รูปแบบการบริหารความเสี่ยงของมหาวิทยาลัยราชภัฏในเขต ...journal.nmc.ac.th/th/admin/Journal/2559Vol10No1_28.pdf ·

1 บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนอรทกรงเทพมหานคร 2 (อาจารย ดร.) ทปรกษาวทยานพนธ 3 (ผชวยศาสตราจารย ดร.) ทปรกษาวทยานพนธ

รปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร

Risk Management Model for Rajabhat University in Bangkok Area

ประณต มสอน1 พรพมล ประวตรงเรองกจ2

วนจ เทอกทอง3 บทคดยอ การวจยครงนมความมงหมายเพอ 1) เพอศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร 2) เพอสรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร 3) เพอประเมนความเปนไปไดของรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร มขนตอนการด าเนนงาน 3 ขนตอน 1) ศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของและสมภาษณแนวทางการบรหารความเสยง 2) เพอสรางรปแบบการบรหารความเสยง 3) ประเมนความเปนไปไดของรปแบบการบรหารความเสยงวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยใชสถตบรรยายและวเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยใชการวเคราะหเนอหา ผลการวจย พบวา

1. สภาพ แนวทางและกระบวนการการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ม 8 ดาน ประกอบดวย

1) สภาพแวดลอมภายในองคกร 2) การก าหนดวตถประสงค 3) การระบเหตการณ 4) การประเมนความเสยง 5) การตอบสนองตอความ เส ยง 6) ก จก รรมก ารควบ คม ความเสยง 7) สารสนเทศและการสอสาร 8) การตดตามประเมนผล และมข นตอนระบบในการด าเนนงาน มคณะกรรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ส าน ก ง าน กองน โยบ ายและแผน เป นผรบผดชอบประสานงานหนวยงานภายในมหาวทยาลย รวบรวมเอกสารทเกยวของกบกบการบรหารความเสยง จดท ารายงานตอมหาวทยาลยและสภามหาวทยาลย 2. ผลการสรางรปแบบบรหารความเส ย งข อ งมห าวท ย าล ย ร าช ภฏ ใน เข ตกรงเทพมหานคร พบวา มองคประกอบ 7 อ งค ป ระกอบ ค อ 1 ) ก ารน าอ งค ก ร 2) สภาพแวดลอมภายในองคกร 3) การก าหนดวตถประสงค 4) การประเมนความเสยง 5) การควบคมความเสยง 6) สารสนเทศและการสอสาร 7) การตดตามประเมนผล

JOURNAL OF NAKHONRATCHASIMA COLLEGE Vol.10 No.1 January – June 2016 .

325

และผลการตรวจสอบ คณ ภาพบ รห าร ความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา มความเหมาะสมอยในระดบมาก 3. ผลการประเมนรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา รปแบบการบรหารความเสยงประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานการประเมน 2 ดาน คอ 1) ดานความเปนไปไดสามารถน าไปปฏบตไดในสถานการณจรง 2) ดานความเปนประโยชนมหาวทยาลยสามารถเตรยมความพรอมและรองรบการเปลยนแปลงของสถานการณทอาจจะเกดขนเกยวกบการบรหารความเสยงไดตลอดจนผทเกยวของมความรเรองการบรหารความเสยงเพมมากขน ค าส าคญ: การบรหารความเสยง, มหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงกรงเทพมหานคร Abstract

This study aimed to 1) Study the current conditions and methods in risk management that of Rajabhat Universities in Bangkok area, 2) construct a risk management model for Rajabhat Universities in Bangkok area and 3) evaluate the feasibility of the risk management model for Rajabhat Universities in Bangkok area. This mixed method study employed both qualitative and descriptive statistics to illustrate the findings. The study

process comprised of 3 phrases: 1) reviewed of related literatures, principles, theories and researches, 2) conducted interviews about risk management and applied the results when constructing the risk management model, whereas 3) evaluate the feasibility of the risk management model through the analysis of quantitative data using descriptive statistic and the analysis of qualitative data using content analysis.

The results of the research are as follows:

1. The outline conditions and the processes of Risk Management for Rajabhat universities in Bangkok area consist of 8 topics. 1) internal environment 2) objective setting 3) event identification 4) Risk Assessment 5) risk response 6) control activities 7) information and communication monitoring, In addition, there are the processes of implementation, a risk management board and internal controlling. Office of Plan and Policy Division is responsible for coordinating departments of the universities, collecting the documents involving risk managements and reporting to the universities and the university council.

