มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล : ศกษาเฉพาะกรณดาน

การเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย

ดาวลย ขาวสนท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2561

Legal Measures in Private Data Protection : Case Study in Finance and

Banking of Commercial Bank

Dawan Khawsanit

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Laws

Department of Law

Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2018

ฆ

หวขอวทยานพนธ มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล : ศกษาเฉพาะกรณดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย

ชอผเขยน ดาวลย ขาวสนท อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2560

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบนมวตถประสงคเพอท าการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายในการ

คมครองขอมลสวนบคคล โดยศกษาเฉพาะกรณดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย เปนการศกษาจากมาตรการทางกฎหมายของสหภาพยโรป (EU) และขอตกลงรฐสภายโรปและองคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) ประเทศองกฤษ เครอรฐออสเตรเลย สาธารณรฐฝรงเศส และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เพอใหทราบถงแนวทางการแกไข ปรบปรงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทยใหมประสทธภาพมากยงขน

จากการศกษาพบวา มาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยในปจจบน ยงไมสามารถใหความคมครองแกผใชบรการธนาคารพาณชยไดอยางเพยงพอ อนเนองมาจากการไมมกฎหมาย วาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ จงท าใหยงขาดหลกเกณฑหรอมาตรการในการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคล โดยเฉพาะหลกเกณฑในการเกบรวบรวม การใช และ การเปดเผยขอมลสวนบคคลทไดมาตรฐานและเปนระบบทเหมาะสม อกทงผทไดรบความเสยหายจากการกระท าละเมดตอขอมลสวนบคคลไมไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายเทาทควร แมวากฎหมายรฐธรรมนญจะไดมการบญญตใหความคมครองขอมลสวนบคคลไวอยางชดแจง แตลกษณะการใหความคมครองโดยรฐธรรมนญเปนการใหความคมครองในระดบกวาง ซงโดยปกตมอาจวางหลกเกณฑหรอมาตรการตางๆ ทมลกษณะเปนรายละเอยดไวในรฐธรรมนญได ซงบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพยงอยางเดยวไมอาจทจะใหความคมครองแกขอมลสวนบคคล ทจดเกบโดยภาคเอกชนไดอยางเพยงพอ

ง

ผวจยจงขอเสนอแนะแนวทางในการออกกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล โดยการออกกฎหมายดงกลาวจะตองก าหนดหลกเกณฑ วธการ รวมถงขอบเขตในการใหความคมครอง โดยอาศยหลกกฎหมายของตางประเทศมาเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายของประเทศไทย คอจะตองก าหนดค านยามของค าวาขอมลสวนบคคลใหมความชดเจน นยามโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลประเภททวไป (Non-Sensitive Data) และ ขอมลสวนบคคลทกระทบตอความรสก (Sensitive Data) เพอก าหนดหลกเกณฑและวธปฏบตทเหมาะสมตามประเภทของขอมล รวมถงก าหนดหลกเกณฑกระบวนการใหความปลอดภยตอขอมลของผใชบรการ ตงแตกระบวนการจดเกบรวบรวมขอมล การใช ตลอดจนการเปดเผยขอมลสวนบคคล และควรก าหนดใหมองคกรทมหนาทควบคมดแลใหความคมครองขอมลสวนบคคล และบงคบใหเปนไปตามกฎหมายเฉพาะ เพอใหกฎหมายดงกลาวมมาตรฐานการคมครองตามแบบสากลและเปนไปอยางมประสทธภาพ

จ

Thesis Title Legal Measures in Private Data Protection : Case Study in Finance and Banking of Commercial Bank

Author Dawan Khawsanit Thesis Advisor Associate Professor Pinit Tipmanee Department Law Academic Year 2017

ABSTRACT

This thesis aims to study on legal measures for data privacy. Especially, studying on

specific area in finance and banking of Commercial bank is a study from the legal measures of the European Union (EU), European Parliament agreements (EP), Organization for Economic Co-operation and Development (OECD), England, Australia, France and Germany in order to resolve and improve Thai legal measures for data privacy more effectively.

According to the study, in this thesis has found that current Thai legal measures for data privacy is not cover all the Commercial bank’s customers because of not having laws enforcement on data privacy. Thus, the Commercial bank still don’t have principles or measures to protect their customer information, specially, principles of data collection, data compilation, data using and disclosure of personal data which are systematic. The Commercial bank is not responsible for those who are directly affected by personal data infringement, though, legal measures for data privacy is prescribed in constitution. Although, the constitution is cover all data privacy but cannot provide specific principles or measures in its articles. This means the provisions of the constitution cannot protect the data privacy which is collected by the state organization.

As a researcher, I suggest to legislate on legal measures for data privacy. The legislation must be defined of principles, means and area of protection by taking legal principles from other country. Also, in the legal measures for data privacy must be clearly focus on meaning of data privacy by separating the Non-Sensitive Data and Sensitive Data. To set the principles and practices of category of information, security of customer’s information from the data collection, data compilation, data using and disclosure of personal data should have an organization which

ฉ

are responsible and supervise the data privacy and laws enforcement in order to make legal measures for data privacy in Thailand similar to international standard and be more effective.

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนจะส าเรจลลวงไปมไดหากปราศจากผมพระคณหลายทานซงไดกรณาใหโอกาส ใหค าปรกษา ชแนะแนวทาง รวมทงใหความชวยเหลอและสนบสนนในดานตางๆแกผวจยในการจดท าวทยานพนธ

ผวจยขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารยพนจ ทพยมณ อาจารยทป รกษาวทยานพนธ ซงไดใหโอกาสผวจยในการจดท าวทยานพนธฉบบน ผวจยรสกซาบซงในความกรณาเปนอยางยง ซงทานอาจารยไดสละเวลามาใหความร ค าแนะน า และขอคดตางๆ เพอรวบรวมจดท าวทยานพนธ ตลอดจนแนวทางการศกษาคนควาในการท าวทยานพนธฉบบนดวยดตลอดมา

ผวจยขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร .ไพศษฐ พพฒนากล ซงไดกรณาเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.ภม โชคเหมาะ และผชวยศาสตราจารย ดร.มณทชา ภกดคง กรรมการสอบวทยานพนธ ซงไดใหค าแนะน า ชแนะแนวทาง ตลอดจนใหขอคดและขอสงเกตทเปนประโยชนอยางยงในการจดท าวทยานพนธฉบบน

สดทายน ผวจ ยขอกราบขอบพระคณครอบครวอนเปนทรก โดยเฉพาะอยางยง ด.ต.ธชชย ขาวสนท บดา นางจว แกวแสงศร มารดา และนางสาวรตตมา ขาวสนท อา ผใหโอกาสผวจยในการศกษาระดบปรญญาโท คอยสนบสนน ใหก าลงใจ ใหความชวยเหลอในดานตางๆ และเปนแรงใจส าคญทท าใหผวจยไมยอทอตออปสรรคใดๆ จนท าใหงานวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด

หากวทยานพนธฉบบนสามารถกอใหเกดประโยชนทางการศกษาหรอในทางปฏบตได ผวจ ยขอมอบความดครงนแดครบาอาจารยทกทานซงไดประสทธประสาทวชาความรแกผวจ ย รวมถงผแตงต ารา ผเขยนบทความทกทาน ซงผวจยไดใชเปนขอมลในการท าวทยานพนธฉบบน ตลอดจนผมพระคณของผวจยดงทไดกลาวมาแลวทกทาน แตหากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดและขอบกพรองเปนประการใด ผวจยกราบขออภยมา ณ โอกาสน และขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

ดาวลย ขาวสนท

ซ

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย........................................................................................................................ ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ......................................................................................................................... ช บทท 1. บทน า................................................................................................................................ 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา...................................................................... 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา......................................................................................... 4 1.3 สมมตฐานของการศกษา............................................................................................. 4 1.4 ขอบเขตของการศกษา................................................................................................. 5 1.5 วธด าเนนการศกษา...................................................................................................... 5 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ......................................................................................... 5 2. ความหมาย แนวความคดเกยวกบขอมลสวนบคคล และการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย.......................................................

6

2.1 แนวความคด ความหมาย องคประกอบและประเภทของขอมลสวนบคคล................ 6 2.2 ความส าคญของการใหความคมครองขอมลสวนบคคล.............................................. 12 2.3 รปแบบของการใหความคมครองขอมลสวนบคคล.................................................... 14 2.4 หลกความยนยอม........................................................................................................ 16 2.5 แนวความคดและความหมายของหลกความรบผดเดดขาด.......................................... 21 2.6 ประวตความเปนมาของธนาคารพาณชย..................................................................... 25 2.7 การเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย.......... 29 3. มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลของกฎหมายระหวาง ประเทศตางประเทศและประเทศไทย...............................................................................

35

3.1 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศ.............................. 35 3.2 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลในตางประเทศ..................................................... 45 3.3 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทย.................................................... 82

ฌ

สารบญ(ตอ) บทท หนา 4. วเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล เฉพาะกรณดาน การเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย............................................................................

99

4.1 วเคราะหปญหาการคมครองขอมลสวนบคคลจากการใชบรการธนาคารพาณชย กบกฎหมายทมอยในปจจบน......................................................................................

99

4.2 วเคราะหปญหาการแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล......................................... 102 4.3 วเคราะหปญหาการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลของลกคา ธนาคารพาณชย...........................................................................................................

105

4.4 วเคราะหปญหาการลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ...................................... 108 5. บทสรปและขอเสนอแนะ.................................................................................................. 111 5.1 บทสรป........................................................................................................................ 111 5.2 ขอเสนอแนะ................................................................................................................ 114 บรรณานกรม................................................................................................................................. 118 ภาคผนวก...................................................................................................................................... 123 ประวตผเขยน................................................................................................................................ 154

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ธนาคารพาณชยเปนองคกรภาคเอกชนทมขนาดใหญ มบทบาทส าคญในการชวยพฒนาและขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศ และเปนองคกรทมสวนส าคญในการเชอมโยงกบองคกรธรกจตางๆ เปนปจจยเกอหนนการประกอบธรกจทงรายยอยและธรกจรายใหญ ท าใหเกดการลงทน การไหลเวยนของเมดเงนในระบบเศรษฐกจ เปนชองทางในการซอขายสนคาและบรการระหวางประเทศ อกทงยงเปนแหลงรวมฐานขอมลสวนบคคลขนาดใหญทสดองคกรหนง ทมการประกอบธรกรรมและโอนถายขอมลจ านวนมหาศาลอยตลอดเวลา การทธนาคารพาณชยมขอมลสวนบคคลของผใชบรการอยในความครอบครอง จะแนใจอยางไรวาขอมลสวนบคคลทใหไวตอสถาบนการเงนจะมมาตรการรกษาความปลอดภยมากนอยเพยงใด มขอบเขตจ ากดการใชขอมลหรอไม และมการน าขอมลสวนบคคลไปใชเพอแสวงหาผลประโยชนอนนอกเหนอวตถประสงคทธนาคารไดแจงใหลกคาทราบหรอไม ซงปญหาทเกดขนในปจจบนคอในกรณทขอมลสวนบคคลของผใชบรการบางประเภท เชน เลขบตรประจ าตวประชาชน ทอย หมายเลขโทรศพท ฐานเงนเดอน แหลงทมาของรายได สถานทท างาน ขอมลการเดนบญชหรอการท าธรกรรมทางการเงน เกดการรวไหลสบคคลภายนอก ผประกอบธรกจบรการตางๆหรอตอสาธารณะ ไมวาจะเกดจากระบบความปลอดภยทไมไดมาตรฐานของธนาคารหรอธนาคารพาณชยเองเปนผน ามาเปดเผย ปญหาเหลานยอมกอใหเกดความเสยหายตอผเปนเจาของขอมลสวนบคคลนน อกทงยงสรางความเดอดรอนร าคาญ และอาจท าใหเจาของขอมลเสอมเสยชอเสยง หรอน าไปสอาชญากรรมได

ในปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการทวไป คงมเฉพาะกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเฉพาะบางเรอง แตยงไมมกฎหมายฉบบใดทบญญตขนโดยมวตถประสงคเพอคมครองขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของเอกชนโดยเฉพาะ โดยกฎหมายทมอยในปจจบนไมอาจใหความคมครองเยยวยาแกผเสยหายไดอยางเพยงพอ และเมอพจารณาการใหความคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศตางๆ จะเหนไดวาหลายประเทศทวโลกตางไดใหความส าคญเกยวกบขอมลสวนบคคลเปนอยางมาก โดยมการตรากฎหมายขนเปนการเฉพาะทงในระดบระหวางประเทศและภายในประเทศ จากกรณความเสยหายท

2

เกดขนแลวหรอทก าลงจะเกดขนนน จงเปนผลใหประเทศไทยไดพยายามรางและผลกดนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขนใชบงคบ เพอมใหประชาชนเกดความเดอดรอนและความเสยหายจากการละเมดขอมลสวนบคคลดงกลาว โดยในปจจบนประเทศไทยไดก าลงรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ขนใชบงคบ โดยอยในระหวางขนตอนของกระบวนการนตบญญต ซงผวจ ยไดท าการศกษาปญหาทเกดขนในปจจบนและไดศกษาถงรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. รวมถงกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศแลวนน ผวจยจงขอสรปประเดนปญหาตางๆทไดท าการศกษาดงน

ประเดนปญหา ในเรองการคมครองขอมลสวนบคคลจากการใชบรการธนาคารพาณชยกบกฎหมายทมอยในปจจบน

ธนาคารพาณชยเปนองคกรภาคเอกชนทเปนแหลงรวมฐานขอมลสวนบคคลขนาดใหญทสดองคกรหนง การทธนาคารพาณชยมขอมลสวนบคคลของลกคาอยในความครอบครองจงเปนการงายในการกอใหเกดการละเมดตอขอมลสวนบคคล ในกรณทธนาคารพาณชยไดน าขอมลสวนบคคลของลกคาบางประเภท ไปเปดเผยตอบคคลภายนอก ผประกอบธรกจบรการตางๆหรอตอสาธารณะ แมวาธนาคารพาณชยแตละแหงตางใหความส าคญกบการคมครองขอมลสวนบคคลของลกคา โดยมการก าหนดนโยบายการคมครองขอมลสวนบคคลเพอรองรบการคมครองขอมลสวนบคคลของลกคาของธนาคารนนๆ แตอยางไรกตามนโยบายของธนาคารแตละแหง ไมไดมผลใชบงคบในลกษณะของกฎหมายแตอยางใด จงท าใหเกดปญหาในการบงคบใชและการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลของเจาของขอมลสวนบคคลนน และในปจจบนยงไมมกฎหมายฉบบใดทก าหนดวธปฏบตหรอใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของภาคเอกชนไวเปนการเฉพาะ หรอใหความคมครองอยางเพยงพอ การไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะยอมเปนการยากตอการปองกน แกไขเยยวยาความเสยหายทเกดจากการกระท าละเมดตอขอมลสวนบคคล

ประเดนปญหา การแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล ขอมลสวนบคคลมความส าคญตอบคคลเปนอนมาก เนองจากเปนขอมลทสามารถบง

บอกเอกลกษณ ลกษณะ หรอความเปนบคคลนนได ซงขอมลสวนบคคลแตละประเภทยงมลกษณะพเศษหรอมความละเอยดออนทแตกตางกน เมอไดพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. พบวารางดงกลาวยงไมมบทบญญตทเปนการจ าแนกประเภทของขอมลสวนบคคลทชดเจน อกทงยงใหค านยามความหมายโดยทวไปของขอมลสวนบคคลเพยงเทานน การไมนยามค าศพทโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลทชดเจน ยอมสงผลใหมาตรการทางกฎหมาย

3

ไมสอดคลองกบลกษณะเฉพาะของขอมลสวนบคคลในแตละประเภททมความส าคญแตกตางกน และกอใหเกดปญหาในเรองประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมาย

ประเดนปญหา การเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชย

ขอมลสวนบคคลของผใชบรการถอวามความส าคญตอการท าธรกรรมของธนาคาร เนองจากขอมลสวนบคคลดงกลาวสามารถพสจนลกษณะของผใชบรการในแตละรายได ปญหาทพบในปจจบนคอ ธนาคารไดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลของผใชบรการเกนความจ าเปน และการน าขอมลสวนบคคลสงตอยงบรษทในเครอ หรอมการแลกเปลยนขอมลสวนบคคลของลกคาระหวางธนาคารพาณชยกบบรษทในเครอของธนาคารพาณชย แมวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยจะมความเกยวพนกบธนาคารพาณชยกตาม แตในทางกฎหมายถอวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยกบธนาคารพาณชยนนตางฝายตางมฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากกน เชนเดยวกบนตบคคลอน การทธนาคารพาณชยน าขอมลสวนบคคลของลกคาไปเปดเผยหรอสงตอยงบรษทในเครอโดยไมไดแจงใหลกคาทราบ และไมไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลสวนบคคล เปนการกระท าทนอกเหนอวตถประสงค การกระท าเหลานยอมถอไดวาเปนการละเมดตอสทธสวนบคคลของลกคาผซงเปนเจาของขอมล แตทงนผทไดรบความเสยหายกลบไมไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายเทาทควร

ประเดนปญหา การลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการ

เฉพาะ ยงขาดมาตรการในการแกไขเยยวยาความเสยหายแกเจาของขอมลสวนบคคลทไดรบความเสยหายหรอถกละเมดตอขอมลสวนบคคล ทงในดานความเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนไดและความเสยหายทางจตใจ เมอไดพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ .ศ. …. ในเรองความรบผดทางแพง และบทก าหนดโทษ รวมถงบทบญญตกฎหมายของตางประเทศแลว เหนไดวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคลดงกลาว ยงขาดสภาพบงคบทางกฎหมายทเหมาะสม ซงมการบญญตก าหนดโทษสถานเบา และมการบญญตก าหนดโทษแตเฉพาะผควบคมขอมลสวนบคคลหรอผทมความเกยวของกบผควบคมขอมลสวนบคคลเทานน ไมไดก าหนดโทษรวมถงการกระท าของเอกชนทไมใชผควบคมขอมลสวนบคคลหรอผทมความเกยวของกบ ผควบคมขอมลสวนบคคลไวดวย ซงจะสงผลใหบคคลผเปนเจาของขอมลสวนบคคลไมอาจอาศยอ านาจตามรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคลดงกลาว ในการใชคมครองสทธของตนไดอยางเปนธรรม

4

จากประเดนปญหาดงกลาวมาขางตน เปนปญหาทเจาของขอมลสวนบคคลก าลงเผชญโดยกฎหมายทมอยในปจจบนไมสามารถใหความคมครองสทธดงกลาวแกผเปนเจาของขอมลไดอยางเตมท ประเทศไทยจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลใหทดเทยมกบนานาอารยประเทศ เพอเปนหลกประกนใหกบนกลงทน ผตดตอคาขาย ตลอดจนประชาชนในประเทศใหไดรบการคมครองทไดมาตรฐานและมประสทธภาพ เพอรกษาสมดลระหวางประโยชนของผประกอบธรกจกบผทเปนเจาของขอมลสวนบคคลนน 1.2 วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาถงความหมายและแนวความคดเกยวกบขอมลสวนบคคล รวมถงการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย และความจ าเปนในการบญญตกฎหมายเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคล 2. เพอศกษามาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลในตางประเทศ เพอใหทราบถงประเดนและสาระส าคญในการคมครองขอมลสวนบคคล 3. เพอวเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล กรณดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย 4. เพอเสนอแนะแนวทางในการพฒนากฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลซงจะน าไปสการแกไขปญหาการละเมดตอขอมลสวนบคคล 1.3 สมมตฐานของการศกษา

รางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ยงมปญหาหลายประการทตองน ามาพจารณาแกไข ทงเรองการขาดความชดเจนในการแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลระหวางขอมลสวนบคคลประเภททกระทบตอความรสกและขอมลสวนบคคลประเภททวไป การลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ ซงรางพระราชบญญตดงกลาวจะสงผลใหการด าเนนงานของธนาคารพาณชยมการแกไขเปลยนแปลงวธการจดการและมาตรการรกษาความปลอดภยของขอมลสวนบคคลของผใชบรการ ซงการตรากฎหมายเพอคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ จ าเปนอยางยงทตองมหลกเกณฑและวธการทรดกมเหมาะสมกบสภาพปญหาทเกดขนจรง เพอท าใหการคมครองสทธของเจาของขอมลสวนบคคลเกดผลส าเรจไดจรงในทางปฏบต

5

1.4 ขอบเขตของการศกษา วทยานพนธฉบบนมงศกษาถงสภาพปญหาทางกฎหมายของการคมครองขอมลสวนบคคล

และความจ าเปนในการบญญตกฎหมายขนเพอคมครองขอมลสวนบคคล โดยจะท าการศกษาวเคราะหรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. และบทบญญตกฎหมายทเกยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลทงในประเทศไทยและตางประเทศ 1.5 วธด าเนนการศกษา

วทยานพนธฉบบ น มงท าการศกษาวจยเอกสาร (Documentary Research) ท งขอมลภายในประเทศและขอมลจากตางประเทศ รวบรวมคนควาขอมลจากหนงสอวารสารบทความ ขอมลทไดจากเครอขายอนเตอรเนต หรอเวบไซต (Website) ทเกยวของของไทยและตางประเทศ รวมถงวทยานพนธทเกยวของ ตลอดจนตวบทกฎหมายของไทยและตางประเทศทเกยวของ 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหทราบถงความหมายและแนวความคดเกยวกบขอมลสวนบคคล รวมถงการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย และความจ าเปนในการบญญตกฎหมายเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคล 2. ท าใหทราบถงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลในตางประเทศ เพอใหทราบถงประเดนและสาระส าคญในการคมครองขอมลสวนบคคล 3. ท าใหทราบถงผลการวเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล กรณดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย 4. ท าใหทราบถงแนวทางในการพฒนากฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลซงจะน าไปสการแกไขปญหาการละเมดตอขอมลสวนบคคล

บทท 2 ความหมาย แนวความคดเกยวกบขอมลสวนบคคล และการเกบรวบรวม การใช

และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย

สทธสวนบคคล (Right of Privacy) เปนสวนหนงของสทธมนษยชน (Human Right) ซงเปนสทธขนพนฐานของมนษยทจะไดรบการคมครอง แนวความคดในการใหความคมครอง รบรอง ปองกน รกษาซงสทธเสรภาพของประชาชนภายในรฐ เปนแนวคดพนฐานในประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตย ทงนขอมลสวนบคคลและสทธทเกยวกบขอมลสวนบคคลมความสาคญอยางยง เนองจากขอมลสวนบคคลถอเปนขอมลทมอยแตเฉพาะบคคลผเจาของ และเปนสงทบคคลผเปนเจาของขอมลนนพงมอานาจหวงกนมใหบคคลอนลวงละเมดขอมลสวนบคคลของตน จงเปนหนาทของรฐทจะตองกาหนดมาตรการหรอวธการปองกน คมครอง รบรองสทธในขอมลสวนบคคลของประชาชนภายในรฐ โดยในบทนผวจยจะนาเสนอความหมาย แนวความคดเกยวกบขอมลสวนบคคล รวมถงการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชยตามลาดบ ดงน

2.1 แนวความคด ความหมาย องคประกอบและประเภทของขอมลสวนบคคล

การแสวงหาและความตองการความเปนสวนตวถอเปนธรรมชาตอยางหนงทมใชแตในมนษยเทานน สตวทกประเภทมความตองการแยกตวไปอยตามลาพงชวขณะหนงหรอตองการความสนทสนมคนเคยกนในกลมเลกๆ คอนขางจะมากพอๆ กบการเผชญหนาในสงคมในระหวางเผาพนธของตนเอง ความสมดลระหวางความเปนสวนตวและการมสวนรวมในสงคมถอวาเปนหนงในลกษณะพนฐานของสงมชวต1 2.1.1 แนวความคดในการคมครองขอมลสวนบคคล

สทธสวนบคคลไดกอตวและมประวตความเปนมาอนยาวนานในสงคมตะวนตก ซงแนวคดดงกลาว มรากฐานมาจากความคดของพวกสโตอค (Stoic) ทเชอวา มนษยในสภาวะธรรมชาตทสมบรณนน เปนอดมคตทสงสงในชวต การทมนษยบรรลภาวะดงกลาวได มนษยตองม

1 สชาต ตระกลเกษมสข, “การคมครองสทธสวนบคคลจากการดกฟงทางโทรศพท,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2543), น.14.

7

ความเปนตวของตวเองและรจกการดารงชวตอยางมเหตผล ความมเหตผลจะชวยใหมนษยรจกแยกแยะวาสงใดเปนความดหรอความชวได แกนแทของความเปนมนษยอยทความสามารถทจะใชเหตผลซงเปนพรสวรรคททาใหมนษยมความแตกตางจากสตวโลกอนๆ ดงนนปจเจกชนจงมสทธตามธรรมชาต (Natural Rights) ในฐานะทเกดเปนมนษยและสทธตามธรรมชาตของมนษย เปนสทธทมอาจจาหนายจายโอนหรอถกยกเลกเพกถอน ไมวากรณใดๆทงสน โดยนยดงกลาวน สทธตามธรรมชาตของมนษยในฐานะปจเจกชน จงเปนหลกการสงสดทงในทางจรยธรรมและทางกฎหมาย2

อยางไรกตาม เมอมการยอมรบวาสทธในความเปนอยสวนตวเปนสทธขนพนฐานประเภทหนง จงทาใหเกดแนวคดทจะพฒนากฎหมายเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล ทงนเพอคมครองมใหผทแสวงหาขอมลสวนบคคลของบคคลใดบคคลหนงมาได นาขอมลทหามาไดไปใชในทางทมชอบ แนวคดเชนนเรมตนจากกลมประเทศในสหภาพยโรป โดยไดตกลงรวมกนจดทาอนสญญาทชอวา “Convention for the protection of individuals with regard to automatic processing of personal data” ขน ซงมขอตกลงวา แตละประเทศสมาชกตองออกกฎหมายคมครองการใชขอมลขาวสารขน นอกจากอนสญญาฉบบดงกลาวแลว ยงจะเหนไดจากอนสญญาตางๆ อาทเชน อนสญญาชาตยโรปวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน (European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedom) หรอ “กฎบตรสทธขนพนฐานของสหภาพยโรป (Charter of Fundamental Rights of the European)” ซงไดกลาวถงการคมครองความเปนอยสวนตวโดยการใหความคมครองขอมลสวนบคคลไวอยางชดเจนวา

1. บคคลทกคนมสทธทจะไดรบการคมครองในขอมลสวนบคคลทเกยวของกบตนเอง 2. การประมวลผลขอมลสวนบคคลจะตองเปนไปดวยความยตธรรม (fairly) ภายใน

ขอบวตถประสงคเฉพาะเจาะจงบนพนฐานของการใหความยนยอมจากบคคลทเกยวของกบขอมลดงกลาว หรอภายใตขอบวตถประสงคอนตามทกฎหมายบญญต นอกจากน บคคลทกคนยงมสทธในการเขาถงขอมลสวนบคคลทไดมการเกบรวบรวมไวและมสทธในการรองขอใหมการแกไขขอมลดงกลาวใหถกตอง

2 ปกรณ มงคลประสทธ, “การคมครองความปลอดภยของขอมลสวนบคคล

ในการดาเนนธรกรรมทางอเลกทรอนกส : กรณศกษาตามรางพระราชบญญตขอมลสวนบคคล,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2551), น.14.

8

3. ในการบงคบการใหเปนไปตามหลกการคมครองขอมลสวนบคคลขางตนจะตองจดใหมการควบคมการปฏบตการดงกลาวโดยองคกรอสระ (Independent Authority)3 2.1.2 ความหมายของขอมลสวนบคคล

ขอมลสวนบคคล (Personal Information, Personal Data) เปนคาทมความหมายแทรกอยในความหมายของคาวา “สทธสวนบคคล (Right to Privacy)” ซงมความหมายกวาง และยงมความเหนทหลากหลายทโตแยงกนอยวาอะไรบางคอขอมลสวนบคคล ซงกฎหมายของแตละประเทศกไดมการบญญตใหคานยามทแตกตางกนออกไป ดงน

EU Directive 95/46/EU ไดใหคานยาม “ขอมลสวนบคคล (Personal Information)” หมายถง “ขอความใดๆทเกยวกบบคคลธรรมดาอนระบตวหรออาจระบตวบคคลนนได ซงบคคลทอาจระบตวไดไมวาโดยตรงหรอโดยออมนอาจทาไดโดยการอางองจากหมายเลขเฉพาะของบคคล หรอจากปจจยอนๆ ทมลกษณะเฉพาะในทางรางกาย จตใจ ฐานะทางเศรษฐกจ เอกลกษณท างวฒนธรรม และสงคมของบคคลนนเปนตน”4

ความหมายตามแนวทางของ OECD “ขอมลสวนบคคล” หมายความวา “ขอความใดๆอนระบตวหรออาจระบตวบคคลได”5

Data Protection Act 1998 ของประเทศองกฤษไดใหคานยามของคาวา “ขอมลสวนบคคล” หมายถง ขอมลทเกยวของกบตวบคคลธรรมดาทมชวตอยผซงอาจสามารถถกบงชตวบคคลโดยอาศย (1) ขอมลนนเอง หรอ (2) ขอมลนนเองประกอบกบขอมลอนทอยในความครอบครองของผควบคมดแลขอมล ทงน รวมถงขอมลเกยวกบการแสดงความคดเหนเกยวกบตวบคคลธรรมดาและการแสดงเจตนาของผควบคมขอมลหรอบคคลอนทเกยวกบบคคลธรรมดานนดวย”6

3 จรารตน วรวฒนธารง, “การคมครองขอมลสวนบคคล,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2548), น.33-34. 4 EU Directive 95/46/EU. Article 2. Personal data shall mean any information relating to an

identified or identifiable natural person (data subject);an identifiable person is one who can be identified,directly or indirectly, in particular by reference to an identification number or to one or more factors specific to his physical, mental, economic,cultural or social identity.

5 OECD Guidelines. Part one. General definitions. Personal data means any information relating to an identified or identifiable individual (data subject).

6 Data Protection Act 1998. Personal data means data which relate to a living individual who can be identified (a) from those data, or (b) from those data and other information which is in the possession of, or is likely to come into the possession of, the data controller, and includes any expression of opinion about the

9

The Privacy Act 2000 ของเครอรฐออสเตรเลยไดใหคานยามของคาวา “ขอมลสวนบคคล” หมายถง ขอมลหรอความเหนไมวาจะจรงหรอเทจ และไมวาจะบนทกไวในสอประเภทใดโดยขอมลดงกลาวเกยวของกบปจเจกบคคลอนปรากฏลกษณะเฉพาะตวอยางชดแจง หรออาจสบหาตวบคคลไดจากขอมลหรอความเหนดงกลาว7

Privacy Act 1974 ของสหรฐอเมรกาไดใหคานยาม “บนทกขอมลสวนบคคล” หมายถง การบนทกใดๆ การจดเกบรวบรวม หรอการจดกลมขอมลเกยวกบบคคล ซงเกบรกษาไวโดยหนวยงานรฐบาลกลาง โดยรวมถงขอมลเกยวกบการศกษา ขอมลเกยวกบธรกรรมทางการเงน ประวตทางการแพทย และประวตอาชญากรรม หรอประวตการทางาน และขอมลนนไดระบชอ หรอหมายเลขประจาตว สญลกษณ หรอรหสบงชอนๆ ซงสามารถแสดงไดวาหมายถงบคคลใด เชน ลายนวมอ หรอแผนบนทกเสยง หรอภาพถาย เปนตน8

Federal Data Protection Act 2001 ของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนใหความหมายของ “ขอมลสวนบคคล” หมายถง ขอมลขาวสารใดๆ เกยวกบบคคล หรอขอความแวดลอมใดๆ ทบงช หรอสามารถชเฉพาะถงตวบคคล (บคคลผเปนเจาของขอมล) ได9

เมอพจารณาความหมายของคาวา “ขอมลสวนบคคล” ดงกลาวขางตน สามารถสรปการใหความหมายของขอมลสวนบคคลออกเปนสองประเภท ดงน

ประเภทแรก การใหความหมายขอมลสวนบคคลในความหมายกวาง เปนการใหความหมายตามแนวทางของ EU Directive 95/46/EC ไดแก ประเทศสมาชก EU และประเทศท

individual and any indication of the intentions of the data controller or any other person in respect of the individual.

7 The Privacy Act 2000. Personal information means information or an opinion (including information or an opinion forming part of a database),whether true or not, and whether recorded in a material form or not, about an individual whose identity is apparent, or can reasonably be ascertained, from the information or opinion.

8 Privacy Act 1974. Record means any item, collection, or grouping of information about an individual that is maintained by an agency, including, but not limited to, his education, financial transactions, medical history, and criminal or employment history and that contains his name, or the identifying number, symbol, or other identifying particular assigned to the individual, such as a finger or voice print or a photograph.

9 Federal Data Protection Act 2001. Personal data means any information concerning the personal or material circumstances of an identified or identifiable individual (the data subject).

10

ไมไดเปนสมาชกแตตองการมกฎหมายทไดมาตรฐานทดเทยมกนในระดบสากล เชน ประเทศองกฤษ เครอรฐออสเตรเลย เปนตน

ประเภททสอง เปนการใหความหมายขอมลสวนบคคลในความหมายแคบ คอจะใหคานยามไวในลกษณะทเปนกฎหมายกลางแลวจงตราบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเรองขนใชบงคบ เชน สหรฐอเมรกา เปนตน 2.1.3 องคประกอบของขอมลสวนบคคล

ตามความเหนในทางวชาการทงในประเทศไทยและของตางประเทศสามารถแยกองคประกอบของ “ขอมลสวนบคคล” ออกเปน 2 องคประกอบ คอ องคประกอบทางดานเนอหา และองคประกอบทางดานรปแบบ

1. องคประกอบทางดานเนอหา ประกอบดวย (1) ขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวบคคล เชน ชอ ทอย เพศ อาชพ เปนตน (2) ขอมลทบงบอกใหรตวผนน เชน รหสหรอเลขประจาตว ลกษณะทางกายภาพ ไดแก

ลายพมพนวมอ หรอรหส DNA หรอสงบงชอยางอน ไดแก e-mail address เปนตน (3) ขอมลทเปนความลบของบคคล เชน เชอชาต ประวตทางการแพทยหรอสขภาพ

อนามย ประวตอาชญากรรม ขอมลทางการเงน ขอมลเชงทศนคตของบคคลเกยวกบความเชอทางการเมอง การปกครอง การนบถอศาสนา เปนตน

2. องคประกอบทางดานรปแบบ ประกอบดวย (1) องคกรทเปนผจ ดเกบและรวบรวมขอมลสวนบคคลอาจเปนองคกรของรฐหรอ

เอกชนกได (2) วธการ ชองทาง หรอสงทสอความหมายใหรเรองราวขอมลสวนบคคลไมวาการสอ

ความหมายนนจะทาไดโดยสภาพของสงนนเอง หรอโดยผานวธการใดๆ และไมวาจะไดจดทาไว ในรปแบบของเอกสาร รายงาน หนงสอ แผนผง แผนท ภาพวาด ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพหรอเสยง การบนทกดวยคอมพวเตอรหรอวธอนใดททาใหสงทบนทกไวปรากฏได10 2.1.4 ประเภทของขอมลสวนบคคล

การแบงประเภทของขอมลสวนบคคลถอเปนประเดนสาคญอกประการหนงทจะตองทาการศกษาทาความเขาใจเพอทจะสามารถบงคบใชกฎหมายไดอยางมประสทธภาพ เพอกาหนดหลกเกณฑในการจดเกบรวบรวม การใชขอมลสวนบคคล ตลอดจนการเปดเผยขอมลสวนบคคล ซงขอมลสวนบคคลสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ ขอมลสวนบคคลทวไป (Non-Sensitive

10 นรนทร จมศร, “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลจากการใชบรการเครอขายสงคมออนไลน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555), น.29-30.

11

Data) และขอมลสวนบคคลประเภททมความออนไหว (Sensitive Information) โดยขอมลสวนบคคลทงสองประเภทมความแตกตางกนดงน

1. ขอมลสวนบคคลทวไป (Non-Sensitive Data) เปนขอมลขาวสารใดๆ ทเกยวของกบบคคล ซงสามารถบงชเฉพาะตวบคคล ไดแก ชอ นามสกล ทอย เบอรโทรศพท อาย วฒการศกษา ตาแหนงหนาทการงาน สถานภาพสมรส และลกษณะทางกายภาพของบคคล ขอมลใดๆดงกลาวสามารถนามาประมวลผลเปนขอเทจจรงทบงชลกษณะเฉพาะตวบคคลได โดยสภาพของขอมลเหลานเปนขอมลทสามารถเปดเผยตอสาธารณะไดเปนเรองปกตธรรมดา11

2. ขอมลสวนบคคลประเภททมความออนไหว (Sensitive Information) หมายถง ขอมลทถอวาเปนเรองเฉพาะตวของบคคลเปนการเฉพาะ เปนขอมลทเปนความลบหรอไมพงประสงคทจะใหเปดเผย ขอมลประเภทนไดแก ขอมลทเกยวของกบเชอชาต เผาพนธ สถานะทางการเงน ความเชอในลทธศาสนาหรอปรชญา พฤตกรรมทางเพศ ประวตอาชญากรรม ประวตสขภาพ หรอขอมลอนใดทกระทบตอความรสกของผอนหรอประชาชน

เมอพจารณาประเภทของขอมลดงกลาวแลวจะเหนไดวา ขอมลสวนบคคลทวไปกบขอมลสวนบคคลประเภททมความออนไหวมลกษณะแตกตางกนในแงทวาขอมลสวนบคคลประเภททมความออนไหวมลกษณะพเศษกวา ซงหากมการเปดเผยอาจกระทบตอความรสกของประชาชนทวไปในทางลบตอชอเสยงเกยรตคณ และการเปดเผยอาจกอใหเกดอนตรายแกบคคลได เชน การเปดเผยลทธหรอความเชอในทางการเมอง การปกครองในบางสงคมอาจกอใหเกดความไมปลอดภยในชวตหรอทรพยสน หรอการเปดเผยประวตอาชญากรรมอาจทาใหประชาชนในสงคมตงขอรงเกยจได เปนตน ดงนน เมอขอมลสวนบคคลมความสาคญหรอมความออนไหวในระดบทแตกตางกน การใชหรอการเปดเผยขอมลในแตละประเภทยอมสงผลกระทบตอเจาของขอมลแตกตางกนไปตามประเภทของขอมล การแบงแยกประเภทขอมลสวนบคคลในประเดนเกยวกบความออนไหวทอาจสงผลกระทบตอเจาของขอมลหากมการเปดเผยหรอลวงรขอมลนน สามารถแบงออกไดเปน 3 ระดบ ดงน

1) ขอมลขาวสารประเภททมความออนไหวระดบตา (Low-Sensitivity) ขอมลประเภทนเปนขอมลทมความเกยวของกบบคคลเปนขอมลทมความออนไหวเนองจากขอมลเหลานอาจชวยทาใหไดมาซงขอมลทมระดบความออนไหวสงขน

2) ขอมลขาวสารประเภททมความออนไหวระดบปานกลาง (Moderate-Sensitivity) ขอมลประเภทนเปนขอมลทมความออนไหวมาก ในแงทมโอกาสทจะกอใหเกดความเสยหายเมอ

11 ธารณ มณรอด, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2559), น.54.

12

ขอมลถกนาเอาไปใชในทางทผดอยในระดบสง ขอมลประเภทนครอบคลมถงขอมลประเภททเกยวกบความคดเหนของบคคล ซงมความครอบคลมในทกเรองของชวต ขอมลทมความออนไหวระดบปานกลางนมความสาคญเชนกนกบขอมลทมความออนไหวระดบสงและไมควรเกบไวโดยสนเชง

3) ขอมลขาวสารประเภททมความออนไหวระดบสง (High-Sensitivity) ขอมลประเภทน ไดแก ขอมลรายละเอยดสวนตวของบคคลในสวนทเกยวของกบประวตทางการแพทย พฤตกรรมทางเพศ หรอขอเทจจรงดานอนๆ ในชวตของบคคล ซงสามารถกลาวไดวาเปนเรองสวนตวหรอลบเฉพาะ ขอมลประเภททมความออนไหวสงนจงมความสาคญและไมควรถกเกบรวบรวมไวโดยสนเชง12

2.2 ความส าคญของการใหความคมครองขอมลสวนบคคล

ปจจบนการใชเทคโนโลยสารสนเทศและคอมพวเตอรไดเขามามบทบาทสาคญและสงผลกระทบตอการดารงชวตของมนษย ไมวาจะดวยประสทธภาพ ความทนสมย ความสะดวกรวดเรว และประโยชนในการนามาประยกตใชในดานตางๆ สงผลใหประเทศตางๆไดมการผลกดนใหมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล เพอเปนการใหหลกประกนทดเพยงพอตอการคมครองความเปนสวนตวของพลเมอง การใหความคมครองขอมลสวนบคคลจะตองรกษาดลยภาพระหวางสทธขนพนฐานในความเปนสวนตวและความมนคงของรฐ ดงนน จงทาใหเหนความสาคญของกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล ดงตอไปน

(1) ในระดบระหวางประเทศ การคมครองขอมลสวนบคคลเปนสทธมนษยชนขนพนฐานอนเปนมาตรฐานขนตาในการคมครองสทธมนษยชน ซงในปจจบนกฎหมายในระดบระหวางประเทศเองไดรบรองและกาหนดเปนหลกเกณฑในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลไวแลว เชน Guidelines on the Protection of Privacy and Transporter Flows of Personal Data ขององคกรความรวมมอและการพฒนาเศรษฐกจ (OECD) หรอ Convention for the Protection of individuals with regard to Automatic Processing of Personal Data ของคณะมนตรยโรป หรอ Resolution on the Protection of the Rights of the Individual in the Face of Technological Development in Data Processing ของสหภาพยโรป หรอ Guidelines concerning computerized personal data files ของสหประชาชาต การยอมรบหลกการคมครองขอมลสวนบคคลในระดบกฎหมายระหวางประเทศมความสาคญตอประเทศไทยในปจจบนและในอนาคตอยางมาก เนองจากประเทศทเปนสมาชกองคกรระหวางประเทศตางๆ ไมอนญาตใหมการโอนถายขอมลไปยงประเทศ

12 อางแลว เชงอรรถท 10, น.30-31.

13

ทยงไมมมาตรฐานคมครองขอมลทดพอ ซงหากประเทศไทยเปนประเทศทไดรบความเชอมนในเรองการคมครองขอมลสวนบคคลแลว จะเปนการสรางความเชอมนใหกบชาวตางชาตทจะเขามาลงทน นอกจากนยงเปนการสรางโอกาสใหประเทศไทยไดรบรขอมลทเปนประโยชนเพอการพฒนาจากตางประเทศมากขนดวย

(2) แสดงใหเหนถงพฒนาการทางการเมอง เนองจากมาตรการคมครองขอมลสวนบคคลเปนมาตรการทพฒนาขนมาเปนลาดบของการใหความคมครองสทธของประชาชนในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย โดยเฉพาะอยางยงเปนการแสดงออกถงการมสวนรวมของประชาชนในแนวรก ในการเขาถงขอมลของตนแมอยในความครอบครองของรฐ มใชเพยงการแสดงออกทางการเมองเฉพาะทรฐเปดโอกาสในการเลอกตงหรอลงประชามตเทานน

ขอมลสวนบคคลตองไดรบความคมครองโดยกฎหมายเชนเดยวกบนานาอารยประเทศทตางมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลแลว เชน สหรฐอเมรกาและนวซแลนดมกฎหมายเหมอนกนชอ Privacy Act ประเทศสวตเซอรแลนดม Federal Law on Data Protection สาธารณรฐอตาลม Protection of Individual and other sebjects with regard to the processing of personal data สหพนธสาธารณรฐเยอรมนม Federal Data Protection Act ประเทศองกฤษม Data Protection Act

เมอพจารณาแลวจะเหนไดวาในประเทศทมการพฒนาทางการเมองจนถงระดบคมครองสทธในขอมลสวนบคคลน น โดยสวนใหญจะเปนประเทศซงระบบการบรหารการปกครองหรอระบบพนฐานทางการเมองทพฒนาแลว จงใหความคมครองสทธขนพนฐานของประชาชนโดยชดแจง

(3) การคมครองขอมลสวนบคคลมความสาคญตอเศรษฐกจแบบเสรทกาลงเกดขนในปจจบน และเกดขนมากขนอยางไรขดจากดในอนาคต ไมวาจะเปนการซอขายผานเครอขายอนเตอรเนต การใชบตรเครดตเพอชาระคาสนคาหรอบรการผานเครอขายอนเตอรเนต ซงอาจกอใหเกดปญหารายแรงคอ การนาขอมลสวนบคคลไปใชเพอขายสนคาหรอบรการ การมใบแจงหนมาทบาน แตผมชอเปนลกหนไมเคยทาสญญาเชนนน เปนตน แสดงใหเหนถงความไมปลอดภยในขอมลสวนบคคล ความหละหลวมในการคมครองรกษาขอมลสวนบคคล ดงนน การมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลจะเปนมาตรการในการควบคมพฤตกรรมดงกลาวและยงปองกนมใหเกดปญหายงยากในอนาคตอกดวย

(4) ตองมกฎหมายใหทนตอความกาวหนาของเทคโนโลย โดยเฉพาะอยางยงในปจจบนเทคโนโลยมความกาวหนามากขนเทาใด ความเปนสวนตวหรอสทธของบคคลยอมมความเสยงตอการถกลวงละเมดไดงายมากยงขนเทานน ทงในการตดตอสอสารผานระบบเครอขายอนเตอรเนตยงสามารถเผยแพรขอมลขาวสารไดโดยไรขดจากดในเวลาเพยงเสยววนาทยากตอการควบคม จงเกด

14

ปญหาในการคมครองขอมลสวนบคคลไมวาจะโดยการลกลอบเอาขอมลแบบธรรมดา หรอการใชเทคนคขนสง เชน การสงไฟลขนาดเลกทเรยกวา “คกก” จากเครองเซรฟเวอรของเวบไซตใดๆ มายงเครองคอมพวเตอรของผทเขาไปใชในเวบไซตนนๆ และทาหนาทเกบขอมลของบคคลเหลานนเพอประโยชนในเชงพาณชย รวมไปถงการเจาะระบบเพอขโมยขอมล เปนตน กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลจะสรางความปลอดภยใหกบขอมลไดมากยงขนและเปนหนาทของผดแลหรอควบคมขอมลทจะตองสรางระบบความปลอดภยใหแกขอมลดวย

(5) เปนพนฐานของกฎหมายเพอเปนแนวปฏบตอนๆ กฎหมายคมครองขอมลจะเปนกฎหมายพนฐานของกฎหมายหรอแนวทางปฏบตอนๆตอไปในอนาคต เชน ในปจจบนรฐบาลไทยมแนวความคดทจะทาบตรประจาตวประชาชนใหเปนบตรอจฉรยะ เพอบรรจขอมลข องผเปนเจาของบตรตงแตเกดจนกระทงถงแกความตาย ทงยงสามารถบรรจขอมลทางการเงนไดอกดวย กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลทมประสทธภาพเทานนจงจะสงเสรมใหเกดการยอมรบและพฒนาสงใหมๆได

(6) สรางความเชอมนใหเกดขน การคมครองขอมลสวนบคคลจะทาใหเกดความเชอมนวาขอมลของตนจะปลอดภยซงจะกอใหเกดการพฒนาในดานตางๆ มากยงขน ไมวาจะเปนงานศลปะ ธรกจ การลงทนจะเกดขนอยางเสร โดยกฎหมายคมครองขอมลจะมบทบาทหลกในเรองตางๆ กลาวคอ การจดเกบขอมลอยางจากดโดยไดมาดวยว ธการทถกตองและชอบดวยกฎหมาย ขอมลทจดเกบจะตองมคณภาพ เปนขอมลทมวตถประสงคตรงกบการจดเกบ การนาขอมลไปใชจะตองอยภายในกรอบวตถประสงคเทานน ทงยงตองจดใหมมาตรการรกษาความปลอดภยในการจดเกบขอมล จะตองมการกาหนดวธทวไปในการเปดเผยขอมลและหลกเกณฑทขอใหมการเปดเผยขอมลผเปนเจาของขอมลมสทธทจะไดรบแจงวามขอมลของตนจดเกบอย มสทธขอใหแกไขขอมลมสทธปฏเสธในการจดเกบขอมล ทายทสดตองกาหนดความรบผดในกรณทมการละเมดขอมลสวนบคคลดวย13

2.3 รปแบบของการใหความคมครองขอมลสวนบคคล

รปแบบของการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทสาคญในปจจบน สามารถแยกไดเปน 4 รปแบบทสาคญมรายละเอยด ดงน

1. การใหความคมครองโดยการบญญตกฎหมายเปนการทวไป (Comprehensive Law) สหพนธสาธารณรฐเยอรมนเปนประเทศแรกทใหความคมครองขอมลสวนบคคลโดย

การบญญตกฎหมายเปนการทวไป ในป ค.ศ.1970 โดยกฎหมายฉบบดงกลาวนบไดวาเปนกฎหมาย

13 อางแลว เชงอรรถท 10, น.32-34.

