Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
27
พนทความทรงจาเดอนตลาในภาคเหนอ
ประวตศาสตรการเมองแบบลกปดลกเปด
ภญญพนธ พจนะลาวณย 1
บทคดยอ
บทความนตองการจะอธบายการเขยนประวตศาสตรของภาคเหนอทสมพนธกบ
เหตการณและความทรงจาชวยเดอนตลาทศวรรษ 2510 ทผานมาประวตศาสตรดงกลาวถก
อธบายและผลตซ าอยางผกขาดกบศนยกลางอยางกรงเทพฯและมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ผานงานราลกเกยวกบเดอนตลารวมถงพนทความทรงจาตางๆ ซงไดรบการสถาปนาเปน
ประวตศาสตรนพนธอนทรงพลง ในขณะทประวตศาสตรเดอนตลาภาคเหนอนนพบวา
กลบเปนเพยงความทรงจาทกระจดกระจาย ประวตศาสตรในชวงดงกลาวแมจะมการ
สถาปนาขนแตกเปนการรเรมโดยคนนอก ไมสามารถเกดพลงเชอมโยงกบการเคลอนไหว
ทางการเมองหลงป 2549 ทมการตนตวทางการเมองอยางสง ความสมพนธกบเหตการณ
ดงกลาวไดอยางไมลงตวน ในทางทตรงกนขาม เหลามวลชนกลบเลอกชดความทรงจาทาง
การเมองอกชดหนงนนคอ การปฏวตสยาม 2475 และการพทกษรฐธรรมนญ นยของความ
ทรงจาชดนมทาททขดแยงกบความทรงจาชวง 14 ตลาคม 2516 ไปในตว
1 อาจารยประจา สาขาวชาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง
(Lecturer, Social Studies Division, Faculty of Humanities and Social Sciences, Rajabhat Lampang University)
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
28
Abstract
This article aims to explain the writing of history and memory of what is known
as ‘October 14thof the 1970s’ in the North. In the past, the event was explained and
reproduced based on what happened in the center of Bangkok and Thammasat University
which then became the energized historiography of ‘October, 14th. On the other hand,
we found that the explanation and the memory of the event of the north is fragmentary. If
there was any writing of the event in the north, it was initiated by the outsider. Therefore,
there was no linkage with the active political movement in the north after 2006. Instead,
the people in the movement have selected another series of memory, that of the 1932
Revolution and the constitution-based legitimacy. The meaning of that memory seems to
contrast with the memory of the October, 14th.
ประวตศาสตรและความทรงจา
ไมใชความทรงจาทงหมดทถกเลอกมาเขยนเปนประวตศาสตร มนอยทเงอนไข
ในการสถาปนาผานปฏบตการทางการเมองในนามของอานาจในการสถาปนาความรขนอก
ดวย ความทรงจาอาจมไดมากมายขนอยกบเจาของความทรงจานนจะเปนใคร และเจาของ
ความทรงจานนมอานาจทางการเมองทจะกาหนดความรนนในทศทางอยางไรดวย ในกรณ
ของความทรงจาเดอนตลาทโดยตวมนเองมลกษณะทรวมศนยกลางอยทกรงเทพฯและกลม
คนเฉพาะกจงถกใหคณคาในททางอนไมกวางขวางนก งานเขยนนพยายามทาใหเหน
ขอจากดของความสมพนธและชองวางระหวางความทรงจารวม กบ ประวตศาสตรนพนธ
เดอนตลาภาคเหนอทไมสามารถยกระดบขนมาอยางทรงพลงได
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
29
สนามของประวตศาสตรนพนธภาคเหนอ
ในระดบประวตศาสตรทองถน, ประวตศาสตรภมภาคแลว ภาคเหนอถอวาเปน
พนททมความเขมแขงและคกคกเปนอยางยง ไมวาจะเปนดนแดนทอดมไปดวยเอกสารทาง
ประวตศาสตร, ตานานวด จารตทไดรบการฟนฟผานการจดจารตางๆ รวมไปถงศลปวตถ
และสถาปตยกรรมทยงเหลอรองรอยอย อาจนบไดวาสานกทางประวตศาสตรของ
ภาคเหนอนนมลกษณะทโดดเดนอยางมาก แนวคดการเขยนประวตศาสตรภาคเหนอนน
อาจแบงเปนอยางนอย 7 กลม ไดแก ประวตศาสตรแนวราชอาณาจกรลานนาและการ
ยอมรบตออานาจของสยาม (สรสวด, 2553), ประวตศาสตรเกยวกบงานโบราณคดและ
ศลปกรรม (สรสวด, 2553), ประวตศาสตรทพยายามรอสรางอานาจการครอบงาของสยาม
(ธเนศวร, 2542; 2552), ประวตศาสตรทพยายามรอสรางวฒนธรรมประดษฐ (ธเนศวร,
2537), ประวตศาสตรประชาชนทใหอานาจกบชนชนลาง (อานนท, 2522) รวมไปถงอก
กลมหนงกคอ ประวตศาสตรชมชนทสมพนธกบสทธในการจดการทรพยากร (ฉลาดชาย,
อานนท, สณฐตา, 2536 ; อานนท, 2527; อรรถจกร, 2541; 2548) อยางนอย 4 กลมน
สามญสานกทางการเมองกบเดอนตลาในภาคเหนอ
ขาพเจาทกทายบรรณารกษทโตะวจย แนะนาตวและอธบายวา
ตองการหาเอกสารและหนงสอแบบไหน บรรณารกษตอบดวยการเลาสรป
เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 ในกรงเทพฯ ตอนทเลาจบ
เขาถามขาพเจา...ทาไมมาทาวจยทเชยงใหมและทาไมมาหองสมดน ขาพเจา
คดวาคงจะอธบายไมคอยชดเจนในตอนแรก หรอออกเสยงภาษาไทยผด
เกนไป เลยพยายามเลาอกครงหนง เนนประเดนวาสนใจบทบาททางการ
เคลอนไหวทางสงคมและการเมองของนกศกษาวทยาลยครเอง บรรณารกษ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
30
ยงดสงสยอย แตใหรอตอนทเขาไปถามรนพวามอะไรบางหรอเปลา ตอนทเขา
กลบมาบอกวาบรรณารกษรนพไมเคยไดยนวานกศกษาวทยาลยครหรอนกศกษา
ทสถาบนการศกษาอนทเชยงใหมเคยมบทบาทสาคญชวงนน แลวบรรณารกษ
แนะนาวา “จรงๆแลวนะนอง ควรจะไปหองสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตรเพราะ
เหตการณ 14 ตลา 6 ตลาเกดขนทกรงเทพฯ” เปนความจรงเชนนนหรอเปลา
(ฮาเบอรคอรน, 2556: 1)
บทสนทนาเกยวกบประวตศาสตรเดอนตลา ของ ไทเรล ฮาเบอรคอรน เมอเดอน
มนาคม 2547 ณ มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม ไดทาใหเราเหนไดชดถง “ความไมร” และ
การขาดความเชอมโยงระหวางประวตศาสตรเดอนตลาของคนในสงคมทวๆไป โดยเฉพาะ
ชวงเวลากอนรฐประหาร 2549 สามญสานกของคนทวไปนนอยหางไกลกบ “ความเปน
การเมอง” แบบทเรารสกกนในปจจบน
ความทรงจาเกยวกบเดอนตลาทวานสมพนธกบ 2 เหตการณคอ 14 ตลาคม 2516
และ 6 ตลาคม 2519 บคคลทางประวตศาสตรดงกลาวอยซอนเหลอมระหวาง 2 เหตการณท
ผลลพธทแตกตางกนออกไป ทาใหกลมบคคลในประวตศาสตรเลอกทจะแยกไปสงกดตาม
ความทรงจาและอดมการณทตนสมาทาน และยงสงกดอยในกลมบคคลไมมากนกในนาม
ของคนเดอนตลา
เรองเดอนตลา กอนรฐประหาร 2549
หากกลาววา ทผานมานนนบวาการมสวนรวมทางการเมองของคนไทยโดยทวไป
อยในภาวะเฉอยชากอาจไมผดนก ความขดแยงทางการเมองทงในระบบรฐสภา กระทงการ
รฐประหารป 2534 กยงไมแนใจนกวาสงผลกระทบอยางมนยสาคญตอประชาชนทวไป
เพยงใด แนนอนวานบแตเหตเหตการณพฤษภาทมฬ ในป 2535 เปนตนมา จะเรมมการขยบ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
31
และปรบตวของขบวนการปฏรปทมอานาจและตองการจะมอานาจไมวาจะเปนเอนจโอ,
นกวชาการเทคโนแครต, กลมแพทยอาวโสรวมไปถงคนเดอนตลาทเคยวาดหวงจะสราง
สงคมอดมคต ดงทปรากฏในการรณรงครางรฐธรรมนญฉบบประชาชน 2540 แตคาถามกคอ
ประชาชนในนาม ชาวบาน ชาวนา ชาวไรจะรสกกระตอรอรนเพยงใดกบกรณการเรยกรอง
ประชาธปไตยผานรฐธรรมนญฉบบน จากเหตการณทางการเมองทคอยๆคลคลาย ปรากฏวา