2. The results of the construction of Risk Management Model for Rajabhat universities in Bangkok area consist of 7 topics. 1) Leadership 2) internal environment


326

3) objective setting 4) Risk assessment 5) control activities 6) information and communication 7 monitoring, 3. The results of the assessment of Risk Management Model for Rajabhat universities in Bangkok area are at the high level of suitability 3 The results of the assessment of Risk Management Model for Rajabhat universities in Bangkok area show that the standard assessments used to assess the efficiency of Risk Management Model consist of 2 topics 1.Possibillity and practically 2.Usefulness Keyword: Risk Management, Rajabhat University in Bangkok บทน า การปรบเปลยนสถาบนราชภฏไปสมหาวท ยาลยราชภฏ ม ใช เปน เพ ยงการเปลยนแปลงทางกฎหมายเทานน แตยงเปนการปรบเปลยนดานโครงสรางวสยทศน พนธกจ บทบาทหนาท คานยม วฒนธรรม ตลอดจนการเสรมสรางองคความรทเกดจากก ารบ รณ าก าร ภ ม ป ญญ าท อ ง ถ น แล ะ ภ ม ปญญาสากล ตามภารกจทก าหนดไว ในพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ .ศ . 2547 มาตรา 7 ส รปสาระไดดง น ใหมหาวทยาลยเปนสถาบนอดมศกษาเพอการพฒนาทองถนทเสรมสรางพลงปญญาของแผนดนฟนฟพลงการเรยนร เชดชภม

ปญญาของทองถน สรางสรรคศลปวทยาเพอความเจรญ กาวหนาอยางมนคงและย งยนของป วงชน ม ส วน รวม ในการจดก ารบ ารงรกษาการใชประโยชนจากทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและย งยน โดย ม ว ต ถป ระส งค เพ อ ส ง เส รมการศกษาและวชาชพชนสงการท าวจยการใหบรการทางวชาการแกสงคมถายทอดและพฒนาเทคโนโลยท านบ า รงศลปะและวฒนธรรมผลตครและสงเสรมวทยฐานะคร ผวจยไดทบทวนประเมนความเสยงของประเทศไทยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2545-2559) พบวา ประเทศไทยจะตองเผชญกบวกฤตการณความเสยงอยางรน แรงและหน กห น วง จ งจ า เป น ตอ งเต ร ย ม ก า ร ส ร า ง ภ ม ค ม ก น อ ย า ง มประสทธภาพเพอใหประเทศชาตมความมนคงแขงแรง พ รอมทจะ เผชญกบการเปลยนแปลงกบปญหาทจะเกดขน 6 ประการ ดอ การบรหารภาครฐทออนแอ โครงสรางทางเศรษฐ กจ ท ไม ส ามารถรองรบการเจรญเตบโตอยางย งยน โครงสรางประชากรทมวยสงอายเพมขนคานยมทดงามเสอมถอยประเพณดงเดมถกบดเบอน การเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตน ประเทศไทยยงคงมความเสยงดานความมนคง ลกษณะองคกรของมหาวทยาลย ราชภฏตามพระราชบญญตมหาวทยาลย ราชภฏ พ.ศ.2547 ก าหนดใหมหาวทยาลย ราชภฏแตละแหงเปนนตบคคล โดยมสภาม ห าว ท ย าล ย เป น อ งค ก ร ส ง ส ด แ ล ะ


327

มหาวทยาลยราชภฏยงเปนสวนราชการตามกฎหมายวาดวยการงบประมาณในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สกอ.) กระทรวงศกษาธการโดยหลกการดงกลาวน มหาวทยาลยราชภฏจงเปนองคกรวชาชพทตองอาศยทกษะหรอความช านาญในการบรหารจดการ โดยอาศยฐานความร ความ เช ยวชาญ มาตรฐาน เฉพาะทกษะวชาชพ ตลอดจนแนวทางการกระจายอ านาจการบรหาร และแนวทางการปฏรปการศกษาเพอใหบรรลเปาหมายขององคกร มหาวทยาลยราชภฏเปนสวนราชการภาครฐในสงกดส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ จงตองเปนตวจกรในการขบเคลอนระบบการบรหารราชการใหสอดคลองกบการปฏรประบบราชการตามทคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก .พ .ร.) ส านกนายก รฐมนตรก า ห น ด ไ ว ภ า ย ใ ต บ ท บ ญ ญ ต แ ห งพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบ ท 5) พ .ศ. 2545 พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารก จก ารบ าน เม อ ง ท ด พ .ศ . 2 5 46 แ ผนยทธศาสตรการพฒนาระบบขาราชการไทย (พ.ศ. 2551-2555) รวมทงขอบงคบ ระเบยบตางๆ ทสภามหาวทยาลยราชภฏแตละแหงก าหนดไวเปนการเฉพาะ รวมทงการน าหลกธรรมาภบาลมาใชในการบรหารมหาวทยาลยใหเปนองคกรทมขดสมรรถนะสง การเปนองคกรท มสมรรถนะสงจะตองมการวางแผนยทธศาสตรรวมถงการ