15

คมครองขอมลสวนบคคลฉบบแรกของโลก ซงในเวลาตอมาประเทศตางๆกไดบญญตกฎหมายในเรองดงกลาวตามมาอกหลายประเทศ เชน ประเทศสวเดนในป ค .ศ. 1973 สหรฐอเมรกาใน ค.ศ.1974 และสาธารณรฐฝรงเศสในป ค.ศ.1978 เปนตน โดยกฎหมายสวนใหญทบญญตขนนนลวนแตมวตถประสงคเพอควบคมการประมวลผลขอมล โดยเฉพาะอยางยงการประมวลผลโดยหนวยงานทใหบรการดานสวสดการสงคม ซงไดเนนไปทการใชระบบการใหอนญาต (Licensing) และการจดทะเบยน (Registration) เพอควบคมการประมวลผลขอมลโดยใชเครองคอมพวเตอรเปนหลก และจากนนมการพฒนากฎหมายประเภทนเรอยมา โดยจะคานงถงสทธของประชาชนมากเปนพเศษ และเนนในเรองการควบคม การรวบรวมขอมล (Collection) การเกบ (Storage) การใช (Use) และการโอนขอมล (Transfer) เปนสาคญ และเพอใหมการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ ประเทศในแถบยโรปจงกาหนดใหมการจดตงองคกรหรอหนวยงานขน เพอทาหนาทดแลเรองการใหความคมครองขอมลสวนบคคล ไวในกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของตนดวย14

2. การใหความคมครองโดยการบญญตกฎหมายเปนการเฉพาะ (Sectoral Law) การบญญตกฎหมายเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ คอ การ

บญญตกฎหมายขนเพอใหความคมครองเปนเรองๆไป เชน การคมครองขอมลเกยวกบการเชาวดโอ หรอการใหความคมครองขอมลทางการเงน เปนตน ประเทศทใชความคมครองประเภทน ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ดงจะเหนไดจากการตรากฎหมายหลายฉบบเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคลในกจกรรมแตละประเภทเปนการเฉพาะ เชน Fair Credit Reporting Act, Children’s Online Privacy Protection Act, Financial Mondernization Act เหตผลสาคญทอยเบองหลงของการเลอกใหความคมครองขอมลสวนบคคลโดยการบญญตกฎหมายเปนการเฉพาะของประเทศสหรฐอเมรกาคอ ตองการใหมกฎหมายทสามารถปรบใชไดกบเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงไปอยตลอดเวลา

แตในบางประเทศกบญญตกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ เพอขยายความหรอใหรายละเอยดเพมเตมจากกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลทใชเปนการทวไป โดยจาแนกตามประเภทของขอมล เชน ขอมลเครดต หรอขอมลทจดเกบโดยหนวยงานของรฐ เปนตน15

3. การใหความคมครองโดยการใชกลไกกากบดแลตนเอง (Self-Regulation) การใชกลไกกากบดแลตนเอง ซงมอยหลายรปแบบ เชน การทกลมผประกอบวชาชพ

หรอประกอบธรกจ หรอกจการงานสาขาหรอประเภทเดยวกน รวมกนจดทาประมวลแนวปฏบต

14 กตตศกด จนเส, “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลกบการประกนชวต ,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553), น.48. 15 เพงอาง, น.48.

16

(Code of Practice) เกยวกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคลของตนขน โดยจะถอวาระเบยบปฏบตทกาหนดขนนเปนสวนหนงของแนวนโยบายดานการคมครองขอมลสวนบคคล (Privacy Policy) ของตนใหสาธารณชนไดรบทราบวาองคกรนนๆ จะปฏบตตอขอมลสวนบคคลของลกคาหรอผใชบรการในทางใดบาง อยางไรกตาม ปญหาสาคญทเกดขนจากการใหความคมครองประเภทนคอการขาดสภาพบงคบในทางกฎหมายทองคกรซงเปนสมาชกของผประกอบวชาชพหรอองคกรทประกาศนโยบายดานการคมครองขอมลสวนบคคลนนๆ จาตองปฏบตตามแนวประมวลปฏบตหรอนโยบายการคมครองขอมลสวนบคคลทตนประกาศไวนนเอง16

4. การใหความคมครองโดยการใชเทคโนโลย (Technologies of Privacy) ในปจจบนมการตดตอสอสารโดยผานเครอขายคอมพวเตอรตางๆอยางแพรหลาย การ

ตดตอสอสารในลกษณะนยอมมความเสยงสงตอการถกละเมดขอมลสวนบคคล จงมการคดคนเทคโนโลยสาหรบการคมครองขอมลสวนบคคลในระหวางการตดตอสอสารผานชองทางดงกลาวขน เรยกเทคโนโลยนวา “Privacy Enhancing Technologies (PET)” ซงเทคโนโลยดงกลาวจะปองกนหรอลดการเกบรวบรวมขอมลทสามารถระบตวบคคลได

ตวอยางของ PET ทสาคญไดแก การใชเทคโนโลยเขารหส (Encyption) ซงเปนเทคโนโลยทสาคญซงชวยรกษาความลบของขอมล (Confidentiality) ทอยในระหวางการสอสารโดยสามารถปองกนมใหบคคลอนนอกจากผรบ (Recipient) สามารถลวงรเนอหาของขอมลนนได เนองจากขอมลทสงไปนนจะถกเขารหส (Encrypt) ใหเปนขอมลในลกษณะทไมสามารถอานออกทาไดโดยจะมเพยงแตผรบเทานนทจะสามารถถอดรหส (Decrypt) เพออานขอมลทสงนนได ซงปจจบนไดมการประยกตใชวธการเขารหสดงกลาวทงในกรณทมการสงขอมลระหวางผใชงานดวยกน หรอการสงขอมลจากเครองใหบรการ (Server) ไปยงผเขาชมเวบไซต โดยมกนยมใชในกรณทเวบไซตนนเปนเวบไซตทจดขนเพอประกอบพาณชยอเลกทรอนกส ซงจาเปนจะตองรกษาความลบของขอมลบางอยางทอยในระหวางการสงระหวางเครองใหบรการของเวบไซตนนกบผเขาชมเวบไซตทเปนลกคา อาทขอมลบตรเครดต เปนตน17

2.4 หลกความยนยอม

หลก Volenti non fit injuria เปนหลกกฎหมายธรรมชาตทมาจากจตใตสานกของมนษยและแอบแฝงอยในแกนของความสมพนธระหวางมนษยดวยกนมาตงแตในอดต ดงทกวโฮเมอรไดเคยกลาวถงเรองกฎหมายธรรมชาตไวในมหากาพยอเลยด (lliad) วา “มนษยทกยคทกสมย(ยกเวน

16 เพงอาง, น.49. 17 เพงอาง, น.49-50.

17

สมยปจจบน) ตางถกตดสนความผดจากคาพดหรอการกระทา แมวาในสมยตางๆเหลานน สงคมจะยงไมมวธการแกปญหาทเปนระบบ เปนเพราะมนษยนนมหลกการพนฐานของเหตผล ไมไดใชการทายหรอการคาดเดาในการแกปญหาแตอยางใด” แมกระทงอรสโตเตลเองกไดกลาวไววา “การแกปญหาตางๆไมใชเรองทางกฎหมาย แตเปนเรองของความรสกผดชอบทจะเปนไปตามวย ตามหนาทความรบผดชอบและตามสตปญญาทเพมพนขน”18 2.4.1 แนวคดเกยวกบหลกความยนยอม

หลกความยนยอมมาจากสภาษตกฎหมายโรมนบทหนงทวา “Volenti Non Fit Injuria” หมายความวา เมอมการใหความยนยอมกไมถอวามความเสยหาย หรอความยนยอมของผเสยหายทาใหไมเปนละเมด โดยเหตทการละเมดจะตองเปนการกระทาผดกฎหมายและเกดความเสยหายแกบคคลอน เมอถอวาไมมความเสยหายการกระทานนจงไมเปนละเมด ผเสยหายไมมสทธเรยกคาเสยหายอยางหนงอยางใดอนเกดจากการกระทาทตนใหความยนยอม

ในการนาหลก “Volenti Non Fit Injuria” มาใช มการอธบายหลกดงกลาวเปน 3 ฝาย คอ

(1) หลก “Volenti Non Fit Injuria” ทาใหองคประกอบความผดในทางละเมดในสวนของการกระทาโดยผดกฎหมายขาดหายไป กลาวคอ เมอผเสยหายใหความยนยอมในการทาละเมดซงเปนการกระทาทผดกฎหมายแลว การกระทาทเกดจากความยนยอมนน จงเปนการกระทาทไมผดกฎหมายแตตองคานงถงความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนดวย หลกนเปนคาอธบายของกฎมายเยอรมน

(2) หลก “Volenti Non Fit Injuria” ทาใหองคประกอบความผดในทางละเมดในสวนของความเสยหายขาดหายไป กลาวคอ เมอผเสยหายใหความยนยอมในการทาละเมดแลวกถอวาผเสยหายนนประสงคใหความเสยหายนนเกดขนแกตน และเมอผเสยหายตองการเชนนนจะถอวามความเสยหายเกดขนมได เพราะเหตทความเสยหายในทางแพงนน ผทจะไดรบความเสยหายอนจะใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนกมแตเฉพาะตวผใหความยนยอมเทานน ประชาชนหรอสงคมไมอาจใชสทธดงกลาวได จงไมตองนาเรองความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนมาพจารณา หลกนเปนคาอธบายของกฎหมายฝรงเศส

(3) หลก “Volenti Non Fit Injuria” เปนขอตอสทจาเลยยกขนเปนขอแกตวได เมอมการทาละเมดเกดขน กลาวคอ ถาเปนความยนยอมของผเสยหายในทางแพงแลว จาเลยสามารถอางความยนยอมของผเสยหายขนปฏเสธความรบผดของตนได โดยไมตองคานงถงความสงบเรยบรอย

18 สพชรนทร อศวธตานนท, “พฒนาการของหลกกฎหมาย VOLENTI NON FIT INJURIA : ศกษาการปรบใชกบประเทศไทย,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.10-11.

18

และศลธรรมอนดของประชาชน ถอวาเปนความตองการของผเสยหายเอง หลกนเปนคาอธบายของกฎหมายองกฤษและศาลนามาใชในการตดสนคด19 2.4.2 ความหมายของหลกความยนยอม

นกวชาการหลายทานไดใหความหมาย “ความยนยอม” (Volenti Non Fit Injuria) ไว ดงน

ศาสตราจารยจตต ตงศภทย ใหความหมายวา การจงใจปลอยใหเหตการณอยางใดอยางหนงเกดขนโดยไมขดขวางทงทสามารถขดขวางไดซงจะตองเปนการแสดงความประสงคทจะใหเกดเหตการณเชนนนขน โดยแสดงออกดวยการกระทาอยางหนงโดยตนเองหรอโดยใหผอนกระทาแทนตน อนเปนการแสดงความประสงคตอผกระทาเหตการณนนใหเขาใจวาตนอนญาตใหทา ยกเวนแตในกรณพเศษอยางยงเทานนทการนงไมขดขวาง อาจถอไดวาเปนความยนยอม เพราะเปนทเขาใจกนโดยปกตทวไปวาการนงเชนนนเปนการยนยอม และการแสดงออกซงความประสงคอนถอไดวาเปนความยนยอมนนอาจแสดงออกโดยชดแจงหรอโดยปรยายกได20

อาจารยพจน ปษปาคม ใหความหมายวา เปนความยนยอมทเกดจากฝายผเสยหายยอมใหกระทา ไมวาตอเนอตว รางกาย ทรพยสน หรอสทธของตน ความยนยอมโดยแทจรงแลวเปนขอแกตวของผกระทาไมใชสทธของผกระทา21

อาจารยเพง เพงนต ใหความหมายวา เปนเรองทผเสยหายยนยอมใหกระทาการประทษรายโดยสมครใจ หรอยอมเขาสอนตราย ไมวาจะเปนการทาอนตรายตอรางกาย ทรพยสนหรอสทธอนใด การนงเฉย การไมขดขน หรอไมขดขวางคดคานตอการกระทาทเปนการประทษรายหรอพฤตการณนนควรทจะขดขวาง หามปรามหรอคดคาน แตไมขดขวาง ไมหามปรามหรอไมคดคาน ถอเปนความยนยอมโดยปรยาย22

ศาสตราจารยศกด สนองชาต ใหความหมายวา เปนเรองทผเสยหายยอมใหกระทาหรอยอมตอการกระทา หรอเขาเสยงรบความเสยหาย ซงถอไดวาเปนการใหความยนยอม ยอมทาใหการกระทานนไมเปนละเมดตามมาตรา 420 ไมวาผเสยหายจะไดรบความเสยหายจากการกระทาอยาง

19 พชยศกด หรยางกร และนรศรา แดงไผ, “หนวยท 3 หลกความยนยอม,”

สบคนเมอวนท 27 สงหาคม 2560, จาก http://www.stou.ac.th/Schools/Slw/upload/Ex%2040701-3.pdf 20 เพงอาง. 21 พจน ปษปาคม, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด,

(พระนคร : โรงพมพไทยมตรการพมพ, 2509), น.254. 22 เพง เพงนต, คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมดและความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2543, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพอฑตยา, 2543), น.106.

19

ใด และไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางอนอยางใดมากนอยเพยงใดกตาม23

จากความหมายของความยนยอมทนกวชาการหลายทานไดใหไว พอสรปไดวา ความยนยอมคอ การแสดงเจตนาของผเสยหายหรอผมอานาจกระทาการแทนผเสยหายทจะเปนการยนยอมใหผอนมากอใหเกดความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอนๆ ของผเสยหายนนเอง 2.4.3 ลกษณะทางกฎหมายของหลกความยนยอม

ลกษณะทางกฎหมายของหลกความยนยอม ประกอบดวย 1. ผใหความยนยอมซงเปนผไดรบความเสยหายตองเปนผมความสามารถในการให

ความยนยอม คอ เขาใจหย งรถงการกระทานน (raisonable) และรคณคาของการกระทาวาดหรอไม เขาใจถงธรรมชาตของการกระทา และผลทอาจเกดขนจากการกระทานนได และตองรถงคณคาของการกระทานนจากประสบการณของตนเอง ซงจะตองเปนผใหญพอสมควร (maturity)

2. วธการใหความยนยอม กฎหมายมไดกาหนดแบบไว จงอาจใหโดยแจงชดหรอโดยปรยาย และการนงถอวาเปนการใหความยนยอมได ถาตามพฤตการณทาใหบคคลทวไปเขาใจวาเปนการใหความยนยอม

3. เงอนไขความสมบรณของความยนยอม พจารณาจาก (1) ระยะเวลาการใหความยนยอมจะตองมอยกอนหรออยางนอยตองมในขณะกระทา

และมอยตลอดการกระทา (2) ความยนยอมตองใหแกผกระทาโดยตรง (3) การใหความยนยอมตองเปนไปโดยชอบดวยกฎหมาย โดยความสมครใจ ปราศจาก

การทากลฉอฉล หลอกลวง ขมข หรอสาคญผด (4) การใหความยนยอมตอสงหนงไมหมายความรวมถงสงอนทเพมหรอแตกตางไป

จากทผเสยหายใหความยนยอมหรอโดยผเสยหายไมทราบถง (5) ความยนยอมตองไมมเงอนไข (6) ผกระทาตองทราบถงความยนยอมและไดกระทาดวยความยนยอมในความผดทอาง

ความยนยอมได ในกรณทผกระทาไมทราบความยนยอมของผเสยหายและไดกระทาความผดตามทกฎหมายบญญต ผกระทาไมอาจอางความยนยอมทตนไมทราบเปนขออางได

23 ศกด สนองชาต, คาอธบายโดยยอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและความรบผดทางละเมด,

พมพครงท 6 แกไขเพมเตม (กรงเทพมหานคร : สานกพมพนตบรรณาการ, 2547), น.55.

20

4. ผลของความยนยอม เมอการใหความยนยอมไดกระทาโดยผใหความยนยอมทถกตองตามกฎหมาย และใชวธการใหความยนยอมตลอดจนเงอนไขความสมบรณของความยนยอมถกตองครบถวนตามหลกความยนยอมโดยสมบรณ ซงผกระทาสามารถอางหลกความยนยอมไมเปนละเมดได

5. ขอยกเวนหลกความยนยอมไมเปนละเมด อาจมในกรณทเกดการประทษกรรมโดยไมไดรบความยนยอม แตผกระทาไมตองรบผด ไดแก

(1) กรณมเหตฉกเฉนเกดขนอยางแทจรงและแจงชด จาเปนตองกระทากอนไดรบความยนยอม เชน การจบคนทจะฆาตวตายดวยการกระโดดจากทสง โดยมดมอมดเทาขงไวในหอง

(2) ในกรณเชนนนวญญชนยอมใหความยนยอม เชน มคนโยนระเบดเขามา และระเบดกาลงจะระเบดจงผลกผซงอยขางๆ ใหลมเพอหลบแรงระเบด และการผลกทาใหผนนไดรบบาดเจบ ไมตองรบผด

(3) ผกระทาไมรหรอไมมเหตควรรวาผถกกระทาจะไมใหความยนยอมถามโอกาสถามบคคลนน เชน แพทยนาคนเจบซงสลบจากอบตเหตเขาทาการผาตดเพอชวยชวต24 2.4.4 บทบาทของหลกความยนยอม

ความยนยอมของผเสยหายปรากฏเปนขอยกเวนความรบผดทงในทางแพงและทางอาญา การนาหลกความยนยอมมาใชจงอาจนามาใชไดทงในทางแพงและทางอาญาดวยเชนกน ซงมความแตกตางกนในเรองวตถประสงคของการเยยวยาเพอใหเกดความเปนธรรมแกผเสยหาย

โดยในทางแพง มวตถประสงคเพอควบคมความสมพนธระหวางเอกชนกบเอกชน ถามความเสยหายเกดขนผกอความเสยหายตองเยยวยาความเสยหายใหกลบคนสฐานะเดม

แตในทางอาญา มวตถประสงคเพอควบคมความประพฤตของบคคลใหอยในสงคมดวยความสงบเรยบรอยเพอคมครองความปลอดภยของบคคลในสงคม

ในระบบกฎหมายของไทยไดนาหลกดงกลาวมาใชทงในทางแพงและทางอาญา ซงมหลกการคลายกน คอ การนาความยนยอมของผเสยหายมาอางเพอปฏเสธความรบผดซงผกระทา กอขน อยางไรกตามการนามาใชในทางแพงและในทางอาญา ยงมความแตกตางกนในเรองความเขมงวดของการปรบใช กลาวคอ ในทางแพงโดยทวไปจะพจารณาวาผเสยหายเขาใจในผลแหงความยนยอมหรอไม โดยไมคานงวามการขดตอสานกในศลธรรมอนดหรอไม สวนในทางอาญาจะ

24 อางแลว เชงอรรถท 19, น.11.

21

พจารณาวาความยนยอมททาใหการกระทาไมผดกฎหมายนนจะตองไมขดตอสานกในศลธรรมอนด มเชนนนผกระทายอมผดกฎหมายอาญา25

2.5 แนวความคดและความหมายของหลกความรบผดเดดขาด

ตนกาเนดของหลกความรบผดเดดขาดน ปรากฏอยในกฎหมายของกลมประเทศ คอมมอนลอวเปนหลก เพราะมความชดเจนและใชบงคบหลกเกณฑเหลานมาอยางตอเนอง ซงหลกความรบผดเดดขาดนจะปรากฏชดเจนอยในกฎหมายทมการคมครองสวสดภาพของประชาชนเปนสวนใหญ 2.5.1 แนวความคดของหลกความรบผดเดดขาด

หลกความรบผดเดดขาด เปนหลกความรบผดทยกเวนจากหลกความรบผดทางอาญาโดยทวไป ทตองการองคประกอบภายใน อนไดแก เจตนาหรอประมาทเปนสาคญ ซงในการใชหลกความรบผดดงกลาวนในกฎหมายตางประเทศโดยเฉพาะอยางยงกลมประเทศคอมมอนลอว จะไมพจารณาถงสภาวะทางจตใจทกอใหเกดความรบผดในลกษณะของการจงใจ อนไดแก เจตนาและประมาท แตจะพจารณาในแงของการกระทาและผล โดยหลกการนถกนามาใชในกฎหมายทเกยวกบการคมครองสวสดภาพของประชาชน หรอการประกอบวสาหกจในลกษณะทเสยงจะกอใหเกดอนตรายตอสาธารณชนขนได ซงตองอาศยความระมดระวงและความชานาญอยางสง ในการประกอบกจการดงกลาว แตไมไดใชความระมดระวงใหเพยงพอ ทาใหเกดความเสยหายตอประชาชนสวนรวม จงทาใหเกดการบญญตกฎหมายเพอจะลงโทษผกระทาความผดดงกลาว โดยอาศยหลกความรบผดเดดขาด มาเปนตวกาหนดฐานความผดนนๆ และเพอเปนการปรามบคคลอนไมใหกระทาการอยางใดอนทาใหเกดความเสยหายแกประโยชนสวนรวมดวย26 2.5.2 ความหมายของหลกความรบผดเดดขาด

ความรบผดเดดขาด (Strict Liability) หมายถง หลกความรบผดทางอาญาทกาหนดใหบคคลผกระทาการอนละเมดตอกฎหมายตองรบผดตอผลอนเกดจากการกระทานนๆ ทตนเองมไดมเจตนาทจะกระทาการดงกลาว หรออาจกลาวไดอกอยางหนงวาเปนความรบผดทเกดขน ทงๆทผกระทามไดมสวนรวมกระทาผดในทางจตใจเลย นนคอ สภาวะทางจตใจ (mental state) ของผ ละเมดตอบทบญญตทกาหนดความรบผดดงกลาวขณะกระทาไมอาจทจะตาหนได ไมวาจะเปน

25 สรลกษม นตภทรกล, “การค มครองขอมลสวนบคคลในการประกอบธรกจขอมลเครดต ,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2555), น.51. 26 ปารชาต สงฆมาศ, “หลกความรบผดเดดขาดตามประมวลกฎหมายอาญา,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2549), น.65.

22

เจตนาหรอประมาท ดงนนขอตอสทใชปฏเสธความรบผดทางอาญาโดยทวไป เชน การขาดเจตนา (lack of intention) ความไมรขอเทจจรง หรอความสาคญผด กไมอาจนามาใชแกตวไดทงสน แตกมไดหมายถงวาขอตอสอนๆ ทเหลอนนไมอาจทจะนามาใชปฏเสธความรบผดได เชน ความออนอาย (infancy) หรอการกระทาดวยความจาเปนเพราะตกอยภายใตการบงคบอนไมอาจหลกเลยงได27 ซงหลกความรบผดเดดขาดนมหลกเกณฑพนฐานโดยทวไป ดงน

1) เปนหลกความรบผดทมพนฐานมาจากหลกความรบผดเพอละเมดในทางแพง อนเปนทมาแรกเรมของหลกความรบผดนในปจจบน โดยปรากฏในรปของการละเมดทกอใหเกดความเสยหายตอสาธารณะ เชน ความเสยหายทเกดจากการประกอบกจการในลกษณะทเสยง ทจะกอใหเกดอนตรายแกสาธารณะ ซงจะกอใหเกดความรบผดแกผประกอบกจการ แมวาจะไมมเจตนาทจะกระทาการเชนวานน เชน เจาของโรงงานจะตองรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากการทโรงงานของตนไดกอใหเกดสภาพเนาเสยแกสภาวะแวดลอม หรอกอใหเกดความไมสะดวกแกสาธารณะ เปนตน

2) จะตองรบผดเดดขาดแมไมมเจตนากอใหเกดความเสยหายขน และไดใชความระมดระวงอนเปนปกตวสย และไมประมาทในกจการนนกตาม คอ เปนการนาหลกเรองประมาทแลวกอใหเกดความเสยหายขนแกสาธารณะ แตเปนประมาทในลกษณะทไมอาจตาหน สภาวะแหงจตใจผกระทาได เพราะวาไดใชความระมดระวงตามปกต วสยของวญญชนโดยทวไปแลว แตกฎหมายกยงกาหนดใหมความผดโดยเดดขาด และกาหนดมาตรฐานของความระมดระวงไวสงกวาการกระทาโดยประมาทแบบทวไป นนคอ ผกระทาจะตองใชความระมดระวงในระดบทกฎหมายกาหนดเทานน จงจะแกตวใหพนความผด ในกรณทกอใหเกดความเสยหายขนแกสาธารณะได ถาหากใชความระมดระวงสงสดแลว เมอเกดความเสยหายขนจะมาแกตววาไมมเจตนาไมได เพราะเปนความเสยหายทเกดขนแกสาธารณะชน ดงนนจงเปนการชอบทจะปองกนโดยกาหนดมาตรฐานความระมดระวงไวสงสดเสยกอนดกวาทจะปลอยใหสาธารณะชนตองอยในสภาวะทเสยงตออนตรายทจะเกดขนโดยไมอาจทจะบาบดได ซงจะพบเหนหลกเกณฑเชนวานในกฎหมายทเกยวกบการผลตสนคาและโภคภณฑออกไปสสาธารณะ เชน อาหารและยา

3) ความสาคญผดในขอเทจจรงทวไป ไมเปนขอแกตวใหพนความรบผดเดดขาดนได นนคอ บคคลจะมความรบผดทางอาญาไดกตอเมอไดกระทาโดยเจตนา แตถาหากบคคลไดกระทาการอนทกฎหมายบญญตไวเปนความผด โดยสาคญผดวาตนเองมอานาจกระทาไดโดยชอบและไมประมาทในการทสาคญผดนนแลว จะถอวาบคคลนนมเจตนาทจะละเมดกฎหมายมได แตในเรอง

27 จตต ตงศภทย , คาอธบายประมวลกฎหมายอาญา ภาค1, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพกรงสยามพรนตงกรพ, 2536), น.293.

23

ความผดเดดขาดนเปนหลกทยกเวนหลกในเรองเจตนา ดงนนความมเจตนาหรอไมมเจตนาแลว ยอมจะอางความสาคญผดขนมาแกตวเพอปฏเสธใหพนความรบผดไมไดเชนกน ซงกรวมไปถงความไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด ทจะยกมาเปนขอแกตวใหหลดพนความรบผดไมไดเชนกน28

4) ตองมการกระทา คอ เปนความรบผดทจะเกดขนเมอมการกระทา แตบางทไมมการกระทากตองรบผดดวย เชน กรณความรบผดทางอาญาอนเกดจากการกระทาของบคคลอน ความหมายของหลกเกณฑขอนกคอ ตองมการกระทาอนกฎหมายบญญตใหเปนความผด ซงในกรณนหากวาไมมการกระทากไมมทางทจะมความรบผดเกดขนได ทงนเพราะบทบญญตความรบผดเดดขาดนกาหนดการกระทาทเปนความผดไวตางกนในเรองเจตนาทจะกระทาผด และประมาทออกไป จงเหลอเฉพาะองคประกอบทการกระทาทางกายภาพเทานน ถาหากไมมการกระทากไมมความรบผดเกดขน ทงนในการกระทาดงกลาวแมจะไมมเจตนาประสงคตอผลกตองรบผดแลวผกระทายงตองรสานกในการกระทาของตนดวย ทงนเพราะถาหากไมรสานกในการกระทาของตนแลวจะถอวามการกระทาไมได และยอมถอไดวาไมมความรบผดในบทบญญตความรบผดเดดขาดนดวย นอกจากนการกระทายงรวมถงการละเวนการกระทาทกอใหเกดผลอนละเมดตอกฎหมายอกดวย ดงเชน จะเหนไดจากการทกฎหมายกาหนดใหบคคลตองใชความระมดระวงสงสดในการประกอบกจการทเสยงจะกอใหเกดความเสยหายแกสาธารณชนโดยสวนรวม หากวาบคคลดงกลาวมไดใชความระมดระวงเชนวาเพยงพอ (คอละเวนไมกระทา) เมอเกดผลอนละเมดตอกฎหมายขนมา ยอมตองมความรบผดโดยเดดขาด29

5) การกาหนดการกระทาทตองรบโทษโดยเดดขาดน ใชหลก “concept of criminal culpability” หรอการกระทาทนาตาหนทางอาญา หลกนเปนหลกทอาศยองคประกอบอนดวย มใชอาศยเฉพาะหลกสภาวะจตใจทกอใหเกดความรบผดทางอาญาในลกษณะของการจงใจอยางเดยว ปกตแลวหลกพฤตกรรมทนาตาหนในทางอาญา (criminal culpability) ทจะกอใหเกดความรบผด หมายถง การกระทาโดยมเจตนาราย ทจะกอใหเกดผลอนเปนความผดขน แตจะเหนวาหลกเกณฑนไมไดใชเฉพาะการกระทาโดยเจตนาอยางเดยว การกระทาโดยไมมเจตนา เชน การกระทาโดยประมาท กถอไดวาผกระทามสภาวะทางจตใจทนาตาหนเชนกน และถอวาเขาหลกเกณฑดงกลาวนดวย ยงกวานนไดมการยอมรบวาการกระทาทกฎหมายถอวาตองรบผดโดยเดดขาดนถอไดวา เปน

28 เพงอาง, น.211. 29 อางแลว เชงอรรถท 26, น.69-70.

24

สงทเพยงพอทจะถอไดวานาตาหนและกอใหเกดความรบผดในทางอาญาได ถาหากวาไดกระทาโดยกอใหเกดผลอนละเมด30

6) สงทจะถอเปนความผด นนเปนไปตามทกฎหมายกาหนด คอ เปนการกาหนดหนาท ทจะตองใชความระมดระวงอยางสงในระดบทกฎหมายกาหนด กลาวคอ ปกตพฤตกรรมทกอใหเกดความเสยหาย แมผกระทาไมมทงเจตนาและประมาทนนกฎหมายจะไมเอาผดหรอกาหนดโทษ เพราะโดยทวไปแลว พฤตกรรมอนนนไมสามารถทจะตาหนสภาวะแหงจตใจผกระทาได แตในกรณทความเสยหายเกดขนกบสาธารณะและกระทบกระเทอนตอความสงบสขของสวนรวมแลว กฎหมายกจาตองกาหนดเอาสภาวะทางจตใจของผกระทาในระดบทไมนาตาหนในการกระทาตามปกตใหเปนสงทนาตาหน และตองมความรบผดดงกลาวมาแลว นนคอ เปนการกาหนดหนาท ทจะตองใชความระมดระวงไวสงกวาบคคลพงมความปกตวสยในการประกอบกจการเชนนน เชน บคคลผประกอบกจการทเสยงตอการทจะกอใหเกดความเสยหายแก สาธารณชนโดยสวนรวม จาตองมความรบผดอยางเดดขาดตอผลของความเสยหายทเกดขน แมวาตนจะไดใชความระมดระวงตามปกตและไมประมาทกตาม เพราะตนเองมหนาททจาตองใชความระมดระวงในระดบสงกวานนเปนอยางยง ทจะไมใหผลนนเกดขนมา เชน การกอใหเกดความเสยหายและเนาเสยแกแมน า โดยการทสารพษเกดจากการผลตสนคาของโรงงาน ไดรวซมลงไปในแมน าทงๆทไดมการใชความระมดระวงตามปกตและไมประมาท ในกรณเชนนเจาของโรงงานตองมความรบผดตอผลของความเสยหายทเกดขนดงกลาว จดวาเปนสวนผดทกาหนดขนโดยกฎหมาย ซงเปนเหตผลทางเทคนค ในการใชกฎหมายควบคมสงคมบนพนฐานแหงการคมครองผลประโยชนในสงคมในการรกษาความมนคงทวไป31

7) การกระทาทกฎหมายบญญตใหตองรบผดโดยเดดขาดน จดเปนการกระทาทกระทบตอความรสกทางศลธรรม เชนเดยวกบการกระทาผดทางอาญาโดยทวไป แตมลกษณะเปนไปในทางออมไมชดเจน ซงโดยทวไปการกระทาทเปนลกษณะเปนความผดในตว จะเปนการกระทาทขดกบความรสกผดชอบชวด เชน การฆาคน การทาราย หรอการลกเอาทรพยของผอนไปเปนของตน ซงมองเหนไดชดเจนในตว แตการกระทาทกฎหมายบญญตใหตองรบผดโดยเดดขาดนนจดวาเปนสงทกฎหมายบญญตขนใหเปนผด อนเปนเหตทางเทคนคทจะรางบทบญญตของกฎหมายออกมา เพอรกษาความสงบสขของสงคม ตามความเหมาะสมของสภาพสงคมทเปนอย ซงเราจะเหนวาสงคมจะสงบเรยบรอยอยได กเพราะสมาชกของสงคมปฏบตตอกนอยางถกตอง ซงในบางกรณเมอเกดการกระทาทกอใหเกดความเสยหายแกสงคม และไมอาจตาหนหรอลงโทษผกระทาไดดวย

30 อางแลว เชงอรรถท 26, น.72-73. 31 อางแลว เชงอรรถท 26, น.73.

25

กฎเกณฑทางศลธรรมทมอย กตองมการกาหนดหลกเกณฑทางศลธรรม (กฎหมาย) ขนมาใหม เพอใหสอดคลองกบความตองการจะบาบดอนตรายอนเกดขน และเผชญหนาตอสาธารณะอยใหหมดสนไป หรอบรรเทาลง ดงนนจงอาจกลาวไดวา การกระทาทกฎหมายบญญตใหตองรบผด แมไมมเจตนานจดเปนการกระทาทกระทบตอความรสกทางศลธรรมอยางหนงแตเปนไปในทางออมมองเหนไมชดเจน32

2.6 ประวตความเปนมาของธนาคารพาณชย

ธนาคารพาณชยเปนสถาบนทระดมเงนออมจากผมเงนออมรายละเลกละนอยใหมารวมอยในทเดยวกนเปนเงนกอนใหญเพยงพอตอการนาไปลงทนประกอบธรกจการคา และเพอเปนเงนทนหมนเวยนสาหรบการประกอบธรกจ หากปราศจากธนาคารพาณชยแลว เงนออมทอยในมอผออมรายละเลกรายละนอยอาจไมเพยงพอตอการลงทนซงไมอาจกอใหเกดการลงทน ผออมเสยโอกาสจากการนาเงนไปใชใหเกดประโยชน หมายความวารายไดทอาจจะไดรบเปนคาดอกเบยเงนฝากยอมไมเกดขน ระบบเศรษฐกจโดยสวนรวมจะเลวลงเนองจากไมมการลงทนเพม เพอเพมผลผลต33 2.6.1 ประวตความเปนมาของธนาคารพาณชยในตางประเทศ

คาวา “ธนาคาร” ตรงกบคาในภาษาองกฤษวา “Bank” ซงมาจากภาษาอตาเลยนวา “Banco” ซงแปลวามานง (Bench) เนองจากผมเงนใหแลกมกนงอยบนมานง ประวตของธนาคารในระดบสากลเชอกนวาธนาคารเรมกนในอารามกวา 3,000 ปกอนครสตกาล34

ในสงคมสมยโบราณประมาณ 3,900 ปกอนครสตศกราช มการดาเนนกจการธนาคารในประเทศอยปตโบราณ โดยประชาชนนาววมาฝากและไดรบหลกฐานการฝากไว โดยทววเปนสอกลางในการแลกเปลยนไปดวย กจกรรมเกยวกบการเกบรกษาทรพยสนและการใหกยมเชนน มการประกอบธรกจดวยเชนกนในแควนบาบโลน (Babylone) ในอารามแดงแหงอรก (Uruk) ซงมอายประมาณ 3,400 ป ถง 3,200 ปกอนครสตศกราช โดยทอารามมทดนกวางขวาง นกบวชจงใหเชาทดนนนเพอทาการเกษตร นอกจากนอารามยงมสนทรพยจานวนมากซงมผนามาถวายอทศแกเทพเจา นกบวชจงนาออกหาผลประโยชนอกดวย ตอมาจงมการใหกยมเมลดพชธญญาหาร ใหยม ปศสตว โดยมการคดคาตอบแทน เมอกจการธนาคารเจรญขนมาก พอคาสามารถฝากสนทรพยไว

32 อางแลว เชงอรรถท 26, น.74. 33 อรณ นรนทรกล ณ อยธยา, การบรหารธนาคารพาณชย, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพ

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2558), น.5. 34 กฤษฎา สงขมณ, การเงนและการธนาคาร, (กรงเทพมหานคร : เรองแสงการพมพ, 2550), น.258.

26

กบอารามและรบแผนดนเผา จารกรายการทฝากไวเปนหลกฐาน เพอนาไปขอเบกจายสนทรพยทฝากไวนกบสาขาของอารามได หลงจากนนแลวกมพวกฆราวาสมทดนและฐานะด ดาเนนธรกจธนาคารเชนกน กจการธนาคารของแควนบาบโลนเลกไป เนองจากสงครามและอาณาจกรแตกแยกกน ตอมาประมาณ 400 ปกอนครสตศกราช มธนาคารเกดขนในกรงเอเธนสและโรม ซงเปนเมองทมความเจรญและร ารวยมากในขณะนน กจการธนาคารยงคงเรมจากอารามเชนกน โดยมนกบวชชายหญงเปนผดาเนนการ การรบฝากเงนและของมคาสวนใหญ กเพอความปลอดภยจากความไมสงบในเมอง หรอจากภยสงคราม มการรบแลกเงน การใหก การออกตวเงนตามจานวนเงนทฝากไว ตวเงนพวกนสามารถนาไปชาระหนหรอจายเงนในเมองอนได การทมกฎหมายบางอยางควบคมจงทาใหธรกจธนาคารดาเนนไปไดดวยด จงมผประกอบธรกจธนาคารเพมขนทงทเปนเอกชนและผปกครองรฐ จนมธนาคารตงอยทกมณฑล จนเมออาณาจกรโรมสลายตวลง ภาวการณคาเสอมลงกจการธนาคารเสอมลงตามไปดวย35

ในสมยกลาง อนเปนระยะเวลาระหวางครสตศตวรรษท 4 จนถง 14 นน เมออานาจการปกครองของอาณาจกรโรมนลมสลาย ทวปยโรปจงแตกแยกเปนแควนตางๆ อยางมากมายและเกดการรบเพมขน บรรดาผมอานาจและทดนตางกสรางปอมปราสาทและสะสมกาลงทหารรวมทงอศวนขนทวไป สภาพทกลาวนไมเอออานวยตอการคาและการธนาคาร จนกระทงเกดสงคราม ครเสดขน การสงทหารและอศวนไปรบ ทาใหบรรดาเจาผครองแควนตองการเงนเพอเปนคาใชจายในการสะสมกาลงอาวธ และเพอใชในสงคราม การใหกยมจงเกดขน นอกจากนบรรดาทหารทไปรบและถกจบกตองสงเงนไปเปนคาไถตวกด การสงทรพยสนทยดไดในสงครามกลบประเทศกด ทาใหเกดมการใชบรการธนาคารมากขน กจการธนาคารจงฟนตว หลงจากยคนแลวกมการสงเงนและของมคาไปยงครสตจกรแหงโรมมากขน ทาใหธรกจการธนาคารของเอกชนในอตาลเจรญขน ธนาคารทมชอเสยงไดแก ธนาคารแหงเวนส (Bank of Venice) ซงต งขนประมาณ ค.ศ. 1157 รบจดการหนใหรฐบาลทกจากประชาชน ธนาคารแหงนจงไมมการใชเชคหรอออกตวสญญาใชเงน แตใชรายการทบนทกในบญชโอนเงน จนใน ค.ศ. 1587 จงไดรบฝากเงน36

นอกจากน กมธนาคารแหงบาเซโลนา ตงขนใน ค.ศ. 1400 ธนาคารแหงเจนว ตงขนใน ค.ศ. 1407 ธนาคารแหงอมสเตอรดมตงขนใน ค.ศ. 1609 ธนาคารเหลาน มสวนชวยเหลอพอคาในกจการคาทาใหเมองตางๆ ไดกลายเปนศนยกลางการคา ในสมยนนธนาคารพวกนรบฝากเงนเหรยญทาการโอนเงนระหวางบญชของธนาคาร หรอทเจาของบญชออกคาสงจายเงนจากบญช เปนตน

35 พรภทร ฝอยทอง, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบธนาคารพาณชยอเลกทรอนกส,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553), น.6-7. 36 เพงอาง, น.7.

27

กจการธนาคารพาณชยในประเทศองกฤษนน ดเหมอนพวกยวทเขาไปอยในประเทศองกฤษ ในยคพระเจาวลเลยมผพชตเปนผดาเนนธรกจใหกยม โดยมทดน เพชร พลอย ของมคาเปนประกน แตคดดอกเบยสงมาก เมอกษตรยและพวกขนนางตดหนมากเขาจงขบไลพวกยวออกไป หลงจากน นชางทองชาวฟลอเรนซ เวนส และเยนว ไดเขามาดาเนนธรกจธนาคารแทนในครสตศตวรรษท 14 รวมทงทาอาชพชางทองและตงโรงรบจานาดวย โดยประกอบอาชพอยทถนนลอมบาด บรเวณนจงกลายเปนศนยกลางทางการเงนการธนาคารในเวลาตอมา37

ในครสตศตวรรษท 17 ชาวลอมบาดทาธรกจเกยวกบทองและของมคาอนๆ มทเกบเงนทองทแขงแรงมนคง จงดาเนนธรกจรบฝากเงนทอง ของมคา และออกใบรบให เ รยกวา “Goldsmith’s Note” ใบรบฝากนสามารถโอนกนได ดวยการสลกหลงและสงมอบ ตอมาจงไดกลายเปนบตรธนาคาร (Bank Note) ทใชชาระหนได พวกชางทองมประสบการณจากการดาเนนงานวา เงนทองทนามาฝากนนกเพอความปลอดภยจงไมคอยมคนถอนคน จงตางพากนเกบบางสวนไว สาหรบผทตองการจะถอนไปแลวนาบางสวนออกใหกและเรยกเกบดอกเบย โดยเปนธรกจทดมาก พวกนายชางทองกเลกอาชพเปนชาง หนมาประกอบอาชพเปนนายธนาคารแทน ตอมาเมอมการปฏวตอตสาหกรรมในครสตศตวรรษท 18 ระบบธนาคารของประเทศองกฤษจงมการพฒนาวธการดาเนนงานและบรการดานการเงนอยางมากมายในยคนน ในตนครสตศตวรรษท 19 ธรกจธนาคารไดเรมนาเอาวธการดาเนนงานบางอยางเขามาดาเนนงาน จนถอไดวาเปนกาเนดของเทคนคการธนาคารทสมบรณในเวลาตอมา ไดแกการรบฝากเงนประเภทตางๆ การใชเชคสงจายเงน การออกตวแลกเงนทโอนกรรมสทธได การออกบตรธนาคารทเรยกกนวาแบงค หรอธนบตรในปจจบน การรบซอตวเงนทางการคา เปนตน ดวยเครองมอในการดาเนนธรกจดงกลาวประกอบเขากบระบบเศรษฐกจแบบเปด หรอเศรษฐกจแบบทนนยมซงทาใหธนาคารมอสระในการดาเนนงานไดอยางเตมทในกรอบของกฎหมายและระเบยบประเพณของนายธนาคารทดทพงปฏบต จงทาใหธนาคารเขามามฐานะเปนตวกลางและเปนแหลงเงนทนระยะสนทสาคญ การพฒนาเทคนคการธนาคารของประเทศองกฤษซงไดผลด มระเบยบการปฏบตและการควบคมกไดกลายเปนแบบฉบบของการดาเนนงานธนาคารพาณชยในปจจบน38 2.6.2 ประวตความเปนมาของธนาคารพาณชยในประเทศไทย

วว ฒนาการของธนาคารพาณชยในประเทศไทย เรมขนเมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวเปดประตการคากบตางประเทศในป พ .ศ. 2398 โดย Sir John Bowring ชาวองกฤษในขณะนนเปน Governor ของฮองกง ไดเขยนจดหมายมาขอเปดการคาตดตอกนระหวาง

37 เพงอาง, น.8. 38 เพงอาง, น.8-9.