ประชาชนดงกลาวไดประโยชนมากจากพมพเขยวใหมน ขณะทฝายทรณรงครฐธรรมนญ
ฉบบนมาจานวนมากกลบเหนดเหนงามกบการฉกรฐธรรมนญดวยการรฐประหาร 2549
ในเมอสามญสานกทางการเมองของสงคมไทยยงจากดอย เงอนไขทจะสราง
ความเชอมโยงกบความทรงจาการเมองทเพมอานาจใหกบประชาชนจงมแนวโนมทจะ
นอยลงไปดวย ปฏบตการผลตซ าความทรงจาเดอนตลาจงไดผลจากดอยในวงแคบๆ การ
ราลกถงความทรงจาเดอนตลามอยจากอยางนอย 3 สวน สวนหนงคอ คนรนเดอนตลา,
นกวชาการทเชยวชาญเกยวกบเหตการณดงกลาว และคนรนหลงเดอนตลาทโหยหาอดตอน
โรแมนตก ทางการเมองทเกดจากการสรางของคน 2 กลมแรก ตามชวงอายแลวคนรนเดอน
ตลาคอคนทเตบใหญขนสตาแหนงสาคญทางการเมอง, วงการธรกจ กระทงวงการเอนจโอ
กลาวไดวาคนกลมนเองเปนรากฐานสาคญอกหนงในสงคมไทย
กวาทพวกเขาจะสามารถกลบมาแสดงออกตวตนกลมาถงป 2546 ในวาระ
ครบรอบ 30 ป 14 ตลาฯ เหลาคนเดอนตลาสามารถปกธงอดมการณเขาสใจกลางอานาจรฐ
หลงจากสามารถผลกดนใหเกด “วนประชาธปไตย” ในวนดงกลาวได วาระเฉลมฉลอง
ดงกลาวยงมกจกรรมตางๆ เชน คอนเสรต "สายลมเปลยนทศ แตดวงจตมไดเปลยนเลย"
เมอวนเสารท 13 กนยายน 2546 ทหอประชมใหญ ศนยวฒนธรรมแหงประเทศไทย ทนา
สงเกตกคอ ในคอนเสรตนนลวนบรรจเพลงปฏวตทใชขบรองในพรรคคอมมวนสตแหง
ประเทศไทย เชน ดาวแดงแหงภพาน, วรชนปฏวต, ภพานปฏวต ฯลฯ แสดงใหเหนถง
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
32
ความสมพนธทแยกไมออกกบอดมการณฝายซายและพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย
(พคท.) หลงจากพรรคลมสลายลงไป ความขดแยงภายในพรรคทเกดขนกจบลงไปดวย ท
สงทยงดารงอยคอ ความทรงจา และมรดกของฝายซายทางวฒนธรรมและอดมการณ
กอนหนาน น ในป 2544 รฐบาลทกษณ ชนวตร ทมคนเดอนตลาเขามาเปน
บคลากรการเ มองไมนอย ไดจดต งคณะกรรมการจดสรางอนสรณสถานวรชน
ประชาธปไตยครงหลงสดและสามารถสรางใหอนสรณสถานดงกลาวจนแลวเสรจ การ
กอสรางมปญหาเรอรงมาตงแตคณะรฐมนตรเหนชอบในป 2517 (อนสรณสถาน 14 ตลา,
2556) เมอรวมกบการผลกดน “วนประชาธปไตย” ในปฏทนของชาตไดสาเรจ ยงทาให
ตาแหนงแหงทของคนเดอนตลาแจมชดขนเรอยๆ ทตลกรายกคอ ชวงบนปลายชวตของ
รฐบาลทกษณ ชนวตร กลบพบความขดแยงของคนเดอนตลาทแยกเปน 2 สวนไดแก ในฝง
สนบสนนทกษณ และฝงตอตานเกดรอยปรแตกมากขน
ชวงกอนรฐประหาร 2549 มหนงสอมากมายทกลาวถงเหตการณเดอนตลาอยางเลศเลอ
สงสง แนนอนวาเปนประวตศาสตรทผกอยกบศนยกลางอยางกรงเทพฯ เมอสารวจพรมแดน
ความรจะพบวา แหลงขอมลทมการกลาวถงเดอนตลากบภาคเหนอมอยอยางจากด ไดแก
จาก14 ถง 6 ตลาฯ (พมพครงท 3 ป 2544) เคยตพมพมาตงแตป 2541 เมอครบรอบ 25 ป
14 ตลาฯ แตในการพมพครงท 3 ไดเพมสวน “ลาดบเหตการณทางการเมองไทย 14 ตลาคม 2516–
6 ตลาคม 2519” โดยเนอหาหลกจะเนนความเปนตลาทสมพนธกบมหาวทยาลยธรรมศาสตร
อยางไรกตามทายเลมจะมบนทกเหตการณทางประวตศาสตรทมการเกบขอมลมาจากหนา
หนงสอพมพตางๆ ในนนปรากฏขาวทเกดขนในภาคเหนออยางนาสนใจโดยเฉพาะเหตการณ
หลง 14 ตลาคมเปนตนมาทเหนความเคลอนไหวนอกจากนกศกษาแลวยงเหนกลมคนตางๆ
ชาวนา ชาวไร กรรมกรซงรวมถงความเคลอนไหวในภาคเหนอ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
33
เวบไซตอนสรณสถาน 14 ตลา(www.14tula.com/province/north_index.htm) ม
การกลาวถงเหตการณ 14 ตลาฯในจงหวดตางๆ ไดแก เชยงใหม เชยงราย ลาปาง ลาพน
แมฮองสอน แนนอนวา เ นอหาทมมากทสดไดแกทเชยงใหมมศนยกลางอยทการ
เคลอนไหวประทวงรฐบาลโดยกลมนกศกษาเปนหลก
และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ : การเมองและวฒนธรรมของนกศกษาและ
ปญญาชนกอน 14 ตลาฯโดย ประจกษ กองกรต(2548) เปนการอธบายบรบทการเคลอนตว
ของนกศกษาทมศนยกลางอยทกรงเทพฯ และมหาวทยาลยธรรมศาสตร ซงทาใหเหนการ
คลคลายของอดมการณและปฏบตการทางความคดและการเมอง ไมเพยงเทานนงานนยง
ชใหเหนการทางานความคดผานตลาดหนงสอ มการกลาวถงจลสารทเชยงใหมอยาง วลญช
ทศนฉบบมนษยและปญหา และฉบบภยเขยว
เวบไซต 2519me.comเปนเวบไซตทบนทกความทรงจาของอดตนกศกษาท
เชยงใหม ตงแตยค 14 – 6 ตลาฯ ซงรวมไปถงการเขาไปเปนสมาชกพรรคคอมมวนสตแหง
ประเทศไทย
ทกลาวมานนบไดวา ยกเวนเวบไซต 2519me.com ท งหมดนถกสถาปนาเปน
ประวตศาสตรนพนธและความรในเชงสถาบนขนมา เนองจากมนเชอมโยงกบอานาจ
ความรของศนยกลางไมวาจะเปนมหาวทยาลยธรรมศาสตร อนสรณสถาน 14 ตลา
แมกระทงการกลายเปนหนงสอทปรบปรงมาจากวทยานพนธระดบปรญญาโท สวน
เวบไซตกถอเปนการพยายามรวบรวมความทรงจาอนกระจดกระจายของกลมคนรวมสมย
ขนมาทยงไมไดยกระดบกลายเปนสถาบน
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
34
เรองเดอนตลา หลงรฐประหาร 2549
การทารฐประหารในป 2549 ไดทาใหเกดแรงตอตานอยางมหาศาลแบบทไมเคย
เปนมากอน เนองจากมนไดเชอมตอความเคลอนไปยงพนทนอกเขตกรงเทพฯ พนทนอกตว
เมอง สานกทางการเมองของกลมคนจานวนมากถกปลกขนเปนแรงปฏกรยาตออานาจเผดจ
การ รวมไปถงการเคลอนไหวของกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยทเรมมากอน
รฐประหารดวย ความเคลอนไหวตอตานแมจะถกรเรมขนในเขตเมองหลวงกอน หลงจาก
นนกมการเชอมตอไปยงบคคล และมวลชนในตางจงหวดโดยเฉพาะในภาคเหนอและภาค
อสาน อดมการณตางๆนนถกพฒนาขนมากบขาวสารและชดความรทหลากหลาย
ทผานมาความเคลอนไหวทางการเมองทางภาคเหนอมกจะเปนภาพขององคกร
พฒนาเอกชน,ชนชนกลางในเชยงใหมในการออกมารณรงคตอตานหรอมสวนรวมกบ
ประเดนสาธารณะ ไมวาจะเปนการรณรงคตอตานเรองกระเชาขนดอยสเทพ, การรณรงค
สนบสนนเรองปาชมชน, การตอตานการสรางกระเชาขนดอยหลวงเชยงดาว ฯลฯ ยงความ
เคลอนไหวขยายวงขนมากเทาไหร ประชาสงคมแบบนกทาใหภาพความเคลอนไหวทาง
การเมองของคนระดบชาวบานกลบรางเลอนลง แรงงานในภาคเกษตร ภาคบรการมหาศาล
ในเขตภาคเหนอในฐานะมวลชนถกละเลยมาโดยตลอด ยกเวนเสยแตวา เขาเหลาน น
กลายเปนผ ถกกระทาจากรฐและนายทนหนาเลอดตามพลอตของเหยออธรรมอน
ตรงไปตรงมา ในทางกลบกนกระบวนการทางการเมองทสมพนธกบคนหมมากทสดกคอ
การเลอกตง ประชาชนชาวบานกลบถกผนกอยในวาทกรรมโง จน เจบ – ซอสทธขายเสยง
การไดผลประโยชนจากนโยบายของพรรคไทยรกไทยและการผกโยงตนกบทกษณ ได
กลายเปนขออางสาคญในการททาใหกลมคนมหาศาลถกละเลยและมองขามไป
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
35
สงครามความทรงจารวมสมย
หลงรฐประหาร นอกจากแรงตอตานในเขตภาคเหนออยางไมเปนทางการท
เกดขนในชายคาของตน ในยานพานกละแวกบาน รวมไปถงความเคลอนไหวกอตวออกมา
คดคานอยางเปดเผยแลว เราอาจกลาวไดวา การแสดงตวตนยนยนอยคนละขางกบ
รฐประหารอยางชดเจนทสดกคอ การลงประชามตรางรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ทผลออกมา
คอ พนทสวนใหญในภาคเหนอ และอสาน ไมรบรางรฐธรรมนญ ในทสดกนาไปสการ
เลอกตงและจดตงรฐบาลใหมนาโดยพรรคพลงประชาชนทมนายกรฐมนตรคอ สมคร
