การมีส่วนร่วมของชุมชนในการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ โดย ...nurse.kbu.ac.th/home/research/2561/3-61.pdf ·

การมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย โดยใชกระบวนการ AIC: โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต าบลปนแต อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง

สจนดา สขรง*, อารยา ปรานประวตร**, อาร พมประไวทย***

บทคดยอ การวจยครงน เปนการวจยเชงปฏบตการอยางมสวนรวม (PAR : Participatory Action

Research) มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย 2) เพอเปรยบเทยบระดบคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ กลมศกษาทใชในการวจยครงน ประกอบดวย แกนน าชมชน จ านวน 14 คน และกลมผสงอาย จ านวน 30 คน ใชวธการคดเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพผสงอาย สถตทใชในการวเคราะห คอ สถตการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และและสวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตทใชทดสอบสมมตฐาน คอ Paired T-test

ผลการวจยพบวา ผสงอายมระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ กอนและหลงเขารวมกจกรรม แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 โดยกอนเขารวมกจกรรมผ สงอายมระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.09 และหลงเขารวมกจกรรม ผสงอายมระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ อยในระดบมาก คาเฉลย 4.11 (p < 0.05) และกจกรรมทไดรบการคดเลอกจากชมชน 3 อนดบ ประกอบดวย 1) กจกรรมการใหความรดานการสงเสรมสขภาพ 2) กจกรรมการนวดแผนโบราณสมนไพร และ 3) กจกรรมการสรางเสรมสขภาพผสงอาย ค ำส ำคญ : ผสงอาย การสรางเสรมสขภาพ กระบวนการ AIC.

* สาขาวชาสาธารณสขศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน ** สาขาวชาสาธารณสขชมชน คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน *** สาขาการพยาบาลผ ใหญและผสงอาย มหาวทยาลยเกษมบณฑต Corresponding author : Sujinda Sukrung. Email: [email protected]

นพนธตนฉบบ

160

วารสารการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยขอนแกน ปท 6 ฉบบท 2 เมษายน - มถยายน 2561

COMMUNITY PARTICIPATION FOR HEALTH PROMOTION

OF THE ELDERLY WITH AIC TECHNIQUE IN ROMMANEE

SUB - DISTRICT, KAPONG DISTRICT, PHANGNGA PROVINCE

Sujinda Sukrung* , Araya Pranpravit** , Ari Pumprawi*** ABSTRACT

This participatory action research with AIC technique aimed 1) to study the community participation on the health promotion behavior of the elderly. 2) to compare mean score of health promotion behavior. The respond participant consisted of 14 leaders in the community and 30 elderly. The tools in the study were 1) the interview guide for the focus group. and the questionnaire of health promotion behavior. Data were analyzed by frequency, percentage, mean, standard deviation and paired t-test.

The results revealed that, mean score of the health promotion behavior after the intervention was higher than the one before the intervention with statistically significance at .05. However the activities which most selected by community were 1) education regarding health promotion 2) Thai tradecraft herb and message and 3) Health promotion behaviors activities for elderly. Key words: Elderly , health promotion , PAR : Participatory Action.

161


ภมหลงและเหตผล (Background and rationale) ในสถานการณปจจบนประเทศไทย

มการเปลยนแปลงจ านวนประชากรผสงอายเพมขนอยางรวดเรว และเมอป พ.ศ.2553–2557 ทผานมาประชากรผสงอายในประเทศไทย มราว 10 ลานคน คดเปนรอยละ 15.3 ของประชากรทงหมด อก 20 ปขางหนา ใน พ.ศ.2577 ประชากรผสงอายจะเพมสงขนถง 19 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 29 ของประชากรทงหมด (สถาบนวจยประชากรและ สงคม มหาวทยาลยมหดล, 2557)1 และจากขอมลประชากรของประเทศไทยป 2556 ประชากรไทยมจ านวน 64.6 ลานคน เปนผ สงอายมากถง 9.6 ลานคน คาดวาในป 2573 จะมจ านวนผสงอาย 17.6 ลานคน (รอยละ 26.3) และป 2583 จะมจ านวนถง 20.5 ลานคน (รอยละ 32.1) ซงหนวยงานทงภาครฐ และเอกชน ไดรวมกนด าเนนงานเพอคมครอง สงเสรม และสนบสนนสถานภาพ บทบาทและกจกรรมของผ สงอาย (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย, 2556)2 ปจจบนประเทศไทยก าลงอยในชวงการเปลยนผานเขาสสงคมผ สงอายโดยสมบรณ (Aged Society) โดยจากขอมลของ United Nations World Population Ageing พบวา หลงจากป 2552 ประชากรทอยในวยพงพงไดแก เดกและผ สงอาย จะมจ านวนมากกวาประชากรในวยแรงงาน และในป 2560 จะเปนครงแรกในประวตศาสตรทประชากรเดกจะมจ านวนนอยกวาผ สงอาย

สถานการณนเปนผลมาจากการลดภาวะเจรญพนธอยางรวดเรว และการลดลงอยางตอเนองของระดบการตายของประชากร ท าใหจ านวนและสดสวนประชากรผสงอายของไทยเพมขนอยางรวดเรว (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผ สงอายไทย, 2556)2 อกทงในสงคมไทยนนมสาเหตหลกเนองมาจากการลดลงของภาวะเจรญพนธอยางรวดเรวท าใหเกดการเพมจ านวนและสดสวนประชากรผสงอายและสงผลกระทบตอสงคมและระบบเศรษฐกจ ผลกระทบดานสงคมคอการพงพง สมาชกในครอบครวทสงขน อนเนองมาจาก ภาวะถดถอยทางกายภาพของผสงอาย ซงปรากฏการณดงกลาวนจะสงผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศอยางตอเนองในระยะยาว (สชาดา ทวสทธ และ สวรย บณยมานนท, 2553)3 จากผลจากบนทกการตรวจสขภาพผ สงอายของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต ป 2558 พบวา การเจบปวยของผสงอายโดยเฉพาะอยางยงโรคเรอรง ไดแก โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคขอเขาเสอม ผสงอายบางคนมปญหาในเรองการปวดเมอยตามรางกาย สายตาพรามว เปนอปสรรคในการด าเนนชวต และยงมผสงอายบางสวนถกทอดทงใหอยเพยงล าพง คนในครอบครวตองไปท างาน ไมไดรบการเอาใจใสจากครอบครวท าใหผ สงอายเหงาวาเหวไม ราเรง และไมคอยเขารวมกจกรรมในชมชน เวลาวางจากการประกอบอาชพม