28

ประเทศองกฤษกบประเทศไทย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวมพระราชสาสนตอบ ตกลง ในสมยนนไทยจงเรมมการคาขายกบตางประเทศขน

ธนาคารฮองกงและเซยงไฮ (Hongkong and Shanghai Banking Corporation) ซงมสานกงานอยในฮองกงเรมมองเหนชองทางทจะขยายตลาด จงแตงตงใหพอคาชาวเยอรมนเจาของบรษท Pickpenpack Thies and Co ทอยในประเทศไทยทาหนาทเปนตวแทนขนตนกอน หลงจากน นอก 23 ป ธนาคารฮองกงและเซยงไฮไดด าเนนการขอจดต งสานกงานของธนาคารในกรงเทพมหานคร เมอว นท 5 พฤศจกายน พ.ศ. 2431 ในรปของธนาคารสาขาของธนาคารตางประเทศ มนาย J.R.M. Smith ทาหนาทเปนเอเยนต นายสมธเรมตดตอกบรฐบาล โดยดาเนนการขอใหกรมสรรพากรยอมรบบตรของธนาคารในการชาระภาษ การออกบตรของธนาคารในขณะนนเปนเรองทไมเคยมมากอนในประเทศไทย ธนาคารฮองกงและเซยงไฮเปนแหงแรกทออกบตรในประเทศไทย นายสมธไดพยายามใหสถาบนตางๆยอมรบบตรของตน จนกระทงไดรบความสาเรจในปลายเดอน ธนวาคม พ.ศ. 2431 คอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวในขณะน นไดมพระ บรมราชานญาตใหกรมสรรพากร และกรมศลกากรรบบตรทออกโดยธนาคารฮองกงและเซยงไฮได อยางไรกตามในระยะนนบตรของธนาคารไมสามารถใชชาระแกพอคาได จดมงหมายของธนาคารในระยะแรกเพอบรการดานการเงน (financial service) การคาตางประเทศ เนองจากขณะนนไมมธนาคารคแขงขน ธนาคารฮองกงและเซยงไฮจงประกอบธรกจธนาคารเกอบทงหมดแตเพยงผเดยว ลกคาเงนฝากของธนาคารในระยะแรกเรมเมอป พ.ศ. 2433 มบญชของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และพระเจาลกเธอ และลกยาเธอ รวมทงหมด 14 บญช ในจานวนบญชทงหมด 355 บญช

หลงจากมการจดตงธนาคารสาขาของธนาคารฮองกงและเซยงไฮ ในป พ.ศ. 2431 แลว ไดมการจดตงธนาคารในลกษณะเดยวกนอก 2 แหง คอ ธนาคารชาเตอร (The Chartered Bank Ltd.,) ขององกฤษ ในป พ.ศ. 2437 และธนาคารแหงอนโดจน (Banque de L’ Indochine Ltd.,) ของฝรงเศส ในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2440 กลาวไดวาในระยะเรมตนของการธนาคารพาณชยในประเทศไทย ธรกจการธนาคารพาณชยอยภายใตการประกอบการของธนาคารตางชาต

ธนาคารพาณชยของคนไทย เรมเมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงประสงคทจะปรบปรงการคาและการเศรษฐกจของประเทศไทยใหรดหนาทดเทยมนานาประเทศ จงทรงดารจดตงธนาคารของคนไทยขนเมอวนท 4 ตลาคม พ.ศ. 2447 แตเพอใหคนไทยเกดความนยมใน “แบงค” อนเปนของใหม จงใหเรยกธนาคารททรงจดตงขนวา “บคคลภย” (Book Club) เปนการชวคราวกอน เมอวนท 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2449 ไดรบพระบรมราชานญาตพเศษ (Royal Charter) โดยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ใหจดทะเบยน “บคคลภย” เปนบรษท “แบงคสยามกมมาจลทนจากด” (Siam Commercial Bank Company Limited) มทนเรมแรก 3,000

29

หน มลคาหนละ1,000 บาท ในทสดไดเปลยนชอเปน “ธนาคารไทยพาณชยจากด” เมอวนท 27 มกราคม พ.ศ. 2482

ในระหวางจดตงธนาคารไทยพาณชย ไดมการเปดธนาคารของคนไทยอก 3 แหง คอ ธนาคารหวงหลจน จดตงเมอ พ.ศ. 2476 ธนาคารแหงเอเชย จดตงเมอ พ.ศ. 2482 และธนาคารนครหลวง จดตงในป พ.ศ. 2484

ระยะหลงจากนนเปนการพฒนาระบบการธนาคารในประเทศไทย มคอมประโดร (Compradore) เกดขน ทาหนาทเปนผดาเนนการเงนกแกบรษท หางราน พอคา และประชาชน สมยนนธนาคารพาณชยของตางประเทศ โดยเฉพาะชาวยโรปไมมความเขาใจภาษาไทย และไมมความรถงสถานการณการคาในทองถนทธนาคารพาณชยตงอย จงจาเปนตองจางนกธรกจทกวางขวาง โดยเฉพาะชาวจนเพอใหมาเปนคอมประโดรของธนาคาร คอมประโดรจะตองนาเงนมาฝากไวกบธนาคารกอนหนงทมากพอสมควร เพอสามารถค าประกนเงนกใหแกผมาขอกเงนธนาคารได โดยคาแนะนาของคอมประโดร จะไดรบคาตอบแทน 2 ฝาย คอ ไดเงนเดอนจากธนาคาร (ปจจบนไดเปนเปอรเซนตตอปรมาณสนเชอ และเลกใชไปมากแลวยงคงมเฉพาะบางธนาคารเทานน) และไดคานายหนาจากลกคาทตนแนะนามากเงน

หลงสงครามโลกครงทสอง ธนาคารตางประเทศในประเทศไทยถกรฐบาลไทยรบเปนเหตใหคนไทยเปดกจการธนาคารเพมขนอก 5 แหง คอ ธนาคารมณฑล ในป พ.ศ. 2485 ธนาคารกรงเทพพาณชย กบธนาคารกรงเทพ ในป พ.ศ. 2488 โดยถอโอกาสจางคนทเคยดาเนนกจการกบชนตางชาตมาดาเนนการแทน จากความรความชานาญทางดานการบรหารของบคคลดงกลาวทาใหธนาคารทจดตงขนใหมดาเนนไปไดดวยด39 2.7 การเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย

ขอมลสวนบคคลของลกคาสถาบนการเงนถอเปนขอมลสวนบคคลประเภทหนงทมความสาคญตอการทาธรกรรมของสถาบนการเงน ทงน เนองจากขอมลสวนบคคลดงกลาวสามารถพสจนลกษณะของผทเปนลกคาของสถาบนการเงนในแตละรายได อกท งยงทาใหทราบถงพฤตกรรมในการเขารบบรการจากสถาบนการเงนตางๆ ซงแตเดมกอนทจะมการใหความสาคญใน

39 อางแลว เชงอรรถท 33, น.8-10.

30

การใหความคมครองขอมลสวนบคคลนน สถาบนการเงนจะมนโยบายในการเกบรกษาขอมลลกคาไวเปนความลบ และประพฤตปฏบตตอกนเรอยมาจนกลายเปนจารตประเพณ40 2.7.1 การเกบรวบรวมขอมลจากผขอใชบรการ

วธการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลของผขอใชบรการของธนาคารพาณชยมหลายชองทาง โดยธนาคารพาณชยจะจดทาแบบฟอรมการสมครใชบรการทงทเปนกระดาษ การสมครใชบรการทางโทรศพท และการสมครใชบรการทางเวบไซตธนาคารจดทาขน โดยกรณทผขอใชบรการสมครขอใชบรการโดยการกรอกขอมลในแบบฟอรมทเปนกระดาษนน ผขอใชบรการอาจกรอกและสงทางไปรษณยหรอกรอก ณ ททาการของธนาคารกได

ในกรณทกรอกใบสมครใชบรการหรอคารองขอใชบรการ ณ ททาการของธนาคารผใชบรการจะตองลงลายมอชอไวเปนหลกฐานตอหนาพนกงานธนาคาร แตในกรณทสมครใชบรการทางไปรษณยนน (จะมไดตอเมอผใชบรการไดเคยสมครใชบรการอนกบธนาคารมากอนแลว ธนาคารจงจะนาลายมอชอมาเปรยบเทยบความถกตองได) ผใชบร การจะตองลงลายมอชอใน ใบสมครใชบรการหรอคารองขอใชบรการเชนกน โดยธนาคารสามารถตรวจสอบความถกตองของลายมอชอของผใชบรการไดจากตวอยางลายมอชอทผใชบรการไดใหไวในการสมครใชบรการอนๆกอนหนาการสมครใชบรการน เชนเดยวกบการสมครใชบรการทางโทรศพทหรอเวบไซตของธนาคาร ผใชบรการจะตองเคยสมครใชบรการอนๆ กบธนาคารและไดใหขอมลสวนบคคลกบธนาคารมากอน และธนาคารจะใชขอมลสวนบคคลของผใชบรการมาต งเปนคาถามเพอใหผใชบรการตอบขอมลสวนบคคลของตนใหถกตองตามขอมลทเคยใหไวกบธนาคาร เพอยนยนวาตนไดเคยใหขอมลสวนบคคลกบธนาคารในการใชบรการอนไวแลวจรง เชน คาถามเกยวกบชอ นามสกล วนเดอนปเกด เลขทประจาตวประชาชน เลขทบญชเงนฝาก เลขทบตรเครดต รหสเอทเอม เปนตน โดยในกรณทผใชบรการสมครใชบรการโดยทางโทรศพท ธนาคารจะทาการบนทกการสนทนาไวเปนหลกฐานในการขอใชบรการ41

สวนกรณการสมครขอใชบรการทางเวบไซต ธนาคารจะทาการบนทกขอมลทผใชบรการกรอกไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส ทงนไมวาผใชบรการจะสมครใชบรการ

40 กลโมไนย พทกษโชตไชย, “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลของลกคา

สถาบนการเงน,” สบคนเมอวนท 17 กนยายน 2560, จาก http://mis.krirk.ac.th/librarytext/LAW/2556/กลโมไนย/บทความ_กลโมไนย_2556.pdf

41 ปยะพร วงศเบยสจจ, “การเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชยกบมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย , 2552), น.111.

31

ดวยวธการใด ธนาคารจะนาขอมลทผใชบรการใหไวกบธนาคารมาปอนลงในคอมพวเตอรเพอทาเปนขอมลอเลกทรอนกสและจดเกบไวในฐานขอมลของธนาคาร

โดยขอเทจจรงทเกดขนในปจจบนธนาคารสวนใหญจะเกบขอมลผใชบรการไวในรปแบบขอมลเอกสารและขอมลอเลกทรอนกส โดยขอมลในรปแบบเอกสารนนหากไมมการตดตอจากผใชบรการเปนเวลา 10 ป ธนาคารจะจดใหมการทาลายขอมลทง ทงนมใชเพราะขอมลดงกลาวหมดประโยชนกบธนาคาร แตเนองมาจากเหตทธนาคารไมมพนทเพยงพอในการเกบเอกสารประกอบกบธนาคารมขอมลดงกลาวอยในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสซงไมเปลองพนททตองใชในการเกบขอมลและสะดวกในการเรยกใชอยแลว จงเหนวาไมมความจาเปนทจะตองเกบเอกสารเกาๆอกตอไป ธนาคารจงยงคงมการครอบครองขอมลสวนบคคลของผใชบรการตงแตอดตจนถงปจจบนอยเปนจานวนมากและสะสมเรอยมาจนเปนองคกรทเปนคลงขอมลสวนบคคลขนาดใหญองคกรหนง42

ซงทงนคาขอใชบรการตางๆของธนาคาร ไดแก บรการรบฝากเงน บรการสนเชอ การใหบรการบตรเครดต และแบบฟอรมการใหบรการของบรษทในเครอของธนาคารทธนาคารทาการเปนตวแทน นายหนา หรอผตดตอกบลกคาเพอกอใหเกดนตสมพนธ โดยธนาคารจะเปนผดาเนนการเสนอขายบรการและเกบรวบรวมขอมลของลกคาเพอนาสงตอไปยงบรษทในเครอของธนาคาร ไดแก บรษทประกนชวต บรษทบรหารกองทน เปนตน เมอธนาคารเปนผเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลตางๆ เพอใชในการใหบรการ ธนาคารจะครอบครองขอมลสวนบคคลทมความออนไหวตงแตระดบตาจนถงระดบสง

สาหรบขอมลทเปนเอกสารธนาคารจะไดจดเกบไวทสาขาของธนาคารเพอใชเปนหลกฐานอางอง และจะมการบนทกขอมลเดยวกนไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสและจดเกบไวในระบบงานกลางของธนาคารทเชอมโยงโดยเครอขายภายในของธนาคาร ทาใหสามารถเรยกดขอมลของผใชบรการไดทกสาขาของธนาคาร43 2.7.2 การใชขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย

เมอธนาคารพาณชยไดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจากผขอใชบรการเรยบรอยแลวและปรากฏขอมลสวนบคคลในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสอยในฐานขอมลของธนาคารซงมเครอขายการใหบรการอยทวประเทศไทย พนกงานธนาคารในสาขาของธนาคารแตละแหงสามารถเรยกดขอมลของลกคาได โดยการพมพชอ นามสกล หรอหมายเลขประจาตวประชาชน หรอหมายเลขบญชเงนฝาก หรอเลขทะเบยนผถอหนวยลงทน หรอเลขทสญญาสนเชอ เปนตน

42 เพงอาง, น.112. 43 เพงอาง, น.125.

32

การเรยกใชหรอเขาถงขอมลสวนบคคลของลกคาจงมความสะดวก แตในขณะเดยวกนกเปนการเพมความเสยงทจะมการใชหรอการเปดเผยขอมลสวนบคคลของลกคาไดโดยงายเชนกน

วตถประสงคหลกของการเกบขอมลสวนบคคลของธนาคาร คอการนาขอมลไปใชในการตดตอกบลกคาและนาไปใชพจารณาในการอนมตการใหบรการ วาจะใหบรการตามคาขอของผ ขอใชบรการหรอไม และจะใหบรการภายใตเงอนไขใด ตวอยางเชน

กรณการฝากเงน ธนาคารจะพจารณาจากระยะเวลาการฝากเงน จานวน เงนทฝาก ประเภทการฝาก เพอกาหนดอตราดอกเบยทเหมาะสม

กรณการขอสนเชอ ธนาคารจะพจารณาจากรายไดและแหลงทมาของรายไดของผใชบรการและคสมรส หลกทรพยทเปนหลกประกน รายการทรพยสน เอกสารการเดนบญช ภาระชาระหนในปจจบน (เชน หนทมกบสถาบนการเงนอน จานวนบตรทศกษาอย ทรพยสนตดภาระ) เพอพจารณาความเสยงและกาหนดวงเงนสนเชอ ระยะเวลาและจานวนเงนการผอนชาระดอกเบย และเงอนไขการชาระอนๆ

กรณขอใชบตรเครดต ธนาคารจะตองพจารณาจากรายไดและแหลงทมาของรายไดของผใชบรการและคสมรส วธการรบรายได รายจายประจาเดอน ภาระการผอนชาระทอยอาศย ภาระคาเชาทอยอาศย บตรเครดตทใชอยในปจจบน เพอพจารณาความเสยงและกาหนดวงเงนบตรเครดตหลกและบตรเครดตเสรม

ในกรณทธนาคารพาณชยกระทาการเปนตวแทน นายหนา หรอผตดตอใหกบบรษทในเครอของธนาคาร เมอธนาคารไดรบขอมลจะจดสงขอมลสวนบคคลของผขอใชบรการใหกบบรษทในเครอทเปนเจาของผลตภณฑหรอบรการนนเปนผพจารณาอนมตการใหบรการ ทงนหากธนาคารตรวจสอบขอมลทรบจากผขอใชบรการแลวพบวาเปนลกคารายเดยวกบลกคาของธนาคารแตมขอมลทไมตรงกน ธนาคารจะแจงไปยงลกคาเพอตรวจสอบความถกตองของขอมลและบนทกการแกไขเพมเตมลงในระบบการเกบขอมลของธนาคารเพอใหมขอมลครบถวนสมบรณและเปนปจจบนมากขน

นอกจากการใชขอมลสวนบคคลเพอพจารณาใหบรการกบลกคาแลว ธนาคารพาณชยยงใชขอมลสวนบคคลเพอประโยชนในการตดตอกบลกคา และในการระบตวตนของลกคาในกรณทไมสามารถพบหนาลกคาเพอตรวจสอบจากบตรประชาชนได โดยเฉพาะอยางการตดตอทางโทรศพท ทางอนเตอรเนต หรอวธการอนทไมสามารถพบหนาลกคาไดในขณะนน ธนาคารจะสอบถามขอมลสวนบคคลเพอยนยนวาเปนลกคาตวจรง โดยสอบถามจากวนเดอนปเกด หมายเลขประจาตวประชาชน หมายเลขโทรศพท จานวนเงนทโอนครงลาสด วงเงนสนเชอ กาหนดวนชาระหน หรอในกรณการใชบรการทางอนเตอรเนตจะตองมการกรอก User ID และ Password เปนตน

33

เพออานวยความสะดวกใหกบลกคาในการทาธรกรรมกบธนาคารโดยไมตองเดนทางมายงธนาคาร สาหรบการทาธรกรรมทางโทรศพทหรอทางอนเตอรเนต เชน การโอนเงน การชาระคาสนคาและบรการ การขอเพมวงเงนฉกเฉน เปนตน นอกจากนขอมลสวนบคคลยงเปนประโยชนในการดาเนนคดฟองรองตอศาลอกดวย

ปจจบนเพอความสะดวกรวดเรวในการปฏบตงาน ธนาคารมกจะเกบขอมลสวนบคคลของลกคาในรปแบบขอมลอเลกทรอนกสไวในระบบเครอขายของธนาคาร ซงทาใหการเรยกใชขอมลสวนบคคลของลกคาทาไดโดยงาย เพยงพมพชอ นามสกล เลขทบญชเงนฝาก หรอหมายเลขบตรเครดตของลกคากสามารถเรยกดขอมลสวนบคคลของลกคาไดเกอบทงหมด44 2.7.3 การเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชย

โดยปกตการประกอบกจการธนาคารพาณชย ธนาคารไมมหนาทในการเปดเผยขอมลสวนบคคลตอบคคลภายนอก องคกรเอกชน หรอองคกรของรฐ เวนแตเปนกรณทเจาของขอมลใหความยนยอม หรอเปนการเปดเผยใหแกเจาหนาทของรฐรองขอเพอปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย การสบสวนการสอบสวนหรอการฟองคด หรอเปนการเปดเผยตอศาลและเจาหนาทของรฐหรอหนวยงานของรฐทมอานาจตามกฎหมายทจะขอขอมลสวนบคคล หรอเปนการเปดเผยตามกฎหมายทบญญตไวเปนการเฉพาะ เชน พระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พ .ศ. 2545 เปนตน

แตโดยขอเทจจรงแลวธนาคารพาณชยมการเปดเผยขอมลสวนบคคลหรอแลกเปลยนขอมลสวนบคคลของลกคาของธนาคารกบลกคาของบรษทในเครอของธนาคารพาณชยอยเปนประจา ดวยเหตผลหลายประการ เชน เพอหาลกคารายใหมๆใหกบธนาคารพาณชยและบรษทในเครอของธนาคารไปดวยพรอมๆกน ซงโดยทางปฏบตธนาคารมกจะใหสาขาของธนาคารเปนตวแทนในการตดตอกบลกคาและจาหนายผลตภณฑหรอบรการของบรษทในเครอไปยงลกคา ตวอยางเชน เมอลกคาไปตดตอกบสาขาธนาคารเพอเปดบญชหรอขอใชบรการใดๆ พนกงานธนาคารมกจะสอบถามวาลกคามประกนชวตหรอไม มประกนอบตเหตหรอไม ลกคาสนใจลงทนในกองทนรวมหรอไม พรอมทงเสนอขายผลตภณฑหรอบรการของบรษทในเครอของธนาคารและบรการไปพรอมๆกน เชน การเชญชวนใหทาประกนอบตเหต ประกนชวต ซอหนวยลงทน เปนตน นอกจากนในบางกรณธนาคารพาณชยยงจดรายการสงเสรมการขายผลตภณฑและบรการของตนพวงกบบรการของบรษทในเครอไปดวย ตวอยางเชน การใหฝากเงนเปนประจาทกเดอน เดอนละไมนอยกวา 2,000 บาท และจะไดรบการคมครองอบตเหตในวงเงนจานวน 50,000 บาท หรอการฝากประจาพรอมกบซอหนวยลงทนจะไดรบดอกเบยเงนฝากในอตราสงกวาปกต เปนตน ซงการ

44 เพงอาง, น.125-127.

34

ใหบรการของบรษทในเครอและธนาคารพรอมๆกน ธนาคารและบรษทในเครอยอม ตองครอบครองขอมลสวนบคคลของลกคารายเดยวกนอยางแนนอน แตตอมาเมอลกคาเลกใชบรการกบบรษทในเครอและเลอกใชบรการธนาคารเพยงอยางเดยวหรอในทางกลบกน ธนาคารและบรษทในเครอกยงคงมการแลกเปลยนขอมลระหวางกนเสมอ เพอทาใหขอมลของทงสองฝายเปนปจจบนและครบถวนสมบรณมากทสด และทาการเสนอขายผลตภณฑหรอบรการในชองทางอนตอไปเรอยๆ เชน การสงจดหมาย ขอความทางโทรศพท การพดคยทางโทรศพท หรอไปรษณยอเลกทรอนกส เปนตน45

45 เพงอาง, น.128-129.

บทท 3 มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลของกฎหมาย

ระหวางประเทศ ตางประเทศและประเทศไทย

ในบทนจะท าการศกษาถงมาตรการในการคมครองขอมลสวนบคคลทงกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายของตางประเทศ ซงหลกการในการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศตางๆ และตามแนวทางขององคการระหวางประเทศนนมความแตกตางในสาระส าคญพอสมควร และตางกมวตถประสงคเพอคมครองขอมลสวนบคคลเชนเดยวกน รวมถงศกษารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. รวมทงกฎหมายทเกยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทยตามล าดบดงตอไปน 3.1 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศ

หลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลของสหภาพยโรป (EU) และขอตกลงรฐสภายโรปและองคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (OECD)

ในป ค.ศ. 1980 องคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (The organization for economic cooperation and development) ไดออก Guidelines governing the protection of privacy and transporter data flows of personal data ซงเปนหลกการขนพนฐานในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทอยในรปอเลกทรอนกสทหลายประเทศตางยอมรบ โดยมสาระส าคญคอขอมลสวนบคคลตองไดรบความคมครองทเหมาะสมในทกขนตอน ตงแตการเกบรวบรวม การใช การเกบรกษา และการเปดเผย

ตอมาในป ค.ศ. 1995 สหภาพยโรปไดออกหลกเกณฑทส าคญ “Directive 95/46/EC on the protection of Individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data” เพอผลกดนใหกฎหมายในหมประเทศสมาชกมความสอดคลองกน ในการใหการประกนทดพอตอการคมครองขอมลสวนบคคลของพลเมองของสหภาพยโรป โดยปราศจากขอจ ากดทเกดจากความแตกตางกนของกฎหมาย กฎเกณฑทางสงคมและวฒนธรรมโดยใหเปนไปตามทก าหนดไวใน Directive ภายในป ค.ศ. 1998 และตอมาในป ค.ศ. 2002 สหภาพยโรปไดออกหลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลเพมเตมคอ “Directive 2002/58/EU concerning the

36

processing of personal data and protection of privacy in the electronic communication sector (Directive on privacy and electronic communication)” โดยก าหนดรายละเอยดใหผใหบรการเกยวกบการตดตอสอสารทางอเลกทรอนกสตองมมาตรการใหความคมครองขอมลสวนบคคล เชน จดใหมาตรการรกษาความปลอดภยและความลบของขอมลทสง หรอการลบขอมลจราจรเมอหมดความจ าเปน46

Directive 95/46/EC มวตถประสงคเพอก าหนดแนวทางในการบญญตกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล กเพอใหประเทศสมาชกของยโรปมแนวทางในการบญญตกฎหมายใหสอดคลองกน โดยค านงถงการคมครองสทธขนพนฐานและเสรภาพของบคคล (Fundamental rights and free of natural persons) โดยเฉพาะอยางยงความเปนสวนตวของบคคล (Right to Privacy) โดยมขอบเขตของกฎหมายใชกบการประมวลผลขอมลสวนบคคลทงหมดหรอแตบางสวนโดยอตโนมต หรอโดยวธการอนใด โดยขอมลสวนบคคลนนเปนสวนหนงของระบบการจดเกบขอมล แตไมใชบงคบกบการประมวลผลขอมลทเกยวกบความสงบเรยบรอย (Public Security) ความมนคงของรฐ (State Security) การบงคบตามกฎหมายอาญา และการประมวลผลโดยบคคลธรรมดาในเรองสวนตว หรอเรองภายในครอบครว47

ประชาชนทกคนในสหภาพยโรป ทกหนวยงานราชการ และในทกบรษทหางรานและองคกรธรกจเอกชนทกแหงตองสามารถใหความมนใจไดวาไดมการน ากฎเกณฑการคมครองไปปฏบตจรงในมาตรฐานเดยวกนทวทงสหภาพยโรป โดยมวตถประสงคหลก 2 ประการ คอ เพอใหประเทศสมาชกของสหภาพยโรป มแนวทางการบญญตกฎหมายคมครองขอมลทสอดคลองกน และเพอใหมมาตรฐานในการปฏบตในการสงขอมลสวนบคคลภายในประเทศสมาชก

ขอบงคบฉบบนไดเรยกรองใหมการบญญตกฎหมายคมครองขอมลในแตละประเทศ เพอใหการคมครองประชาชนมากขน ส าหรบการคมครองขอมลสวนบคคลในสวนทเกยวกบภาคเอกชน โดยเฉพาะในบรษทเอกชนทประกอบธรกจการคา ตองยดหลกการทเปนสาระส าคญดงน

1. การรกษาคณภาพขอมล 2. มาตรการของการประมวลผลขอมลทชอบดวยกฎหมาย 3. ขอก าหนดในการประมวลผลขอมลชนดพเศษ เชน ขอมลสวนตวโดยเฉพาะ

(Sensitive Data) 4. สทธในการไดรบแจงการเกบขอมลตางๆ ของเจาของขอมล

46 อางแลว เชงอรรถท 10, น.48. 47 อางแลว เชงอรรถท 41, น.62-63.

37

5. สทธในการเขาถงขอมลของเจาของขอมล 6. สทธในการคดคานการประมวลผลของเจาของขอมล 7. การรกษาความปลอดภยในการประมวลผลขอมล 8. การสงผานขอมลสวนบคคลไปยงประเทศทสาม48 ขอก าหนดของ Directive 95/46/EC ไดนยามค าศพททส าคญ ดงน “ขอมลสวนบคคล (Personal data)” หมายถง ขอความทเกยวกบการระบตวบคคลไมวา

โดยทางตรงหรอทางออม เชน เลขประจ าตวประชาชน หรอขอมลเกยวกบลกษณะทางรางกาย จตใจ ฐานะ เอกลกษณทางวฒนธรรมและสงคม

“การประมวลผลขอมล (Processing)” หมายถง การด าเนนการหรอชดด าเนนการ ซงใชกบขอมลสวนบคคลไมวาจะท าขนโดยวธการอตโนมตหรอไม เชน การเกบรวบรวมการบนทก การจดเรยบเรยง การเกบรกษา การแกไขเพมเตม การน ากลบมา การหารอ การใช การเปดเผย โดยการสง การเผยแพร หรอวธการอนๆ ทท าใหเขาถงขอมลได การจดเกบ หรอการรวมขอมล การขดขวาง การลบ หรอการท าลาย

“ผควบคมขอมล (Controller)” หมายถง บคคลธรรมดา นตบคคล หนวยงานของรฐ องคกร หรอหนวยงานอนใด ไมวาจะเปนหนวยงานเดยวหรอวารวมกบหนวยงานอน ซงมหนาทก าหนดวตถประสงคและวธการในการประมวลผลขอมลสวนบคคล

“ผประมวลผลขอมล (Processor)” หมายถง บคคลธรรมดา นตบคคล หนวยงานของรฐ องคกร หรอหนวยงานอนใด ซงประมวลผลขอมลสวนบคคลในนามของผควบคมขอมล

“ความยนยอมของเจาของขอมล (The data subject’s consent)” หมายถง การแสดงเจตนาโดยเฉพาะของเจาของขอมลในการตกลงใหขอมลสวนบคคลของตนประมวลผลได49

EU Directive ของกลมสหภาพยโรปมการก าหนดขอบเขตของกฎหมายและการบงคบใชไวในบทบญญต Article 3 โดยใชบงคบกบการประมวลผลทงวธการอเลกทรอนกสอตโนมตและวธอนใดทมใชวธอเลกทรอนกสอตโนมต หากเปนไปเพอการท าระบบ Filing ทงน EU Directive ไมใชบงคบกบการประมวลผลขอมลสวนบคคลทไมอยภายใตกจกรรมของ Community การประมวลผลขอมลสวนบคคลของรฐสมาชกทเปนไปเพอการรกษาความมนคงและ

48 รายงานฉบบสมบรณ (Final Report) โครงการศกษาและพฒนาแนวทางการคมครองขอมลสวน

บคคลภายใตประชาคมอาเซยน โดยสถาบนวจยและใหค าปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร เสนอตอส านกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ

49 อางแลว เชงอรรถท 11, น.69-70.

38

การด าเนนการตามกฎหมายอาญา และการประมวลผลโดยบคคลธรรมดาทเปนไปเพอกจกรรมสวนตว

นอกจากนตาม Article 9 บญญตใหรฐสมาชกตองก าหนดขอยกเวนส าหรบกรณตาม Chapter IV โดยไมใชบงคบกบขอมลสวนบคคลทท าเพอวตถประสงคในการเขยนขาวเพยงเทาทจ าเปน ในการรกษาสมดลระหวางสทธความเปนสวนตวและหลกเกณฑเกยวกบเสรภาพในการแสดงออก (Freedom of expression)

ในการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจากเจาของขอมล ผควบคมขอมลตองขอความยนยอมจากเจาของขอมลกอนเกบรวบรวมขอมล (กฎหมายใชค าวา “ประมวลผล” ค าเดยวแตมการบญญตค านยามใหครอบคลมทกขนตอนตงแต เกบ ใช เปดเผย ลบ แกไข จดหมวดหม) และตองแจงแกเจาของขอมลวาขอมลไดถกเกบรวบรวม รวมถงรายละเอยดอนๆ เชน ลกษณะของผควบคมขอมลและตวแทนของผควบคมขอมล (The identity of the controller and of his representative)วตถประสงคของการประมวลผลขอมล เปนตน และในกรณทไมไดขอมลมาจากเจาของขอมล ผควบคมขอมลตองแจงแกเจาของขอมลในเวลาทไดด าเนนการใดๆกบขอมลนน หรอไดมการเปดเผยขอมลนนตอบคคลทสาม

Directive 95/46/EC ก าหนดใหผประมวลผลจะประมวลผลไดในกรณดงตอไปน 1) เจาของขอมลใหความยนยอมโดยชดแจง 2) การประมวลผลเปนการปฏบตตามสญญาทเจาของขอมลเปนคสญญา หรอเจาของ

ขอมลขอใหประมวลผลกอนมการเขาท าสญญา 3) การประมวลผลเปนหนาทตามกฎหมายของผควบคมขอมล 4) การประมวลผลเพอคมครองชวตของเจาของขอมล 5) การประมวลผลเปนการปฏบตหนาทเพอประโยชนสาธารณะ หรอการปฏบตตาม

หนาทของเจาหนาทผมอ านาจของผควบคมขอมล หรอของบคคลทสามทไดรบขอมลนน 6) การประมวลผลเปนไปตามวตถประสงคทชอบดวยกฎหมายซงปฏบตการโดย

ผควบคมขอมล หรอบคคลทสาม หรอคสญญาทไดรบขอมลนน เวนแตการประมวลเปนผลขดกบสทธขนพนฐานและเสรภาพของเจาของขอมล

ส าหรบในกรณทเปนขอมลสวนบคคลชนดพเศษหรอขอมลทมความออนไหว (Special categories of data) ไดแก ขอมลทเกยวกบเชอชาต เผาพนธ ความคดเหนทางการเมอง ศาสนา ความเชอในลทธ สมาชกของสมาคมการคาหรอสหภาพแรงงาน สขภาพ หรอพฤตกรรมทางเพศนนหามมใหมการประมวลผล เวนแตในกรณดงตอไปน

1) เจาของขอมลใหความยนยอมโดยชดแจง

39

2) การประมวลผลโดยมวตถประสงคเปนการปฏบตตามสทธหนาทของผควบคมขอมลตามกฎหมายแรงงาน

3) การประมวลผลเพอคมครองชวตของเจาของขอมลหรอบคคลอน ในกรณทเจาของขอมลไมสามารถใหความยนยอมได

4) การประมวลผลโดยชอบดวยกฎหมายและรบรองโดยมลนธ องคกร หรอหนวยงานทไมมงหวงผลก าไร โดยมจดประสงคในทางการเมอง ลทธ ศาสนา หรอสมาคมการคา หร อสหภาพแรงงาน และการประมวลผลดงกลาวตองเกยวของกบสมาชกของหนวยงาน หรอบคคลทมการตดตอกบหนวยงานนนเปนการปกตตามวตถประสงคของหนวยงาน และขอมลนนตองไมถกเปดเผยตอบคคลทสามโดยไมไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล

5) การประมวลผลขอมลทเจาของขอมลท าใหเปนสาธารณะโดยชดแจง หรอการประมวลผลเพอฟองรอง ด าเนนการ หรอแกตางคด

6) การประมวลผลโดยมว ตถประสงค เพอปองกนการใหยา การวนจฉยโรค การรกษาพยาบาล หรอการด าเนนงานของสถานพยาบาล หรอของแพทย ภายใตกฎหมายเกยวกบความลบทางวชาชพ

7) การประมวลผลขอมลทเกยวของกบการกระท าความผดทางอาญา ค าตดสน การกระท าผดทางอาญา หรอวธการเพอความปลอดภย กระท าไดภายใตการควบคมของเจาพนกงานผมอ านาจ และการประมวลผลขอมลทเกยวกบการลงโทษทางปกครอง หรอค าตดสนในคดแพง กระท าไดภายใตการควบคมของเจาพนกงานผมอ านาจ

8) การประมวลผลขอมลโดยมวตถประสงคในการเขยนขาว ศลปะ หรอการประพนธเฉพาะในกรณทไมขดแยงกบสทธความเปนสวนตวของเจาของขอมล

ในเรองความปลอดภยของขอมล Directive 95/46/EC ก าหนดหามบคคลใดท าการประมวลผลขอมลสวนบคคล เวนแตภายใตค าสงของผควบคมขอมล (instruction form the controller) หรอกฎหมายอนญาตใหประมวลผลไดเทานน และผควบคมขอมลและผประมวลผลขอมลมหนาทจะตองปฏบตดงตอไปน

1) ผควบคมขอมลตองใชเทคนคหรอวธการทเหมาะสมในการคมครองขอมลสวนบคคลจากการท าลาย (Destruction) สญหาย (Accidental loss) เปลยนแปลง (Alteration) การเปดเผยหรอการเขาถงโดยปราศจากอ านาจ (Unauthorized disclosure or access) โดยเฉพาะอยางยง การสงผานขอมลนอกเครอขาย (Transmission of data over a network) รวมทงการประมวลผลขอมลทผดกฎหมาย วธการคมครองทเหมาะสมนนพจารณาจากความเสยงทเกดจากการประมวลผลและชนดของขอมลทตองการคมครอง

40

2) ผควบคมขอมลตองเลอกผประมวลผลขอมลทมเทคนคหรอวธการรกษาความปลอดภยทเพยงพอและเหมาะสม

3) การประมวลผลของผประมวลผลขอมลตองกระท าโดยมสญญาผกพนผประมวลผลขอมลกบผควบคมขอมล และในสญญาตองก าหนดวาผประมวลผลตองกระท าภายในค าสงของ ผควบคมดแล และผประมวลผลขอมลมหนาทตามขอ 1

4) สญญาทเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลและวธการทตองปฏบตตามขอ 1 ตองท าเปนลายลกษณอกษร เพอประโยชนในการพสจนพยานหลกฐาน

นอกจากน การประมวลผลขอมลสวนบคคลจะตองเปนการประมวลผลขอมลทมคณภาพ โดยจะตองปฏบตการดงตอไปน

1) ขอมลสวนบคคลตองถกประมวลผลอยางเปนธรรมและชอบดวยกฎหมาย 2) ขอมลสวนบคคลตองถกจดเกบโดยมวตถประสงคทชดเจน แนนอน และชอบดวย

กฎหมาย นอกจากนจะตองไมมการประมวลผลขอมลทขดแยงกบวตถประสงคนน เวนแตการประมวลผลขอมลทมวตถประสงคทางประวตศาสตร สถต หรอวทยาศาสตร

3) ขอมลสวนบคคลตองมความเพยงพอ ไมมากเกนจ าเปน และตองสอดคลองกบวตถประสงคในการจดเกบ หรอประมวลผลขอมลนน

4) ขอมลสวนบคคลตองมความถกตอง และเกบเปนปจจบน (Kept up to data) ขอมลสวนบคคลทไมถกตองหรอไมครบถวนตามวตถประสงคของการจดเกบ หรอการประมวลผล ตองลบทงหรอแกไขใหถกตอง

5) ขอมลสวนบคคลทเกยวของกบลกษณะเฉพาะของเจาของขอมล ( Identification of data subject) ตองไมถกจดเกบไวนานเกนความจ าเปนตามวตถประสงคของการเกบ หรอการประมวลผล และประเทศสมาชกตองก าหนดมาตรการทเหมาะสมส าหรบขอมลทใชในดานประวตศาสตร สถต หรอวทยาศาสตรทตองเกบไวเปนเวลานาน

อยางไรกด การประมวลผลขอมลสวนบคคลตาม Directive 95/46/EC ไดรบการยกเวนในกรณทด าเนนการเพอว ตถประสงคดง ตอไปน ความมนคงของชาต การปองกนประเทศ ความปลอดภยของสาธารณะ การปองกน การสบสวนและสอบสวน การด าเนนคดอาญา จรรยาบรรณของวชาชพ ประโยชนทางดานเศรษฐกจของประเทศ รวมถงการเงน งบประมาณและภาษ องคกรทมหนาทดแลตรวจสอบตามทกฎหมายก าหนด การคมครองเจาของขอมล หรอสทธเสรภาพของบคคลอน

บทบญญตทเกยวกบการสงหรอโอนขอมลไปตางประเทศ มไดเปนบทบญญตทปรากฏอยใน OECD Guideline วาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล แตเปนบทบญญตทปรากฏใน EU

41

Directive ซงบญญตขนในป ค.ศ. 1995 ดงนนจงเปนทนาสงเกตวากฎหมายของประเทศทออกกอนป 1995 โดยทไมไดมการแกไขเพมเตมภายหลงจงไมมบทบญญตในเรองนปรากฏอยในกฎหมาย เชน กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศนวซแลนด ในขณะทกฎหมายทออกภายหลง ป 1995 แมจะมใชประเทศสมาชกสหภาพยโรปแตกไดบญญตหลกการดงกลาวไวดวย เชน กฎหมายคมครองความเปนอยสวนตวของเครอรฐออสเตรเลยหรอกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของฮองกง เปนตน

การสงผานขอมลสวนบคคลไปยงประเทศทสาม (ประเทศทไมไดเปนสมาชก European Union) ตาม Article 25 ของ EU Directive นน ไดก าหนดใหพจารณาถงระดบการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศทสามนนวาเพยงพอหรอไม โดยใหพจารณาถง

1) วธการสงผานขอมล (Data transfer operations or set of data transfer operation) 2) ลกษณะของขอมล (Nature of the data) 3) วตถประสงคและชวงเวลาของวธการประมวล (The purpose and duration of the

purposed processing operation or operation) 4) ประเทศผสงขอมลและประเทศปลายทางทขอมลสงไปถง (The country of origin

and country of final destination) 5) หลกกฎหมาย (The rule of law) ทใชบงคบในประเทศทสามนน 6) หลกวชาชพ (The professional rules) 7) มาตรการรกษาความปลอดภย (Security measures) ในประเทศนน โดย European Commission จะเปนผพจารณาวากฎหมายของประเทศใดทมระดบ

การคมครองทเหมาะสมอนจะท าใหการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปยงประเทศดงกลาวสามารถกระท าได โดยทผานมา European Commission ไดมการยอมรบกฎหมายของหลายประเทศวามระดบการคมครองทเหมาะสม อาท สหพนธรฐสวสเซอรแลนด สาธารณรฐฮงการ เครอรฐออสเตรเลย เขตปกครองพเศษฮองกง ประเทศนวซแลนด หรอกฎหมาย Personal information protection and electronic document ของประเทศแคนาดา เปนตน

เมอพจารณาแลววาประเทศทสามใดไมมมาตรการรกษาความปลอดภยทเพยงพอหามสงผานขอมลสวนบคคลไปยงประเทศนน เวนแตกรณดงตอไปน

1) เจาของขอมลใหความยนยอมโดยชดแจงในการสงผานขอมล 2) การสงผานขอมลกระท าเพอปฏบตตามสญญาระหวางเจาของขอมลและผควบคม

ขอมล หรอการปฏบตเพอเขาสสญญาตามค ารองขอของเจาของขอมล

42

3) การสงผานขอมลกระท าเพอปฏบตตามสญญาระหวางผควบคมขอมลและบคคล ทสาม เพอผลประโยชนของเจาของขอมล

4) การสงผานขอมลนนเพอประโยชนสาธารณะ หรอเพอการฟองรองด าเนนคด 5) การสงผานขอมลกระท าเพอคมครองชวตของเจาของขอมล 6) การสงผานขอมลกระท าเพอการบนทกเพอเปนขอมลแกสาธารณะ และเมอพจารณาในแงของสทธเจาของขอมลสวนบคคล Directive 95/46/EC

ไดก าหนดสทธของเจาของขอมลดงตอไปน 1) สทธในการเขาถงขอมลของเจาของขอมล เจาของขอมลมสทธไดรบการยนยนจากผควบคมขอมล วาขอมลทเกยวของกบเจาของ

ขอมลไดถกประมวลหรอไม และรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคในการประมวลผลประเภทของขอมล และผ รบขอมล เจาของขอมลม สทธเรยกรองใหผ ควบคมขอมลสงขอมลทไดม การประมวลผลแกเจาของขอมล และใหผควบคมขอมลแจงเหตผลของการประมวลผลขอมลอตโนมตแกเจาของขอมล ทงน โดยปราศจากขอจ ากดเรองเวลา (Constraint at reasonable intervals) การประวงเวลา และคาใชจายทมากเกนไป เจาของขอมลยงมสทธทจะแกไขขอมลใหถกตอง ลบขอมล หรอขดขวางการประมวลผลขอมลทไมไดปฏบตตามแนวทางน และผควบคมขอมลตองแจงแกบคคลทสามทไดรบขอมลถงการแกไขขอมล การลบ หรอการขดขวางการประมวลผลขอมลดงกลาวดวย

2) สทธของเจาของขอมลในการคดคาน เจาของขอมลมสทธคดคานการประมวลผลขอมลของตน ในกรณทกฎหมายบญญต

ใหสทธแกเจาของขอมลในการคดคาน รวมถงในกรณทผควบคมขอมลประมวลผลขอมลโดยมวตถประสงคเพอการตลาด (purposes of direct marketing) หรอกรณทมการเปดเผยขอมลโดยมวตถประสงคเพอการตลาด เจาของขอมลมสทธไดรบแจงกอนมการเปดเผยขอมลตอบคคลทสามและมสทธคดคานการเปดเผยขอมลนน

นอกจากน Directive 95/46/EC ยงก าหนดใหสทธแกบคคลทจะไมตองอยภายใต การตดสนใจใดๆทไดมาจากการประมวลผลขอมลอตโนมต โดยมจดมงหมายทจะประเมนลกษณะสวนบคคล (Intended to evaluate personal aspects) เชน การท างาน (Performance at work) ความนาเชอถอ (Creditworthiness) ความนาไววางใจ (Reliability) การกระท าอนๆ เปนตน เวนแตการตดสนทเปนไปเพอเขาท าหรอปฏบตการตามสญญา หรอเจาของขอมลรองขอเพอเขาท าหรอปฏบตการตามสญญา50

50 อางแลว เชงอรรถท 10, น.52-53.