สนทรเวช บคคลทเคยเปนฝายขวาจดเปนตวรายในชวง 6 ตลา 19 อนงพรรคพลงประชาชน
คอ ฐานเกาของพรรคไทยรกไทยทถกยบพรรคไปนนเอง อยางไรกตามสมครกถกเลนงาน
จนพนตาแหนงนายกรฐมนตร ตอมากคอการขนมากบสมชาย วงศสวสด และในปลายป
2551 นเองทพรรคพลงประชาชนกถกยบอกครงหนง การขนมาดารงตาแหนงของสมคร
ตนป 2551 ซงเปนปทครบวาระ 35 ป 14 ตลาคม 2516 นบเปนเรองตลกอนขมขนสาหรบ
คนเดอนตลา เขาเปนนายกรฐมนตรทขนมาจากการเลอกตงทมภมหลงอนไมนาพสมย
สาหรบคอการเมองอดตฝายซาย ขณะทมวลชนมหาศาลทเลอกพรรคพลงประชาชน รสก
เชนนนหรอไม กยงไมทราบแนชด
ความเคลอนไหวสาคญของฝายตานรฐบาลกคอ การบกยดสถานทตางๆตงแต
รฐสภา ทาเนยบรฐบาล ทาอากาศยานสวรรณภม ระหวางเดอนตลาคม-ธนวาคม 2551 เกม
การเมองเชนนแมในทสดจะเปนพลงหนงทมผลกดดนไปสการยบพรรคพลงประชาชน แต
มนกกลายเปนแรงปฏกรยาสาคญใหมวลชนทสนบสนนพรรครฐบาลเรมตนตวอยางชดเจน
ฝายตอตานรฐบาลทอยปกคนเดอนตลา ใหความสาคญกบวนท 7 ตลาคม 2551 อนเปนวน
สลายการชมนมโดยรฐบาลทมผลใหเกดผบาดเจบและเสยชวต ไดมการเทยบเคยงการ
ปราบปรามดงกลาวกบเหตการณ 6 ตลาคม 2519 (ผจดการ 360° รายสปดาห, 2551) ในทาง
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
36
กลบกนหลงงานพระราชทานเพลงศพนางสาวองคณา ระดบปญญาวฒ ในวนท 13 ตลาคม
2551 กลบเปนทจดจาอกแบบของมวลชนฝายสนบสนนรฐบาล ซงไมไดสมพนธอะไรกน
เลยกบเหตการณเดอนตลาคม ดงนนอาจกลาวไดวา งานราลก 35 ป 14 ตลานนจากดวงอย
มากและเหยวเฉาลงเรอยๆ เมอมนไมสามารถสรางความหมายใหมๆใหสมพนธกบสงคมได
หลงจากทอภสทธ เวชชาชวะ หวหนาพรรคประชาธปตยสามารถรวมมอกบ
พรรคภมใจไทย จดตงรฐบาลขนมาไดโดยการหนนหลงของกองทพและผมากบารม นน
ยอมทาใหเปาหมายของการตอสของมวลชนทไดพฒนากลายเปนเครอขายเสอแดงทแขงขน
และกระตอรอรนนนไดทาใหตาแหนงแหงทของ 14 ตลายงถกกลบทบมากขนดวยเหลา
สามญชนและเครอขายนกการเมองพรรคเพอไทยเอง การประทวงและตอตานในป 2552
และป 2553 นาไปสเหตการณชมนมตอเนองในกรงเทพฯ และการนองเลอดกลางเมองครง
รนแรงนนคอ การปราบปรามราชประสงค 2553 เหตการณเหลานคอ ชดความทรงจาทถก
จดวางขนใหม สวนทางกบการไรททางของความทรงจาของเดอนตลาทนอกจากจะคอยๆ
เลอนหายไปตามสภาพแลว การแยกทางกนเดนของคนเดอนตลาไปตามสเสอกยงทาให
ความทรงจารวมไมสามารถจะแชรอดมการณรวมกนไดอยางจรงจงอกตอไป
ในเชงวชาการหลงรฐประหาร กพบความพยายามทจะนาเอาประวตศาสตรเดอน
ตลากลบคนมายงภาคเหนอกมอยมากขนเชนกนทามกลางความเขมขนของการเมอง
ระดบประเทศ และการพยายามผนวกความทรงจาเกาเขารวมการกบตอตานเผดจการทหาร
“States ofTransgression: Politics, Violence, and Agrrian Transformation in
Northern Thailand”เปนวทยานพนธระดบปรญญาเอกโดย Tyrell Haberkorn(2007) แสดงให
เหนบทบาททางการเมองของชาวนาและนกศกษาและผมความเกยวของกบการตอตาน
อานาจรฐอนเนองมาจากความเปลยนแปลงของสงคมเกษตรจนเกดการตอสในปญหาทดน
ทากน ในประเดนกฎหมายทดน อนมเวลาอยในชวงเดอนตลาคมตงแต ชวง 14 ตลาคม 2516-
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
37
6 ตลาคม 2519 ชาวนาชาวไรเหลานยงสมพนธและเชอมโยงกบความเคลอนไหว
ระดบประเทศอยางสหพนธชาวนาชาวไร ความเคลอนไหวดงกลาวทประทวงอยาง
กวางขวาง ทาใหพวกเขาถกตดปายใหกลายเปนฝายคอมมวนสต ทาใหเกดการปราบปราม
ลอบสงหารชาวนาเพอยบย งการเคลอนไหวของพวกเขาเอง
ขณะท จดหมายเหตความเคลอนไหวนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหม (กลม
นกเรยนประวตศาสตรเพอ(ประชา)ชาต, 2550) อาจกลาวไดวา เปนเอกสารทเกดขนมาพรอม
กบการจดกจกรรมในชอเดยวกนในป 2550 สวนหนงเปนผลพวงมาจากแรงกระเพอมทาง
การเมองหลง 2549 เปนความพยายามของกลมนกศกษาภาควชาประวตศาสตรระดบปรญญา
ตรและปรญญาโททจะเปดพนทเพอคนหาความทรงจารวม กจกรรมดงกลาวมการจดเสวนา,
บอรดนทรรศการ, เอกสารประกอบ ไมวาจะเปนจลสารสนามเพาะ, เอกสารรวบรวมความร
เกยวกบเดอนตลาทเกยวของกบภาคเหนอโดยเนนทเชยงใหม
Revolution Interrupted : Farmers, Students, Law, and Violence in Northern
Thailand โดย Tyrell Haberkorn(2011/2554) เปนหนงสอทปรบปรงมาจากวทยานพนธ
เลมทไดกลาวมาแลว ไดรบการตพมพหลงจากวทยานพนธประมาณ 4 ป บรบทของ
หนงสอเลมนออกหลงการปราบปรามเสอแดงทราชประสงคในป 2553 ดงนนบรรยากาศ
ของหนงสอเลมนจงอยในอกบรบทหนง นอกจากนนยงไดมการเสวนาหนงสอเลมนขนใน
ป 2554 ทมหาวทยาลย Australian National University และป 2555 ทรานบครพบลก
เชยงใหมอก การเผยแพรหนงสอนออกในทสาธารณะสอดคลองกบสถานการณบานเมองท
มผ คนตนตวทางการเมองกนมากยงขน นนทาใหไทเรลมบทบาททเดนชดในฐานะ
นกวชาการผเชยวชาญเรองเดอนตลาฯภาคเหนอ โดยเฉพาะพนทเชยงใหม จนเธอเขยน
บทความทมลกษณะโตแยงความเปนศนยกลางความทรงจาเดอนตลาทกรงเทพฯ ดวย
บทความทชอ “ชายขอบประวตศาสตรนพนธเดอนตลา” (2556) ทเนนไปท 3 บคคลนนคอ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
38
องน มาลก อาจารยมหาวทยาลยเชยงใหมผมน าใจและตงคาถามเกยวกบความอยตธรรม,
หมออภเชษฐ นาคเลขา แพทยหนมจากกรงเทพฯมาประจาอยทสาธารณสขประจาอาเภอ
พราว และพอหลวงอนถา ศรบญเรอง รองประธานสหพนธชาวนาชาวไร ในงานสมมนา
หลง 14 ตลา ในวาระทครบรอบ 40 ปเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ในวาระนไดทาใหเกด
กจกรรมตอเนองอยางกจกรรม 81 ป บนเสนทางประชาธปไตย เรามาไกลแคไหน (2556)
ไดแก งาน นทรรศการภาพถายคนเดอนตลาวนท 6 กนยายน - 14 ตลาคม 2516 ณ องคการ
นกศกษามหาวทยาลยเชยงใหม อมช.
สาหรบกรณหลงรฐประหาร 19 กนยายน 2549 จะเหนไดวา ความรทไดรบการ
สถาปนาเกดขนจากคนนอกทมสถานะเปนนกวชาการตางประเทศ ขณะทความพยายาม
ระลกถงเหตการณดงกลาวโดยกลมนกศกษากเปนความพยายามทจะรวบรวมความทรงจา
อนกระจดกระจาย ทถกลบลมไปใหกลบมามททางอกครง โดยไมมอานาจสถาปนาความร
ขนมาเปนประวตศาสตรนพนธหรอสถาบนใดๆ ทงยงขาดชวงการสบตอจากอดตนกศกษา
รนพทเคยมตวตนอยซงมความสาคญในฐานะคนในและการเชอมกบตวละครใน
ประวตศาสตรและความเคลอนไหวปจจบน
โครงเรองหลกเดอนตลา 14 ตลาเรงรา 6 ตลาวปโยค
เปนททราบกนดในหมผมความทรงจารวมกนวา ชวง 14 ตลา เปนหวงยามแหงชย
ชนะ 6 ตลา คอโมงยามแหงความพายแพ การโคนลมอานาจเผดจการทหารอนยาวนาน
เรยกรองการเลอกตงในนามอานาจอธปไตยของปวงชนโดยอาศยพลงของอดมการณราชา
ชาตนยมใหม อยางไรกตามหลง 14 ตลา ความตนตวของอดมการณประชาธปไตยนาไปสการ
เรยกรองทกวางขวางจนถกกลาวหาวาเปนการเรยกรองเสรภาพมากเกนไป โครงสรางสงคม
อนรกษนยมทไมถกพงทลายอยางแทจรงจงยอนกลบมาทวงความชอบธรรมและอานาจอน
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
39
แทจรง ในทสดกจบลงทการปราบปรามเมอเชา 6 ตลา ปดเทอมมหาวทยาลยธรรมศาสตร และ
เปดภาคการศกษาของการเปนนกรบในปากบพคท.
