาย สภาทนายความ พ.ศ. 2556 ผจดการฝายทปรกษาธรกจ กลมบรษทโตเกยว มารน พ.ศ. 2555 อนกรรมการพจารณากฎหมาย รฐสภา พ.ศ. 2554 อนกรรมการฝายกจการของกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2553 ทปรกษาประธานสภา กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2545 ผจดการฝายทปรกษาธรกจ บรษท ซอตน แอล แอล เอม จ ากด