43

ในกรณทมการลวงละเมดเกยวกบสทธสวนบคคล Directive 95/46/EC ไดวางแนวทางใหสภานตบญญตของแตละประเทศควรก าหนดใหมการเยยวยาโดยใชสทธทางศาล โดยอาจก าหนดไวในกฎหมายเฉพาะหรอกฎหมายทวไปกได

จากการศกษาหลกการส าคญของการคมครองขอมลสวนบคคลตามหลกการขององคกรระหวางประเทศระหวางสหภาพยโรปและขอตกลงรฐสภายโรป และองคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (OECD) นน สามารถสรปไดดงน

1) หลกการจดเกบอยางจ ากด ชอบดวยกฎหมายและเปนธรรม กลาวคอ ผทมหนาท ในการจดเกบและประมวลผลขอมลสวนบคคลจะตองกระท าอยางจ ากดเทาทจ าเปน ขอมลทจดเกบจะตองไดมาโดยวธการทชอบดวยกฎหมาย เปนธรรม และเหมาะสม โดยเจาของขอมลจะตองรบทราบและใหความยนยอม

2) หลกการจดเกบอยางมคณภาพ ถกตองและไดสดสวน กลาวคอ การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจะตองกระท าดวยความถกตองแมนย า โดยขอมลทจะจดเกบตองเปนขอมล ทถกตองสมบรณ มการปรบปรงขอมลใหตรงตามความเปนจรง และทนสมยอยตลอดเวลาทม การประมวลผลและใชขอมลนนๆ อกทงตองจดเกบใหสอดคลอง พอเพยงและไดสดสวนกบวตถประสงค นอกจากนจะตองจดเกบเทาทเกยวของ จ าเปน ไมเกนจรง และไมลวงล าหรอกาวกายกจการสวนตวของบคคลทเกยวของ

3) หลกการก าหนดวตถประสงคและระยะเวลาในการจดเกบ กลาวคอ จะตองมการก าหนดวตถประสงคในการจดเกบและเงอนไขของการใช กอนทจะมการจดเกบขอมลนนๆ ตองแจงวตถประสงคใหเจาของขอมลไดทราบกอนท าการรวบรวมขอมล การใชขอมลสวนบคคลในภายหลงสามารถกระท าไดเพอใหส าเรจตามวตถประสงค หรอเพอการอนทไมขดหรอแยง กบวตถประสงค ในกรณเชนนจะตองระบวตถประสงคการใชทเปลยนแปลงไปนนทกคราว สวนระยะเวลาการจดเกบและใชขอมลสวนบคคลสามารถกระท าไดภายในระยะเวลาพอสมควรและเทาทจ าเปน แตจะตองไมเกนกวาระยะเวลาเพอใหบรรลตามวตถประสงคทระบไว

4) หลกการใชขอมลอยางจ ากด กลาวคอ จะตองใชขอมลสวนบคคลภายในกรอบวตถประสงคทไดระบไว โดยไมมการเปดเผย เขาถง ใหแพรหลาย หรอใชเพอการอน นอกเหนอ จากวตถประสงคทระบและไดแจงใหเจาของขอมลทราบกอนหนานน เวนแต

(1) ไดรบอนญาตจากบคคลผเปนเจาของขอมล หรอ (2) อาศยอ านาจตามกฎหมายเพอประโยชนในการปองกนรกษาความมนคงของชาต

ความสงบเรยบรอยของสงคม ประโยชนสาธารณะ เพอรกษากฎหมายหรอเพอประโยชนมหาชนอนๆ

44

นอกจากน บคคลใดจะน าขอมลสวนบคคลของบคคลอนไปเปดเผยโดยเจาของขอมลไมยนยอมไมได หากเจาของขอมลไมอนญาตใหเปดเผย ไมวาการเปดเผยนนจะท าใหเจาของขอมลเสยหายหรอไมกตาม ถอเปนการละเมดสทธในความเปนอยสวนตวทงสน แมเจาของขอมลจะไดอนญาตแลวกยงคงมสทธขอใหเลกการเผยแพรขอมลสวนบคคลไดทกเมอ

5) หลกการรกษาความปลอดภย กลาวคอ ผจ ดเกบ ครอบครองหรอควบคมขอมล สวนบคคลจะตองจดใหมมาตรการรกษาความปลอดภยในการจดเกบขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ เพอมใหขอมลสวนบคคลเสยงตอการเขาถง การสญหายหรอเสยหายโดยเหตสดวสย การท าลายโดยบคคลอน โดยธรรมชาตหรอโดยไวรสคอมพวเตอร การใช การแกไขเปลยนแปลงหรอการเปดเผยโดยปราศจากอ านาจ และในกรณทตองใหบนทกขอมลสวนบคคลแกบคคลอน ตองด าเนนการปองกนมใหบคคลอนนนไดใชขอมลสวนบคคลโดยปราศจากอ านาจ

6) หลกเปดเผยโปรงใส กลาวคอ จะตองมการประกาศนโยบายในการประมวลผลขอมลสวนบคคล เพอใหบคคลทเกยวของทราบถงกระบวนการจดเกบ รวบรวม น าไปใช นอกจากน จะตองมการแสดงใหเหนถงความมอยและประเภทของขอมลสวนบคคล วตถประสงคของการใชขอมลสวนบคคล ตลอดจนชอ สถานทจดตง และรายละเอยดของผทท าหนาทเกบรกษาขอมล ผควบคมขอมล หรอผประมวลผลขอมล ใหเจาของขอมลทราบ

7) หลกการมสวนรวมของเจาของขอมล กลาวคอ การเกบรวบรวมของขอมลสวนบคคลตองสอดคลองกบสทธของเจาของขอมลสวนบคคล และจะตองมสวนรวมในการจดเกบขอมลนนๆ โดยเจาของขอมลจะมสทธดงตอไปน (เปนการรบรองสทธของบคคลธรรมดาผเปนเจาของขอมล)

(1) ตองไดรบการแจงหรอค ายนยนจากผเกบรกษาขอมลหรอผควบคมขอมลวาไดท าการจดเกบ ประมวลผลใช หรอสง โอนขอมลสวนบคคลของตนหรอไม

(2) หากมการจดเกบขอมลสวนบคคลของตน จะตองไดรบตดตอจากผจดเกบขอมลภายในระยะเวลาทเหมาะสม โดยปราศจากคาธรรมเนยม แตหากมการเกบคาธรรมเนยมจะตอง ไมสงเกนไป และโดยวธการทเหมาะสม นอกจากน การจดเกบจะตองอยในรปแบบทสามารถเขาถงไดงาย

8) หลกการไมเลอกปฏบต กลาวคอ การจดเกบหรอรวบรวมขอมลสวนบคคลจะตอง ไมท าใหเกดการเลอกปฏบตตอบคคลทแตกตางกน เชน ขอมลทเกยวกบเชอชาต เผาพนธ สผว พฤตกรรมทางเพศ ความคดเหนทางการเมอง หรอความเชออนใด รวมถงความเปนสมาชกสหภาพการคา เปนตน ขอมลดงกลาวทกลาวมาเปนขอมลสวนบคคลประเภททเรยกวา “Sensitive Data (ขอมลสวนบคคลทมผลกระทบตอความรสก ขอมลสวนบคคลทตองใหความส าคญเปนพเศษ

45

ขอมลละเอยดออน)” ดงนน จงอาจกลาวไดวาเปนหลกการทหามมใหจดเกบขอมลสวนบคคลประเภททกระทบตอความรสก

9) หลกขอจ ากดในการสงหรอโอนขอมลสวนบคคล กลาวคอ หลกการนก าหนดหาม มใหมการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปยงประเทศซงมไดมบทบญญตในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลในระดบทเทาเทยมกนในสาระส าคญ เวนแต ไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลหรอจ าเปนเพอช าระหนตามความผกพนทเปนผลของสญญา หรอท าเพอประโยชนของบคคลซงไมสามารถใหความยนยอมได

10) หลกความรบผดชอบ กลาวคอ ผ จดเกบขอมล ผ ครอบครองขอมล หรอ ผประมวลผลขอมลจะตองมความรบผดชอบในการปฏบตตามหลกการหรอมาตรการตางๆ ขางตนใหครบถวนทกประการอยางเครงครด หากมการฝาฝนหรอละเลยแลวมผลใหเกดความเสยหาย แกขอมลสวนบคคล ผจ ดเกบขอมล ผครอบครองขอมล หรอผประมวลผลขอมลจะตองรบผด ทงทางแพงและทางอาญา นอกจากน ยงจะตองรบผดชอบคาใชจายทเกดขนเพอกระท าการแกไขขอมลใหถกตอง ลบหรอท าลายขอมลสวนบคคล รวมทงเยยวยาความเสยหายแลวแตกรณ

แมหลกการ OECD จะเปนหลกการทประเทศสวนใหญยอมรบและน าไปบญญตเปนกฎหมายภายในประเทศของตนกตาม แตการปรบใชหลกการตางๆเหลานนกบขอเทจจรงทเกดขน กมความแตกตางกน และตองอาศยหลกการและเหตผลพนฐานอนๆมาประกอบการตดสนใจเสมอ เพราะกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลมใชเปนแตเพยงการก าหนดหลกเกณฑกลาง เพอใหทกคนปฏบตเทานน การปรบใชยงคงตองชงน าหนกประโยชนไดเสยระหวางบคคลทกฝาย ทเกยวของอยางเหมาะสม ไมใหเกดกรณทเขมงวดเกนไป หรอหละหลวมจนไมสามารถคมครองสทธของประชาชนได51 3.2 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลในตางประเทศ

โดยผวจยไดท าการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลทงในกลมประเทศระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) และกลมประเทศระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) โดยมรายละเอยดดงน 3.2.1 การคมครองขอมลสวนบคคลของกลมประเทศระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)

51 อางแลว เชงอรรถท 41, น.69-71.

46

3.2.1.1 การคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศองกฤษ ประเทศองกฤษเปนประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System)

เดมประเทศองกฤษไมมกฎหมายทใหความคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ ตอมาเมอประเทศมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศมากยงขน ท าใหการจดเกบขอมล ประมวลผล เรยกใชขอมลโดยระบบอเลกทรอนกสสามารถกระท าไดสะดวกรวดเรวและการเขาถงแหลงขอมลตางๆสามารถกระท าได จนยากทจะปองกนเปนความลบได สงผลใหเกดปญหาการลวงละเมดสทธสวนบคคลเกยวกบขอมลสวนบคคลมากขน จงท าใหประเทศองกฤษเรมพฒนากฎหมายและมความพยายามทจะใหความคมครองแกสทธสวนบคคลมากขน โดยในป ค.ศ. 1970 รฐบาลองกฤษไดจดตงคณะกรรมการขนชดหนงเรยกวา “Younger Committee” เพอศกษาวามความจ าเปนทจะตองตรากฎหมายขนคมครองการลวงละเมดสทธสวนบคคลของประชาชนทเกดจากการกระท าของผอนหรอหนวยงานในภาคเอกชนหรอไม ซงผลการศกษาปรากฏวาไมมความจ าเปนทจะตองตรากฎหมายดงกลาว

ในขณะทประเทศตางๆในยโรปไดมการบญญตกฎหมายใหความคมครองการเกบและการใชขอมลขาวสารโดยเฉพาะอยางยงประชาคมเศรษฐกจยโรป (European Economic Community)เดม หรอสหภาพยโรป (EU) ในปจจบนไดรวมกนจดท าอนสญญาฉบบหนงขน มชอวา “Convention for the Protection of Individual with Regard to Automatic Processing of Personal Data” ซงประเทศองกฤษกเปนสมาชกและไดใหสตยาบนตออนสญญาดงกลาวเมอวนท 14พฤษภาคม ค.ศ. 1981 และเพออนวตการใหเปนไปตามอนสญญาดงกลาว ประเทศองกฤษจงไดตรากฎหมายเพอคมครองสทธสวนบคคลอนเกยวกบขอมลขาวสารขน คอพระราชบญญตวาดวยการคมครองขอมลขาวสาร ค.ศ. 1984 (Data Protection Act 1984)

เมอไดประกาศใช Data Protection Act 1984 แลว มผลท าใหการเกบสารสนเทศทกประเภททเกยวกบบคคล (Personal Data) โดยระบบคอมพวเตอร จะตองด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายฉบบน กลาวคอกฎหมายฉบบนใชบงคบกบการจดเกบขอมลสวนบคคลโดยระบบคอมพวเตอรทงในภาครฐและเอกชน โดยขอมลขาวสารนนตองเปนขอมลขาวสารทเกยวกบบคคลธรรมดา ซงสามารถพสจนหรอบงชถงบคคลหนงๆไดโดยตวขอมลขาวสารนนเอง หรอโดยการตรวจสอบดวยขอมลขาวสารอนๆ ทอยในความครอบครองของ “ผใชขอมล” (Data User) และเปนขอมลขาวสารทถกจดเกบไวในประเทศองกฤษ กลาวคอกฎหมายฉบบนไมใชบงคบกบผเกบและ ใชขอมลขาวสารหรอบคคลผซงปฏบตการในส านกงานคอมพวเตอรทมการเกบ การใชและ การใหบรการดานขอมลขาวสารทอยนอกประเทศองกฤษ รวมทงไมใชบงคบตอขอมลขาวสาร

47

ทกระบวนการขาวสารนนๆ ถกจดท าขนนอกประเทศองกฤษ เวนแตขอมลขาวสารนนใชหรอ มงหมายทจะใชภายในประเทศองกฤษ52

ตอมาประเทศองกฤษไดออกพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล ค .ศ. 1998 (Data Protection Act 1998) เพออนวตการใหเปนไปตาม The European Data Protection Directive (95/46/EU) หรอ EU Directive (95/46/EU) โดยมผลบงคบใชในครงแรกเมอวนท 16 กรกฎาคม 1998 และไดมการปรบปรงจนเปนฉบบสมบรณ (Fully) ซงมผลบงคบใชตงแต 1 มนาคม 2000 กฎหมายฉบบนมความละเอยดและสลบซบซอนกวา Data Protection Act 1984 โดยกฎหมายฉบบนมผลใชบงคบกบขอมลทถกประมวลผลดวยมอซงถกจดเกบไวในแฟมขอมลและประมวลผล โดยวธการอตโนมตดวย รวมทงมการก าหนดเงอนไขหรอบรรทดฐานขนต าของการประมวลผลขอมลทจะถอวาเปนการประมวลผลขอมลทชอบดวยกฎหมาย นอกจากนกฎหมายฉบบนยงก าหนดใหมขอมลสวนบคคลประเภทขอมลทกระทบตอความรสก (Sensitive Data) ซงมผลท าให ผควบคมดแลขอมลไมสามารถประมวลผลขอมลประเภทนได เวนแตจะไดมการปฏบตตามเงอนไขหรอขอยกเวนทก าหนดไวโดยเฉพาะ ทงยงไดก าหนดหามมใหสงขอมลสวนบคคลไปยงประเทศ ทอยนอกสมาชกของ European Economic Area-EEA อกดวย เวนแตจะเปนไปตามเงอนไข ทก าหนดไว

1) นยามค าศพททส าคญใน Data Protection Act 1998 (1) “ขอมล (Data)” หมายถง ขอมลซงถกประมวลผล (Processed) โดยเครองมอ ท

ท างานโดยอตโนมต เพอตอบสนองค าสงทปอนเขาไปเพอวตถประสงคนนหรอขอมลซงถกบนทกไวโดยมเจตนาทจะน าไปประมวลผลโดยเครองมอทท างานโดยอตโนมต เชน ขอมลทบนทกไวในกระดาษทเตรยมไวเพอน าไปประมวลผลโดยคอมพวเตอร หรอขอมลซงถกบนทกไวเปนสวนหนงของ Relevant filing system (ระบบจดเกบขอมลทเกยวของ) หรอมเจตนาทจะน าไปบนทกไวเปนสวนหนงของ Relevant filing system หรอขอมลซงเปนสวนหนงของ accessible record ตามมาตรา 6853

52 วระพงษ บงไกร, “การเปดเผยขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543), น.53-55.

53 Data Protection Act 1998, Section 1(1). “data” means information which. (a) is being processed by means of equipment operating automatically in response to instructions

given for that purpose, (b) is recorded with the intention that it should be processed by means of such equipment, (c) is recorded as part of a relevant filing system or with the intention that it should form part of

a relevant filing system,

48

(2) “ขอมลสวนบคคล (Personal Data)” หมายถง ขอมลทเกยวของกบบคคลทยง มชวตอยซงสามารถบงชตวบคคลไดจากขอมลนนเองและขอมลอนๆ ทอยในความครอบครองของผ ควบคมดแลขอมล (Data Controller) หรออาจอยในความครอบครองของผควบคมดแลขอมล ในอนาคต ทงน รวมถงขอมลเกยวกบการแสดงความคดเหนเกยวกบตวบคคลธรรมดาและแสดงเจตนาของผควบคมดแลขอมลหรอบคคลอนทเกยวกบบคคลธรรมดานนดวย54

จากค านยามดงกลาวจะเหนไดวา Personal Data หมายถง ขอมลสวนบคคลของบคคลทยงมชวตอยเทานน หากเปนขอมลสวนบคคลของผทเสยชวตแลวหรอเปนขอมลของ นตบคคลจะไมไดรบการคมครองตาม Data Protection Act 1998 อยางไรกตาม หากขอมลนตบคคลมขอมลทเกยวกบบคคลธรรมดา เชน ชอและทอยของลกจางรวมอยดวย ขอมลเหลานนกถอเปนขอมลสวนบคคลซงไดรบการคมครองตาม Data Protection Act 1998

(3) “ระบบจดเกบขอมลทเกยวของกน (Relevant filing system)” หมายถง กลมของขอมลเกยวกบบคคลธรรมดาซงแมจะไมไดถกประมวลผลโดยเครองอตโนมต แตกลมของขอมลนนไดมการจดวางโครงสรางไวโดยอางองถงตวบคคลหรอเฉพาะอยางทเกยวกบบคคลหนงได55

ลกษณะส าคญของ relevant filing system คอ เปนกลมของขอมลทมการจดวางโครงสรางในลกษณะพรอมทจะเขาถงขอมลได โดยอางองถงตวบคคลหรอเกณฑ ทเกยวกบ ตวบคคล เชน แฟมขอมลของลกจางหรอพนกงานแตละคนทถกจดเกบไวโดยเรยงตามล าดบตวอกษร ในลกษณะทท าใหผใชขอมลสามารถคนหาขอมลของลกจางหรอพนกงานแตละคนได

(d) does not fall within paragraph (a), (b) or (c) but forms part of an accessible record as defined by section 68; or (e) is recorded information held by a public authority and does not fall within any of paragraphs (a) to (d).

54 Data Protection Act 1998, Section 1(1). “personal data” means data which relate to a living individual who can be identified

(a) from those data, or (b) from those data and other information which is in the possession of, or is likely to come into

the possession of, the data controller, and includes any expression of opinion about the individual and any indication of intentions of the data controller or any other person in respect of the individual.

55 Data Protection Act 1998, Section 1(1). “relevant filing system” means any set of information relating to individuals to the extent that, although the information is not processed by means of equipment operating automatically in response to instructions given for that purpose, the set is structured, either by reference to individuals or by reference to criteria relating to individuals, in such a way that specific information relating to a particular individual is readily accessible.

49

โดยงายเชนเดยวกบการจดเกบขอมลไวในระบบขอมลคอมพวเตอร สวนขอมลสวนบคคลทบนทกไวในกระดาษแผนเดยวโดยไมไดมการจดวางโครงสรางการเกบขอมลเปนหมวดหม จะถอเปนสวนหนงของ relevant filing system

(4) “บนทกสขภาพ (Accessible record)” หมายถง ขอมลทบงบอกถงสขภาพทางกายหรอสขภาพทางจตหรอภาวะของบคคลธรรมดา ขอมลเกยวกบการศกษาหรอขอมลสาธารณะทสามารถเขาถง

(5) “ขอมลทกระทบตอความรสก (Sensitive personal data)” หมายถง ขอมลสวนบคคลซงประกอบดวยขอมลเกยวกบเชอชาตหรอเผาพนธ ความคดเหนทางการเมอง ความเชอทางศาสนาหรอความเชออนๆทมลกษณะเดยวกน การเปนสมาชกของสมาคมหรอสหภาพแรงงานสขภาพทางกายและจตใจ พฤตกรรมทางเพศ การกระท าผดหรอการถกกลาวหาวากระท าผดกฎหมาย การด าเนนคดหรอการถกด าเนนคด การจ าหนายคด หรอการถกลงโทษตามค าพพากษาของศาลของเจาของขอมล56

(6) “ผควบคมดแลขอมล (Data Controller)” หมายถง บคคลซงเปนผตดสน(อาจเปนการตดสนใจโดยล าพงหรออาจตดสนใจรวมกบบคคลอนกได) วาจะด าเนนการประมวลผลขอมลเพอว ตถประสงคใดและในลกษณะใด อาจเปนบคคลธรรมดาหรอเปนนตบคคลกได เชน หางหนสวน บรษทจ ากด สมาคม มลนธ หรออาจเปนหนวยงานของรฐกได57

56 Data Protection Act 1998, Section 2. “Sensitive personal data” means personal data consisting

of information as to (a) the racial or ethnic origin of the data subject, (b) his political opinions, (c) his religious beliefs or other beliefs of a similar nature, (d) whether he is a member of a trade union (within the meaning of the Trade Union and Labour

Relations (Consolidation) Act 1992), (e) his physical or mental health or condition, (f) his sexual life, (g) the commission or alleged commission by him of any offence, or (h) any proceedings for any offence committed or have been committed by him, the disposal of

such proceedings or the sentence of any court in such proceedings. 57 Data Protection Act 1998. Section 1 (1). “data controller” means, subject to subsection (4), a

person who (either alone or jointly or in common with other persons) determines the purposes for which and the manner in which any personal data are, or are to be, processed.

50

(7) “ผประมวลผลขอมล (Data Processor)” หมายถง บคคลทประมวลผลขอมล ในนามของผควบคมดแลขอมลนอกเหนอจากลกจางหรอพนกงานของผควบคมดแลขอมล58

(8) “การประมวลผล (Processing)” หมายถง การไดรบการบนทก การครอบครองขอมล หรอการด าเนนการปฏบตการอยางหนงหรอหลายอยางเกยวกบขอมล ซงรวมถงการเกบรวบรวม การดดแปลง การแกไขขอมล การก การพจารณา การใชขอมล การเปดเผยขอมลโดย การสงผานทางสอ การเผยแพร การจดวาง การประกอบ การกดกนยบย ง การลบ หรอการท าลายขอมล59

2) ขอบเขตของการใชพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล (Data Protection Act 1998)

(1) ก าหนดไมใหบคคลผปฏบตงานอยในส านกงานคอมพวเตอรหรอตวแทนของบคคลดงกลาวเปดเผยขอมลอนเกยวกบบคคลโดยปราศจากอ านาจ ถาบคคลใดฝาฝนโดยเจตนาหรอไมน าพาถงผลทจะเกดขน ถอวากระท าผดตามพระราชบญญตน

(2) ก าหนดสทธของบคคลผถกระบในขอมลนนๆ เชน สทธทจะไดทราบวาตนถกระบอยในขอมลนนๆหรอไม ถามการระบ ระบวาอยางไร สทธทจะเขาสขอมลอนเกยวกบตน สทธในการแกไขหรอลบลางขอมลทผดพลาด สทธทจะอนญาตหรอไมอนญาตใหมการเปดเผยขอมล สทธในการด าเนนการเรยกรองคาเสยหาย ในกรณทบคคลธรรมดานนไดรบความเสยหายจากการทผ ควบคมดแลขอมลปฏบตฝาฝน Data Protection Act 1998 เปนตน

(3) ก าหนดหลกการคมครองขอมลสวนบคคลไว 8 ขอ โดย Data Protection Act 1998 มาตรา 4 ไดก าหนดวา หลกการคมครองขอมลสวนบคคลทอางถงพระราชบญญตฉบบน คอ

58 Data Protection Act 1998. Section 1 (1). “data processor”, in relation to personal data, means

any person (other than an employee of the data controller) who processes the data on behalf of the data controller.

59 Data Protection Act 1998. Section 1 (1). “processing”, in relation to information or data, means obtaining, recording or holding the information or data or carrying out any operation or set of operation on the information or data, including

(a) organization, adaptation or alteration of the information or data, (b) retrieval, consultation or use of the information or data, (c) disclosure of the information or data by transmission, dissemination or otherwise making

available, or (d) alignment, combination, blocking, erasure or destruction of the information or data.

51

หลกการทก าหนดไวในตารางทหนงสวนทหนงแนบทายพระราชบญญต60 ซงมสาระส าคญคอ การก าหนดใหผควบคมดแลขอมลตองปฏบตตามหลกการดงกลาว เวนแตผควบคมดแลขอมล จะสามารถอางสทธจากขอยกเวนของหลกตางๆนนได อนเปนการบงคบใหผควบคมดแลขอมลตองปฏบตตามหลกการตางๆน ไมวาผควบคมดแลขอมลนนจะมหนาทตามกฎหมายทจะตองจดแจงขอมลหรอไมกตาม และเปนการบงคบใชกบขอมลสวนบคคลท งหมดทถกประมวลผลโดย ผควบคมดแลขอมลดงกลาว ไดแก

1) หลกประการท 1 (The First principle) คอขอมลสวนบคคลจะตองถกประมวลผลอยางเปนธรรมและถกตองตามกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงจะถกประมวลผลไมได เวนแตเปนไปตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด

2) หลกประการท 2 (The Second principle) คอจะท าการจดเกบขอมลสวนบคคลไวเพยงเทาทระบไวในวตถประสงค และจะตองเปนวตถประสงคอนชอบดวยกฎหมายเทานน ทงจะตองไมมการประมวลผลทไมสอดคลองกบวตถประสงคดงกลาว

ในการน ผควบคมดแลขอมลจะตองแจงใหเจาของขอมลและ Commissioner ไดรถงวตถประสงคของการจดเกบ โดยการระบวตถประสงคไวในเอกสารดงตอไปน

ก. หนงสอบอกกลาวทผควบคมดแลขอมลแจงไปยงเจาของขอมลหรอ ข. ทะเบยนการจดแจงขอมลของผควบคมดแลขอมลทใหไวตอ Commissioner 3) หลกประการท 3 (The Third principle) คอขอมลสวนบคคลจะตองเพยงพอเกยวของ

และไมมากเกนไปกวาวตถประสงคของการประมวลผลนน กลาวคอ ผควบคมดแลขอมลจะจดเกบขอมลสวนบคคลเกนกวาความจ าเปนตามทระบไวในวตถประสงคของการจดเกบมได ดงนนเพอใหการประมวลผลขอมลเปนไปอยางถกตองและสอดคลองกบหลกการ ผควบคมดแลขอมลสวนบคคลควรจะทบทวนแบบฟอรมการกรอกขอมลเพอจดเกบขอมล เพอใหมนใจวาขอมลสวน

60 Data Protection Act 1998. Section 4. The data protection principles. (1) References in this Act to the (1) References in this Act to the data protection principles are

to the principles set out in Part I of Schedule 1. (2) Those principles are to be interpreted in accordance with Part II of Schedule 1. (3) Schedule 2 (which applies to all personal data) and Schedule 3 (which applies only to

sensitive personal data) set out conditions applying for the purposes of the first principle; and Schedule 4 sets out cases in which the eighth principle does not apply.

(4) Subject to section 27 (1), it shall be the duty of a data controller to comply with the data protection principles in relation to all personal data with respect to which he is the data controller.

52

บคคลทจะท าการจดเกบมเพยงพอเกยวของ และไมเกนกวาวตถประสงคทก าหนดไว เชน แบบฟอรมการสมครงาน แบบฟอรมส าหรบเกบรายละเอยดลกคา

4) หลกประการท 4 (The Fourth principle) คอการจดเกบขอมลสวนบคคลจะตองท าใหถกตองเทยงตรงและทนสมยอยเสมอ หลกการขอนเปนหลกการทก าหนดถงหนาทของผ ควบคมดแลขอมล กลาวคอก าหนดใหผควบคมดแลขอมลมหนาทโดยตรงในการท าใหขอมลสวนบคคลซงตนไดท าการประมวลผลไวใหมความเทยงตรงและทนสมยอยเสมอ

5) หลกการท 5 (The Fifth principle) คอการเกบขอมลสวนบคคลไมว าเพอวตถประสงคใดๆ จะตองไมจดเกบไวนานเกนกวาความจ าเปนเพอวตถประสงคนน การจดเกบขอมลสวนบคคลไวนานเกนกวาความจ าเปนตามวตถประสงคของการประมวลผลขอมลนนๆ ถอเปนการปฏบตฝาฝนหลกการในขอนอกทงใน Data Protection Act 1998 เองกไมไดก าหนดรายละเอยดหรอหลกเกณฑเกยวกบหลกการนไว นอกจากนแนวทางในการบงคบใชกฎหมายของ Commissioner ในเรองนกมอยอยางจ ากด ดงนนจงยงไมชดเจนวาระยะเวลานานเทาใดจงจะถอวาเปนระยะเวลานานเกนความจ าเปน

ดงนน การทจะปฏบตตามหลกการนไดจะตองพจารณาขอเทจจรงเปนกรณๆไป โดยผ ควบคมดแลขอมลจะตองตรวจสอบขอมลสวนบคคลทถกประมวลผลทงหมดและวตถประสงคของการประมวลผลนนและท าการพจารณาวาขอมลสวนบคคลแตละขอมลตองจดเกบเอาไวเพอวตถประสงคทก าหนดไวเปนเวลานานเทาใด โดยอาจก าหนดนโยบายในการเกบรกษาขอมลโดยการก าหนดระยะเวลาในการเกบขอมลแตละประเภทไวและหากผควบคมดแลขอมลตองการเกบขอมลสวนบคคลไวเปนระยะเวลานาน กควรมเอกสารบงบอกถงเหตผลของการเกบขอมลนนๆไวในชวงระยะเวลานนดวย

นอกจากน ผควบคมดแลขอมลซงมขอผกพนทจะตองท าลายขอมลตองจ าไว วากระบวนการท าลายตวมนเองจะมคาเทากบเปนการประมวลผล ดงนนผควบคมดแลขอมลจะตองด าเนนการตามหลกการขออนๆดวย

อนง ตามหลกทวไปขอมลสวนบคคลควรถกท าลายเมอไมมความตองการขอมลนนอก แตในบางกรณอาจมการก าหนดใหมการเกบขอมลสวนบคคลนนไดนานกวาในกรณปกตได โดยการอาศยอ านาจตามกฎหมายวาดวยการตอตานการกอการราย (Anti-terrorism Crime and Security Act 2001)

6) หลกประการท 6 (The Sixth principle) คอจะตองท าการประมวลผลขอมลสวนบคคลใหสอดคลองกบสทธของเจาของขอมลตามทก าหนดไวใน Data Protection Act 1998

53

Schedule 1 ของ Data Protection Act 1998 วางหลกไววา หากผประมวลผลขอมลกระท าการดงตอไปน ใหถอวาเปนการกระท าทฝาฝนหลกการคมครองขอมลประการทหก

ก. ละเมดสทธในการเขาถงขอมลตามทก าหนดไวใน Section 7 ข. ไมปฏบตตามค ารองขอทสมเหตสมผลของเจาของขอมลทใหยตการประมวลผล

ขอมลตามทก าหนดไวใน Section 10 หรอไมปฏบตตามค ารองนนภายใน 21 วน นบแตวนไดรบค ารองขอ

ค. ไมปฏบตตามค ารองขอใหยตการประมวลผลขอมลเพอท าการตลาดแบบตรงตามทก าหนดไวใน Section 11

ง. ปฏบตฝาฝน Section 13 โดยไมปฏบตตามค ารองขอเกยวกบการตดสนใจ โดยอาศยการประมวลผลของเครองมอทท างานโดยอตโนมต หรอการไมแจงใหเจาของขอมลทราบถงการตดสนใจตามค ารองนน หรอการไมตอบกลบไปยงเจาของขอมลภายใน 21 วนนบแตวนทไดรบค ารองนน

จ. ปฏบตฝาฝน Section 12 a (สทธเฉพาะกาล (transition rights)) โดยไมปฏบตตามค าบอกกลาว (notice) ของ commissioner ทชอบดวยกฎหมาย

7) หลกประการท 7 (The Seventh principle) คอตองจดใหมมาตรการทางเทคนคและการจดการทเหมาะสมในการปองกนและการจดการกบการประมวลผลขอมลสวนบคคล โดยไมไดรบอนญาตหรอไมชอบดวยกฎหมาย และเพอปองกนการสญหายหรอการท าลายหรอ ท าใหเสยหายตอขอมลสวนบคคล

หลกการขอนมรากฐานมาจาก EU Directive (95/46/EC) มวตถประสงคเพอให ผ ควบคมดแลขอมลเกดความระมดระวงในการประมวลผลขอมล และเปนการก าหนดมาตรการเพอใหเจาของขอมลเกดความมนใจวาขอมลสวนบคคลของตนจะไดรบการดแลอยางเหมาะสม

แมจะมรากฐานมาจากทเดยวกน แตกมความแตกตางบางประการ นนคอ EU Directive (95/46/EC) ก าหนดใหผดแลควบคมขอมลตองก าหนดใหมมาตรการในการรกษาความปลอดภยในระดบทเหมาะสมกบความเสยงทอาจเกดขนจากการประมวลผลและจากลกษณะของขอมลนนเอง แตหลกประการท 7 นจะเนนในเรองการก าหนดใหมมาตรการเพอปองกนไมใหเกดความเสยหายแกเจาของขอมลทอาจจะไดรบผลเสยหายจากการฝาฝนบทบญญตในเรองการรกษาความปลอดภย

8) หลกประการท 8 (eighth principle) คอขอมลสวนบคคลจะตองไมถกสงออกไปยงประเทศหรอดนแดนทอยนอกเขต European Economic Area (EEA) เวนแตประเทศหรอดนแดนนนรบรองวามระดบการคมครองสทธและเสรภาพของเจาของขอมลทเพยงพอส าหรบการประมวลผลขอมลสวนบคคล

54

การท Data Protection Act 1998 ก าหนดหามมใหมการสงหรอโอนขอมลออกไปยงประเทศทมใชสมาชกของ European Economic Area (EEA) กเพอใหความคมครอง แกเจาของขอมล เนองจากหากประเทศนอกกลม EEA ไมมกฎหมายทใหความคมครองเกยวกบขอมลสวนบคคล หรอมกฎหมายเชนวานแตไมไดมระดบมาตรฐานเดยวกบ EU Directive (95/46/EC) กไมถกผกพนใหตองมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลตามหลกการทก าหนดใน EU Directive (95/46/EC)

แตเพอใหเกดความคลองตวทางการคา Data Protection Act 1998 จงไดก าหนดใหหลกประการท 8 นมขอยกเวนดงน

ก. กรณทไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล ข. การสงออกขอมลมความจ าเปน - เพอด าเนนการตามสญญาซงเจาของขอมลเปนคสญญา หรอ - เพอการด าเนนการตามความประสงคของเจาของขอมล โดยมความมงหมายเพอเขาท า

สญญา ค. การสงออกขอมลมความจ าเปนเพอประโยชนในการลงนามหรอสรปสญญาระหวาง

ผควบคมดแลขอมลกบบคคลทไมใชเจาของขอมลแตเปนผเขาท าสญญาโดยไดรบการรองขอจากเจาของขอมลหรอประโยชนของเจาของขอมล

ง. การสงออกขอมลมความจ าเปนเพอประโยชนส าคญของสาธารณะ จ. การสงออกขอมล - มความจ าเปนเพอวตถประสงคของหรอทเกยวของกบการด าเนนกระบวนการทาง

กฎหมาย - มความจ าเปนเพอการไดรบความเหนทางกฎหมาย - มความจ าเปนเพอการกอ ใช และสงวนไวซงสทธตามกฎหมาย ฉ. การสงออกขอมลมความจ าเปนเพอทจะคมครองประโยชนส าคญตอชวตของเจาของ

ขอมล ช. การสงออกขอมลสวนบคคลทเปนสวนหนงของขอมลซงปรากฏอยในทะเบยน

สาธารณะ ซ. การสงออกขอมลนนกระท าโดยอยภายใตเงอนไขท Commissioner ไดใหความ

เหนชอบแลว และเงอนไขนนไดมการก าหนดเงอนเวลากบมาตรการในการคมครองสทธและเสรภาพของเจาของขอมลอยางเพยงพอแลว

55

ฌ. การสงออกขอมลนนไดรบอนญาตจาก Commissioner ใหกระท าได เนองจากมมาตรการในการคมครองสทธและเสรภาพของเจาของขอมลอยางเพยงพอแลว61

(4) สทธของเจาของขอมลสวนบคคล Data Protection Act 1998 ไดก าหนดถงสทธของเจาของขอมลทเปนบคคลธรรมดา

เกยวกบขอมลสวนบคคลของตนทอยในความครอบครองของบคคลอนหรอผควบคมดแลขอมลไวดงน

1) สทธในการเขาถงขอมล (right to subject access) Data Protection Act 1998 มาตรา 7-9 ก าหนดใหเจาของขอมลมสทธทจะรองขอใหผ

ควบคมดแลขอมลใหขอเทจจรงแกตนวา ผควบคมดแลขอมลไดด าเนนการประมวลผลขอมลสวนบคคลของตนอยหรอไมอยางใด โดยเจาของขอมลจะตองท าค ารองขอเปนลายลกษณอกษร (ซงรวมถงการรองผานทางสออเลกทรอนกสดวย) และอาจตองเสยคาธรรมเนยมตามทผควบคมดแลขอมลก าหนดดวย ทงนผดแลควบคมขอมลจะตองท าตามค ารองขอดงกลาวภายใน 40 วนนบแตวนทไดรบค ารองจากเจาของขอมล (กรณทวไป)

หากปรากฏวา ผควบคมดแลขอมลไดด าเนนการประมวลผลขอมลสวนบคคลของผรองขออย ผรองขอในฐานะเจาของขอมลมสทธจะไดรบค าอธบายเพมเตมดงตอไปน

ก. ค าอธบายเกยวกบขอมลสวนบคคลของตนทผควบคมดแลขอมลประมวลผลอย ข. ค าอธบายเกยวกบวตถประสงคของการประมวลผลขอมล ค. ค าอธบายเกยวกบผรบขอมลหรอผทจะไดรบรขอมลจากการเปดเผยขอมลสวน

บคคลนน นอกจากน เจาของขอมลยงมสทธอนๆ ทเกยวกบการเขาถงขอมลอก เชน สทธทจะขอ

ส าเนาเอกสารเกยวกบขอมลสวนบคคล สทธทจะรถงแหลงทมาของขอมล เปนตน 2) สทธในการปองกนการประมวลผลขอมลทอาจกอใหเกดความเสยหายหรอความ

ทกข (right to prevent processing causing damage of distress) Data Protection Act 1998 มาตรา 10 ไดก าหนดไววาหากเจาของขอมลเหนวาการทผ

ควบคมดแลขอมลท าการประมวลผลขอมลสวนบคคลของตนจะท าใหเกดความเสยหายหรอความทกขและเปนการไมสมเหตสมผล ยอมมสทธทจะบอกกลาวไปยงผควบคมดแลขอมล เพอใหยตการประมวลผลขอมลดงกลาวได โดยตองบอกกลาวเปนลายลกษณอกษร และภายใน 21 วนหลงจากไดรบค าบอกกลาวผควบคมดแลขอมลจะตองด าเนนการอยางใดอยางหนงดงตอไปน

61 อางแลว เชงอรรถท 14, น.114-118.

56

ก. แจงเปนลายลกษณอกษรใหเจาของขอมลทราบวาผควบคมดแลขอมลไดด าเนนการหรอตงใจจะด าเนนการตามค าบอกกลาวของเจาของขอมล หรอ

ข. แจงเปนลายลกษณอกษรใหเจาของขอมลทราบวาจะไดมการด าเนนการบางสวนตามค าบอกกลาวของเจาของขอมล (หากม) และอธบายถงเหตผลวาเหตใดผควบคมดแลขอมลจงเหนวาบางสวนของค าบอกกลาวของเจาของขอมลไมมความชอบธรรม

เจาของขอมลอาจรองขอตอศาลเพอมค าสงใหผควบคมดแลขอมลปฏบตตาม ค าบอกกลาวใหยตการประมวลผลขอมลของเจาของขอมลได หากผควบคมดแลขอมลไมยอมท าตามค าบอกกลาวของเจาของขอมล และหากศาลพจารณาแลวเหนวาค ารองขอของเจาของขอมลเปนค ารองขอทชอบดวยกฎหมาย และผควบคมดแลขอมลละเลยไมปฏบตการใหเปนไปตามค ารองขอของเจาของขอมลจรง ศาลกอาจมค าสงอยางใดอยางหนงตามทเหนสมควรได

3) สทธในการปองกนการประมวลผลขอมลเพอท าการตลาดแบบตรง (right to prevent processing for the purposes of direct marketing)

Data Protection Act 1998 มาตรา 11 (1) ไดก าหนดใหเจาของขอมลมสทธ บอกกลาวเปนลายลกษณอกษรใหผควบคมดแลขอมลยตหรองดเวนไมด าเนนการประมวลผลขอมลของตนเพอประโยชนในการท าการตลาดแบบตรงได โดย Data Protection Act 1998 ไมไดก าหนดขอยกเวนหรอขอจ ากดการใชสทธไวแตอยางใด

นอกจากน EU Directive (95/46/EC) Article 14 (b) ยงไดก าหนดใหเจาของขอมลมสทธจะ

ก. คดคานการประมวลขอมลสวนบคคลของตนซงผควบคมดแลขอมลคาดวาจะเปนการประมวลผลขอมลเพอวตถประสงคในการท าการตลาดแบบตรงตอไป หรอ

ข. คดคานการเปดเผยขอมลใหแกบคคลทสามหรอการใชขอมลในนามของบคคลทสามเพอวตถประสงคในการท าการตลาดแบบตรง

4) สทธเกยวกบการตดสนใจโดยอาศยการประมวลผลขอมลของเครองมอทท างานโดยอตโนมต (right in relation to automated decision taking)

Data Protection Act 1998 มาตรา 12 ก าหนดใหสทธแกเจาของขอมลทจะบอกกลาวเปนลายลกษณอกษร ไมใหผควบคมดแลขอมลด าเนนการตดสนใจใดๆ ซงจะมผลกระทบส าคญแกตน โดยอาศยการประมวลผลของเครองมอทท างานโดยอตโนมตเพยงอยางเดยวเทานน นอกจากนยงเปนหนาทของผควบคมขอมลทจะตองแจงใหเจาของขอมลทราบดวยวามการตดสนใจโดยอาศยการประมวลผลขอมลของเครองมอทท างานโดยอตโนมต62

62 อางแลว เชงอรรถท 10, น.156-158.

57

5) สทธในการด าเนนการเรยกรองคาเสยหายในกรณทบคคลนนไดรบความเสยหายจากการทผควบคมดแลขอมลปฏบตฝาฝน Data Protection Act 1998 (right to take action for compensation if the individuals suffers damage by any contravention of the Act by the data controller)

Data Protection Act 1998 มาตรา 13 ก าหนดวาบคคลธรรมดาทไดรบความเสยหาย (damage) หรอความเสยหายหรอความทกข (damage distress) จากการทผควบคมดแลขอมลปฏบตฝาฝนบทบญญตใน Data Protection Act 1998 มสทธทจะไดรบการชดเชยความเสยหายหากผ ควบคมดแลขอมลไมสามารถพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกทกสถานการณเพอทจะปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตกฎหมายทเกยวของแลว

6) สทธในการด าเนนการเพอแกไข ลบ หรอท าลายขอมลทไมถกตอง ( right to take action to rectify, block, erase or destroy inaccurate data)

Data Protection Act 1998 มาตรา 14 ก าหนดไววาหากเจาของขอมลเหนวาขอมลสวนบคคลของตนทอยในความครอบครองของผควบคมขอมลไมเทยงตรง แตขอมลนนเปนขอมลทผ ควบคมดแลขอมลไดบนทกไวอยางถกตองตรงตามทเจาของขอมลหรอบคคลทสามเปดเผยใหแกผ ควบคมดแลขอมล ในกรณนก าหนดใหศาลมอ านาจสงใหผควบคมดแลขอมลแนบถอยค าแสดงถงขอมลทถกตองเทยงตรงตามทศาลเหนชอบแลวไวเปนสวนหนงของขอมลเดมไดแทนทจะมค าสงใหผควบคมดแลขอมลแกไข ลบหรอท าลายขอมล

7) สทธในการขอใหมการตรวจสอบประเมนผลการปฏบตตามกฎหมาย (right to request for assessment)

Data Protection Act 1998 มาตรา 42 ก าหนดวา บคคลใดเหนวาตนไดรบผลกระทบโดยตรงจากการประมวลผลขอมลของผ ควบคมขอมลมสทธรองขอให Commissioner เขาตรวจสอบประเมนผลการปฏบตของผควบคมดแลขอมลนนวาไดมการปฏบตฝาฝนกฎหมายหรอไมอยางไร (บคคลตามาตรา 42 นรวมถงนตบคคลดวย)

8) สทธเฉพาะกาล (Transitional Rights) หากขอมลสวนบคคลของเจาของขอมลนนเปน Eligible manual data ทอยในความ

ครอบครองของผควบคมดแลขอมลกอนวนท 24 ตลาคม ค.ศ. 1998 (ยกเวนขอมลทถกประมวลผลโดยมวตถประสงคเพอประโยชนในการวจยทางประวตศาสตรเทานน) หรอเปน Accessible Records ซงแมวาเจาของขอมลจะไมอาจใชสทธทเกยวกบการแกไข กน ลบหรอท าลายขอมลทไมถกตอง ตามทก าหนดไวใน Data Protection Act 1998 มาตรา 14(1)-14(3) ไดจนกวาจะสนสดระยะเวลาชวงเฉพาะกาลชวงท 2 (second transitional period) คอในวนท 27 ตลาคม ค.ศ. 2007 ก

58

ตาม แต Section 12 A แหง Data Protection Act 1998 (เพมเตมเขามาใน 1998 DPA) โดย Schedule 13 กไดใหสทธแกเจาของขอมลเหลานนในการบอกกลาวใหผควบคมดแลขอมลด าเนนการ ดงตอไปน

ก. แกไข กน ลบหรอท าลายขอมลทไมถกตองหรอไมสมบรณ หรอ ข. ยตการถอครองขอมลในทางทไมสอดคลองกบวตถประสงคทชอบดวยกฎหมาย หากผควบคมดแลขอมลไมปฏบตตามค าบอกกลาวของเจาของขอมล เจาของขอมลอาจ

รองขอใหศาลมค าสงใหผควบคมดแลขอมลปฏบตตามค าบอกกลาวของเจาของขอมลได ท งน เจาของขอมลจะสามารถใชสทธตาม Section 12 A นไดจนถงวนท 23 ตลาคม ค.ศ.2007 เทานน หลงจากนน การใชสทธเกยวกบการแกไข กน ลบหรอท าลายขอมลทไมถกตองจะตองเปนไปตาม Section 14 เชนเดยวกบกรณขอมลสวนบคคลประเภทอนทวไป63

3) ขอยกเวน การคมครองขอมลสวนบคคลตาม Data Protection Act 1998 มขอยกเวน 10 กรณทเปดชองทางใหเขาถงขอมลสวนบคคลได ไดแก (1) กรณเกยวดวยความมนคงของประเทศ ขอมลสวนบคคลอาจไดรบการยกเวนจากบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลบทบญญต

วาดวยการชดใชคาเสยหาย บทบญญตวาดวยการแกไขบทบญญตหามเปดเผยและบทบญญตทเกยวของและเปนไปเพอวตถประสงคในการรกษาความมนคงของประเทศ

(2) กรณเกยวดวยอาชญากรรมและภาษอากร ขอมลสวนบคคลทจดเกบไวเพอวตถประสงคในการปองกนหรอสบหาเกยวกบ

อาชญากรรม การด าเนนคดกบผกระท าผดทางอาญา หรอประเมนเพอจดเกบภาษ อาจไดรบ การยกเวนการเขาถงตามบทบญญตการเขาถงขอมล ถาการเขาถงจะกอใหเกดความเสยหายตอวตถประสงคดงกลาว นอกจากน หากมการเกบหรอควบคมไวเพอวตถประสงคในการปฏบตหนาทตามกฎหมายและขอมลน นประกอบไปดวยขอมลทมาจากการครอบครองของบคคลอน เพอวตถประสงคทกลาวมาแลวกไดรบการยกเวนจากการเปดเผยเชนกน และหากการเปดเผยเปนไปเพอวตถประสงคขางตนหรอการใชบทบญญตหามเปดเผยตามกฎหมายฉบบน จะกอใหเกดความเสยหายตอกรณตางๆดงกลาวกไดรบการยกเวนจากบทบญญตหามเปดเผย

(3) กรณเกยวดวยสขภาพและสงคม ในกรณทขอมลนนประกอบดวยขอมลสวนบคคลในเรองสขภาพทางรางกายและจตใจ

ของบคคล รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศอาจออกค าสงใหไดรบการยกเว นจากบทบญญตเรองการเขาถงของบคคลหรออาจแกไขปรบปรงบทบญญตนนๆ นอกจากนถาเปนขอมล

63 อางแลว เชงอรรถท 14, น.121-122.