กระน นเรองตลาฯถอเปนความทรงจาทมผลตซ าความเปนศนยกลางอยท
ก ร ง เ ทพฯ พ ด ให ช ด ไปกว า น น ก ค อ ม แ กนกล า งค ว ามส า คญ ท โ ค จ รอ ย ท
มหาวทยาลยธรรมศาสตร ณ ทแหงนนเปนทงฉากหลงทางประวตศาสตรของการตงแถว
เพอเดนขบวน ฉากอนสลดของทงสงหาร และยงเปนโรงงานผลตบณฑตทผลตซ าความ
ทรงจาเดอนตลาและความเปนประชาธปไตย จนทกวนนการอางองถงสโลแกน “เสรภาพ
ทกตารางนว” ยงใชไดดเสมอในรวเหลอง-แดง สอดคลองกบขอสงเกตของ Tyrell ทเหนวา
ศนยกลางของความทรงจาเดอนตลาถกผลตซ าอยทธรรมศาสตรและกรงเทพฯ เหตการณ
ตางๆทเกดขนในภมภาคกลายเปนเพยงองคประกอบหนงของความเคลอนไหวหลก เรอง
เลาเดอนตลาในพนทภาคเหนอถกจดวางตาแหนงแหงทใหมจากการศกษาของ Tyrell ททา
ใหเหนถงโครงเรองทผกกบความเคลอนไหวของเกษตรกรชาวนาชาวไรและสถานศกษา
อยางมหาวทยาลยเชยงใหม ฝายหลงเรมเคลอนไหวกอนภายใตหวหอกอยางนกศกษาและ
ไดรบการสนบสนนจากอาจารยมหาวทยาลยผกระตอรอรน ในทสดความรนแรงทเกดขน
หลง 14 ตลา กเกดขนในนามความสญเสยของเกษตรกรทเคลอนไหวทางการเมองทถก
จดการโดยฝายขวา โดยถกทาใหเงยบดวยวธการเบยงประเดน การปดขาว ดวยพนทปาเขา
ดงดอยอนซบซอนทาใหภาคเหนอกลายเปนเขตอนตรายของรฐ แตเปนเขตปลดปลอย
ของพคท.พนทสชมพ พนทสแดงในรอยของจงหวดตางๆ เชน ลาปาง, ลาพน, เชยงใหม,
เชยงราย, นาน อยางไรกตามฐานสาคญกอยทภผาจ นาน
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
40
ประวตศาสตรนพนธเดอนตลา กบ ตวละครในพนทภาคเหนอ
เมอพจารณาจากประวตศาสตรนพนธทแลวมา เราสามารถแบงกลมผคนเปน 2
กลมตามลกษณะพนทผเคลอนไหวและมกจกรรมทางการเมองในยคนน นนคอ ในพนท
ชนบทและพนทเมองหรอชานเมอง เหลานคอ ตวอยางของกลมคนดงกลาว สาหรบพนท
ชนบทนนมความเคลอนไหวของชาวนาชาวไร กระทงอาชพหมอทอทศตนตามอดมการณ
แหงยคสมย อยางไรกตามนอกจากเรองของพวกเขาจะอยในขนตอนการสถาปนาเปน
ประวตศาสตรแลว บางคนยงอยคาบเกยวกบความทรงจาของมตรสหายรวมสมยดวย เรา
อาจทาความเขาใจผานตวละครดงน
พอหลวงอนถา ศรบญเรอง (พ.ศ. 2473-2518) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 17-24) เปน
ผนาชาวนาอาศยอยทหมบานบานโลง ต.ปาบง อ.สารภ จ.เชยงใหม สมรสกบนางเรอนคา ม
บตรชายสอง ธดาอกสาม เขาจบป.4 ธเนศ อาภรณสวรรณระบวาเขามนสยโอบออมอาร ใจ
เยน สขม รอบคอบและชอบทางานสวนรวมจนไดรบวางใจใหดารงตาแหนงผใหญบาน
(หรอเรยกกนวา “พอหลวง”) ตลอด 5 ป เขาเคลอนไหวกอนทจะมการจดตงสหพนธชาวนา
ชาวไรแหงประเทศไทย เขามประสบการณอนหลากหลายมากอน เคยดารงตาแหนงสมาชก
คณะกรรมการตาบลและผนาของสหกรณเกษตรกรอาเภอสารภอนเปนตาแหนงทอยใต
โครงสรางราชการสวนภมภาคทมนายอาเภอคมอย เขาเคยเขารวมการเคลอนไหวเปนครง
แรกเมอครงทนกศกษาประทวงใหกองทพสหรฐอเมรกาออกจากประเทศในเดอน
กรกฎาคม 2516 ตอมาพฤศจกายน 2517 เขานากลมชาวนาสารภเขารวมการชมนมกลาง
เมองทเชยงใหมและไดรบเลอกเปนตวแทนไปรวมการชมนมทกรงเทพฯ และเมอมการ
กอตงสหพนธชาวนาชาวไรแหงประเทศไทยวนท 19 พฤศจกายน 2517 เขาไดรบเลอกเปน
รองประธานระดบชาตและเปนประธานระดบภาคเหนอ ความสาเรจของสหพนธฯ กคอ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
41
การผลกดนใหประกาศใช พระราชบญญตควบคมคาเชานา พ.ศ.2517เขายนยนวาการตอส
เพอพระราชบญญตคาเชานา เปนการปฏวตรปแบบหนง
อยางไรกตามสงทตองดาเนนการตอเนองกคอการเดนสายไปทกอาเภอเพอให
ความรและแลกเปลยนชาวนากบสทธใหมวาพวกเขาจะไดประโยชนเชนไรจากกฎหมายน
นนคอ ใหนายทนยนยอมเกบคาเชานาตามพ.ร.บ. ซงไดทาใหเกดความขดแยงกบผเสย
ประโยชน บางครงกานนทเปนตวแทนรฐแทนทจะใหความรเกยวกบพ.ร.บ.ใหม กลบ
โกหกชาวนาและขมขสมาชกสหพนธฯ เสยดวยซ า สหพนธฯ ยงถกโจมตจากหนงสอพมพ
และวทยวาเปนพวกปลกระดมมวลชน ซงมนยการตดปายใหเปนการเคลอนไหวของพวก
คอมมวนสตนนเองบรรยากาศความหวาดกลวเกดขนไมวาจะเปนการเลยงอนธพาลของ
กานน และดงเอาตารวจเขามาในหมบาน
เขาเคยเปนบรรณาธการหนงสอพมพเองชอวา ชาวนาไทยโดยมสานกงานอยท
มหาวทยาลยเชยงใหมดวยความชวยเหลอจากกลมอาจารย แตหนงสอพมพทาไดเพยง 2
ฉบบ กอนทเขาจะถกสงหารในป 2518 เขาถกขมขครงแลวครงเลาแตกไมทาใหเขางดการ
เคลอนไหว แตสดทายเขากถกลอบสงหารเมออยบานคนเดยวเมอเชาวนท 30 กรกฎาคม
2518 โดยถกยง หนงสอพมพรายงานวา ถกยงทศรษะกวา 11 นดโดยปนพกสน .22 เสยชวต
ทนท นบเปนผนาชาวนาคนท 17 ทถกสงหารจากทวประเทศ เปนลาดบท 6 ในภาคเหนอ
ตงแตเดอนมนาคม 2518 ความตายของเขาไดทาใหศนยกลางนสตนกศกษาแหงประเทศ
ไทยและศนยนกศกษาภาคเหนอชมนมประทวงใหรฐสภาประกนความปลอดภยชวตชาวนา
กลมอาจารยมหาวทยาลยเชยงใหมออกแถลงการณใหตารวจจบมอสงหารใหได ทางฝาย
เจาหนาทรฐเองกพยายามปฏเสธความเปนผนาของพอหลวงอนถาและพยายามเบยง
ประเดนวา นกเคลอนไหวชาวนาหลายคนมมมมองตอตานกษตรย ซงลกษณะดงกลาวอาจ
ทาใหเปนชนวนความไมพอใจของเพอนบาน หรออกดานหนงกมการกลาววาเปนการ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
42
ขดแยงจากผลประโยชนทางธรกจ ทงทรานคาเลกนอยๆ ของเขาไดกาไรเพยงวนละ 10-20
บาท นอกจากนนเจาหนาทยงทาหลกฐานปลอมททาใหเหนความขดแยงระหวางพอหลวง
อนถากบนกศกษาเสยอก เพอใสความนกศกษาวามสวนกบการสงหารอนถา
ภาพท 1: ทางเดนของชาวนาไทย (2521) ปรชา เปยมพงศสานต, บรรณาธการ
ในนมการรวมงานเขยนสวนหนงของพอหลวง อนถา ศรบญเรองดวย
นายแพทยอภเชษฐ นาคเลขา (พ.ศ. 2492-2549) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 10-17) ท
รจกกนในนาม “หมอเมองพราว” เขาตดสนใจทจะมาประจาอยในชนบทในป 2517 ชอ
ดงกลาวไดมาจากชออาเภอพราว ทหางจากตวเมองเชยงใหมไปกวา 120 กโลเมตร วากนวา
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
43
เขาใสใจการเขาถงดานสาธารณสขในชนบท ท งยงไดบนทกและการตอตานความอ
ยตธรรมในพนทจนกลายเปนทชนชมกนในวงกวาง เขาเกดในครอบครวคนจนและเรยนจบ
จากคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ศรราช อภเชษฐเคยรวมกบเพอนนกศกษาแพทย
และพยาบาลรวมถงอาจารยไปคายอาสาพฒนาชนบททภาคอสานและภาคเหนอ เขารสกอด
อดกบความไมเทาเทยมระหวางเมองและชนบท โดยเขาไดวจารณผอาวโสทใชตาแหนงสง
ในโรงพยาบาลดงเพอแสวงหาผลประโยชนสวนตว เขารวมสนทนาแลกเปลยนกบมตร
สหายปญญาชนรนใหมในยานทาพระจนทรและมหาวทยาลยธรรมศาสตร ปฏเสธการรบ
ปรญญาโดยใหเหตผลวา “เพราะผมถอวา คณคาของปรญญาบตรนนยงไมไดเกดขนอยาง
แทจรง ถาหากเรายงไมไดทางานรบใชประชาชนใหสมกบทไดนาเงนของประชาชนมา
ศกษาเลาเรยนจนถงขนน” เขาผานเหตการณ 14 ตลาคม 2516 มาและตดสนใจวาจะออกไป
ชนบทเพอรบใชประชาชน ทาใหเขาสมครทางานเปนแพทยสาธารณสขท อ.พราวใน
ตาแหนงแพทยประจาทศนยอนามย เมอวนท 10 เมษายน 2517
ในทองทชนบทเขามความแปลกแยกกบอทธพลในทองถน ดานหนงขดแยงกบ
ขาราชการและอกดานปรากฏวาไมไดเขาเปนสวนหนงของเหลานายทนทองถน ฝายขาราชการ
เหนวาหมอทาตวไมสมกบเปนขาราชการระดบสงประจาอาเภอ ขณะทเขาปฏเสธขอเสนอของ
เหลานายทนทตองใหหมอเปดคลนกนอกเวลาราชการเพอบรการพวกเขา เพอทจะไดไมตองรอ
ควนานและพรอมจะจายเพม เขาไดใชนามปากกา “หมอเมองพราว” โดยเขยนลงหนงสอพมพ
ชอวา อธปตยอนเปนหนงสอพมพของศนยกลางนสตศกษาแหงประเทศไทยชองทางดงกลาว
ทาใหเรองของเขาไดแพรกระจายออกไปอยางกวางขวาง ทาใหเขาไดท งคาบทความและเงน
บรจาค หนงสอ เสอผาและผาหม เรองราวของหมอเมองพราวไดมบทบาทในพนทชนบทเพยง
ปเศษๆเทานน ความขดแยงทนาไปสการยตการทางานของเขา กคอ ความพยายามเปดโปงการ
ทจรตในโครงการกอสรางโรงเรยน และยงสนบสนนประชาชนในการตรวจสอบบทบาทของ
นายอาเภอ ทาใหเกดเหตการณตางๆตามมาเชน จดหมายขฆาหมอปลายป 2517 การโจมตผาน
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
44
หนงสอพมพกลาวหาวา มขาราชการฝายซายคอมมวนสตไดสรางความวนวายขนในอาเภอ ยงม
จดหมายทกลาวหาสงไปยงหนวยราชการตางๆในเชยงใหมดวย เหตการณรายแรงทเกดขนกคอ
หลงจากทหมอเมองพราวไดจดงานฉายสไลดเกยวเหตการณ 14 ตลาคม 2516 และการ
เดนขบวน ซงมภาพการปะทะของประชาชนและการเผาอาคารตางๆ เมอเยนวนหนงของเดอน
พฤษภาคม 2518 กลายเปนวาหลงจากรายการดงกลาว ปรากฏวาเกดเพลงไหมทบานนายอาเภอ
พราว พบวาบานและสงของภายในถกทาลาย รวมถงหลกฐานการทจรต แตนนไดทาใหหมอ
เมองพราวตกเปนจาเลยในฐานะทยยงใหมการเผาบาน จนหนงสอพมพมการตพมพโจมตวา
ผเกยวของคอ ขาราชการฝายซาย 12 คน, คร 11 คนและแพทย 1 คน แตเมอสอบสวนกนแลวก
ไมปรากฏวาพวกเขาเกยวของใดๆ ในทสดเขากตดสนยายกลบกรงเทพฯ เพราะหวงวาการดารง
อยของเขาจะทาใหมตรสหายประสบกบเหตอนตราย โดยเฉพาะการถกกลาวหาวาเปน
คอมมวนสต เขาวางแผนวาจะงดรบราชการชวคราวในเดอนกนยายน 2518 แมหลงจากนเขาจะ
กลบมาทางานอกครง แตเขากไมไดกลบไปปฏบตหนาทในอ.พราวอกตอไปจนกระทงเขา
เสยชวตหลงจากรฐประหาร 2549 เพยงสามเดอน อยางไรกตามความทรงจาเกยวกบหมอเมอง
พราวถกผลตซ าจนกระทงมการสรางเปนภาพยนตรในป 2522 ชอเรองวา หมอเมองพราว
จากความขดแยงระหวางรฐโดยเฉพาะฝายอนรกษนยมและผลประโยชน ทาใหเกด
การปราบปรามชาวนาชาวไร มการสรปความตายและสญหาย ชวงป 2517-2522 พบวาเปน
ทงหมด 32 ราย เฉพาะในจงหวดเชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน ลาพน ลาปาง (Haberkorn,
2007: 387-392) หลง 6 ตลา 19 ชาวนาชาวไรจานวนหนงตองหลบหนเขาปาไปสมทบการตอส
กบพคท. ความทรงจารวมดงกลาวยงสมพนธกบเรองเลาในบางหมบานทมความสมพนธกบ
พรรคคอมมวนสตหลงเหลออยดวย(ธรภพ และวชรพงษ, 2555)2
2 เปนรายงานผเขยนมอบหมายใหนกศกษาทมภมลาเนาในอาเภอเสรมงามทาการศกษา
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
45
ภาพท 2: หมอเมองพราว (2519) ภาพท 3: ภาพยนตร หมอเมองพราว (2522)
รวมบทความของนายแพทยอภเชษฐ นาคเลขา
ยอนกลบมาสพนทเมองหรอชานเมอง เราพบความเคลอนไหวของอาจารย
นกศกษา หรออดตนกศกษา ประกอบดวยเรองเลาของคนเหลาน
อาจารยองน มาลก (พ.ศ. 2460-2533) (ฮาเบอรคอรน, 2556: 4-10)แหงภาควชา
จตวทยา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เรมสอนทนเมออาย 51 ป ความเปนผ
อาวโสของเธอกลบไมเปนอปสรรคกบการทางานกบคนรนใหม เธอไดรวมกบนธ เอยวศร
วงศ อาจารยแหงภาควชาประวตศาสตร คณะเดยวกนจดกลมใหนกศกษาไปซอมแซมวด
ฝายหนทตงอยดานตะวนตกของมหาวทยาลย ในชวงป 2512-2513 โดยการสนบสนนทาง
การเงนมงใหพนทดงกลาวเปนสญลกษณแหงการเกดใหมอนเปนแรงบนดาลใจของหนม
สาว ซงเปนความพยายามเชอมกบความเคลอนไหวของนกศกษากบศลธรรม โครงการ
ดงกลาวทาใหเรมมการขยายความสนใจของเธอตอกจกรรมนกศกษา กอนเหตการณ 14
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
46
ตลาคม 2516 เธอไดรวมทาวารสารสงพมพและกลมละครของนกศกษา พนทสาคญทเธอ
เปดใหทากจกรรมกคอ สวนอญญาหรอสวนไผหน อนเปนบานและสวนขององนเอง
สวนอญญากลายเปนพนทสาหรบประชมจดกจกรรมและทพกอาศยของนกกจกรรม ป
2517 ไดเปดรองรบกจกรรมของโครงการชาวนา ทมผเขารวมคอ ชาวนาชาวไรจากสหพนธ
ชาวนาชาวไรแหงประเทศและนกเรยนนกศกษา
องนจงเปนดจขมกาลงสาคญทสนบสนนการทางานระหวางนกเรยน นกศกษา และ
เกษตรกรชวงดงกลาว พบวาบานพกของโครงการชาวนาถกตารวจบกคน ทาใหชาวนาและ
นกศกษาถกจบในขอกลาวหาวามอาวธผดกฎหมายและเอกสารปลกระดมในครอบครอง องนได
นาเอาโฉนดสวนอญญาใชเปนหลกทรพยประกนตวพวกเขา หลงเหตการณ 6 ตลาคม 2519 องน
ในวย 59 ป ถกจบและกกขงโดยคาสงของคณะปฏรปการปกครองแผนดน ฉบบท 22 ลงวนท 13
ตลาคม พ.ศ. 2519 ซงระบผทเปน “ภยตอสงคม” ซงจะถกฝกอบรมเพอให “กลบตวเปนพลเมอง
ด” องนถกกกขงรวมกบคร ชาวนาชาวไร นกศกษาและขาราชการอก 40 คนทมพฤตกรรม “ยยง
ปลกปน ใช หรอสนบสนนใหประชาชนกอความวนวายหรอกอความไมสงบขนในบานเมอง”
และ “กระทาดวยประการใดๆ ใหประชาชนเลอมใสหรอเหนคลอยตามในระบอบประชาธปไตย
โดยมพระมหากษตรยเปนประมข” พวกเขาถกกกขงทศนยการณยเทพ ทอยขางในกาแพงเมอง
เชยงใหมใกลกบสวนบวกหาด ศนยดงกลาวตงขนในป 2512 โดย กองอานวยการปองกนและ
ปราบปรามคอมมวนสต (กอ.ปค.) หลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ไดเปลยนเปน กองอานวยการ
รกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.) วากนวาในศนยดงกลาวไมมการซอม ทรมาน
หรอทารายรางกาย มเวลาวางพอสมควรไดรบประทานอาหารสามมอ เทยวชมวดและอนสรณ
สถานสาคญ ออกกาลงกายเลนปงปองและแบดมนตน แตกเปนการใชเวลาทอยในทกกขง ถก
สอบสวนอยเชนนน เธอถกปลอยตวหลงจากถกกกขงไวเดอนครง กจกรรมหลกของเธอในศนย
นนไดรบการบอกเลาภายหลงวาคอ การทาความสะอาด กวาดพน รองเพลง อานหนงสอและ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
47
แลกเปลยนความคดกบผถกกกขงอนๆ ในขณะนนไดถกบงคบใหเขยนรายงานพฤตกรรมตนเอง
คลายกบการวจารณตนเองของพรรคคอมมวนสต และเขยนตอตานคอมมวนสต เธอไดเขยน
“รายงานพฤตกรรมของนางองน มาลกทสมพนธกบนกศกษา” ลงวนท 9 พฤศจกายน 2519
การปลอยตวเธอในวนท 14 ธนวาคม 2519 เปนไปอยางเอกเกรกโดยมผวา
ราชการจงหวดเชยงใหม ชะลอ ธรรมศร หลงจากถกปลอยตวเธอกเตรยมตวเกษยณกลบ
กรงเทพฯ ไปทภมลาเนาเดมทซอยทองหลอ และตอสเพอขยายการเขาถงบรการทาง
การแพทย ในทสดกรวมกบลกศษยและสหายกอตงสถาบนปรด พนมยงค
ภาพท 4: หนงสอเกยวกบอาจารยองน มาลก
ขณะทนสต จรโสภณ (พ.ศ. 2492-2518) (Haberkorn, 2011; "ประวตศาสตรการ
เคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก ความทรงจา
ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอ
ตอนบน," 2548; "นสต จรโสภณ ทรายเมดแรก แหง กลม "วลญชทศน" มหาวทยาลยเชยงใหม
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
48
ทถมกายเปนทางเพอมวลชน," 2548) อดตนกศกษาภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม เขามบทบาทในฐานะนกศกษานกกจกรรม และรวมกลมกอนของ
นกศกษาทงหลาย ตงขบวนการดบดาว เพอตอตานการคอรปชนในคณะกรรมการสโมสร
นกศกษาทวากนวาโกงกนกนอยางมาก จดสาคญจดหนงกคอ การทเขามสวนรวมในการ
ประทวงคณะปฏวตทออกกฎหมายควบคมดแลคณะกรรมการตลาการ (กต.) “ประกาศของ
คณะปฏวตฉบบท 299”ทลงวนท 12 ธนวาคม 2515 และจดการเดนขบวนจาก
มหาวทยาลยเชยงใหมไปทางหลงม.เชยงใหมไปทางสวนดอกและไปตงหลกอภปราย
บรเวณหนาศาลากลางจงหวดกอนจะแยกยายกนกลบ นสตมความเปนนกหนงสอพมพ,