จดรปแบบการบรหาร น ายทธศาสตรไปสการปฏบตอยางตอเนอง รวมทงการก าหนดก ระบ วน ก ารวด แ ล ะป ระ เม น ผลต ามยทธศาสตรซงตองอาศยเครองมอในการบรหารจดการซงหมายถง “การบรหารความเสยง” (Risk Management) ตามทส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบขาราชการ (ก.พ.ร.) ไดก าหนดนยามและระบบทบาทของการบรหารความเสยงไว ดงน “การบ รหารความ เส ยง” จง เปนเค รองมอส าคญในการประเมนประเดนยทธศาสตร รวมท งประเมนวตถประสงคคณภาพการใหบรการ โดยมการน าระบบการบรหารทมงผลสมฤทธมาประยกตใชอยางมระบบและเปนกระบวนการ ใหมการจดท าแผนยทธศาสตรทจะตองมการด าเนนงานใหสอดคลองเชอมโยงกบนโยบายและเปาหมายเชงยทธศาสตรของรฐบาล รวมท งมการก าหนดตวชวดผลสมฤทธทชดเจน มการว ดผลและประเมนผลในทกระดบต งแต ระดบบคคล ระดบผบรหารจนถงองคกรในภาพรวม” เมอผวจ ยไดส ารวจขอมลเบองตนของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานครพบวา มหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพฯ ไดจดท าคมอการบรหารความเสยง โดยอาศยกลไกการประกนคณภาพการศกษาเทาน น แตยงไมมการก าหนดแนวทางใหการบรหารคว าม เส ย งไป บ รณ าก ารกบ น โยบ าย ยทธศาสตร วสยทศน พนธกจของมหาวทยาลยราชภฏใน เขตกรงเทพมหานคร ซ งตอง


328

สอดคลองกบพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พระราชกฤษฎกาวาดวยห ลก เกณ ฑ แล ะว ธ ก ารบ รห าร ก จก ารบานเมองทด แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย ตามแนวทางทคณะกรรมการพฒ น าระบ บ ราชก าร (ก .พ .ร .) ส าน กนายกรฐมนตร (จรพร สเมธประสทธ. 2552) ผวจยมความตองการจะสรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร โดยยดหลกการบรหารความเสยงเชอมโยงกบหลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของ เพอใหการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานครใหเกดความตอเนองในการด าเนนการ รวมถงสามารถตรวจสอบการท างานในแตละขนตอนไดอยางชดเจนและจะท าใหการด าเนนงานบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานครอยางเปนระบบเกดประโยชนอยางแทจรง ตอมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานครและเพอน าผลมาเปนแนวทางของรปแบบการบรหารความเสยงใหกบสถาบนการศกษาหรอองคกรตางๆ วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร

2. เพ อส รางรปแบบการบ รหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร 3. เพอประเมนรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร วธด าเนนการวจย

ขนตอนท 1 การศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ผลทตองการคอขอมลพนฐานเกยวกบการบรหารความเสยงของมหามหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ในปจจบน

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร โดยการวเคราะหขอมลทไดมาจากการเอกสารค มอและรายงานประจ าปการบรหารความเสยง การสมภาษณ 5 คน และการตอบแบบสอบถาม 285 คน ผ บ รห ารม ห าว ท ย าล ย ร าช ภฏ ใน เข ตกรงเทพมหานคร และการประเมนความเปนไปไดของรปแบบฯโดยผเชยวชาญ 5 คน

ขนตอนท 3 การประเมนรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพ มหานคร ความเปนไปไดและความเปนประโยชน จากผอ านวยการส านกกองนโยบายและแผนของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร 5 คน


329

(ภาพประกอบท 1 รปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร)


330

สรปผลการวจย ผวจยสรปผลการวจยรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ดงน 1. การศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา 1.1 สภาพการบรหารความเสยงของมหาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานครในภาพรวมมการด าเนนการโดยการก าหนดแนวทางปฏบตเพอใหองคกรมระบบในการบรหารความเสยงเพอลดหรอปองกนความเสยหายทเกดขนในอนาคต มการจดการการบรหารความเสยงโดยก าหนดกระบวนการบ รห ารความ เส ยงเปนระบบมาตรฐานเดยวกนทงองคกร ใหผบรหารปฏบตและใชเปนแนวทางการบรหารความเสยงไปในทศทางเดยวกน จดท าคมอการบรหารความเสยง มการตดตามและประเมนผลการบรหารความ เส ยงโดยมการทบทวนสม าเสมอ มโครงสรางสายงานรบผดชอบตามล าดบขนตงแตสภามหาวทยาลย คณะกรรมการบรหารค ว าม เส ย ง แ ล ะ ก า ร ค ว บ ค ม ภ า ย ใ น คณะกรรมการอ านวยการ คณะกรรมการด าเนนงานโดยมผอ านวยการกองนโยบายและแผน เปนกรรมการและ เลขาน การ หนวยงานจดการศกษา เชน คณะ ภาควชา/เทยบเทา วทยาลย ศนย หนวยงานสนบสนนการศกษา เชน ส านกงานอธการบด กอง/เทยบเทา หนวยงานอนๆ