59

สวนบคคลทจะตองเกบไวหรอไดมาในระหวางการด าเนนงานดานสงคม ซงรฐบาลหรอเจาหนาททองถนเปนผเกบรกษา รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศกอาจออกค าสงจากบทบญญตเรองการเขาถงของบคคลประการหลงน จะท าการยกเวนหรอปรบปรงแกไขไดเฉพาะเมอการใชบทบญญตดงกลาวอาจกอใหเกดผลรายตอการด าเนนงานดานการบรการทางการเงน

(4) กรณเกยวดวยการออกกฎระเบยบดานการบรการทางการเงน ขอมลสวนบคคลทจดเกบไวเพอการปฏบตหนาทตามกฎหมายอนเปนหนาทซง

รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศไดก าหนดใหมขน เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของกฎหมาย หรอเปนหนาทซงก าหนดไวในกฎหมายอนใด เพอคมครองสมาชกของสงคมมใหเกดความสญเสยทางการเงนอนเนองมาจากการกระท าทจรต การกระท าโดยไมมอ านาจหรอโดยมชอบหรอการปฏบตหนาทโดยมชอบของผด าเนนกจการดานธนาคาร การประกนภย การลงทนหรอ การบรการทางการเงนอนๆ หรอดานการจดบรษท ขอมลสวนบคคลดงกลาวจะไดรบการยกเวนจากการใชบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลขาวสารของบคคล หากการใชบทบญญตดงกลาวจะกอใหเกดความเสยหายตอการปฏบตหนาทนนๆ

(5) กรณเกยวดวยสทธพเศษในการประกอบอาชพดานกฎหมายและการพจารณาพพากษาของศาล

ขอมลสวนบคคลทเกยวของกบค าพพากษาของศาลและเปนขอมลทหนวยงานของรฐบาลไดรบมาจากบคคลทสามนน จะไดรบการยกเวนจากบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลขาวสารของบคคล และขอมลสวนบคคลทเปนความลบระหวางลกความกบผประกอบวชาชพ ใหค าปรกษาดานกฎหมายเกยวกบการด าเนนกระบวนการตามกฎหมาย ถอวาไดรบสทธหรอความคมครองพเศษกจะไดรบการยกเวนจากการใชบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลขาวสารของบคคลเชนกน

(6) กรณเกยวดวยบญชเงนเดอนและบญชรายรบรายจาย หากเปนการเกบขอมลสวนบคคลเพอวตถประสงคในการค านวณจ านวนเงนทจะตอง

จายเปนเงนคาตอบแทนหรอเงนชดเชยอนเกยวของกบการท างานในการจางงานหรอหนาทใดๆ หรอในการจายหรอหกออกจากเงนดงกลาว หรอเพอวตถประสงคในการเกบรกษาบญชรายรบรายจายอนเกยวของกบกจการงานนนหรอเพอวตถประสงคในดานการประมาณการเกยวกบ การจดการหรอทางดานการเงนเพอชวยการประกอบกจการงานหรอธรกจนนๆ เหลานจะไดรบการยกเวนจากบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลขาวสาร บทบญญตวาดวยการชดใหคาเสยหาย การแกไข การหามเปดเผย ภายใตเงอนไขทวาขอมลขาวสารเหลานจะตองไมใชเกนกวาวตถประสงคทระบไว และตองไมเปดเผยเวนเสยแตจะเปนไปตามขอยกเวนทระบไว

60

(7) กรณเกยวดวยขอมลสวนบคคลทจดเกบไวเพอใชภายในบานของตนหรอเพอวตถประสงคอนอนจ ากด

ขอมลสวนบคคลทถกเกบรวบรวมหรอรกษาไวโดยบคคลซงเกยวของในเรองการจดการเรองสวนตว ครอบครว หรอกจการอนเกยวกบบคคลผอาศยอยในบานหรอเกบรวบรวมไวเพยงเพอวตถประสงคในทางการบนเทง จะไดรบการยกเว นจากบทบญญตวาดวยการเขาถงการชดใชคาเสยหาย การแกไข การหามเปดเผย

(8) กรณเปนขอมลทจดเกบในฐานะทเปนสมาชก หากเปนขอมลสวนบคคลทถกเกบไวโดยสมาชกของสโมสรซงไมไดตงขนในรปแบบ

บรษทและเกยวของเพยงแตสมาชกของสโมสรเทานนรวมทงขอมลซงถกเกบและรกษาไวโดยผใชขอมลเพอวตถประสงคในการจ าหนายจายแจกขาวสาร หรอบทความแกสมาชก หรอเพอการบนทกการจ าหนายจายแจกขาวสารหรอบทความเชนวานน โดยขอมลสวนบคคลดงกลาว มเพยงชอและทอยของบคคลหรอสมาชกเหลานน หรอขอมลอนใดเทาทจ าเปนตอการจ าหนายจายแจกขาวสารหรอบทความเหลานจะไดรบการยกเวนจากบทบญญตดงกลาวเชนกน ภายใตเงอนไขจะตองไดรบความยนยอมจากบคคลผถกบนทกขอมลเสยกอน

(9) กรณเพอการเกบสถตหรอการคนควา ขอมลสวนบคคลทเกบรวบรวมเพอวตถประสงคในการเกบสถตหรอการคนควา จะ

ไดรบยกเวนจากบทบญญตวาดวยการเขาถงขอมลขาวสารของบคคล แตจะตองไมใชหรอเปดเผยขอมลสวนบคคลนนไปในการเพอวตถประสงคอน อกทงผลของการคนควาหรอการจดเกบสถตจะตองไมอยในรปทอาจบงชถงบคคลทถกบนทกขอมล หรอสงอนใดเกยวกบบคคลเหลานน

(10) กรณเกยวกบคะแนนในการทดสอบ กรณขอมลสวนบคคลทประกอบดวยคะแนนหรอขอมลใดๆ ซงผใชและเกบขอมลไว

เพอการวนจฉยผลทางวชาการ อาชพหรอผลการทดสอบอนๆ หรอท าใหสามารถวนจฉยผล การสอบน นๆได หรอเปนขอมลอนเปนผลสบเนองมาจากการวนจฉยผลดงกลาว การบงคบใชบทบญญตวาดวยสทธการเขาสขอมลอนเกยวกบบคคลจะตองเปนไปตามทก าหนดไวในกฎหมาย64

4) การจดแจงขอมล (1) หลกทวไป Data Protection Act 1998 ไดก าหนดใหมระบบการจดแจงขอมล (notification) ขน

แทนทระบบการจดทะเบยนขอมลสวนบคคล โดยไดก าหนดไวใน Section 16-26

64 อางแลว เชงอรรถท 14, น.122-125.

61

ระบบนสอดคลองกบ Article 18(1) ของ EU Directive (95/46/EC) ซงวางหลกไววา ประเทศสมาชกจะตองก าหนดใหผควบคมดแลขอมลหรอผแทนของผควบคมดแลขอมลจดแจงขอมลไวกบหนวยงานของรฐกอนทจะเรมด าเนนการประมวลผลขอมลทงหมดหรอบางสวน เพอวตถประสงคอยางหนงหรอหลายอยาง

หลกการตาม Article 18(1) ถกน ามาบญญตไวใน Data Protection Act 1998 Section 17 โดยก าหนดหามมใหมการประมวลผลขอมล เวนแตจะไดมการจดแจงขอมลเกยวกบผควบคมดแลขอมลไวในทะเบยนท Commissioner เกบรกษาไวแลว

ผควบคมดแลขอมลจะตองน าขอมลเ กยวกบผ ควบคมขอมลไปจดแจงไวกบ Commissioner และเสยคาท าเนยมในการจดแจงขอมลในอตราปละ 35 ปอนด

การน าขอมลเขาไปจดแจงอาจกระท าไดหลายวธ เชน การใหขอมลผานทางโทรศพท ทาง internet หรอทางสออนๆ เมอ Commissioner ไดรบขอมลเหลานนแลวกจะน าไปเกบไวในทะเบยน ซงประชาชนสามารถเขาถงขอมลดงกลาวได

วตถประสงคหลกของการก าหนดใหผควบคมดแลขอมลมหนาทตองจดแจงขอมลของตนไวในทะเบยน กคอการเปดชองทางใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลทเกยวของกบผ ควบคมดแลขอมลไดโดยงาย

(2) ผมหนาทจดแจงขอมล Data Protection Act 1998 ก าหนดใหผดแลควบคมขอมล (Data Ontroller) ตองจดแจง

ขอมลไวในทะเบยนทเกบรกษาไวโดย Commissioner เวนแตกรณทไดรบการยกเวนตามกฎหมาย บคคลทด าเนนการประมวลผลขอมลในนามของผควบคมดแลขอมลหรอตามค าสงของ ผ ควบคมดแลขอมล (Data Processer) ไมจ าตองจดแจงขอมลแตอยางใด นอกจากนนบคคลธรรมดาทด าเนนการประมวลผลขอมลโดยมวตถประสงคเพอน าขอมลเหลานนไปใชประโยชนในเรองสวนตว ครอบครว หรอครวเรอนกไดรบการยกเวนไมใหตองมหนาทในการจดแจงขอมลดวยเชนกน

5) การเขาสขอมล บคคลผเปนเจาของขอมลมสทธทจะไดรบส าเนาบนทกขอมลสวนบคคลของตนจากผ

เกบและใชขอมลนนๆ หากขอมลนนอยในรปแบบหรอถอยค าทไมอาจเขาใจได จะตองมค าอธบายประกอบขอมลนนมาใหพรอมกบส าเนาขอมลซงการรองขอดงกลาวจะตองเปนไปตามเงอนไขทก าหนดไวดงน

(1) ค ารองจะตองท าเปนหนงสอและช าระคาธรรมเนยมในการรองขอ (หากไมระบไวเปนอยางอน) การรองขอตองเปนไปเพอทจะไดรบการแจงใหทราบวามขอมลสวนบคคลของตน

62

หรอไม ถามจะไดขอรบส าเนาขอมลนนดวยหากผเกบและใชขอมลไดจดทะเบยนการเกบและใชขอมลแยกเปนกรณ จะตองท าค ารองขอและช าระคาท าเนยมแยกกน

(2) ผรองขอจะตองแสดงหลกฐานประจ าตวและระบรายละเอยดถงขอมลทตนตองการตามทผเกบและใชขอมลไดก าหนดไวตามสมควร ถาเปนขอมลทเมอเปดเผยแลวตองเปดเผยขอมลสวนบคคลของบคคลอนดวย จะตองขออนญาตจากบคคลนนๆเสยกอน

(3) ผเกบและใชขอมลจะตองตอบค ารองขอภายใน 40 วนหลงจากทไดรบค ารองขอและหลกฐานตางๆตามเงอนไขทก าหนดไวแลว

(4) กรณทขอมลสวนบคคลนนเปนเรองของสขภาพรางกายรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศมอ านาจทจะแกไขหรอยกเวนบทบญญตทเกยวกบการเขาสขอมลของบคคลหนงๆไดตามสมควร ดงนนหากเปนกรณขอมลทางการแพทยและการขอเขาสขอมลนนโดยตรงจะเปนผลรายตอบคคลผรองขอ รฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศยอมมอ านาจทจะออกกฎระเบยบใหการเขาสขอมลในกรณดงกลาวเปนไปโดยทางออม หรอตองเขาสขอมลนนโดยผานบคคลอน

6) การแกไขเพมเตมขอมล พระราชบญญตฉบบนไดก าหนดหลกการไววา บคคลหนงๆจะตองไดรบสทธทจะ

แกไขเพมเตมหรอลบขอมลสวนบคคลของตนได ดงนนจงไดก าหนดใหบคคลสามารถรองขอแกไขเพมเตมขอมลสวนบคคลของตนได 2 กรณ คอ

(1) การรองขอแกไขเพมเตมขอมลสวนบคคลของตนตอผเกบและใชขอมลนนโดยตรง จากหลกการดงกลาวขางตน จงมการก าหนดใหใชบงคบกบผเกบและใชขอมลสวน

บคคลของบคคลใดๆ และบคคลผปฏบตงานในส านกงานคอมพวเตอรซงเกบและใชขอมลดงกลาว ดงนนหากบคคลไดรองขอและเขาสขอมลสวนบคคลของตนเพอตรวจดและรบส าเนาขอมลแลวพบวาขอมลทไดรบจากหนวยงานหรอผเกบหรอใชขอมลมความผดพลาดหรอไมเปนไปตามกฎหมายทก าหนดไว กสามารถรองขอใหมการด าเนนการแกไขเพมเตมหรอลบขอมลทผดพลาดหรอบกพรองนนๆ และหนวยงานหรอผเกบและใชขอมลนนตองรบตรวจสอบและด าเนนการแกไขเพอใหเปนไปตามหลกการดงกลาวขางตน

หากหนวยงานหรอผเกบและใชขอมลดงกลาวเพกเฉยหรอไมด าเนนการใดๆบคคล ผ รองขออาจยนค ารองตอ The Commissioner วามการลวงละเมดหลกการคมครองขอมลสวนบคคลและเจาหนาทดงกลาวกจะตองด าเนนการกบผฝาฝนตามทพระราชบญญตฉบบนก าหนดไว หรอหากเขาเงอนไขตามทกฎหมายก าหนดกอาจยนค ารองขอตอศาลใหมการด าเนนการเชนนน

63

(2) การรองขอแกไขเพมเตมขอมลสวนบคคลของตนตอศาล การทสทธของบคคลซงไดรบการรบรองคมครองตามกฎหมายถกลวงละเมด บคคลผ

ไดรบความเสยหายยอมมสทธทจะรองขอตอศาลเพอใหมการบงคบตามสทธของตนไดซงพระราชบญญตฉบบนกไดใหการรบรองไวโดยก าหนดเงอนไขทจะสามารถรองขอตอศาล ทงยงก าหนดใหศาลมอ านาจในการทจะออกค าสงเกยวกบเรองดงกลาวไดตามสมควร65

7) องคกรทส าคญใน Data Protection Act 1998 ใน Data Protection Act 1998 ไดก าหนดใหมองคกรทส าคญ 2 องคกร คอ

คณะกรรมาธการคมครองขอมล Data Protection Commissioner และ ศาลคมครองขอมล Data Protection Tribunal

(1) Data Protection Commissioner Data Protection Act 1998 ไดก าหนดให Data Protection Commissioner ขนแทนท

Data Protection Registrar ของ Data Protection Act 1984 โดย Commissioner นน ยงคงใชส านกงานซงจดตงขนโดยมาตรา 3 (1) แหง Data Protection Act 1984 ในฐานะหนวยงานธรการของ Data Protection Registrar ด าเนนการในฐานะหนวยงานธรการของ Data Protection Commissioner ตอไป

(2) Data Protection Tribunal ประกอบดวย ประธาน 1 คนทไดรบการแตงตงโดย Lord Chancellor หลงจากทมการปรกษากบ Lord Advocate แลวรองประธานจ านวนหนงซงไดรบการแตงต งจาก Lord Chancellor และสมาชกอนๆ อกจ านวนหนงซงไดรบการแตงต งโดยรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ โดยกฎหมายไดก าหนดคณสมบตของแตละต าแหนงไวดงน

1) ประธานและรองประธานของ Tribunal ทไดรบการแตงตงจะตองเปน ก. บคคลซงมใบแสดงคณวฒวาไดปฏบตหนาทเชนนมาแลว 7 ปตามความหมายของ

มาตรา 71 แหง The Court and Legal Services Act 1991 ข. ทนายประเภท Advocates หรอ Solicitors ในประเทศสกอตแลนดมาแลวอยางนอย 7

ปหรอ ค. สมาชกของเนตบณฑตยสภาแหงไอรแลนดเหนอหรอทนายประเภท solicitors ของ

ศาลฎกาของไอรแลนดเหนอมาแลวอยางนอย 7 ป

65 อางแลว เชงอรรถท 10, น.167-169.

64

2) สมาชกของ Tribunal ทไดรบการแตงตงจะตองเปนบคคลทเกยวของกบขอมลและเกยวของกบผควบคมขอมล66

3.2.1.2 การคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลย กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลยมลกษณะคลายคลงกบ

สหรฐอเมรกาหลายประการ กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลย ไดแก กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลทเรยกวา “The Privacy Act 2000” สวนกฎหมายในระดบมลรฐนนแตละมลรฐสามารถออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนของตนได เชน มลรฐ New South Wales ไดตรากฎหมายชอวา “พระราชบญญตคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล ค .ศ. 1998 (The Privacy and personal Information Protection Act 1998)” หรอมลรฐ Victoria ไดมการตรากฎหมายชอวา “The Information Privacy Act 2000” ขนใชบงคบเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคล

นอกจากนแลวการคมครองขอมลสวนบคคลในเครอรฐออสเตรเลยมไดจ ากดเฉพาะ แค The Privacy Act เทานน แตยงมกฎหมายอนๆดวย เชน กฎหมายทอยในรปของแนวค าพพากษาทเรยกวา “กฎหมายจารตประเพณ (Common Law)” รวมทงบทบญญต (Statute) อนๆ ทงในระดบสหพนธรฐและมลรฐ และประมวลจรยธรรมทไมมคาบงคบเปนกฎหมายซงออกโดยองคกรเอกชน อาท Insurance Council of Australia, The Australia Direct Marketing Association และ The Australia Bankers Association อยางไรกตาม The Privacy Act 2000 มไดมผลกระทบตอกฎหมายหรอประมวลจรยธรรมทมผลใชบงคบอยกอนแลว67

โดยสาระส าคญของกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลย มดงน 1) นยามค าศพททส าคญใน The Privacy Act 2000 “การประมวลผลขอมล (Processing)” หมายความวา การด าเนนการใดๆ ไมวาจะ

กระท าโดยวธการทางอเลกทรอนกสหรอวธการอตโนมตหรอไมกตาม อนเกยวกบการรวบรวม การบนทก การจดหมวดหม การจดเกบ การใหรายละเอยดขอมล การเปลยนแปลงแกไข การเลอกสรร การเรยกขอมลจากระบบ การเปรยบเทยบ การใชประโยชน การเชอมโยง การระงบใชชวคราว การเปดเผยโดยเฉพาะเจาะจง การเปดเผยโดยทวไป การลบขอมล และการท าลายขอมล

“ขอมลสวนบคคล (Personal Information)” หมายความวา ขอมลหรอความคดเหนซงรวมถงขอมลหรอความคดเหนทเปนสวนหนงของฐานขอมล ไมวาจะถกตองหรอไมกตาม และไม

66 อางแลว เชงอรรถท 14, น.113. 67 อางแลว เชงอรรถท 10, น.176-177.

65

วาจะถกบนทกในรปแบบใด ทสามารถบงชตวบคคลไดอยางชดเจนหรอสามารถยนยนไดจากขอมลหรอความเหน

“ขอมลสวนบคคลทมความออนไหว (Sensitive Data)” หมายความวา ขอมลสวนบคคลหรอความเหนสวนบคคลทเกยวกบ

1) เชอชาต หรอความเปนชนกลมนอย 2) ความคดเหนทางการเมอง 3) ความเปนสมาชกขององคกรทางการเมอง 4) ความเชอทางศาสนาหรอการเขารวมทางศาสนา 5) ความเชอทางปรชญา 6) ความเปนสมาชกขององคการทางวชาชพหรอการคา 7) ความเปนสมาชกของสหภาพทางการคา 8) พฤตกรรมทางเพศ 9) ประวตอาชญากรรม “ผควบคมขอมล (Controller)” หมายความวา บคคลธรรมดา นตบคคล หนวยงานของ

รฐ องคกร สมาคมหรอหนวยงานอนใด ซงมหนาทในการตดสนใจเกยวกบวตถประสงคและวธการประมวลผลขอมลสวนบคคล

“ผประมวลผลขอมล (Processor)” หมายความวา บคคลธรรมดา นตบคคล หนวยงานของรฐ องคกร สมาคมหรอหนวยงานอนใด ซงมหนาทในการประมวลผลขอมลสวนบคคลในนามของผควบคมขอมล

“เจาของขอมล (Data Subject)” หมายความวา บคคลธรรมดา นตบคคล องคกร สมาคม ซงเปนเจาของขอมลสวนบคคล

“การเปดเผยโดยเฉพาะเจาะจง (Communication)” หมายความวา การเปดเผยขอมลสวนบคคลใหแกบคคลอนซงระบไวและไมไดเปนเจาของขอมล ไมวาในรปแบบใดกตาม รวมถงการกระท าอนใดทท าใหบคคลอนไดรบหรอสามารถคนขอมลนนไดดวย

“การเปดเผยโดยทวไป (Dissemination)” หมายความวา การเปดเผยขอมลสวนบคคลใหแกบคคลอนซงไดระบไว ไมวารปแบบใดกตาม รวมถงการกระท าอนใดทท าใหบคคลอนไดรบหรอสามารถคนขอมลนนไดดวย

“ขอมลซงไมเปดเผยชอ (Anonymous Data)” หมายความวา ขอมลใดๆไมวาจะเปนขอมลดบหรอขอมลทมการประมวลผลแลว ซงไมสามารถระบบคคลผเปนเจาของขอมลได

“คณะกรรมการ (Garante)” หมายความวา คณะกรรมการทจดตงขนตามกฎหมายน

66

The Privacy Act 2000 นนใชสองระบบส าหรบการคมครองขอมลสวนบคคล กลาวคอ กฎเกณฑตางๆใน NPPs จะมลกษณะเปนมาตรฐานกลางซงจะมผลบงคบใชกบองคกรเอกชน (Organization) โดยอตโนมต และใชระบบประมวลจรยธรรมควบคกนไป โดยกฎหมายไดก าหนดวา NPPs จะใชบงคบกบองคกรเอกชน เวนเสยแตวาองคกรนนๆ ไดจดท าประมวลจรยธรรม (Privacy Code หรอ Self-regulations หรอ Industry Code) ขนเอง อยางไรกตามประมวลจรยธรรมจะมผลใชบงคบไดตอเมอไดรบความเหนชอบจาก Private Commissioner เสยกอน โดยประมวลจรยธรรมนนจะตองใหความคมครองในระดบทเทาหรอไมนอยกวามาตรการทระบไวใน NPPs68

2) วตถประสงคของ The Privacy Act 2000 วตถประสงคของกฎหมายฉบบนไดแก การคมครองขอมลสวนบคคลทประมวลผล

โดยเอกชน ขอมลหรอความคดเหนซงรวมถงขอมลหรอความคดเหนทเปนสวนหนงของฐานขอมลไมวาจะถกตองหรอไมกตาม และไมวาจะถกบนทกในรปแบบใดทสามารถบงชตวบคคลไดอยางชดเจนหรอสามารถยนยนไดจากขอมลหรอความเหนเพอประกอบความเขาใจ เชน ขอมลทระบวา “ผชายสง 180 เซนตเมตร ตาสฟา” ไมถอวาเปนขอมลสวนบคคลตามความหมายของ The Privacy Act 2000 แตหากมการเพมเตมชอลงไปขอมลดงกลาวกจะกลายเปนขอมลสวนบคคลทนท เพราะการระบชอท าใหสามารถรไดหรอยนยนไดวาเปนใคร

ในแงของวธการจดเกบขอมล กฎหมายฉบบนไมไดก าหนดวาการจดเกบขอมลจะตองท าดวยวธใด ฉะนนการจดเกบอาจท าไดโดยวธ Manual หรอโดยทางคอมพวเตอรกได กฎหมายฉบบนไดก าหนดหลกการตางๆ เกยวกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทเรยกวา “The National Principles for the Fair Handing of Personal Information” หรอเรยกชอยอวา “National Principles (NPPs)”

The Privacy Act 2000 นนมหลกการส าคญสองระบบเพอใหการคมครองขอมลสวนบคคล กลาวคอ กฎเกณฑตางๆใน NPPs จะมลกษณะเปนมาตรฐานกลางซงจะมผลใชบงคบกบองคกรเอกชนโดยอตโนมต และใชระบบประมวลจรยธรรมควบคกนไป โดยกฎหมายไดก าหนดวา NPPs จะใชบงคบกบองคกรเอกชน เวนเสยแตวาองคกรนนๆ ไดจดท าประมวลจรยธรรม (Privacy Code หรอ self-regulations หรอ Industry Codes) ขนเอง อยางไรกตามประมวลจรยธรรมจะมผลใช

68 สกล อดศรประเสรฐ, “มาตรการทางกฎหมายเพอคมครองขอมลสวนบคคล : ศกษาเฉพาะกรณ

การแยกแยะประเภทขอมลสวนบคคล,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553), น.97-99.

67

บงคบไดตอเมอไดรบความเหนชอบจาก Private Commissioner เสยกอน โดยประมวลจรยธรรมนนจะตองใหความคมครองในระดบทเทาเทยมหรอไมนอยกวามาตรฐานทระบไวใน NPPs69

3) การจดเกบขอมล (1) องคกรสามารถจดเกบขอมลสวนบคคลเทาทจ าเปนตอภารกจหรอการด าเนนงาน

ขององคกรเทานน (2) องคกรจะตองจดเกบโดยวธการทถกตองตามกฎหมาย (Lawful) และวธการทเปน

ธรรม (Fair) และตองไมมลกษณะเปนการรกล ามากจนเกนไป (An Unreasonably Intrusive Way)โดยองคการตองแจงหรอบอกรายละเอยดตางๆของการจดเกบ เชน วธการจดเกบ วตถประสงคของการจดเกบใหแกเจาของขอมลทราบกอนหรอขณะการจดเกบ

(3) ตองจดเกบจากเจาของขอมลโดยตรง หากจดเกบจากบคคลอนแลว ตองแจงใหเจาของขอมลทราบ

(4) องคกรมหนาทตองแจงใหเจาของขอมลทราบวา ขอมลสวนบคคลไดถกจดเกบแลว โดยองคกรจะตองด าเนนการดวยวธทเหมาะสม (Reasonable Steps) เพอใหเจาของขอมล ไดตระหนกวาขอมลของตนไดถกจดเกบแลว70

4) การใชและการเปดเผยขอมล กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลไดแยกการใชและการเปดเผยขอมลออกเปน 2

ประเภท คอการใชและการเปดเผยขอมลโดยวตถประสงคปฐมภม (Primary Purposes) และการใชและการเปดเผยขอมลดวยวตถประสงคทตยภม (Secondary Purposes) โดยองคกรจะเปดเผยและใชขอมลไดเฉพาะเพอวตถประสงคปฐมภมเทานน71

5) การจดเกบขอมลประเภท Sensitive Information กฎหมายฉบบนวางหลกวา โดยทวไปองคกรจะจดเกบขอมลประเภท Sensitive data

ไมได อยางไรกตามกฎหมายกไดก าหนดขอยกเวนไวบางประการ ดงน (1) ไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล (2) การจดเกบขอมลดงกลาวเปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย

69 ประสทธ ปวาวฒนพานช, “กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสหรฐอเมรกาและ

ประเทศออสเตรเลย,” วารสารกฎหมายคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, น.548-549 (ธนวาคม 2557). 70 อางแลว เชงอรรถท 25, น.130-131. 71 อางแลว เชงอรรถท 25, น.131.

68

(3) การจดเกบขอมลดงกลาวมความจ าเปนเพอปองกนหรอบรรเทาภยนตรายทใกลจะถงแกชวตหรอสขภาพของบคคลใดๆ โดยเจาของขอมลนนไมอยในฐานะทจะใหความยนยอมได หรอดวยเหตผลทางกายภาพไมสามารถตดตอสอสารเพอใหความยนยอมได

(4) การจดเกบนนท าไปเพอเหตผลทางการแพทย หรอความปลอดภยของสวนรวม หรอเพองานวจย

(5) การจดเกบนนมความจ าเปนเพอการใชสทธทางศาล72 6) สทธของเจาของขอมล ในดานการคมครองสทธของเจาของขอมล กฎหมายฉบบนไดใหสทธไวดงน (1) สทธทจะเขาถงและแกไขขอมลของตน เพอใหเกดความถกตองหรอทนสมยมากขน

โดยองคการเอกชนจะตองอ านวยความสะดวกหรอเปดโอกาสใหเจาของขอมลสามารถเขาถงและแกไขขอมลของตนได หากผนนแสดงเจตจ านงหรอรองขอจะใชสทธดงกลาว

(2) สทธทจะฟองรองตอศาลหากเจาของขอมลไดรบความเสยหายจากการประมวลผลขอมลทไมถกตองหรอผดพลาด

(3) ในกรณทไมมกฎหมายหามหรอไมผดกฎหมาย (Lawful) หรอกรณทสามารถปฏบตได (Practicable) เจาของขอมลสามารถใชนามแฝงหรอไมระบชอทแทจรง (Anonymity) ของตนเมอมการตดตอกบองคกรได73

7) การสงหรอโอนขอมล กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลย รบรองวาการสงขอมลไป

ตางประเทศ (Trans-border Data Flows) สามารถท าได แตไดวางเงอนไขวาประเทศปลายทาง ทขอมลจะถกสงไปนนตองมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลอยางเครอรฐออสเตรเลย หรอไดรบความยนยอมจากเจาของขอมล หรอการโอนขอมลนนมความจ าเปนส าหรบการท านตกรรมสญญาหรอปฏบตการช าระหนทไดท าขนระหวางองคกรกบบคคลทสาม74

8) องคกรทท าหนาทควบคมและบงคบใหเปนไปตามกฎหมาย กฎหมายฉบบนไดตงคณะกรรมาธการขนมาชดหนง เรยกวา “คณะกรรมการคมครอง

ความเปนอยสวนตว” หรอ “Private Commissioner” ซงมหนาทตรวจสอบและใหการรบรองกฎขอบงคบ (Self-regulations) ทออกโดยภาคเอกชน โดยกฎระเบยบหรอประมวลจรยธรรมดงกลาวจะมผลใชบงคบเมอไดรบการรบรองจากคณะกรรมาธการ

72 อางแลว เชงอรรถท 69, น.552. 73 อางแลว เชงอรรถท 25, น.132. 74 อางแลว เชงอรรถท 25, น.132.

69

นอกจากนหนาทในการใหการรบรองมาตรการคมครองขอมลสวนบคคลทออก โดยองคกรเอกชนแลว คณะกรรมการยงมอ านาจในการสบสวนขอพพาทระหวางเจาของขอมลกบองคกรเอกชนทจดเกบหรอเปดเผยขอมลดวย75 3.2.2 การคมครองขอมลสวนบคคลของกลมประเทศระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System)

3.2.2.1 การคมครองขอมลสวนบคคลของสาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐฝรงเศสเปนประเทศหนงทใหความส าคญกบสทธในการมชวตสวนตวและ

สทธในการทจะไดรบความเคารพในชวตสวนตวและชวตครอบครวของประชาชน การใหความส าคญกบสทธความเปนอยสวนตวของสาธารณรฐฝรงเศสนไดรบอทธพลมาจากอนสญญาสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานยโรป76

โดยกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของสาธารณรฐฝรงเศส ไดแก รฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ (Loi relative à I’informatique, aux fichiers et aux libertés หรอ The Act on Data Processing Data Files and Individual Liberties) ซงรฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ ไดใหความหมายของขอมลสวนบคคล หมายถง ขอมลทงหลายทเกยวของกบบคคลธรรมดาทระบตวบคคลนนหรอสามารถระบตวบคคลไดไมวาโดยทางตรงหรอทางออมโดยการอางองถงเลขประจ าตวหรอลกษณะอยางหนงอยางใดทเปนลกษณะเฉพาะของบคคลนน77

ซงกฎหมายฉบบนประกอบดวยสาระส าคญ 3 ประการดงน ประการท 1 กฎหมายฉบบนไดก าหนดใหมองคกรรบผดชอบ เรยกวา “คณะกรรมการ

ขอมลขาวสารและเสรภาพแหงชาต (National Commission for Data Processing and Licensing หรอ Commission nationale de I I’informatique et des libertés : CNIL)” เปนองคกรอสระซงใหค าแนะน าเกยวกบการวางแผนและการรบรองการประมวลผลขอมลขาวสารของหนวยงานหรอองคกรตางๆ คณะกรรมาธการมอ านาจหนาทในการแนะน าใหความรเกยวกบบทบญญตกฎหมายนในสทธและหนาทของบคคล รวมถงการตรวจสอบดแลผประกอบการทางธรกจในการด าเนนการ

75 อางแลว เชงอรรถท 69, น.554. 76 พมพดาว จนทรขนต, “คดการดกฟงโทรศพทและสทธในการมชวตสวนตว,”

สบคนเมอวนท 1 ตลาคม 2560, จาก http://www.public-law.net/publaw/view.aspx?id=560 77 บรรเจด สงคะเนต, “ปญหาและมาตรการทางกฎหมายในการรบรองและคมครองสทธในความ

เปนอยสวนตว (Right to privacy) (รายงานผลการวจย),” (กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต, 2554), น.35.

70

ประมวลผลขอมลสวนบคคล นอกจากนคณะกรรมาธการตองมการจดท าเอกสารเกยวกบ การประมวลผลขอมลขาวสารในกจกรรมตางๆ เพอเผยแพรและจดท ารายงานประจ าปเพอเสนอ ตอนายกรฐมนตรและตอสภา

ประการท 2 กฎหมาย นก าหนดใหมหลกประกนในการคมครอง (Préventive guarantees) เพอรบรองวาระบบการประมวลผลขอมลขาวสารไดปฏบตตามแนวทางทก าหนด

ประการท 3 กฎหมายนไดใหสทธในการเขาถงขอมลขาวสารและสทธในการโตแยงหรอเรยกรองใหมการแกไขเปลยนแปลงขอมลสวนบคคล78

บทบญญตนอยบนพนฐานทวาระบบการประมวลผลขอมลขาวสารจะตองไมกอใหเกดความเสยหายตอความเปนสวนตวของบคคล (Human Identity) สทธความเปนสวนตว (Privacy) เสรภาพสวนบคคลหรอสาธารณะ (Individual or Public Liberties) และบคคลมสทธทจะรบทราบและโตแยงขอมลตางๆ และเหตผลทใชในระบบประมวลผลขอมลขาวสารแบบอตโนมตทมผลเปนการโตแยงบคคลนน

กฎหมายไดก าหนดวธปฏบตเกยวกบการเกบรวบรวม การบนทกและการเกบรกษาขอมลทระบชอ โดยกฎหมายนใชบงคบทงในระบบการประมวลผลแบบอตโนมตและวธการประมวลผลดวยวธธรรมดา ตลอดจนควบคมเนอหาของขอมลในระบบ การใชประโยชนขอมล การแกไขเปลยนแปลง การลบ การเพมขอมล การโอนหรอการท าลายขอมลดงกลาว ทงในเอกชนและภาครฐ

รฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ มกรอบของการใชรฐบญญตฉบบดงกลาวโดยไดมการก าหนดไวในมาตรา 4 ทก าหนดวา รฐบญญตนจะไมอาจใชบงคบไดหากวาเปนขอมลสารสนเทศทเกยวกบขอมลสวนบคคล ซงจดท าขนเพอประโยชนของรฐและเกยวของกบประโยชนสาธารณะ เชน ความมนคงแหงรฐ การปองกนประเทศ หรอความปลอดภยของประชาชน การปองกน การคนหา การพบหรอ การตดตามการกระท าความผดอาญา การจดท าระบบขอมลสารสนเทศในกรณตางๆเหลานจะตองม

78 สมศกด นวตระกลพสทธ, “กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศฝรงเศส,” รายงานการ

วจยโครงการจดท าความเหนทางวชาการเพอจดท ารายงานเกยวกบหลกเกณฑและแนวทางการพจารณาและด าเนนการตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล และจดท าคมอการปฏบตงานเกยวกบขอมลสวนบคคลภาครฐตาม พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540, (กรงเทพมหานคร : สถาบนวจยและใหค าปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547), น.27-36.

71

การตราเปนกฎหมายหรอกฎระเบยบของรฐมนตรทมอ านาจหนาททเกยวของแกการนนเปน การเฉพาะ79

นอกจากน กฎหมายไดก าหนดบทนยามของค าวา “ระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมตทเกยวกบขอมลระบชอ” หมายถง การด าเนนการในทกขนตอนโดยระบบอตโนมต ทเกยวกบการเกบรวบรวม การบนทก การจดท า การแกไข การเกบรกษาและการท าลายขอมล ทระบชอ ตลอดจนการด าเนนการทงหลายทเกยวกบการใชประโยชนซงแฟมขอมลหรอฐานขอมล และโดยเฉพาะอยางยงการเชอมโยงเครอขายหรอการสงถงกน การตรวจดหรอการเปดเผยขอมล ทระบชอ ทงนกฎหมายนมขอบเขตครอบคลมระบบขอมลขาวสารทงในภาครฐและเอกชน อยางไรกตามกฎหมายไดก าหนดมาตรการในการควบคมส าหรบขอมลในภาครฐและภาคเอกชนไวแตกตางกน โดยระบบขอมลขาวสารในภาครฐ ไดแก ระบบขอมลขาวสารทด าเนนการเพอประโยชนของรฐ องคการมหาชน องคกรปกครองสวนทองถน หรอนตบคคลตามกฎหมายเอกชนทจดท าบรการสาธารณะ สวนขอมลขาวสารอนทนอกเหนอไปจากขอมลขาวสารทใชในองคกรเหลานถอวาเปนระบบขอมลขาวสารในภาคเอกชน

กฎหมายนก าหนดใหองคกรผจดท าระบบขอมลขาวสารตองมหนาทดงน 1) การจดท าระบบการประมวลขอมลขาวสารโดยวธอตโนมตในภาครฐ การด าเนนการเกยวกบขอมลสวนบคคลจะตองไดรบอนญาตตามกฎหมายซงเปนไป

ตามกฎระเบยบทออกตามความเหนของ CNIL โดยกฎระเบยบทออกเพอการจดระบบขอมลขาวสารตองปรากฏรายละเอยดตอไปน

(1) ชอและวตถประสงคของการจดท าขอมลขาวสาร (2) หนวยงานหรอบคคลใดทบคคลผเปนเจาของขอมลทระบชอสามารถใชสทธเขา

ตรวจดขอมลตามทก าหนดในกฎหมาย (3) ประเภทของขอมลทระบชอทบนทกได ตลอดจนผทสามารถเขาถงหรอสามารถ

ไดรบขอมลนน หรอประเภทของผทไดรบขอมลนนทสามารถตรวจดขอมลนนได80 2) การจดท าระบบการประมวลผลขอมลขาวสารโดยวธอตโนมตในภาคเอกชน องคกรเอกชนจะตองยนค าขอตอคณะกรรมการขอมลขาวสารและเสรภาพแหงชาต

ลวงหนากอนด าเนนการ ทงนค าขอดงกลาวถอเปนขอผกพนขององคกรวา การจดท าระบบขอมลขาวสารจะตองเปนไปตามเงอนไขตางๆทกฎหมายก าหนด และจะตองไดรบอนญาตจาก CNIL

79 อางแลว เชงอรรถท 77, น.35. 80 อางแลว เชงอรรถท 11, น.112-113.

72

กอนจงจะด าเนนการได ในการท าค าขอจดท าระบบขอมลขาวสารตอ CNIL ดวยปรากฏรายการดงตอไปน

(1) ผด าเนนการหรอผควบคมแฟมขอมลขาวสาร (File controller) หรอบคคลทมอ านาจตดสนใจจดท าระบบขอมลหรอตวแทนของบคคลดงกลาวในสาธารณรฐฝรงเศส ในกรณทบคคลนนอาศยอยในตางประเทศ

(2) ลกษณะ วตถประสงค และชอของระบบขอมล (3) หนวยงานทรบผดชอบในการด าเนนการจดท าระบบขอมลขาวสาร (4) หนวยงานภายในทบคคลสามารถใชสทธเขาตรวจดขอมล ตลอดจนมาตรการตางๆ

ทก าหนดเพออ านวยความสะดวกแกการใชสทธดงกลาว (5) ประเภทของบคคลทสามารถเขาถงขอมลทบนทกไดโดยตรง ทงน ตามอ านาจ

หนาทของบคคลนน หรอตามความจ าเปนของหนวยงานภายใน (6) การด าเนนงานเกยวกบขอมลทระบชอ ทมาของขอมล ระยะเวลาของการเกบรกษา

มาตรการในการรกษาความปลอดภย ตลอดจนผไดรบขอมลนน หรอประเภทของผไดรบขอมลนนทจะสามารถตรวจดขอมลนนได

(7) การสงขอมลถงกน การเชอมโยงเครอขาย หรอการเชอมโยงขอมลในรปแบบ อนใด ตลอดจนการโอนขอมลแกบคคลภายนอก

(8) ขอก าหนดเพอรบรองความปลอดภยของระบบขอมลและขอมลทจดเกบและรบรองความลบตางๆทไดรบการคมครองตามกฎหมาย

(9) ขอแถลงวาระบบขอมลดงกลาวมวตถประสงคในการสงขอมลทระบชอระหวางดนแดนของสาธารณรฐฝรงเศสและตางประเทศหรอไม ทงนไมวาจะกระท าในรปแบบใด

อยางไรกตาม ค าขอเกยวกบการจดท าขอมลขาวสารทเกยวของกบความมนคงของรฐการปองกนประเทศ และความปลอดภยสาธารณะ อาจไมมรายการบางรายการดงทก าหนดไวขางตนกได

ส าหรบการจดท าระบบขอมลขาวสารของหนวยงานของรฐหรอองคกรเอกชน ในกจการบางประเภท ซงมไดกอใหเกดผลกระทบตอเสรภาพหรอชวตสวนตว ให CNIL จดท าหลกเกณฑอยางงาย โดยเทยบเคยงจากรายการตางๆตามทก าหนดขางตน และประกาศหลกเกณฑดงกลาวใหสาธารณชนทวไปไดทราบเพอเปนแนวทางในการจดท าระบบขอมลขาวสาร และ การจดท าระบบขอมลขาวสารตองขออนญาต CNIL กอนตามหลกทวไปทก าหนดไว เวนแตคณะกรรมการจะมค าสงเปนพเศษ เมอไดรบค าขอดงกลาวแลวผยนค าขอจงสามารถจดท าระบบ

73

ขอมลขาวสารได การน าแนวทางอยางงายไปใชสามารถเกดขนในกจการ เชน การเกบขอมลทระบชอในระบบภาษหรอขอมลระบชอของหองสมด เปนตน

อยางไรก ดแนวทางส าหรบกระบวนการจดท าระบบขอมลขาวสารอยางงายประกอบดวยรายการ ดงน

(1) การจดท าระบบการประมวลผลขอมลขาวสารกระท าเพยงเทาทวตถประสงคทก าหนดเทานน และเจาของขอมลตองสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดโดยงาย

(2) ระบบการประมวลผลขอมลขาวสารตองใชโปรแกรมคอมพวเตอรทสามารถตรวจสอบขอมลขาวสารไดโดยงาย

(3) การเชอมโยงขอมลขาวสารท าไดเทาทจ าเปนแกวตถประสงคและเพยงเทาทจ าเปนแกการใชเทานน

(4) ตองมมาตรการในการรกษาความปลอดภยและมาตรการในการรกษาความลบของขอมลขาวสาร

นอกจากนกฎหมายยงไดบญญตรบรองสทธของบคคลธรรมดาทระบชอไวหลายประการ ไดแก

(1) สทธในการสอบถามหนวยงานของรฐหรอองคการเอกชนทจดท าระบบขอมลสารสนเทศแบบอตโนมต ตามรายชอท CNIL ไดจดท าและประกาศตอสาธารณชนวาระบบขอมลสารสนเทศดงกลาวมขอมลสวนบคคลของตนหรอไม และสทธในการเขาตรวจดขอมลนนได ในกรณทมขอมลขาวสารของตนปรากฏอย

(2) สทธในการไดรบการเปดเผยขอมลทเกยวกบตน ทงนขอมลทเปดเผยนนจะตองใชภาษาทเขาใจงายและตองมเนอความเปนอยางเดยวกบขอมลทบนทกไว

(3) บคคลผมสวนไดเสยเกยวกบขอมลของตน มสทธในการไดรบส าเนาเอกสารขอมลเกยวกบตนโดยไมตองเสยคาใชจายใดๆ

(4) สทธในการขอใหด าเนนการแกไขเพมเตม ท าใหชดเจนขน ปรบปรงใหทนสมยหรอลบทงซงขอมลทเกยวกบตนทไมถกตอง ไมครบถวนสมบรณ คลมเครอ ลาสมย หรอการเกบรวบรวม การใช การเปดเผย หรอการรกษาขอมลนนเปนการตองหาม ในกรณทมการโตแยง ความถกตองของขอมลภาระการพสจนตกอยกบหนวยงานซงบคคลดงกลาวใชสทธเขาถงขอมล เวนแตมการพสจนไดวาขอมลขาวสารทถกโตแยงนนรบมาจากบคคลทถกเกบขอมลโดยตรง หรอดวยความยนยอมของผทถกเกบขอมลบคคลผมสวนไดเสยเกยวกบขอมลของตน81

81 อางแลว เชงอรรถท 10, น.192-194.