บรรณาธการอยในตว เขาจดทาวารสาร วลญชทศนทาหนงสอ ผาลาดตพมพหนงสอฝาย
ซายทเคยเผยแพรในทศวรรษ 2490 ในนามของแนวรวมนกศกษาเชยงใหม โดยพมพ โฉม
หนาศกดนาไทยของจตร ภมศกด ตอมานสตลาออกจากมหาวทยาลยทาหนาทเปน
สอมวลชน รบตาแหนงหวหนากองบรรณาธการ หนงสอพมพมาตคามและ หวหนาขาว
ของหนงสอพมพอธปตยและเปนเจาของชมรมหนงสอแสงตะวน ตพมพงานของฝายซาย
อยาง เหมาเจอตง ผนาจนใหม, แถลงการณพรรคคอมมวนสต, สรรพนพนธเหมาเจอตง
เปนตน อยางไรกตามเขาจบชวตแสนสนลงหลงจากตกจากรถไฟอยางนาสงสย ระหวางท
เขากาลงจะเดนทางลงใตเพอไปทาขาว
นสตมความสมพนธกบกลมอดตนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหมกลมหนง พวก
เขาไดผลตซ าความทรงจารวมผานเวบไซต 2519me ในเรองเลาดงกลาว ทาใหเหนวาพวก
เขามบทบาทตงแตกอน 14 ตลาคม 2516 หลงจากนนกไดมการขยายเครอขายทงในระดบ
นกเรยน นกศกษา ท งในเชยงใหม ลาพน ลาปาง เปนศนยกลางนกเรยนภาคเหนอ และ
ศนยกลางนกศกษาภาคเหนอ ทงตอมากยงไดเชอมโยงกบกรรมกรเชยงใหม ในโครงการ
นกศกษาเพอกรรมกรเชยงใหม ในมมมองและบนทกของพวกเขา ไดทาใหกลมนกศกษา
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
49
เหลานกลายเปนตวเชอมและมบทบาทสาคญยง (ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมา
แตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก ความทรงจา ของเพอนพองนองพ
นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอตอนบน, 2548)
กระทงการเขาปาจบปนเพอสกบอานาจรฐ จนออกมาจากปาใชชวตปกต พวกเขากยงทาการ
ราลกถงอดตอยเนองๆ ดวยการพบปะ กระทงสรางเวบไซตเปนศนยกลางการบนทกความ
ทรงจาในอดตทเคยรวมตอสกนมาพวกเขาเหลานมตาแหนงแหงทในสงคมทอยในชน
บรหารระดบสง, นกวชาการอาวโส, เจาของกจการ กระทงเปนผกวางขวางในวงการตางๆ
ทงในฝงสนบสนนทกษณ ชนวตร และฝงตรงกนขาม ในอกดานหนงในพนทความทรงจา
เหลาน พวกเขายงบนทกสหายเกาทเปนกลมคนอกพวกหนงทยงอยตามปาดอย ทเคยรวม
รบกนมาในนามของพคท. และเรองราวของพวกเขาในเขตปาในชดฟอรมของพคท.3
สงทนาสงเกตกคอ ประโยคทแทนความรสกของเหลานกศกษาสมยนนด ทใน
ทสดแลวกพบความสบสนของความเคลอนไหวหลงจากไดชยชนะ
3 ตวอยางบทความ ไดแก “บนทกจากบานนาบวถงหนองกงจากสหายเสถยรถงสหายปรชา”, “ตามสมผสรองรอย
ประวตศาสตรนกตอสปญญาชนสามญชน จตร ภมศกด....”โดย วญ�ชน, “เพอนของผม...เรองราวจากความทรงจา” ของ
..ส.ฐาน, “ผดงศกด พนแสน ถง ส.มชย/ไกรวฒ ศรนพงศ....”โดย ผดงศกด พนแสน, “ผมชอ เลศเอดสน....เรองราวบอก
เลาจาก อดตนกศกษาคณะวทยาศาสตร รน 18 เมอตองเขาปาจบอาวธและการประยกตใชความรทางวทยาศาสตรการ
ประดษฐคดสรางในสถานการณสรบ”, “ดอกเสยวบาน.....บนดอยยาว –ผาหมน” โดยปาหนน ณ ดอยยาว “ประสบการณ
อนทรงคณคา ของสาวนอยวย 16 ป ในเหตการณประวตศาสตร 6 ตลาคม 2519”, “กลนจากความทรงจา จงสราง
บทเรยน เรยนรจากบทเรยน หมนสรปบทเรยน ยกระดบบทเรยน ถายทอดบทเรยน", “เรองเลา จาก ส. เอยบ...ผมกเขาปา
วนตรษจน”, “รร. การเมอง – การทหาร 7 สงหา ของฐานทมนเขต ๘......โดย ส.ขาน คาพรรค”, “บนทกจากเตสอง :
รอยตอแหงยทธการ......” โดย สหายกลด, “ประมวลภาพและเรองราวงานทาบญสสานวรชนเขต7-ผาจ”
รายละเอยดบทความดใน "ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก
ความทรงจา ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง เขตภาคเหนอตอนบน",
แหลงทมา: http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/NTOhistoriedwritting.htm [14 มนาคม 2548]
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
50
การเอาเปนเอาตายกบรฐบาลถนอม-ประภาส ทาใหเรามงมนทจะ
หาหนทางในการตอสใหชนะ เรองราวตางๆ จงหลงไหลผานเขามาสพวกเรา
สงเกตไดวาหลงจากรฐบาลถนอม-ประภาสลมลงในเดอนตลาคม พวกเรา
สวนใหญเงยบเหงากนไปพกใหญ ไมรจะทาอะไร เพราะอยๆ คตอสกหงาย
หลง ลมตงลงไปอยาง ท เราไมไดนกมากอน ตอเ มอประชาชนอนๆ
โดยเฉพาะชาวนาในชนบทและผ ใชแรงงานลกขนมาตอสทวงสทธความ
เปนธรรมตางๆ พวกเราจงสามารถจบทศทางไดถก จากการเขาไปชวยกลม
ประชาชนเหลานนนเอง
พลงทรวมตวพวกเขาไดกคอ ศตรรวมทมลกษณะชวรายเหมอนปศาจทควรถกโคน
ลมอนมลกษณะคลายคลงกบปศาจทางการเมองในยครวมสมยททกษณ แบกรบไป
ภาพท 2: นสต จรโสภณ กบ การชมนมปราศรยคดคานประกาศของคณะปฏวตฉบบท 299
เมอวนท 13 ธนวาคม 2515 หนาสโมสรนกศกษา ตรงขามกบหอสมดมหาวทยาลยเชยงใหม
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
51
เมอมการเคลอนไหวทเอยงไปทางซาย กแนนอนยอมมฝายขวา ประวตศาสตร
นพนธประเภทนยงกลาวไดวา แทบจะไมมปรากฏ ทหลงเหลออยจงเปนรองรอยของความ
ทรงจารวมทถกปะตดปะตอขน เราพบการประทวงของฝายอนรกษนยม หลงจากทม
เหตการณสมเสยงไปตอการหมนพระบรมเดชานภาพ เดอนกมภาพนธ 2518 ประเสรฐ (ขอ
สงวนนามสกล) นกศกษาคณะสงคมศาสตร ปท4 ม.เชยงใหม ถกจบกมโดยถกกลาวหาวาใช
ชอลกขดขอความบรเวณพลบพลาทประทบในหลวง บรเวณศาลาอางแกว ในวน
พระราชทานปรญญาบตร ม.เชยงใหม (เกรยงศกด, 2551: 128) ทาใหในวนท 10 กมภาพนธ
นกศกษาและประชาชนเชยงใหม 500 คน ชมนมโจมต ประเสรฐ และขฆานกศกษาฝายซาย
ในมหาวทยาลยเชยงใหมใหหมด (เกรยงศกด, 2551: 129) เดอนมถนายน 2518 เกดเหตชาว
เชยงใหมกลมหนงบกเผารถและปดลอมโรงเรยนตวแทนชาวนาชาวไร ณ รร.บานตนแกว อ.
หางดง เชยงใหม (เกรยงศกด, 2551: 69)
กรณทนาสงเกตกคอกรณครอบครวของธเนศวร เจรญเมอง นกวชาการดาน
รฐศาสตร ชวงเวลาดงกลาวเขาศกษาตออยทสหรฐอเมรกา พบวาหลง 6 ตลาฯ ตารวจเขาคน
บานของธเนศวร ณ อ.ดอยสะเกด และพบหนงสอ The Soviet Political Systemซง เปน
หนงสอทเขยนโดยนกวชาการอเมรกน Alfred Meyer เพอตอตานคอมมวนสต แตกลบถก
เขาใจผดวาเปนหนงสอตองหาม ขาวทแพรออกไปทาใหกลมจดตงทางการเมองฝายขวาอยาง
ลกเสอชาวบาน ออกมาเดนขบวนตามไปโหรองดาทอ และขวางปาทหนาบาน พอของเขาถก
ตารวจลามโซไวทโรงพกหลายวน กอนจะถกสงตวไปคมขงทศนยการณยเทพทเดยวกบองน
มาลก เปนเวลา 7 เดอน และในทสดกถกไลออกจากราชการ โศกนาฏกรรมครงนสรางความ
สะเทอนใจใหกบธเนศวรเปนอยางสง หลงจากเขาทราบขาวจากหนงสอพมพไทยปลายเดอน
ตลาคม เขาตดสนใจยตการเรยนตงแตนน และรวมกบเพอนคนไทยเดนขบวน และแจก
ใบปลวทกระทรวงตางประเทศ สหรฐอเมรกา เดนทางไปฟงปาฐกถาของปวยองภากรณท
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
52
มหาวทยาลยแสตนฟอรด ธเนศวรหาทางกลบไปรวมงานกบเพอนในพรรคคอมมวนสตแหง
ประเทศไทย โดยเลอกหาเสนทางเขาทหลบเลยงการตรวจของราชการ ซงในทสดมาลงเอยท
การเดนทางผานประเทศจนตอมายงลาว อยางไรกตามการเดนทางไมใชเรองงาย กอน
เดนทาง เขาตองรอคอยขาวสารทแนชด ระหวางนนเขาตองทางานสารพดเพอเกบเงนใหแม
และนอง การเดนทางตอมาไดพาเขาไปยงญปน ฮองกง มาเกา ในป 2520 จนปลายปธเนศวร
เขาไปถงจน แตกตองรอการอนมตจากจนอก จนถงเดอนกนยายน 2521 เขาถงไดเดนทาง
ออกจากคนหมงมาทเมองลา การเดนทางผานทงรถบรรทก เครองบนของโซเวยต เรอ และ
เดนเทา ธเนศวรเดนทางในชดสเขยวสวมหมวกดาวแดงเขาสแผนดนไทยทางเขตหวยโกน อ.
ทงชาง จ.นาน เมอวนท 14 กมภาพนธ 2522 (ธเนศวร, 2554: 223-226) ธเนศวรรวมเปนสวน
หนงของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย (พคท.) อยางเตมตว
ความเชอมโยงของขบวนการทางการเมองกบสานกทางประวตศาสตรกบภาคเหนอ
กลมการเมองมวลชนทมการจดต งและลองผดลองถกกลมใหญกลมหนงใน
ประวตศาสตรกคอ กลมคนเสอแดงทงในนามของนปช.กด หรอการรวมกลมขนมาตาม
พนทตางๆ หลงรฐประหาร 2549 แมไมอาจปฏเสธความเชอมโยงระหวางพรรคการเมอง
อยางพรรคไทยรกไทย, พลงประชาชน, เพอไทย ตอกลมมวลชนดงกลาวนไดเตมปากนก
แตกอาจกลาวไดวา พวกเขาคอ กลมคนทตนตวทางการเมองทไมไดถกซอเสยงและจงจมก
ไดเสมอไป กจกรรมทางการเมองของกลมเสอแดงเทาทพบกคอ พวกเขาไมไดผกพนตวเอง
อยกบเหตการณสาคญทางการเมองอยาง 14 ตลาคม 2516 หรอแมแต 6 ตลาคม 2519 ซง
อาจเปนเพราะวา ประวตศาสตรนพนธดงกลาว มนไมเคยถกสรางขนในสานกและสมพนธ
กบชวตของพวกเขา หรอกระทงการทางานทนอยมากของนกวชาการกบชาวบาน สานก
ดงกลาวจงกระจกตวอยเพยงในแวดวงนกวชาการหรอนกศกษาทเอาการเอางานการเมองซง
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
53
ถอวามจานวนนอยมาก ในทางกลบกน ปรากฏวาประสบการณการเมองจากการเรยนรจรง
ตงแตรฐประหาร 2549 เปนตนมา การรบขาวสารและขอมลความรผานทางสอเสอแดง
หรอสอทสนบสนนประชาธปไตยไมวาจะเปนหนงสอพมพ นตยสาร เวบบอรด เวบไซต
ตางๆ กระทงกจกรรมจากเวทปราศรยตางๆ ไดทาใหพวกเขามตวตนทางการเมองทผกพน
อยกบความทรงจาทางการเมองชดอนมากกวา หรออาจกลาวไดวาประวตศาสตรนพนธ
การเมองเดอนตลาไมไดใหอานาจทางการเมองแกพวกเขาในการเคลอนไหว
เสอแดงเชอมโยงกบการปฏวตสยาม 2475 ครบ 80 ปในป 2555
นาสงเกตเชนกนวา การรวมตวของกลมเสอแดงนน มลกษณะเปนการรวมตวท
ถกรวมศนยกลางอยทกรงเทพฯเชนกน และจากการตดตามการเคลอนไหวของกลมเสอแดง
เราพบวา ชดความทรงจาและประวตศาสตรของเสอแดงนนมความผกพนยอนหลงไปกบ
จดเปลยนสาคญตงแตตนนนคอ การปฏวตสยาม 2475 (ชาตร, 2556) ซงไดแสดงออกมา
หลายประการเชนการใหความสาคญกบอนสาวรยปราบกบฏ (พทกษรฐธรรมนญ)บรเวณ
หลกส, การใหความสาคญกบหมดคณะราษฎร ฯลฯ อนเปนสญลกษณทถกนามาตความ
ใหม หลงจากทถกละเลยไปนาน ยงไมตองนบความคกคกของงานตพมพในสอมวลชน,
งานเขยน, งานวชาการตางๆทใหความสาคญกบการปฏวตสยามมากยงขน
ขณะทความทรงจาปฏวตสยาม 2475 นนอยในตาแหนงแหงททไมลงตวกบ 14
ตลาคม 2516 เนองจากความทรงจาแบบ 14 ตลาคม 2516 นนยดโยงอยกบรชกาลท 7
โดยเฉพาะพระราชดารสทวา
ขาพเจามความเตมใจทสละอานาจอนเปนของขาพเจาอยแตเดม
ใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอานาจทงหลายของขาพเจา
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
54
ใหแกผใด คณะใด โดยเฉพาะ เพอใชอานาจนนโดยสทธขาด และโดยไมฟง
เสยงอนแทจรงของประชาราษฎร
ขอความนถกนาไปขยายความสรางความชอบธรรมเพอโคนลมเผดจการทหาร
ในดานหนงแลวเปนการแสดงใหเหนทาทตอการเปนปฏปกษตอรฐประหารทผานมา ซง
นาจะรวมถงการปฏวตสยาม 2475 ดวย โดยรากฐานของอดมการณแลว ความทรงจารวมทง
สองชดจงมความขดแยงกนอยางชดเจน โดยเฉพาะในหวงเวลาทครบวาระ 80 ปของการ
ปฏวตสยาม 2475 นกวชาการและนกการเมองทสนบสนนฝงเสอแดงกยงใหความสาคญกบ
กรณดงกลาวมากกวา ยงความทรงจารวมของคนเสอแดงนนเปนปฏปกษกบรฐประหาร
อยางชดเจน ทาใหประสบการณและความทรงจาของการตอตานนนถอเปนหลกยดดาน
หนง ไมวาจะเปนการชมนมและการถกลอมปราบเมษายน 2553 ณ อนสาวรย
ประชาธปไตย และพฤษภาคม 2553 ณ แยกราชประสงค ยงไมตองนบถอเหตการณทเขยา
ความรสกอนๆ อยางงานศพองคณา ระดบปญญาวธ ทสาคญความเคลอนไหวดงกลาวมน
เชอมโยงอยกบอดมการณทใหความสาคญของความเทาเทยมของสามญชน
ในบรรยากาศเฉลมฉลองน จะมกเพยงสารคด 2475 อนแปลกปลอมกบอดมการณ
เสมอภาค สารคดนเปนทวพากษวจารณต งแตยงไมไดฉาย เนองจากมการเลอนวน
ออกอากาศออกไปจากชวงเวลาทควรจะฉายในวนครบรอบคอ 24 มถนายน 2555 ใน
สถานโทรทศนไทยพบเอส ไมเพยงเทาน นยงเ นอหาวพากษวจารณปฏบตการของ
คณะราษฎร (ภญญพนธ, 2555) โดยมนยกระหวดททาใหเรานกถงผสมาทานอดมการณ
แบบกษตรยประชาธปไตยจากคนในเดอนตลาไมเพยงเทานน วนท 14 ตลาคม ของคนเสอ
แดงกถกใหความหมายใหมวาเปน “14 ตลา วนปราบกบฏ” ในป 2555 (ชาตร, 2556: 34)
ซงสอดคลองกบแนวความคดการตอตานอามาตย จนกระทงมองวาเหลาอามาตยนเองททา
ใหเราหลงลมประวตศาสตรการปราบกบฏ การแทนทเชนนจงเปนเรองปกตทความทรงจา
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
55
รวมของพวกเขาจะเบยดขบประวตศาสตรนพนธเดอนตลาออกไปดวย อยางไรกตามผเขยน
มขอจากดในการศกษาวา กลมเสอแดงทางเหนอนนยดเกาะอยกบโครงเรองฉบบนเชนใด
ไดแตประเมนวา ชดความรทางประชาธปไตยสวนใหญจะไหลบามาจากสวนกลางตาม
ชองทางการสอสารทสงผานถงกนอยางงายดายกวาแตกอน
40 ป 14 ตลา 80 ป กบฏบวรเดช กบความเชอมโยงของมอบนกหวด
พบวากรณสาคญทรฐบาลเพลยงพล ากคอ การผลกดนพระราชบญญตนรโทษ
กรรมดงทกลาวไปแลว ปฏกรยาดงกลาวยงพบวาไดปรากฏอยในเขตตวเมองและใน
สถาบนการศกษา เชน เครอขายพลเมองเชยงใหมตานคอรปชนและตวแทนภาคธรกจ
สมาชกหอการคาจงหวดเชยงใหม ไดตงโตะลารายชอและแสดงสญลกษณเปานกหวดเพอ
แสดงจดยน เมอวนท 6 พฤศจกายน 2556 (ASTVผจดการออนไลน, 2556ก) ขณะทกลม
อาจารย นกศกษา คณะแพทย ทนตแพทย มหาวทยาลยเชยงใหมบางสวน และประชาชน
เชยงใหมกวา 300 คนออกมาเป านกหวดขบไล รฐบาลบร เวณสวนสขภาพ
มหาวทยาลยเชยงใหม และไดเดนรณรงคตอตานไปตามถนนนมมานเหมนทรและไป
สนสดทบรเวณสแยกรนคา เมอวนท 24 พฤศจกายน 2556 (เดลนวส, 2556) ในวนตอมากม
กลมเครอขายคนเชยงใหมทขวงทาแพประมาณ 40-50 คน (ASTVผจดการออนไลน, 2556
ข) การรวมตวกนทศาลาธรรม มหาวทยาลยเชยงใหมกวา 3,000 คน วนท 9 ธนวาคม 2556
(ASTVผจดการออนไลน, 2556ค) ภาพมวลชนมหาศาลทปรากฏในมอบนกหวด ซงตอมา
คอกลมทเรยกตวเองวา คณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปน
ประชาธปไตยทสมบรณอนมพระมหากษตรยเปนประมข (กปปส.) ไดมภาพคลายกบการ
รวมตวของคนมหาศาลในเหตการณ 14 ตลาคม 2516 ขณะทบคคลทสนบสนนมอบกปปส.
ไมนอยกคอ อดตคนเดอนตลา เชน ชยวฒน สรวชย, สมบต ธารงธญญวงศ, ธรยทธ บญม,
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
56
วทยากร เชยงกล ฯลฯ ทงยงมจดเรมตนทคลายกนเมอเทยบกบกรณพ.ร.บ.นรโทษกรรม ป
2556 กบ กฎหมายโบวดา ป 2515
ในทสดมวลมหาประชาชนกยกระดบไปสการขบไลรฐบาลทมาจากการเลอกตง ท
นาสนใจกคอ มการการแชรขอมลโจมตรฐบาลและทกษณ ชนวตร และหยบชดคา “ระบอบ
ทกษณ” ออกมาโจมตระบบโครงสรางทเหลวแหลก อปมาดงโจมต ถนอม, ประภาส, ณรงค
ในเหตการณ 14 ตลาคม 2556 และชดคาทถกนามายมใชอยาง “กบฏ” กถกนามาสราง
ความหมายใหมใหกบมอบ ขณะท 14 ตลาคม กมคาวา “กบฏรฐธรรมนญ” สงเหลานเดนตาม
โครงเรองประวตศาสตรเดอนตลาอยางชดเจน และถกนามาใชอยางทรงพลง แตกระนนก
เปนประวตศาสตรนพนธเดอนตลาจากสวนกลางเปนหลก ขณะทเรากพบการแสดงออกถง
ความไมเหนดวยจากกลมคนเสอแดงในกรณเชยงใหมอยางชดเจน ไมวาจะเปนการเคลอน
คนไปเผชญหนา หรอกระทงปะทะ แสดงใหเหนถงการยดกมประวตศาสตรนพนธคนละชด
ประวตศาสตรเดอนตลา และความทรงจา อานาจความรทยงไมลงตว
อยางไรกตาม การตอสเพอใหความหมายของเดอนตลากบภาคเหนอกคงไม
สนสดลงงายๆ อาจเปนเพราะวาความทรงจาเดอนตลาเองกประสบปญหาของอาการกลน
ไมเขาคายไมออก 14 ตลาคม 2516 และ 6 ตลาคม 2519 บคคลทมชวตและระบอตลกษณ
ของตนมลกษณะทแตกตางกนไปในสองชวง บางคนเลอก 14 ตลา และพยายามจะหลงลม
6 ตลาฯ กระทงเลาขานกนในเบองหลงดวยซ าวา ในอดตประวตศาสตร 6 ตลา คอ ชวงท
พวกเขาไดหลงผด ขณะทบางคนตอกย าอตลกษณของ 6 ตลา ในลกษณะทคลายกบจะบอก
วาการปฏวตนนยงไมสนสด จดเปลยนนเองทาใหพบวา อดมการณนจงถกนาไปผลตซ า
อยางแตกตางกน ความรนแรงและโหดเหยมหลง 14 ตลา เปนดานมดและเหตการณทมกจะ
ถกทาใหลมเลอนไป อยางไรกตามการนา 6 ตลามาอธบายนนกใชวาไมมเสยเลย
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
57
ขณะทพนทของการศกษาเกยวกบความทรงจาทางการเมองและการตอส 14 ตลา
และผลพวงหลงจากนน จงเปดกวางรองรบการตงคาถามถงประวตศาสตรนพนธเดอนตลา
ทงฝายจบอาวธสในนามพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย อนประกอบไปดวยกลมคน
ยอยอนๆทเคยมบทบาทแตกถกลมหายไปจากความทรงจา อยางเชนกลมชาตพนธ ดงท
ผเขยนเคยอานพบรายงานของนกศกษา (นพนธ, 2554) ทศกษาประวตศาสตรในครวเรอนท
เปนครอบครวมงทบดาและมารดามาจากคนละขวอดมการณ นนคอ ฝายบดาอยกบพคท.