162


การรวมกลมท ากจกรรมแตยงขาดความยงยนของกจกรรม จากปญหาสขภาพของผ สงอายสงผลใหหนวยงานตางๆ ทมสวนเกยวของ ตองสญเสยคาใชจายในการดแลสขภาพผสงอายเพมมากขน อกทงกอใหเกดภาวะพงพาบคคลอน ครอบครว ชมชน ฯลฯ รฐบาลไทยเลงเหนความส าคญของปญหาสขภาพในผ สงอายจงไดก าหนดนโยบายสงเสรมสขภาพประชาชนทกกลมวย ตามนโยบายเมองไทยสขภาพด โดยเนนสงเสรมใหผสงอายมสขภาพดทงใจและกาย ในสวนของกระทรวงสาธารณสข กมเปาหมายในการดแลสรางเสรมสขภาพฯ มหนวยงานในกระทรวงสาธารณสขทรบผดชอบในเรองของผสงอาย เพอการเตรยมความพรอมเขาสวยสงอายทมคณภาพ เพราะสขภาพรางกายของคนวยสงอายนน มโอกาสเสยงในการเกดโรคภยไขเจบตางๆ ไดงาย ซงจะสอดคลองกบแผนการพฒนาผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ.2545-2564) ทเนนลกษณะของการมองคนเปนจดศนยกลางของการพฒนา ซงไดมกา รจดต ง คณะกรรมการส ง เ ส รมและประสานงานผ สงอายแหงชาตจากหลายหนวยงานและก าหนดผ รบผดชอบในแตละดานอยางชดเจน และผลกดนใหเกดพระราชบญญตผสงอายแหงชาต (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2550) 4 ดงนน การมสขภาพทดท งทางรางกายและจตใจจง เ ปนสงททกคนพงปรารถนา รวมถ งการ ไม เ จ บ ปวยห รอ

ปราศจากโรคและยงรวมถงการมสขภาพทสมบรณของรางกายจตใจ อารมณ สงคมอกดวย อยางไรกตาม การด าเนนงานสรางเสรมสขภาพและการดแลผสงอายทผานมา ด าเนนการแบบแยกสวน และขาดการมสวนรวม โดยการดแลสขภาพและความเจบปวยเปนภาระหนาทของกระทรวงสาธารณสข การดแลในมตทางสงคมและวฒนธรรมเปนหนาทของกระทรวงมหาดไทยทท าหนาทจดสวสดการ (ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2553)5 การพฒนาการมสวน รวมในการสราง เส รมสขภาพผสงอายนน จะตองใหประชาชนไดมโอกาสเขารวมในการด า เนนงานพฒนา ตงแตเรมตนจนเสรจสนกระบวนการ โดยทเขาไปมสวนรวมอาจเปนขนตอนใดขนตอนหนง หรอทกขนตอน ซงมความคดเหนและความรบผดชอบรวมกนตอการด าเนนการพฒนาไปในทศทางทตองการเพอใหเกดการเปลยนแปลงทพงประสงค ส าหรบการสรางการมสวนรวมของชมชนนน มรายงานการวจยทสนบสนนวา การท ากจกรรมโดยใชกระบวนการกลม ทเรยกวา เทคโนโลยเพอการมสวนรวม (Technology of Participation) เปนว ธการส าคญทสามารถน ามาใชในสถานการณทมความหลากหลายเปนวธการท ช ว ย ใ หสมา ชกกลมทกคนไ ด ร วมกน สรรคสราง เพอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการทชดเจน จนกลมสามารถ

163


กลนกรองความคดทมอยทงหมดออกมาเปนประเดนความเหนพองตองกนทน าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ (พานทอง ผดพอง, วรต ปานศลา, ดนย ธวนดา 2554)6 ทผานมารปแบบการด าเนนงานสรางเสรมสขภาพผสงอายต าบลปนแตยงมปญหาทงในสวนของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต พบว า ก า รด แ ลส ร า ง เ ส ร ม สข ภาพ ไมครอบคลมกลมเปาหมาย กระบวนการด าเนนงานยงไมมรปแบบทชดเจน อกทงบคลากรมนอย และยงขาดทกษะในการสรางเสรมสขภาพ ขาดการประสานการมสวนรวมและการสงตอขอมลผสงอายทเปนระบบ ประเทศไทยไดใหความส าคญในเรองการสงเสรมสขภาพเรมจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 จนตอเนองถงฉบบท 10 ไดน าแนวคดในการสงเสรมสขภาพซงเปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนองของบคคล มงหวงทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงภาวะสขภาพในทางบวก พฒนาบคคลมระดบสขภาพทดขน ในการสง เส รมสขภาพรางกายและจตใจของผ สงอายนอกจากผ สงอายตองดแลสขภาพของตนเองแลวแรงสนบสนนทางสงคม (Social Support) อนไดแกครอบครวชมชน หนวยงาน และองคกรตางๆ ในชมชนมความส าคญอยางยงในการสงเสรมสขภาพ ซงตองอาศยการมสวนรวมของชมชนในการฟนฟการรกษาสขภาพเพอใหผ สงอายมสขภาพสมบรณทงทางดานรางกาย จตใจ