74

โทษส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคล โทษส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคลนน รฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม

ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ (Loi relative à I’informatique, aux fichiers et aux libertés หรอ The Act on Data Processing Data Files and Individual Liberties) ไมไดมการก าหนดโทษไวแตอยางใด แตโทษส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคลถกก าหนดไวในกฎหมายฉบบอนๆ ทสามารถน ามาใชส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคลได คอ

ประมวลกฎหมายคมครองผบรโภคและประมวลกฎหมายวาดวยการไปรษณยและ การโทรคมนาคม ทก าหนดวา ผทฝาฝนประมวลกฎหมายวาดวยการไปรษณยและการโทรคมนาคมของฝรงเศสจะตองถกปรบเปนเงน 750 ยโรตอขอความ และอาจไดรบโทษทางอาญา จ าคกสงสดไมเกน 5 ป และปรบสงสด 300,000 ยโร หากไดหมายเลขโทรศพทมาดวยวธการไมชอบดวยกฎหมาย

ประมวลกฎหมายแพงของสาธารณรฐฝรงเศส มาตรา 1382 ก าหนดวา “บคคลทกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนจะตองรบผดตอบคคลนนเพอความเสยหายทเกดขนแกการนน กลาวคอ มการกระท าความผดของบคคลหนงตอบคคลอนและการกระท านนกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหาย ผทเปนตนเหตแหงการกระท ากตองรบผดตอผลของความเสยหายทเกดขนนนเอง” การกอใหเกดผลกระทบตอชวตสวนตวของบคคลตามมาตรา 1382 นมกจะเปนการกระท าความผดโดยจงใจอนมาจากการเลอกทจะกระท าการนนโดยสมครใจของผกระท า แตกอาจมกรณเปนการกระท าโดยละเว นไดเชนกน เชน กรณบรรณาธการนตยสารฉบบหนงทปลอยใหม การตพมพบทความซงกอใหเกดผลกระทบตอชวตสวนตวของบคคลหนง ทงๆทตนควรทจะคดคานการตพมพบทความดงกลาว บรรณาธการนนจงตองรบผดรวมกบบรษทนตยสารในการชดใชคาเสยหายแกผเสยหายเพอความเสยหายทเกดขนแตการนน เปนตน

ประมวลกฎหมายอาญาของสาธารณรฐฝรงเศสไดก าหนดบทลงโทษส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคลไวทงสน 3 กรณดวยกน คอ

(1) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในชวตสวนตวของบคคลอน โดยเจตนา ถกก าหนดอยในมาตรา 226-1 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การกอใหเกดความเสยหายตอความลบหรอเกยวกบชวตสวนตวของบคคลอน โดยการดกฟงบนทกหรอสงตอค าพดทบคคลไดกลาวขนในลกษณะเปนการสวนตวหรอเปนความลบโดยมไดรบความยนยอมของบคคลนน ไมวาจะกระท าโดยใชเครองมออยางใด หรอโดยการถาย การบนทก หรอ การสงตอภาพของบคคลในสถานทสวนบคคลโดยมไดไดรบความยนยอมของบคคลนน ไมวาจะกระท าโดยใชเครองมออยางใด ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเปนเงนจ านวน 45,000 ยโร

75

(2) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในการประกอบวชาชพ ถกก าหนดอยในมาตรา 226-1 แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การเปดเผยขอมลทมลกษณะเปนความลบโดยบคคลหนงซงไดรบขอมลนนโดยสภาพของเรองหรอโดยต าแหนงหนาท หรอ อนเนองมาจากการปฏบตตามอ านาจหนาทเปนการชวคราว ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเงนจ านวน 15,000 ยโร

(3) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในจดหมายของบคคลอน ซงเปนฐานความผดทมเจตนารมณเพอค มครองเสรภาพในการแสดงความคดเหนผานจดหมายและคมครองความลบในชวตสวนตวของบคคลทปรากฏอยในจดหมายนน ถกก าหนดอยในมาตรา 226-15 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การเปด ท าลาย ท าใหลาชาหรอสงกลบโดยเจตนาทจรต ซงจดหมายทมถงบคคลภายนอกไมวาจะไดมาถงจดหมายปลายทางแลวหรอไม กตามหรอการอานขอความภายในจดหมายโดยการฉอฉล ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเปนเงน 45,000 ยโร82

3.2.2.2 การคมครองขอมลสวนบคคลของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนขอมลสวนบคคลถอเปนสทธสวนบคคล ลกษณะหนงท

เปนสทธขนพนฐานทไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ซงประกาศใชเมอวนท 24 พฤษภาคม ค.ศ. 1949 ภายหลงสงครามโลกครงทสอง รฐธรรมนญฉบบนมเจตนาเพอปองกนเผดจการและเพอสรางประชาธปไตยไปพรอมกน โดยเนนการสรางการเมองการปกครอง ทมท งเสถยรภาพและประสทธภาพ สรางระบบการปกครองโดยกฎหมาย การคมครองศกดศร ความเปนมนษยและสทธเสรภาพของประชาชน รฐธรรมนญของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนมชอเรยกวา “กฎหมายพนฐาน” (Basic Law)83

กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน เกดขนเปนครงแรกเปนกฎหมายระดบมลรฐ (State Law) โดยเกดขนในรฐเฮสเซน (Hessen) ในป ค.ศ. 1970 ซงถอเปนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลฉบบแรกของโลก หลงจากนนในป ค.ศ. 1977 จงไดมการตรากฎหมายในระดบประเทศ สหพนธสาธารณรฐเยอรมนจงมรฐบญญตการคมครองขอมลสวนบคคล (Federal Data Protection Act) ซงกฎหมายฉบบนไดมการทบทวนและแกไขในป ค.ศ. 1990 และป ค.ศ. 1994 และป ค.ศ. 1997 ตอมาไดมการทบทวนแกไขในป ค.ศ. 2001 เพอใหเปนไปตามแนวทางขอบงคบสหภาพยโรป และแกไขทบทวนอกครงในป ค.ศ. 2002

82 อางแลว เชงอรรถท 77, น.30-32. 83 อางแลว เชงอรรถท 2, น.149.

76

กฎหมายวาดวยการคมครองขอมลขาวสาร มวตถประสงคเพอค มครองขอมลสวนบคคลโดยครอบคลม การเกบรวบรวม การประมวลผล และการใช ท งขอมลสวนบคคลทใช โดยหนวยงานของรฐและขอมลสวนบคคลทหนวยงานภาคเอกชนมไว เพอวตถประสงคในทางอาชพหรอในทางธรกจ ส าหรบการใชประโยชนจากขอมลสวนบคคลดงกลาวท าไดเฉพาะเมอกฎหมายนหรอบทบญญตของกฎหมายอนอนญาตใหกระท าได และจะตองพจารณาถงวตถประสงคของขอมลนนดวย

กฎหมายวาดวยการคมครองขอมล (Data Protection Act) ของสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ตงอยบนพนฐานในการคมครอง “สทธของปจเจกบคคลในการก าหนดหรอตดสนใจเกยวกบการใชหรอการด าเนนการใดๆ ทเกยวกบขอมลสวนบคคล” หลกการทวา บคคลผเปนเจาของขอมลเปนผควบคมขอมลของตนเองนนเอง โดยมกรณยกเวนเทานนทบคคลจ าเปนตองเปดเผยขอมลสวนบคคลเพอประโยชนสวนรวม แตหนวยงานทจะเกบรวบรวมขอมลดงกลาว ตองด าเนนการโดยนอยทสดและเทาทก าหนดวตถประสงคไวอยางชดเจนเทานน และจะน าไปใชเพอวตถประสงคอนนอกเหนอจากทก าหนดไวไมได นอกจากนบคคลมสทธทจะไดรบรวาหนวยงานมการจดเกบและประมวลผลขอมลสวนบคคลของตน และหากสงสยวามการใชขอมลของเขาโดยไมถกกฎหมายกสามารถแจงใหผตรวจการดานการคมครองขอมลแหงสหพนธรฐ Federal Data Protection Commissioner (FDPC) ตรวจสอบแกไขใหได84

อ านาจหนาทของผตรวจการดานการคมครองขอมลแหงสหพนธรฐ (Federal Data Protection Commissioner (FDPC) นเปนองคกรอสระของรฐและเปนองคกรผเชยวชาญตามกฎหมายน มอ านาจตรวจสอบดแลคมครองการเกบ การใชหรอการประมวลผลขอมลของผควบคมขอมล นอกจากนยงมอ านาจตรวจสอบเหนอองคกรผประกอบอาชพ หนวยงานพเศษในการรกษาความลบของทางราชการโดยเฉพาะอยางยงขอมลความลบภายใตบทบญญตประมวลกฎหมายภาษอากร ทงยงมอ านาจรบเรองรองเรยนและสอบสวนค ารองเรยน ใหค าแนะน าคณะรฐมนตรและองคกรอนๆของรฐ และจดท ารายงานประจ าป โดยผตรวจการนมวาระการด ารงต าแหนง 5 ป และสามารถอยในต าแหนงได 2 วาระ

84 นคร เสรรกษ, “การคมครองขอมลสวนบคคล : ขอเสนอเพอการพฒนาสทธรบรขอมลขาวสารใน

กระบวนการธรรมรฐไทย,” (วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต คณะบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548), น.141-142.

77

1) ขอบเขตการบงคบใชกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล กฎหมายนใชบงคบแกหนวยงานของรฐทงระดบสหพนธและระดบมลรฐทใชอ านาจ

ตามกฎหมายสหพนธหรอเปนหนวยงานของศาล และใชบงคบแกเอกชน ซงเกบรวบรวม ใชหรอด าเนนการกบขอมลสวนบคคล ไมวาดวยวธการอเลกทรอนกสหรอไมกตาม

2) ค านยามศพท Section 3 แหง Federal Data Protection Act ไดบญญตค านยามศพทของค าดงกลาว

ไววา “ขอมลสวนบคคล (Personal Data)” หมายความวา ขอมลอนใดอนหนงทเกยวกบเรอง

สวนบคคลของบคคลธรรมดาบคคลใดบคคลหนง หรอบคคลธรรมดาทสามารถระบตวได “การจดเกบขอมล (Collection)” หมายความวา การไดมาซงขอมลจากผเปนเจาของ

ขอมล “การประมวลผล (Processing)” หมายความวา การเกบรกษา การแกไข การเปดเผย

การระงบใช และการลบขอมลสวนบคคล ไมวาจะกระท าโดยวธการใดกตาม “การเกบรกษา (Storage)” หมายความวา การเขาถง การบนทก หรอการปองกน ขอมล

สวนบคคลในทจดเกบ เพอทจะสามารถน าขอมลดงกลาวไปประมวลผลหรอใชอกครง “การแกไข (Modification)” หมายความวา การเปลยนแปลงในเนอหาสาระของขอมล

สวนทจดเกบ “การเปดเผย (Communication)” หมายความวา การเปดเผยขอมลสวนบคคลทจดเกบ

ใหแกบคคลท 3 ไมวาในรปแบบใดกตาม โดยวธการ a) สงผานขอมลไปยงบคคลท 3 หรอ b) สงผานขอมลใหแกบคคลท 3 เพอสามารถตรวจสอบหรอน าขอมลกลบมาใชได

“การลบขอมล (Erasure)” หมายความวา การลบการจดเกบขอมลสวนบคคล “การใช (Use)” หมายความวา การใชประโยชนในขอมลสวนบคคลทนอกเหนอไปจาก

การประมวลผล “ผควบคมขอมล (Data Controller)” หมายความวา บคคลหรอองคกร หรอบคคลอนท

ไดรบมอบหมาย ทท าหนาทจดเกบ ประมวลผล หรอใชขอมลสวนบคคล “ขอมลสวนบคคลทมความออนไหวตอความรสก (Special Categories of Personal

Data)” หมายความวา ขอมลเกยวกบเชอชาต เผาพนธ ความเหนทางการเมอง ความเชอทางศาสนาลทธ ปรชญา ความเปนสมาชกสหภาพแรงงาน สขภาพและพฤตกรรมทางเพศ85

85 อางแลว เชงอรรถท 68, น.117-118.

78

3) หลกการส าคญในการคมครองขอมลสวนบคคล (1) การคมครองขอมลสวนบคคลทใชโดยหนวยงานของรฐ ในกรณทบคคลผเปนเจาของขอมลเหนวา การใชขอมลเกยวกบตนโดยหนวยงานของ

รฐเปนการละเมดสทธของตน กอาจโตแยงการใชขอมลของหนวยงานของรฐนนตอ ผตรวจการฯได (มาตรา 21) และหากผตรวจการฯวนจฉยขดกบบทบญญตของกฎหมาย บคคลนนอาจอทธรณเรองไปยงรฐมนตร (มาตรา 25) การโตแยงค าวนจฉยของรฐมนตรอาจกระท าได โดยการเสนอเรองไปยงศาลปกครอง

(2) การคมครองขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของหนวยงานของเอกชน ในกรณทหนวยงานภาคเอกชนมขอมลสวนบคคลไวเพอวตถประสงคในทางอาชพหรอในทางธรกจใหหนวยงานของเอกชนนนแตงตงพนกงานของหนวยงานนนทมความรความสามารถในดานการเกบรกษาขอมลคนหนงท าหนาทควบคมขอมล พนกงานนอยภายใตการดแลของเจาหนาทตรวจสอบของสหพนธ (มาตรา 36 และมาตรา 37) ในกรณทเจาของขอมลเหนวาการใชขอมลนนกระทบสทธของตนบคคลนนอาจรองเรยนไปยงเจาหนาทตรวจสอบของสหพนธได (มาตรา 38) และค าวนจฉยของเจาหนาทตรวจสอบของสหพนธยอมถกโตแยงไปยงศาลปกครองได

4) การเกบรวบรวม ใช และการด าเนนการเกยวกบขอมลสวนบคคลทชอบดวยกฎหมาย ไดแก

(1) เปนไปตามกฎหมายนหรอกฎหมายอนหรอไดรบความยนยอมจากผทรงสทธในขอมล (The Data Subject) ซงหมายถงเจาของขอมลสวนบคคล

(2) การเกบรวบรวมโดยปราศจากความยนยอมใหกระท าไดในกรณ ก. เปนการปฏบตตามกฎหมาย ข. เปนอ านาจหนาทของฝายปกครอง ค. การเกบขอมลจากผทรงสทธฯ โดยตรงจะท าใหขอมลไมถกตองและไมกอความ

เสยหายแกผทรงสทธฯ นอกจากนยงไดมการแกไขปรบปรงกฎหมายฉบบนเพมเตมหลายประเดน เชน การ

เกบสะสมขอมลขาวสารประเภททเปนเรองเฉพาะตว ซงในขอมลเหลานกฎหมายอนญาตใหเจาของขอมลใชสทธทจะปฏเสธได ท าใหเกดระบบลงทะเบยนซงบคคลหรอองคกรทมการเกบขอมลตองลงทะเบยนตอ Data Protection Authorities (DPAs) ซงเปนแนวทางทประเทศในภาคยโรปมกใชระบบจดทะเบยนกบหนวยงานของรฐทต งขน โดยอยบนหลกการทตองของความยนยอมจากเจาของขอมลในการเกบรวบรวม ประมวลผลหรอการเปดเผยขอมล และหลกการทเจาของขอมลตองไดรบการแจงถงผลทจะไดรบหากมการเกบสะสมหรอใชขอมลดงกลาว

79

(3) เมอผควบคมขอมลสวนบคคลท าการเกบรวบรวมจะตองแจงรายละเอยดตอไปน เวนแตผทรงสทธฯ จะไดรบทราบอยแลว

ก. ชอหรอสงบอกใหรวาผควบคมขอมลเปนใคร ข. วตถประสงคของการเกบรวบรวม การใช และการด าเนนการ ค. แหลงทมาของขอมลเฉพาะกรณทผทรงสทธฯ ไมรถงการเปดเผยขอมลนน 5) หลกความยนยอม (1) ความยนยอมตองมาจากผทรงสทธฯ ทมอสระในการตดสนใจซงกอนตดสนใจ ผ

ทรงสทธฯ ยอมขอทราบถงวตถประสงคของการเกบรวบรวม การใชและการด าเนนการได และความยนยอมจะตองกระท าเปนหนงสอ เว นแตมสถานการณพเศษอาจกระท าในรปแบบอน ทเหมาะสมได

(2) ในกรณของการวจยทางวทยาศาสตร สถานการณพเศษ รวมถงจะตองแจงถงวตถประสงคของการวจยเปนหนงสอดวย

(3) ในกรณทเปนการเกบรวบรวม การใช หรอการด าเนนการกบขอมลทมความออนไหวตอความรสก (Sensitive Data) การใหความยนยอมจะตองแสดงใหเหนอยางชดเจนวารวมถงขอมลลกษณะพเศษดงกลาวดวย

6) การเกบรวบรวมขอมลทมความออนไหวตอความรสกทชอบดวยกฎหมายจะกระท าไดกตอเมอ (Section 13 (2))

(1) กฎหมายใหอ านาจ หรอจ าเปนเพอปองกนประโยชนของสาธารณะ (2) เจาของขอมลไดใหความยนยอมโดยชดแจง (3) เพอปองกนประโยชนของเจาของขอมลหรอบคคลอนในกรณทเจาของขอมลไม

สามารถใหความยนยอมได ไมวาโดยทางกายภาพหรอทางนตกรรมตามกฎหมาย (4) ขอมลนนไดถกเปดเผยตอสาธารณะโดยเจาของขอมล (5) เปนการเกบขอมลเพอปองกนความปลอดภยตอสาธารณะ (6) มความจ าเปนอยางเรงดวนเพอปองกนความไมเปนธรรมแกประโยชนสาธารณะ

หรอประโยชนอนใดทเกยวของกบเรองดงกลาว (7) มความจ าเปนเพอวตถประสงคทางการแพทย การวนจฉยโรค หรอทเกยวกบ การ

ดแลรกษาหรอจดการเกยวกบการบรการทางดานดแลสขภาพ หรอขอมลนนถกประมวลผล โดยผ ประกอบวชาชพทางการแพทยหรอบคคลอนใดทมหนาทรกษาความลบเทยบเ ทากบผประกอบวชาชพทางการแพทยดงกลาว

80

(8) มวตถประสงคเพอการวจยทางวทยาศาสตร หรอเพอความส าเรจในการวจย ทางวทยาศาสตร ซงมความจ าเปนอยางมากทจะตองใชขอมลนน หากไมไดมการเกบรวบรวมขอมลนนจะท าใหการวจยทางวทยาศาสตรไมประสบความส าเรจ และการวจยดงกลาวไดชงน าหนกกบผลประโยชนทจะไดรบผลประโยชนของตวเจาของขอมลแลว จะเกดประโยชนทางดานวทยาศาสตรมากกวา

(9) รฐมเหตจ าเปนตองปองกน หรอท าใหบรรลผลเกยวกบจดการวกฤตการณ หรอความขดแยง หรอการปองกน ทเกยวกบเรองมนษยชาต

7) การบนทก การแกไข หรอการใชขอมลทมความออนไหวตอความรสกทชอบดวยกฎหมาย จะกระท าไดตอเมอ (Section 14 (5))

(1) เปนขอมลทถกจดเกบอยางถกตองตามมาตรา 13 (2) 1.-6. หรอ 9. (2) มวตถประสงคเพอการวจยทางวทยาศาสตร หรอเพอความส าเรจในการวจยทาง

วทยาศาสตร ซงมความจ าเปนอยางมากทจะตองใชขอมลนน หากไมไดมการเกบรวบรวมขอมลนนจะท าใหการวจยทางวทยาศาสตรไมประสบความส าเรจ และการวจยดงกลาวไดชงน าหนกกบผลประโยชนทจะไดรบกบผลประโยชนของตว เจาของขอมลแลว จะเกดประโยชนทางดานวทยาศาสตรมากกวาและเกดประโยชนตอสาธารณะ

8) การโอนขอมลสวนบคคลไปยงตางประเทศ (1) หากไมไดโอนไปยงตางประเทศในกลมสหภาพยโรป หรอ EU และประเทศนนไม

มมาตรการคมครองขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ หามโอนโดยเดดขาด (2) หากโอนไปยงประเทศใน EU ใหปฏบตตาม Section 15-16 และ 28-30 (3) มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ ใหค านงถงการก าหนดชนดของ

ขอมล วตถประสงคและระยะเวลาของการด าเนนการกบขอมล ประเทศทมาและประเทศปลายทางของขอมล หลกนตธรรม (The Rules of Law) หรอมาตรการรกษาความมนคงปลอดภยแกขอมล

(4) ความรบผดชอบในการโอนโดยชอบดวยกฎหมายนนอยทผซงเปนผท าการโอน (5) ผรบขอมลทโอนจะตองแจงวตถประสงคเพอประโยชนในการโอนขอมล 9) ขอยกเวนของการโอนไปยงตางประเทศ (Section 4c) (1) ไดรบความยนยอมจากผทรงสทธฯ (2) เปนการปฏบตตามสญญาทท ากบผทรงสทธฯ หรอเพอปฏบตตามมาตรการตามทผ

ทรงสทธฯ รองขอเพอใหเปนไปตามสญญาทจะท าขน (3) เปนการปฏบตตามสญญาระหวางผควบคมขอมลกบผซงไดรบโอนขอมลเพอ

ประโยชนของผทรงสทธฯ

81

(4) เพอรกษาประโยชนเกยวกบชวตของผทรงสทธฯ (5) The competent supervisory authority อาจอนญาตใหมการโอนได ถาผควบคม

ขอมลซงเปนผโอนไดแสดงใหเหนวาในประเทศผรบโอนมมาตรการคมครองขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ ซงมาตรการอาจจะก าหนดในสญญากบผรบโอนกได

10) หนาทของผควบคมขอมลสวนบคคล (1) เมอจะด าเนนการกบขอมลดวยวธการทางอเลกทรอนกส (Automated Processing)

จะตองแจงรายละเอยดของตน เชน ชอของผควบคมขอมล ซงผจ ดการหรอผรบผดชอบ ทอย วตถประสงค ลกษณะของขอมลทด าเนนการ ลกษณะของผรบขอมลทเปดเผยใหระยะเวลาเกบขอมล หรอแผนการโอนขอมลไปยงตางประเทศ (Section 4c)

(2) ผควบคมขอมลตองชดใชคาเสยหายใหแกผทรงสทธฯ หากด าเนนการกบขอมลโดยไมถกตองหรอฝาฝนกฎหมายน (Section 7)

(3) ผควบคมขอมลทงทเปนเอกชนและหนวยงานของรฐจะตองจดใหมมาตรการทางเทคนคหรอการจดการองคกรเพอเปนหลกประกนวาจะสามารถปฏบตตามกฎหมายน (Section 9)

(4) ในกรณการด าเนนการกบขอมลสวนบคคลดวยว ธการทางอเลกทรอนกส (Automated Procedure) ผควบคมขอมลสวนบคคลอาจจดใหมกระบวนการเรยกขอมลกลบคนมาไดตามความเหมาะสมเพอประโยชนของผทรงสทธฯ หรอเพอประโยชนทางธรกจ (Section 10)

11) สทธของผทรงสทธในขอมลสวนบคคล (เจาของขอมลสวนบคคล) (1) ขอขอมลทเกยวกบตน ขอทราบถงแหลงทถกเปดเผยขอมลรวมทงขอทราบถง

วตถประสงคของการเกบรวบรวมขอมลได (Section 19) (2) หากขอมลถกเกบรวบรวมโดยผทรงสทธฯไมทราบ ผทรงสทธฯ มสทธไดรบแจง

ถงขอเทจจรงดงกลาวทบนทกไว ชอของผควบคมขอมลสวนบคคลและวตถประสงครวมทงชอผรบขอมลเมอมการเปดเผยขอมลสวนบคคล (Section 19a)

(3) ผทรงสทธฯ มสทธขอใหแกไขขอมลสวนบคคลทเกยวกบตนใหถกตองหากอยระหวางการโตแยง ผควบคมขอมลสวนบคคลตองบนทกไวดวย และผทรงสทธฯ มสทธขอใหยบย งการด าเนนการใดๆ กบขอมลนนไวกอนได (Section 20)86

86 อางแลว เชงอรรถท 10, น.184-188.

82

3.3 มาตรการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทย การคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทยไดรบการบญญตรบรองไวในกฎหมาย

ทงในระดบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยและกฎหมายระดบพระราชบญญตทมความเกยวของกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคล โดยมรายละเอยดดงตอไปน 3.3.1 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ไดมการบญญตการใหคมครองขอมลสวนบคคลไวในหมวดท 3 สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย มาตรา 32 โดยก าหนดใหสทธแกบคคลในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว การกระท าอนเปน การละเมดหรอกระทบตอสทธของบคคลตามวรรคหนง หรอการน าขอมลสวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใด ๆ จะกระท ามได ยกเวนหากเปนกรณอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะ

ทงนแมวารฐธรรมนญจะไดบญญตรบรองสทธในขอมลสวนบคคลไวอยางชดแจง แตการใหความคมครองอยางมประสทธภาพและเกดผลในทางปฏบตจรงนน ควรมการก าหนดกลไก มาตรการและรายละเอยดตางๆ ในการใหความคมครองในกฎหมายล าดบรอง เชนพระราชบญญต เพอใหประชาชน ผประมวล ผครอบครอง และผควบคมเขาใจและตระหนกถงความส าคญ สทธและหนาทของตนทมเกยวกบขอมลสวนบคคล เพอใหการคมครองขอมลสวนบคคลเกดประสทธผลมากยงขน 3.3.2 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

การคมครองขอมลสวนบคคลตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนน เปนการใหความคมครองในแงของกฎหมายลกษณะละเมด ซงเปนกฎหมายทเปนหลกการทวไปของการใหความคมครองสทธทชอบดวยกฎหมายของบคคล โดยมาตรา 420 เปนมาตราหลกของกฎหมายลกษณะละเมด ซงไดบญญตไวดงน

มาตรา 42087 หากมผกระท าละเมดตอสทธของบคคลหนงบคคลใดโดยผดกฎหมาย ไมวาดวยความจงใจหรอประมาทเลนเลอ ยอมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย ซงสทธดงกลาวนหมายความรวมถง สทธสวนตวดวย ดงนนสทธสวนตวยอมไดรบความคมครอง มใหใครเขายงเกยวจนเกนสมควรหรอเกนขอบเขต

87 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดย

ผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

83

นอกจากนยงมมาตรา 422 และมาตรา 423 ทสามารถน ามาปรบใชกบการคมครองขอมลสวนบคคล ซงไดบญญตหลกกฎหมายไวดงน

มาตรา 42288 เปนการใหความคมครองสทธสวนบคคลไว โดยมการก าหนดใหเปน บทสนนษฐานไวกอนวาผทกระท าการใหเกดความเสยหายอนเกดจากการละเมดตอขอกฎหมาย ทมงจะใหความคมครองรบรองปองกนสทธของบคคลอน กฎหมายไดสนนษฐานไวกอนวาผกระท าการเชนวานนเปนผผด และผกระท าการลวงละเมดตอสทธสวนบคคลของผอนนนมหนาทตองพสจนความบรสทธของตนเองวาไมไดมการกระท าเชนนน

มาตรา 42389 ใหการรบรองคมครองขอมลสวนบคคลทเกดจากการกลาวหรอไขขาว ทเกยวของกบขอมลสวนบคคลอนเปนการฝาฝนตอความจรง และใหหมายความรวมไปถงผทไดรบเนอหาแหงขาวนนและกระท าการสงขาวหรอไขขาว โดยทราบดอยแลววาเปนขอความทเปนเทจหรอเปนขอความทไมเปนความจรง บคคลผกระท าการดงกลาวเชนวานกถอเสมอนวาเปนผกระท าการดงเชนผปลอยขาวหรอไขขาวขอมลสวนบคคลเชนกน

จะเหนไดวาขอบเขตการใหความคมครองขอมลสวนบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเปนการใหความคมครองแกสทธอยางใดอยางหนงของบคคลในลกษณะทกวาง ซงไมอาจเพยงพอตอการน ามาปรบใชใหทนกบรปแบบการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทกาวหนาไปอยางรวดเรวในปจจบน ซงประเทศไทยจ าเปนอยางยงทจะตองปรบปรงกฎหมายใหสอดคลองกบธรรมนญปฏบตระหวางประเทศ 3.3.3 พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พทธศกราช 2540

พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พทธศกราช 2540 เปนกฎหมายทรบรอง “สทธไดร” ของประชาชน โดยไดก าหนดสทธในการรบรขอมลขาวสารของราชการ และก าหนดหนาทของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐใหตองปฏบตตามกฎหมาย เพอรบรองและคมครองสทธของประชาชนไปพรอมกน

88 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 422 ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอนๆ ผใดท าการฝาฝนเชนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด

89 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 423 ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรง เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอนกด หรอเปนทเสยหายแกทางท ามาหาได หรอทางเจรญของเขาโดยประการอนกด ทานวาผนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการนน แมทงเมอตนมไดรวาขอความนนไมจรง แตหากควรจะรได

ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอผรบขาวสารนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสงขาวสารเชนนนหาท าใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม

84

1) เจตนารมณของพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พทธศกราช 2540 มเจตนารมณพนฐานส าคญอย 5 ประการ คอ

(1) เพอเปนการประกนสทธรบรขอมลขาวสารของประชาชนในการด าเนนการตางๆ ของหนวยงานของรฐอยางกวางขวาง และสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารของหนวยงานของรฐอนจะน าไปสกระบวนการบรหารของรฐทเปนธรรม

(2) เพอกระตนใหประชาชนสามารถใชสทธทางการเมองไดโดยถกตองตรงตามความเปนจรงซงจะน าไปสการพฒนาระบบการเมองในระบอบประชาธปไตย

(3) เพอความจ าเปนในการคมครองขอมลขาวสารบางประเภท ซงกฎหมายไดก าหนดไวเกยวกบการรกษาความมนคงของรฐ ประโยชนทส าคญของเอกชนและคมครองสทธสวนบคคล

(4) เพอสงเสรมการปฏรประบบราชการ การเปลยนแปลงทศนคตของเจาหนาท หนวยงานของรฐ เพอประโยชนสงสดตอการปฏบตหนาทของหนวยงานของรฐและตอประชาชน

(5) เพอการพฒนาระบบขอมลขาวสารของภาครฐ โดยการจ าแนกและจดระบบเพอใหการน าไปใชประโยชน และการคมครองขอมลขาวสารเปนไปในทศทางเดยวกน90

2) ประเภทของขอมลขาวสาร (1) ขอมลขาวสารทตองเปดเผยเปนการทวไป 1) ขอมลขาวสารทลงพมพในราชกจจานเบกษา อาทโครงสรางและการจดองคกรใน

การด าเนนงานของหนวยงานของรฐ สรปอ านาจหนาททส าคญและวธการด าเนนงาน สถานทตดตอเพอขอรบขอมลขาวสารหรอค าแนะน า

2) ในการตดตอกบหนวยงานของรฐ กฎ มตคณะรฐมนตร ขอบงคบ ค าสง หนงสอเวยน ระเบยบแบบแผน นโยบาย เปนตน

3) ขอมลขาวสารทหนวยงานของรฐตองจดไวใหประชาชนเขาตรวจด (มาตรา 9) อาท ผลการพจารณาหรอค าวนจฉยทมผลโดยตรงตอเอกชน รวมทงความเหนแยงและค าสง ทเกยวของในการพจารณาวนจฉยดงกลาว แผนงาน โครงการ และงบประมาณรายจายประจ าป ของปทด าเนนการ สญญาสมปทาน สญญาทมลกษณะเปนการผกขาดตดตอนหรอสญญารวมทนกบเอกชนในการจดท าบรการสาธารณะ และประกาศการจดซอจดจาง เปนตน

4) ขอมลขาวสารทคดเลอกไวใหประชาชนศกษาคนควา ไดแก ขอมลขาวสารทหนวยราชการของรฐไมประสงคจะเกบรกษาไวหรอขอมลขาวสารของราชการตามมาตรา 14 เมอมอายครบ 75 ป และขอมลขาวสารตามมาตรา 15 เมอมอายครบ 20 ป นบแตวนทเสรจสนการจดใหม

90 อางแลว เชงอรรถท 10, น.121.

85

ขอมลขาวสารนน ใหหนวยงานของรฐสงมอบใหแกหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกาเพอใหประชาชนศกษาคนควา

(2) ขอมลขาวสารสวนบคคล ขอมลขาวสารสวนบคคล หมายถง ขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของบคคลเชน

การศกษา ฐานะการเงน ประวตสขภาพ ประวตอาชญากรรม หรอประวตการท างาน บรรดาทมชอของผนนหรอมเลขหมาย รหส หรอสงบอกลกษณะอนทท าใหรตวผนนได เชน ลายพมพนวมอ แผนบนทก ลกษณะเสยงของคนหรอรปถาย และหมายความรวมถงขอมลขาวสารเกยวกบสงเฉพาะตวของผทถงแกกรรมแลวดวย

(3) ขอมลขาวสารทไมตองเปดเผย 1) ขอมลขาวสารของราชการทเปดเผยไมได ไดแก ขอมลขาวสารของราชการทอาจ

กอใหเกดความเสยหายตอสถาบนพระมหากษตรย จะเปดเผยมได (มาตรา 14) 2) ขอมลขาวสารของราชการทเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐอาจมค าสงมใหเปดเผย

โดยค านงถงการปฏบตหนาทตามกฎหมายของหนวยงานของรฐ ประโยชนสาธารณะและประโยชนของประชาชนทเกยวของประกอบกน อาทการเปดเผยทจะกอใหเกดความเสยหายและความมนคงของประเทศ ความสมพนธระหวางประเทศ หรอความมนคงในทางเศรษฐกจหรอ การคลงของประเทศ การเปดเผยทจะกอใหเกดอนตรายตอชวตหรอความปลอดภยของบคคลหนงบคคลใด หรอรายงานการแพทยหรอขอมลขาวสารสวนบคคล ซงการเปดเผยจะเปนการรกล าสทธสวนบคคลโดยไมสมควร เปนตน

3) สทธของเจาของขอมลขาวสารสวนบคคล (1) เจาของขอมลสวนบคคลมสทธขอตรวจสอบขอมลขาวสาร กรณทบคคลใดบคคล

หนงมเหตอนสมควรสงสย หรอตรวจสอบพบวาขอมลขาวสารสวนบคคลของตนทหนวยงานของรฐรวบรวมเกบไวมขอความสวนใดทไมถกตองอยดวย พระราชบญญตขอมลขาวสารราชการ พทธศกราช 2540 น ไดใหเจาของขอมลมสทธทจะขอตรวจสอบขอมลขาวสารทเกยวกบตนได เพราะกฎหมายมเจตนารมณเพอมใหหนวยงานของรฐ จดเกบและน าขอมลขาวสารทผดพลาดไปใชใหบงเกดผลรายแกบคคล นอกจากนบคคลยงมสทธส าเนาขอมลขาวสารนนไดดวย ถาขอมลขาวสารนนเปนความลบหนวยงานของรฐอาจปฏเสธไมใหตรวจดได ทงนหนวยงานของรฐตองตรวจสอบขอมลขาวสารสวนบคคลทจดเกบไวใหตรงกบความเปนจรงอยเสมอและพยายามเกบขอมลจากเจาของขอมลโดยตรง

(2) เจาของขอมลสวนบคคลมสทธขอแกไขขอมลขาวสารสวนบคคลของตนถาบคคลใดพบวาขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวกบตนสวนใดไมถกตอง ผนนมสทธท าค าขอเปนหนงสอ

86

ใหหนวยงานของรฐแกไขขอมลขาวสารนน ซงหนวยงานของรฐจะตองพจารณาและแจงใหผนนทราบโดยไมชกชา

(3) เจาของขอมลสวนบคคลมสทธอทธรณค าสงไมแกไขเปลยนแปลงหรอลบขอมลขาวสารสวนบคคลของตน ในกรณทหนวยงานของรฐไมยอมปฏบตตามค าขอแกไขผมค าขออาจอทธรณตอคณะกรรมการวนจฉยการเปดเผยขอมลขาวสารไดภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจง ซงถากรรมการวนจฉยไดวนจฉยเชนใดหนวยงานของรฐตองปฏบตตาม

(4) เจาของขอมลสวนบคคลมสทธขอใหหนวยงานของรฐหมายเหตค าขอแกไขเปลยนแปลงขอมลขาวสารสวนบคคลของตนแนบไวกบขอมลสวนบคคลนนได ไมวาจะมการอทธรณค าสงของหนวยงานของรฐหรอไม หรอผลการพจารณาอทธรณจะเปนเชนใด เจาของผมสทธขอใหหนวยงานของรฐหมายเหตค าขอของตนแนบไวกบขอมลสวนบคคลนนได ทงนการใหหมายเหตไวเปนวธสดทายกรณทผขอแกไขไมสามารถพสจนความถกตองไดชดเจนและหนวยงานยนยนวาขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความครอบครองนนถกตองสมบรณแลว เพอจะเตอนใหผ จะน าขอมลขาวสารสวนบคคลนนมาใช ไดตระหนกและใชดลพนจโดยระมดระวงวาทถกตอง เปนเชนใด ส าหรบการเปดเผยขอมลขาวสาร โดยปราศจากความยนยอมของเจาของขอมล จะท าไดตอเมอเขาขอยกเวนตามทบญญตไวในมาตรา 24 เทานน เชน การเปดเผยตอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของตนเพอน าไปใชตามอ านาจหนาทการใชขอมลตามปกต เพอประโยชนในการศกษาวจยตอหอจดหมายเหตแหงชาต เพอปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย เพอการปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคลและตอศาลและเจาหนาทของรฐ หนวยงานของรฐรวมทงบคคลทมอ านาจตามกฎหมายในการขอขอเทจจรง91

4) การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคล ในการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลซงถอหลกวา “ปกปดเปนหลก เปดเผยเปน

ขอยกเวน” นน อาจแยกพจารณาได 2 กรณ คอ กรณท 1 เปนการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลเปนการเฉพาะตวของผทเกยวของ

โดยตรง บคคลยอมมสทธทจะไดรถงขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวกบตน และเมอบคคลนนม

ค าขอเปนหนงสอ หนวยงานของรฐทควบคมดแลขอมลขาวสารนนจะตองใหบคคลนน หรอผกระท าการแทนบคคลนนไดตรวจดหรอไดรบส าเนาขอมลขาวสารสวนบคคลสวนทเกยวกบบคคลนน

91 อางแลว เชงอรรถท 11, น.129-130.

87

กรณท 2 เปนการเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลของผซงอาจไดรบผลกระทบจากการเปดเผยขอมลขาวสาร (บคคลทสาม) มเงอนไขดงน

เงอนไขแรกหากวาหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความควบคมดแลของตนตอหนวยงานของรฐแหงอนหรอผอน โดยปราศจากความยนยอมเปนหนงสอของเจาของขอมลทใหไวลวงหนาหรอในขณะนนมได

เงอนไขทสองหากเจาหนาทของรฐเหนวา การเปดเผยขอมลขาวสารของราชการใดอาจกระทบถงประโยชนไดเสยของผใด ใหเจาหนาทของรฐแจงใหผนนเสนอค าคดคานภายในเวลาทก าหนด แตตองใหเวลาอนสมควรทผนนอาจเสนอค าคดคานได ซงตองไมนอยกวา 15 วน นบแตวนทไดรบแจง โดยหลกแลวหนวยงานของรฐจะเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลทอยในความควบคมดแลของตนตอหนวยงานของรฐแหงอนหรอผอนโดยปราศจากความยนยอมของเจาของขอมลทใหไวลวงหนาหรอในขณะนนมได แตอยางไรกตาม การเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลโดยไมตองไดรบความยนยอมจากผเปนเจาของกอนมขอยกเวนในกรณดงตอไปน

1. เปนการเปดเผยตอเจาหนาทของรฐในหนวยงานของตนเพอการน าไปใชตามอ านาจหนาทของหนวยงานของรฐแหงนน

2. เปนการใชขอมลตามปกตภายในวตถประสงคของการจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลนน

3. เปนการเปดเผยตอหนวยงานของรฐทท างานดานการวางแผน หรอการสถตหรอ ส ามะโนตางๆ ซงมหนาทตองรกษาขอมลขาวสารสวนบคคลไวไมใหเปดเผยตอไปยงผอน

4. เปนการใหเพอประโยชนในการศกษาวจยโดยไมระบชอหรอสวนทท าใหรวาเปนขอมลขาวสารสวนบคคลทเกยวกบบคคลใด

5. เปนการเปดเผยตอหอจดหมายเหตแหงชาต กรมศลปากร หรอหนวยงานอนของรฐ ตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา เพอการตรวจดคณคาในการเกบรกษา

6. เปนการเปดเผยตอเจาหนาทของรฐเพอการปองกนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมาย การสบสวน หรอการฟองคด ไมวาเปนคดประเภทใดกตาม

7. เปนการใหซงจ าเปนเพอการปองกนหรอระงบอนตรายตอชวตหรอสขภาพของบคคล

8. เปนการเปดเผยตอศาลและเจาหนาทของรฐหรอหนวยงานของรฐหรอบคคลทมอ านาจตามกฎหมายทจะขอขอเทจจรงดงกลาว

9. กรณอนตามทก าหนดในพระราชกฤษฎกา

88

กรณตางๆทกฎหมายบญญตเปนขอยกเวนไวลวนแตเปนกรณทมความส าคญ เชน เปนการรกษาประโยชนสาธารณะ หรอเปนการรกษาสขภาพหรอชวตของบคคล และแมวากฎหมายจะอนญาตใหเจาหนาทของรฐเปดเผยขอมลขาวสารสวนบคคลดงกลาวได แตการเปดเผยดงกลาวกตองค านงถงการคมครองประโยชนสวนบคคลดวย กลาวคอจะตองท าใหมผลกระทบกระเทอนอนเกดจากการเปดเผยขอมลขาวสารดงกลาวแกบคคลใหนอยทสด

5) หนาทของหนวยงานของรฐในการคมครองขอมลขาวสารสวนบคคล หนวยงานของรฐตองปฏบตเกยวกบการจดระบบขอมลขาวสารสวนบคคล ดงน (1) ตองจดใหมระบบขอมลขาวสารสวนบคคลเพยงเทาทเกยวของและจ าเปนเพอการ

ด าเนนงานของหนวยงานของรฐใหส าเรจตามวตถประสงคเทานน และยกเลกการจดใหมระบบดงกลาวเมอหมดความจ าเปน

(2) พยายามเกบขอมลขาวสารโดยตรงจากเจาของขอมล โดยเฉพาะอยางยงในกรณทจะกระทบถงประโยชนไดเสยโดยตรงของบคคลนน โดยในการจดเกบจากเจาของขอมลหนวยงานของรฐตองแจงใหผนนทราบถงวตถประสงคทจะน าขอมลมาใช ลกษณะการใชขอมลตามปกต และตองแจงใหทราบดวยวาการขอขอมลขาวสารนนเปนการบงคบหรอไม เพอทเจาของขอมลจะไดทราบถงผลกระทบจากการใหขอมลขาวสารและขอบเขตทน าขอมลขาวสารนนไปใช รวมทงใหเจาของขอมลมอสระทจะตดสนใจวาควรใหขอมลขาวสารหรอไม

(3) จดใหมการพมพในราชกจจานเบกษาและตรวจสอบแกไขใหถกตองอยเสมอเกยวกบสงดงตอไปน

1) ประเภทของบคคลทมการเกบขอมลไว 2) ประเภทของระบบขอมลขาวสารสวนบคคล 3) ลกษณะการใชงานตามปกต 4) วธการขอตรวจดขอมลขาวสารของเจาของขอมล 5) วธการขอใหแกไขเปลยนแปลงขอมล 6) แหลงทมาของขอมล (4) ตรวจสอบแกไขขอมลขาวสารสวนบคคลในความรบผดชอบใหถกตองอยเสมอ (5) จดระบบรกษาความปลอดภยใหแกระบบขอมลขาวสารสวนบคคลตามความ

เหมาะสม เพอปองกนมใหมการน าไปใชโดยไมเหมาะสมหรอเปนผลรายตอเจาของขอมล92

92 อางแลว เชงอรรถท 11, น.130-131.