สวนมารดาเปนมงทขนกบรฐไทย แมกระทงประวตศาสตรและความทรงจารวมของฝาย
ขวาในยคดงกลาวอยาง ลกเสอชาวบาน, พระภกษสงฆ สถาบนและบคคลในฝง
อนรกษนยม ไดมปฏบตการเชนไร คดอยางไรเชออยางไร สงเหลานจะขยายพรมแดน
ความรของประวตศาสตรระยะใกลในฐานะทเปนประวตศาสตรการเมองและความรสกนก
คดของคนทศวรรษ 2510 ทเปนรอยตอสการเปลยนแปลงระหวางเมองและชนบทใน
ทศวรรษตอมา.
ความลกปดลกเปด ระหวางความทรงจาและประวตศาสตร
ประวตศาสตรนพนธเดอนตลาถกนามาใชผานกลมการเมองทสมพนธกบ
สวนกลางและกลมคนทมททาไมเปนมตรกบประชาธปไตยทใหความสาคญกบการเลอกตง
แตมงเนนการตอตานความไมชอบธรรมในนามของคอรปชนท งยงอางองกบบคคลใน
ประวตศาสตรเดอนตลาน นดวย อยางไรกตามขอจากดของพวกเขากคอ ยงเปน
ประวตศาสตรจากสวนกลาง ไมตางจากอกกลมหนงทเปนเสอแดงทยดเหนยวเอาความทรง
จาจากสวนกลางในประวตศาสตรนพนธปฏวตสยาม 2475 ทยงหางไกลกบประวตศาสตร
เดอนตลาภาคเหนอ กระทงความทรงจารวมของการตอสของชาวไร ชาวนาในพนทชนบท
เองกไมมททางในฐานะความทรงจาของคนชนบท คนชนลางทเคยตอสและเรยกรองความ
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
58
เปนธรรม ความเทาเทยมกน อนเปนคานยมทฝายเสอแดงภาคเหนอพยายามชประเดนนอย
ดวย คาถามกคอวา ทาไมตองประวตศาสตรจากสวนกลาง ในอกดานหนงประวตศาสตร
สวนกลาง กนบเปนการสรางบรณภาพทจาลองอดมการณชาตนยมทแตกตางกนไป ในสวน
ของกลมเสอแดงนนอาจนบไดวามความตนตวทางการเมองทพงเกดขนไมนานนกในดาน
หนงแลวความทรงจาของพวกเขาจงไมสมพนธประวตศาสตรระยะใกลอยางเหตการณ
เดอนตลาฯ ทงเรองเลาและตวบคคล ซงอาจกลาวไดวาถกชวงชงความหมายไปโดยชนชน
กลางและคนเดอนตลาในฟากฝงทเปนฝายตรงกนขามในชวงกอนรฐประหาร 2549 เสยอก
และไมเพยงเทานน การตอสของพวกเขาสวนหนงมาจากการถกกดทบ ดถกจากอกฝายทมก
อางความมอภสทธ สองมาตรฐาน จนทาใหเกดสงทถกชขนมาอยางโดดเดน นนกคอ วาท
กรรมไพร-อามาตย ทแสดงใหเหนชนชนและความเหลอมลาทเกดขน แลวโครงเรองใดเลา
ทจะเหมาะเจาะไปกวาการนาการปฏวตสยาม 2475 มาผลตซ าความหมาย แทนทพวกเขาจะ
ชตรงไปยงสงทรสกวาเปนรากเหงาทางปญหาอยางตรงไปตรงมา โครงเรองนจงตอบโจทย
ไดเปนอยางด นคอ การอาศยอดมการณชาตนยมทไมมท งคานาหนาและตอทาย ตรงกน
ขามกบอกฟากฝงทพยายามองตวเองอยกบอดมการณราชาชาตนยม และเ ชอใน
ประชาธปไตยทมนามสกลตอทายซงปฏเสธไมไดวา มนเชอมโยงกบประวตศาสตรภม
ปญญาทกอตวขนอยางชดเจนในชวง 14 ตลาคม 2516 นนเอง ชาตนยมทงสองแบบจง
กลายเปนเครองมอสาคญทจะระดมพลงทางการเมองใหท งสองฝายไปดวยและนนทาให
สมรภมท งหลายมงสเมองหลวงทยงเหลอรองรอยของหลกฐาน วตถ และสถานททาง
ประวตศาสตรทไดสถาปนาไวอยางมนคงแลวบนทางสองแพรงนนเอง
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
59
บรรณานกรม
กลมนกเรยนประวตศาสตรเพอ(ประชา)ชาต. (2550). จดหมายเหตความเคลอนไหวนกศกษา
มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม: ภาควชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม.
เกรยงศกด เชษฐพฒนวนช. (2551). ลาดบเหตการณทางการเมอง14 ตลาคม 2516 ถง 6 ตลาคม 2519.
พมพครงท 4. กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.
ฉลาดชาย รมตานนท อานนท กาญจนพนธ และสณฐตา กาญจนพนธ. (2536). ปาชมชนภาคเหนอ.
กรงเทพฯ: สถาบนชมชนทองถนพฒนา.
ชาตร ประกตนนทการ. (2556). คณะราษฎรหลงรฐประหาร 19 กนยา. อาน 4, 4(เมษายน-มถนายน)
ธรภพ มลอาย และวชรพงษ ปางบปผา. (2555). ขบวนการคอมมวนสตเสรมงาม. รายงานวชาทองถน
ศกษา สาขาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง
(อดสาเนา)
เดลนวส. (2556). ชาวเชยงใหมผนกกาลงเปานกหวดไลรฐบาล [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://goo.gl/OHOmve
ธเนศวร เจรญเมอง. (2542). 100ป สายสมพนธสยาม-ลานนา (พ.ศ. 2442-2542). เชยงใหม:
คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.
ธเนศวร เจรญเมอง. (2552). คนเมอง ประวตศาสตรลานนาสมยใหม พ.ศ. 2317-2552. กรงเทพฯ:
สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ธเนศวร เจรญเมอง. (2537). เสอหมอหอมไมใชเสอสญลกษณของคนเมอง. เชยงใหม: โครงการศกษาการ
ปกครองทองถน คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.
นพนธ วทยาวาณตย. (2554). ความทรงจาในครอบครวของฉนกบวถชาวมงรองสาน. รายงานวชาทองถน
ศกษา สาขาสงคมศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลาปาง
(อดสาเนา)
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
60
นสต จรโสภณ ทรายเมดแรก แหง กลม "วลญชทศน" มหาวทยาลยเชยงใหมทถมกายเปนทางเพอมวลชน
[ออนไลน].
แหลงทมา: http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/northernhero2.htm
ประวตศาสตรการเคลอนไหวอนเนองมาแตเหตการณเดอนตลา 2516 และเดอนตลา 2519 จาก
ความทรงจา ของ เพอนพองนองพ นกศกษากรรมกรชาวนาและ พนองชนชาตบนดอยสง
เขตภาคเหนอตอนบน. (2548). [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://2519me.com/NTOctober/NTOcontent/NTOfiles/northernmemostudent
politichistories5.htm
ผจดการ 360° รายสปดาห. (2551). 35ปของเหตการณ 14 ตลาคม 2516 เราเรยนรอะไร [ออนไลน].
แหลงทมา:
http://www.manager.co.th/mgrWeekly/ViewNews.aspx?NewsID=951000012652
ภญญพนธ พจนะลาวณย. (2555). บทวพากษ สารคด “2475” ThaiPBS–ไมใชของประชาชนตามทเขา
หลอกลวง. [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://www.siamintelligence.com/2475-documentary-thaipbs/
สรสวด อองสกล. (2553). ประวตศาสตรลานนา. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: อมรนทร.
สนต เลกสขม. (2538). ศลปะภาคเหนอ: หรภญชย-ลานนา. กรงเทพฯ: เมองโบราณ.
อานนท กาญจนพนธ. (2522). แรงงานในประวตศาสตรลานนาไทย.เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.
อานนท กาญจนพนธ. (2527). พฒนาการของชวตและวฒนธรรมลานนา. เชยงใหม: ศนยหนงสอ.
อรรถจกร สตยานรกษ. (2541). ภาพรวมงานพฒนาขององคกรพฒนาเอกชนภาคเหนอ ทางเดนและ
ทางเลอกขององคกรประชาชน. เชยงใหม: ภาควชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหม.
อรรถจกร สตยานรกษ. (2548). ประวตศาสตรเพอชมชน: ทศทางใหมของการศกษาประวตศาสตร.
กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนงานวจย.
อนสรณสถาน 14 ตลา. (2556). ประวตความเปนมา. [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://www.14tula.com/story.htm
วารสารมนษยศาสตรสาร ปท 15 ฉบบท 1
61
ฮาเบอรคอรน, ไทเรล. (2556). ชายขอบประวตศาสตรนพนธเดอนตลา. เอกสารระกอบการสมมนา
หลง 14 ตลา. 5-6 ตลาคม 2556 ณ หองประกอบ หตะสงห ชน 3 ตกอเนกประสงค
มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทาพระจนทร จดโดย สานกพมพฟาเดยวกน คณะกรรมการ
14 ตลา เพอประชาธปไตยสมบรณ (อดสาเนา).
ASTVผจดการออนไลน. (2556 ก). เครอขายพลเมองเชยงใหมฯ ยนคดคาน พ.ร.บ.นรโทษกรรม ผาน
ส.ว. . [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID=9560000138461
ASTVผจดการออนไลน. (2556 ข). คนเชยงใหมตานลางผดคนโกง ไมหวนแดงปวน-นดเปา
นกหวดกลางขวงทาแพซ า. [ออนไลน]. แหลงทมา:
http://www.manager.co.th/Local/viewnews.aspx?NewsID=9560000146440
ASTVผจดการออนไลน. (2556 ค). คนเชยงใหมตรม! ไล “ระบอบแมว” เตมลานศาลาธรรม มช.
[ออนไลน]. แหลงทมา:
http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9560000151685
Haberkorn, Tyrell. (2011). Revolution Interrupted, Farmers, Students, Law and Violence in
Northern Thailand. .Chiangmai : Silkworm.
_________. (2007). States of Transgression : Politics, Violence, and Agrarian Transformation in
Northern Thailand. Thesis (Ph.D.) Cornell University.