อารมณ สงคม สามารถด าเนนชวตอยในสงคมไดอยางมความสข ซงการมสวนรวมของชมชน ท าใหชมชนนนเปนผคดคนปญหาเ ปนผ น าทกอยาง ซ ง ไม ใช การก าหนดภายนอกแลวใหชมชนเขารวมแตเปนเรองทชมชนคดเอง โดยแบงการมสวนรวมออกเปน 5 ขนตอน คอ 1) การมสวนรวมในการคนหาปญหาและจดล าดบความส าคญของปญหา รวมในการวเคราะหถงสาเหตและทมาของปญหา 2) รวมในการเลอกว ธการและวางแผน 3) รวมในการแกปญหา 4) รวมในการด าเนนงานตามแผน และ 5) รวมในการประเมนผลวเคราะหปญหาอปสรรคและปจจยทมสวนท าใหเกดผลส าเรจ และอาจกลาวไดวาเปนการเขารวมอยางกระตอรอรนและมพลงของชมชนในการตดสนใจเพอก าหนดเปาหมายของสงคมจดทรพยากรเพอใหบรรลเปาหมายนนและเปนการปฏบตตามแผนการหรอโครงการตางๆ (กณกนนต หยกสกล, 2551)7 จ า ก ป ญ ห า ด ง ก ล า ว ข า ง ต น โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ า เ ภอควนขนน จ ง หวดพทล ง ไ ด ใ หความส าคญในการสงเสรมสขภาพประชาชน ม งมนสนบสนนโยบายของ รฐบาลเพ อตอบสนองความตองการของผ รบบรการ โดยในป 2560 ไดจดท าโครงการสงเสรมสขภาพผ ส ง อ าย โ รค ข อ เ ข า เ ส อ ม ด วยศาสต รการแพทยแผนไทยและการแพทยผสมผสาน เพอใหประชาชนไดมทางเลอกในรกษามากขน

164


แบบครบวงจร เพอเพมประสทธภาพในการใหบรการ และเพอความสะดวกในการเขาถงของผ รบบรการมากยงขน ดงนนเพอใหเกดการพฒนาระบบบรการดานการสงเสรมสขภาพของผสงอายใหอยในระดบทดและมประสทธภาพอยางตอเนอง ผ วจยจงมความสนใจศกษา เรอง การมสวนรวมของชมชนในการสราง เส รมสขภาพผ สงอาย โดยใ ชกระบวนการ AIC : โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง โดยการน าทฤษฎการมสวนรวมของชมชนมาจดท าเปนรปแบบ กจกรรมเพอสงเสรมสนบสนนชกจงใหผ สงอายเขารวมกจกรรมเสรมสรางสขภาพมากขน ทงนผลทไดจากการวจยสามารถน าไปใชในการพฒนางานดานการสงเสรมสขภาพและคณภาพชวตผ สงอายใหเปนแนวทางปฏบตใหองคกรปกครองสวนทอง ถน ห รอหนวยงานทเกยวของในการเตรยมความพรอมของชมชนทอาจเกดการเปลยนแปลงในอนาคต และชมชนอนๆ ยงสามารถน ารปแบบการมสวนรวมไปประยกตใชตามความเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนในชมชนของตน ตอไป

วตถประสงค (Objective) เพอศกษารปแบบการมสวนรวม

ของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย โดยใชกระบวนการ AIC : โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง

ระเบยบวธกำรศกษำ (Methodology) การวจยครงน เพอศกษาการมสวน

รวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผ ส ง อ า ย โ ด ย ใ ช ก ร ะ บ ว น ก า ร AIC : โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง เพอกระตนใหเกดการมสวนรวมของชมชนและผสงอายในการจดกจกรรมเพอสรางเสรมสขภาพของผสงอาย

ประชากรท ใ ชในการวจยคร งน ไดแก ผ ใหญบานผ ชวยผ ใหญบานสมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลปนแตประธานชมชนกลมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กลมแมบาน กลมเยาวชน เจาหนาทสาธารณสข เจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลปนแตหมท 8 –12 ต าบลปนแตอ าเภอควนขนน จงหวดพทลงกลมศกษาทใชในการวจยครงน กลมท 1 แกนน ำ ไดแก ผ ใหญบาน ผชวยผใหญบาน สมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลปนแต ประธานชมชนกลม อาสา สมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กลมแม บ าน กลม เ ยาวชน เ จ าห นาทสาธารณสข เจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลปนแต ทมความสมครใจและใหความรวมมอเขารวมในกระบวนการวจยครงน เปนผทสามารถแสดงความคดเหนมความรความเขาใจและเคยเขารวมกจกรรมการระดมความคดดานสขภาพและงานสงเสรมสขภาพผ สงอาย ใชว ธการคดเลอกแบบเจาะจง

165


(Purposive) ไดกลมศกษา จ านวน 14 คน ดงน

1. ผ ใหญบานและผชวยผ ใหญบาน จ านวน 2 คน

2. สมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลปนแต จ านวน 2 คน

3. ประธานชมชนกลมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ านวน 2 คน

4. กลมแมบาน จ านวน 2 คน 5. กลมเยาวชน จ านวน 2 คน 6. เจาหนาทสาธารณสข จ านวน 2 คน 7. เจาหนาทองคการบรหารสวน

ต าบล จ านวน 2 คน กลมท 2 ผสงอำย ไดแก ผสงอายทสมครใจแลวไดรบการคดเลอกในแตละหมบาน หมบานละ 6 คน จ านวน 5 หมบาน รวม 30 คน

กำรสรำงและกำรตรวจสอบคณภำพเครองมอ

1. จากแบบสอบถามทพฒนาจากเอกสาร รายงานท เ กยวของ เพอคนหารปแบบทเหมาะสมในการสรางเสรมสขภาพของผสงอาย ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลทวไปประกอบดวย อาย เพศ ระดบการศกษา สถานภาพสมรส บทบาทหนาทในชมชน รายได ความเพยงพอของรายได และโรคประจ าตว มลกษณะเปนแบบส ารวจรายการ (Check list)

สวนท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพผ สงอาย ทผ วจยดดแปลงมาจากแบบสอบถามพฤตกรรมการสง เส รมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 1996)9 ประกอบดวย การปฏบตในการดแลสขภาพ 6 ดาน จ านวน 30 ขอ ค าถามเปนแบบมาตรสวนประเมนคา (Rating Scale) 5 ระดบ (Best, 1981)10

1.1 ผวจยน าแบบสอบถามทแกไขปรบปรงตามค าแนะน าของผทรงคณวฒและผ เ ชยวชาญไปทดสอบกบผ สงอายของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบานแพรกหา อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง จ านวน 30 คน ทมคณสมบตใกลเคยงกลมตวอยางจากนนน าแบบสอบถามมาหาคาความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของ Cronbach (1990)8 (Cronbach’alpha coefficient) โดยมคาความเชอมน 0.70 ขนไป ไดคาสมประสทธอลฟา = 0.95

1.2 ผวจยน าแบบสอบถามทแกไขปรบปรงมาจดพมพและน าไปเกบขอมลในกลมตวอยางทก าหนด

2. แนวทางการสนทนากลม เปนเครองมอทใชแนวค าถามในการสนทนากลม เกบขอมล เพอศกษาสภาพปญหา แนวทางในการมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผ สงอาย การด าเนนกจกรรมใชการระดมความคด แสดงความเหน แลกเปลยนซงกนและกน ประกอบดวย

166


1. ความรความเขาใจและทกษะเกยวกบการดแลสขภาพของผ สงอาย และแนวทางในการส ราง เส รมสขภาพของผสงอายผสงอาย

2. กลยทธและหลกการสรางเสรมสขภาพและดแลตนเองในผสงอายในชมชน

3. ศกยภาพและความสามารถของชมชนในการมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย

4. ว ธปฏบต เพอการสรางเสรมสขภาพ และการมสวนรวมในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย

กำรจดกำรขอมลและวเครำะหขอมล

1. การวเคราะหปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม โดยใชสถตพนฐาน ไดแก สถตการแจกแจงความถ (Frequency) คารอยละ (%)

2. ขอมลเชงคณภาพ เพอวเคราะหการมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผ สง อาย โดยการว เคราะหผลกระบวนการ AIC เปนขอมลทไดจากการสนทนากลม น าขอมลทไดมาตรวจสอบความถกตอง แยกเปนหมวดหมตามประเดนปญหา วเคราะหขอมลทได ซงทงหมดนนเปนการวเคราะหเชงเนอหาของขอมล (Content analysis) เพอสรปและน าไปเชอมโยงความสมพนธกบประเดนทศกษา

3. เปรยบเทยบพฤตกรรมในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย กอนและหลงการ

ท ากจกรรม โดยใชสถตทดสอบคา paired T-test ผลกำรศกษำ (Results)

1) จากผลของการวเคราะหปจจยสวนบคคลของกลมแกนน า ประกอบดวยผ ใหญบานและผ ชวยผ ใหญบาน จ านวน 2 คน สมาชกสภาองคการบรหารสวนต าบลปนแต จ านวน 2 คน ประธานชมชนกลมอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) จ านวน 2 คน กลมแมบาน จ านวน 2 คน กลม เยาวชน จ านวน 2 คน เ จ าหนาทสาธารณสข จ านวน 2 คน เจาหนาทองคการบรหารสวนต าบล จ านวน 2 คน พบวา สวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 8 คน คดเปน รอยละ 57.14 มอายระหวาง 20 -30 ป จ านวน 6 คน คดเ ปนรอยละ 42 .86 มสถานภาพสมรส จ านวน 7 คน คดเ ปน รอยละ 50.00 มการศกษาระดบปรญญาตร จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 50.00 สวนใหญมรายได 10,001 บาทขนไป จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 57.14 ซงมรายไดไมเพยงพอ จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 78.57 และแกนน าสวนใหญมโรคประจ าตว จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 71.43 โดยสวนใหญเปนโรคเกยวกบขอและกระดก จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 28.57 รองลงมา คอ โรคความดนโลหตสง จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 21.43 ตามล าดบ

167


2) ผลของการวเคราะหปจจยสวนบคคล พบวา ผ เขารวมกจกรรมสวนใหญเปนหญง จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 66.67 มอาย 50-59 ป จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 100 มสถานภาพสมรส จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 63.33 การศกษาอยในระดบประถมศกษา และมธยมศกษาตอนตน จ านวน 10 คน คด เ ปน รอยละ 33 .33 ตามล าดบ ผ เขารวมกจกรรมสวนใหญเปนกลมผสงอาย จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 100 มรายได 1,001 - 5,000 บาท จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 46.67 มรายไดไมเพยงพอ จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 73.33 และมโรคประจ าตว จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 76.67 โดยสวนใหญเปนโรความดนโลหตสง รองลงมา คอ โรคเกยวกบขอและกระดก โรคหวใจ และโรคเบาหวาน ตามล าดบ

3) โครงการทไดจากการประชมวางแผนแบบมสวนรวมของชมชน

โครงการท ด า เนนการ เส รจแ ลว จ านวน 3 โครงการ ไดแก

1) โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายโดยใชหลก 5 อ. (อาหาร อารมณ อากาศ ออกก าลงกาย และอจจาระ) และการเตรยมความพรอมในการดแลสขภาพของตนเองอยางเหมาะสม หลงเขารวมโครงการพบวา ผ สงอายมสขภาพรางกายและสขภาพจตดขน เนองจาก ผ สงอายมการการออกก าลงกายเหมาะสมตามวย มการวมกลมเดนเปน

ระยะทาง 2-3 กโลเมตร ใชเวลาประมาณ 30 นาท มการออกก าลงกายโดยการงอตว ยดแขน ขา หรอบดหมนรางกาย สปดาหละ 3 วนๆ ละ 10-20 นาท ผ สงอายมการปรบเปลยนพฤตกรรม เชน การพบปะพดคยแลกเปลยนความรและประสบการณมากขน การรบประทานอาหารทถกตองเหมาะสมมากขน มการดแลสขภาพจตโดยการน งสมาธและปฏบตธรรมสม าเสมอ มความร เจตคต ทกษะและการปฏบตตนเกยวกบการดแลตนเองไดถกตอง ตลอดจนชมชนมการประชาสมพนธขาวสารการปองกนโรคตางๆ ทางหอกระจายขาวทกวนท 1 และ 15 ของทกเดอน

ทงน ยงปญหาและอปสรรคในการจดท าโครงการดงน ผ สงอายยงขาดความเขาใจ และขาดความสนใจในกจกรรมเพอสขภาพ มบญหาดานเศรษฐกจ ขาดความอบอน บตรหลานไปท างานอยบานคนเดยว ดงนน เพอชวยใหผ สงอายมสขภาพจตทด สมา ชกในครอบค รว อนประกอบดวย ลกหลาน ฯลฯ ควรปฏบตตอผสงอาย ดงน 1. ชวยท าใหผสงอายรสกวาตนเองยงมคณคา มความส าคญและมความหวงในชวต เชน ขอค าแนะน าตางๆ ขอความชวยเหลอจากผ สงอายใ หควบคมดแลบานเรอน เปนทปรกษาอบรมเลยงดลกหลาน 2. ควรระมดระวงค าพด หรอการกระท าทแสดงออกตอผ สงอาย เนนความส าคญของผ สงอายเปนอนดบแรก

168


ยกตวอยางเชน เวลารบประทานอาหารเชญชวนใหรบประทานอาหารกอนและตกขาวให 3. ชวนผสงอายเลาเรองเหตการณประทบใจในอดตของทานใหฟง และรบฟงอยางตงใจ จะท าใหผสงอายรสกวา ยงมคนชนชมในบางสวนของชวตของตนอย 4. อ านวยความสะดวกใหผสงอายปฏบตกจกรรมทนาสนใจตางๆ เชน เมอผสงอายตองการไปวดหรอศาสนสถานตาง ๆ ลกหลาน ควรจดเตรยมขาวของตางๆ ให และจดการรบสงหรอเปนเพอน 5. เอาใจใสดแลเรองอาหาร และการออกก าลงกายหรอท างานตามความถนดใหเหมาะสมกบวย 6. ทพกอาศย หากผสงอายตองการแยกบานอย หรอตองการไปอยสถานททรฐจดใหกควรตามใจ และพาลกหลานไปเยยมเมอมโอกาส ถาหากผสงอายรสกเปนสข และตองการอย รวมกบลกหลาน กใหอยบานเดยวกน เพอเกดความรสกอบอน 7. ชวยใหผสงอายมโอกาสพบปะสงสรรคกบญาตสนท และเพอนรวมวยเดยวกน โดยการพาไปเยยมเยยน หรอเชญเพอนฝงญาตมตร มาสงสรรคทบานเปนทคลายเหงา พาไปสถานททเปนศนยรวมของผสงอาย เชน วด หรอชมรมผสงอายในชมชน 8. ใหความส าคญเหนคณคา และเคารพยกยองนบถอ ดวยการเชอฟงค าสงสอนและขอแนะน าจากผสงอาย รวมมอกนรกษาฟนฟขนบธรรมเนยมประเพณเดมของ

ไทย เชน ประเพณรดน าด าหวผสงอายเนองในวนสงกรานต เปนตน 9. ใหอภยในความหลงลม และความผดพลาดท ผ สงอายกระท า และยงกวานน ควรแสดงความเหนอกเหนใจทเหมาะสมดวย 10. ชวยเหลอดแลรกษาพยาบาลยามเจบปวย หรอพาไปตรวจสขภาพใหการดแลอยางใกลชดเมอเจบปวยหนก เรอรง

2) การจดตงกลมสขภาพ เชน นวดแผนโบราณสมนไพร หรอกลมอนๆ ทสงเสรมสขภาพ หลง เ ส รจส น โค รงการ พบว า ผ เขารวม มความรในการนวดเพอผอนคลาย มความรในการท าลกประคบสมนไพร และสามารถน าความรไปใชในการดแลตนเองและผอนได นอกจากน มสมาชกในกลมนวดแผนโบราณดวยสมนไพร ก าลงขยายผลเพอผลตภณฑจากสมนไพรและผลตวตถดบสมนไพร เพอสงจ าหนาย เปนการสรางรายไดแกสมาชกดวย อกทง สมาชกในกลมยงมความเขมแขง และมการรวมกลมฟนฟความร และซกถามปญหาตางๆ ของสมาชกเพอรวมกนแกไข โดยก าหนดเปนทกวนท 5 ของเดอน

3) โครงการสงเสรมผสงวยใสใจรกสขภาพ พบวาหลงเขารวมโครงการผสงอายมสขภาพอนามยทพงประสงค สามารถดแลสขภาพของตวเองได ผสงอายมโอกาสแสดงความรความสามารถและประสบการณในการสงเสรมสขภาพ ตนเอง ครอบครว และ

169


ชมชน ตลอดจนสมาชกในครอบครวมสวนรวมในการดแลและสงเสรมสขภาพผสงอายดวย

จากผลการวเคราะหระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพผสงอาย กอนและหลงเขารวมกจกรรม พบวา ผสงอายมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ กอนและหลงเขารวมกจกรรม แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 โดยกอนเขารวมกจกรรมผ สงอายมระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.09 และหลงเขารวมกจกรรม ผสงอายมระดบพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ อยในระดบมาก คาเฉลย 4.11 (p = 0.00) จ าแนกรายดานไดดงน

1. ดานความรบผดชอบดานสขภาพ พบวา กอนและหลงเขารวมกจกรรม พบวา ผ สงอายมพฤตกรรมดานความรบผดชอบดานสขภาพ แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานไปตรวจสขภาพกบแพทยเพอคนหาความผดปกตอยางนอยปละครง คาเฉลย 2.96 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.25 อยในระดบมาก (p = 0.00) รองลงมา คอ ทานสงเกตอาการผดปกตตางๆทเกดขนกบตนเอง กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 2.85 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.16 อยในระดบมาก (p = 0.00) และ ทานปรกษาผอนเกยวกบการปฏบตตวทเหมาะสมตอสขภาพ

ของทาน มคาเฉลย 2.74 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.13 อยในระดบมาก (p = 0.00)

2. ดานการออกก าลงกาย พบวา กอนและหลงเขารวมกจกรรม ผ สงอายมพฤตกรรมดานการออกก าลงกาย แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานออกก าลงกาย เชน เดนเรว ร ามวยจน ร าไมพลอง คาเฉลย 2.98 อย ในระดบปานกลาง แตหลง เ ข า รวมกจกรรม มคาเฉลย 4.36 อยในระดบมาก (p = 0.03) รองลงมา คอ ทานออกก าลงกายอยางสม าเสมอประมาณสปดาหละ 3 ครง ครงละประมาณ 20 – 30 นาท มคาเฉลย 2.94 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.33 อยในระดบมาก (p = 0.03) และทานออกแรงในการท ากจกรรมอนๆ เชน ท างานบาน ปลกตนไม กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 3.11 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.15 อยในระดบมาก (p = 0.03)

3. ดานโภชนาการ พบวากอนและหลงเขารวมกจกรรม ผ สงอายมพฤตกรรมดานโภชนาการ แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานรบประทานผก ผลไม คาเฉลย 3.23 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.16 อยในระดบมาก (p = 0.00)

170


รองลงมา คอ ทานดมน าสะอาดอยางนอย วนละ 6–8 แกว มคาเฉลย 3.30 อยในระดบปานกลาง และหลง เ ขา รวมกจกรรม มคาเฉลย 4.14 อยในระดบมาก (p = 0.04) และทานดมเครองดมเพอสขภาพ เชน นม น าเตาห หรอน าสมนไพร มคาเฉลย 3.20 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.04 อยในระดบมาก (p = 0.00)

4. ดานความสมพนธระหวางบคคล พบวากอนและหลงเขารวมกจกรรม ผสงอายมพฤตกรรมดานความสมพนธระหวางบคคล แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานเปนทปรกษาใ หค าแนะน าและใ หก าลง ใจกบคนในครอบครว กอนการเ ขา รวมกจกรรม มคาเฉลย 3.35 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.15 อยในระดบมาก (p = 0.01) รองลงมา คอ ทานไดรบความชวยเหลอจากคนในครอบครวหรอบคคลอนเมอตองการ คาเฉลย 3.43 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.14 อยในระดบมาก (p = 0.00) และทานพบปะพดคยกบเพอนบาน กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 3.34 อยในระดบปานกลาง และหลง เ ขา รวมกจกรรม มคาเฉลย 4.11 อยในระดบมาก (p = 0.19)

5. ดานการพฒนาดานจตวญญาณ พบวากอนและหลงเขารวมกจกรรม ผสงอายมพฤตกรรมดานการพฒนาดานจตวญญาณ

แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานเตรยมพรอมทจะพบความเปลยนแปลงในอนาคต คาเฉลย 3.23 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.19 อยในระดบมาก (p = 0.00) รองลงมา คอ ทานแสวงหาและปฏบตในสงทท าใหชวตมความสข กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 3.06 อยในระดบปานกลาง และหลง เ ขา รวมกจกรรม มคาเฉลย 4.14 อยในระดบมาก (p = 0.01) และทานด า เนนชวตในวยสงอายตามทมงหวงไว กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 3.19 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.13 อยในระดบมาก (p = 0.01)

6. ดานการจดการความเครยด พบวากอนและหลงเขารวมกจกรรม ผสงอายมพฤตกรรมดานการจดการความเครยด แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p-value <0.05) โดยกอนเขารวมกจกรรมขอทมคาเฉลยมากทสด คอ ทานบอกกบตนเองวาปญหาทกอยางแกไขได คาเฉลย 2.98 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.16 อยในระดบมาก และ ทานสามารถเผชญกบปญหาตางๆ ไดอยางมสต คาเฉลย 3.04 อยในระดบปานกลาง แตหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.16 อยในระดบมาก (p = 0.00) รองลงมา คอ ทานผอนคลายความเครยดโดยการท างานอดเรกหรอ

171


การออกก าลงกาย กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 2.95 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.13 อยในระดบมาก (p = 0.04) และทานพยายามคนหาสาเหตของความไมสบายใจและแกไขทสาเหต กอนการเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 2.84 อยในระดบปานกลาง และหลงเขารวมกจกรรม มคาเฉลย 4.11 อยในระดบมาก (p = 0.00) วจำรณ (Discussion)

จ า ก ผ ล ก า ร ว เ ค ร า ะ ห ร ะ ด บพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพผ สงอาย กอนและหลงเขารวมกจกรรม พบวา ผสงอายมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพ กอนและหลงเขารวมกจกรรม แตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 (p = 0.00) ทงนเปนเพราะวาชมชนเหนความส าคญของการมสวนรวมในการสรางเสรมสขภาพผ สงอาย โดยไดรบความ รวมมอจากผ สงอาย อาสาสมครสาธารณสข (อสม.) และหนวยงานทเกยวของเปนอยางด อกทง อาสาสมครสาธารณสขเองเปนผท คนเคยพนท ท างานดานนเปนประจ า ม ความรเกยวกบการท างาน และเขาใจพนท ปญหา และความตองการของชมชนอยางด โดยมการจดท าโครงการใหความรกจกรรมการปองกนโรคตางๆ การออกก าลงกาย การรบประทานอาหารใหครบหลก 5 หม มแกนน าเพอสรางเสรมสขภาพผสงอาย การจดตง

กลมสขภาพท าใหผ สงอายมพฤตกรรมการดแลตนเองทเหมาะสม มสขภาพดและรจกการเขาสงคมมากขน จงกลาวไดวา การมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย โดยใชกระบวนการ AIC มผลท าใหชมชนมความรบรการมสวนรวมในการคนหาปญหา วเคราะหประเดนปญหาทเกดขน รวมสะทอนมมมองของชมชนเหนปญหาของชมชนและสรางความตระหนกถงผลกระทบดานสขภาพทงตอครอบครวและชมชนเกดเครอขายการท างานรวมกนเพอสงเสรมสขภาพ และรวมรบผดชอบในการด าเนนกจกรรมตางๆ เพอสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพและการดแลตนเองของผ สงอายในชมชน เพอใหเกดกระบวนการเรยนรในการท างานรวมกน เปนการเรยนรจากการปฏบตจรงในสงทเหนวาทมคณคา เปนประโยชนและความจ าเปนของชมชนทสนองตอความตองการของชมชนอยางแทจรง ซงสอดคลองกบงานวจยของ จณณณชา พงษด (2558)11 ศกษาเรอง ปญหาและความตองการดานสขภาพของผสงอาย ในเขตพนทรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ต าบลบานเหมองแบง ต าบลหนองหญาปลอง อ าเภอวงสะพง จงหวดเลย เปนการศกษาเกยวกบการวดปญหาสขภาพในมมมองของผสงอายซง พบวาผ สงอายรบรวาตนเองมปญหาสขภาพในระดบมาก และสอดคลองกบการวจยของ ไพบลย พงษแสงพนธ และยวด รอดจากภย (2558)12 ศกษา เรอง การมสวนรวม

172


ของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอายในภาคตะวนออกของประเทศไทย และแนวทางการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพในชมชนโดยใ ชการม สวน รวมของชมชน ประกอบดวย 1) การจดประชมแลกเปลยนเรยนรและการวางแผนด าเนนงานอยางมสวนรวม และก าหนดประเดนในการสงเสรมสขภาพผสงอาย ซงประกอบดวยการสงเสรมสขภาพกายและสขภาพจตของผ สงอายในชมชน 2) เจาหนาทสาธารณสขอาสาสมครสาธารณสขในชมชนผสงอายและประชาชนในชมชนเขาใจแนวคดและกระบวนการสงเสรมสขภาพมากขนโดยประยกตแนวคดเ กยวการพฒนาสขภาพภาคประชาชนแนวคดเกยวกบสขภาพแนวคดการสรางพลงอ านาจและแนวคดการท างานโดยอาศยภาคเครอขายซงเปนกระบวนการทส าคญในการสง เส รมความเ ขมแขง ใหชมชน พฒนาศกยภาพดานการสงเสรมสขภาพดวยตนเองและเกดการปฏบตดานพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเหมาะสม และจากผลการวเคราะหระดบพฤตกรรมการสราง เส รมสขภาพผสงอาย กอนและหลงเขารวมกจกรรม พบวา หลงเขารวมกจกรรมผสงอายมพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยในระดบมาก คาเฉลย 4.11 ซงสอดคลองกบงานวจยของ ปานชวา ณ หนองคาย (2551)13 ศกษา เรอง การพฒนารปแบบการเรยนรแบบมสวนรวมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพผ สงอายในจงหวดอดรธาน ผลการวจยพบวา หลงการ

เ ขา รวมกจกรรมเ รยน รแบบมสวน รวม ผ สงอายมสขภาพโดยรวม และรายดานทง 7 ดาน ดขนกวากอนการจดรปแบบการเรยนรแบบมสวนรวมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบงานวจยของ ชนญธวร ฐตวฒนานนท (2552)14 ศกษา เรอง การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในการวางแผนกจกรรมสงเสรมสขภาพโดยใชกระบวนการ AIC: กรณศกษาชมชนในต าบลหนองไผลอมอ าเภอเมองจงหวดนครราชสมา ผลการวจยพบวา กระบวนการ AIC สงผลใหกลมสามารถรวมกนวางแผนไดโดยการสะทอนภาพในอดตและปจจบน เกดความตองการท จะแก ไขและพฒนา ก าหนดวสยทศ นสขภาพของต าบลไ ด กลม ไ ดแลกเปลยนขอคดเหนหาแนวทางในการแกไขปญหา/พฒนาสขภาพของต าบล ตดสนใจรวมกนในการจดล าดบความส าคญของแผนงาน /โครงการท จะด า เนนการและสามารถก าหนดผ รบผดชอบกจกรรมทจะปฏบตโดยเขยนรายละเอยดในแผนปฏบตการได ซงการวางแผนแบบมสวนรวมอยางสรางสรรค (AIC) เปนวธทเหมาะสมท าใหมการรวมกลมจากหลายฝาย ไดรวมสะทอนมมมองของชมชนเหนปญหาของชมชนและสรางความตระหนกถงผลกระทบดานสขภาพทงตอครอบครวและชมชนเกดเครอขายการทางานรวมกนเพอสงเสรมสขภาพซงเปนวธการพฒนาชมชนแบบมสวนรวมทมความตอเนองและยงยน และสอดคลองกบ

173


การศกษาของ ศรญญา นพวบลย (2556)15 ศกษา เรอง การพฒนาการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอายบานคกเหนอ อ าเภอศรสชนาลย จงหวดสโขทย ผลการวจยพบวา ระดบการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอายบานคกเหนอ หลงรวมท ากจกรรมสงกวากอนการเขารวมกจกรรม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และเปนไปในทศทางเดยวกบงานวจยของ ไพบลย พงษแสงพนธ และยวด รอดจากภย (2558)12 ศกษา เรอง การมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพผสงอายใ น ภ า ค ต ะ ว น อ อ ก ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ผลการวจยพบวา การรบรภาวะสขภาพของตนเองสวนใหญรสกวามสขภาพด รอยละ 46.7 และรสกวาสขภาพไมด รอยละ 18.6

ขอยต (Conclusions)

หลงจากผสงอายไดเขารวมกจกรรมการมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผ สงอาย โดยใชกระบวนการ AIC : โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ า เภอควนขนน จ งหวดพทลง พบว า ผสงอายมการดแลสขภาพของตนเอง ไดรบรถงประโยชนของอาหารทบรโภคทมประโยชนตอรางกาย การออกก าลงกายทเหมาะสมกบวย ผสงอายมการพดคย เกดการผอนคลาย ไดรวมท ากจกรรมกลม ไมเกดอาการเครยด และสามารถอยรวมในสงคมไดอยางปกตสข ตลอดจนเจาหนาทสาธารณสข อาสาสมคร

สาธารณสขในชมชน และประชาชนในชมชน เ ขาใจแนวคดและกระบวนการสง เสรมสขภาพมากขน และเกดการปฏบต ดานพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทเหมาะสม

ขอเสนอแนะ

จากการวจย เรอง การมสวนรวมของชมชนในการสรางเสรมสขภาพผสงอาย โดยใชกระบวนการ AIC : โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลปนแต อ าเภอควนขนน จงหวดพทลง พบวา ยงมผสงอายยงไมไดใหความส าคญกบการเรยนร หรอหาสงใหมๆ ทจะน ามาใชใหเปนประโยชนในการดแลสขภาพของตนเอง รบประทานอาหารประเภทเนอสตวตดมน มความเครยด และมบญหาดานเศรษฐกจ สงผลใหขาดความสนใจในกจกรรมเพอสขภาพ ผ วจยจงมขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการแกไขปญหา ดงน

1. ในการจดกจกรรมใดๆ ควรค านงถงปจจยและสภาพแวดลอมของชมชน รวมถงขอจ ากดตางๆ ของผสงอายแตละคนดวย หากผสงอายมปญหาดานเศรษฐกจ มรายไดไมเพยงพอควรมการสอนอาชพใหแกผ สงอาย เพอใหผ สงอายเหนคณคาของตนเอง มคณภาพชวตทด มรายไดเพมขน สงผลตอการใชชวตอยางปกตสขตอไป

2. ผ สงอายบางคนยงมวธดแลตนเองหรอจดการความเครยดของตนเองไมถกตอง ดงนนในการจดกจกรรมควรเนนการ

174


เปดโอกาสใหผสงอายไดพบปะ เพอนๆ และมหองเรยน หองสนทนาการ จดกจกรรมอบรมจรยธรรม เนองจากผ วจยมความเหนวาการจดกจกรรมทางสงคมทมงเนนไปในทางการบรหารจตใจใหกบผ สงอาย จะเปนแนวทางในการพฒนาสงเสรมสขภาพกายและจตใจ ของผสงอายได

3. จากผลการเขารวมกจกรรม พบวา ยงมผ เขารวมกจกรรมบางคนไมเขารวมกจกรรม ดงนน ควรสงเสรมความสมพนธในครอบครว โดยการใหบตรหลานหรอคนใกลชดกระตนเตอนใหเหนความส าคญของการเรยนรกระบวนการดานสขภาพ ชวนผสงอายเลาเรองเหตการณประทบใจในอดตของทานใหฟง และรบฟงอยางตงใจ พาผสงอายไปออกก าลงกาย หรอท างานอดเรกตามความถนด เพ อใ ช เวลาวางให เ ปนประโยชน จะท าใหผสงอายรสกวายงมคนชนชมในบางสวนของชวตของตนอย เพอใหผสงอายมความรสกวาตนเองมคณคา

กำรศกษำครงตอไป 1. ควรท าวจยแบบเจาะจงเพอหา

แนวทางพฒนา เฉพาะ ดาน เ ช น ด านสวสดการผ สงอาย ดานสขภาพกาย ดานสขภาพจต ดานสภาพแวดลอม หรอดานครอบครวสงคม เพอใหไดขอมลในการพฒนาทเจาะลกยงขน

2. ควรพฒนาการวจยเพอพฒนาองคความรเพอสงเสรมการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ หรอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

ผ สงอายอยางตอเนอง และสอดคลองกบบรบทของชมชน

3. การสรางเสรมสขภาพทกกลมอาย เพอสามารถน าไปใชเปนขอมลพนฐาน ร ว ม ถ ง เ ป น ก า ร ก ร ะ ต น เ ต อ น ใ ห เ ห นความส าคญของการดแลผสงอาย ตลอดจนเพอเปนแนวทางในการด าเนนงานสรางเสรมสขภาพไดอยางครอบคลมตอไป

สถำนะองคควำมร จากผลการวจยขางตน จะเหนไดวา

การมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของผสงอายเปนสงทมประโยชน เปนกลยทธส าคญในการสรางเสรมสขภาพของผสงอาย โดยการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมคนหาปญหา เปนการแสดงถงศกยภาพของประชาชน และการเหนความส าคญในการดแลสขภาพของผ สงอาย เพอสรางเปาหมายในการพฒนา เกดการวางแผน และตดสนใจรวมกน สรางการยอมรบ ความรบผดชอบใหกบครอบครวและชมชม เพอใหผ สงอายมความรสกวาตนเองมคณคา ตลอดจนเพอใหผสงอายในชมชนมพฤตกรรมการดแลสขภาพอยางตอเนอง และยงยน

กตตกรรมประกำศ (Acknowledgements)

ผ วจยขอขอบพระคณ ดร.อารยา ปรานประวตร และ ผศ.ดร.อาร พมประไวทย ทกรณาใหค าแนะน าปรกษา ดวยความเอาใจ

175


ใสอยางดยง คณคาและคณประโยชน จากการศกษาวจยครงน

เอกสำรอำงอง (References) 1. Institute for Population and Social

Research (IPSR) Mahidol University. Situation of thai Elderly 2013. Nakhon Pathom: Mahidol University; 2013. [in Thai].

2. Foundation of Thai Gerontology Research and Development institute (TGRI). Situation of the Thai Elderly 2012. Bangkok: Amon Printing; 2012. [in Thai].

3. Suchada Tawesit , Svalai Bunyamanon. Value of the Elderly from the Eyes of Thai Society. Nakhon Pathom: Mahidol University; 2012. [in Thai].

4. Ministry of Social Development and Human Security. Participate needs in the development of society the elderly Case study of General Purpose Elderly in the community Bangkok. Bangkok: Promotion and Elderly Car; 2007. [in Thai].

5. Health Insurance System Research Office. Civil Servant Medical Benefit Scheme: the need for reform. [Online] 2012 [Cited 2018 March 14 ]. Available from: http://www.hisro.or.th/main/?na

me=knowledge&file=read knowledg e&id=12.

6. Pantong Pudpong, Virat Pansila, Dnai Teewanda. Community Participation develop model for health promotion in elderly at Ban Gudjok, Num Khum Yai Subdistrict, Muang Yasothon District, Yasothon Province. Mahasaraham Hospital journal 2555; 9(2): 44-45. [in Thai].

7. Kaniknan Yoksakul. Participation of the elderly in creating health activities. [Master of Education, Health Promotion]. Chiang Mai: Graduate school Chiang Mai University; 2008. [in Thai].

8. Cronbach, Lee. J. Essentials of Psychology Testing. 5th ed. New York : Harper Collins Publishers Inc; 1996.

9. Pender,N.J. Health Promotion in Nursing Practice. Nor walk: Appleton & Lange; 1996.

10. Best, J. W. Research in education (4th ed.). New Jersey: Prentice Hall; 1981.

11. Jinnicha Pongdee, Piyathida Kuhirunyaratn. Problems and health needs of the elderly in the area of responsibility of the Muang baeng Tambon Health Promotion Hospita,

http://www/

176


Nong ya phung Sub-district, Wang sa phung District, Loei Province. Community Health Development Quarterly Khon Kean University 2558; 3(4): 561-576. [in Thai].

12. Paiboon Pongsaengpan, Yuvadee Rodjarkpai. Community Participation on Elderly Health Promotion in Eastern Thailand. The Public Health Journal of Burapha University 2014; 9(2): 13-19. [in Thai].

13. Pancheewa N Nongkhai. Development a participatory learning model for adjusting health behaviors of the elderly in Changwat Udon Thani. Journal of Humanities and Social Sciences Mahasarakham Universith 2009; 28(3): 80-95. [in Thai].

14. Chanatawie Thitawattananon. Improving community participation in health promotion program planning through AIC process : A Case study in Tambon Nong Phai Lom Mueang Nakhon Rathcasima. Maharat NaKhon Ratchasima Hospital Medical Bulletin 2011; 34(2): 1-6. [in Thai].

15. Sarinya Nopwiboon. Development of community participation in the elderly health promotion of Ban Kook Nhua, Si Satchanalai District, Sukhothai Province. Chiang Mai: Chiang Mai University; 2013. [in Thai].

Documents

การมีส่วนร่วมของชุมชนในการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ โดย ...nurse.kbu.ac.th/home/research/2561/3-61.pdf ·