89

3.3.4 พระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พทธศกราช 2551 กฎหมายฉบบนเปนกฎหมายทมวตถประสงคเพอใหสถาบนการเงนมความสามารถ

ในการบรหารความเสยง มความระมดระวงไมท าใหเกดความเสยหายแกเงนฝากของประชาชน มเกณฑการก ากบเกยวกบธรรมาภบาลของกรรมการ ผบรหาร และพนกงาน เพอรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ และสรางความเชอมนใหประชาชนและผฝากเงน

การคมครองขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551 มาตรา 154 และมาตรา 155 ไดก าหนดหามไมใหบคคลผลวงรหรอไดมาซงความลบของลกคา โดยเหตทเปนผมอ านาจในการจดการหรอเปนพนกงาน และเปดเผยความลบนน เวนแตไดรบความยนยอมจากลกคา หรอเขากรณยกเวนอนตามทกฎหมายก าหนด คอในกรณการเปดเผยเพอประโยชนแกการสอบสวนหรอการพจารณาคด การเปดเผยเพอประโยชนในการใหสนเชอ หรอการเปดเผยใหแกบรษททอยในกลมธรกจทางการเงนเดยวกน เปนตน ส าหรบบทลงโทษตามความผดน คอ ตองระวางโทษจ าคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน 100,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ 3.3.5 พระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พทธศกราช 2545

กฎหมายฉบบนเปนกฎหมายฉบบแรกทพยายามวางหลกเกณฑเพอคมครองขอมลสวนบคคลในภาคเอกชนทใหความส าคญกบขอมลสวนบคคลในเชงทเกยวกบลกคาผขอสนเชอเพอใหขอมลเครดตแกสถาบนการเงนทเปนสมาชกของบรษทขอมลเครดต หรอผใชบรการทเปนสมาชกหรอนตบคคลทประกอบกจการใหสนเชอเปนทางคาปกตโดยชอบดวยกฎหมาย โดยขอมลเครดตนมความส าคญอยางมากในการสรางความมนคงใหแกระบบสถาบนการเงนโดยรวมของประเทศ จงเปนเหตผลส าคญในการตราพระราชบญญตน เพอก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการท าธรกรรมขอมลเครดต รวมทงเพอก าหนดหลกเกณฑในการคมครองขอมลสวนบคคล

1) สาระส าคญแหงพระราชบญญตน ธรกจขอมลเครดต หมายถง กจการเกยวกบการควบคมและหรอการประมวลผลขอมล

เครดตหรอขอเทจจรงเกยวกบลกคาทขอสนเชอ เพอใหขอมลเครดตแกสถาบนการเงนทเปนสมาชกของบรษทขอมลเครดต หรอผใชบรการทเปนสมาชกหรอนตบคคลทประกอบกจการใหสนเชอเปนทางคาปกตโดยชอบดวยกฎหมาย ซงการประกอบธรกจขอมลเครดตนจะกระท าไดตอเมอไดรบความเหนชอบจากรฐมนตรใหจดตงเปนบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากด และไดรบใบอนญาตจากรฐมนตร บรษทขอมลเครดตเทานนทสามารถประกอบธรกจขอมลเครดตได โดยก าหนดหามบรษทขอมลเครดต ผควบคมขอมลและผประมวลผลขอมลทด าเนนการในราชอาณาจกรด าเนนกจการ ท าการควบคม หรอประมวลผลขอมลภายนอกราชอาณาจกรใหบรษทขอมลเครดตมหนาทตองท าการประมวลผลขอมลจากสมาชก หรอจากแหลงขอมลทเชอถอได และตองจดขอมลใหเปน

90

ระบบตามทคณะกรรมการคมครองขอมลเครดตประกาศก าหนด อกทงตองเปดเผยหรอใหขอมลแกสมาชกหรอผใชบรการทประสงคจะใชขอมลเพอประโยชนในการวเคราะหการใหสนเชอ รวมทงการรบประกนภย การรบประกนชวต และการออกบตรเครดตตามหลกเกณฑทก าหนดไว และก าหนดหนาทของสมาชกไวดวย เชน หนาทในการสงขอมลของลกคาของตนแกบรษทขอมลเครดตทตนเปนสมาชกและแจงเปนหนงสอใหลกคาของตนทราบ โดยไมเลอกปฏบต นอกจากนยงก าหนดหนาทของผใชบรการใหใชขอมลตามวตถประสงคทก าหนดไวเทานน และหามมใหเปดเผยหรอเผยแพรขอมลแกผอนทไมมสทธรบรขอมลดวย93

2) ขอบเขตของกฎหมายและขอมลทตองการคมครอง พระราชบญญตฉบบนมงคมครองเฉพาะขอมลเครดตหรอขอมลสวนบคคลทเกยวกบ

สนเชอของผขอสนเชอจากสถาบนการเงนหรอนตบคคลทประกอบกจการเกยวกบการใหสนเชอ (ผใหสนเชอ) แตไมรวมถงขอมลสวนบคคลประเภทอน สวนขอมลทตองการคมครองนนสามารถคนหาไดจากค านยามทบญญตไดดงน

มาตรา 3 ในพระราชบญญตน “ขอมล” หมายความวา สงทสอความหมายใหรเรองราวขอเทจจรงของขอมลเครดต

หรอคะแนนเครดต ไมวาการสอความหมายนนจะท าไดโดยสภาพของสงนนเอง หรอโดยผานวธการใดๆ และไมวาจะไดจดท าในรปของเอกสาร แฟม รายงาน หนงสอ แผนผง แผนท ภาพวาด ภาพถาย ฟลม การบนทกภาพหรอเสยง การบนทกโดยเครองคอมพวเตอร หรอวธอนใดทท าใหสงทบนทกไวปรากฏได

“ขอมลเครดต” หมายความวา ขอเทจจรงเกยวกบลกคาทขอสนเชอ ดงตอไปน (1) ขอเทจจรงทบงชถงตวลกคา และคณสมบตของลกคาทขอสนเชอ (ก) กรณบคคลธรรมดา หมายถง ชอ ทอย วนเดอนปเกด สถานภาพ การสมรส อาชพ

เลขทบตรประจ าตวประชาชน หรอบตรประจ าตวเจาหนาทของรฐ หรอหนงสอเดนทาง และเลขประจ าตวผเสยภาษอากร (ถาม)

(ข) กรณนตบคคล หมายถง ชอ สถานทตง เลขททะเบยนการจดตงนตบคคล หรอเลขประจ าตวผเสยภาษอากร

(2) ประวตการขอและการไดรบอนมตสนเชอ และการช าระสนเชอของลกคาทขอสนเชอรวมทงประวตการช าระราคาสนคาหรอบรการโดยบตรเครดต

93 ธญกมล ลมาคณาวฒ, “สรปสาระส าคญของพระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ.

2545,” สบคนเมอวนท 7 ตลาคาม 2560, จาก http://web.krisdika.go.th/data/lawabout/lawdetail/lawdetail_141.

91

“ขอมลหามจดเกบ” หมายความวา ขอมลของบคคลธรรมดาทไมเกยวกบการรบบรการ การขอสนเชอ หรอทมผลกระทบตอความรสกหรออาจกอใหเกดความเสยหายหรอมผลกระทบตอสทธเสรภาพของผเปนเจาของขอมลอยางชดเจน ดงตอไปน

(1) ลกษณะพการทางรางกาย (2) ลกษณะทางพนธกรรม (3) ขอมลของบคคลทอยในกระบวนการสอบสวนหรอพจารณาคดอาญา (4) ขอมลอนใดตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด “เจาของขอมล” หมายความวา บคคลธรรมดา หรอนตบคคลใดๆ ซงเปนเจาของขอมล

หรอเปนเจาของประวตลกคาผขอใชบรการจากสมาชกไมวาจะเปนการขอสนเชอหรอบรการอนใด “แหลงขอมล” หมายความวา บคคลธรรมดา คณะบคคลหรอนตบคคลซงเปนผให

ขอมลแกบรษทขอมลเครดต จากค านยามดงกลาวจะเหนไดวา ขอมลทพระราชบญญตนตองการคมครอง คอขอมล

อนแสดงใหเหนไดวาเปนขอมลเครดตของผขอสนเชอทงทเปนบคคลธรรมดาและนตบคคล ซงสามารถบงชถงตวและคณสมบตของผขอสนเชอได

3) สทธของเจาของขอมล พระราชบญญตฉบบนไดก าหนดถงสทธของเจาของขอมลไว ดงน (1) สทธทจะรบรวามการเกบรวบรวมขอมลใดของตนไวบาง (2) สทธทจะเขาถงขอมลสวนบคคลของตน (3) สทธทจะตรวจสอบและไดรบแจงผลการตรวจสอบขอมล ขอแกไข และโตแยงเมอ

ทราบวาขอมลของตนไมถกตอง (4) สทธทจะไดรบทราบเหตผลของการปฏเสธค าขอสนเชอหรอบรการ ในกรณท

สถาบนการเงนใชขอมลของบรษทขอมลเครดตมาเปนเหตแหงการปฏเสธ (5) สทธในการอทธรณตอคณะกรรมการการคมครองขอมลเครดต 4) ความรบผด พระราชบญญตฉบบนไดก าหนดมาตรการลงโทษทงทางแพงและทางอาญาเอาไว (1) มาตรการทางแพง ก าหนดใหบรษทขอมลเครดต หรอผควบคมขอมล หรอผ

ประมวลผลขอมลทจงใจหรอประมาทเลนเลอเปดเผยขอมลสวนบคคลทไมถกตองแกผอน หรอเปดเผยขอมลทถกตอง แตไมเปนไปตามวตถประสงคทกฎหมายก าหนด จนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกสมาชก ผใชบรการ หรอเจาของขอมล บรษทขอมลเครดตนนตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน

92

(2) มาตรการทางอาญา สามารถแบงออกไดเปน 2 กรณ 1) พระราชบญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ. 2545 ไดก าหนดบท ลงโทษ

ส าหรบการฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตของพระราชบญญตฉบบนในแตละมาตรการทกฎหมายก าหนดไวเปนหนาทใหตองปฏบตหรอก าหนดขอหามมใหฝาฝน โดยไดก าหนดโทษส าหรบความผดในแตละมาตราไวแตกตางกน ขนอยกบความรายแรงของความผดแตละกรณ โดยก าหนดทงโทษปรบและโทษจ าคก

2) พระราชบญญตการประกอบขอมลเครดต พ.ศ 2545 ไดก าหนดความผดบางกรณทไมไดเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตใดๆ ของพระราชบญญตฉบบน แตเปนความผดทพระราชบญญตฉบบนก าหนดขนมาโดยเฉพาะใหเปนความผดและตองรบโทษ ซงไดก าหนดทงโทษปรบและจ าคกเชนกน

การคมครองขอมลสวนบคคลตามทปรากฏในพระราชบญญตการประกอบขอมลเครดต พ.ศ. 2545 เปนหลกเกณฑทคมครองขอมลสวนบคคลในภาคเอกชนเฉพาะทเกยวกบขอมลประเภทเครดตเทานน ไมไดรวมถงขอมลสวนบคคลในกรณอนๆ 3.3.6 รางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พทธศกราช ….

ตามทกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม ไดเสนอรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ตอคณะรฐมนตร โดยทรางพระราชบญญตดงกลาว มหลกการเพอใหมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล เนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศ รวมทงระบบสอสารท าใหการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลสามารถท าไดโดยงาย สะดวก และรวดเรว อนอาจน ามาซงความเดอดรอน ร าคาญ หรอความเสยหาย ในกรณทมการน าไปแสวงหาประโยชนหรอเปดเผยโดยไมไดรบความยนยอมหรอแจงลวงหนา ซงแมวาจะไดมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลในบางเรอง แตกยงไมมหลกเกณฑ กลไก หรอมาตรการก ากบดแลเกยวกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทเปนหลกการทวไป

โดยหลกการของรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ .ศ. …. ทกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมเสนอ มรายละเอยดดงตอไปน

1. บททวไป (1) รางพระราชบญญตทกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมเสนอไดก าหนดให

ความคมครองขอมลสวนบคคลเปนไปตามรางพระราชบญญตน เวนแตจะมกฎมายหรอกฎเกณฑอนเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลเรองใดเรองหนงไวเปนการเฉพาะและมหลกประกนความเปนธรรมและมาตรฐานไมต ากวาทก าหนดในพระราชบญญตนกใหเปนไปตามกฎหมายหรอกฎเกณฑดงกลาว (รางมาตรา 3) และอาจตราพระราชกฤษฎกา เพอยกเวนใหผควบคมขอมลสวน

93

บคคลในลกษณะหรอกจการใดเพอไมใหน าพระราชบญญตนทงหมดหรอแตบางสวนมาใชบงคบ กได (รางมาตรา 4)

(2) ก าหนดนยาม “ขอมลสวนบคคล” หมายความวา ขอมลเกยวกบบคคลซงท าใหสามารถระบตวบคคลนนไดไมวาทางตรงหรอทางออม และนยาม “ผควบคมขอมลสวนบคคล”หมายความวา ผซงมอ านาจหนาทตดสนใจเกยวกบการบรหารจดการขอมลสวนบคคล ซงรวมถงการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตน (รางมาตรา 5)

2. หมวด 1 คณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคล ก าหนดใหมคณะกรรมการคมครองขอมลสวนบคคล ประกอบดวย ประธานซง

คณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเปนทประจกษในดาน การคมครองขอมลสวนบคคล ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร หรอดานอนทเกยวของและเปนประโยชนตอการคมครองขอมลสวนบคคล กรรมการโดยต าแหนงจ านวนสคน ไดแก ปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม ปลดกระทรวงมหาดไทย เลขาธการสภาความมนคงแหงชาต และกรรมการผทรงคณวฒ จ านวนไมเกนสคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผทมความรความเชยวชาญ และประสบการณเปนทประจกษในดานการคมครองขอมลสวนบคคล ดานการคมครองผบรโภค ดานสงคมศาสตร ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานนตศาสตร หรอดานอนทเกยวของและเปนประโยชนตอการคมครองขอมลสวนบคคล ทงน ใหเลขาธการส านกงานคณะกรรมการการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาตเปนกรรมการและเลขานการ (รางมาตรา 7)

ทงน คณะกรรมการดงกลาวมอ านาจหนาทในการจดท าแผนยทธศาสตรสงเสรมและสนบสนนการด าเนนกจกรรมตามนโยบายและแผนยทธศาสตร ใหค าแนะน าและค าปรกษาเกยวกบการปฏบตตามพระราชบญญต ออกกฎหมายล าดบรอง ใหเครองหมายรองรบขอปฏบตการคมครองขอมลสวนบคคล พจารณาค ารองทกขตางๆ รวมทงแตงตงคณะอนกรรมการ คณะท างาน หรอพนกงานเจาหนาทเพอพจารณาหรอปฏบตการตามทมอบหมาย (รางมาตรา 13)

3. หมวดท 2 การคมครองขอมลสวนบคคล (1) การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล ก าหนดใหการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจะกระท ามได เวนแตเปนการเกบรวบรวม

ภายใตวตถประสงคอนชอบดวยกฎหมายซงเกยวของโดยตรงกบกจกรรมของผควบคมขอมลสวนบคคล และจะตองกระท าเพยงเทาทจ าเปนตามกรอบวตถประสงคหรอเพอประโยชนทมความเกยวของโดยตรงกบวตถประสงคในการเกบรวบรวม (รางมาตรา 21) นอกจากน ยงหามเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจากแหลงอนทไมใชจากเจาของขอมลโดยตรง (รางมาตรา 24) และหาม

94

เกบรวบรวมขอมลทมความออนไหว เชน ขอมลเกยวกบเชอชาต ความเหนทางการเมอง หรอขอมลอนใดซงกระทบตอความรสกของผอนหรอประชาชนตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด เปนตน โดยปราศจากความยนยอม (รางมาตรา 25) และในการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล ผควบคมขอมลสวนบคคลจะตองแจงรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคในการเกบรวบรวม ขอมลทจะเกบรวบรวม ประเภทของขอมลหรอหนวยงานทขอมลดงกลาวอาจถกเปดเผย ขอมลเกยวกบผควบคมขอมลสวนบคคล และสทธของเจาของขอมล (รางมาตรา 22) โดยยกเวนไวส าหรบกรณเปนการเกบขอมลสวนบคคลเพอประโยชนทเกยวกบการวางแผนหรอสถตหรอส ามะโนตางๆ ของหนวยงานของรฐ ประโยชนในการสบสวน สอบสวนของพนกงานเจาหนาทตามกฎหมาย หรอการพจารณาพพากษาของศาล เพอปองกนหรอระงบอนตรายตอชวต รางกาย หรอสขภาพของบคคล ขอมลทเปดเผยตอสาธารณะโดยชอบดวยกฎหมาย เปนการปฏบตตามทกฎหมายก าหนด หรอตามค าสงศาล และกรณอนทก าหนดในกฎกระทรวง (รางมาตรา 23)

(2) การใชหรอเปดเผยขอมลสวนบคคล ก าหนดใหสามารถท าไดเมอเปนการใชหรอเปดเผยตามวตถประสงคหรอเปนการ

จ าเปนเพอประโยชนทมความเกยวของโดยตรงกบวตถประสงคของการเกบรวบรวม และตองไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลทใหไวกอนหรอขณะนน เวนแตจะเปนขอมลทไดรบการยกเวน ตามรางมาตรา 23 (รางมาตรา 26 วรรคแรก) และเมอมการใชหรอเปดเผยแลวจะตองท าบนทก หมายเหต การใชและการเปดเผย พรอมทงแจงใหเจาของขอมลสวนบคคลทราบในภายหลงดวย (รางมาตรา 26วรรคสอง) นอกจากน ยงหามสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปยงประเทศซงมสาระส าคญในหลกเกณฑการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทต ากวาพระราชบญญตน โดยมขอยกเวนในบางกรณ (รางมาตรา 27)

(3) สทธของเจาของขอมลสวนบคคล (3.1) เจาของขอมลสวนบคคลมสทธขอเขาถงขอมลสวนบคคลทเกยวกบตนซงอยใน

ความรบผดชอบของผควบคมขอมลสวนบคคล เวนเสยแตจะเปนกรณขดหรอแยงกบกฎหมายหรอค าสงศาล กระทบตอความมนคงแหงราชอาณาจกร กระทบตอเศรษฐกจและการพาณชยของประเทศ มผลตอการสบสวน สอบสวนของพนกงานเจาหนาทตามกฎหมาย หรอการพจารณาพพากษาคดของศาล หรอเปนไปเพอคมครองเจาของขอมลสวนบคคล หรอสทธและเสรภาพของบคคลอน (รางมาตรา 28) และกรณทผควบคมขอมลสวนบคคลไมปฏบตตามหลกเกณฑในพระราชบญญตน เจาของขอมลสวนบคคลมสทธขอใหท าลาย ระงบใชชวคราว หรอแปลงขอมลสวนบคคลใหอยในรปแบบขอมลไมระบชอ ซงหากวาไมมการด าเนนการกอาจรองตอคณะกรรมการตอไปได (รางมาตรา 29)

95

(3.2) ผควบคมขอมลสวนบคคลตองด าเนนการใหขอมลสวนบคคลถกตองทนสมย สมบรณ และไมกอใหเกดความเขาใจผด เวนแตจะมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน (รางมาตรา 30)

(3.3) ก าหนดหนาทของผควบคมขอมลสวนบคคล โดยตองจดใหมมาตรการรกษาความมนคงปลอดภยทเหมาะสม ตองปองกนไมใหผทไดรบขอมลสวนบคคลใชหรอเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยปราศจากอ านาจ ตองท าลายขอมลสวนบคคลเมอพนระยะเวลาการเกบรกษา หรอไมเกยวของหรอเกนวตถประสงค หรอทเจาของขอมลสวนบคคลไดเพกถอนความยนยอมและตองแจงเหตการณละเมดขอมลสวนบคคลและแผนการเยยวยาความเสยหายแกเจาของขอมลสวนบคคลโดยไมชกชา ซงหากการละเมดขอมลดงกลาวมจ านวนเกนกวาหนงหมนราย จะตองรายงานผลลพธของมาตรการเยยวยาแกเจาของขอมลและคณะกรรมการดวย (รางมาตรา 31)

(3.4) ก าหนดใหผควบคมขอมลสวนบคคลตองจดท ารายการเกยวกบขอมลสวนบคคลทมการเกบรวบรวม วตถประสงคของการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลแตละประเภท รายละเอยดของผควบคมขอมลสวนบคคล ระยะเวลาการเกบขอมลสวนบคคล เงอนไขเกยวกบบคคลทม สทธเขาถงขอมลสวนบคคล และเงอนไขในการเขาถงขอมลสวนบคคลนน และการก าหนดสทธและวธการเขาถงขอมลสวนบคคล เพอใหเจาของขอมลสวนบคคลหรอคณะกรรมการสามารถตรวจสอบได ทงน เวนแตจะมกฎหมายก าหนดไวเปนอยางอน (รางมาตรา 32)

4. หมวด 3 ขอปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคล ก าหนดใหผควบคมขอมลสวนบคคลสามารถจดท าขอปฏบตในการคมครองขอมล

สวนบคคลเพอก าหนดวธการคมครองขอมลสวนบคคลในการเกบรวบรวม ใช หรอเปดเผยขอมล (รางมาตรา 33) และเพอเปนแนวทางในการจดท าขอปฏบตดงกลาว คณะกรรมการอาจจดท าและเผยแพรแนวปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคลได (รางมาตรา 34) นอกจากน คณะกรรมการยงอาจออกเครองหมายรบรองขอปฏบตการคมครองขอมลสวนบคคลใหแกผควบคมขอมลสวนบคคลวาขอปฏบตดงกลาวมมาตรฐานไมต ากวาแนวปฏบตของคณะกรรมการ (รางมาตรา 35)

5. การรองเรยน ในกรณทสทธของเจาของขอมลสวนบคคลถกกระทบหรออาจถกกระทบกระเทอน

อาจยนค ารองตอคณะกรรมการเพอสงใหผควบคมขอมลสวนบคคลด าเนนการหรอหามด าเนนการใดๆ (รางมาตรา 37) นอกจากน คณะกรรมการอาจสงใหผควบคมขอมลสวนบคคลด าเนนการพสจนการด าเนนการในกรณทมเหตอนควรสงสยวาการด าเนนการเกยวกบขอมลสวนบคคลอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของขอมลสวนบคคล (รางมาตรา 36 วรรคแรก) ซงหากปรากฏวาการด าเนนการนนอาจกอใหเกดความเสยหายแกบคคลทเกยวของหรอบคคลอนและไมอาจปองกน

96

ความเสยหายทเกดจากการด าเนนการนนไดตามกฎหมายนหรอกฎหมายอน กใหคณะกรรมการมอ านาจสงหามการด าเนนการนน และจะสงใหหนวยงานหรอผควบคมขอมลสวนบคคลกระท าการใดๆ ภายใตเงอนไขทคณะกรรมการก าหนดกไดหากเหนสมควร (รางมาตรา 36 วรรคสาม) และในกรณทจ าเปนเรงดวนใหคณะกรรมการมอ านาจสงหามด าเนนการเกยวกบขอมลสวนบคคล (รางมาตรา 36 วรรคส)

6. หมวด 5 ความรบผดทางแพง น าหลกความรบผดเดดขาด (Strict Liability) มาใชในกรณทมการด าเนนการใดๆ

เกยวกบขอมลสวนบคคลทกอใหเกดความเสยหายตอเจาของขอมลสวนบคคล โดยผควบคมขอมลสวนบคคลตองชดใชคาสนไหมทดแทน ไมวาจะเปนการจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมของผ ควบคมขอมลสวนบคคลหรอไมกตาม เวนเสยแตวาผควบคมขอมลสวนบคคลจะพสจนไดวาการด าเนนการนนเกดจากเหตสดวสย เปนการกระท าตามค าสงของรฐบาลหรอเจาพนกงานของรฐเปนการกระท าหรอละเวนการกระท าของบคคลทเกยวของหรอบคคลนนเอง หรอไดด าเนนการครบถวนตามขอปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคลทตนจดท าขนแลว (รางมาตรา 42)

7. บทก าหนดโทษ (1) ก าหนดโทษปรบและปรบรายวนแกผควบคมขอมลสวนบคคลซงไมปฏบตตาม

ค าสงของคณะกรรมการจากการรองเรยนหรอมความเสยหายเกดขนแกเจาของขอมลตามมาตรา 36 หรอค าสงใหด าเนนการใดๆ ตามมาตรา 37 (รางมาตรา 43)

(2) ก าหนดโทษแกผ ควบคมขอมลสวนบคคลทไมปฏบตตามบทบญญตของพระราชบญญตน (มาตรา 44) และก าหนดใหตองรบโทษหนกขน หากการกระท านนเปนไปเพอใหตนเองหรอผอนไดรบประโยชนอนมชอบดวยกฎหมาย หรอเพอใหผอนเสยหาย (รางมาตรา 44)

(3) ก าหนดโทษแกผปฏบตตามอ านาจหนาทตามพระราชบญญตนซงลวงรขอมลสวนบคคลของผใดและน าไปเปดเผยแกผอนโดยไมไดรบความยนยอมหรอไมไดรบยกเวน (รางมาตรา 45)

(4) ก าหนดโทษแกผขอแกไขขอมลสวนบคคลอนท าใหเกดความเขาใจผดในสาระส าคญ (รางมาตรา 46)

จากการศกษากฎหมายทเกยวของกบการคมครองขอมลสวนบคคลตามกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายตางประเทศ และกฎหมายไทยพบวา สหภาพยโรปซงเปนองคการระหวางประเทศไดใหความส าคญกบการใหความคมครองขอมลสวนบคคล โดยสหภาพยโรปไดออกหลกเกณฑทส าคญ “Directive 95/46/EC on the protection of Individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data” เพอผลกดนใหกฎหมายในหม

97

ประเทศสมาชกมความสอดคลองกนในการใหการประกนทดพอตอการคมครองขอมลสวนบคคลของพลเมองของ EU โดยปราศจากขอจ ากดทเกดจากความแตกตางกนของกฎหมายกฎเกณฑทางสงคมและวฒนธรรมโดยใหเปนไปตามทก าหนดไวใน Directive ภายในป 1998 และตอมาในป 2002 EU ไดออกหลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลเพมเตมคอ “Directive 2002/58/EU concerning the processing of personal data and protection of privacy in the electronic communication sector (Directive on privacy and electronic communication)” โดยก าหนดรายละเอยดใหผใหบรการเกยวกบการตดตอสอสารทางอเลกทรอนกสตองมมาตรการใหความคมครองขอมลสวนบคคล เชน จดใหมาตรการรกษาความปลอดภยและความลบขอมลทสง หรอการลบขอมลจราจรเมอหมดความจ าเปน

ขณะทกลมประเทศระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) ไดแก ประเทศองกฤษไดตรากฎหมายเพอคมครองสทธสวนบคคลอนเกยวกบขอมลขาวสารขน คอพระราชบญญตวาดวยการคมครองขอมลขาวสาร ค.ศ. 1984 (Data Protection Act 1984) มผลท าใหการเกบสารสนเทศทกประเภททเกยวกบบคคล (Personal Data) โดยระบบคอมพวเตอร จะตองด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายฉบบน และตอมาประเทศองกฤษไดออก Data Protection Act 1998 เพออนวตการใหเปนไปตาม The European Data Protection Directive (95/46/EU) หรอ EU Directive (95/46/EU) โดยมผลบงคบใชในครงแรกเมอวนท 16 กรกฎาคม 1998 และไดมการปรบปรงจนเปนฉบบสมบรณ (Fully) ซงมผลบงคบใชต งแต 1 มนาคม 2000 และเครอรฐออสเตรเลย กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของเครอรฐออสเตรเลย ไดแก กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลทเรยกวา The Privacy Act 2000 สวนกฎหมายในระดบมลรฐนนแตละมลรฐสามารถออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนของตนได เชน มลรฐ New South Wales ไดตรากฎหมายชอวา The Privacy and personal Information Protection Act 1998 หรอมลรฐ Victoria ไดมการตรากฎหมายชอวา The Information Privacy Act 2000 ขนใชบงคบเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคล

สวนกลมประเทศระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) ไดแก สาธารณรฐฝรงเศส สาธารณรฐฝรงเศสเปนประเทศหนงทใหความส าคญกบสทธในการมชวตสวนตวและสทธในการทจะไดรบความเคารพในชวตสวนตวและชวตครอบครวของประชาชน โดยกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของสาธารณรฐฝรงเศส คอรฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ (Loi relative à I’informatique, aux fichiers et aux libertés หรอ The Act on Data Processing Data Files and Individual Liberties) และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลในสหพนธสาธารณรฐ

98

เยอรมน เกดขนเปนครงแรกเปนกฎหมายระดบมลรฐ (State Law) โดยเกดขนในรฐเฮสเซน (Hessen) ในป ค.ศ. 1970 ซงถอเปนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลฉบบแรกของโลก หลงจากนนในป ค.ศ. 1977 จงไดมการตรากฎหมายในระดบประเทศ สหพนธสาธารณรฐเยอรมนจงมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลคอ Federal Data Protection Act ซงกฎหมายฉบบนไดมการทบทวนและแกไขในป ค .ศ. 1990 และป ค.ศ. 1994 และป ค.ศ. 1997 ตอมาไดมการทบทวนแกไขในป ค.ศ. 2001 เพอใหเปนไปตามแนวทางขอบงคบสหภาพยโรป และแกไขทบทวนอกครงในป ค.ศ. 2002

ส าหรบในประเทศไทยนนยงไมมบทบญญตกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ คงมแตกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเฉพาะบางเรอง แตยงไมมกฎหมายฉบบใดทบญญตขนโดยมวตถประสงคเพอคมครองขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของเอกชนโดยเฉพาะ แตทงนประเทศไทยกไดเลงเหนถงความส าคญของการคมครองขอมลสวนบคคล จงเปนผลใหประเทศไทยไดพยายามรางและผลกดนกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขนใชบงคบ เพอมใหประชาชนเกดความเดอดรอนและความเสยหายจากการละเมดขอมลสวนบคคลดงกลาว โดยในปจจบนประเทศไทยไดก าลงรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ .ศ. …. ขนใชบงคบ โดยอยในระหวางขนตอนของกระบวนการนตบญญต

บทท 4 วเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล เฉพาะกรณ

ดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย

ในบทนจะท าการวเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล กรณดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย โดยผวจยไดน าหลกกฎหมายทเกยวของทงในประเทศไทยและตางประเทศมาวเคราะหเปรยบเทยบ เพอชใหเหนถงปญหาและความส าคญของกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล อนจะน าไปสการปรบปรงแกไขกฎหมายรวมถงการออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลใหเกดประสทธภาพมากยงขน โดยผวจยไดด าเนนการศกษาและเสนอผลการวเคราะหดงตอไปน

4.1 วเคราะหปญหาการคมครองขอมลสวนบคคลจากการใชบรการธนาคารพาณชยกบกฎหมายทมอยในปจจบน

ในปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการทวไป คงมเฉพาะกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเฉพาะบางเรอง แตยงไมมกฎหมายฉบบใด ทบญญตขนโดยมวตถประสงคเพอคมครองขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของภาคเอกชนโดยเฉพาะ ซงเมอน าหลกการคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศและกฎหมายฉบบตางๆทไดบญญตใหการคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทยมาพเคราะห จะพบวาแมวากฎหมายรฐธรรมนญไดมการบญญตใหความคมครองขอมลสวนบคคลไวอยางชดแจง แตลกษณะการใหความคมครองโดยรฐธรรมนญเปนการใหความคมครองในระดบกวาง ซงโดยปกตมอาจวางหลกเกณฑหรอมาตรการตางๆ ทมลกษณะเปนรายละเอยดไวในรฐธรรมนญได ซงบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพยงอยางเดยวไมอาจทจะใหความคมครองขอมลสวนบคคลทจดเกบโดยภาคเอกชนไดอยางเพยงพอ นอกจากนยงมพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 และพระราช บญญตการประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ. 2545 ทเปนกฎหมายทมการบญญตใหความคมครองขอมลสวนบคคลไว แตกฎหมายทงสองฉบบตางกมขอจ ากดในการใหความคมครอง นนคอ พระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ไดบญญตขนโดยมเจตนารมณเพอใหความคมครองเฉพาะขอมลขาวสารทอยในความครอบครองหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐ

100

เพยงอยางเดยวเทานน ไมครอบคลมไปถงขอมลสวนบคคลทอยในภาคเอกชน ซงมปรมาณขอมล ทจดเกบไมนอยไปกวาขอมลในภาครฐ อยางเชน ขอมลในธนาคารพาณชย ขอมลในโรงพยาบาลเอกชน ขอมลพนกงานลกจางในบรษทและหนวยงานองคกรในภาคเอกชนตางๆ ขอมลของสมาชกกจกรรมทางธรกจ ขอมลของผสมครเปนสมาชกบตรเดบต และสมาชกเพอรบบรการในดานตางๆ เชน สมาชกรานอาหาร สมาชกโรงแรม สมาชกสถานทออกก าลงกาย สวนพระราชบญญต การประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ. 2545 กจะใหความคมครองเฉพาะขอมลสวนบคคลทเกยวกบการใหสนเชอเพยงเทานน

ธนาคารพาณชยเปนองคกรภาคเอกชนทมขนาดใหญ โดยธรกจของธนาคารพาณชยหรอเกยวเนองกบการประกอบกจการของธนาคารพาณชยนนไมไดมเพยงแคการรบฝากเงน การใหสนเชอ การแลกเปลยนเงนตราเทานน แตยงครอบคลมและเกยวโยงไปถงธรกจการใหเชาซอ(ลสซง) ธรกจแฟคตอรง การใหค าประกนหนและความรบผดในการจายคาเสยหายตามสญญา การออกเลตเตอรออฟเครดต (Letter of Credit) การซอขายตราสารหน การซอขายเงนตราตางประเทศ การท านตกรรมรบประกนความเสยงภยในความผนผวนของตลาดปรวรรตเงนตรา (Foreign Exchange Transactions) การท านตกรรมสญญารบประกนความเสยงภยในความผนผวนของตลาดเงนในรปของสญญาอนพนธ (Financial Derivatives) การซอขายหนและกองทนตางๆ การประกนภย เปนตน ซงธรกจอนหลากหลายของธนาคารพาณชยนยอมมกลมลกคาผใชบรการจ านวนมากมายหลากหลายอาชพ ซงแนนอนลกคาทใชบรการจะตองใหขอมลสวนบคคลของตนไวกบธนาคาร ดวยวตถประสงคเพอใหธนาคารใชในการตดตอ ตรวจสอบและพจารณาอนมตบรการ หรอเปนหลกฐานอางองในการท าสญญา ซงขอมลสวนบคคลของผใชบรการนนถอเปนขอมลทมความส าคญตอการท าธรกรรมของสถาบนการเงน เนองจากขอมลสวนบคคลดงกลาวสามารถพสจนลกษณะของผทเปนผใชบรการในแตละรายได อกทงยงท าใหทราบถงพฤตกรรมในการเขารบบรการจากสถาบนการเงนตางๆ การทธนาคารพาณชยมขอมลสวนบคคลของผใชบรการอยในความครอบครองจงเปนการงายในการกอใหเกดการละเมดตอขอมลสวนบคคลดงกลาว ในกรณทธนาคารพาณชยไดน าขอมลสวนบคคลของผใชบรการบางประเภท เชน เลขบตรประจ าตวประชาชน ทอย หมายเลขโทรศพท ฐานเงนเดอน แหลงทมาของรายได สถานทท างาน ขอมลการเดนบญชหรอการท าธรกรรมทางการเงน น าไปเปดเผยตอบคคลภายนอก ผประกอบธรกจบรการตางๆหรอตอสาธารณะ ปญหาเหลานยอมกอใหเกดความเสยหายตอผเปนเจาของขอมลสวนบคคลนน อกทงยงสรางความเดอดรอนร าคาญ และอาจท าใหเจาของขอมลเสอมเสยชอเสยง หรอน าไปสอาชญากรรมได

101

อยางในกรณของคณอมรโชตซงห โคราณา ผเสยหาย ซงไดออกมาสมภาษณในรายการปากโปง เปดเผยวา กอนหนานมบรษทประกนแหงหนงโทรศพทตดตอเขามาเชญชวนใหซอประกนในลกษณะเปนการออมทรพยผานการหกยอดเงนจากบตรเครดตโดยบอกชอนามสกล ทอย และเลขบตรประชาชนของตนถกตองครบถวนทกอยาง และยงแอบอางเลขบตรเครดตของคนอนวาเปนของตนดวย ซงทอยททางบรษทประกนแจงนน ตนไมเคยเปดเผยตอทใดมากอนมแคธนาคารทตนผอนช าระเพยงเทานนททราบ94 ฉะนนบรษทประกนน าขอมลสวนบคคลดงกลาวนไดมาอยางไร จะเหนไดวาเมอธนาคารไดน าขอมลสวนบคคลของลกคามาเปดเผยยอมกอใหเกดความเสยหาย หรอเปนการสรางความเดอดรอนร าคาญตอเจาของขอมลสวนบคคลเปนอยางยง ซงปญหาเหลานนบวนยงทวความรนแรงมากยงขน

การคมครองขอมลสวนบคคลเปนประเดนทหลายประเทศทวโลกตางไดใหความส าคญมากขน โดยมการตรากฎหมายขนเปนการเฉพาะทงในระดบระหวางประเทศ ซงไดก าหนดแนวทางหรอหลกเกณฑส าคญๆ เพอใหประเทศภาคสมาชกไดตรากฎหมายภายในเพอใหความคมครองความเปนสวนตวขนใชบงคบ และในระดบประเทศกไดมการพฒนากฎหมายกนมาเรอยๆ อยางในระดบระหวางประเทศ ในป ค.ศ. 1980 องคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (The organization for economic cooperation and development) ไดออก Guidelines governing the protection of privacy and transporter data flows of personal data ซงเปนหลกการขนพนฐานใน การใหความคมครองขอมลสวนบคคลทอยในรปอเลกทรอนกสทหลายประเทศตางยอมรบ โดยมสาระส าคญคอขอมลสวนบคคลตองไดรบความคมครองทเหมาะสมในทกขนตอน ตงแตการเกบรวบรวม การใช การเกบรกษา และการเปดเผย สหภาพยโรปไดออกหลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลทส าคญคอ Directive 95/46/EC on the protection of Individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data สวนในระดบประเทศ กลมประเทศระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System) อยางประเทศองกฤษไดออกกฎหมายคอ Data Protection Act 1998 เครอรฐออสเตรเลยไดออกกฎหมายชอวา “The Privacy Act 2000” สวนกลมประเทศระบบกฎหมายลายลกษณอกษร (Civil Law System) อยางสาธารณรฐฝรงเศส มกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลคอรฐบญญตท 78-17 ลงวนท 6 มกราคม ค.ศ. 1978 วาดวยขอมลสารสนเทศ แฟมขอมลและเสรภาพ (Loi relative à I’informatique, aux fichiers et aux libertés หรอ The Act on Data Processing Data Files and Individual Liberties) และสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลคอ Federal Data Protection Act

94 “เปดโปง! ขบวนการขายขอมลธนาคารใหแกง Call Center,” สบคนเมอ 12 ธนวาคม 2560, จากhttps://www.thaich8.com/news_detail/18665.

102

ซงทงนแมวาธนาคารพาณชยตางๆทกธนาคาร ตางใหความส าคญกบการคมครองขอมลสวนบคคลของลกคา โดยมการก าหนดนโยบายการคมครองขอมลสวนบคคลเพอรองรบ การคมครองขอมลสวนบคคลของลกคาของธนาคารนนๆ เปนการก าหนดโดยธนาคารแตละแหง ซงเปนการก าหนดนโยบายทแตกตางกนออกไป ซงตางมวตถประสงคเพอใหความคมครองขอมลสวนบคคลเชนเดยวกน แตอยางไรกตามนโยบายของธนาคารแตละแหง ไมไดมผลใชบงคบในลกษณะของกฎหมายแตอยางใด จงท าใหเกดปญหาในการบงคบใชและการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลของเจาของขอมลสวนบคคลหรอผใชบรการนน ซงจากการศกษากฎหมายรวมถงมาตรการเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลทมอยในปจจบน โดยเฉพาะการคมครองขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของธนาคารพาณชย จะเหนไดวายงไมมกฎหมายฉบบใดทก าหนดวธปฏบตหรอใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลไวเปนการเฉพาะ

4.2 วเคราะหปญหาการแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล

ในยคทเทคโนโลยสารสนเทศเขามามบทบาทกบชวตประจ าวนของมนษย การพฒนาไปอยางรวดเรวของเทคโนโลยสารสนเทศ ท าใหการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลสามารถกระท าไดโดยงาย สะดวกและรวดเรว โดยเฉพาะความสามารถในการจดเกบดวยคอมพวเตอร การสบคนขอมล การเขาถงขอมล การรบสงขอมล การแลกเปลยนขอมลขาวสารนนเกดขนตลอดเวลาและมอยทวไป เปนปจจยสงผลใหในปจจบนมการลวงละเมดขอมลสวนบคคลเกดขนเปนจ านวนมาก ขอมลสวนบคคลถอเปนสทธสวนบคคลทมความส าคญ ทเจาของขอมลพงหวงแหนในสทธของตน เนองจากขอมลสวนบคคลเปนขอมลทสามารถบงบอกเอกลกษณ ลกษณะ หรอความเปนบคคลนนได ขอมลสวนบคคลจงมความส าคญตอบคคลเปนอนมาก ซงขอมลสวนบคคลแตละประเภทยงมลกษณะพเศษหรอมความละเอยดออนทแตกตางกน ในการศกษารางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล นยามค าศพทของค าวา “ขอมลสวนบคคล” ถอไดวามความส าคญเปนอยางมาก เนองจากมผลตอการก าหนดขอบเขตของการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลของเจาของขอมลนน จากการศกษาถงความส าคญของขอมลสวนบคคลดงกลาว สามารถแยกประเภทของขอมลสวนบคคลออกไดเปนสองประเภทดวยกน คอ ขอมลสวนบคคลประเภททวไป (Non-Sensitive Data) อนไดแก ขอมลประเภทชอ นามสกล ทอย เบอรโทรศพท อาย วฒการศกษา ต าแหนงหนาทการงาน หรอสถานภาพสมรส และขอมลสวนบคคลทกระทบตอความรสก (Sensitive Data) ไดแก ขอมลเกยวกบเชอชาตหรอเผาพนธ ความคดเหนทางการเมอง ความเชอทางศาสนา พฤตกรรมทางเพศ ประวตอาชญากรรม ซงขอมลทงสองประเภทนมลกษณะพเศษละเอยดออนทแตกตางกน

103

เมอพจารณาบทบญญตกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศ ซงจะเหนไดวา แตละประเทศไดมการใหความหมายของขอมลสวนบคคลไว โดยมการนยามค าศพทขอมลสวนบคคลโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลไวอยางชดเจน อยางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล The Privacy Act 2000 ของเครอรฐออสเตรเลย ไดมการนยามศพทโดยแยกแยะประเภทขอมลสวนบคคลดงกลาวไววา ขอมลสวนบคคลประเภททวไป ใหความหมายไววา “ขอมลสวนบคคล (Personal Information)” หมายความวา ขอมลหรอความคดเหนซงรวมถงขอมลหรอความคดเหนทเปนสวนหนงของฐานขอมล ไมวาจะถกตองหรอไมกตาม และไมวาจะถกบนทกในรปแบบใด ทสามารถบงชตวบคคลไดอยางชดเจนหรอสามารถยนยนไดจากขอมลหรอความเหน

และนยามค าวา “ขอมลสวนบคคลทมความออนไหว (Sensitive Data)” หมายความวา ขอมลสวนบคคลหรอความเหนสวนบคคลทเกยวกบ

1) เชอชาต หรอความเปนชนกลมนอย 2) ความคดเหนทางการเมอง 3) ความเปนสมาชกขององคกรทางการเมอง 4) ความเชอทางศาสนาหรอการเขารวมทางศาสนา 5) ความเชอทางปรชญา 6) ความเปนสมาชกขององคการทางวชาชพหรอการคา 7) ความเปนสมาชกของสหภาพทางการคา 8) พฤตกรรมทางเพศ 9) ประวตอาชญากรรม กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน Section 3 แหง

Federal Data Protection Act ไดบญญตค านยามศพทโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล คอ นยามค าวา ขอมลสวนบคคลประเภททวไป ใหความหมายไววา “ขอมลสวนบคคล

(Personal Data)” หมายความวา ขอมลอนใดอนหนงทเกยวกบเรองสวนบคคลของบคคลธรรมดาบคคลใดบคคลหนง หรอบคคลธรรมดาทสามารถระบตวได

และนยาม “ขอมลสวนบคคลทมความออนไหวตอความรสก (Special Categories of Personal Data)” หมายความวา ขอมลเกยวกบเชอชาต เผาพนธ ความเหนทางการเมอง ความเชอทางศาสนา ลทธ ปรชญา ความเปนสมาชกสหภาพแรงงาน สขภาพและพฤตกรรมทางเพศ

นอกจากนในประเทศองกฤษยงเปนอกประเทศหนงทใหความส าคญในการแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล โดยไดบญญตนยามค าศพทของขอมลสวนบคคลประเภททวไปและขอมลสวนบคคลประเภททกระทบตอความรสกไวอยางชดเจนเชนกน

104

โดยนยามค าศพทไวใน Data Protection Act 1998 “Personal Data (ขอมลสวนบคคล)” หมายถง ขอมลทเกยวของกบบคคลทยงมชวตอยซงสามารถบงชตวบคคลไดจากขอมลนนเองและขอมลอนๆ ทอยในความครอบครองของผควบคมดแลขอมล (Data Controller) หรออาจอยในความครอบครองของผควบคมดแลขอมลในอนาคต ทงน รวมถงขอมลเกยวกบการแสดงความคดเหนเกยวกบตวบคคลธรรมดาและแสดงเจตนาของผควบคมดแลขอมลหรอบคคลอนทเกยวกบบคคลธรรมดานนดวย

สวนค าวา “Sensitive personal data (ขอมลทกระทบตอความรสก)” หมายถง ขอมลสวนบคคลซงประกอบดวยขอมลเกยวกบเชอชาตหรอเผาพนธ ความคดเหนทางการเมอง ความเชอทางศาสนาหรอความเชออนๆทมลกษณะเดยวกน การเปนสมาชกของสมาคมหรอสหภาพแรงงานสขภาพทางกายและจตใจ พฤตกรรมทางเพศ การกระท าผดหรอการถกกลาวหาว ากระท าผดกฎหมาย การด าเนนคดหรอการถกด าเนนคด การจ าหนายคด หรอการถกลงโทษตามค าพพากษาของศาลของเจาของขอมล

ทงนแมวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. .… มาตรา 23 ไดบญญต หามมใหเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลเกยวกบเชอชาต เผาพนธ ความคดเหนทางการเมอง ความเชอในลทธ ศาสนาหรอปรชญา พฤตกรรมทางเพศ ประวตอาชญากรรม ขอมลสขภาพ หรอขอมลอนใดซงกระทบความรสกของประชาชนตามทคณะกรรมการประกาศก าหนด โดยไมไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลสวนบคคล ซงจากบทบญญตดงกลาวเขาใจไดวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ดงกลาวนไดมการพยายามแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลไวในเงอนไขเรองการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล แตอยางไรกตามรางพระราชบญญตดงกลาวน ยงขาดบทบญญตทเปนการใหความหมายของค าวาขอมลสวนบคคลทเปนการจ าแนกประเภทของขอมลสวนบคคลทชดแจง เพยงแตใหค านยามความหมายโดยทวไปของขอมลสวนบคคลไวเทานน