1.2 แนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา มหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพฯ ด าเนนการบรหารความเสยงจากแนวทางการจดการท าแผนบรหารความเสยงของ ก .พ.ร. และแนวทางการจดท าแผนบรหารความเสยงของ สกอ. มผอ านวยการกองนโยบายและแผน เปนกรรมการและ เลขาน การ เพ อประสานงานกบหนวยงานในมหาวทยาลย จดท าค มอการบรหารความเสยงแนวทางปฏบต มาตรการควบคม แบบฟอรมตางๆ ห ล ก เกณ ฑ ก ารพ จ ารณ าค ว าม ส า เร จ ของแผนการบรหารความเสยง รางนโยบาย ใหค าปรกษาในการปฏบตงาน ประสานกบหนวยงานจดการศกษาและหนวยงานสายสนบสนนการศกษา เพ อจดท าแผนการบรหารความเสยงของหนวยงาน เสนอแนวป ฏบ ต ให ส ภามห าวท ยาลยท ราบและพจารณา 1.3 แนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานครในอนาคต สภาพการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานครในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา องคประกอบทมคาเฉลยสงสด คอ องคประกอบท 8 การตดตามประเมนผล รองลงมาคอ องคประกอบท 6 ก จ ก ร รม ก ารค วบ ค ม ค ว าม เส ย ง องคประกอบท 3 การระบเหตการณ และอ ง ค ป ร ะ ก อ บ ท ม ค า เฉ ล ย ต า ส ด ค อ องคประกอบท 4 การประเมนความเสยง


331

1.4 กระบวนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา มการบรหารความเส ยง 8 ดาน มขนตอน การบรหารความเสยงประกอบดวยคณะกรรมการการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน คณะกรรมการด าเนนงาน คณะกรรมการอ านวยการ โดยมกองนโยบายและแผนเปนศนยกลางประสานงานกบหนวยงานตางๆ จดประชมชแจงท าความเขาใจ จดท าคมอ รวบรวมแผนบรหารความเส ย งจากห น วยงาน เป น ภ าพ รวมของมหาวทยาลยเสนอคณะกรรมการบรหารมหาวทยาลย คณะกรรมการด าเนนงาน ประสานไปหนวยงานจดท าแผนบรหารความเสยง รวบรวมแบบฟอรมรายงานผลการด าเนนงานตดตามและประเมนผล จดท ารายงานสรปการด าเนนงานตามพนธกจ ยทธศาสตร โครงการ เสนอคณะกรรมการอ านวยการเพอพจารณาทก 3, 6, 9 และ 12 เดอน คณะกรรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในจดท ารายงานสรปผลการด าเนนงานในภาพรวมของมหาวทยาลยในรอบ 12 เดอน เสนอตอสภามหาวทยาลย 2. ผลการสรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขต กรงเทพมหานคร 2.1 รปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานครประกอบดวย 7 องคประกอบ ไดแก 1 การน าองคกร 2 สภาพแวดลอมองคกร 3 การก าหนดวตถประสงค 4 การประเมนความ

เสยง 5 การควบคมความเสยง 6 สารสนเทศและการสอสาร 7 การตดตามประเมนผล องคประกอบท 1 การน าองคกรเปนการก าหนดโดยผบรหารของมหาวทยาลยห รอหวหนาห นวยงาน ประกอบดวย 1วสยทศน 2 พนธกจ 3 ยทธศาสตร 4โครงการ องคประกอบท 2 สภาพแวดลอมองคกร ประกอบดวย ดงน 1) ก าห น ด น โ ย บ า ย ก า รบรหารความ เส ยง ยดหลกธรรมาภบาล กฎหมาย ระเบยบทเกยวของ 2) ก าห น ด น โ ย บ า ย ก า รบรหารความเสยงอยางครอบคลม เนนการมสวนรวม โปรงใส 3) แ ต งต งคณ ะกรรมการ ก าหนดหนาท คณสมบต วาระของต าแหนงคณะกรรมการบรหารความเสยง องคประกอบท 3 การก าหนดวตถประสงคประกอบดวย ดงน 1) ก าหนดวตถประสงคการบรหารความเสยงทสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตร 2) ผ ม สวนเกยวของในการก าหนดวตถ ประสงคการบรหารความเสยง 3) การก าหนดวตถประสงค มความชดเจนอาศยหลก “SMART” และตามแผนปฏบตราชการประจ าป และแผนปฏบต 5 ป องคประกอบท 4 การประเมนความเสยง ประกอบดวย ดงน


332

1) ก าหนดบทบาทหนาทและความรบผดชอบของคณะกรรมการบรหารความเสยง 2) ก าหนดเหตการณความเสยงครอบคลมทกดาน โดยการระดมสมอง การสอบถามแบบ check list การวเคราะหจากขนตอนในการปฏบตงาน 3) มการระบความเสยงดานกลยทธและดานอนๆ ก ารป ร ะ เม น ค ว าม เส ย ง ประกอบดวย ดงน 1) ม ก ระบ วนก ารจด ก ารความเสยงอยางเปนระบบ 2) มห าวท ยาลยพ จ ารณ าล าดบ ความ เส ยง ท อาจเกด ขนและก ารประเมนมาตรฐานการควบคม

3) ด าเนนการประเมนความเส ยงโดยการพ จารณ าโอกาส เกดความเสยหายและผลกระทบ

4) ด า เน น ก า ร ว เค ร า ะ หปรบปรงแกไขการจดการความเสยงโดย พจารณาจากผลการประเมนมหาวทยาไดน าความถความรนแรงความไมแนนอน ของการเก ด เห ต ก าร ณ ค ว าม เส ย งม าพ จ ารณ าประกอบการประเมนความเสยง

การตอบสนองความ เส ยง ประกอบดวย ดงน

1) คณ ะกรรมการบ รห ารความเสยงมการประชมก าหนดกลยทธในการ ตอบสนองตอความเสยง

2) คณ ะกรรมการบ รห ารความเสยงตอบสนองกบความเสยงโดย การหลกเลยงความเสยง การควบคมความเสยง การยอมรบความเสยง การถายโอนความเสยง

3) คณ ะกรรมการบ รห ารความเสยงจดการกบปญหาทเกดขน

องคประกอบท 5 การควบคมความเสยง ประกอบดวย ดงน

1) ด าเนนการประชมเพอระบความเสยงทอาจเกดขนในการด าเนนงานอยางเปนระบบโดยใชขอมลการบรหารความเสยง

2) วางแผนจดการความเสยงอยางครอบคลม

3) มการจดกจกรรมตามแผนความเสยงอยางเครงครด

4) มหาวทยาลยจดกจกรรมควบคมความเสยง

องคประกอบท 6 สารสนเทศและการสอสาร ประกอบดวย ดงน

1) ก า ห น ด ก า ร เผ ย แ พ รรายงานผลการบ รห ารความ เส ยงอยางหลากหลาย

2) ม ระบบ ส อส ารในการบรหารความเสยงทชดเจน

3) อ านวยความสะดวกในการเขาถงขอมลสารสนเทศ

4) มการจดท าหนงสอสรปรายงานใหกบบคลากรในมหาวทยาลยทราบ

5) มการเผยแพรรายงานผลการบรหารความเสยง


333

6) มกลไกลหรอชองทางใหเสนอขอคดเหนหรอขอเสนอแนะ

องคประกอบท 7 การตดตามประเมนผล ประกอบดวย ดงน

1) มการตดตามประเมนผลการปฏบตตามแผน

2) ด าเนนการตดตามและเฝาระวงความเสยง

3) ก าหนดใหมการรายงานผลการบรหารความเสยงในมหาวทยาลยและระดบหนวยงาน 2. ผลการตรวจสอบความเหมาะสมรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร พบวา ความเหมาะสมของรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ทง 7 องคประกอบ ในภาพรวม อยในระดบมากเมอ พจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา องคป ระกอบ ท ม ค า เฉ ล ยม าก ท ส ด ค อ องคประกอบท 4 การการประเมนความเสยง และองคประกอบท มค าเฉ ลยต า สด คอ องคประกอบท 5 การควบคมความเสยง 3. การประเมนรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานครเกยวกบความเปนไปไดและความเปนประโยชน ในภาพรวม พบวา (1) ความเปนไปไดในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา อยในระดบมากทกองคประกอบโดยมคาเฉลยองคประกอบท 4 การประเมนความเสยงสงสด และคาเฉลย องคประกอบท 5 การ

ควบ คมความ เส ยง ต าส ด (2) ความ เปนประโยชน ในภาพรวม อยในระดบมากทสด เมอพจารณาเปนรายองคประกอบ พบวา สวนใหญอยในระดบมากทสด โดยมคาเฉลยองคประกอบท 7 การตดตามประเมนผลสงสดและคาเฉลย องคประกอบท 5 การระบความเสยง ต าสด อภปรายผล จากผลการวจย ผ วจ ยน าประเดนส าคญมาอภปรายผล ดงน 1. ผลการศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎใน เขตกรงเทพมหานคร พบวา ส ภ าพ ของก ารบ รห ารความ เส ย งข องมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร พบวา มการด าเนนการบรหารความเสยงอยในระดบปานกลาง ท งน เปนเพราะย งไมป รากฏ ว ามห าวท ย าลย ราชภฎ ใน เข ตกรงเทพมหานคร มรปแบบการบรหารความเสยงมากอน แตยงมการด าเนนการบรหารความเสยงนนแสดงใหเหนวามหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ตระหนกถงความส าคญของการบรหารความเสยง ทงนเป น เพ ราะว าก ารบ รห ารก าร ศกษ าในมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ด าเนนงานภายใตมาตรฐานการอดมศกษาและเกณฑมาตรฐานทเกยวของไดแก เกณฑประกนคณภาพภายในของสถาบนและเกณฑการประกนคณภาพภายในของส านกรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา


334

องคการมหาชน (สมศ.) ซงมการบรหารความเสยงเปนตวบงชส าคญตวหนงในการประกนคณภาพของการจดการศกษา ดงนน จงเปนสาเหตใหมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร เหนความส าคญและด าเนนการอยในระดบมากเพอแสดงถงความมคณภาพของการจดการศกษา ซงสอดคลองกบแนวคดของ มานต บญประเสรฐ และคณะ (2549: 10) ทกลาวไววา การบรหารการศกษาในสถานบนอดมศกษาควรใหค วามส าคญ ใน ด าน คณ ภ าพ ซ ง ถ อ ว า เปน เรองหลก ในการจดการอดม ศกษา เพอความกาวหนาทางวชาการเพอตอบสนองความตองการของสงคมและความคาดหวงขององคการทเกยวของตอการอดมศกษาและพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฎ ดานแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร โดยการสมภาษณผบรหาร เฉพาะกลมทเปนมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานครทด าเนนงานเปนแบบอยางทด (Best Practices) พบวา แนวทางการบรหารความเส ยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ประกอบดวย องคประกอบ 8 องคประกอบ ไดแ ก 1) สภาพแวดลอมภายในองคกร 2) การก าหนดวตถประสงค 3) การระบเหตการณ 4) การประเมนความเสยง 5) การตอบสนองตอความเสยง 6) กจกรรมการควบคมความเสยง 7) สารสนเทศและการสอสาร และ8) การตดตามประเมนผล ทงน การทผใหสมภาษณใหแนวทางการบรหาร

ความเสยงดงกลาว อาจเนองมาจากกลมผใหขอมลเปนบคคลทมความรอบร และลมลกในเรองของการบรหารจดการกบความเสยง และมประสบการณในการบรหารงานในระดบอดมศกษาจนเปนแบบอยางทด จงเหนวาแนวทางทง 8 องคประกอบเปนประโยชนตอการบรหารความเสยงใหเกดประสทธผลในมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ซงสอดคลองกบสภาพปจจบนทมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ก าลงด าเนนการในเรองการมคณะกรรมการบรหารความเสยงและดานการก าหนดบทบาทหนาทของงานบรหารความเสยง ซงการมการประเมนและการตอบสนองตอความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตกรงเทพมหานคร ยงด าเนนการอยในระดบปานกลาง ซ งสอดคลองกบ ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (2545: 129) ไดชชดวาการพฒนาสถาบนอดมศกษาใหมมาตรฐานท ใกล เค ยงกนมากขน จงควรมนโยบายการสงเสรมและเกอกลการใชประโยชนในทรพยากรระหวางสถาบนอดมศกษาของรฐ และสถาบนอดมศกษาดวยกน ในรปแบบตางๆ ภายใตผลประโยชนตอบแทนทเหมาะสมซงกนและกน จะเหนไดวาแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฎในเขตก รง เทพ มห านคร ท ง 8 อ งคป ระกอบ สอดคลองกบงานวจยของ ประภาพรรณ รกเลยง (2556) ไดศกษาวจยเรองรปแบบการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชน วตถประสงคเพอพฒนารปแบบการ


335

บรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชน มขนตอนด าเนนงาน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การวเคราะหองคประกอบและศกษาสภาพและแนวทางการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชนขนตอนท 2 สรางและตรวจสอบรปแบบการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชนและขนตอนท 3 การประเมนรปแบบการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชนผลการศกษาพบวา สภาพการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชน ประกอบดวย 1) การก าหนด นโยบายการบรหารความเสยง 2) โครงสรางคณะกรรมการบรหารความเสยง 3) ขอบขายงานการบรหารความเสยง และ 4) กระบวนการบรหารความเสยงและ รปแบบการบรหารความเสยงของสถาบน อดมศกษาเอกชน พบวา มองคประกอบ 4 องคประกอบ คอ 1) การก าหนดนโยบายการบรหารความเสยง 2) โครงสรางคณะกรรมการ บรหารความเสยง 3) ขอบขายงานการบรหารความเสยง 4) กระบวนการบรหารความเสยง และผลการตรวจสอบรปแบบการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชน พบวา มความเหมาะสมในระดบมาก โดยรปแบบการบรหารความเสยงของสถาบน อดมศกษาเอกชนมความเปนไปไดในการน าไปใชและมความเปนประโยชนในระดบมาก 2. ผลการสรางรปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวา รปแบบการบรหาร

ความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตก ร ง เท พ ม ห าน ค ร ม อ งค ป ระ ก อบ 7 องคประกอบ คอ ไดแก 1) การน าองคกร 2) สภาพแวดลอมภายในองคกร 3) การก าหนดวตถประสงค 4) การประเมนความเส ยง 5) การควบคมความเสยง 6) สารสนเทศและการสอสาร และ7) การตดตามประเมนผล ซงผานการตรวจสอบรปแบบจากผทรงคณวฒโดยความ เหนของผ เช ยวชาญ ท เปนไป ในทศทางเดยวกนวารปแบบการบรหาร ความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ทผ วจ ยสรางขนมความเหมาะสม สอดคลองกบแนวทางการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยนเรศวร (2533 : 17-35) ทกลาวถง แนวทางการบรหารความเสยงประกอบดวย การก าหนดนโยบายของการบรหารความเสยง โครงสรางการบรหาร การบรหารความเสยง และกระบวนการบรหารความเสยง สอดคลองกบงานวจยของ เวส เตอ รแมน (George Westerman. 2006) ไดศกษางานวจยเรองการบรหารความเสยงดานเทคโนโลยสารสนเทศตอความจ าเปนในคณคากลยทธทางธรกจ และเบญจมาศ ฮะยม (2549: 212) วจยเรอง การศกษาการควบคมภายในโดยการประเมนตนเอง (Control self-assessment: CSA) ดานเทคโนโลยสารสนเทศ ระดบอดมศกษา ซงพบวาการบรหารความเสยงตองสอดคลองกบนโยบาย ระเบยบวธปฏบตของการาควบคมภายในโดยตองมการบรหารความเสยงทเหมาะสม มการจดวางระบบควบคมภายในและการประเมนตนเอง


336

โดยการใชเทคโนโลยสารสนเทศระดบอดม ศกษามาประยกตใช 3. ผลการประ เม น รปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ผลการประ เม น รปแบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร พบวาในภาพรวมรปแบบมความเปนไปได และมความเปนประโยชนอยในระดบมากทสดทกองคประกอบ โดยองคประกอบดานกระบวนการบรหารความเสยงและองคประกอบ ท งน เพราะองคประกอบทง 7 เปนองคประกอบหลก ในการบรหารจดการสถาบน มความครอบคลมภารกจการบรหารความเสยงในมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร มความชด เจน ในการก าหนดนโยบ ายก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการบรหารความเสยง และกระบวนการบรหารความเสยงทสามารถสรางความเขาใจใหแกผปฏบตไดอยางดยง ท งนเปนเพราะรปแบบถกสรางและพฒนาขนจากขอมลพนฐานทถกตอง เหมาะสมตามหลกและกระบวนการการสรางและพฒนานวตกรรม โดยขอมลทใชในการพฒนาเปนขอมลจากเอกสารงานวจย ทเก ยวของเป น ท ยอม รบและ เช อ ถอจากผลการวจย ผานการศกษาความคดเหนของผ บ รหารของมหาวทยาลยราชภฏในเขตกรงเทพมหานคร ระดบสง และผเชยวชาญมความลมลกในศาสตรการบรหารความเสยงขององคกรเปนผ ชวยกลนกรอง ตลอดจน

รป แบบ ท ส ร าง ข น ผ าน ก ระบ วน ก ารตรวจสอบคณภาพทมมาตรฐานและหลายข นตอน และในแตละองคประกอบของรปแบบทสรางขนประกอบไปดวยแนวปฏบตทชดเจนสรางความเขาใจแกผปฏบตไดอยางดยง จงท าใหรปแบบมความเปนไปไดอยในระดบมาก และมความเปนประโยชนอยในระดบมากทสด สอดคลองกบการศกษาของ ขนษฐา ชยรตนาวรรณ (2558) ไดวจยเรอง การพฒนากระบวนการบรหารความเสยงในการจดการเรยนการสอนของภาควชาในสถาบนอดมศกษาเอกชน: การประยกตใชมาตรฐานการบรหารความเสยงสากล ISO 31000 ผลการวจยพบวา กระบวนการบรหารความเสยงในการจดการเรยนการสอนของภ าคว ช าในส ถ าบน อ ดม ศ กษ าเอกชน ประกอบดวย 2 องคประกอบ ไดแก 1 การเตรยมการบรหารความเสยง ซงประกอบ ดวย การเตรยมความพรอม ไดแก 1) นโยบายการบรหารความเสยง 2) วตถประสงคของกระบวนการบรหารความเสยง 3) คณะกรรมการบรหารความเสยงพรอมระบบทบาท หนาทและความรบผดชอบ 4) คมอการใชกระบวนการบรหารความเสยง และ 5) ผสอนและ/หรอผ ปฏบต การพฒนาความรและความเขาใจเกยวกบ การด าเนนการบรหารความเสยง และการด า เน น ก ารบ รห ารความ เส ย ง ซงประกอบดวย 1) การก าหนดวตถประสงคแ ล ะส ภ าพ แวดล อ ม ภ ายน อก -ภ าย ใน 2) การระบความเสยง 3) การวเคราะหความเสยง 4) การประเมนความเสยง 5) การจดการ


337

ความเสยง 6) การท าความเขาใจและลงมอปฏบตตามแผนบรหารความเสยง 7) การตดตามผล และ 8) การทบทวน โดยมการสอสารและการใหค าแนะน ารวมอยระหวางข น ตอนการก าหนดวต ถประสงคและสภาพแวดลอมภายนอก-ภายใน จนถงการจดการความ เส ยงเพ อให มความชด เจน และสามารถสรางแผนบรหารความเสยง ไดอยางสมบรณและถกตอง 2 การประเมนประสทธภาพของกระบวนการบรหารความเสยงในการจดการเรยนการสอนของภาควชา จากการน ากระบวนการบรหารความเสยงทพฒนาขนไปทดลองใช พบวา กระบวนการบรหารความเสยงมประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานการประเมนทง 4 ดาน คอ 1) ดานความเหมาะสม โดยสอดคลองกบแนวทาง ก ารด า เน น ก ารบ รห ารความ เส ย ง ของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 2) ดานความเปนไปได โดยมแนวทางการปฏบตท เปนทยอมรบส าหรบผปฏบตงาน ขนตอนการด าเนนงานสามารถเขาใจไดงาย โดยแตละขนตอนการด าเนนงานการบรหารความ เส ยงส ามารถน าไปป ฏบ ต ได ในสถานการณจรง 3) ดานความเปนประโยชน ภาควชาสามารถเตรยมความพรอมและ

รองรบการเปลยนแปลงของสถานการณทอาจจะเกดขน เกยวกบการจดการเรยนการสอนได อกท งยงท าใหผเกยวของมความรและความเขาใจเกยวกบกระบวนการบรหารความเสยงเพมขน และสามารถด าเนนการอยางตอเนองและ 4 ดานความถกตอง ขอมลมคณภาพเชอถอได ท าใหมรายงานสรปผลการด าเนนการตามกระบวนการบรหารความเสยงทถกตอง เชอถอได ดงนน องคประกอบ 7 องคประกอบ จงมความเปนไปไดและความเปนประโยชนแ กการ ท จะน า รปแบบไปใชไดจ รงในรายละเอยดของรปแบบแตละองคประกอบมแนวทางแนวปฏบตและรายละเอยดทอธบายไ ว ม ค ว าม ช ด เจ น ง า ย ต อ ก ารป ฏ บ ต ครอบคลมภารกจของการบรหารงานในมห าวท ย าล ย ร าช ภฏ ท ก ภ ารงาน แล ะสอดคลองกบสภาพ ปญหาท เกด ขนในสถาบนมหาวทยาลยราชภฏ จงเปนรปแบบ ทสามารถจะชวยใหการบรหารความเสยง ในมห าวท ย าลยราชภฏ เก ดป ระโยช น มประสท ธภาพ บงเกดประสท ธผล ท ด ตอการบรหารจดการมหาวทยาลยราชภฏ ไดอยางดยง


338

บรรณานกรม ขนษฐา ชยรตนาวรรณ. (2558). การพฒนากระบวนการบรหารความเสยงในการจดการเรยนการ

สอนของภาควชาในสถาบนการศกษาเอกชน: การประยกตใชมาตรฐานการบรหารความเสยงสากล ISO31000. ปรญญานพนธ. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,

คณะกรรมการการอดมศกษา,ส านกงาน. (2554). คมอการประกนคณภาพการศกษาภายใน สถานศกษา ระดบอดมศกษา พ.ศ.2554. ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา . กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากดภาพพมพ.

ธร สนทรายทธ. (2550). การบรหารจดการความเสยงทางการศกษา. กรงเทพฯ:บรษทเนตกลการพมพ จ ากด.

ประภาพรรณ รกเลยง. (2556). พฒนารปแบบการบรหารความเสยงในของสถานอดมศกษาเอกชน. ดษฎนพนธระดบปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยนเรศวร ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2553). คมอการประกนคณภาพการศกษาภายใน

สถานศกษา ระดบอดมศกษา พ.ศ.2553 (ฉบบ เดอนกรกฎาคม 2553). เอกสารอด ส าเนา.

Academic Risk. (2003). Quality Risk Management in Higher Education (Inter Repot). Colin Raban, Elizabeth Turner.

Brigham, E. F., & Houston, J. F. (2004). Fundamentals of Financial Management. 10thEdition. Thomson, South Western.

Documents

รูปแบบการบริหารความเสี่ยงของมหาวิทยาลัยราชภัฏในเขต ...journal.nmc.ac.th/th/admin/Journal/2559Vol10No1_28.pdf ·