ซงทงนผวจยมความเหนวาการไมนยามค าศพทโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลอยางชดเจน ยอมสงผลใหมาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลยงไมสอดคลองกบลกษณะเฉพาะของขอมลสวนบคคลในแตละประเภททมความส าคญหรอ มลกษณะพเศษหรอมความละเอยดออนทแตกตางกน และการทไมมการนยามค าศพทของขอมลสวนบคคลทชดแจง ยอมกอใหเกดปญหาในเรองการก าหนดหลกเกณฑในการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลแตละประเภทอยางเหมาะสม รวมทงสงผลกระทบในเรองประสทธภาพในการบงคบใชกฎหมายในการใหความคมครองตอขอมลสวนบคคลดงกลาวใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

105

4.3 วเคราะหปญหาการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชย

ขอมลสวนบคคลของผใชบรการหรอลกคาธนาคารพาณชยถอเปนขอมลสวนบคคลประเภทหนงทมความส าคญตอการท าธรกรรมของธนาคาร เนองจากขอมลสวนบคคลดงกลาวสามารถพสจนลกษณะของผทเปนลกคาของสถาบนการเงนในแตละรายได ธนาคารจงมความจ าเปนในการเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลของผใชบรการ เพอใชประกอบการใหบรการ ซงการเกบรวบรวมขอมลของผใชบรการของธนาคารนน ควรเกบรวบรวมเฉพาะขอมลทมความจ าเปน ในการใหบรการเพยงเทานน แตปญหาทพบในปจจบนคอ ธนาคารไดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลของผใชบรการเกนความจ าเปน ซงขอมลบางอยางไมเกยวของกบการใหบรการ ตวอยางเชน บรการเงนฝาก ขอมลทไมเกยวของกบการใหบรการ ไดแก เชอชาต ศาสนาทนบถอ คาจาง เงนเดอน รายไดตอป แหลงทมาของรายไดหลก ลกษณะธรกจ อายงาน ชอสถานทท างานเดม อายงานเดม ประเภทของทอยอาศย สถานภาพแตงงาน ชอคสมรสหรอคครองตามกฎหมาย สถานทท างานของคสมรส อาชพและต าแหนงคสมรส จ านวนบตร วฒการศกษาทไดรบ มประกนชวตหรอไม ซงในขณะทธนาคารเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจากผขอใชบรการนน ธนาคารไมไดแจงถงว ตถประสงคของการเกบรวบรวมแตอยางใด ท าใหผขอใชบรการคดเอาเองวา ธนาคารจ าเปนตองใชขอมลเหลานนในการตดตอกบผใชบรการ หรอการน าขอมลไปเพอพจารณาอนมตในการใหบรการของธนาคาร

ปญหาตอมาคอท าไมธนาคารตองเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลเกนความจ าเปน ซงเปนททราบกนดอยแลววา ธนาคารพาณชยเปนองคกรภาคเอกชนทมขนาดใหญ โดยธรกจของธนาคารพาณชยหรอเกยวเนองกบการประกอบกจการของธนาคารพาณชยนนไมไดมเพยงแคการรบฝากเงน การใหสนเชอ การแลกเปลยนเงนตราเพยงเทานน ธนาคารพาณชยยงประกอบธรกจอน หรอมบรษทในเครอของธนาคารพาณชยทประกอบธรกจตอยอดจากธรกจของธนาคารพาณชยหรอ เปนบรษททตงขนเพอรองรบการปฏบตงานหรอสนบสนนการประกอบกจการของธนาคารพาณชย จงเกดการน าขอมลสวนบคคลสงตอยงบรษทในเครอ หรอมการแลกเปลยนขอมลสวนบคคลของลกคาระหวางธนาคารพาณชยกบบรษทในเครอของธนาคารพาณชย ทงนแมวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยจะมความเกยวพนกบธนาคารพาณชยกตาม แตในทางกฎหมายถอวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยกบธนาคารพาณชยนนตางฝายตางมฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากกน เชนเดยวกบนตบคคลอน การทธนาคารพาณชยน าขอมลสวนบคคลของลกคาไปเปดเผยหรอสงตอยงบรษทในเครอโดยไมไดแจงใหลกคาทราบ ไมไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลสวนบคคล

106

เปนการกระท าทนอกเหนอวตถประสงค การกระท าเหลานยอมถอไดวาเปนการกระท าทละเมดตอสทธสวนบคคลของลกคาผซงเปนเจาของขอมล

ทงนในปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขนใชบงคบ ในการรางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลนน เหนควรน าหลกการตามแนวทางขององคการ เพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (The organization for economic cooperation and development) มาปรบใชกบการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชย เนองจากมความครอบคลมในเรองของการใหความคมครองขอมลสวนบคคลในทกดาน โดยหลกการดงกลาว มดงตอไปน

1) หลกขอจ ากดในการจดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล (Collection Limitation Principle) กลาวคอ ผทมหนาทในการจดเกบและประมวลผลขอมลสวนบคคลจะตองกระท าอยางจ ากดเทาทจ าเปน ขอมลทจดเกบจะตองไดมาโดยวธการทชอบดวยกฎหมาย เปนธรรม และเหมาะสม โดยเจาของขอมลจะตองรบทราบและใหความยนยอม

2) หลกการประมวลผลขอมลสวนบคคลอยางมคณภาพและไดสดสวน (Data Quality and Proportional Principle) กลาวคอ การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจะตองกระท าดวยความถกตองแมนย า โดยขอมลทจะจดเกบตองเปนขอมลทถกตองสมบรณ มการปรบปรงขอมลใหตรงตามความเปนจรง และทนสมยอยตลอดเวลาทมการประมวลผลและใชขอมลนนๆ อกทงตองจดเกบใหสอดคลอง พอเพยงและไดสดสวนกบวตถประสงค นอกจากนจะตองจดเกบเทาทเกยวของ จ าเปน ไมเกนจรง และไมลวงล าหรอกาวกายกจการสวนตวของบคคลทเกยวของ

3) หลกการระบว ตถประสงคและระยะเวลาการใชขอมลสวนบคคล ( Purpose Specification Principle) กลาวคอ จะตองมการก าหนดวตถประสงคในการจดเกบและเงอนไขของการใช กอนทจะมการจดเกบขอมลนนๆ ตองแจงวตถประสงคใหเจาของขอมลไดทราบกอนท าการรวบรวมขอมล การใชขอมลสวนบคคลในภายหลงสามารถกระท าไดเพอใหส าเรจตามวตถประสงค หรอเพอการอนทไมขดหรอแยงกบวตถประสงค ในกรณเชนนจะตองระบวตถประสงคการใชทเปลยนแปลงไปนนทกคราว สวนระยะเวลาการจดเกบและใชขอมลสวนบคคลสามารถกระท าไดภายในระยะเวลาพอสมควรและเทาทจ าเปน แตจะตองไมเกนกวาระยะเวลาเพอใหบรรลตามวตถประสงคทระบไว

4) หลกการใชขอมลอยางจ ากด (Use Limitation Principle) กลาวคอ จะตองใชขอมลสวนบคคลภายในกรอบวตถประสงคทไดระบไว โดยไมมการเปดเผย เขาถง ใหแพรหลาย หรอใชเพอการอน นอกเหนอจากวตถประสงคทระบและไดแจงใหเจาของขอมลทราบกอนหนานน เวนแต

(1) ไดรบอนญาตจากบคคลผเปนเจาของขอมล หรอ

107

(2) อาศยอ านาจตามกฎหมายเพอประโยชนในการปองกนรกษาความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอยของสงคม ประโยชนสาธารณะ เพอรกษากฎหมายหรอเพอประโยชนมหาชนอนๆ

5) หลกการรกษาความปลอดภย (Security Safeguards Principle) กลาวคอ ผจดเกบ ครอบครองหรอควบคมขอมลสวนบคคลจะตองจดใหมมาตรการรกษาความปลอดภยในการจดเกบขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ เพอมใหขอมลสวนบคคลเสยงตอการเขาถง การสญหายหรอเสยหายโดยเหตสดวสย การท าลายโดยบคคลอน โดยธรรมชาตหรอโดยไวรสคอมพวเตอร การใช การแกไขเปลยนแปลง หรอการเปดเผยโดยปราศจากอ านาจ และในกรณทตองใหบนทกขอมล สวนบคคลแกบคคลอน ตองด าเนนการปองกนมใหบคคลอนน นไดใชขอมลสวนบคคลโดยปราศจากอ านาจ

6) หลกการเปดเผยขอมลอยางโปรงใส (Openness Principle) กลาวคอ จะตองมการประกาศนโยบายในการประมวลผลขอมลสวนบคคล เพอใหบคคลทเกยวของทราบถงกระบวนการจดเกบ รวบรวม น าไปใช นอกจากน จะตองมการแสดงใหเหนถงความมอยและประเภทของขอมลสวนบคคล วตถประสงคของการใชขอมลสวนบคคล ตลอดจนชอ สถานทจดตง และรายละเอยดของผทท าหนาทเกบรกษาขอมล ผควบคมขอมล หรอผประมวลผลขอมล ใหเจาของขอมลทราบ

7) หลกการมสวนรวมของเจาของขอมล (Individual Participation Principle) กลาวคอการเกบรวบรวมของขอมลสวนบคคลตองสอดคลองกบสทธของเจาของขอมลสวนบคคล และจะตองมสวนรวมในการจดเกบขอมลนนๆ โดยเจาของขอมลจะมสทธดงตอไปน (เปนการรบรองสทธของบคคลธรรมดาผเปนเจาของขอมล)

(1) ตองไดรบการแจงหรอค ายนยนจากผเกบรกษาขอมลหรอผควบคมขอมลวาไดท าการจดเกบ ประมวลผล ใช หรอสง โอนขอมลสวนบคคลของตนหรอไม

(2) หากมการจดเกบขอมลสวนบคคลของตน จะตองไดรบตดตอจากผจดเกบขอมลภายในระยะเวลาทเหมาะสม โดยปราศจากคาธรรมเนยม แตหากมการเกบคาธรรมเนยมจะตอง ไมสงเกนไป และโดยวธการทเหมาะสม นอกจากน การจดเกบจะตองอยในรปแบบทสามารถเขาถงไดงาย

8) หลกขอจ ากดในการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลใหแกบคคลอนขามพรมแดน (Restriction on Onward Opposition) กลาวคอ หลกการนก าหนดหามมใหมการสงหรอโอนขอมล สวนบคคลไปยงประเทศซงมไดมบทบญญตในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลในระดบทเทาเทยมกนในสาระส าคญ เวนแตไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลหรอจ าเปนเพอช าระหนตามความผกพนทเปนผลของสญญา หรอท าเพอประโยชนของบคคลซงไมสามารถใหความยนยอมได

108

9) หลกความรบผดชอบ (Accountability Principle) กลาวคอ ผ จดเกบขอมล ผครอบครองขอมล หรอผประมวลผลขอมลจะตองมความรบผดชอบในการปฏบตตามหลกการหรอมาตรการตางๆ ขางตนใหครบถวนทกประการอยางเครงครด หากมการฝาฝนหรอละเลยแลวมผลใหเกดความเสยหายแกขอมลสวนบคคล ผจดเกบขอมล ผครอบครองขอมล หรอผประมวลผลขอมลจะตองรบผดทงทางแพงและทางอาญา นอกจากน ยงจะตองรบผดชอบคาใชจายทเกดขนเพอกระท าการแกไขขอมลใหถกตอง ลบหรอท าลายขอมลสวนบคคล รวมทงเยยวยาความเสยหายแลวแตกรณ

4.4 วเคราะหปญหาการลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ

เนองจากในปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ ยงขาดมาตรการในการแกไขเยยวยาความเสยหายแกเจาของขอมลสวนบคคล ทไดรบความเสยหายหรอถกละเมดขอมลสวนบคคล ทงในดานความเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนไดและความเสยหายทางจตใจ ซงการบงคบโทษทเหมาะสมเปนปจจยส าคญอยางยง ทจะท าใหการคมครองขอมลสวนบคคลเปนไปอยางมประสทธภาพ

ปญหาเกยวกบการก าหนดบทลงโทษในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชย ผวจยมความเหนวา ควรน าหลกการของกฎหมายตางประเทศมาปรบใช อยางในประเทศองกฤษมกฎหมายทก าหนดสทธในการปองกนการประมวลผลขอมลสวนบคคล ทอาจกอใหเกดความเสยหาย ใน Data Protection Act 1998 มาตรา 10 ก าหนดวา หากเจาของขอมลเหนวาการทผควบคมดแลขอมลท าการประมวลผลขอมลสวนบคคลของตนจะใหเกดความเสยหายหรอความทกขและเปนการไมสมเหตสมผล ยอมมสทธทจะบอกกลาวไปยงผควบคมดแลขอมล เพอใหยตการประมวลผลขอมลดงกลาวได และก าหนดใหบคคลธรรมดาทไดรบความเสยหาย หรอความเสยหายหรอความทกข จากการทผควบคมดแลขอมลปฏบตฝาฝน Data Protection Act 1998 มสทธทจะไดรบการชดเชยความเสยหาย หากผควบคมดแลขอมลไมสามารถพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแกทกสถานการณเพอทจะปฏบตใหเปนไปตามบทบญญตกฎหมายทเกยวของแลว ตาม Data Protection Act 1998 มาตรา 13

ประมวลกฎหมายแพงของสาธารณรฐฝรงเศส มาตรา 1382 ก าหนดวา “บคคลทกอใหเกดความเสยหายแกบคคลอนจะตองรบผดตอบคคลนนเพอความเสยหายทเกดขนแกการนน กลาวคอ มการกระท าความผดของบคคลหนงตอบคคลอนและการกระท านนกอใหเกดความเสยหายแกผเสยหาย ผทเปนตนเหตแหงการกระท ากตองรบผดตอผลของความเสยหายท เกดขนนนเอง” การกอใหเกดผลกระทบตอชวตสวนตวของบคคลตามมาตรา 1382 นมกจะเปนการกระท า

109

ความผดโดยจงใจอนมาจากการเลอกทจะกระท าการนนโดยสมครใจของผกระท า แตกอาจมกรณเปนการกระท าโดยละเวนไดเชนกน

ประมวลกฎหมายอาญาของสาธารณรฐฝรงเศสไดก าหนดบทลงโทษส าหรบการละเมดตอขอมลสวนบคคลไวทงสน 3 กรณดวยกน คอ

(1) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในชวตสวนตวของบคคลอน โดยเจตนา ถกก าหนดอยในมาตรา 226-1 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การกอใหเกดความเสยหายตอความลบหรอเกยวกบชวตสวนตวของบคคลอน โดยการดกฟงบนทกหรอสงตอค าพดทบคคลไดกลาวขนในลกษณะเปนการสวนตวหรอเปนความลบโดยมไดรบความยนยอมของบคคลนน ไมวาจะกระท าโดยใชเครองมออยางใด หรอโดยการถาย การบนทก หรอ การสงตอภาพของบคคลในสถานทสวนบคคลโดยมไดรบความยนยอมของบคคลนน ไมวาจะกระท าโดยใชเครองมออยางใด ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเปนเงนจ านวน 45,000 ยโร

(2) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในการประกอบวชาชพ ถกก าหนดอยในมาตรา 226-1 แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การเปดเผยขอมลทมลกษณะเปนความลบโดยบคคลหนงซงไดรบขอมลนนโดยสภาพของเรองหรอโดยต าแหนงหนาท หรอ อนเนองมาจากการปฏบตตามอ านาจหนาทเปนการชวคราว ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเงนจ านวน 15,000 ยโร

(3) ความผดในการกอใหเกดผลกระทบตอความลบในจดหมายของบคคลอน ซงเปนฐานความผดทมเจตนารมณเพอค มครองเสรภาพในการแสดงความคดเหนผานจดหมายและคมครองความลบในชวตสวนตวของบคคลทปรากฏอยในจดหมายน นถกก าหนดอยใน มาตรา 226-15 วรรคหนง แหงประมวลกฎหมายอาญาก าหนดวา การเปด ท าลาย ท าใหลาชาหรอสงกลบโดยเจตนาทจรต ซงจดหมายทมถงบคคลภายนอกไมวาจะไดมาถงจดหมายปลายทางแลวหรอไมกตามหรอการอานขอความภายในจดหมายโดยการฉอฉล ตองรบโทษจ าคกหนงปและปรบเปนเงน 45,000 ยโร

ทงนการทปญหาเรองการใหความคมครองขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชยยงไมมบทบญญตแหงกฎหมายออกมาเพอใชบงคบ ถอเปนอปสรรคทท าใหสทธในความเปนอยสวนตวและสทธในขอมลสวนบคคลของผใชบรการไมไดรบความคมครองอยางเพยงพอ และยงเปนการเปดโอกาสใหธนาคารหาผลประโยชนหรอใชชองโหวนด าเนนธรกจอกดวย

อกทงเมอไดพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ในเรองความรบผดทางแพง และบทก าหนดโทษ รวมถงบทบญญตกฎหมายของตางประเทศแลว จะเหนไดวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. นน ยงขาดสภาพบงคบทางกฎหมาย

110

ทเหมาะสม ซงมการบญญตก าหนดโทษสถานเบา และมการบญญตก าหนดโทษแตเฉพาะผควบคมขอมลสวนบคคลหรอผทมความเกยวของกบผควบคมขอมลสวนบคคลเพยงเทานน ไมไดก าหนดโทษรวมถงการกระท าของเอกชนทไมใชผควบคมขอมลสวนบคคลหรอผทมความเกยวของกบ ผควบคมขอมลสวนบคคลไวดวย ซงจะสงผลใหบคคลผเปนเจาของขอมลสวนบคคลไมอาจอาศยอ านาจตามรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ในการใชคมครองสทธของตนได ซงสภาพบงคบอนเปนเครองมอส าคญของมาตรการคมครองสทธของเจาของขอมลสวนบคคลตามรางพระราชบญญตค มครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ฉบบดงกลาวนยงไมสอดคลองกบผลประโยชนทผฝาฝนไดรบ การบงคบโทษทเหมาะสมเปนปจจยส า คญอยางยงทจะท าให การคมครองสทธของเจาของขอมลสวนบคคลเกดผลส าเรจไดจรงในทางปฏบต

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

จากการศกษาถงมาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองขอมลสวนบคคล กรณ

ดานการเงนการธนาคารของธนาคารพาณชย และการน าหลกกฎหมายทงในประเทศไทยและตางประเทศมาเปรยบเทยบวเคราะหถงปญหาทเกดขน มบทสรปและขอเสนอแนะดงน

5.1 บทสรป

จากการศกษาพบวาหลายประเทศทวโลกตางไดใหความส าคญกบการคมครองขอมลสวนบคคลเปนอนมาก มการบญญตกฎหมายเพอใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะเจาะจง อกทงยงมหนวยงานทมหนาทควบคมดแลใหความคมครองขอมลสวนบคคลของประชากรในประเทศเปนการเฉพาะ การใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลทมประสทธภาพ มความส าคญอยางยง เนองจากการพฒนาทางเทคโนโลยสารสนเทศมความกาวล า หนวยงานองคกรตางๆมการจดเกบขอมลสวนบคคลไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส การเกบรกษา การใช การประมวลผล ตลอดจนการเปดเผยขอมลทไมไดมาตรฐาน น ามาสการรวไหลของขอมล ท าใหเกดการละเมดสทธในขอมลสวนบคคลอยบอยครง ซงในขณะนประเทศไทยไดตระหนกถงความส าคญของการคมครองขอมลสวนบคคลโดยมการยกรางพระราชบญญตคมครองขอมล สวนบคคล พ.ศ. …. ขน และขณะนรางพระราชบญญตดงกลาวกอยระหวางการด าเนนการในกระบวนการนตบญญต จากการศกษารางพระราชบญญตดงกลาวพบวาเนอหาบางประการยงไมสอดคลองกบปญหาทเกดขนในปจจบนเทาทควร ซงผวจยขอสรปประเดนปญหาตางๆ ทไดท าการศกษาเพอน าไปสแนวทางแกไขไดดงน

1. ในประเดนปญหาการคมครองขอมลสวนบคคลจากการใชบรการธนาคารพาณชยกบกฎหมายทมอยในปจจบน เนองจากธนาคารพาณชยเปนองคกรภาคเอกชนทมขนาดใหญ ธรกจอนหลากหลายของธนาคารพาณชยยอมมกลมลกคาผใชบรการจ านวนมากมายหลากหลายอาชพ ซงลกคาทใชบรการจะตองใหขอมลสวนบคคลของตนไวกบธนาคาร ดวยวตถประสงคเพอใหธนาคารใชในการตดตอ ตรวจสอบและพจารณาอนมตบรการ หรอเปนหลกฐานอางองในการท าสญญา การทธนาคารพาณชยมขอมลสวนบคคลของลกคาอยในความครอบครองจงเปนการงาย

112

ในการกอใหเกดการละเมดตอขอมลสวนบคคล ในกรณทธนาคารพาณชยไดน าขอมลสวนบคคลของลกคาบางประเภท ไปเปดเผยตอบคคลภายนอก ผประกอบธรกจบรการตางๆหรอตอสาธารณะ ปญหาเหลานยอมกอใหเกดความเสยหายตอผเปนเจาของขอมลสวนบคคลนน อกทงยงสรางความเดอดรอนร าคาญ และอาจท าใหเจาของขอมลเสอมเสยชอเสยง หรอน าไปสอาชญากรรมได ถงแมวาธนาคารพาณชยตางๆทกธนาคาร ตางใหความส าคญกบการคมครองขอมลสวนบคคลของผใชบรการ โดยมการก าหนดนโยบายการคมครองขอมลสวนบคคลเพอรองรบการคมครองขอมลสวนบคคลของผใชบรการของธนาคารนนๆ แตอยางไรกตามนโยบายของธนาคารแตละแหงไมไดมผลใชบงคบในลกษณะของกฎหมายแตอยางใด จงท าใหเกดปญหาในการบงคบใชและการใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลของเจาของขอมลสวนบคคลนน จากการศกษากฎหมายเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคลทมอยในปจจบน เหนไดวายงไมมกฎหมายฉบบใดทก าหนดวธปฏบตหรอใหความคมครองแกขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองของภาคเอกชนไวเปนการเฉพาะ การไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะยอมเปนการยากตอ การปองกน แกไขเยยวยาความเสยหายทเกดจากการกระท าละเมดตอขอมลสวนบคคล การออกกฎหมายเพอคมครองขอมลสวนบคคลทจดเกบโดยภาคเอกชนเปนการเฉพาะจงมความจ าเปนอยางยง

2. ปญหาการแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคล เนองจากขอมลสวนบคคลเปน ขอมลทสามารถบงบอกเอกลกษณ ลกษณะ หรอความเปนบคคลนนได ขอมลสวนบคคลจงมความส าคญตอบคคลเปนอนมาก ซงขอมลสวนบคคลแตละประเภทยงมลกษณะพเศษหรอมความละเอยดออนทแตกตางกน จากการศกษารางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปรยบเทยบกบกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศ พบวานยามค าศพทของค าวา “ขอมลสวนบคคล” ถอวามความส าคญเปนอยางมาก เพราะมผลตอการก าหนดขอบเขตของการใหความคมครอง โดยจะเหนไดจากกฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของตางประเทศ ทมการใหความหมายของขอมลสวนบคคลไว โดยมการนยามค าศพทขอมลสวนบคคลโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลไวอยางชดเจน อยางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล The Privacy Act 2000 ของเครอรฐออสเตรเลย กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน Section 3 แหง Federal Data Protection Act และ Data Protection Act 1998 ของประเทศองกฤษ ตางไดบญญตนยามค าศพทของขอมลสวนบคคลประเภททวไปและขอมลสวนบคคลประเภททกระทบตอความรสกไวอยางชดเจน เมอไดพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. พบวารางดงกลาวยงไมมบทบญญตทเปนการจ าแนกประเภทของขอมลสวนบคคลทชดเจน เพยงแตใหค านยามความหมายโดยทวไปของขอมลสวนบคคลไวเทานน ผวจยม

113

ความเหนวา การนยามค าศพทโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลทชดเจน ยอมท าใหมาตรการทางกฎหมายสอดคลองกบลกษณะเฉพาะของขอมลสวนบคคลในแตละประเภททมความส าคญแตกตางกน และสงผลใหการคมครองขอมลสวนบคคลตามกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลมประสทธภาพมากยงขน

3. ปญหาการเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลของลกคาธนาคารพาณชย ขอมลสวนบคคลของผใชบรการถอวามความส าคญตอการท าธรกรรมของธนาคาร เนองจากขอมลสวนบคคลดงกลาวสามารถพสจนลกษณะของผใชบรการในแตละรายได ปญหาทพบในปจจบนคอ ธนาคารไดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลของผใชบรการเกนความจ าเปน และการน าขอมลสวนบคคลสงตอยงบรษทในเครอ หรอมการแลกเปลยนขอมลสวนบคคลของลกคาระหวางธนาคารพาณชยกบบรษทในเครอของธนาคารพาณชย ทงนแมวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยจะมความเกยวพนกบธนาคารพาณชยกตาม แตในทางกฎหมายถอวาบรษทในเครอของธนาคารพาณชยกบธนาคารพาณชยนนตางฝายตางมฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากกน เชนเดยวกบนตบคคลอน การทธนาคารพาณชยน าขอมลสวนบคคลของลกคาไปเปดเผยหรอสงตอยงบรษทในเครอโดยไมไดแจงใหลกคาทราบ และไมไดรบความยนยอมจากเจาของขอมลสวนบคคล เปนการกระท าทนอกเหนอวตถประสงค การกระท าเหลานยอมถอไดวาเปนการละเมดตอสทธสวนบคคลของลกคาผซงเปนเจาของขอมล แตทงนผทไดรบความเสยหายกลบไมไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายเทาทควร เนองจากประเทศไทยยงไมมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขนใชบงคบ ผวจยมความเหนวาประเทศไทยควรออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเปนกฎหมายเฉพาะขนใชบงคบ เพอใหผประกอบการไดยดถอ เปนระเบยบหลกเกณฑในการปฏบตตอขอมลสวนบคคล และควรก าหนดหลกเกณฑต งแตขนตอนกระบวนการเกบรวบรวม การใช ตลอดจนการเปดเผยขอมลสวนบคคลของผใชบรการ

4. ปญหาการลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ เนองจากในปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ ยงขาดมาตรการในการแกไขเยยวยาความเสยหายแกเจาของขอมลสวนบคคลทไดรบความเสยหายหรอถกละเมดขอมลสวนบคคล ทงในดานความเสยหายทสามารถค านวณเปนเงนไดและความเสยหายทางจตใจ ซงการบงคบโทษทเหมาะสมเปนปจจยส าคญอยางยง ทจะท าใหการคมครองขอมลสวนบคคลเปนไปอยางมประสทธภาพ เมอไดพจารณารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ในเรองความรบผดทางแพง และบทก าหนดโทษ รวมถงบทบญญตกฎหมายของตางประเทศแลว จะเหนไดวารางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคลดงกลาว ยงขาดสภาพบงคบทางกฎหมายทเหมาะสม ซงมการบญญตก าหนดโทษสถานเบา และมการบญญตก าหนดโทษแตเฉพาะผควบคมขอมล

114

หรอผทมความเกยวของกบผควบคมขอมลสวนบคคลเทานน ไมไดก าหนดโทษรวมถงการกระท าของเอกชนทไมใชผควบคมขอมลสวนบคคลหรอผทมความเกยวของกบผควบคมขอมลสวนบคคลไวดวย ซงจะสงผลใหบคคลผ เ ปนเจาของขอมลสวนบคคลไมอาจอาศยอ านาจตามรางพระราชบญญตคมครองขอมลสวนบคคล พ.ศ. …. ในการใชคมครองสทธของตนไดอยางเปนธรรม ผวจยมความเหนวา การทจะท าใหกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลเกดผลส าเรจไดจรงในทางปฏบต การก าหนดโทษและสภาพบงคบอนเปนเครองมอส าคญของมาตรการคมครองสทธของเจาของขอมล ควรสอดคลองกบผลประโยชนทผฝาฝนไดรบ

5.2 ขอเสนอแนะ

จากบทสรปดงกลาวขางตน การคมครองขอมลสวนบคคลในประเทศไทยยงขาดมาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลทมมาตรฐาน ควรน าหลกกฎหมายตางประเทศมาเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายของประเทศไทย เพอใหประเทศไทยมหลกเกณฑการคมครองขอมลสวนบคคลทเปนสากลและมมาตรฐานการคมครอง และสรางความเปนธรรมในการใชขอมลสวนบคคลอยางเปนประโยชนแกทกฝาย รวมทงไมกอใหเกดอปสรรคตอการประกอบธรกจธนาคารพาณชยและธรกจอนๆ ผวจยจงขอเสนอ ดงน 5.2.1 ควรมการบญญตกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลขนเปนการเฉพาะ เพอเปนหลกประกนสรางความมนใจใหกบประชาชนวาขอมลสวนบคคลของตนจะไดรบความคมครองอยางเปนธรรมตามกฎหมาย และเพอเปนการแกไขปญหาการลวงละเมดตอขอมลสวนบคคลทนบวนยงทวความรนแรงมากยงขน รวมถงการเขาถงขอมลโดยปราศจากอ านาจ ซงทงนเพอใหประเทศไทยไดมกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลทมกลไกในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลสอดคลองกบววฒนาการของสงคม และมเนอหาครบถวนตามหลกสากลและเปนทยอมรบของนานาประเทศ ควรน าหลกการตามแนวทางขององคการเพอความรวมมอทางดานเศรษฐกจและการพฒนา (The organization for economic cooperation and development) มาปรบใชในการออกกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศไทย เนองจากหลกการดงกลาวมความครอบคลมในเรองของการใหความคมครองขอมลสวนบคคลในทกดาน ซงหลกการส าคญทควรก าหนดไวในกฎหมายควรมดงตอไปน

1) หลกขอจ ากดในการจดเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล กลาวคอ ในการจดเกบและประมวลผลขอมลสวนบคคลจะตองกระท าอยางจ ากดเทาทจ าเปน ขอมลทจดเกบจะตองไดมาโดยวธการทชอบดวยกฎหมาย เปนธรรม และเหมาะสม โดยเจาของขอมลจะตองรบทราบและใหความยนยอม

115

2) หลกการประมวลผลขอมลสวนบคคลอยางมคณภาพและไดสดสวน กลาวคอ การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจะตองกระท าดวยความถกตองแมนย า โดยขอมลทจะจดเกบตองเปนขอมลทถกตองสมบรณ และทนสมยอยตลอดเวลา

3) หลกการระบวตถประสงคและระยะเวลาการใชขอมลสวนบคคล กลาวคอ ตองก าหนดวตถประสงคในการจดเกบขอมลสวนบคคลนน พรอมทงก าหนดระยะเวลาทเกบรวบรวมหรอรกษาขอมลนนไวอยางชดเจน

4) หลกการใชขอมลอยางจ ากด กลาวคอ จะตองใชขอมลสวนบคคลภายในกรอบวตถประสงคทไดระบไว โดยไมมการเปดเผย เขาถง ใหแพรหลาย หรอใชเพอการอน นอกเหนอ จากวตถประสงคทระบและไดแจงใหเจาของขอมลทราบกอนหนานน

5) หลกการรกษาความปลอดภย กลาวคอ ผจดเกบ ครอบครองหรอควบคมขอมลสวนบคคลจะตองจดใหมมาตรการรกษาความปลอดภยในการจดเกบขอมลสวนบคคลอยางเพยงพอ

6) หลกการเปดเผยขอมลอยางโปรงใส กลาวคอ ตองมการประกาศนโยบายในการประมวลผลขอมลสวนบคคล เพอใหบคคลทเกยวของทราบถงกระบวนการจดเกบ รวบรวม น าไปใช

7) หลกการมสวนรวมของเจาของขอมล กลาวคอ บคคลซงเปนเจาของขอมลมสทธทจะไดรบแจงหรอตรวจสอบขอมลสวนบคคลทจดเกบรวบรวมไวได

8) หลกขอจ ากดในการสงหรอโอนขอมลสวนบคคล กลาวคอ หลกการนก าหนดหามมใหมการสงหรอโอนขอมลสวนบคคลไปยงประเทศซงมไดมบทบญญตในการใหความคมครองขอมลสวนบคคลในระดบทเทาเทยมกนในสาระส าคญ

9) หลกความรบผดชอบ กลาวคอ ผควบคมขอมลสวนบคคลตองปฏบตตามนโยบายและแนวปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคล

ซงการตรากฎหมายเพอคมครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ จ าเปนอยางยงทจะตองมหลกเกณฑ วธการ ทรดกมและเหมาะสมกบสภาพปญหาทเกดขนจรง เพอท าใหการคมครองสทธของเจาของขอมลสวนบคคลเกดผลส าเรจไดจรงในทางปฏบต 5.2.2 การทกฎหมายจะมประสทธภาพไดนน สงส าคญคอจะตองก าหนดขอบเขตของการใหความคมครองอยางชดแจง โดยควรก าหนดค านยามของค าวาขอมลสวนบคคลใหมความชดเจน ซงทงนควรก าหนดค านยามโดยแยกแยะประเภทของขอมลสวนบคคลโดยอาศยแนวทางตามหลกกฎหมายของตางประเทศ อยางกฎหมายคมครองขอมลสวนบคคล The Privacy Act 2000 ของเครอรฐออสเตรเลย กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน Section 3 แหง Federal Data Protection Act และ Data Protection Act 1998 ของประเทศองกฤษ ซง

116

กฎหมายดงกลาวตางไดบญญตนยามค าศพทของขอมลสวนบคคลประเภททวไป (Non-Sensitive Data) และขอมลสวนบคคลประเภททกระทบตอความรสก (Sensitive Data) ไวอยางชดเจน ทงนเนองจากเพอเปนการก าหนดหลกเกณฑและวธปฏบตทเหมาะสมตามประเภทของขอมล ทมความพเศษละเอยดออนแตกตางกน และเพอใหการคมครองของขอมลสวนบคคลเปนไปอยางมประสทธภาพควรมการก าหนดใหมองคกรทมหนาทควบคมดแลใหความคมครองขอมลสวนบคคลและบงคบใหเปนไปตามกฎหมายเฉพาะ 5.2.3 การเกบรวบรวม การใช และการเปดเผยขอมลสวนบคคลของผใชบรการ ควรมมาตรฐานความปลอดภยขนสง ควรก าหนดหลกเกณฑกระบวนการใหความปลอดภยตอขอมลของผใชบรการ ตงแตกระบวนการจดเกบรวบรวมขอมล การใช ตลอดจนการเปดเผยขอมลสวนบคคล โดยออกเปนกฎหมายระเบยบวธปฏบต เพอใหผประกอบธรกจประเภทธนาคาร สถาบนการเงน หรอธรกจในภาคเอกชนอนๆ ปฏบตไปในทศทางเดยวกน โดยหลกเกณฑในการจดเกบควรมสาระส าคญดงตอไปน

1) การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคล จะตองเกบรวบรวมเทาทจ าเปนภายใตวตถประสงคอนชอบดวยกฎหมาย ซงเกยวของและจ าเปนโดยตรงกบการใหบรการเพยงเทานน

2) หามมใหธนาคารเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลเกยวกบพฤตกรรมทางเพศ ประวตอาชญากรรม ประวตสขภาพ หรอขอมลอนใดทกระทบตอความรสกของประชาชนตามทก าหนดในกฎกระทรวง เวนแตไดรบความยนยอมเปนหนงสอจากเจาของขอมลสวนบคคล

3) การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลจากแหลงอนทไมใชจากเจาของขอมลโดยตรง และโดยปราศจากความยนยอมของเจาของขอมลจะกระท าไมได

4) จะตองด าเนนการแกไขขอมลสวนบคคลทอยในความครอบครองใหถกตองสมบรณและทนสมย ตามทเจาของขอมลสวนบคคลรองขอเปนหนงสอ

5) ธนาคารจะตองจดใหมนายทะเบยนท าหนาทควบคมดแลและรบผดชอบในการประมวลผลขอมลสวนบคคล

ทงนเพอปองกนการรวไหลของขอมล และการเขาถงขอมลโดยปราศจากอ านาจ โดยจดใหมความสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ หรอกฎหมายของประเทศอนๆ ทจดไดวามมาตรฐานการคมครองขอมลสวนบคคลทสงและไดคณภาพ และเพอเปนการคมครองประโยชนของผใชบรการใหมประสทธภาพมากยงขน 5.2.4 การลงโทษ การบงคบโทษ และสภาพบงคบ ควรน าหลกความรบผดเดดขาด (Strict Liability) มาใชในกรณทมการด าเนนการใดๆเกยวกบขอมลสวนบคคลทกอใหเกดความเสยหายตอเจาของขอมลสวนบคคล โดยผทกระท าความผดจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนไมวาจะเปนการจง

117

ใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมกตาม และควรก าหนดโทษส าหรบความผดทเกดจาก นตบคคล ใหมโทษทหนกกวาผกระท าความผดทเปนบคคลธรรมดา เพอเปนการปราบปราม ยบย ง เนองจากในสถานการณปจจบนมผกระท าความผดอนมผประกอบการซงเปนนตบคคลเปนจ านวนมาก และในกรณทมการกระท าความผดซ า ควรเพมอตราคาปรบเปนจ านวนสองเทา หรอมากกวานน

ซงทงนผวจยมความเหนวาการออกกฎหมายเพอค มครองขอมลสวนบคคลเปนการเฉพาะ มความจ าเปนอยางเรงดวน และกฎหมายดงกลาวจ าเปนตองมหลกเกณฑ วธการ ทรดกมและเหมาะสมกบสภาพปญหาทเกดขนจรง เพอท าใหการคมครองสทธของเจาของขอมลสวนบคคลเกดผลส าเรจไดจรงในทางปฏบต และเปนไปอยางมประสทธภาพ

บรรณานกรม

119

บรรณานกรม

ภาษาไทย กมลชย รตนสกาววงศ. หลกกฎหมายปกครองเยอรมน. กรงเทพมหานคร: นตธรรม, 2537. กฤษฎา สงขมณ. การเงนและการธนาคาร. กรงเทพมหานคร: เรองแสงการพมพ, 2550. กตตพนธ เกยรตสนทร. “มาตรการทางอาญาในการคมครองขอมลสวนบคคล.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2538. กตตศกด จนเส. “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลกบการประกนชวต.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553.

กตตศกด ปรกต. ความรเบองตนเกยวกบสทธรบรขอมลขาวสาร ตามพระราชบญญตขอมล ขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2541.

กลโมไนย พทกษโชตไชย. “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลของลกคา สถาบนการเงน.” http://mis.krirk.ac.th., 17 กนยายน 2560.

คณาธป ทองรววงศ. “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธในความเปนอยสวนตว : ศกษากรณการรบกวนสทธในความเปนอยสวนตวจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม.” วทยานพนธมหาบณฑต มหาวทยาลยเซนตจอหน, 2553.

จนทจรา เอยมมยรา. “แนวคดและหลกการยกรางกฎหมายวาดวยการคมครองขอมลสวนบคคล ของประเทศไทย.” วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.(ธนวาคม 2547).

จรารตน วรวฒนธ ารง. “การคมครองขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2548.

ชงทอง โอภาสศรวทย. “การคมครองขอมลสวนบคคลและความเปนสวนตวในประเทศไทย : ปจจบนและอนาคต.” วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.(ธนวาคม 2547). ทวเกยรต ดรยะประพนธ. ปญหาและการบงคบใชกฎหมายเกยวกบคมครองขอมลสวนบคคล

(รายงานผลการวจย). กรงเทพมหานคร : วทยาลยขาราชการตลาการศาลยตธรรม สถาบนพฒนาขาราชการฝายตลาการศาลยตธรรม, 2547.

ทพาพร นะมาตร. “สทธความเปนอยสวนตว: ศกษากรณสทธความเปนอยสวนตวของบคคล สาธารณะ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2551.

ธารณ มณรอด. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการคมครองขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2559.

120

นพนธ สรยะ. สทธมนษยชน. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2537. นรนทร จมศร. “มาตรการทางกฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคลจากการ

ใชบรการเครอขายสงคมออนไลน.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555.

บรรเจด สงคะเนต และคณะ. ปญหาและมาตรการทางกฎหมายในการรบรองและคมครองสทธ ในความเปนอยสวนตว (Right to privacy) (รายงานผลการวจย). กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต, 2554.

ปกรณ มงคลประสทธ. “การคมครองความปลอดภยของขอมลสวนบคคลในการด าเนน ธรกรรมทางอเลกทรอนกส: กรณศกษาตามรางพระราชบญญตขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2551.

ปฐพ ค าควร. “ปญหากฎหมายเกยวกบการน าเอกลกษณของบคคลผมชอเสยงแสวงหา ประโยชนในเชงธรกจ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลย ธรกจบณฑตย, 2549.

ปทป เมธาคณวฒ และอภรตน เพชรศร. การวจยเรอง แนวทางในการออกกฎหมายคมครอง ขอมลและสารสนเทศสวนบคคลในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: ส านกงาน คณะกรรมการวจยแหงชาต, 2539.

ประสทธ ปวาวฒนพานช. “กฎหมายการคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศสหรฐอเมรกาและ ประเทศออสเตรเลย.” วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.(ธนวาคม 2547).

ปยะพร วงศเบยสจจ. “การเปดเผยขอมลสวนบคคลโดยธนาคารพาณชยกบมาตรการทาง กฎหมายในการคมครองขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2552.

พรชย ววฒนภทรกล. หลกกฎหมายแพงวาดวยการใหบรการธนาคาร. กรงเทพมหานคร : โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548.

พจน ปษปาคม. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะละเมด. กรงเทพมหานคร: ไทยมตรการพมพ, 2509.

พนส ทศนยานนท. “สทธเสรภาพสวนบคคลของชนชาวไทย.” วารสารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.(กนยายน 2522).

พมพดาว จนทรขนต. “คดการดกฟงโทรศพทและสทธในการมชวตสวนตว.” http://www.public-law.net/publaw/view.aspx?id=560, 1 ตลาคม 2560.

121

พชยศกด หรยางกร,และนรศรา แดงไผ. “หนวยท 3 หลกความยนยอม.” www.stou.ac.th/Schools/Slw, 7 กมภาพนธ 2560

พเชษฐ เมลานนท. “สทธมนษยชนและคานยมทางวฒนธรรม.” วารสารอยการ.(พฤศจกายน 2540). พรภทร ฝอยทอง. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบธนาคารพาณชยอเลกทรอนกส.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553. เพง เพงนต. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมดและความรบผดทาง

ละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2543. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพอฑตยา, 2543. ไพโรจน พลเพชร และคณะ. สทธและเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย. กรงเทพมหานคร :

ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และสถาบนพระปกเกลา, 2542. มนตร รปสวรรณ และคณะ. เจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2540. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2542. วระพงษ บงไกร. “การเปดเผยขอมลสวนบคคลตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ

พ.ศ. 2540.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543. ศกด สนองชาต. ค าอธบายโดยยอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและความรบผดทางละเมด.

กรงเทพมหานคร : นตบรรณาการ, 2547. สกล อดศรประเสรฐ. “มาตรการทางกฎหมายเพอคมครองขอมลสวนบคคล : ศกษาเฉพาะกรณ

การแยกแยะประเภทขอมลสวนบคคล.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2553.

สมคด เลศไพฑรย. กฎหมายขอมลขาวสารทางปกครองของประเทศฝรงเศส (รายงานการวจย). กรงเทพมหานคร : ศนยศกษาการพฒนาประชาธปไตย มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

สมศกด นวตระกลพสทธ. กฎหมายคมครองขอมลสวนบคคลของประเทศฝรงเศส (รายงานการวจย). กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยและใหค าปรกษาแหง มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547.

สดธนา พนธธรารกษ. “ศกษาวเคราะหหลกกฎหมายเกยวกบขอมลเครดต ตามพระราชบญญต การประกอบธรกจขอมลเครดต พ.ศ. 2545.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2546.

สชาต ตระกลเกษมสข. “การคมครองสทธสวนบคคลจากการดกฟงทางโทรศพท.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2543.

122

สพชรนทร อศวธตานนท. “พฒนาการของหลกกฎหมาย VOLENTI NON FIT INJURIA : ศกษาการปรบใชกบประเทศไทย.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551.

สรชย พวงชศกด. “คาเสยหายในเชงลงโทษ.” ดษฎนพนธดษฎบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2553.

สรลกษม นตภทรกล. “การคมครองขอมลสวนบคคลในการประกอบธรกจขอมลเครดต.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง, 2555.

อมร รกษาสตย. รฐธรรมนญฉบบประชาชน พรอมบทวจารณ. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541.

อรณ นรนทรกล ณ อยธยา. การบรหารธนาคารพาณชย. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลย รามค าแหง, 2558.

ภาษาตางประเทศ Christopher and Feddy Kosten. Introduction and Round-Up : Data Protection Law of the

World volume 1 of 2. London : Sweet & Maxwell, 1998. Cranston. Ross. Principles on Banking Laws. Oxford: Clarendon Press, 1997. David Banisar. “Privacy and Human Rights : An International Survey of Ptivacy Laws and

Developments”, EPIC, 2000. Mark Littman & Peter Carter Ruck. Privacy and the Law. London: Steven & Son

Limited, 1970. Peter Carey. Data Protection in the UK. London: Blackstone’s Press, 2000. Rabinder Singh. “The Right to Privacy in English Law.” European Human Rights Law

Review, 2. pp. 129-161. Raymond Wacks. Personal Information:Privacy and the Law. Oxford: Clarendon

Press, 1989. Reymond Wacks. Personal Information : Privacy and The Law. London : Oxford, 1993. Samual Warren & Louis D. Brandeis.The Right to Privacy. Harvard Law Review 193, 1980. Susan Singleton. Data protection handbook. London :Tolley, 2001.

ภาคผนวก

154

ประวตผเขยน

ชอ - นามสกล ดาวลย ขาวสนท ประวตการศกษา พ.ศ. 2555 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช