รายงานการศกษาสวนบคคล

(Individual Study)

เรอง ขอเสนอแนวทางการพฒนาการด าเนนการ การทตวฒนธรรมของไทยในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

กรณศกษากรงเบอรลน เมองพหวฒนธรรม

จดท าโดย นางอรพนทร ลลตธรรม รหส 9014

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม หลกสตรนกบรหารการทต รนท 9 ป 2560

สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ กระทรวงการตางประเทศ ลขสทธของกระทรวงการตางประเทศ

รายงานการศกษาสวนบคคล (Individual Study)

เรอง ขอเสนอแนวทางการพฒนาการด าเนนการ การทตวฒนธรรมของไทยในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

กรณศกษากรงเบอรลน เมองพหวฒนธรรม

จดท าโดย นางอรพนทร ลลตธรรม รหส 9014

หลกสตรนกบรหารการทต รนท 9 ป 2560 สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ กระทรวงการตางประเทศ

รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

เอกสารรายงานการศกษาสวนบคคลน อนมตใหเปนสวนหนงของการฝกอบรม

หลกสตรนกบรหารการทตของกระทรวงการตางประเทศ

ลงชอ

(เอกอครราชทต สรพงษ ชยนาม) อาจารยทปรกษา

ลงชอ

(เอกอครราชทต ธฤต จรงวฒน) อาจารยทปรกษา

ลงชอ (รองศาสตราจารย ดร. ชเกยรต พนสพรประสทธ)

อาจารยทปรกษา

ง

บทสรปส าหรบผบรหาร

การทตวฒนธรรมเปนสงทเกดขนมานานแลวนบศตวรรษ โดยนกส ารวจ นกเดนทาง พอคา

คร และศลปน ซ งตางมปฏสมพนธกบวฒนธรรมทแตกตางออกไปจากตน และกอให เกด การแลกเปลยนทางวฒนธรรมระหวางกน หลายประเทศตางใชการทตวฒนธรรมเปนเครองมอในการด าเนนนโยบายตางประเทศเพอประโยชนในการสรางภาพลกษณ ความเชอมนและทศนคตทดตอประเทศของตน

ในยคสงครามเยนมการใชการทตวฒนธรรมในการด าเนนนโยบายตางประเทศ เพอสงเสรมความรวมมอและผอนคลายความขดแยงตาง ๆ โดยประเทศทใชการทตวฒนธรรมอยางชดเจน ไดแก สหรฐอเมรกาและอดตสหภาพโซเวยต อยางไรกตาม ดวยสถานการณโลกในปจจบนทกาวเขาส ยคโลกาภวตน ยคทเทคโนโลยสารสนเทศยอขนาดของโลกใหเลกลง เกดการไหลบาของขอมลขาวสารอยางทไมเคยเกดขนมากอน การกาวขามความเปนรฐชาตในมตทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม รวมทงการผงาดขนเปนมหาอ านาจของหลายประเทศในภมภาคเอเชย การรวมตวกนทางเศรษฐกจหลายกลมทสลบซบซอนจนกอใหเกดขวอ านาจหลายขว สงเหลานลวนเปนปจจยทท าใหหลายประเทศตางหนมาใชการทตวฒนธรรมอยางกวางขวางเพอรบมอกบสถานการณ การเปลยนแปลงของโลกทด าเนนไปอยางมพลวต และเพอเปนเครองมอในการเสรมสรางผลประโยชนทงทางดานการเมอง เศรษฐกจและการทหาร

ส าหรบไทย รฐบาลปจจบน โดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรไดแถลงตอ สภานตบญญตแหงชาตเมอวนท 12 กนยายน พ.ศ. 2557 วารฐบาลจะเสรมสรางความสมพนธอนดกบนานาประเทศบนหลกการทวานโยบายตางประเทศเปนสวนประกอบส าคญของนโยบายองครวมทงหมดในการบรหารราชการแผนดน จะน ากลไกทางการทตแบบบรณาการมาใชใหเก ดประโยชนสงสดแกประชาชนทงทางตรงและทางออม เชน การแลกเปลยนทางวฒนธรรม จะอนรกษ ฟนฟ และเผยแพรมรดกทางวฒนธรรม รวมทงความหลากหลายของศลปวฒนธรรมไทย เพอการเรยนรสรางความภาคภมใจในประวตศาสตรและความเปนไทย น าไปสการสรางความสมพนธอนดในระดบประชาชน ระดบชาต ระดบภมภาค และระดบนานาชาต กระทรวงการตางประเทศซงเปนหนวยงานหลกในการด าเนนความสมพนธทางการทตกบนานาประเทศ ไดด าเนนนโยบายโดยใชการทตวฒนธรรมเปนเครองมอในการสรางภาพลกษณของไทยมานานแลวเชนกน

ผศกษาไดรบแตงตงใหไปด ารงต าแหนงหนาทในตางประเทศทสถานเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน 2 ครง คอระหวาง ค.ศ. 2004–2008 ในฐานะเลขานการเอก ดแลงานดานสารนเทศและวฒนธรรม และอกครงตงแต ค.ศ. 2015 จนถงปจจบน ในฐานะอครราชทตทปรกษาเหนวากจกรรมดานวฒนธรรมของไทยทเปนกจกรรมหลกทจะตองจดทกปและด าเนนมาเปนเวลานานแลว คอ งานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก ซงจดขนเปนครงแรกเมอ ค.ศ. 1988 และประสบความส าเรจดวยดมาตลอด อยางไรกตาม ผศกษามความเหนวาเมอ 30 ปทแลว เมองบาด ฮอมบวรกอาจมความเหมาะสมส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยดวยเหตผลทางสายสมพนธแหงประวตศาสตรระหวางไทยกบเมองบาด ฮอมบวรก และดวยสภาพของเยอรมนซงก าลงถกแบงเปน

จ

สองประเทศ และเมองบาด ฮอมบวรก อยใกลกบเมองบอนน ซงเปนทตงสถานทท าการรฐบาลเยอรมนตะวนตก แตในปจจบน เยอรมนตะวนตกและเยอรมนตะวนออกไดรวมกนแลวโดยม กรงเบอรลนเปนเมองหลวง ลกษณะทางกายภาพของเมองบาด ฮอมบวรกจงไมนาจะตอบโจทย การทตวฒนธรรมของไทยไดอยางมประสทธภาพ กอปรกบทามกลางสถานการณปจจบนทม การเปลยนแปลงอยางรวดเรวตลอดเวลา ไทยซงเปนประเทศขนาดกลางไมไดเปนมหาอ านาจทางการเมอง เศรษฐกจ หรอทางทหาร คณลกษณะเดนส าคญของไทยคอวฒนธรรมซงถกใชเปนเครองมอส าคญในการด าเนนความสมพนธกบประเทศตาง ๆ ตลอดจนสรางความโดดเดนและผลกดนใหไทยยนบนเวทโลกได ดงนน การทตวฒนธรรมจงส าคญส าหรบไทยและตองตอบสนองเปาประสงค การด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยใหไดประโยชนสงสด ไทยจงควรพจารณาปรบแนวทาง การด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนใหสอดคลองและกาวทนตามกระแส การเปลยนแปลงของโลก โดยการก าหนดยทธศาสตร เปาหมาย แผนการด าเนนการทชดเจนทงในระยะสนและระยะยาว รวมทงแสวงหาสถานทใหม ๆ ส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรม เชน เมองใหญตาง ๆ ในเยอรมน เพอสรางโอกาสในการขยายการรบรเกยวกบไทยใหเขาถงชาวเยอรมนและตางชาตอน ๆ อนจะกอใหเกดผลกระทบในการสรางภาพลกษณและประชาสมพนธประเทศไทยในวงกวางใหไดมากทสด

ในรายงานการศกษาสวนบคคลฉบบน ผศกษาเลอกกรงเบอรลนเปนตวอยางการศกษาในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเมองใหญของเยอรมนทประสบความส าเรจระดบประเทศ โดยพจารณาศกยภาพทางดานกายภาพ การเมอง เศรษฐกจ สงคมและอน ๆ ของกรงเบอรลน ในฐานะทเปนเมองหลวงของเยอรมนและเมองพหวฒนธรรมของโลก รวมทงชมชนชาวไทยทอาศยในกรงเบอรลนและเมองใกลเคยง โดยมงหวงทจะไดขอเสนอแนะเชงนโยบายในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน เพอประโยชนในการประชาสมพนธและสรางภาพลกษณของไทย ในเยอรมน อนจะน าไปสการเสรมสรางผลประโยชนของไทยในดานอน ๆ ตอไป ทงน ผศกษายงไดจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายทงในระดบกระทรวงและระดบสถานเอกอครราชทต ซงเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการการทตวฒนธรรมในเยอรมน เพอการด าเนนการการทตวฒนธรรมในเชงรกอยางมบรณาการ มประสทธภาพ ตลอดจนตอบสนองเปาประสงคของไทยไดในทกมต นอกจากน ผศกษายงไดจดท ารางโครงการส าหรบระยะเวลาด าเนนการ 2 ป ซงเปนผลจากการประมวลและวเคราะหขอมลจากการศกษามาประกอบการจดท ารางโครงการ “สหายเกา–มตรใหม” รปแบบเบอรลน (Berlin Model) โดยผนวกเมองส าคญในเยอรมนซงเปนทงเมองทรจกไทยแลวในระดบหนง เชน นครฮมบวรก และเมองใหมจากอดตเยอรมนตะวนออก เชน เมองไลพซก เมองเดรสเดน ดวยเลงเหนในศกยภาพของเมองทงสามวาจะสามารถตอบโจทยการทตวฒนธรรมของไทย รวมทงเพอเปนการบรหารงบประมาณใหไดประโยชนสงสดดวยเชนกน ทงน ผศกษาเชอวาเมอชาวเยอรมนมความรสกทดตอไทย มความนยมไทย การแปลงความนยมไทยไปสผลประโยชนดานอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงดานเศรษฐกจจะน าไปสการเพมมลคาทางการคาของสนคาและการบรการของไทย การทองเทยว ตลอดจนการลงทนในไทยในระยะยาวไดอยางแนบเนยนโดยไมยากนก อยางไรกตาม ทกฝายตองตระหนกดวยวาการทตวฒนธรรมเปนสงทตองใชระยะเวลาในการด าเนนการ และตองด าเนนการอยางตอเนอง ดงนน ไทยจงจ าเปนตองวางแผนการด าเนนการการทตวฒนธรรมอยางม

ฉ

ยทธศาสตร ชดเจน เปนระบบ และทส าคญตองด าเนนไปอยางมความเขาใจในกลมเปาหมาย และสามารถเลอกใชกลยทธทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

ทายทสดน ผศกษาเชอวาการทตวฒนธรรมเปนสงส าคญส าหรบการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศของไทย โดยเฉพาะอยางยงกบเยอรมน ประเทศทไดชอวา เปน “ดนแดนแหงกวและนกปราชญ” ทอดมไปดวยวทยาการ ความกาวหนาทางวทยาศาสตร ความเปนเลศทางวชาการ และยงใหคณคากบวฒนธรรมในฐานะทเปนกระจกสะทอนสงคมทงในอดต ปจจบนและอนาคต

“ศลปะและวฒนธรรมมบทบาทโดดเดนตอสงคม ศลปะและวฒนธรรมเปนกระจกสะทอนประเดนทก าลงเปนทโตเถยงในสงคม เปนเวทถกเถยงเกยวกบสภาพความเปนจรง ตลอดจนเชอมตอไปถงสงทอยนอกเหนอชวตประจ าวน ศลปะและวฒนธรรมคอการแสดงออกถงตวตนของมนษย การถกเถยงเกยวกบศลปะและวฒนธรรมเกยวของกบอดตและกบการปฏบตตอคานยมทตกทอดกนมา และในขณะเดยวกนกมมตเกยวกบอนาคตและมเนอหาเกยวของกบวสยทศนของสงคมในอนาคต ดงนน เราจงสามารถมองเหนทศทางของสงคมผานการปฏบตตอศลปะและวฒนธรรมได ศลปะและวฒนธรรมถอวามบทบาทโดดเดนตอพฒนาการทางสงคม เพอการอยรวมกนในสงคมและการสรางองคประกอบทเปนบวกจากความหลากหลายทางวฒนธรรม ศลปะ วฒนธรรมและการศกษาทางวฒนธรรมยงมความส าคญมากขนเปนล าดบในสงคมหลากเชอชาต”

สภาวฒนธรรมแหงสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ค.ศ. 2010

ช

กตตกรรมประกาศ

รายงานการศกษาสวนบคคลฉบบนเปนสวนหนงของการอบรมหลกสตรนกบรหารการทตรนท 9 ประจ าป 2560 โดยผเขยนไดรบความกรณาเปนอยางสงจากคณะอาจารยทปรกษา ซงประกอบดวย เอกอครราชทต สรพงษ ชยนาม เอกอครราชทต ธฤต จรงวฒน และรองศาสตราจารย ดร. ชเกยรต พนสพรประสทธ ทไดใหค าชแนะ ขอคดเหนตาง ๆ ทเปนประโยชนอยางยงและเปนสวนส าคญทท าใหรายงานการศกษาสวนบคคลนส าเรจลลวงไปไดดวยด นอกจากน ผศกษาขอขอบคณเอกอครราชทต ธรวฒน ภมจตร เอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน ทนอกจากจะกรณาใหการสนบสนนใหผศกษาเขารวมการอบรมในครงนแลว ยงเปนผเปดโลกทศนการท างานทผสมผสานระหวางศาสตรและศลปไดอยางลงตว เหมาะเจาะและงดงามเปนทสด อกทงยงเปนผสรางแรงบนดาลใจใหผศกษาเลอกทจะศกษาเรองการทตวฒนธรรมของไทยในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

ผศกษาขอขอบคณเอกอครราชทต จนทรทพา ภตระกล อธบดบษฎ สนตพทกษ อธบดกรมสารนเทศ เอกอครราชทต ลนนา ตงธสร เอกอครราชทตประจ ากระทรวง นายรจ โสรตน ผอ านวยการกองการทตวฒนธรรม กรมสารนเทศ ทกรณาสละเวลาใหผศกษาไดสมภาษณ สอบถามความคดเหนตาง ๆ และใหความอนเคราะหดานขอมลแกผศกษา นอกจากน ผศกษาขอขอบคณ นางขวญจต ผองอ าไพ เจาพนกงานการเงนและบญชช านาญงาน ส านกบรหารการคลง ทไดเออเฟอจดหาขอมลใหผศกษา ถงแมจะไดรบการรองขอจากผศกษาในระยะเวลากระชนชด

ผศกษาขอขอบคณหวหนาส านกงานตาง ๆ ของทมประเทศไทยทประจ า ณ นครแฟรงกเฟรต กลมชมชนชาวไทยทไดกรณาใหขอคดเหนเกยวกบการจดงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก ซ ง เปนประโยชนอย างมากตอผ ศ กษา ขอขอบคณเพ อนข าราชการและลกจ างทองถ น สถานเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน เชน นายธรภทร ตรงคธรรมกล นกการทตช านาญการ นางสายพณ ชไนเดอร น.ส. ลอเซ ยอรกา นางเคลาเดย เทพหสดน ณ อยธยา ทชวยจดหาขอมลตาง ๆ แกผศกษา และทานอน ๆ ทมไดเอยนาม ณ ทน ทตองแบงเบาภาระ หนาท และความรบผดชอบของผศกษา ระหวางการเดนทางกลบมาประเทศไทยเพอเขารวมการอบรมในครงน และบคคลทผศกษามอาจละเวนทจะไมกลาวแสดงความขอบคณได คอ ดร. พทยา เรอนแกว ผรางเอกสารขอเสนอจดตง “มลนธราชไมตร” ซงสะทอนมมมอง ความตองการของอาสาสมครไทยตอการทตภาคประชาชนและจดประกายความคดในการจดท าขอเสนอแนะแกผ ศกษาในขอบขายการด าเนนการการทตวฒนธรรม ทงน ผศกษาหวงวาวนหนง “มลนธราชไมตร” จะถอก าเนดขนบนดนแดนสหพนธสาธารณรฐเยอรมนดวยความรวมมอระหวางสถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลนและอาสาสมครไทย

รายงานการศกษาสวนบคคลฉบบนคงจะไมสามารถเสรจสมบรณได หากขาดซงบพการของผศกษาทดแล ใหการศกษาแกผศกษา ครบาอาจารยผประสทธประสาทวชาความรแกผศกษา ท าให ผศกษามความรส าหรบการประกอบสมมาชพ และองคการแลกเปลยนทางวชาการแหงเยอรมน (Deutscher Akademischer Austauschdienst) ซงไดมอบทนการศกษาใหแกผศกษาในการศกษาตอ ณ สหพนธสาธารณรฐเยอรมน การไดรบทนการศกษาในครงนนเปดโลกทศนทางวชาการ

ซ

ทางวรรณกรรมและทางปรชญาของเยอรมนแกผศกษาอยางเปรยบประมาณมได ดงนน คงมใชเรองทเกนเลยไปนก หากจะกลาววาผศกษาคอตวอยางหนงในผลของอ านาจนมของเยอรมน

ทายทสด การอบรมหลกสตรนจะไมสามารถส าเรจลลวงไปไดดวยด หากไมไดรบการดแลเอาใจใสในทกดานจากผอ านวยการสถาบนการตางประเทศเทววะวงศวโรปการ และคณะเจาหนาทสถาบนฯ ทไดอ านวยความสะดวกและสนบสนนผศกษาตลอดชวงการอบรม ผศกษาขอขอบคณทกทานมา ณ ทน และเหนออนใด ผศกษาขอขอบคณเพอนรวมหลกสตรทกทานส าหรบมตรภาพ ก าลงใจ และการสนบสนนตาง ๆ ตลอดระยะเวลาการฝกอบรมหลกสตรน

ผศกษาหวงเปนอยางยงวารายงานการศกษาสวนบคคลฉบบนจะเปนประโยชนแก ทางราชการไมมากกนอย ประโยชนใด ๆ ทปรากฏในรายงานการศกษาสวนบคคลฉบบนลวนแลวแตมาจากขอมล ขอคดเหนและขอเสนอแนะของผทรงคณวฒและบคคลตาง ๆ ตามทไดกลาวนามขางตน ตลอดจนค าชแนะอนทรงคณคาและความกรณาของอาจารยทปรกษาทง 3 ทาน สวนขอบกพรองใดทปรากฏในรายงานการศกษาสวนบคคลฉบบน ผศกษาขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

อรพนทร ลลตธรรม สงหาคม 2560

ฌ

สารบญ

บทสรปส าหรบผบรหาร ง กตตกรรมประกาศ ช สารบญ ฌ สารบญตาราง ฎ สารบญแผนภาพ ฏ บทท 1 บทน า 1

1.1 ภมหลงและความส าคญของปญหา 1 1.2 ค าถามการศกษา 6 1.3 สมมตฐานการศกษา 6 1.4 วตถประสงคของการศกษา 7 1.5 ขอบเขตการศกษา วธการด าเนนการศกษา และระเบยบวธการศกษา 7 1.6 ประโยชนของการศกษา 7 1.7 นยามศพท 8

บทท 2 แนวคดทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ 13 2.1 แนวคดทฤษฎ 13 2.2 วรรณกรรมทเกยวของ 17 2.3 สรปกรอบแนวคด 18

บทท 3 ผลการศกษา 19 3.1 ความส าคญของเยอรมนตอการเมองและเศรษฐกจโลก 19 3.2 กรงเบอรลน 22 3.3 การวเคราะหขอมล 39

บทท 4 บทสรปและขอเสนอแนะ 43 4.1 สรปผลการศกษา 43 4.2 ขอเสนอแนะ 46 4.3 บทสรป 67

บรรณานกรม 68

ญ

ภาคผนวก ก. ตารางงานเทศกาลประจ าปเมองบาด ฮอมบวรก 74 ข. ตารางงานเทศกาลประจ าปกรงเบอรลน 75 ค. จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมน ค.ศ. 2006–2016 76 ง. ตารางเปรยบเทยบจ านวนคนไทยกบจ านวนประชากรทงหมดในแตละรฐ

ของเยอรมน 77 จ. ท าเนยบองคกรสวสดการสงคมไทยในตางประเทศ พนทสหพนธสาธารณรฐ

เยอรมน เฉพาะองคกรสาขาวฒนธรรม สนทนาการและกฬา 78 ประวตผเขยน 79

ฎ

สารบญตาราง

ตารางท 1 จ านวนนกทองเทยวชาวเยอรมนทเดนทางเขาประเทศไทย 21 ตารางท 2 จ านวนนกทองเทยวของกรงเบอรลน 29 ตารางท 3 โครงการ “สหายเกา–มตรใหม” 56 ตารางท 4 รายละเอยดวธการด าเนนกจกรรมโครงการ “สหายเกา–มตรใหม” 59

ฏ

สารบญแผนภาพ

แผนภาพท 1 อนดบประเทศททรงอทธพลในทางทดของโลก 22 แผนภาพท 2 10 อนดบเมองในเยอรมนทมประชากรมากทสด 23 แผนภาพท 3 10 อนดบเมองททรงอ านาจทสดในโลก 25 แผนภาพท 4 จ านวนชาวตางชาตในกรงเบอรลนจ าแนกตามทวปตนก าเนด 30 แผนภาพท 5 จ านวนชาวเบอรลนจ าแนกตามชวงอาย 31 แผนภาพท 6 จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมน 34 แผนภาพท 7 คณะท างานการทตวฒนธรรมระดบกระทรวง 48 แผนภาพท 8 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายนโยบาย สถานเอกอครราชทตฯ 50 แผนภาพท 9 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายวชาการ สถานเอกอครราชทตฯ 51 แผนภาพท 10 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายประชาสมพนธ สถานเอกอครราชทตฯ 52

บทท 1 บทน า

1.1 ภมหลงและความส าคญของปญหา

การทตวฒนธรรมเปนสงทเกดขนมานานแลวนบศตวรรษ นกส ารวจ นกเดนทาง พอคา คร และศลปน ตางเปนตวอยางของ “ทตทไมเปนทางการ” หรอ “ทตทางวฒนธรรม” ซงในความเปนจรงแลว หมายถง บคคลใดกตามทมปฏสมพนธกบวฒนธรรมทตางออกไป รวมทงกอใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรม ซงอาจเปนสาขาศลปะ กฬา วรรณคด ดนตร วทยาศาสตร คาขาย และอน ๆ1 หลายประเทศใชการทตวฒนธรรมเปนเครองมอในการด าเนนความสมพนธกบประเทศตาง ๆ เพอใหไดมาซงผลประโยชนทางการเมอง เศรษฐกจและอน ๆ

นบตงแตภายหลงสงครามโลกครงท 2 โลกไดเขาสยคสงครามเยน ซงเปนชวงเวลาทโลกแบงเปนสองคายอยางชดเจนดวยความแตกตางทางอดมการณทางการเมองระหวางสหรฐอเมรกา ผน ากลมโลกเสร กบอดตสหภาพโซเวยต ผน ากลมโลกคอมมวนสต ทงสองฝายตางตอส แขงขน เพอขยายอทธพลและสรางอ านาจดวยวธการตาง ๆ ไมวาจะเปนการแขงขนทางทหาร การใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจ การใชนโยบายทางการทตในเวทระหวางประเทศ การแขงขนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงการทตวฒนธรรม อาจกลาวไดวาในยคสงครามเยน การทตวฒนธรรมมบทบาทอยางเหนไดชดในการถกใชเปนเครองมอในการด าเนนนโยบายตางประเทศ ทงเพอสงเสรมความรวมมอและการผอนคลายความขดแยงตาง ๆ ตวอยางของการด าเนนการทตวฒนธรรมทประสบความส าเรจในยคนน ไดแก โครงการแลกเปลยนทางวชาการฟลไบรทของสหรฐอเมรกา การประกวดรองเพลง Eurovision Song ของประเทศในยโรป การใชนโยบายการทตหมแพนดา (Panda Diplomacy) และการทตปงปอง (Ping Pong Diplomacy) ของจน การเยอนอดตสหภาพโซเวยตของเดกหญงซาแมนธา สมธ “เอกอครราชทตทอายนอยทสดของสหรฐอเมรกา” เปนตน

ชวงทศวรรษ 1990 นบเปนจดเปลยนทส าคญของประวตศาสตรโลก โดยเรมตงแต การคลคลายของสงครามเยน เมอนายมคาอล กอรบาชอฟ ผน าอดตสหภาพโซเวยตไดประกาศนโยบายกลาสนอต (Glasnost) และเปเรสทรอยกา (Perestroika) เปดประเทศสระบบเสร ปฏรปโครงสรางทางการเมอง ปรบเปลยนระบบเศรษฐกจ รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนมเสรภาพทางการเมองและรบฟงขาวสารตาง ๆ มากขน การปรบเปล ยนนโยบายดงกลาวท าให เกด ความเปลยนแปลงทางการเมองโลกขนานใหญ เชน การพงทลายของก าแพงเบอรลนใน ค.ศ. 1989 ซงน าไปสการรวมเยอรมนในทสด การทประธานาธบดจอรจ บช ออกมาประกาศการ “จดระเบยบ

1 แหลงทมา: http://www.culturaldiplomacy.org/index.php?en_culturaldiplomacy [15 เมษายน 2560].

2

โลกใหม” ในวนท 11 กนยายน ค.ศ. 19902 การลมสลายของอดตสหภาพโซเวยตใน ค.ศ. 1991 ซงนบเปนจดสนสดสงครามเยน และสงผลใหสหรฐอเมรกากลายเปนมหาอ านาจประเทศเดยวในโลก รวมทงกระแสโลกาภวตนในชวงเปลยนศตวรรษคอใน ค.ศ. 2000 ซงเกดการปรบเปลยนโครงสรางการเมองและเศรษฐกจโลก รวมทงการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศทสามารถยอขนาดของโลกใหเลกลง คนทกกลมสามารถเขาถงเทคโนโลย กอใหเกดการไหลบาของขอมลขาวสารอยางทไมเคยปรากฏมากอน การกาวขามความเปนรฐชาตในมตทางเศรษฐกจ การเมอง สงคมและวฒนธรรมอยางชดเจน การไหลเวยนกองทนระหวางประเทศ การลงทนระหวางประเทศ และการครอบง าเศรษฐกจโลกของบรษทขามชาต ซงขยายตวมากขนเรอย ๆ การเคลอนยายถนฐาน การรวมกลมในภมภาคตาง ๆ เพอประโยชนทางเศรษฐกจ การผงาดขนเปนประเทศมหาอ านาจของหลายประเทศในเอเชย เชน อนเดย จน ญปน เกาหลและไตหวน เปนตน การเกดเหตการณกอการรายในวนท 11 กนยายน ค.ศ. 2001 สงเหลานลวนเปนปจจยส าคญทท าใหหลายประเทศตองปรบตวเพอรบมอกบสถานการณของโลกทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและการมหลายขวอ านาจดงเชนในปจจบน งานวฒนธรรมจงถกใชเปนเครองมอในการสรางความสมพนธระหวางประเทศมากขน เพราะการแลกเปลยนความคดและคณคาทางวฒนธรรมระหวางประเทศไมกอใหเกดปญหาอนตามมา เนองจากเปนการยอมรบดวยความสมครใจและเตมใจ ทงโดยรตวและไมรตว3

ไทยใชวฒนธรรมเปนเครองมอทางการทตตงแตสมยดกด าบรรพสบตอเรอยมาจนถงสมยรตนโกสนทร ความสมพนธของการทตและวฒนธรรมไทยยงคงมความแนบแนนอย อยางไรกตาม ภายหลงสงครามโลกครงท 1 ไทยใหความส าคญในการตดตอทางวฒนธรรมกบตางประเทศในระดบหนง มไดใหความส าคญหรอตระหนกถงความส าคญและศกยภาพของวฒนธรรมอยางแทจรงเทาใดนก และมกจะมองเพยงผลประโยชนระยะสนมากกวาทจะเหนวาเปนผลประโยชนระยะยาว4

1.1.1 ความสมพนธทางการทตระหวางไทยกบเยอรมน ไทยและเยอรมนมความสมพนธทางการคากนมานานแลว โดยการท าสนธสญญา

ทางไมตร การคาและการเดนเรอกบสามรฐอสระของเยอรมน (Handelsvertrag zwischen dem Königreich Siam und den Hansestädten Hamburg, Bremen und Lübeck) ซงไดแก ฮมบวรก (Hamburg) เบรเมน (Bremen) และลอเบค (Lübeck) ในวนท 25 ตลาคม ค.ศ. 18585 และป ค.ศ. 2008 ถอเปนวาระครบรอบ 150 ปแหงความสมพนธทางการคาระหวางไทยกบเยอรมน 2 ประธานาธบดจอรจ บช เรยกรองใหประเทศตาง ๆ ในโลกใหความส าคญตอหลก 5 ประการ ไดแก ความเปนประชาธปไตย สทธมนษยชน สภาพแวดลอม การคาเสร ลขสทธและสทธบตร และขอใหทกประเทศปฏบตตามกฎหมาย โดยเชอวาจะน าสนตภาพมาสโลก หากทกฝายปฏบตตามหลกเกณฑดงกลาว ซงหลก 5 ประการนกลายเปนเครองมอของสหรฐอเมรกาในการแสวงหาประโยชนจากประเทศอน ๆ ในประชาคมโลก 3 ฉนทนา จนทรบรรจง, รายงานการวจยเรองบทบาททตวฒนธรรมตางประเทศในประเทศไทยและแนวทางการด าเนนงานทตวฒนธรรมไทยในตางประเทศ, เสนอตอส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ, หนา 1, [ออนไลน],13 กนยายน 2544, แหลงทมา: http://research.culture.go.th/ index.php/research/bk/item/14–2012–08–23–04–48–14.html [15 เมษายน 2560]. 4 เรองเดยวกน, หนา 2. 5 พรสรรค วฒนางกร, Festschrift 150 ป ความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน: อดต–ปจจบน–มงสอนาคต (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556), หนา 54.

3

จดเรมตนของความสมพนธทางการทตอยางเปนทางการระหวางไทยกบเยอรมนเกดขนในวนท 7 กมภาพนธ ค.ศ. 1862 ซงเปนวนทไดมการลงนามในสนธสญญาออยเลนบวรก (Eulenburg Vertrag) ซงเปนขอตกลงทางการคาระหวางสยามกบตวแทนของเยอรมนในขณะนน คอแควนปรสเซย เนองจากคณะราชทตน าโดยกราฟ ซ ออยเลนบวรก (Friedrich Albrecht zu Eulenburg) ซงไดรบแตงตงโดยตรงจากพระมหากษตรยแหงปรสเซยคอพระเจาวลเฮลมท 1 (มพระชนมายระหวาง ค.ศ. 1797–1888) ตอมาครองราชยเปนจกรพรรดแหงเยอรมนตงแต ค.ศ. 1871–18886 และผลของการลงนามสนธสญญาออยเลนบวรกท าใหมการจดตงกงสลปรสเซยในบางกอก และตอมาใน ค.ศ. 1867 ไดโอนสถานะเปน “สถานกงสลแหงสหพนธเยอรมนเหนอ” ตามสถานภาพของเยอรมนกอนการรวมชาต (เยอรมนรวมชาตส าเรจใน ค.ศ. 1871) และตอมาไดยกระดบเปนสถานทตตามความประสงคของไทยใน ค.ศ. 1888 ไทยไดจดตงสถานทตไทยท กรงเบอรลนใน ค.ศ. 1879 ทงน ความสมพนธทางการทตระหวางประเทศทงสองในชวงแรกแนนแฟน ดวยความสมพนธระหวางสองราชส านกของทงสองประเทศ โดยเฉพาะในสมยพระบาทสมเดจ พระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงไดเสดจพระราชด าเนนเยอนยโรปถงสองครง (ค.ศ. 1897 และ 1907) และทรงมสมพนธไมตรอยางดยงกบจกรพรรดวลเฮลมท 2 ทไดทรงตอนรบพระมหากษตรยสยามเชนพระสหายสนท7 ความสมพนธทแนบแนนในครงนนไดสงผลทเปนประโยชนกบไทยมากมาย โดยนอกจากจะเปนสวนหนงของนโยบายการเมองการทตเพอถวงดลอ านาจและอทธพลขององกฤษและฝรงเศสในยคการลาอาณานคมแลว ยงเปนนโยบายการปฏรปประเทศใหเจรญตามแบบตะวนตกอกดวย

ความสมพนธระหวางไทยกบเยอรมนไดหยดชะงกลงในชวงสงครามโลกครงท 1 แตไดมความพยายามทจะฟนฟความสมพนธระหวางกนโดยการลงนามในสญญาทางเศรษฐกจระหวางสยามและเยอรมนในวนท 28 กมภาพนธ ค.ศ. 1924 โดยเยอรมนไดเปดสถานกงสลเยอรมนทถนน สรศกดใน ค.ศ. 19278 ขณะทไทยไดเปดสถานทตไทยทกรงเบอรลน ภายหลงทไดมการลงนามในสนธสญญาแหงไมตรการพาณชยและการเดนเรอฉบบใหมระหวางกนในวนท 30 ธนวาคม ค.ศ. 1937 (โดยอางความถงสญญาออยเลนบวรก) ซงในขณะนนบทบาทของเยอรมนภายใตพรรคนาซของอดอลฟ ฮตเลอร ชดเจนมากขน และตวแทนทตไทยประจ าอยทกรงเบอรลนจนสนสดสงคราม9

ตอมาใน ค.ศ. 1955 ซงเปนชวงหลงสงครามโลกครงท 2 และเยอรมนอยในชวงระหวางการแบงออกเปน 2 ประเทศคอ เยอรมนตะวนตกและเยอรมนตะวนออกนน ไทยไดยกระดบความสมพนธทางการทตขนเปนระดบเอกอครราชทต โดยไดจดตงสถานเอกอครราชทต ณ กรงบอนน มเขตอาณาครอบคลมเยอรมนตะวนตก และสถานกงสลใหญ ณ นครเบอรลน มเขตอาณาครอบคลมเยอรมนตะวนออก และเมอมการรวมเยอรมนตะวนตกและตะวนออกเปนประเทศเดยวและยายทท าการของรฐสภาและรฐบาลจากกรงบอนนไปยงกรงเบอรลนแลว ไทยไดยาย สถานเอกอครราชทตฯ จากกรงบอนนไปยงกรงเบอรลนใน ค.ศ. 1999 นายกษต ภรมย ซงด ารง

6 เรองเดยวกน, หนา 41–42. 7 พรสรรค วฒนางกร, 150 ปความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555), หนา 108–109. 8 เรองเดยวกน, หนา 126. 9 เรองเดยวกน, หนา 133.

4

ต าแหนงเอกอครราชทต ณ กรงบอนน ในขณะนนไดเขารบต าแหนงเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน คนแรกภายหลงการรวมเยอรมน ส าหรบทท าการเดมทกรงบอนนไดจดต งเปนส านกงาน สถานเอกอครราชทต สาขากรงบอนนขน แตไดปดท าการไปในวนท 31 ธนวาคม ค.ศ. 2001 และเปดสถานกงสลใหญ ณ นครแฟรงกเฟรต ในวนท 1 มกราคม ค.ศ. 200210

1.1.2 การทตวฒนธรรมระหวางไทยกบเยอรมน บทบาทการทตวฒนธรรมของเยอรมน11 ปรากฏชดเจนภายหลงสงครามโลกครงทสอง

ใน ค.ศ. 1957 เมอองคการแลกเปลยนทางวชาการแหงเยอรมน (Deutscher Akademischer Austauschdienst : DAAD) สานตอการเรยนการสอนภาษาเยอรมนทคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และการตงสถาบนวฒนธรรมเยอรมน (Goethe Institut หรอเรยกสน ๆ วา สถาบนเกอเธอ) ทถนนพระอาทตย ท างานดานสอนภาษาและวฒนธรรมเยอรมนใน ค.ศ. 1960 ทง DAAD และสถาบนเกอเธอใหทนแกนกศกษาไทยไปเรยนตอทเยอรมนในชวงแรก ค.ศ. 1960–1968 โดยมจดประสงคเพอสงอาจารยหลายคนไปเรยนภาษาเยอรมน เพอกลบมาเปนครสอนภาษาเยอรมนและเสรมความเขมแขงของสาขาวชาภาษาเยอรมนทจฬาลงกรณมหาวทยาลย 12 ในขณะทการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนไมมโครงการทด าเนนการอยางเปนรปธรรมและอยางตอเนอ งดงเชน การด าเนนการของเยอรมน ถงแมวาจะมการลงนามระหวางเยอรมนตะวนตกกบไทยวาดวยความรวมมอทางวฒนธรรมในวนท 24 มนาคม ค.ศ. 1982 ทกรงเทพมหานคร13

1.1.3 ประเดนปญหา ผศกษาไดรบแตงตงใหไปด ารงต าแหนงหนาทในตางประเทศทสถานเอกอครราชทต ณ

กรงเบอรลน 2 ครง กลาวคอระหวาง ค.ศ. 2004–2008 ในฐานะเลขานการเอก ดแลงานดานสารนเทศและวฒนธรรม และอกครงตงแต ค.ศ. 2015–จนถงปจจบน ในฐานะอครราชทตทปรกษา เหนวากจกรรมดานวฒนธรรมของไทยทเปนกจกรรมหลกทจะตองจดทกปและด าเนนมาเปนเวลานานแลว คอ งานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรกซงจดขนเปนครงแรกใน ค.ศ.1988 เพอเปนการกระชบความสมพนธระหวางประเทศทงสองทมมาชานานแลว ทงน สายสมพนธระหวางไทยและเมองบาด ฮอมบวรก ถอก าเนดจากการเสดจประพาสยโรปครงท 2 ของพระบาทสมเด จพระจลจอมเกลาเจาอยหวใน ค.ศ. 1907 โดยพระองคไดเสดจมาทเมองเลก ๆ ทตงอยในหบเขาเทานสแหงน เพอรกษาพระวรกาย

งานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก ด าเนนเรอยมาเปนเวลากวา 30 ปแลว ภายใตความรวมมอระหวางเมองบาด ฮอมบวรกและสถานเอกอครราชทต ณ กรงบอนน (ในขณะนน) และปจจบนสถานกงสลใหญ ณ นครแฟรงกเฟรต เปนหนวยงานหลกของไทยในการประสานงานกบเมองบาด ฮอมบวรก ในการจดงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก อยางไรกตาม ภายใตบรบทสถานการณโลกในปจจบนทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ผนวกกบการแขงขนกนในทก ๆ ดาน กอปรกบ

10 แหลงทมา: http://thaiembassy.de/site/index.php/th/thai–german–relationship/2015–02–09–11–28–48/2015–03–10–18–29–05 [15 เมษายน 2560]. 11 ผศกษาหมายถงเยอรมนตะวนตก 12 พรสรรค วฒนางกร, 150 ปความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน, หนา 154–155. 13 เรองเดยวกน, หนา 158.

5

หลายประเทศตางพากนใชวฒนธรรมเปนเครองมอในการเสรมสรางสมพนธไมตรกบนานาประเทศ และสรางความโดดเดนใหบงเกดแกประเทศตน เพอเกอหนนผลประโยชนทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมแกประเทศของตน ผศกษามความเหน ดงน

1) ถงแมวางานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก จะประสบความส าเรจ โดยมผเขาชมงานเปนจ านวนประมาณปละ 35,000 คน14 อยางไรกตาม ไดมการตงขอสงเกตเกยวกบผเขาชมงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก วาสวนใหญเปนหญงไทยทแตงงานกบชายชาวเยอรมน ทงน จดประสงคของการเขารวมงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก ของหญงไทยเหลานนเพอ “ไดกนขนมไทย” “เปนงานไทย” และ “ไดเจอคนไทย”15

2) ผเขารวมงานสวนหนงมความรสกวาการบรหารจดการของผจดงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก ซงคอเมองบาด ฮอมบวรก มงเชงพาณชย และไมสนใจสอบถามความคดเหนผออกรานและปรบปรงใหเกดความพอใจ16 และบางคนเหนวาอาจพจารณาจดทเมองอนเพราะทเมองบาด ฮอมบวรก “ปรบปรงยาก”17

3) เมอพจารณาในแงขนาดพนทและจ านวนประชากรของเมองบาด ฮอมบวรก นบวาเมองบาด ฮอมบวรกเปนเมองขนาดเลกและเปนเมองผสงอาย โดยมขนาดพนท 52,000 ตารางกโลเมตร ประชากรจ านวน 55,460 คน ประชากรอายมากกวา 65 ปขนไปมถง 12,695 คน เทากบรอยละ 23 ของจ านวนประชากรทงหมด กอปรกบเมอพจารณาในเรองสถานทและปจจยอน ๆ ทจะเออตอการจดงานทางวฒนธรรมของไทย ในกรณทไทยจะด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมเพมขน นอกเหนอจากการจดงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก เชน จ านวนพพธภณฑ โรงละคร โรงโอเปรา สถานทแสดงงานศลปะ และสถานทจดการแสดง จะพบวาเมองบาด ฮอมบวรกมปจจยทเอออ านวยตอการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมของไทยนอย เพราะเมองบาด ฮอมบวรกมพพธภณฑจ านวน 4 แหง สถานทแสดงงานศลปะจ านวน 3 แหง สถานทส าหรบจดกจกรรมอน ๆ จ านวน 3 แหงและงานเทศกาลประจ าปจ านวน 12 งาน โดย 7 ใน 12 เทศกาลจดขนทกสองป

4) จากขอมลขางตน ผศกษาจงมความเหน ดงน 4.1) การจดงานเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก มไดตอบโจทยการทต

วฒนธรรมของไทยอยางทควรจะเปน เมอค านงถงวาการทตวฒนธรรมมจดประสงคทจะเผยแพรภาพลกษณทดและประชาสมพนธไทย ดงนน กลมเปาหมายจงควรมงเนนผน าหรอองคกรทเปนผน าทางความคดในประเทศเจาบาน สอมวลชนในตางประเทศ นกวชาการ กลม NGOs ประชาชนในประเทศนน ๆ กอปรกบเมอพจารณาลกษณะทางกายภาพของเมองบาด ฮอมบวรก ซงเปนเมองขนาดเลกและเปนเมองผสงอาย การด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมในเมองลกษณะเชนนอาจเปนกลไกททรงประสทธภาพในการด าเนนการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนเมอ 30 ปทแลวคอในยคสาธารณรฐ

14 ขอมลจาก Mr. Burkhard Bigalke ผอ านวยการดานการทองเทยวและการประชม (Kur–und Kongreß–GmbH) ซงเปนหนวยงานของเมองบาด ฮอมบวรกทรบผดชอบการจดเทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก 15 พทยา เรอนแกว, หญงไทยและชมชนไทยวนนในเยอรมน (ม.ป.ท., 2557), หนา 203. 16 เรองเดยวกน, หนา 202. 17 อญชญ เฮยรลง และพทยา เรอนแกว, รายงานกจกรรมชมชนไทยในเยอรมน, ณ งานไทย Bad Homburg 6–7 สงหาคม 2544, เสนอตอสถานกงสลใหญ ณ เมองฟรงฟวรท, กนยายน 2554.

6

ณ เมองบอนน (Bonner Republik)18 แตมใชในยคสาธารณรฐ ณ กรงเบอรลน (Berliner Republik)19 ทสถานการณของโลกเตมไปดวยความเปลยนแปลงอยางตอเนองและมพลวตอกตอไป

4.2) ไทยเปนเพยงประเทศขนาดกลาง มไดเปนมหาอ านาจทางการเมอง เศรษฐกจ หรอทางทหาร20 ทรพยากรทส าคญของไทยนอกเหนอจากทรพยากรธรรมชาตทนบวนจะลดนอยลง คอความร ารวยทางวฒนธรรม ไทยมวฒนธรรมทเปนของตนเองและสะทอนเอกลกษณทบงบอกถงความเปนไทย เปนทรจกและไดรบความชนชมจากชาวตางชาต 21 วฒนธรรมจงเปนคณลกษณะเดนส าคญส าหรบไทย โดยนอกจากจะชวยจรรโลงสรางสรรคสงทดงามในสงคมไทยแลว ยงเปนเครองมอส าคญในการด าเนนความสมพนธกบประเทศตาง ๆ ตลอดจนสรางความโดดเดนและผลกดนใหไทยมทยนบนเวทโลกได การทตวฒนธรรมจงมความส าคญอยางยงส าหรบไทยและ การด าเนนการการทตวฒนธรรมควรตอบสนองเปาประสงคการด าเนนการใหไดประโยชนสงสด

4.3) เพอ ใหการด า เนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน ไดประสทธภาพสงสด และสรางผลกระทบในเรองภาพลกษณและประชาสมพนธไทยในระดบประเทศ ไทยจงควรพจารณาปรบแนวทางการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนใหสอดคลองและกาวทนตามกระแสการเปลยนแปลงของโลก โดยนอกเหนอจากการก าหนดยทธศาสตร เปาหมาย และแผนการด าเนนการทชดเจนทงในระยะสนและระยะยาว ไทยควรพจารณาและแสวงหาสถานทใหม ๆ ส าหรบด าเนนการการทตวฒนธรรม เชน เมองใหญตาง ๆ ในเยอรมน เพอการสรางโอกาสในการขยายการรบรเกยวกบไทยใหเขาถงชาวเยอรมนและตางชาตอน ๆ อนจะกอใหเกดผลกระทบในการสรางภาพลกษณและประชาสมพนธประเทศไทยในวงกวางใหไดมากทสด 1.2 ค าถามการศกษา

เบอรลนซงเปนเมองหลวงของเยอรมน จะมศกยภาพในการตอบโจทยการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน หรอไม อยางไร ในกรณทไทยจะใชเบอรลนเปนทางเลอกใหมในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในอนาคต 1.3 สมมตฐานการศกษา

ดวยศกยภาพทางดานกายภาพ (ขนาด สถานทตง เปนตน) การเมอง เศรษฐกจ สงคม และอน ๆ ของกรงเบอรลน ในฐานะทเปนเมองหลวงของเยอรมน และไดชอวาเปนเมองพหวฒนธรรมของโลก 18 Bonner Republik หมายถง เยอรมนในชวงเวลาหลงสงครามโลกครงท 2 โดยเรมตนตงแตวนท 14 สงหาคม ค.ศ. 1949–วนท 3 ตลาคม ค.ศ. 1990 ซงนกประวตศาสตรมองวา เยอรมนในขณะนนมสถานะเปนเพยงรฐชวคราว (Provisional State) และเมองบอนนมสถานะเปนเพยงทท าการรฐบาล รวมทงรฐธรรมนญทยกรางใน ค.ศ. 1949 ถกเรยกขานวา “กฎหมายพนฐาน” เนองจากในขณะทยกรางรฐธรรมนญฉบบนนน เยอรมนถกแบงเปนสองประเทศคอ สหพนธสาธารณรฐเยอรมน (เยอรมนตะวนตก) และสาธารณรฐประชาธปไตยเยอรมน (เยอรมนตะวนออก) 19 Berliner Republik หมายถง เยอรมนภายหลงการรวมประเทศเมอวนท 3 ตลาคม ค.ศ. 1990 ซงมกรงเบอรลนเปนเมองหลวง 20 US News จดอนดบใหไทยตดอนดบท 53 ดานการมอ านาจ โดยพจารณาจากความเขมแขงทางทหาร อทธพลทางการเมองและเศรษฐกจ 21 US News จดอนดบใหไทยตดอนดบท 17 ของประเทศททรงอทธพลทางวฒนธรรม

7

ผนวกกบชมชนชาวไทยทพ านกอาศยในกรงเบอรลนและเมองใกลเคยง จงท าใหเบอรลนนาจะมศกยภาพในการตอบโจทยการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน 1.4 วตถประสงคของการศกษา

1.4.1 เพอศกษาศกยภาพของกรงเบอรลน ความเปนไปไดและแนวทางในการใชกรงเบอรลนเปนทางเลอกใหมในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทย โดยน าเบอรลนมาศกษาเปนกรณตวอยางในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเมองใหญของเยอรมนทประสบความส าเรจระดบประเทศ ตลอดจนเปนศนยกลางในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนและ/หรอในยโรปในอนาคต เพอหาแนวทางปฏบตทดและท าเปนรปแบบเบอรลน (Berlin Model) ตอไป

1.4.2 จดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน เพอประโยชนในการประชาสมพนธและสรางภาพลกษณของไทยในเยอรมน อนจะน าไปสการเสรมสรางผลประโยชนของไทยในดานอน ๆ ตอไป 1.5 ขอบเขตการศกษา วธการด าเนนการศกษา และระเบยบวธการศกษา

1.5.1 ขอบเขตการศกษา ศกษาศกยภาพของกรงเบอรลนในดานตาง ๆ เชน กายภาพ การเมอง เศรษฐกจ

สงคม และอน ๆ เพอหาความเปนไปไดในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทย และใหไดขอสรปและแนวทางทเหมาะสมในการด าเนนการการทตวฒนธรรม เพอจดท าเปนขอเสนอแนะเชงนโยบายส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนและ/หรอในยโรปตะวนออกในอนาคตตอไป

1.5.2 วธการด าเนนการศกษา ศกษาเชงคณภาพ โดยใชการวจยจากเอกสาร รายงานทเกยวของ สบคนขอมลทาง

อนเทอรเนต และใชประสบการณจากการท างานของผศกษา 1.5.3 ระเบยบวธการศกษา

ศกษาแนวคดและทฤษฎการทตวฒนธรรมซงเปนสวนหนงของอ านาจนม (Soft Power) เพอใชเปนแนวทางในการก าหนดขอบขายวธการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน และศกษาศกยภาพและความเปนไปไดของกรงเบอรลนในฐานะเมองหลวงและเมอง พหวฒนธรรมวามความเหมาะสมในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนและ/หรอในยโรปตะวนออกในอนาคต 1.6 ประโยชนของการศกษา

ไดขอสรป แนวทางทเหมาะสมทสามารถใชเปนขอเสนอแนะเชงนโยบายส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนและ/หรอในยโรปตะวนออกในอนาคตไดอยางสมฤทธผล

8

1.7 นยามศพท 1.7.1 สงครามเยน (Cold War) คอ สถานการณความตงเครยดทางการเมอง การทหาร

และเศรษฐกจระหวางประเทศกลมโลกเสรน าโดยสหรฐอเมรกากบประเทศในกลมโลกคอมมวนสตน าโดยอดตสหภาพโซเวยต โดยสถานการณดงกลาวเกดขนภายหลงการสนสดสงครามโลกครงท 2 ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางของอ านาจระหวางประเทศอยางส าคญ คอมหาอ านาจในอดต เชน องกฤษ ฝรงเศสและเยอรมน คอย ๆ ลดบทบาทลง ขณะเดยวกนเกดมหาอ านาจใหมสองประเทศ คอสหรฐอเมรกาและอดตสหภาพโซเวยต

เมอเยอรมนยอมแพสงครามอยางไมมเงอนไขในวนท 8 พฤษภาคม ค.ศ. 1945 เยอรมนถกแบงประเทศเปน 4 เขตการปกครองตามขอตกลงยลตา (Yalta) และพอตสดม (Potsdam) โดยฝายสมพนธมตรทในเยอรมนตะวนตกคอองกฤษปกครองทางเหนอ ฝรงเศสปกครองชวงกลางเยอรมนทตดชายแดนฝรงเศส สหรฐอเมรกาปกครองทางใต ฝายสมพนธมตรไดจดใหเยอรมนตะวนตกปกครองในระบอบประชาธปไตยรฐสภา และสถาปนาเปนสหพนธสาธ ารณรฐเยอรมน สวนอดตสหภาพโซเวยตซงปกครองเยอรมนดานฝงตะวนออกของเยอรมน จดใหเยอรมนตะวนออกปกครองในระบอบสงคมนยม และสถาปนาเปนสาธารณรฐประชาธปไตยเยอรมน 22 ทงน ไดมการแบงเขตการปกครองกรงเบอรลนออกเปน 4 เขตดวยเชนกน

ความตงเครยดอนเกดจากความแตกตางทางอดมการณทางการเมองน มไดท าใหสหรฐอเมรกาและอดตสหภาพโซเวยตประกาศสงครามระหวางกน จะมกแตสนบสนนใหประเทศพนธมตรของตนท าสงครามแทน (Proxy War) เชน สงครามกลางเมองกรซ (ค.ศ. 1946–1949) สงครามเกาหล (ค.ศ. 1950–1953) สงครามเวยดนาม (ค.ศ. 1957–1975) เปนตน นอกจากน ยงขยายอทธพลและสรางอ านาจดวยวธการตาง ๆ ไมวาจะเปนการแขงขนทางทหาร การใหความชวยเหลอทางเศรษฐกจ การใชนโยบายทางการทตในเวทระหวางประเทศ การแขงขนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงการทตวฒนธรรมดวย สงครามเยนสนสดลงไปพรอมกบการลมสลายของอดตสหภาพโซเวยตใน ค.ศ. 1991

1.7.2 รฐอสระ เยอรมนเปนประเทศทไมมเอกภาพทางการเมองตงแตยคกลาง (ราวครสตศตวรรษ

ท 4–13) จนถงกลางครสตศตวรรษท 19 กยงไมสามารถรวมตวเปนชาตได ในขณะทชนชาตองกฤษและฝรงเศสรวมชาตเปนประเทศมานานแลวเรวชาตางกนในระหวางยคกลาง ซงในขณะนนดนแดนเยอรมนยงแบงออกเปนแควนเลกแควนนอยปกครองโดยขนนางเจาผครองแควน หรอกษตรย เยอรมนจงไดชอวาเปน “รฐวฒนธรรม” (Kulturnation) รวมกนอยไดดวยการใชภาษาและวฒนธรรมรวมกน คอภาษาและวฒนธรรมเยอรมน

เยอรมนในฐานะ “รฐวฒนธรรม” จงเปนเยอรมนทแบงเปนแควนยอย ๆ มการกระจายอ านาจการปกครองและกระจายศนยรวมทางวฒนธรรม ท าใหเกด “วฒนธรรมชมชน” ของกลมชนตาง ๆ ในแตละสงคมอาชพ เชน ชมชนหรอพอคาทรวมตวกนทางการคาในสมาพนธ “ฮนเซอ”

22 พรสรรค วฒนางกร, 150 ปความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน, หนา 139.

9

(Hanse หรอ Hansa) กลมประชาชนทรวมตวกนทางวฒนธรรมเพอท ากจกรรมรวมกน เชน กลมนกดนตร กอตงวงดนตรประจ าโบสถ ประจ าต าบล กลมชางฝมอของแตละอาชพ เปนตน

อนง กลมพอคาฮนเซอคอกลมชนชาวเยอรมนบรเวณทะเลตะวนออก (Ostsee) ทางเหนอของดนแดนเยอรมน ทรวมตวกนท างานและรกษาผลประโยชนรวมกนอยางเขมแขงเพอประสานความรวมมอทางการคาอยางเปนปกแผนทรวมตวกนตงแตยคกลาง ทงยงเดนเรอไปตางแดน พอคาเยอรมนกลมฮนเซอมศนยกลางทเมองลอเบค (Lübeck) เมองทาใหญทางเหนอของฮมบวรก (Hamburg) และใน ค.ศ. 1356 กลมพอคาฮนเซอขยายตวจดตงสมาพนธทางการคาครอบคลมไปถงเมองในดนแดนเยอรมนของแควนเวสฟาเลน (Westfalen) ซคเซน (Sachsen) พอมเมน (Pommern) และปรสเซยหรอพรอยเซน (Preußen) ในประวตศาสตรพบวากลมพอคาฮนเซอขดแยงและสรบกบผปกครองของสแกนดเนเวยและเดนมารกบอยครง อยางไรกด พอคากลมฮนเซอ ซงมความสนใจเฉพาะเรองการคายงเขมแขงมากขน และมพอคาจากเมองอนเขามาสมทบเพมขน เชน พอคาจากเมองเคลน (Köln) ฮลเลอ (Halle) เบรสเลา (Breslau) ทอรน (Thorn) ดอนาบวรก (Dünaburg) ดอรพท (Dorpat) ทงน พอคาเยอรมนแหงฮนเซอนบเปนชาวเยอรมนกลมแรกทมประสบการณทางการคากบตะวนออก และการตดตอทางการคากบกลมฮนเซอเปนจดเรมตนความสมพนธทางการคาระหวางไทยกบเยอรมน23

1.7.3 การรวมชาตเยอรมน ขอเทจจรงทวาชนชาตเยอรมนไมสามารถรวมประเทศเปนอนหนงอนเดยวกนทาง

การเมองไดเหมอนประเทศเพอนบานอน ๆ ในยโรป มผลอยางมหาศาลตอชนชาตน ท าใหโครงสรางภายนอกของประเทศโดยรวมตางไปจากยโรปชาตอน ไมมเมองหลวงซงเปนศนยกลางทางการเมอง เชน ปารสของฝรงเศส หรอเวยนนาของออสเตรย การปกครองแบบนครรฐท าใหเจาครองนครแขงขนกนเปนเอกทางวฒนธรรม ใหการอปถมภกวและศลปนตลอดจนนกดนตรเพอใหราชส านกของตนมชอเสยงเปนทกลาวขวญ เชน มหากวแหงชาต โยฮนน วอลฟกง ฟอน เกอเธอ (Johann Wolfgang von Goethe) ผเปนก าลงส าคญในการรวมชาตทางการเมองไปพ านกอยทราชส านกไวมารตามค าเชญของเจาผครองแควนดยคคารล เอากสต โอรสของดชเชสอนนา อมาเลย ผอปถมภวฒนธรรมและอยทนนตอมาในฐานะเสนาบดแหงราชส านกไวมาร และไดสรางคณปการแกราชส านกมากมายหลายดานรวมกบปราชญคนส าคญอน ๆ เชน ครสตอฟ มารตน วลนต (Christoph Martin Wieland) กอทฟรท แฮรเดอร (Gottfried Herder) และฟรดรช ชลเลอร (Friedrich Schiller) ทงเกอเธอและชลเลอรรเรมแนวคดเรอง “การศกษา” (Bildung) และ “ละคร” และน ามาเปนเครองมอกรยทางใหเยอรมนรวมชาตทางการเมอง เนองจากเกอเธอเชอวาคนเยอรมนในครสตศตวรรษท 18 ยงเปนพลเมองทออนหด “ทางการเมอง” ตองไดรบการศกษาอยางด ไดรบการอบรมใหมรสนยมทดทางศลปะและมศลธรรมอนดงามโดยเรยนรผานทางละคร โรงละครจงกลายเปน “โรงเรยนสอนศลธรรม” ใหคนเยอรมนไดเรยนรหลกการปฏบตตนเปนคนดจากตวอยางเรองราวในละคร ทงเกอเธอและชลเลอรตางเชอมนวา “เมอคนเยอรมนเขมแขงทางวฒนธรรมและศลธรรมแลว กเทากบเปนการปทางสความแขงแกรงทางการเมอง” ดวย ซงนบเปนความเชอมนทถกตอง เนองจากภายหลงทแควนตาง ๆ ไดปฏรปและให

23 เรองเดยวกน, หนา 3–7.

10

การศกษาแกพลเมองเยอรมนตามแนวคดของเกอเธอและชลเลอร ท าใหเยอรมนแขงแกรงอยางยงทางวชาการ สงคม การปกครอง วฒนธรรม ดนตรและศลปะ โดยเฉพาะดานวทยาศาสตรสาขาฟสกส เคมตลอดครสตศตวรรษท 19 จนสามารถขนเปนมหาอ านาจในยโรปในปลายครสตศตวรรษไดอยางรวดเรว โดยแควนทเปนผน าคอแควนปรสเซย ซงไดปฏรปการปกครอง การศกษา โดยเฉพาะดานกฎหมาย และการทหารในปรสเซย จนขนเปนผน าแควนเยอรมนตาง ๆ และเปนผน าในการขบไล นโปเลยนในเวลาตอมา

ภายหลงการปฏวตฝรงเศสใน ค.ศ. 1848 ไดมการเรยกรองใหเยอรมนรวมชาต โดยปญญาชน เชน อาจารยมหาวทยาลยและนกศกษาสนบสนนใหกอตง “สมาพนธรฐเยอรมน” (Deutscher Bund) อยางไรกตาม ผน าปญญาชนไมสามารถเจรจาใหจกรพรรดฟรดรช วลเฮลมท 4 แหงปรสเซย24 (König Friedrich Wilhelm IV) รบต าแหนงจกรพรรดแหงเยอรมนได และเมอภายหลงจากทปรสเซยถอนตวจากสมาพนธรฐเยอรมนใน ค.ศ. 1866 แลว และไดจดตง “สมาพนธรฐฝายเหนอแหงเยอรมน” (Norddeutscher Bund) ใน ค.ศ. 1867 ปรสเซยไดท าสงครามขบไลเดนมารกจากดนแดนเยอรมนตอนเหนอใน ค.ศ. 1864 ท าสงครามขบไลอทธพลของออสเตรยออกจากเยอรมนใน ค.ศ. 1866 และท าสงครามกบฝรงเศสใน ค.ศ. 1870 เพอตอตานการแผขยายอ านาจของฝรงเศสในยโรป และทสดเมอวนท 18 มกราคม ค.ศ. 1871 จกรพรรดฟรดช ว ลเฮลมท 1 แหงปรสเซย (Kaiser Friedrich Wilhelm I) ไดประกาศตนเปนจกรพรรดแหงเยอรมน ณ พระราชวงแวรซายส ฝรงเศส25

1.7.4 โยฮนน วอลฟกง ฟอน เกอเธอ (Johann Wolfgang von Goethe) เกดเมอวนท 28 สงหาคม ค.ศ. 1749 เปนบตรคหบดผมงคงแหงนครแฟรงกเฟรต มพรสวรรครอบดาน ศกษาวชากฎหมายทมหาวทยาลยไลพซก (Leipzig) และชตารสบวรก (Straßburg) เกอเธอมความสนใจดานอกษรศาสตร มพรสวรรคในการประพนธ ภายหลงจากทเกอเธอเรยนส าเรจ ไดเดนทางไปพ านกทเมองไวมารและอยทเมองไวมารจนเสยชวตเมอวนท 22 มนาคม ค.ศ.1832 เกอเธอไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงเสนาบดของไวมาร ดแลดานการคลง การปกครอง การเกษตร กอสราง การเกบภาษ การละคร เปนกวเอกของราชส านก อกทงยงเปนนกวจยคนควาเรองธรรมชาต สนใจดานภมศาสตร วทยาศาสตรและธรณวทยาอกดวย

ผลงานวรรณศลปของเกอเธอเรอง “แวรเธอรระทม” (Die Leiden des jungen Werthers) เปนผลงานทสรางชอเสยงไปทวยโรป และสรางคณปการแกชนชาตเยอรมนอยางมาก โดยไดยกระดบภาษาเยอรมนทเคยเปนภาษาของ “ชาวบาน” ใหเปนภาษา “วรรณศลป”ของยโรป ทดเทยมกบภาษาของประเทศเพอนบาน ซงมยครงเรองทางวรรณคดมากอน ไดแก ภาษาสเปน โปรตเกส และองกฤษ งานวรรณกรรมเดนชนอน ๆ ของเกอเธอ เชน ละครโศกนาฏกรรมเรอง “เฟาสต” (Faust) นวนยายพฒนาบคคลขนาดยาวหลายตอน “Wilhelm Meister” บทละครเรอง

24 จกรพรรดฟรดช วลเฮลมท 4 แหงปรสเซย ประสตเมอวนท 15 ตลาคม ค.ศ. 1795 และสวรรคตเมอวนท 2 มกราคม ค.ศ. 1861 พระองคทรงปกครองปรสเซยระหวาง ค.ศ. 1840–1858 และดวยเหตผลทางดานพระวรกาย พระองคจงสละราชสมบตใหพระเชษฐา จกรพรรดฟรดช วลเฮลม ท 1 ซงตอมาไดเปนพระจกรพรรดพระองคแรกแหงเยอรมน 25 พรสรรค วฒนางกร, 150 ปความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน, หนา 2–14.

11

“Iphigenie auf Tauris” แสดงแนวคดมนษยนยมทเชอมนในความดของมนษยตามนยของเกอเธอและแนวคดกรก รวมทงบทกวไพเราะมากมาย26

1.7.5 ฟรดช ชลเลอร (Friedrich Schiller) เกดเมอวนท 10 พฤศจกายน ค.ศ. 1759 ทเมองมารบค (Marbach) เปนนกกว นกเขยนบทละคร นกปรชญาและประวตศาสตร ชลเลอรเตบโตในครอบครวทเครงศาสนา และใชเวลาวยเดกศกษาคมภรไบเบล ซงมอทธพลตองานเขยนบทละครของเขาในเวลาตอมา ไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงศาสตราจารยทเมองเยนา (Jena) สอนวชาปรชญาและประวตศาสตร และตอมาชลเลอรไดรวมกบเกอเธอกอตงโรงละครเมองไวมาร ซงไดกลายเปน โรงละครทมชอเสยงทสดของเยอรมน ชลเลอรมผลงานบทละครทส าคญ เชน บทละครเรอง Die Räuber, Fiesco, Don Carlos เปนตน ชลเลอรเสยชวตเมอวนท 9 พฤษภาคม ค.ศ. 1805 ดวยโรควณโรค

1.7.6 องคการแลกเปลยนทางวชาการแหงเยอรมน (Deutscher Akademischer Austauschdienst : DAAD) กอตงใน ค.ศ. 1925 โดยกลมนกศกษาทเมองไฮเดลแบรก ซงมความคดทจะสงเสรมการแลกเปลยนนกศกษานานาชาต หลงจากองคกรหยดชะงกไป 5 ป DAAD ไดถอก าเนดใหมใน ค.ศ. 1950 ในเยอรมนในฐานะสมาคมจดทะเบยนและเปนองคกรวชาการอสระทพงพาตวเองจากการสนบสนนของมหาวทยาลยและกลมนกศกษานบตงแตนนเปนตนมา ส านกงานใหญของ DAAD ยงตงอยทเมองบอนนหลงการรวมเยอรมนและการยายทตงรฐบาล ตงแตวนท 1 ตลาคม ค.ศ. 1991

นบตงแต ค.ศ. 1950 DAAD ใหการสนบสนนนกวชาการทงในและนอกประเทศกวา 1.6 ลานคน ใชงบประมาณทงสนกวา 386 ลานยโร (ค.ศ. 2010) ท าให DAAD เปนองคกรใหทนดานการศกษาทใหญทสดในโลก ทงน ในสวนของไทย มนกศกษาปรญญาตร โท เอก และนกวชาการจ านวน 102 คนทไดรบทนจาก DAAD (ขอมลถง ค.ศ. 2001) ในขณะทมชาวเยอรมนจ านวน 196 คน ไดรบทนจาก DAAD เพอมาท างานทางวชาการในไทย (ขอมลถง ค.ศ. 2010)27

1.7.7. เมองบาด ฮอมบวรก (Bad Homburg vor der Höhe) เปนเมองในรฐเฮสเซน (Hessen) ตงอยทางตอนใตของหบเขาเทานส ใกลกบนครแฟรงกเฟรต (Frankfurt am Main) และเมองไมนซ (Meinz) มชอเสยงในฐานะทเปนเมองแหงสปาและมน าแรส าหรบรกษาโรค เมองบาด ฮอมบวรกปรากฏเปนหลกฐานทางประวตศาสตรประมาณ ค.ศ. 1180 เมองบาด ฮอมบวรกมชอเสยงในอตสาหกรรมดานสปาในราวกลางครสตศตวรรษท 19 โดยเรมจากการคนพบตาน าอลซาเบธ (Elisabethenbrunnen) ใน ค.ศ. 1888 เมองบาด ฮอมบวรกเปนทรจกไปทวทงเยอรมน เมอจกรพรรดวลเฮลมท 2 ทรงประกาศใหพระราชวงเมองบาด ฮอมบวรกเปนพระราชวงฤดรอน

นอกเหนอจากอตสาหกรรมดานสปาแลว เมองบาด ฮอมบวรกยงมชอเสยงในฐานะเมองคาสโน โดยคาสโนแหงแรกของเมองบาด ฮอมบวรกถกสรางขนระหวาง ค.ศ. 1841–1842 โดย พนองตระกลฟรงซวส (Françoise) และหลยส บลงค (Louis Blanc) ผซงตอมาไดครอบครองกจการคาสโนทเมองมอนตคารโล (Monte Carlo) เมองบาด ฮอมบวรกจงถกเรยกในบางโอกาสวา เปนตน

26 เรองเดยวกน, หนา 9. 27 เรองเดยวกน, หนา 105–112.

12

ก าเนดของมอนต คารโล นอกจากน กอลฟคลบของเมองบาด ฮอมบวรก (Bad Homburg Golf Club 1899 e.V.) ยงไดชอวาเปนกอลฟคลบทเกาแกทสดของเยอรมน

1.7.8 กรงเบอรลน (Berlin) ตงอยบนแมน าชเปร (Spree) และฮาเฟล (Havel) อยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเยอรมน ค าวา เบอรลน หรอแบรลน (ออกเสยงตามภาษาเยอรมน) ไมทราบแหลงทมาของค า แตคาดวามความเกยวของกบภาษาสลาฟ ซงหมายถง หนองน า28 เมองหลวงของเยอรมนแหงนเคยถกแบงออกเปนเบอรลนตะวนตกอยในการปกครองของสมพนธมตรและเบอรลนตะวนออกอยในการปกครองของอดตสหภาพโซเวยตระหวาง ค.ศ. 1949–1990 กรงเบอรลนเปนสวนหนงของประวตศาสตรโลกในยคสงครามเยน เมออดตสหภาพโซเวยตไดสรางก าแพงเบอรลนระหวางเบอรลนตะวนตกและเบอรลนตะวนออกเมอวนท 13 สงหาคม ค.ศ. 1961 ความยาวทงสน 155 กโลเมตร เพอปดกนพรมแดนระหวางกน และท าใหการขามผานแดนจากเบอรลนตะวนออกไปยงเบอรลนตะวนตกเปนเรองผดกฎหมาย ผทฝาฝน หากถกจบไดจะถกลงโทษโดยการยงทงทบรเวณก าแพง ก าแพงเบอรลนถกทลายพงลงเมอวนท 9 พฤศจกายน ค.ศ. 1989 ตลอดระยะเวลา 28 ป คาดวามผเสยชวตทก าแพงเบอรลนระหวางทพยายามจะหลบหนออกจากเบอรลนตะวนออกจ านวนประมาณ 137–206 คน

เจาผครองแควนบรนเดนบวรก (Brandenburg) ไดกอตงกรงเบอรลนในครสตศตวรรษท 13 และนบตงแต ค.ศ. 1415 เบอรลนถกปกครองโดยราชวงศโฮเฮนโซลเลอร (Hohenzollern) จนถง ค.ศ. 1918 กรงเบอรลนเปนเมองทมความเจรญรงเรองมาโดยตลอด มการกอตงมหาวทยาลยฮมโบลท (Humboldt Universität) กอตงโรงงานอตสาหกรรมหลายแหง รวมทงไดมการสรางรถไฟไปเมองพอตสดม (Potsdam) เปนครงแรก และกรงเบอรลนกลายเปนเมองหลวงของเยอรมน เมอออตโต ฟอน บสมารค (Otto von Bismarck) รวมชาตเยอรมนส าเรจใน ค.ศ. 1871

1.7.9 พหวฒนธรรม (Multicultural) คอ ความหลากหลายทางวฒนธรรม ซงหมายถง ลกษณะสงคมทประกอบดวยกลมคนทมเชอชาต เผาพนธ วถชวต ความเชอ ศาสนาและประเพณทมความแตกตางกน ซงเปนลกษณะทวไปทพบเหนไดทวไปในยคปจจบน ซงการคมนาคมขนสง ตดตอสอสาร เจรญกาวหนาไปมาก ท าใหมนษยสามารถเดนทางไปมาหาสและตดตอสอสารกนไดงายและรวดเรว สงเหลานลวนเปนปจจยส าคญทนอกจากจะเพมจ านวนนกทองเทยวในหลายประเทศแลว ยงกอใหเกดการอพยพยายถนฐานมากขนดวย ซงกอใหเกดสภาพสงคมทมกลมคนทอยดงเดม ชนกลมนอย กลมคนอพยพยายถน อาศยอยรวมกน

28 แหลงทมา: https://de.wikipedia.org/wiki/Berlin [1 กรกฎาคม 2560].

บทท 2

แนวคดทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ 2.1 แนวคดทฤษฎ

2.1.1 แนวคดเกยวกบวฒนธรรม 2.1.1.1 ความหมายของวฒนธรรม

ค าวา “วฒนธรรม” (Culture) มาจากภาษาฝรงเศส ซงมาจากภาษาลาตนวา Corele แปลวา การเจรญเตบโต การพฒนา การเพาะบม การปลกฝง ซงหมายถง การเพาะบมจตใจ ส าหรบไทย พลตร พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ ทรงบญญตไวโดยรวมสองค าเขาไวดวยกนคอ “วฒน” จากค าวา “วฑฒน” ในภาษาบาล หมายถงความเจรญงอกงาม และ “ธรรม” จากค าวา “ธรม” ในภาษาสนสกฤต หมายถง สภาพทเปนอยจรง ดงนน วฒนธรรมจงหมายถง สภาพทแสดงถงความเจรญงอกงาม ทงน ค าวา “วฒนธรรม” เรมใชในไทย โดยปรากฏเปนหลกฐานทางราชการครงแรกใน พ.ศ. 2483 ในพระราชบญญตบ ารงวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2483 ซงตอมาไดถกเลกไป ในปจจบน ไดมการประกาศใชพระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2553 แทน

ค าวา วฒนธรรม มความหมายกวางขวางมาก โดยมการใหความหมายทแตกตางกนไปตามแนวคด ทฤษฎทแตกตางกน เชน

ศาสตราจารย พระยาอนมานราชธน ใหความหมายของวฒนธรรมไว ดงน

1) สงทมนษยเปลยนแปลง ปรบปรง หรอประดษฐขน เพอความเจรญงอกงามในวถชวตมนษยในสวนรวมทถายทอดกนได เลยนแบบกนได

2) สงอนเปนผลผลตของสวนรวมทมนษยไดเรยนรจากคนรนกอนสบตอกนมา

3) ความคดเหน ความรสก ความประพฤต หรอการกระท าใด ๆ ของมนษยในสวนรวมทลงรปเปนพมพเดยวกน และแสดงออกใหปรากฏในรปของภาษา ศลปะ ความเชอถอ และระเบยบ ประเพณ

4) มรดกแหงสงคม ซงสงคมรบและรกษาไวใหเจรญงอกงาม29 พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2554 ใหนยามค าวา วฒนธรรม

วาสงทท าความเจรญงอกงามใหแกหมคณะ เชน วฒนธรรมไทย วฒนธรรมในการแตงกาย วถชวตของหมคณะ เชน วฒนธรรมพนบาน วฒนธรรมชาวเขา

29 แหลงทมา: https://thaiculturebuu.wordpress.com/2010/07/04/ความหมายของวฒนธรรม/ [1 กรกฎาคม 2560].

14

โดยสรป ความหมายของวฒนธรรมอาจพจารณาตามทระบไวในมาตรา 4 พระราชบญญตวฒนธรรม พ.ศ. 2553 วา วฒนธรรม หมายความวา วถการด าเนนชวต ความคด ความเชอ คานยม จารตประเพณ พธกรรมและภมปญญา ซงกลมชนและสงคมไดรวมสรางสรรค สงสม ปลกฝง สบทอด เรยนร ปรบปรงและเปลยนแปลง เพอใหเกดความเจรญงอกงาม ท งดานจตใจและวตถ อยางสนตสขและยงยน30

2.1.1.2 ประเภทของวฒนธรรม การด าเนนงานวฒนธรรมไดแบงประเภทของวฒนธรรมออกเปน 5 สาขา

อางองตามยเนสโก ทไดมการประชมระหวางชาต เรองนโยบายวฒนธรรม ณ กรงเวนช ใน ค.ศ. 1970 ดงน

1) สาขามนษยศาสตร ไดแก วฒนธรรมทวาดวยขนบธรรมเนยมประเพณ คณธรรม ศลธรรม จรยธรรม คานยม ศาสนา ปรชญา ประวตศาสตร โบราณคด มารยาทในสงคม การปกครอง กฎหมาย เปนตน

2) สาขาศลปะ ไดแก วฒนธรรมในเรองภาษา วรรณคด ดนตร ฟอนร า จตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม เปนตน

3) สาขาการชางฝมอ ไดแก วฒนธรรมในเรองการเยบปกถกรอย การแกะสลก การทอผา การจกสาน การท าเครองเขน เครองเงน เครองทอง เครองถม การจดดอกไม การท าตกตา การทอเสอ การประดษฐ การทอเครองปนดนเผา เปนตน

4) สาขาคหกรรมศลป ไดแก วฒนธรรมในเรองอาหาร เสอผา การแตงงาน บาน ยา การดแลเดก ครอบครว การรจกประกอบอาชพชวยเศรษฐกจในครอบครว เปนตน

5) สาขากฬาและนนทนาการ ไดแก วฒนธรรมในเรองการละเลน มวยไทย ฟนดาบสองมอ กระบ กระบอง กฬาพนบาน เปนตน

2.1.2 แนวคดเรองการทตวฒนธรรม การทตวฒนธรรมเปนสงทเกดขนมาชานานแลวในการด าเนนความสมพนธระหวาง

ประเทศ อยางไรกตาม ค าวา “การทตวฒนธรรม” เปนค าศพททเพงถกน ามาใชเมอไมนานมาน และการใหค านยามค าวา “การทตวฒนธรรม” มใชสงทจะกระท าไดโดยงาย

สถาบนเพอการทตวฒนธรรม (Institute for Cultural Diplomacy) เหนวา การทตวฒนธรรมคอการปฏบตหรอการด าเนนการทน าการแลกเปลยนดานความคด คณคา ประเพณและมตทางวฒนธรรม มาใชประโยชนในการกระชบความสมพนธ และสงเสรมผลประโยชนของประเทศ ทงน ผด าเนนการการทตวฒนธรรมอาจเปนหนวยราชการ ภาคเอกชน หรอภาคประชาสงคม ในสถานการณโลกยคปจจบนทเทคโนโลยการสอสารทถกพฒนา และสามารถแพรขยายเขาถงประชาชนไปอยางรวดเรว การทตวฒนธรรมจงมความส าคญ เนองจากสามารถสรางอทธพลเกยวกบอดมการณและความคดในระดบปจเจกบคคล ระดบชมชน หรอระดบประเทศได31

30 แหลงทมา: http://www.culture.go.th/culture_th/ewt_dl_link.php?nid=1648 [1 กรกฎาคม พ.ศ. 2560]. 31 แหลงทมา: http://www.culturaldiplomacy.org/index.php?en_culturaldiplomacy [15 เมษายน 2560].

15

มลตน ซ คมมงส (Milton C. Cummings. Jr.) 32 ใหนยามการทตวฒนธรรมวาคอการแลกเปลยนดานความคด ขอมล ศลปะ และมตทางวฒนธรรมอน ๆ ระหวางประเทศและประชาชนเพอสงเสรมความเขาใจระหวางกน ทงน การทตวฒนธรรมอาจเปนการด าเนนการฝายเดยวมากกวาทจะเปนการด าเนนการโดยสองฝาย หากประเทศหนงมจดมงหมายในอนทจะสงเสรมการเรยนภาษาของชาตตน เพอประโยชนในการเผยแพรนโยบายหรอจดยนของประเทศ ตลอดจนเรองอน ๆ ใหประชาคมโลกรบร33

ขณะทไซมอน มารค (Simon Mark) เหนวาการทตวฒนธรรมเปนการน าวฒนธรรมของรฐหนงมาใชเพอสนบสนนใหไดมาซงเปาประสงคในนโยบายตางประเทศหรอการทตของประเทศนน34 อนจะน าไปสผลประโยชนทางการเมองและเศรษฐกจ 35 และเหนวาเปนการด าเนนการของรฐบาล ซงอาจเปนรฐบาลของประเทศใดประเทศหนง รฐบาลของกลมประเทศ เชน กลมสหภาพยโรป หรอรฐบาลทองถน36 ทงน การทตวฒนธรรมคอองคประกอบหนงของอ านาจนม (Soft Power)37

กระทรวงการตางประเทศอธบายการทตวฒนธรรมวาหมายถงกจกรรมดานวฒนธรรมในกรอบกวาง ทงภาษา ความคด อดมการณ ทศนคต ประเพณ วทยาการความร การกฬาและวถชวต ทงน เพอใชสงเหลานเปนเครองมอในการสรางความรสกทดตอกน โดยใชแนวทางปฏบตอยางตอเนองในลกษณะซมลกเพอใหเขาถงประชาชน38

2.1.3 แนวคดเรองอ านาจนม (Soft Power) ปจจบน แนวคดเรองอ านาจนมปรากฏในหนาแรกของหนงสอพมพ รวมทงยงถก

กลาวถงโดยผน าประเทศอยางจน อนโดนเซย ประเทศในยโรป และทกหนทกแหง ถงแมวาแนวคดเรองอ านาจนมจะเพงเปนทกลาวถงเมอไมนานน แตการใชอ านาจนมกลบปรากฏเปนลายลกษณ

32 Milton C. Cummings, Jr. Ph.D. เปนนกรฐศาสตรทส าคญของสหรฐอเมรกา เคยด ารงต าแหนงคณบด คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย Johns Hopskins เปนผเชยวชาญเกยวกบการเลอกตง และเคยเปนผวเคราะหการเลอกตงใหสถานโทรทศน NBC ในชวงทศวรรษ 1960 และ 1970 มผลงานหนงสอ เชน Congressmen and the Electorate, The Patron State: Government and the Arts in Europe, North America, Japan มความสนใจงานศลปะ และตอมาไดผสมผสานความรทางดานรฐศาสตร การเมองและศลปะ จนเปนผเชยวชาญในเรองนโยบายดานวฒนธรรม 33 Milton C.Cummings, Cultural Diplomacy and the United States Government: A Survey, p.1., [Online], 2009, Available from: http://www.americansforthearts.org/sites/default/files/ MCCpaper.pdf [2017, May 1]. 34 Simon Mark, A Greater Role for Cultural Diplomacy: Discussion papers in Diplomacy Nr. 114, p.7, [Online], 2009, Available from: https://www.clingendael.nl/publication/greater–role–cultural–diplomacy [2017, May 1]. 35 Ibid., p.9. 36 Ibid., p.8. 37 Ibid., p.15. 38 สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ, ค าศพท–ค ายอทางการทตและการตางประเทศ พมพครงท 4 (กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ, 2552), หนา 72.

16

อกษรในประวตศาสตรจนยค 400 ปกอนครสตศกราช โดยเลาจอ (Lao Tzu) ปราชญเมธทมชอเสยงทสดของจน ไดบนทกไวในคมภรเตาเตกเกง (Tao Te Ching) วาผปกครองทดทสดนน ราษฎรเพยงแตรวามเขาอย39

โจเซฟ ไนน (Joseph Nye) นกรฐศาสตรคนส าคญของสหรฐอเมรกา40 ใหนยาม ค าวา “อ านาจนม” (Soft Power) วาเปนความสามารถในการจงใจเพอใหไดสงทตองการมากกวาการใชการบบบงคบ หรอการใหสงตอบแทน41 รวมทงการโนมนาวใหผอนตองการในสงทเราตองการ โดยมไดใชการบงคบ42 ในทศนะของไนน เหนวา “ประเทศใดทสามารถท าใหอ านาจของตน มความชอบธรรมในสายตาของประเทศอน ประเทศนนกจะถกตอตานนอยลงในสงทตนตองการ” และ “หากวฒนธรรมหรออดมการณของประเทศหนงเปนสงทดงดด ประเทศอนตางมความพรอมทจะท าตาม”43 ไนนเหนวาทมาของอ านาจนมมาจาก 3 แหลง คอ

1) วฒนธรรม (Culture) บนพนฐานความคดทวาวฒนธรรมเปนสงทดงดดผอนได ดงนน หากวฒนธรรม

ของประเทศหนงมความสอดคลองกบคานยมทเปนสากล และประเทศนนด าเนนนโยบายเพอ การสงเสรมคณคาและผลประโยชนนน ๆ รวมกบประเทศอน ๆ โอกาสทวฒนธรรมนนจะกลายเปนอ านาจนมจะมเพมขน ในขณะเดยวกน คานยมและวฒนธรรมทไมเปนสากลและคบแคบมความเปนไปไดนอยมากทจะเปนอ านาจนม44

2) คานยมทางการเมอง (Political Values) คานยมทางการเมองของประเทศหนงสามารถเปนแหลงของอ านาจนมไดอก

ทางหนง และในขณะเดยวกน คานยมทางการเมองของประเทศนน ๆ อาจมผลตออ านาจนมในเชงลบไดเชนกน เชน ในยคทศวรรษ 1950 ทสหรฐอเมรกายงคงมการเหยยดผว มผลท าใหอ านาจนมของสหรฐอเมรกาในทวปแอฟรกาลดนอยลง การไมออกกฎหมายควบคมการใชอาวธปนมผลท าใหอ านาจนมของสหรฐอเมรกาในทวปยโรปลดลง45 ความอดกลนในเรองศาสนาอสลามของชาวอเมรกาทลดลงภายหลงเหตการณวนท 11 กนยายน มผลในเชงลบตอภาพลกษณของสหรฐอเมรกาในประเทศมสลม เชน ปากสถาน อนโดนเซย และกลมประเทศในโลกอาหรบ46 เปนตน 39 Joseph S.Nye, Jr, The Future of Power (New York: Public Affairs Press, 2011), p.81. 40 Joseph S.Nye ปจจบนด ารงต าแหนงศาสตราจารยประจ ามหาวทยาลย Harvard เคยด ารงต าแหนงส าคญทางการเมองและทางวชาการมากมาย เชน ผชวยรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมสหรฐอเมรกา ประธานสภาขาวกรองแหงชาต และมผลงานทางวชาการตาง ๆ เชน Is the American Century Over?, The Future of Power, The Powers to lead, Soft Power: The Means to Success in World Politics เปนตน 41 Joseph S.Nye, Jr, Soft Power: The Means to Success in World Politics (New York: Public Affairs Press, 2004), p.X. 42 Ibid., p.5. 43 Ibid., p.10. 44 Ibid., p.11. 45 Ibid., p.13. 46 Ibid., p.59.

17

3) นโยบายตางประเทศ (Foreign Policies) การทประเทศหนงด าเนนนโยบายตางประเทศทไดรบการยอมรบวามความ

ถกตอง ชอบธรรม หรอการด าเนนนโยบายตางประเทศทสอดคลองกบคานยมของประเทศอน มผลตออ านาจนมของประเทศนน ๆ ไดเชนกน โดยอาจมผลในระยะยาวหรอระยะสนขนอยกบบรบททเปลยนแปลงไป เชน ผลของนโยบายดานสทธมนษยชนของประธานาธบดจมม คารเตอร ในชวงทศวรรษ 1970 ซงถกปฏเสธโดยรฐบาลทหารของอารเจนตนาในขณะนน กอใหเกดอ านาจนมอยางเหนไดชดเจนในยสบปตอมา เมอกลมเปรองนสต (Peronists) ซงถกจ าคกกอนหนาไดกาวขนสอ านาจในชวงตนทศวรรษ 1990 ดงจะเหนไดจากการทรฐบาลอารเจนตนาสนบสนนนโยบายของสหรฐอเมรกาในองคการสหประชาชาตและในคาบสมทรบอลขาน อยางไรกตาม อ านาจนมของสหรฐอเมรกาลดลงอยางมนยส าคญในทศวรรษตอมา เมอสถานการณเปลยนไป โดยสหรฐอเมรกาไมสามารถชวยพยงเศรษฐกจของอารเจนตนาได47

ในท านองเดยวกนภายหลงการรฐประหารในวนท 22 พฤษภาคม ค.ศ. 2014 โดยคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) อนมพลเอกประยทธ จนทรโอชา เปนหวหนาคณะ ทประชมรฐมนตรตางประเทศสมาชกสหภาพยโรป หรอทเรยกวาคณะมนตรสหภาพยโรปดานกจการตางประเทศ (Foreign Affairs Council) ไดออกขอมตเกยวกบสถานการณในไทยในวนท 23 มถนายน ค.ศ. 2014 ก าหนดแนวทางใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปด าเนนการ ดงน

1) ระงบการแลกเปลยนการเยอนอยางเปนทางการระหวางกน 2) ระงบการจดท าความตกลงวาดวยความเปนหนสวนและความรวมมอรอบดาน

(Partnership and Cooperation Agreement–PCA) ทเจรจาเสรจแลว รวมทงความตกลงอน ๆ 3) ทบทวนความรวมมอทางทหารกบไทย ผศกษาเหนวาขอมตดงกลาวเปนอปสรรคส าคญในการด าเนนความสมพนธทาง

การเมองกบเยอรมนในฐานะสมาชกสหภาพยโรปดวย และคานยมทางการเมองและนโยบายตางประเทศของไทยไมสามารถเปนทมาของอ านาจนมทไทยจะใชในการ “จงใจ” เยอรมนได 2.2 วรรณกรรมทเกยวของ

2.2.1 Cultural Diplomacy and the United States Government: A Survey, Cummings, Milton C., 2009

2.2.2 A Greater Role for Cultural Diplomacy, Simon Mark, 2009 2.2.3 Soft Power: The Means to Success in World Politics, Joseph S. Nye,

Jr., 2004 2.2.4 รายงานการวจยเรอง บทบาททตวฒนธรรมตางประเทศในประเทศไทยและ

แนวทางการด าเนนงานทตวฒนธรรมในตางประเทศ, รศ.ดร. ฉนทนา จนทรบรรจง, 2544 2.2.5 รายงานการศกษาสวนบคคลหลกสตรนกบรหารการทต รนท 1 ประจ าป 2552

เรอง การสรางเอกภาพและประสทธผลใหกบการทตวฒนธรรมของประเทศไทย, รยาภรณ สคนธทรพย

47 Ibid., pp.13–14.

18

2.2.6 รายงานการศกษาสวนบคคลหลกสตรนกบรหารการทต รนท 4 ประจ าป 2555 เรอง การใชมตการทตเชงวฒนธรรมในการเผยแพรภาพลกษณของไทยในตางประเทศ: กรณศกษาการจดเทศกาลวฒนธรรมไทยในฝรงเศส, ภรนย โชตกนตะ 2.3 สรปกรอบแนวคด

การทตวฒนธรรมเปนการใชมตทางวฒนธรรม ซงเปนหนงในแหลงทมาของอ านาจนมตามทศนะของไนนทส าคญทไทยนาจะน ามาใชประโยชนไดดทสดในการสรางความร ความเขาใจทถกตองเกยวกบไทย และภาพลกษณทดของไทย ซงเปนพนฐานส าคญในการสงเสรมความสมพนธระหวางประเทศ โดยใชแนวทางปฏบตอยางตอเนองในลกษณะซมลกเพอใหเขาถงประชาชน อนจะน าไปสการสงเสรมและสนบสนนการด าเนนนโยบายของไทยในทกมตตอไป อยางไรกตาม การจะใชทรพยากรดงกลาวใหมประสทธภาพเปนภารกจทไทยจะตองก าหนดนโยบาย พจารณาหาแนวทาง ใหม ๆ ในการด าเนนการการทตวฒนธรรมทจะสามารถตอบโจทยการทตวฒนธรรมของไทยไดทามกลางสถานการณของโลกยคปจจบนทมความเปลยนแปลงอยางตอเนองและมพลวต ทงน อาจหมายรวมถง การแสวงหาสถานทใหม ๆ ในการด าเนนกจกรรม โอกาสในการเขาถงกลมเปาหมายใหมทหลากหลาย หรอแมกระทงรปแบบวธการด าเนนการใหม ๆ เปนตน ในการศกษาเรองน มวตถประสงคเพอเสนอแนวทางการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน โดยศกษาจากแนวคดการทตวฒนธรรม ประสบการณของผศกษา การหยบยกกรงเบอรลน เมองหลวงของเยอรมน มาเปนกรณตวอยางส าหรบศกษาหาความเปนไปไดในการด าเนนการการทตวฒนธรรมจดท าเปนรปแบบเบอรลน และเพอใหไดขอเสนอแนะเชงนโยบายส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนตอไป

บทท 3

ผลการศกษา

ตามทไดกลาวในบทท 2 แลว ดวยสถานการณทางการเมองของไทย และขอมตของ คณะมนตรสหภาพยโรปดานกจการตางประเทศ ท าใหการมปฏสมพนธระหวางไทยกบเยอรมนเปนไปไดยาก ดงนน วฒนธรรมจงเปนแหลงทมาของอ านาจนมทส าคญของไทย รายงานการศกษาสวนบคคลฉบบนซงมวตถประสงคเพอหาแนวทางการพฒนาการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมน โดยเสนอการหาสถานททเหมาะสมเพอเปนทางเลอกส าหรบการด าเนนการของไทยเพอโอกาสในการเขาถงเปาหมายใหมากขน และเพอเปนขอมลส าหรบการจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายส าหรบการทตวฒนธรรมของไทยตอไป ผศกษาจงเลอก “กรงเบอรลน” เมองหลวงของเยอรมน ซงไดชอวาเปน “เมองพหวฒนธรรม” มาศกษาเพอเปนกรณตวอยางส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทย ซงไมจ ากดเฉพาะกรงเบอรลน แตอาจขยายไปตามเมองใหญอน ๆ ของเยอรมนตอไปในอนาคตดวย โดยมงศกษาศกยภาพและความเปนไปไดของกรงเบอรลนวา มความเหมาะสมในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทย โดยพจารณาในประเดนดานลกษณะทางกายภาพ ปจจยพนฐานอน ๆ ในมตทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและอน ๆ ของกรงเบอรลนและของเยอรมนโดยรวมในบางประเดนทผศกษาเหนวามความเกยวของและมสวนส าคญในการสนบสนนแนวคดของผศกษา ซงจะเออตอการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยในเยอรมนตอไป ผลการศกษามรายละเอยด ดงน 3.1 ความส าคญของเยอรมนตอการเมองและเศรษฐกจโลก

3.1.1 มตทางการเมอง เยอรมนมบทบาทส าคญในเรองความมนคงของยโรป โดยเฉพาะอยางยงมาตรการ

ตอผอพยพ และมบทบาทอยางสรางสรรคในการแกไขปญหาซเรยและอหราน ใหความส าคญกบประเดนความมนคงในอฟกานสถาน ตะวนออกกลาง รวมถงการสงเสรมการแกไขปญหาระหวางประเทศดวยสนตวธและการใหความชวยเหลอทางมนษยธรรม นอกจากน รฐบาลเยอรมนยงแสดงทาทในการหนมาใหความส าคญกบภมภาคเอเชยมากขน โดยการจดตงกรมเอเชย–แปซฟกในกระทรวงตางประเทศเยอรมนเมอเดอนพฤษภาคม ค.ศ.2017 โดยกรมเอเชย–แปซฟกเปนหนวยงานทแยกออกมาจากกรมการเมอง ซงรบผดชอบภมภาคตะวนออกกลาง แอฟรกา ลาตนอเมรกาและแครบเบยน และเอเชย–แปซฟก ทงน การจดตงกรมเอเชย–แปซฟกเปนความคดรเรมของนายซกมาร กาเบรยล (Sigmar Gabriel) รฐมนตรตางประเทศทแสดงทาทในการใหความส าคญตอภมภาคเอเชย

20

มาโดยตลอด และเหนวาเยอรมนควรมงสงเสรมความสมพนธทงทางการเมองและเศรษฐกจกบเอเชยอยางเปนยทธศาสตรในทกระดบใหมากขน48

3.1.2 มตทางเศรษฐกจ เยอรมนเปนประเทศอตสาหกรรมทมบทบาททางเศรษฐกจทส าคญและขนาดใหญ

เปนอนดบท 4 ของโลก (รองจากสหรฐอเมรกา จนและญปน) และเปนผสงออกใหญเปนอนดบท 3 ของโลก (รองจากจนและสหรฐอเมรกา) และเปนประเทศทมระบบเศรษฐกจใหญทสดในสหภาพยโรป49 ใน ค.ศ. 2016–2017 เยอรมนไดรบการจดอนดบใหเปนประเทศทมขดความสามารถในการแขงขนโดย World Economic Forum เปนอนดบท 5 ของโลก50 ทงน ไดมการคาดการณเกยวกบเศรษฐกจโดยรวมของเยอรมนวา เยอรมนจะยงคงสามารถรกษาอตราการเตบโตทางเศรษฐกจใหแขงแกรงและสามารถรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจไวไดอยางนาพอใจ โดยผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ในไตรมาสแรกของ ค.ศ. 2017 ขยายตวรอยละ 0.6 เมอเปรยบเทยบกบไตรมาสกอนหรอรอยละ 1.5 เมอเทยบกบปทผานมา ธนาคาร Deutsche Bank คาดการณวาเศรษฐกจเยอรมนจะเตบโตอยางตอเนอง โดยอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ในไตรมาสท 3 และ 4 ของ ค.ศ. 2017 จะอยทรอยละ 0.4 ขณะทกองทนการเงนระหวางประเทศ ( International Monetary Fund: IMF) คาดการณวาเศรษฐกจเยอรมนจะเจรญเตบโตรอยละ 1.8 ใน ค.ศ. 2017 และรอยละ 1.6 ใน ค.ศ. 2018

อนง ปจจยส าคญทท าใหเศรษฐกจเยอรมนจะยงคงขยายตวไดอยางมนคง เนองจากมการลงทนภาครฐและเอกชน นอกจากนเยอรมนยงเกบเกยวผลประโยชนจากการลงทนดานการวจยและพฒนาทเพมขนอยางตอเนองในชวง 20 ปทผานมา จงท าใหการเจรญเตบโตของเยอรมนในอนาคตยงคงเปนการเจรญเตบโตทขบเคลอนดวยนวตกรรม ( Innovation–driven growth) ซงมความยงยนและท าใหเยอรมนเปนผขบเคลอนเศรษฐกจยโรปตอไป51

เยอรมนเปนคคาล าดบท 15 ของไทย โดยเปนคคาอนดบท 1 ของไทยจากสหภาพยโรป ใน ค.ศ. 2016 การคารวมระหวางไทยกบเยอรมนมมลคา 10,361.60 ลานดอลลารสหรฐฯ (เพมขนรอยละ 9.54) ไทยสงออก 4,493.84 ลานดอลลารสหรฐฯ และน าเขา 5,867.76 ลานดอลลารสหรฐฯ ไทยขาดดลการคา 1,373.92 ลานดอลลารสหรฐ52 นอกจากน นกทองเทยวชาวเยอรมนทเดนทางเขาประเทศไทยยงมจ านวนมากเปนล าดบ 3 ของนกทองเทยวจากทวปยโรป ทงน จ านวนนกทองเทยวชาวเยอรมนเพมขนทกป (ยกเวน ค.ศ. 2014 ซงมนกทองเทยวลดลงเพยงเลกนอย

48 สถานเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน, โทรเลข ท BLN 284/2560 (28 พฤษภาคม 2560). 49 แหลงทมา: http://worldfacts.us/Germany.htm [22 กรกฎาคม 2560]. 50 Klaus Schwab, The Global Competitiveness Report 2016–2017, p.44, [Online], 2016, Available from: http://www.weforum.org/reports/the–global–competitiveness–report–2016–2017–1 [2017, July 15]. 51 สถานเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน, โทรเลข ท BLN 422/2560 (11 สงหาคม 2560). 52 แหลงทมา: http://www.europetouch.in.th/main/ [23 กรกฎาคม 2560].

21

ซงนาจะเปนผลกระทบสบเนองมาจากการรฐประหารในประเทศไทย) และ ค.ศ. 2016 ยอดนกทองเทยวชาวเยอรมนเพมขนสงถง 835,506 คน53 ซงมากทสดในรอบปทผานมา ตารางท 1 จ านวนนกทองเทยวชาวเยอรมนทเดนทางเขาประเทศไทย

ค.ศ. จ านวนนกทองเทยว เพมขนหรอลดลง (%) 2010 606,874 +5.82 2011 619,133 +2.02 2012 682,419 +10.22 2013 737,658 +8.09 2014 715,240 –3.04 2015 761,819 +6.34 2016 835,506 +9.67

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย 3.1.3 มตอน ๆ

3.1.3.1 เยอรมนเปนประเทศทมจ านวนถนนหนาแนนอนดบตน ๆ ของโลก โดยเยอรมนมทางดวน (Autobahn) มความยาวรวมกน 12,854 กโลเมตร ทางหลวง (Bundesstraße) 40,711 กโลเมตร ถนนเชอมตอระหวางรฐและประเทศ (Landesstaße) 86,597 กโลเมตร และถนนในชมชน (Kreisstraße) 91,520 กโลเมตร ทางรถไฟในเยอรมนมความยาวรวมกน 43,468 กโลเมตร ดานการคมนาคมทางอากาศ เยอรมนมทาอากาศยานนานาชาต 16 แหง ทาอากาศยานภายในประเทศ 23 แหง ใน ค.ศ. 2015 มเทยวบนบนเขา–ออกนานฟาเยอรมนจ านวน 3,029,066 เทยวบน54

3.1.3.2 เยอรมนไดรบการจดอนดบใหเปนประเทศทมระบบโลจสตคสทดทสดเปนอนดบท 1 ในบรรดา 160 ประเทศตามการจดอนดบของธนาคารโลกในเรอง Logistics Performance Index (LPI) 55

3.1.3.3 เยอรมนไดรบการจดอนดบใหเปนประเทศททรงอทธพลในทางทดของโลกเปนอนดบท 3 รองจากแคนาดาและออสเตรเลย

53 ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย 54 Christopher Belz and Rüdiger Mandry, Air Transport in Germany: Mobility Report 2015. p.17, [Online], 2016, Available from: https://www.dfs.de/dfs_homepage/en/Press/Publications/ DFS_Mobilita%CC%88tsbericht_2015_broschure_UK_V4_druckversion.pdf [ 2017, July 23]. 55 แหลงทมา: http://ceoworld.biz/2016/09/01/worlds–top–25–best–countries–logistics–performance–2016–germany–comes–top/ [18 มถนายน 2560].

22

แผนภาพท 1 อนดบประเทศททรงอทธพลในทางทดของโลก ทมา: Statista (2017) 3.2 กรงเบอรลน

3.2.1 ลกษณะทางกายภาพ 3.2.1.1 ทตง

กรงเบอรลนเปนเมองหลวงและเปน 1 ใน 16 รฐของเยอรมน ตงอยบนแมน าชเปร (Spree) และฮาเฟล (Havel) มพนทขนาด 892 ตารางกโลเมตร นบเปนเมองทมขนาดพนทใหญทสดในเยอรมน และมประชากรจ านวน 3,426,354 คนประกอบดวยคนชาตจาก 180 ประเทศ นบเปนเมองทมประชากรมากทสดในเยอรมนและมากเปนอนดบสองในสหภาพยโรปรองจากลอนดอน56

56 แหลงทมา: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_cities_in_the_European_Union_by_population_ within_city_limits [15 กรกฎาคม พ.ศ. 2560].

23

แผนภาพท 2 10 อนดบเมองในเยอรมนทมประชากรมากทสด ทมา: http://www.populationlabs.com/germany_population.asp

เมอพจารณาทตงของเยอรมนโดยรวมจะพบวาเยอรมนตงอยกลางทวป

ยโรป มชายแดนตดกบ 9 ประเทศ โดยทศเหนอตดกบเดนมารก ทศตะวนออกตดโปแลนดและเชก ทศใตตดออสเตรยและสวตเซอรแลนด ทศตะวนตกตดกบฝรงเศส ลกเซมเบรก เบลเยยมและเนเธอรแลนด เยอรมนจงเปนประเทศทมเพอนบานมากทสด และเปนจดเชอมประเทศในแถบสแกนดเนเวย ซงอยทางตอนเหนอของทวปเขากบประเทศกลมทางตอนใตของทวป รวมทงยงเปนเสมอนสะพานเชอมยโรปตะวนตกกบยโรปตะวนออกอกดวย ดงนน กรงเบอรลนซงตงอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของเยอรมน จงเปนประตทส าคญไปสยโรปตะวนออกดวยเชนกน

3.2.1.2 นบตงแตการรวมประเทศเมอวนท 3 ตลาคม ค.ศ. 1990 กรงเบอรลนนอกจากจะมสถานะเปนเมองหลวงของเยอรมนแลว ยงมสถานะเปน 1 ใน 3 นครรฐของเยอรมน เชน ฮมบวรกและเบรเมนอกดวย ตงแต ค.ศ. 1994 เปนทตงท าเนยบประธานาธบด ตงแต ค.ศ. 1999 เปนทตงของสภาผแทนราษฎร และใน ค.ศ. 2000 เปนทตงของวฒสภา นอกจากน ยงเปนท ตงของหนวยราชการของเยอรมน สถานเอกอครราชทต องคการระหวางประเทศตาง ๆ

3.2.1.3 เบอรลนแบงเขตการปกครอง 12 เขต ไดแก ชารลอตเทนบวรก–วลเมอรสดอรฟ (Charlottenburg–Wilmersdorf) ฟรดชไฮน–ครอยซแบรก (Friedrichshain–Kreuzberg) ลชเทนแบรก (Lichtenberg) มารซาน–เฮลเลอรดอรฟ (Marzahn–Hellersdorf) มทเทอ (Mitte) นอยเคลน (Neuköln) พงโคว (Pankow) ไรนนคเคนดอรฟ (Reinickendorf) ชปนเดา (Spandau) ชเตกลซท–เซเลนดอรฟ (Steglitz–Zehlendorf) เทมเพลโฮฟ–เชนเนอแบรก (Tempelhof–Schöneberg) และเทรพโธว–เคอเพนนค (Treptow–Köpenick)

24

3.2.1.4 เบอรลนเปนทตงของสถานทส าคญตาง ๆ มากมาย ทงดานการเมอง เศรษฐกจ วชาการและวฒนธรรม ดงน

1) กระทรวง 14 แหง 2) สถานเอกอครราชทต 152 แหง 3) องคการระหวางประเทศ 8 แหง 4) มหาวทยาลย 4 แหง 5) สถานศกษาในระดบอดมศกษาอน ๆ 35 แหง 6) พพธภณฑ 175 แหง57 7) โรงละคร โรงโอเปรา สถานทจดและแสดงดนตร 140 แหง 8) สถานทแสดงผลงานศลปะมากกวา 400 แหง58 9) โรงภาพยนตร 300 แหง 10) สถานททองเทยวส าคญมากกวา 45 แหง

3.2.2 มตทางการเมอง 3.2.2.1 กรงเบอรลนในปจจบน

กรงเบอรลนมความส าคญทางการเมองของเยอรมนมาโดยตลอด นบตงแตกรงเบอรลนเปนเมองหลวงของแควนปรสเซยสมยการรวมชาตเยอรมนใน ค.ศ. 1871 และมความส าคญเรอยมาในยคอาณาจกรไรชท 2 ซงอดอลฟ ฮตเลอร ครองอ านาจ ในยคสงครามเยนอนมเหตการณส าคญในการเมองโลกมากมายเกดขนทกรงเบอรลน ไมวาจะเปนการเผชญหนาระหวางมหาอ านาจตะวนตกกบอดตสหภาพโซเวยต ซงน าไปสการปดลอมกรงเบอรลน การสรางก าแพงเบอรลนเพอปดกนเสนทางคมนาคมระหวางเบอรลนตะวนตกและเบอรลนตะวนออก จนถง การทะลายก าแพงเบอรลน จวบจนปจจบน กรงเบอรลนยงมความส าคญในฐานะเมองหลวงของเยอรมน ประเทศซงทรงอทธพลในสหภาพยโรปและในโลก ทงน ใน ค.ศ. 2009 กรงเบอรลนไดรบการจดอนดบใหเปนเมองททรงอ านาจทสดอนดบท 6 จาก 35 เมองทวโลกโดย The Global Power Index 2009 ซงคงอนดบเดมของป ค.ศ. 2008 ทงน ใชหลกเกณฑ 6 ประการในการพจารณา คอ (1) เศรษฐกจ (2) วจยและพฒนา (3) นาอยอาศย (4) การเขาถง (5) การมปฏสมพนธดานวฒนธรรม (6) สภาพแวดลอม และภายใตหลกเกณฑดงกลาว เบอรลนตดอนดบ 10 ของเมองสดยอดการวจยและพฒนา ตดอนดบ 4 ของเมองแหงวฒนธรรม ตดอนดบ 2 ของเมองนาอยอาศย และตดอนดบ 5 ของเมองแหงสภาพแวดลอม

57 แหลงทมา: https://www.visitberlin.de/en/numbers–facts [15 กรกฎาคม พ.ศ. 2560]. 58 แหลงทมา: https://en.wikipedia.org/wiki/Berlin#Galleries_and_museums [15 กรกฎาคม พ.ศ. 2560].

25

แผนภาพท 3 10 อนดบเมองททรงอ านาจทสดในโลก ทมา: The Global Power Index (2009)

3.2.2.2 ยทธศาสตรเพอการพฒนากรงเบอรลนส าหรบ ค.ศ. 2030

ฝายบรหารสภาสงเพอการพฒนาเมองและสงแวดลอมแหงกรงเบอรลน (Senatsverwaltung für Stadtentwicklung und Umwelt) ก าหนดยทธศาสตรเพอการพฒนา กรงเบอรลนส าหรบ ค.ศ. 203059 ดงน

1) เปนศนยกลางเศรษฐกจระหวางประเทศ 2) เปนผน าเมองอจฉรยะของยโรปทประสบความส าเรจในดาน

วทยาศาสตรและการวจยของโลก 3) เปนแหลงก าเนดของเทคโนโลยและนวตกรรมทน าสมย 4) เปนเมองส าหรบทกคน ส าหรบทกเพศทกวย และทส าคญเปนเมอง

ทเปดกวางตอสงคมอนประกอบดวยประชากรและวฒนธรรมทหลากหลาย ซงเปนสญลกษณส าคญของกรงเบอรลน

5) เปนมหานครของโลก โดยเปนศนยกลางแหงศลปะ วฒนธรรม การทองเทยว การกฬา

6) เปนเมองใหญส เขยวท รกษาสภาพแวดลอม ภมอากาศและทรพยากรธรรมชาต

59 Senatsverwaltung für Stadtentwicklung und Umwelt, Berlin Strategie: Stadtentwicklungskonzept Berlin 2030 (Berlin: druckhaus köthen, 2015), p. 8–50.

0

50

100

150

200

250

300

350

The World's most powerful cities

Points

26

3.2.2.3 กรงเบอรลนในประวตศาสตร กรงเบอรลนถกกอตงโดยเจาผครองแควนบรนเดนบวรก (Brandenburg)

ในครสตศตวรรษท 13 โดยมการกลาวถงกรงเบอรลนครงแรกใน ค.ศ. 1244 นบตงแต ค.ศ. 1415 กรงเบอรลนถกปกครองโดยราชวงศโฮเฮนโซลเลอร (Hohenzollern) จนถง ค.ศ. 1918 กรงเบอรลนเปนเมองหลวงตงแต ค.ศ. 1448 กรงเบอรลนหยดชะงกการเตบโตของเมองในชวงสงครามสามสบป (ค.ศ. 1618–1648) จวบจนกระทงยคสมยของจกรพรรดฟรดช วลเฮลมท 1 (ค.ศ. 1713–1740) พระองคไดขยายกรงเบอรลน และเมอจกรพรรดฟรดชท 2 พระโอรสของพระองคขนครองราชยแทน (ค.ศ. 1740–1786) ซงตอมาไดรบการขนานนามวา จกรพรรดฟรดชมหาราชนน กรงเบอรลน มประชากรมากถง 150,000 คน

กรงเบอรลนเปนเมองทไดรบการพฒนาอยางตอเนองมาโดยตลอด โดยใน ค.ศ. 1810 ไดมการกอตงมหาวทยาลยฮมโบลท (Humboldt Universität) ใน ค.ศ. 1838 มการสรางรถไฟไปเมองพอตสดม (Potsdam) เปนครงแรก และจนถง ค.ศ. 1870 มการกอตงโรงงานอตสาหกรรมในกรงเบอรลนเปนจ านวน 4 แหง

เมอออตโต ฟอน บสมารค (Otto von Bismarck) ประสบความส าเรจในการรวมชาตเยอรมนกอตงอาณาจกรเยอรมนท 2 (Das 2. Reich)60 ใน ค.ศ. 1871 กรงเบอรลนกลายเปนเมองหลวงของเยอรมนจนถงปจจบน

เมอสงครามโลกครงท 2 สนสดลงดวยความปราชยของเยอรมน กรงเบอรลนถกแบงออกเปน 4 เขตการปกครองเชนเดยวกบเยอรมน โดยแบงเปนเบอรลนตะวนตก ปกครองโดยสหรฐอเมรกา องกฤษและฝรงเศส และถอเปนสวนหนงของเยอรมนตะวนตก และเบอรลนตะวนออก ซงเปนสวนหนงของเยอรมนตะวนออก อยางไรกตาม ในการแบงกรงเบอรลนออกเปน 4 เขตการปกครองนน สมพนธมตรและอดตสหภาพโซเวยตมไดพจารณาปญหาเรองเสนทางตดตอระหวางกรงเบอรลนกบเยอรมนตะวนตก ซงประเดนดงกลาวกลายเปนชนวนความขดแยงของสงครามเยนและน าไปสวกฤตการณปดลอมเบอรลน (Berlin Blockade) ระหวาง ค.ศ. 1948–1949 ซงนบเปนการเผชญหนาอยางจรงจงครงแรกระหวางมหาอ านาจตะวนตก น าโดยสหรฐอเมรกากบอดตสหภาพโซเวยต ทงน อดตสหภาพโซเวยตปดลอมกรงเบอรลนเพอกดดนใหมหาอ านาจตะวนตกเปดการเจรจาในปญหาตาง ๆ เกยวกบเยอรมน และท าใหชาวเบอรลนตะวนตกขวญเสยจนหนมาสวามภกดกบตนเองในทสด ประเทศตะวนตกจงแกไขสถานการณการปดลอมกรงเบอรลนดวย การขนสงทางอากาศโดยล าเลยงเสบยงอาหาร เชอเพลง และยทธปจจยทจ าเปนใหชาวเบอรลนตะวนตกทกวนตลอดชวงการปดลอม 11 เดอน จนการขนสงทางอากาศกลายเปนสวนหนงของวถชวตชาวเบอรลนตะวนตก ทงน มหาอ านาจตะวนตกสามารถบนไดมากกวา 1,500 เทยวตอวน และขนสงไดมากกวาวนละ 4,500 ตน ท าใหชาวเบอรลนตะวนตกสามารถประทงชวตได แอนสท รอยเทอร (Ernst Reuter) นายกเทศมนตรกรงเบอรลนตะวนตกในขณะนน เรยกรองใหชาวเบอรลน “อดทนและพอเพยง” ซงชาวเบอรลนตะวนตกตางขานรบขอเรยกรองดวยด อยางไรกตาม การปดลอมท 60 อาณาจกรเยอรมนท 1 (Das 1. Reich) อยในชวงยคกลางสมยครสตศตวรรษท 9–10 ภายใตจกรวรรดโรมนอนศกดสทธ สวนอาณาจกรเยอรมนท 3 (Das 3. Reich) เปนชวงการกาวขนสอ านาจของฮตเลอร ระหวาง ค.ศ. 1933–1943

27

ยดเยอกอใหเกดความหวนไหวตอชาวเบอรลนตะวนตก ซงหวาดเกรงวา มหาอ านาจตะวนตกจะยกเลกการขนสงทางอากาศ วนท 6 กนยายน ค.ศ. 1948 ชาวเบอรลนตะวนตกจ านวน 300,000 คน จงชมนมรวมตวกนทบรเวณซากอาคารรฐสภา (Reichstag) เรยกรองมใหรฐบาลประเทศตะวนตกทอดทงกรงเบอรลน ตลอดระยะเวลาการปดลอม 11 เดอน ถงแมวาอดตสหภาพโซเวยตจะพยายามกดดนใหมหาอ านาจตะวนตกถอนตวออกจากกรงเบอรลนดวยการท าสงครามจตวทยา คกคามการด าเนนการของมหาอ านาจตะวนตกกตาม ฝายมหาอ านาจตะวนตกสามารถบนไปมารวม 277,228 ครง และล าเลยงสมภาระตาง ๆ กวา 232,406 ตน ชาวเบอรลนตะวนตกตางยนหยดในวกฤตการณทางการเมองทเกดขนอยางอดทนและกลาหาญ รวมทงใหความรวมมออยางดกบปฏบตการขนสงทางอากาศจนท าใหอดตสหภาพโซเวยตหมดหวงทจะเอาชนะและยกเลกการปดลอมและขอเปดการเจรจาในวนท 4 พฤษภาคม ค.ศ. 1949 โดยทงสองฝายประกาศขอตกลงรวมกนทจะยตการปดลอมภายใน 80 วน และอดตสหภาพโซเวยตยตการปดลอมกรงเบอรลนและเปดเสนทางคมนาคมทางบก รถไฟ และทางน าสเบอรลนตะวนตกเมอเวลา 00.01 น. ของวนท 13 พฤษภาคม ค.ศ. 1949 การปดลอมเบอรลนซงเปนสญลกษณของการขบเคยวตอสกนในสงครามเยนระหวางประเทศอภมหาอ านาจ 2 คาย ยงเปนจดเรมตนความขดแยงของปญหาเยอรมนทเรยกวา “ปญหาเยอรมน 2 รฐ และหนงประชาชาต” (Zwei Staaten, eine Nation)61

ระบอบการปกครองและระบบเศรษฐกจทแตกตางกนระหวางเยอรมนตะวนตกและเยอรมนตะวนออกสงผลใหเกดความแตกตางอยางเหนไดชดในเวลาตอมา กลาวคอ อาคารบานเรอนในเยอรมนตะวนตกไดรบการฟนฟบรณะ และเศรษฐกจไดรบการพฒนาตาม “โครงการมารแชล” ของสหรฐอเมรกา ขณะทเยอรมนตะวนออกไมไดเปนเชนนน กอปรกบธรกจทกอยางถกเปลยนมอไปเปนของรฐ จงท าใหผคนพากนอพยพขามถนฐานเขามาในเขตเยอรมนตะวนตก และท าใหเยอรมนตะวนออกประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน ทงน มการคาดการณวาผทอพยพขามถนมจ านวนสงถง 3.5 ลานคน และกวาครงอายต ากวา 25 ป ท าใหรฐบาลเยอรมนตะวนออกตองสกดกนการเดนทางออกนอกเบอรลนตะวนออก โดยการสรางก าแพงเบอรลนในวนท 13 สงหาคม ค.ศ. 1961 ซงกอใหเกดปฏกรยาอยางรนแรงจากเยอรมนตะวนตก เชน การรวมตวของชาวเบอรลนตะวนตกจ านวน 300,000 คน เพอประทวงหนาศาลาวาการเขตเชนเนอรแบรก (Schöneberg) น าโดยนายวลล บรนท (Willy Brandt) ซงขณะนนด ารงต าแหนงนายกเทศมนตรกรงเบอรลน รวมทงการเรยกขานก าแพงเบอรลนวา “ก าแพงแหงความอปยศ” (Schandmauer) 62 เยอรมนตะวนออกไดปรบเปลยนโครงสรางและรปแบบของก าแพงเบอรลนถง 4 ครง และแตละครงจะเพมความแขงแรงและความสงของก าแพงเบอรลน เพอปองกนการหลบหนของชาวเยอรมนตะวนออก ก าแพงเบอรลนมความยาวทงสน 155 กโลเมตร และก าแพงนท าใหการขามผานแดนจากเบอรลนตะวนออกไปยงเบอรลนตะวนตกเปนเรองผดกฎหมาย ผทฝาฝน หากถกจบไดจะถกลงโทษโดยการยงทงทบรเวณก าแพง ก าแพงเบอรลนถกทลายพงลงในวนท 9 พฤศจกายน ค.ศ. 1989 ตลอดระยะเวลา 28 ป

61 พรสรรค วฒนางกร, มหศจรรยแหงเยอรมน: 60 ปแหงการเปลยนแปลง (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554), หนา 47–54. 62 แหลงทมา: https://de.wikipedia.org/wiki/Berliner_Mauer [21 กรกฎาคม 2560].

28

คาดวามผเสยชวตทก าแพงเบอรลนระหวางทพยายามจะหลบหนออกจากเบอรลนตะวนออกจ านวนประมาณ 137–206 คน

3.2.3 มตทางเศรษฐกจ 3.2.3.1 เศรษฐกจกรงเบอรลน

กรงเบอรลนเปนเมองทก าลงเตบโตทางเศรษฐกจอยางมาก เพราะมพนฐานทางเศรษฐกจจากธรกจบรการอนหลากหลาย ประกอบไปดวยอตสาหกรรมสรางสรรค บรษทดานสอ การบรการสงแวดลอม อตสาหกรรมดานวศวกรรมจราจร เทคโนโลยสารสนเทศ อตสาหกรรมยานยนต วศวกรรมชวการแพทย และเทคโนโลยชวภาพ และปจจบน กรงเบอรลนก าลงกอสรางปรบปรงเมองใหทนสมย พฒนาระบบสาธารณปโภคโดยเชอมตอระบบทเมองมอยแลวและพฒนาระบบของอดตเบอรลนตะวนออกเพอใหเปนเมองเดยวกนอยางสมบรณ

ใน ค.ศ. 2016 เศรษฐกจของเบอรลนโตเรวทสดในเยอรมน โดยคาดวา จะโตถงรอยละ 2.7 ขณะทคาเฉลยของเยอรมนทงประเทศอยทรอยละ 1.9 นอกจากน อตราการวางงานในกรงเบอรลนกลดลงอยางรวดเรวดวยเชนกน โดยลดลงเหลอรอยละ 7 ในขณะท ค.ศ. 2016 อตราวางงานในกรงเบอรลนอยทรอยละ 9 ถงแมวาอตราดงกลาวจะสงกวาคาเฉลยของเยอรมนทงประเทศ แตกนบเปนอตราทต ากวาเมองใหญของเยอรมน เชน นครฮมบวรก นครเบรเมน เมองดสเซลดอรฟ

ปจจบน กรงเบอรลนเปนหนงใน 10 เมองในยโรปทคนนยมมาลงทนดวยเหตผลดานคาครองชพทถกกวาเมองใหญอน ๆ ขณะเดยวกนมระบบสาธารณปโภค ระบบขนสงสาธารณะทด โดยผลงทนสวนใหญเปนนกธรกจวยหนมสาวจากทวโลกทสนใจธรกจ e–commerce และธรกจ Startup ทงน ใน ค.ศ. 2016 กรงเบอรลนเปนศนยกลางธรกจแบบ Startup63 ทใหญทสดในยโรป และยงคงขยายตวอยางตอเนอง ซงรวมถงจ านวนคนท างานทางดานเศรษฐกจดจทลดวย

3.2.3.2 การคมนาคม ดวยทตงของกรงเบอรลนประกอบกบระบบการคมนาคมขนสงทพฒนา

และมประสทธภาพอยางมาก กรงเบอรลนถกนบเปนศนยกลางส าคญของการคมนาคมทางอากาศและทางบกของเยอรมนและทวปยโรป โดยไดชอวาเปนเมองทมเครอขายดานระบบขนสงสาธารณะมากทสดและเปนเมองทเชอมตอระหวางยโรปตะวนตกและตะวนออกเขาดวยกน 64 ทงน เมอ

63 ธรกจ Startup คอธรกจทถกออกแบบมาใหเตบโตอยางรวดเรวมาตงแตแรก ตงแตทมงาน โครงสรางธรกจ ไปจนถงวธการใชเงน และการท าตลาด โดยไมไดเกยวของวาจะตองเปนธรกจทเปน “ธรกจเทคโนโลย” หรอไดรบการลงทน หรอ “Venture Capital” หรอมการ “Exit” ผานการควบกจการหรอการเขาตลาดหนแตอยางใด ในขณะทธรกจ “SME” (Small Medium Enterprises) หรอทสมยนมกเรยกวา “SMB” (Small Medium Businesses) นนมกจะมเปาการด าเนนการธรกจใหมรายไดเตบโตอยทประมาณปละ 30%–50% หรอหากเปนชวงเกดใหมกอาจอยทปละ 100%–200% เปนอยางมาก ธรกจ Startup นนมเปาหมายทจะเตบโตขนใหไดอยางนอยปละ 1,000% โดยหากไดนอยกวานน ถอวาธรกจ Startup นน “ยงไมโต” หรออาจถงขน “ไปไมรอด” ในฐานะ Startup กวาได ธรกจทจะสามารถเปน Startup ทประสบความส าเรจไดนน จะตองมคณสมบตสองอยางคอ 1) ท าธรกจทน าเสนอสงทเปนทตองการของตลาดทมขนาดใหญ และ 2) มความสามารถในการเขาถงตลาดทใหญนนได 64 แหลงทมา: http://www.encyclopedia.com/places/germany–scandinavia–and–central–europe/ [21 กรกฎาคม 2560].

29

ทาอากาศยาน Berlin Brandenburg (Flughafen Berlin Brandenburg) เปดใหบรการ จะเปน ทาอากาศยานทใหญทสดของยโรป คาดวาจะรองรบผโดยสารไดปละ 34 ลานคน

3.2.3.3 จ านวนนกทองเทยว กรงเบอรลนเปนจดหมายหนงของการเดนทางทไดรบความนยมมากทสด

แหงหนงของทวปยโรป เพราะอดมไปดวยประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม การแสดงตาง ๆ รวมทงความบนเทงทหลากหลาย ทงน นกทองเทยวทเดนทางมาเทยวกรงเบอรลนมจ านวนเพมมากขนทกป โดย ค.ศ. 2016 นกทองเทยวทเดนทางมากรงเบอรลนแบบพกคางมจ านวนมากถง 31,067,775 คน และนกทองเทยวทไมไดพกคางมจ านวน 12,731,460 คน65 ตารางท 2 จ านวนนกทองเทยวของกรงเบอรลน

ค.ศ. นกทองเทยวแบบไมพกคาง นกทองเทยวแบบพกคาง 2012 10,848,797 24,896,201 2013 11,324,947 26,942,082 2014 11,871,326 28,688,683 2015 12,369,293 30,250,066 2016 12,731,640 31,067,775

ทมา: ส านกงานสถตเบอรลนและบรนเดนบวรก 3.2.4 มตทางสงคม วฒนธรรมและอน ๆ

กรงเบอรลนไดชอวาเปนเมองหลวงแหงยโรปตลอดกาล เมองพหวฒนธรรม เมองทมชวตชวา มประสทธภาพ ชาวเบอรลนมความเขมแขง อดทน อดกลน เปนบานของเหลาศลปนทงหลาย บานของกลมรกรวมเพศ นกการเมอง นกธรกจ และขาราชการ เปนเมองทเตมไปดวย ความแตกตาง ความขดแยง ความตนเตน เปนเมองทโอกาสเปดกวางส าหรบคนทกชาต ทกเพศ และเปนเมองส าหรบคนรนใหม ดงจะเหนไดจากการเปนเมองมหาวทยาลยทเปนทนยมมากทสดในเยอรมน จ านวนสดสวนของอาจารยในระดบศาสตราจารยทเปนสภาพสตรมากทสด และนกเรยนในระดบมธยมศกษาทมภมหลงมาจากครอบครวตางชาตทอพยพมาเยอรมนมจ านวนมากทสด เปนตน

3.2.4.1 ความหลากหลายของชาวเบอรลน รอยละ 14 ของประชากรทพกอาศยในกรงเบอรลนเปนชาวตางชาต

โดยแบงตามทวปตนก าเนดได ดงน 1) มาจากทวปยโรป 395,467 คน โดยมาจากประเทศในสหภาพยโรป

(โปแลนด 51,084 คน อตาล 22,693 คน ฝรงเศส 16,806 คน) และมาจากยโรปอน ๆ (ตรก 99,558 คน เซอรเบย 19,137 คน รสเซย 18, 982 คน)

65 แหลงทมา: http://www.statistik–berlin–brandenburg.de/webapi/jsf/tableView/tableView.xhtml [20 พฤษภาคม 2560].

30

2) มาจากทวปเอเชย 76,814 คน 3) มาจากทวปอเมรกา 30,388 คน 4) มาจากทวปแอฟรกา 21,465 คน 5) ไมระบทมา/ไรรฐ 11,462 คน 6) มาจากทวปออสเตรเลยและโอเชยเนย 3,133 คน66

แผนภาพท 4 จ านวนชาวตางชาตในกรงเบอรลนจ าแนกตามทวปตนก าเนด 3.2.4.2 สงคมของคนรนใหม

จากการส ารวจชวงอายของชาวเบอรลนใน ค.ศ. 2014 พบวาชาวเบอรลนสวนใหญอยในชวงอายของคนรนใหมและวยท างาน โดยรอยละ 30 เปนประชากรในชวงอาย 25–45 ป รอยละ 22.4 อยระหวางอาย 45–60 ป นอกจากน กรงเบอรลนยงไดรบการจดอนดบใหเปนเมองทดงดดคนรนใหมเปนอนดบ 2 ในบรรดาเมองส าหรบคนรนใหม 25 เมองทวโลก โดยเปนรองนครโตรอนโต และเปนอนดบท 1 ของเมองในยโรป โดยมกรงปารสและกรงลอนดอนเปนล าดบถดไป67

66 Press and Information Office of the Federal State of Berlin, Berlin–A Success Story: Facts. Figures. Statistics., p.12, [Online], 2014, Available from: http://www.berlin.de/rbmskzl/_assets/ aktuelles/2014/oktober/140911_berlin_erfolgsgeschichte_2014_engl.pdf [2017, July 22]. 67 Ibid., p.41.

ยโรป เอเชย

อเมรกา

แอฟรกา ไมระบรฐ/ไรรฐ ออสเตรเลยและโอเชยเนย

ชาวตางชาตทพกอาศยในกรงเบอรลน จ าแนกตามทวปตนก าเนด

ยโรป 395,467

เอเชย 76,814

อเมรกา 30,388

แอฟรกา 21,465

ไมระบ/ไรรฐ 11,462

ออสเตรเลยและโอเชยเนย 3,133

31

แผนภาพท 5 จ านวนชาวเบอรลนจ าแนกตามชวงอาย ทมา : ส านกงานสถตเบอรลนและบรนเดนบวรก

3.2.4.3 ความส าคญทางวฒนธรรมของกรงเบอรลน

กรงเบอรลนเปนเมองแหงศลปะและวฒนธรรม ซงเปนสงหนงทดงดดผคนจากทวโลกใหเดนทางมากรงเบอรลน ศลปะและวฒนธรรมทนาสนใจของกรงเบอรลนมตงแตสถาปตยกรรม พพธภณฑ สถานททองเทยวทส าคญทางประวตศาสตร โรงละคร โรงโอเปรา กฬา งานเทศกาลประจ าปและงานแสดงศลปะหรอดานอน ๆ เมอพจารณาจากประวตศาสตรจะพบวา วฒนธรรมของกรงเบอรลนมความส าคญใน 3 ชวง กลาวคอในสมยทเปนเมองหลวงของแควนปรสเซย สาธารณรฐไวมาร ซงในขณะนนกรงเบอรลนเปนศนยกลางวฒนธรรมโลก รองจากกรงลอนดอนและนครนวยอรก และชวงเวลาภายหลง ค.ศ. 1961 ซงกรงเบอรลนกลายเปน “เมกกะ” ของเหลาศลปนกลมหวกาวหนาททกคนตองการมา

กรงเบอรลนมชอเสยงทางดานสถาบนดานวฒนธรรมทมเปนจ านวนมาก และหลายแหงมชอเสยงระดบนานาชาต เชน โรงละคร Berliner Ensemble68 วงออเคสตรา The

68 โรงละคร Berliner Ensemble กอตงเมอป ค.ศ. 1949 โดยแบรโทล เบรช (Bertolt Brecht) นกกว นกเขยนบทละครผปฏวตวงการละครชอดงชาวเยอรมน ซงเคยลภยทางการเมองไปพ านกทเดนมารก และตอมาเดนทางไปสหรฐอเมรกาในระหวางป ค.ศ. 1933–1947 ทงน ในชวงระหวางการลภยทางการเมอง เบรชไดสรางชอเสยงและผลงานทางละครมากมาย เชน Mother Courage and Her Children (Mutter Courage und ihre Kinder) The Life of Galileo (Leben des Galilei) The Good Woman of Setzuan (Der gute Mensch von Sezuan)

ต ากวา 6 ป

6-15 ป 15-18 ป

18-25 ป

25-45 ป 45-60 ป

60-65 ป

65-75 ป

75 ปขนไป

ชาวเบอรลนจ าแนกตามชวงอาย

ต ากวา 6 ป 200,333

6-15 ป 256,460

15-18 ป 81,533

18-25 ป 259,859

25-45 ป 1,098,163

45-60 ป 779,756

60-65 ป 203,085

65-75 ป 360,605

75 ปขนไป 322,372

32

Berlin Philharmonic69 (Berliner Philharmoniker) วงดนตรออเคสตรา Berlin Symphony Orchestra70 (Berliner Symphoniker) โรงโอเปรา State Opera unter den Linden71 (Staatsoper unter den Linden) นอกเหนอจากโรงละครและวงดนตรออเคสตราแลว กรงเบอรลนยงมสภาพแวดลอมศลปะทหลากหลายอน ๆ อก โดยมหอศลปหลายรอยแหง ทมชอเสยงคอ House of the World’s Cultures72 (Haus der Kulturen der Welt) ศนยกลางการแสดงผลงานศลปะรวมสมยนานาชาต นอกจากน กรงเบอรลนยงเปนศนยกลางวฒนธรรมปอปและ Youth Culture ของยโรป ซงขยายตวมากขนเรอย ๆ ดงจะเหนไดจากการทผจดงาน Popkomm ซงเปนงานชมนมอตสาหกรรมดนตรทใหญทสดในยโรป ไดประกาศใน ค.ศ. 2003 วาจะยายการจดงาน Popkomm จากนครโคโลญไปยงกรงเบอรลน หลงจากทไดจดทนครโคโลญมาเปนเวลา 15 ปแลว และตอมาใน ค.ศ. 2005 กลมยนเวอรแซลมวสคและ MTV ไดตดสนใจยายส านกงานใหญประจ ายโรปและสตดโอหลกของตนมายงกรงเบอรลนเชนกน

อนง นอกเหนอจากกจกรรมทางวฒนธรรมตาง ๆ ซงมตลอดทงปแลว กรงเบอรลนยงมเทศกาลตาง ๆ ซงแสดงออกถงความสนใจในดานวฒนธรรมของชาวเบอรลน โดยหลายเทศกาลเปนทรจกไปทวโลก เชน เทศกาลภาพยนตร Berlin International Film Festival

69 วงออเคสตรา Berlin Philharmonic (Berliner Philharmoniker) กอตงเมอ ค.ศ. 1882 เปนวงออเคสตราของเยอรมนทไดรบการจดอนดบใหเปน 1 ใน 10 วงออเคสตราทดทสดในโลก และถกโหวตใหเปนวงออเคสตราทดทสดเปนอนดบ 3 ในยโรป โดยเปนรองวง Vienna Philharmonic และวง Royal Concertgebouw Orchestra และตอมาใน ค.ศ. 2008 ถกโหวตใหเปนอนดบ 2 รองจากวง Royal Concertgebouw Orchestra วงฯ มวาทยากรทมชอเสยงคอ Herbert von Karajan ซงรบหนาทเปนวาทยากรระหวาง ค.ศ. 1955–1989 ภายใตการคมวงฯ ของ Herbert von Karajan วงฯ มชอเสยงและผลงานมากมาย และไดเดนทางไปแสดงทวโลก ปจจบน วาทยากรผคมวงคอ Sir Simon Rattle ซงเขามาปรบระบบการท างานของวงฯ ใหเปนมลนธสาธารณะ ซงมอ านาจในการตดสนใจในการด าเนนการใด ๆ เอง ใน ค.ศ. 2007 Sir Rattle และวงฯ ไดรบแตงตงจากองคการ UNESCO ใหเปน Goodwill Ambassadors 70 วงออเคสตรา Berlin Symphony Orchestra (Berliner Symphoniker) กอตงเมอ ค.ศ. 1967 วงฯ แสดงคอนเสรตปละ 60 ครงในกรงเบอรลนและเดนทางไปแสดงทวโลก 71 โรงโอเปรา State Opera unter den Linden (Staatsoper unter den Linden) กอตงใน ค.ศ. 1742 ในชอ Royal Opera House และเปลยนชอเปน State Opera ใน ค.ศ. 1918 ระหวาง ค.ศ. 1949–1990 โรงโอเปราซงตงอยในเขตเบอรลนตะวนออก จงเปน State Opera ของเยอรมนตะวนออก และตงแต ค.ศ. 2004 จงอยภายใตการด าเนนการของ Berlin Opera Foundation 72 House of the World’s Cultures หรอ Haus der Kulturen der Welt ศนยกลางการแสดงศลปะรวมสมยทส าคญของกรงเบอรลน โดยเนนการแสดงศลปวฒนธรรมทมใชของยโรป จดกจกรรมตาง ๆ มากมาย เชน นทรรศการศลปะ ภาพยนตร ละคร การแสดงนาฏศลป คอนเสรต วรรณกรรม รวมทงการประชมทางวชาการเกยวกบทศนศลปและวฒนธรรม ตวอาคารของ House of the World’s Cultures เปนของขวญทรฐบาลสหรฐอเมรกามอบใหชาวเบอรลน ออกแบบโดย Hugh Stubbins สถาปนกชาวอเมรกาใน ค.ศ. 1957 ลกษณะอาคารออกแบบใหมหลงคาโคงตลอดอาคารเพอเปนสญลกษณแหงเสรภาพ

33

(Internationale Filmfestspiele Berlin) หรอทเรยกสน ๆ วา Berlinale73 และเทศกาล Carnival of Cultures74 (Karneval der Kulturen) เปนตน ทงน งานเทศกาลประจ าปทปรากฏในปฏทนของกรงเบอรลนมจ านวน 13 เทศกาล และยงมงานเทศกาลตามเขตตาง ๆ อกมากมาย

3.2.4.4 ความสนใจในวฒนธรรมของชาวเบอรลน ชาวเบอรลนมความสนใจในวฒนธรรมมากกวาประชากรจากรฐหรอเมอง

อน ๆ รายละเอยดปรากฏตามสถตของส านกงานสถตแหงเยอรมน ดงน 1) การเขาชมพพธภณฑ ชาวเบอรลน 1 คน จะเขาชมพพธภณฑจ านวน

3.5 ครง นบวามากทสดและมากกวาอตราเฉลยทงประเทศคอ 1.2 ครง 2) การเขาชมละคร ชาวเบอรลนทก 1,000 คน จะเขาชมละครจ านวน

910 ครง เปนล าดบท 3 ของเยอรมน โดยรองจากชาวฮมบวรก (2,380 ครง) และชาวเบรเมน (920 ครง) แตสงกวาอตราเฉลยทงประเทศคอ 420 ครง

3) การเขาชมภาพยนตร ชาวเบอรลน 1 คน จะเขาชมภาพยนตรจ านวน 2.8 ครง นบวามากทสดและมากกวาอตราเฉลยทงประเทศ คอ 1.7 ครง

4) การซอหนงสอ ชาวเบอรลนและบรนเดนบวรกทก 10,000 คน จะซอหนงสอจ านวน 15.6 เลม นบวามากทสดเมอเทยบกบประชากรจากรฐอน ๆ

73 เทศกาลภาพยนตร Berlin International Film Festival (Internationale Filmfestspiele Berlin) หรอ Berlinale จดครงแรกใน ค.ศ. 1951 และจดขนทกเดอนกมภาพนธของทกปตงแต ค.ศ. 1978 ในการจดงานครงแรก ไดมการฉายภาพยนตรเรอง Rebecca ของผก ากบชอดง Alfred Hitchcock Berlinale เปนงานเทศกาลทมกจกรรมทหลากหลายนอกเหนอจากการประกวดภาพยนตรเพอชงรางวลตามประเภทของภาพยนตร เชน Competition, Berlinale Shorts, Panoramic, Forum, Generation, Perspektive Deutsches Kino, Berlinale Special, Retrospektive , Homage, Culinary Cinema, Berlinale Goes Kiez และ NATIVe ยงมการฉายภาพยนตรตาง ๆ จากทวโลกในทกแนวและทกประเภทประมาณ 400 เรองตอป และมกจกรรรมส าคญ อน ๆ อก เชน Berlinale Talents ซงเปนกจกรรมทเชญบคลากรทส าคญในสาขาภาพยนตรจากทวโลก มารวมท า workshop และอภปรายกบคนรนใหมทมพรสวรรคดานภาพยนตรทไดรบคดเลอกจากผสมครจ านวน 250 คนทวโลก กจกรรมของกองทน World Cinema Fund ซงใหการสนบสนนดานงบประมาณในการสรางภาพยนตรแกประเทศทยงออนดอยในดานนอย และกจกรรมทเรยกวา European Film Market (EFM) ซงบรษทสรางภาพยนตรจ านวน 500 บรษทจากทวโลก รวมทงบคลากรจากสาขาภาพยนตรมากกวา 9,000 คนจาก 110 ประเทศ เขารวม เพอท าความรจก แสวงหาความรวมมอระหวางกน รวมทงหาตลาดภาพยนตร ทงน ผสรางภาพยนตรของไทยจะไดรบเชญใหสงภาพยนตรเขารวมงาน Berlinale อยางสม าเสมอ และเมอ ค.ศ. 2007 ภาพยนตรไทยเรอง “เดกหอ” ก ากบโดยนายสมยศ สขมากอนนต ไดรบรางวล Crystal Bear (Gläserner Bär) และรางวล Grand Prix of the German Children’s Auxiliary (Großer Preis) 74 Carnival of Cultures (Karneval der Kulturen) เปนงานเทศกาลทแสดงถงความหลากหลายทางวฒนธรรมของกรงเบอรลนทโดดเดนทสด เทศกาลนจะจดขนทกปในชวงเดอนมถนายนเปนเวลา 4 วน งานเทศกาลครงแรกจดขนเมอ ค.ศ. 1996 วตถประสงคเพอเฉลมฉลองสนตภาพและความหลากหลายทางวฒนธรรมของกรงเบอรลน โดยเปนการเดนพาเหรดของแตละชาตทอาศยอยในกรงเบอรลน ทงน จ านวนผเขารวมพาเหรดเพมมากขนทกป โดยเรมจาก 2,200 คน ในชวงแรกจนถงประมาณ 4,000 คน ในปจจบน และผมาเทยวชมขบวนพาเหรดจากจ านวน 50,000 คน ในปแรก จนถงประมาณ 1,000,000 คน ในปจจบน

34

อนง จากสถตยงพบวาคนนยมทจะหาความบนเทงผานทางอนเทอรเนตทบานมากขน เชน ฟงเพลง ชมภาพยนตร และอานหนงสอ โดยใน ค.ศ. 2006 รอยละ 28 ของคนใชอนเทอรเนตจะดาวนโหลดเพลง และรอยละ 26 จะดาวนโหลดหนงสอหรอนตยสารทางออนไลน75 ทงน จ านวนผใชอนเทอรเนตเพมมากขนทกป โดยใน ค.ศ. 2000 รอยละ 30.2 ของชาวเยอรมนใชอนเทอรเนต และใน ค.ศ. 2016 รอยละ 88 ของชาวเยอรมนใชอนเทอรเนต76

แผนภาพท 6 จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมน ทมา: http://www.InternetLiveStats.com

จากการวเคราะหขอมลการใชอนเทอรเนตของชาวเยอรมนจะพบวาชาว

เยอรมนใชอนเทอรเนตเพมมากขนทกป และเยอรมนเปนประเทศทประชากรใชอนเทอรเนตมากเปนอนดบ 8 ของโลก โดยการใชอนเทอรเนตของชาวเยอรมนจะเปนไปไดหลายทาง เชน การเชอมตอผานเครองคอมพวเตอร โทรศพทมอถอ Smartphone โทรทศนดจทล PDA (Personal Digital Assistants)77 และเครองเลนเกมส เปนตน ทงน เยอรมนไดชอวาเปนประเทศทมระบบโทรคมนาคมส าหรบโทรศพทพนฐาน (landline) และโทรศพทเคลอนท (mobile) จานดาวเทยม เคเบล และเครอขายอนเทอรเนต DSL กระจายอยางกวางขวางทวประเทศ

75 Statistische Ämter des Bundes und der Länder, Kulturstatistiken: Kulturindikation auf einen Blick : Ein Ländervergleich, p.10–54, [Online], 2008, Available from: https://www.destatis.de/DE/ Publikationen/Thematisch/BildungForschungKultur/Kultur/Kulturindikatoren1023018089004.pdf;jsessionid=D62F57F2EA8220F248BE5AEC4D3D48B1.cae4?__blob=publicationFile [2017, July 16]. 76 แหลงทมา: http://www.internetlivestats.com/internet–users/germany/ [21 กรกฎาคม 2560]. 77 Personal Digital Assistants (PDA) หมายถงเครองชวยงานสวนบคคลแบบดจทล หรอคอมพวเตอรพกพาขนาดเลก โดยเรมพฒนามาจากเครองออแกไนเซอร แบงออกเปนสองกลมคอ ปาลม (Palm) และพอคเกตพซ (Pocket PC) นอกจากนยงม PDA Phone ซงสามารถใชโทรศพทไดดวย

0

10,000,000

20,000,000

30,000,000

40,000,000

50,000,000

60,000,000

70,000,000

80,000,000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมนค.ศ. 2006-2016

จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมน

35

3.2.4.5 ความสนใจในวฒนธรรมไทยในระดบองคกรของเยอรมน สถาบนดานวฒนธรรมทส าคญหรอผจดเทศกาลของกรงเบอรลนแสดง

ความสนใจในศลปวฒนธรรมไทยอยางสม าเสมอ เชน 1) เทศกาลภาพยนตร Berlinale ผก ากบภาพยนตรไทยจะไดรบเชญให

สงภาพยนตรเขารวมฉายหรอประกวดในเทศกาล Berlinale อยางตอเนอง และใน ค.ศ. 2007 ภาพยนตรไทยเรอง “เดกหอ” ก ากบโดยนายสมยศ สขมากอนนต ไดรบรางวล Crystal Bear (Gläserner Bär) และรางวล Grand Prix of the German Children’s Auxiliary (Großer Preis) และส าหรบ ค.ศ. 2017 ภาพยนตรสารคดเรอง “หมอนรถไฟ” ก ากบโดยนายสมพจน ชตเกสรพงษ ไดรบคดเลอกใหฉายในเทศกาลภาพยนตร Berlinale

2) House of the World’s Cultures (Haus der Kulturen der Welt) ไดจดแสดงนทรรศการภาพวาดของจาง แซตง จตรกร กวและนกปรชญาทมชอเสยงของไทยรวมกบศลปนชาตอน คอ Rox Lee และ Bagyi Aung Soe ภายใตชอ “MISFITS” ระหวางวนท 21 เมษายน–3 กรกฎาคม ค.ศ. 2017

อนง ตงแต ค.ศ. 2005 จนถงปจจบน House of the World’s Cultures ไดจดแสดงผลงานของศลปนไทยอยางสม าเสมอ โดยนอกจากจะเปนนทรรศการภาพวาดแลวยงเปนการฉายภาพยนตรไทยทงทใหความบนเทงและสารคด รวมทงการแสดงละครดวย

3) งานเทศกาลดนตรศลปนเยาวชน The Festival Young Artists Bayreuth78 (Das Festival junger Künstler Bayreuth) ไดเชญศลปนไทยเขารวมงานเทศกาลฯ เชน เชญวง Siam Sinfonietta เขารวมเทศกาลฯ และใน ค.ศ. 2017 เชญวง E–Sean Quartet จากคณะดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดลเขารวม

4) พพธภณฑชาตพนธวทยา แผนกเอเชยตะวนออก กรงเบอรลน (Ethnologisches Museum) แสดงความประสงคทจะกระชบความรวมมอดานวชาการกบหนวยงานของไทย เชน กรมศลปากร และสถาบนการศกษา เชน วทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล และสถาบนบณฑตพฒนศลป เปนตน

อนง พพธภณฑชาตพนธวทยาเปนทเกบรกษากระบอกบนทกเสยงซงท าจากขผงทบนทกการบรรเลงดนตรไทยครงแรกในยโรปใน ค.ศ. 1900 ณ กรงเบอรลน นอกจากน พพธภณฑฯ ยงเกบแผนเสยงททรงคณคาอกเปนจ านวนมาก79

5) Gardens of the World (Gärten der Welt) สวนนานาชาตแหงกรงเบอรลนไดเชญนางวรรณพร พรประภา ภมสถาปนกของไทยเขารวมจดสวนไทยส าหรบ

78 The Festival Young Artists Bayreuth (Das Festival junger Künstler Bayreuth) เปนงานเทศกาลดนตรโดยความรเรมของรชารด วากเนอร (Richard Wagner) ใน ค.ศ. 1876 หนงในคตกว นกทฤษฎดนตรและนกประพนธอปรากรทส าคญของเยอรมน ผลงานอปรากรทมชอเสยง เชน The Ring of Nibelung (Der Ring des Nibelungen) Tristan and Isolde (Tristan und Isolde) วากเนอรตองการใชงานเทศกาลฯ เปนเวทแสดงผลงานอปรากรของตน ปจจบน งานเทศกาลฯ เปนเวทส าหรบศลปนทางดนตรเยาวชนจ านวน 25,000 คนจาก 80 ประเทศทวโลก 79 สถานเอกอครราชทต ณ กรงเบอรลน, โทรเลข ท BLN 298/2560 (29 พฤษภาคม 2560).

36

นทรรศการสวนนานาชาตกรงเบอรลน (Internationale Gartenausstellung : IGA) โดย นางวรรณพรฯ เปน 1 ใน 8 ภมสถาปนกจากทวโลกทไดรบเชญ นางวรรณพรฯ ไดจดสวนไทย รวมสมยชอ Garden of the Mind โดยไดรบแรงบนดาลใจจากหมเกาะทางภาคใต เชอมโยงกบ “เขามอ” ตามคตความเชอเรองไตรภมของดนแดนสวรรณภมปรากฏเปนประตมากรรมเหนอน าทหอหมดวยกระเบองโมเสกสทองซงสอถงวฒนธรรมไทย มตและมมมองจากกระจกเงาบานใหญสะทอนภาพซ าแสดงถงความไมมทสนสด80

อนง ผศกษาไดพบกบนางเบอาเธอ รอยเบอร (Beate Reuber) ผจดการอาวโสของ Gärten der Welt เมอวนท 31 พฤษภาคม ค.ศ. 2017 นางรอยเบอรแสดง ความยนดทจะมความรวมมอกบสถานเอกอครราชทตฯ ในการจดกจกรรมทางวฒนธรรมท Gärten der Welt โดยไดรวมกนส ารวจหาชวงเวลาในการด าเนนกจกรรมพบวาเดอนมถนายนเปนเดอนทมความเหมาะสมทงในเรองสภาพอากาศและก าหนดกจกรรมตามปฏทนประจ าปของ Gärten der Welt ซงทงสองฝายตองหารอในรายละเอยดกนตอไป ทงน นางรอยเบอรไดแสดงความพรอมทจะบรรจกจกรรมของสถานเอกอครราชทตฯ ลงในปฏทนประจ าปของ Gärten der Welt อกดวย

6) หองสมดประจ ากรงเบอรลนทาบทามขอรบการสนบสนนจากสถานเอกอครราชทตฯ ในการท า “มมไทย” ภายในหองสมดฯ

7) สถานเอกอครราชทตฯ ไดรบการทาบทามจากสถานวทย JAZZ Radio ซงเปนสถานเพลงแจสทมชอเสยงของกรงเบอรลน ขอรบแผนซดเพลงพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร เพอเปดใหผชมชาวเยอรมนฟง

8) สถานเอกอครราชทตฯ ไดรบการทาบทามจากผจดงานเทศกาลภาพยนตรเอเชย (Asian Film Festival) ขอรบการสนบสนนการจดงานฯ

9) เมอวนท 31 พฤษภาคม ค.ศ. 2017 ผศกษาไดพบกบนายธโมท กรอสมน (Timothy Grossman) ผอ านวยการโรงภาพยนตรบาบโลน (Babylon) ซงเปนทรจกกนดวาเปนโรงภาพยนตรส าหรบหนงศลปะ เพอหารอถงความเปนไปไดในการจดงานเทศกาลภาพยนตรไทยทโรงภาพยนตรบาบโลน โดยนายกรอสมนแสดงความยนดทจะใหการสนบสนนการจดงานเทศกาลภาพยนตรไทย ถงแมวาโรงภาพยนตรบาบโลนจะยงไมเคยจดฉายภาพยนตรไทย แตนายกรอสมนทราบดวาภาพยนตรไทยมความโดดเดนและนาสนใจไมแพภาพยนตรชาตใดและผก ากบภาพยนตรไทย จะไดรบเชญใหเขารวมงานเทศกาลภาพยนตร Berlinale อยางสม าเสมอ

3.2.4.6 ชมชนชาวไทยในเยอรมน การยายถนขามชาตของคนไทยเรมตงแตปลายทศวรรษ 1960 ซง

หญงไทยนาจะเปนผบกเบกการยายถนขามชาตมายงยโรป โดยประเทศทเปนประเทศปลายทางรบเขาทส าคญ คอ เยอรมน ทงน การเดนทางขามชาตของหญงไทยเรมจรงจงมากขนตงแตกลางทศวรรษ 1970 และด าเนนอยางตอเนองมาจนถงปจจบน81 และจากการประเมนพบวา ชมชนไทยทใหญทสดในยโรปคอชมชนไทยในเยอรมน โดยมชาวไทยเขามาตงรกรากในเยอรมนเปนจ านวนมากกวา 100,000 คน เปนอนดบสองของประเทศทมคนไทยอยมากทสดในโลกรองจากสหรฐอเมรกา ซงใน 80 แหลงทมา: http://www.elledecorationthailand.com/Life/garden–of–the–mind/ [3 สงหาคม 2560]. 81 พทยา เรอนแกว, หญงไทยและชมชนไทยวนนในเยอรมน, หนา 7.

37

จ านวนนเปนจ านวนทรวมคนไทยทพ านกอยในเยอรมนอยางผดกฎหมายดวย ทงน สถตจ านวนคนไทยของส านกงานสถตแหงเยอรมนระหวาง ค.ศ. 2013–2015 อยทประมาณ 58,000 คน โดยอยทรฐนอรดไรน–เวสฟาเลนมากทสด รองลงมาคอรฐบาเยรน และเบอรลน แตเมอพจารณาสดสวนคนไทยกบประชากรทงหมดของแตละรฐ จะพบวากรงเบอรลนมประชากรไทยอยมากทสด82

เมอมชมชนไทยเกดขน ยอมตองมการรวมกลมกนเพอจดงานเทศกาลตามประเพณของไทย และเมอมงานเทศกาลตามประเพณไทย สงทจะขาดเสยมไดคอการแสดงนาฏศลป หรอการเผยแพรวฒนธรรมไทยดานตาง ๆ ซงมจดประสงคเพอการเผยแพรศลปะและวฒนธรรมไทยใหคนเยอรมนและลกหลานไทยทเกดในเยอรมนไดรบรถงประเพณอนเกาแกของไทย83 ดวยเหตน จงเกดการรวมกลมเปนสมาคมและชมรมศลปวฒนธรรมไทยตามเมองตาง ๆ ทวเยอรมน เพอสอนและเผยแพรวฒนธรรมไทยตลอดจนรวมกนแสดงตามงานตาง ๆ ตามเทศกาลของไทย งานทหนวยราชการไทยในเยอรมนขอความรวมมอ รวมทงตามเมองทตนอาศยอย ทงน บางกลมไดด าเนนการจดทะเบยนเปนสมาคมหรอชมรมตามกฎหมายของเยอรมน บางกลมอยภายใตกรรมการวดไทยในเยอรมน และบางกลมมไดด าเนนการจดทะเบยนแตอยางใด ทงน จากการส ารวจจ านวนองคกร มลนธ สมาคม ชมรมและกลมคนไทยทรวมตวกนในเยอรมนพบวา มทงหมด 103 องคกร โดยแบงเปนวด จ านวน 56 แหง และองคกรตาง ๆ จ านวน 47 แหง และภายใตองคกรตาง ๆ นน เปนองคกรหรอกลมทรวมตวกน โดยมจดประสงคเพอด าเนนการดานวฒนธรรม สนทนาการและกฬาจ านวน 20 องคกร84

3.2.4.7 สมาคมนกเรยนไทยในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนในพระบรมราชปถมภ หรอ ส.น.ท.ย. (Thai Studenten–Verein in Deutschland unter der Schirmherrschaft S.M. des Königs e.V.–TSVD)

ไดจดทะเบยนเปนสมาคมในวนท 9 มกราคม ค.ศ. 1958 โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมมตรภาพระหวางนกเรยนไทยในเยอรมน ความสมพนธระหวางนกเรยนไทยและนกเรยนชาตตาง ๆ โดยเฉพาะนกเรยนชาวเยอรมน รวมทงความมนมนในอนทจะสงเสรมความเขาใจอนดของชาวตางชาตตอไทยผานการเผยแพรวฒนธรรม กจกรรมดานกฬา ตลอดจนสงเสรมใหนกเรยนไทยในเยอรมนไดเรยนรวฒนธรรมและประวตศาสตรเยอรมน เพอสรางสงคมแหงมตรภาพและการแลกเปลยนการเรยนรในหมนกเรยนไทยในเยอรมน85 ทผานมา สถานเอกอครราชทตฯ และส.น.ท.ย. ประสานงานกนอยางใกลชดและสนบสนนกจกรรมของกนและกนมาโดยตลอด

82 ทมา: ส านกงานสถตแหงชาตสหพนธสาธารณรฐเยอรมน 83 พทยา เรอนแกว, หญงไทยและชมชนไทยวนนในเยอรมน, หนา 158. 84 ท าเนยบองคกรสวสดการสงคมไทยในตางประเทศพนทสหพนธสาธารณรฐเยอรมน กรมพฒนาสงคมและสวสดการ 85 แหลงทมา: http://tsvd.org [6 สงหาคม 2560].

38

3.2.4.8 สมาคมเยอรมน–ไทย (Deutsch–Thaiändische Gesellschaft e.V. : DTG)

กอตงในวนท 2 พฤษภาคม ค.ศ. 1962 ในโอกาสครบรอบ 100 ปแหงการท าสนธสญญาออยเลนบวรกระหวางสยามและเยอรมน มวตถประสงคเพอสงเสรมความสมพนธระหวางไทยกบเยอรมน สมาคมฯ ไดด าเนนกจกรรมตาง ๆ มากมาย เชน จดนทรรศการแสดงศลปะ จดการแสดงดนตรไทย จดการสมมนาทางวชาการ อานวรรณกรรมไทย ใหทนการศกษาแกนกศกษาไทยทเรยนภาษาเยอรมนใหเดนทางมาเยอรมน เพอท าความรจกและเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางประเทศทงสองในระดบประชาชน–ประชาชน สนบสนนการเขยนงานวชาการเกยวกบไทย รวมทงสนบสนนโครงการเพอพฒนาสงคมและวฒนธรรมไทย นอกจากน สมาคมฯ ยงออกวารสารชอ “Thailand–Rundschau” ฉบบรายสเดอน โดยมเนอหาเกยวกบประวตศาสตรไทย การเมอง เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมไทย86

สมาคมฯ มสมาชกกวา 500 คน ทงชาวไทยและชาวเยอรมนทมความรก ความผกพนกบไทยในทางใดทางหนง ซงสวนใหญจะเปนผทเคยพ านกอาศยอยในไทย ตลอดจนชาวเยอรมนทมความสนใจในไทย

3.2.4.9 การเรยนการสอนวชาไทยศกษาในมหาวทยาลยเยอรมน ปจจบน มการเรยนการสอนภาษาไทยหรอเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา

ในมหาวทยาลยในเยอรมน ดงน 1) มหาวทยาลยฮมโบลท (Humboldt Universität) กรงเบอรลน ได

จดตงสถาบนเอเชยและแอฟรกาศกษา และจดใหมการสอนภาษาไทย 2) มหาวทยาลยฮมบวรก (Humburg Universität) นครฮมบวรก เปด

ภาควชาภาษาและวฒนธรรมแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปดสอนทงระดบปรญญาตรและปรญญาโท 3) มหาวทยาลยบอนน (Bonn Universität) เมองบอนน เปดภาควชา

เอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา และสถาบนเอเชยและเอเชยตะวนออกศกษา เปดสอนระดบปรญญาตร ซงครอบคลมการศกษาดานวฒนธรรมและระบบสงคมของประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตและตมอรตะวนออกดวย

4) มหาวทยาลยแฟรงกเฟรต (Frankfurt Universität) นครแฟรงกเฟรต เปดภาควชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา เนนการศกษาอนโดนเซย มาเลเซยและพนททางภาคใตของไทย และมการสอนภาษาไทย

5) มหาวทยาลยพาสเซา (Passau Universität) เมองพาสเซา เปดภาควชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตและสอนภาษาไทย เวยดนามและอนโดนเซย

6) มหาวทยาลยโคโลญ (Köln Universität) นครโคโลญ เปดภาควชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยใต สอนภาษาไทย วฒนธรรมศกษาและสงคมวทยา

86 แหลงทมา: https://www.dtg.eu/–Ue–ber–50–Jahre.DTG.htm [23 กรกฎาคม พ.ศ. 2560].

39

3.3 การวเคราะหขอมล 3.3.1 ภาพรวมเยอรมน

เมอพจารณาความส าคญของเยอรมนในมตทางการเมอง เศรษฐกจและดานอน ๆ จะพบวาเยอรมนเปนประเทศยทธศาสตรทมความส าคญตอไทยในทก ๆ ดาน กอปรกบเมอพจารณาทาททางการเมองในระดบรฐของเยอรมนตอประเดนตาง ๆ ไมวาจะเปนประเดนผอพยพ ความพยายามในการแกไขปญหาระหวางประเทศอยางสนตวธ และการใหความชวยเหลอดานมนษยธรรม ตลอดจนนโยบายใหความส าคญตอภมภาคเอเชย ลวนแตเปนสงสะทอนใหเหนถงความมงมนของเยอรมนทจะสงเสรมสนตภาพของโลก รวมทงแสดงใหเหนถงความเคารพในสทธขนพนฐานและความเทาเทยมกนของมนษย ดงทระบไวในอารมภบท87 และมาตรา 1 และ 3 ของกฎหมายพนฐานของเยอรมน88 ซงมผลตอความคดและทศนคตของประชาชนชาวเยอรมน โดยไดหลอหลอมใหชาวเยอรมนในปจจบนมทศนะอยางสดขวนอยมากและคงเปนเพยงเลกนอยของสงคม โดยชาว

87 ในอารมภบทของกฎหมายพนฐานไดระบอยางชดเจนวากฎหมายพนฐานเปนไปเพอประชาชนชาวเยอรมนทงมวล: “ดวยความรบผดชอบตอพระผเปนเจาและมนษยชาต ดวยความปรารถนาในอนทจะปกปกรกษาสนตภาพของโลกในฐานะสมาชกทเทาเทยมกนแหงยโรปทเปนหนงเดยว ปวงชนชาวเยอรมนจงขอประกาศ “กฎหมายพนฐาน” ฉบบน ประชาชนแหงรฐบาเดน–วรธเทมแบรก บาเยรน เบอรลน บรนเดนบวรก เบรเมน ฮมบวรก เฮสเซน เมคเลนบวรก–ฟอรพอมเมน นเดอรซคเซน นอรธไรน–เวสฟาเลน ไรนลนด–เฟลาส ซารลนด ซคเซน ซคเซน–อนฮลท ชเลซวค–โฮลชไตน และธอรงเกน ประสบความส าเรจในการรวมเอกภาพและเสรภาพของเยอรมนดวยการตดสนใจของตนเอง ดงนน กฎหมายพนฐานฉบบนจงเปนไปเพอประชาชนชาวเยอรมนทงมวล” ผศกษาถอดความจากกฎหมายพนฐาน “Im Bewußtsein seiner Verantwortung vor Gott und den Menschen, von dem Willen beseelt, als gleichberechtigtes Glied in einem vereinten Europa dem Frieden der Welt zu dienen, hat sich das Deutsche Volk kraft seiner verfassungsgebenden Gewalt dieses Grundgesetz gegeben. Die Deutschen in den Ländern Baden–Württemberg, Bayern, Berlin, Brandenburg, Bremen, Hamburg, Hessen, Mecklenburg–Vorpommern, Niedersachsen, Nordrhein–Westfalen, Rheinland–Pfalz, Saarland, Sachsen, Sachsen–Anhalt, Schleswig–Holstein und Thüringen haben in freier Selbstbestimmung die Einheit und Freiheit Deutschlands vollendet. Damit gilt dieses Grundgesetz für das gesamte Deutsche Volk.” 88 มาตรา 1 วรรค 1 ศกดศรความเปนมนษยจะถกละเมดมได วรรค 2 ชาวเยอรมนพงยอมรบวา สทธมนษยชนอนละเมดและโอนมไดนนเปนพนฐานของสงคม ของสนตภาพ และความยตธรรมของโลก มาตรา 3 วรรค 1 บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย วรรค 3 การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลดวยเหตแตกตางในเรองเพศ ถนก าเนด เชอชาต ภาษา บานเกดเมองนอน ความเชอ ความคดเหนทางศาสนาหรอทางการเมอง และความพการ จะกระท ามได ผศกษาถอดความจากกฎหมายพนฐาน โดยเลอกแปลเฉพาะในสวนทเกยวของ : Art 1 (1) Die Würde des Menschen ist unantastbar. Sie zu achten und zu schützen ist Verpflichtung aller staatlichen Gewalt. (2) Das Deutsche Volk bekennt sich darum zu unverletzlichen und unveräußerlichen Menschenrechten als Grundlage jeder menschlichen Gemeinschaft, des Friedens und der Gerechtigkeit in der Welt. Art 3 (1) Alle Menschen sind vor dem Gesetz gleich. (3) Niemand darf wegen seines Geschlechtes, seiner Abstammung, seiner Rasse, seiner Sprache, seiner Heimat und Herkunft, seines Glaubens, seiner religiösen oder politischen Anschauungen benachteiligt oder bevorzugt werden. Niemand darf wegen seiner Behinderung benachteiligt werden.

40

เยอรมนสวนใหญเปนผทมองโลกไปขางนอกมากขนทกทและในมมมองทกวางมากขนกวาเดม89 ตลอดจนสนใจทจะเรยนรและยอมรบวฒนธรรมทแตกตางไปจากตน จ านวนนกทองเทยวชาวเยอรมนทเดนทางไปไทยทเพมมากขนทสดในรอบป จงเปนสงทแสดงใหเหนวาชาวเยอรมนมความสนใจไทย อนจะเปนปจจยพนฐานทส าคญตอไทยในการด าเนนนโยบายทางการทตและกจกรรมตาง ๆ กบเยอรมนเพอประโยชนในการสงเสรมและกระชบความสมพนธกบเยอรมนตอไป

3.3.2 ภาพรวมของกรงเบอรลน กรงเบอรลนในวนนคอเมองหลวงของเยอรมนทเปนหนงเดยวและเปนประเทศทม

ความส าคญตออ านาจทางการเมองและเศรษฐกจของยโรปและของโลก กรงเบอรลนจงเปรยบเสมอนเมองหลวงของยโรปทก าลงเจรญเตบโตตอไปอยางรดหนา ไมวาจะเปนดานการเมอง เศรษฐกจ การคา การลงทนและอน ๆ นอกจากน การวางยทธศาสตรเพอการพฒนากรงเบอรลนส าหรบ ค.ศ. 2030 ถอเปนการประกาศนโยบายและก าหนดเปาหมายทชดเจนในการพฒนากรงเบอรลน ไมวาจะเปนการประกาศใหกรงเบอรลนเปนศนยกลางเศรษฐกจระหวางประเทศ เมองอจฉรยะของยโรป แหลงเทคโนโลยและนวตกรรม เมองทรกษาสภาพแวดลอมและทส าคญคงความเปนเมอง พหวฒนธรรม สงเหลานจะท าใหกรงเบอรลนคงความส าคญและความเปนเมองหลวงของยโรป รวมทงเปนเมองแหงอนาคตทจะดงดดใหผคนเดนทางมากรงเบอรลน ซงจะเปนการสรางโอกาสส าหรบไทยในการเขาถงกลมเปาหมายการทตวฒนธรรมของไทยไดโดยงายยงขน

อนง การทกรงเบอรลนเปนทตงของกระทรวง หนวยราชการ สถานเอกอครราชทต องคการระหวางประเทศ หนวยงานส าคญอน ๆ รวมทงส านกงานใหญของภาคเอกชนของเยอรมนตาง ๆ ยอมเปนโอกาสอนดส าหรบไทยในการเขาถงผน า กลม หรอองคกรทเปนผน าทางความคดในสงคมเยอรมน ซงเปนผก าหนดนโยบายของประเทศ รวมทงมอทธพลทางความคดตอชาวเยอรมนโดยรวมในทางใดทางหนงอกดวย

3.3.3 มตทางประวตศาสตรและทางสงคมของกรงเบอรลน เหตการณทางประวตศาสตรทชาวเบอรลนตองเผชญ ไมวาจะเปนยครงเรองหรอ

ยคทเบอรลนตกต า การเปนเมองทถกแบงแยก ก าแพงเบอรลนและการพงทลายของก าแพงเบอรลนในอก 28 ปตอมา ท าใหเบอรลนเปนเมองทมความพเศษเมองเดยวในโลกทดงดดใหคนอยากเดนทางมาท าความรจกและทองเทยว อกทงยงท าใหชาวเบอรลนสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงทส าคญ รบสภาพการเปลยนแปลงไดหลายรปแบบ รวมทงมความอดทน อดกลนตอความแตกตาง ไมวาจะเปนในเรองของวฒนธรรมหรอเชอชาต เพราะชาวเบอรลนมความคนชนกบชาวตางชาต ไมวาจะดวยเหตผลทางประวตศาสตรของกรงเบอรลนทดงดดนกทองเทยวตางชาต หรอการตองตอนรบแรงงานตางชาตทมาท างานแรงงานเพอชวยขบเคลอนเศรษฐกจของเบอรลนกตาม และโดยทความเคารพในสทธขนพนฐานและความเทาเทยมกนของมนษยเปนสงทถกปลกฝงในสงคม กอปรกบความยากล าบากจากเหตการณในอดต ท าใหชาวเบอรลนเปนทรจกในเรองของการเหนอกเหนใจ เกอกลเพอนมนษยทตกทกขไดยาก สงเหลานลวนเปนจดก าเนดมมมอง แงคดใหม ๆ กอใหเกดสงคมทเปดกวาง เปดโอกาสใหคนทกเพศ ทกวย ไมเลอกเชอชาตและวรรณะ และท าใหพหวฒนธรรมกลายเปน

89 พรสรรค วฒนางกร, 150 ปความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน, หนา 129.

41

สญลกษณส าคญของกรงเบอรลน และเมอมการประกาศยทธศาสตรเพอการพฒนากรงเบอรลนส าหรบ ค.ศ. 2030 โดยมงหวงทจะรกษาใหกรงเบอรลนเปนเมองทเปดกวางตอสงคมอนประกอบดวยประชากรและวฒนธรรมทหลากหลายตอไป ยงเปนภาพสะทอนแนวคดและภาพสงคมทเปดกวางของกรงเบอรลนไดอยางชดเจน ทงน ยทธศาสตรดงกลาวนอกจากจะท าใหกรงเบอรลนกลายเปนศนยกลางแหงศลปะ วฒนธรรม และการทองเทยวไดโดยงายแลว ขณะเดยวกน ยงเปนสงบงชวา ชาวเบอรลนมจตใจทเปดกวางและพรอมรบวฒนธรรมทแตกตาง

3.3.4 มตทางวฒนธรรม กจกรรมทางวฒนธรรมทน าเสนอในกรงเบอรลนนบเปนความโดดเดนประการหนง

ของกรงเบอรลน เนองจากเปนการน าเสนอกจกรรมทางวฒนธรรมในทกสาขาตลอดทงปในทกมมของกรงเบอรลน เชน ภาพวาด ภาพยนตร วรรณกรรม การออกแบบเสอผา พพธภณฑ ละคร ดนตร ศลปะรวมสมยอน ๆ และเทศกาลประจ าปตาง ๆ รวมทงการเปนสงคมทมคนรนใหมเปนประชากรสวนใหญ ท าใหกรงเบอรลนไมเพยงแตจะมความโดดเดนและสะทอนใหเหนถงการใหคณคาความส าคญและความสนใจในวฒนธรรมของชาวเบอรลน หากแตยงแสดงใหเหนวากรงเบอรลนเปนเมองวฒนธรรมของคนรนใหมทยงมความกระฉบกระเฉง กระตอรอรน ไมอยนง มพลงในการสรางสรรคสงใหม ๆ ตลอดเวลา พรอมท าความรจกและเรยนรโลกใบใหมทตางจากโลกของตนผานวฒนธรรม กอปรกบคนรนใหมนยงมสถานภาพทางเศรษฐกจทมนคง จงสามารถชนชมวฒนธรรมทชนชอบหรอใชเวลาในการด าเนนกจกรรมทางวฒนธรรมตาง ๆ ไดโดยไมมขอจ ากด จงถอไดวา กรงเบอรลนมศกยภาพทจะเปนตนก าเนดของพนทส าหรบการเพาะบมการทตวฒนธรรมของไทย

อนง กรงเบอรลนไดรบการยกยองจากองคการยเนสโก (UNESCO) ใหเปนเมองแหงการดไซน (City of Design) แหงแรกของเยอรมน โดยพจารณาจากความหลากหลายทางวฒนธรรม วถชวตและประเพณตาง ๆ ท าใหกรงเบอรลนเปนเมองทมสวนชวยสงเสรมจนตนาการและความคดเชงสรางสรรคใหกบประชากรทพกอาศยอย ในเมอง และกลายเปนหนงในกรณศกษาทเปนรปธรรมทชดเจนในเรองการบรหารจดการเมองอยางสรางสรรค90

3.3.5 มตทางเศรษฐกจ ดวยความพรอมทางดานเศรษฐกจของกรงเบอรลน ท าใหกรงเบอรลนมระบบ

การขนสงสาธารณะทด ระบบสาธารณปโภคทสมบรณแบบ ท าใหกรงเบอรลนเปนเมองทเขาถงไดงายและเดนทางไปสจดหมายปลายทางอน ๆ ไดงายเชนกน กอปรกบความพรอมทางดานสถานทส าหรบการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมทมมากมาย กระจายอยทวกรงเบอรลน จะเปนปจจยส าคญในการเปดพนทใหกระแสวฒนธรรมอนซงรวมถงวฒนธรรมไทยใหเตบโตตอไปได อยางไรกตาม ดวยความเจรญกาวหนาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ซงเตบโตไปพรอมกบความกาวหนาทางเศรษฐกจจะชวยในการเปด “พนททางเลอก” ในรปแบบไซเบอรทเปนอสระจากขอจ ากดทางภมศาสตร ชวยใหการสอสารเปนไปอยางตอเนอง ฉบพลน ทรงประสทธภาพและใหผลอยางคาดไมถงได ดงเชนการลมการประชมองคการการคาโลกทเมองซแอตเทลเมอ ค.ศ. 1999 หรอทรจกในชอ “Battle of

90 แหลงทมา: http://www.tcdc.or.th/creativethailand/article/CreativeCity/19566 [1 พฤษภาคม 2560].

42

Seattle” ดวยการวางแผนของเหลา NGO ตาง ๆ โดยผานอนเทอรเนต91 ดงนน ไทยสามารถใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการด าเนนกจกรรมทางวฒนธรรมไดเชนกน

3.3.6 ผมบทบาททไมใชรฐ (Non–state actors) กลมชมชนชาวไทยในเยอรมน สมาคมเยอรมน–ไทย และบคคลากรของ

มหาวทยาลยทเปดการเรยนการสอนเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษาเปนองคประกอบส าคญทจะสนบสนนการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมของไทยใหประสบความส าเรจไดในฐานะผมบทบาททไมใชรฐ ทผานมา มความรวมมอและการท างานรวมกนระหวางกลมเหลานกบสถานเอกอครราชทตฯ ในหลายลกษณะ เชน การใหการสนบสนนแกกลมในการด าเนนกจกรรม โดยเฉพาะอยางยงดานงบประมาณ การรวมกนจดกจกรรมการทตวฒนธรรม เปนตน ซงผศกษาเหนวา ควรมความรวมมอกนตอไป และหาแนวทางการพฒนาการท างานของทกกลมอยางยงยนเพอประโยชนในการสรางภาพลกษณประเทศไทยตอไป

91 Joseph S.Nye, Jr, The Future of Power, p.92.

บทท 4

บทสรปและขอเสนอแนะ 4.1 สรปผลการศกษา

แนวคดเรองอ านาจนมเปนสงทแพรหลายและถกน ามาใชเปนพนฐานส าคญในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศในยคปจจบน ในขณะทอ านาจแขง (Hard Power) คอการใชอ านาจทางทหารหรออ านาจทางเศรษฐกจบบบงคบใหประเทศอนตองยอมท าตามในสงทเจาของอ านาจแขงตองการ แตอ านาจนมคอการใชเครองมออน ๆ ในการโนมนาวใหประเทศอนยนยอมพรอมใจตามทเจาของอ านาจนมตองการ และโดยทวฒนธรรมคอแหลงทมาส าคญของอ านาจนม การทตวฒนธรรมซงใชกจกรรมดานวฒนธรรมด าเนนการ จงถกน ามาใชเปนเครองมอในการสรางความรสกทด สงเสรมความสมพนธระดบประชาชน อนเปนรากฐานส าคญของความสมพนธระหวางประเทศตอไป

ไทยไดใชการทตวฒนธรรมเปนยทธศาสตรส าคญในการเพมประสทธภาพในการด าเนนความสมพนธทางการทตและนโยบายตางประเทศมานานแลวจวบจนรฐบาลชดปจจบน ซงมพลเอก ประยทธ จนทรโอชา เปนนายกรฐมนตร ไดแถลงตอสภานตบญญตแหงชาตเมอวนท 12 กนยายน พ.ศ. 2557 วารฐบาลจะเสรมสรางความสมพนธอนดกบนานาประเทศบนหลกการทวานโยบายตางประเทศเปนสวนประกอบส าคญของนโยบายองครวมทงหมดในการบรหารราชการแผนดน จะน ากลไกทางการทตแบบบรณาการมาใชใหเกดประโยชนสงสดแกประชาชนทงทางตรงและทางออม เชน การแลกเปลยนทางวฒนธรรม (ขอ 2.4) และจะอนรกษ ฟนฟ และเผยแพรมรดกทางวฒนธรรม รวมทงความหลากหลายของศลปวฒนธรรมไทย เพอการเรยนรสรางความภาคภมใจในประวตศาสตรและความเปนไทย น าไปสการสรางความสมพนธอนดในระดบประชาชน ระดบชาต ระดบภมภาค และระดบนานาชาต (ขอ 4.8)92 นอกจากน กระทรวงการตางประเทศซงเปนหนวยงานหลกในการด าเนนความสมพนธทางการทตกบนานาประเทศ ก ากบดแลนโยบายการตางประเทศในภาพรวม ไดก าหนดในแผนยทธศาสตร 4 ป กระทรวงการตางประเทศ (พ.ศ. 2558–2561) ทจะเปนองคกรในการขบเคลอนนโยบายการตางประเทศเพอผลประโยชนของชาต โดยพนธกจ 1 ใน 10 ขอคอการเสรมสรางความเชอมนและภาพลกษณทดของไทยในตางประเทศและเวทระหวางประเทศ และไดก าหนดใหการทตวฒนธรรมเปนหนงในกลยทธในการเสรมสรางภาพลกษณ ความเชอมนและทศนคตทดตอไทย93 ซงผศกษาเหนวาดวยสถานการณทางการเมองของไทยในปจจบน การมปฏสมพนธทางการเมองและทางเศรษฐกจในระดบสงอยางเปนทางการระหวางไทยกบเยอรมนอาจจะกระท าไดไมเตมทหรอกระท าไมไดเลย การใชการทตวฒนธรรมจงเปนสงทส าคญและจ าเปนอยางยงส าหรบไทย ดวยเหตผลดงน 92 ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาต วนท 12 กนยายน พ.ศ. 2557 93 แผนยทธศาสตร 4 ป กระทรวงการตางประเทศ พ.ศ. 2558–2561

44

1) การใชวฒนธรรมเปนสอกลางเปนสงทกระท าไดงาย เนองจากวฒนธรรมเปนสงทสอดแทรกอยในชวตประจ าวนในทกบรบท สามารถซมซบไดโดยไมรตว และเขาถงประชาชนในทกระดบไดอยางแนบเนยนมากกวาการด าเนนการอน ๆ และดวยลกษณะการด าเนนการอยางตอเนอง เปนเวลานาน โดยคอย ๆ เปลยนความคดและทศนคตของประชาชนอยางไมรตว จะสามารถสรางกระแสความนยมตอไทย ซงจะน าไปสผลประโยชนในดานอน ๆ ตอไป ทงน มผเปรยบการใชอ านาจนมในลกษณะนวาเปรยบเสมอนหนงการสงไสศกเขาไปในประเทศเปาหมายและแทรกซมจากภายใน

ตวอยางของประเทศทประสบความส าเรจในการสรางกระแสความนยมในประเทศตนและน าไปสการสรางมลคาทางเศรษฐกจแกประเทศทเหนไดชด คอ กรณกระแสนยมเกาหลของสาธารณรฐเกาหลทสงออกวฒนธรรมผานภาพยนตรเกาหล เชน แดจงกม หรอการสงออกนกรอง Rain และวงอน ๆ ตามมาอกมากมาย เปนผลใหเกดกระแสนยมเกาหลอยางกวางขวางดงเชนทเกดขนในไทยและประเทศอน ๆ

2) วฒนธรรมมความเชอมโยง ปรากฏอยในทกมต ทงดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม อกทงแนวโนมทกจกรรมทางวฒนธรรมจะถกตงขอสงวนหรอถกตอตานจากประเทศเปาหมายเปนไปไดนอย ดงนน ไทยจงสามารถสอดแทรกความเขาใจเกยวกบสถานการณของไทยและนโยบายรฐบาลเพอเสรมสรางความเขาใจทถกตอง ความรสกทดและการยอมรบในเวทระหวางประเทศผานกจกรรมทางวฒนธรรมไดอยางแนบเนยนมากกวาการชแจงในเวทสาธารณะตาง ๆ ซงมความสมเสยงทจะกอใหเกดกระแสตอตานหรอถกโจมตโดยงาย โดยเฉพาะอยางยงเมอกลมเปาหมาย คอ กลมผน าทางความคด นกวชาการ กลมองคกรเอกชน รวมทงสอมวลชนทจะมอทธพลในการโนมนาวชกจงสาธารณชนในประเทศเปาหมาย

อนง กรณความสมพนธระหวางสหราชอาณาจกรและอหรานใน ค.ศ. 2005 เปนขอพสจนทดในศกยภาพของวฒนธรรมทพสจนวาในภาวะวกฤตแหงความสมพนธทางการทตระหวางสองประเทศ วฒนธรรมเปนสงเดยวทไมถกตงขอสงวนหรอถกตอตานแตอยางใด อกทงการมปฏสมพนธทางวฒนธรรมระหวางกนเปนการเปดประตการเจรจาระหวางทงสองประเทศ ทงสองฝายใชการจดนทรรศการศลปะ “Forgotten Empire: The World of Ancient Persia” เปนโอกาสในการหารอระหวางรองประธานาธบดอหรานและรฐมนตรตางประเทศ สหราชอาณาจกร94

3) ปจจบน สงคมทวโลกหนมาใหความสนใจวฒนธรรมตะวนออก รวมถงวฒนธรรมไทย ซงมความโดดเดน มความเปนเอกลกษณเฉพาะตว เปนทรจกของนานาชาต มความหลากหลาย มงคง สามารถน ามาปรบใชในการสอสารถงกลมเปาหมายไดหลายกลม ท าใหการใชวฒนธรรมเปนสอกลางกระท าไดงายขน ตวอยางของอ านาจนมของไทยทรฐบาลไดน ามาปรบใชเปนเครองมอในการสงเสรมความสมพนธกบประเทศตาง ๆ และประสบความส าเรจคออาหารไทย95

ผศกษาเหนวาถงแมวาวธการด าเนนการการทตวฒนธรรมจะไมมสตรตายตว แตการทไทยจะใชการทตวฒนธรรมและอ านาจนมเปนเครองมอเพอประโยชนในการสงเสรมความสมพนธ 94 Kirsten Bound et al., Culture is a central component of international relations. It’s time to unlock its full potential, p.54–55, [Online], 2007, Available from: https://www.demos.co.uk/files/ Cultural_diplomacy_–_web.pdf [2017, May 1]. 95 Joseph S.Nye, Jr, The Future of Power, p.89.

45

ระหวางไทยกบเยอรมนใหสมฤทธผล ไทยควรก าหนดยทธศาสตรการด าเนนการการทตวฒนธรรมอยางเปนระบบ มเอกภาพและชดเจน และเปนสงจ าเปนอยางยงทไทยจะตองศกษา ประมวล วเคราะหขอมลตาง ๆ ทเกยวของ เชน ความส าคญของเยอรมนตอไทยในภาพรวม เพอก าหนดระดบความส าคญทางยทธศาสตรของเยอรมนตอไทย คณลกษณะทางกายภาพของกรงเบอรลนซงเปนสถานททไทยจะใชด าเนนการทตวฒนธรรมวามความเหมาะสมอยางไร หรอไม คณลกษณะของชาวเบอรลน ความสนใจทางวฒนธรรมของชาวเบอรลน เพอน ามาประเมนวาไทยควรด าเนนการลกษณะใดจงจะเหมาะสมและกอใหเกดประโยชนสงสด เปนตน

รายงานการศกษาฉบบน ผศกษาสามารถประมวลและวเคราะหขอมลตาง ๆ สรปไดดงน 4.1.1 ไทยมคณลกษณะเดนทางวฒนธรรมทสามารถน ามาใชส าหรบการด าเนนการ

การทตวฒนธรรมไดอยางเปนด ไทยมประวตศาสตรทเกาแก นาภาคภมใจ และวฒนธรรมไทยม ความงดงาม เปนเอกลกษณ ไดรบการยอมรบวา อยในระดบโลก อกทงบคลากรในแตละสาขาของวฒนธรรมไทยมความสามารถ ความเชยวชาญ และมความเปนมออาชพ สงเหลานเปนแหลงทมาของอ านาจนมของไทยไดเปนอยางด

4.1.2 เยอรมนมความส าคญทงตอโลกและตอไทยในทก ๆ ดาน ทงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม เปนประเทศคคาส าคญทสดของไทยในสหภาพยโรป และยงเปนตนแบบส าหรบไทยในการเรยนรในสาขาทเยอรมนมความเชยวชาญ เชน การพฒนาระบบการขนสงสาธารณะ ระบบสาธารณปโภค เทคโนโลยสารสนเทศ และนวตกรรมตาง ๆ นอกจากน การทเยอรมนมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางตอเนองซงจะสงผลใหความสามารถในการเดนทางทองเทยวและจบจายใชสอยมเพมมากขนดวย กอปรกบชาวเยอรมนมความสนใจในไทยอยแลว ดงจะเหนไดจากจ านวนนกทองเทยวทเพมขนทกป ดงนน ไทยจงควรเรงด าเนนการการทตวฒนธรรมในเยอรมน เพอเสรมสรางความรสกทดและความรความเขาใจทถกตองเกยวกบไทย รวมทงสรางกระแสนยมไทย เพอการขยายความสมพนธและความรวมมอระหวางกนตอไป

4.1.3 กรงเบอรลนในฐานะเมองหลวงของเยอรมนและเมองพหวฒนธรรมของโลก เปนเมองทมความส าคญและก าลงเตบโตอยางตอเนองทงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม กอปรกบคณลกษณะของกรงเบอรลนซงมความพรอมดานสถานทส าหรบการด าเนนกจกรรมทางวฒนธรรมตาง ๆ มากมาย คณสมบตของชาวเบอรลนทเปดรบชาวตางชาตและวฒนธรรมอน ความรกทจะชนชมวฒนธรรมของชาวเบอรลน ความสนใจของสถาบนดานวฒนธรรมในกรงเบอรลนตอไทย กอปรกบทตงของกรงเบอรลนทสามารถเดนทางไปอดตเยอรมนตะวนออกไดงาย อกทงยงตงอยระหวางยโรปตะวนตกและตะวนออกซงไทยสามารถใชเปนจดยทธศาสตรในการตอยอดกจกรรมในเมองอน ๆ หรอประเทศอน ๆ ในยโรปตะวนออกได กรงเบอรลนจงมความเหมาะสมทไทยจะใชเปนทางเลอกในการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยใหไดผลสงสดในระดบประเทศ

อนง ขอสงเกตจากการด าเนนการของสถาบนดานวฒนธรรมในกรงเบอรลนและจากการทสถานเอกอครราชทตฯ ไดรบการทาบทามขอรบการสนบสนนจากสถาบนดานวฒนธรรมหรอผจดเทศกาลพบวามความสนใจทหลากหลายในสาขาวฒนธรรมตาง ๆ เชน ภาพยนตร ดนตร ตนไมหรอการจดสวน เปนตน ดงนน สถานเอกอครราชทตฯ อาจพจารณาจดกจกรรมใหม ๆ ทไมได

46

จ ากดอยแคนาฏศลปหรออาหารไทยเทานน เพอเปนทางเลอกใหมใหผมงหวงจะชนชมวฒนธรรม ตลอดจนเพอสรางกลมเปาหมายใหมดวยเชนกน

4.1.4 กระแสโลกาภวตนและความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศ และสถานการณของโลกทพฒนาไปสความเปนประชาธปไตยมากขน ท าใหสาธารณชนแตละประเทศมบทบาทเพมมากขนตอการตดสนใจของรฐบาลในการด าเนนนโยบายดานตาง ๆ ดงนน การด าเนนการทางการทตของทกประเทศจากเดมทเคยเปนการด าเนนการในระดบรฐตอรฐจงขยายขอบเขตไปสการด าเนนนโยบายทางการทตในระดบรฐตอสาธารณชน และสาธารณชนตอสาธารณชน ดงนน ไทยควรเลอกใชวธการด าเนนการทเหมาะสมในการสรางเครอขายพนธมตร และมความแนบเนยนในการเขาถงกล มผน าทางความคดของประเทศเปาหมาย ซงมอทธพลในการโนมนาวชกจงสาธารณชนในประเทศเปาหมาย ทงน ในบางสถานการณการด าเนนการโดยสถานเอกอครราชทตฯ ซงเปนตวแทนของรฐบาล อาจกอใหเกดความไมไววางใจและไมสามารถสรางความไวเนอเชอใจในระดบประชาชนไดอยางสมบรณ เนองจากภาพรวมของรฐบาลอาจกอใหเกดความหวาดระแวง สงสยและเกรงวาจะมวตถประสงคอนแอบแฝง ดงนน การดงใหกลมผมบทบาททไมใชรฐ อนไดแกกลมชมชนชาวไทยในเยอรมน สมาคมเยอรมน–ไทย และบคคลากรของมหาวทยาลยทเปดการเรยนการสอนเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา รวมถงภาคเอกชนทงฝายไทยและฝายเยอรมนซงเปนผมสวนไดสวนเสย เขามามบทบาทในการด าเนนการการทตวฒนธรรมแทน จะชวยคลายความกงวลในประเดนนลงไดและโดยทลกษณะการด าเนนการเปนในลกษณะคอย ๆ ซมลก จงสรางความรสกทดวาไทยมไดย ดเยยดวฒนธรรมไทยใหเยอรมนแตอยางใด 4.2 ขอเสนอแนะ

ถงแมวาการใชวฒนธรรมเปนเครองมอในการด าเนนความสมพนธทางการทตทสามารถกระท าไดแนบเนยนและถกตอตานนอยทสด แตปจจยทจะท าใหการทตวฒนธรรมประสบความส าเรจไดนนมไดขนอยกบวฒนธรรมแตฝายเดยว หากรวมถงการตระหนกถงความส าคญในอ านาจนมและมองเหนศกยภาพอ านาจนมของตนเองอยางเปนระบบ ผนวกกบความรความเขาใจในกลมเปาหมาย เชน ความออนไหวทางประวตศาสตร ธรรมเนยมปฏบตของทองถน ขอหามทางศาสนา เพอน ามาพจารณาประกอบการด าเนนการการทตวฒนธรรมดวย ดงนน เพอใหยทธศาสตรการตางประเทศของไทยบรรลวตถประสงค โดยใชการทตวฒนธรรมเปนตวจกรส าคญในการเสรมสรางภาพลกษณ ความเชอมนและทศนคตทดตอไทย อนจะน าไปสการเสรมสรางและรกษาผลประโยชนของชาตในมตและกลมประเทศเปาหมายทกวางขวางและลกซงมากขน ผศกษาจงเหนวากระทรวงการตางประเทศควรเปนหนวยงานหลกในการก ากบ ดแล และด าเนนการทตวฒนธรรมดวยเหตผล ดงน

1) กระทรวงการตางประเทศเปนองคกรหลกและรบผดชอบโดยตรงในการด าเนนนโยบายตางประเทศเพอผลประโยชนแหงชาต มหนาทในการใหค าปรกษาและขอเสนอแนะเชงยทธศาสตร นโยบายและกลยทธดานการตางประเทศแกรฐบาลและหนวยงานทเกยวของของไทย ดงนน กระทรวงการตางประเทศจงมความเขาใจภาพรวมยทธศาสตร นโยบายตางประเทศตลอดจนเปาประสงคของไทยอยางถองแท และสามารถก าหนดนโยบายและทศทางการด าเนนการการทตวฒนธรรมทสอดคลองกบยทธศาสตรและนโยบายตางประเทศไดอยางชดเจนทงในระยะสนและระยะยาว

47

2) พนทการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมอยในตางประเทศ และกระทรวงการตางประเทศมหนวยงานในตางประเทศ กลาวคอสถานเอกอครราชทตและสถานกงสลใหญอยในทกภมภาคจ านวนประมาณ 93 แหงใน 70 กวาประเทศทวโลก ซงสถานเอกอครราชทตและสถานกงสลใหญเหลานเปนหนวยงานในพนทททราบสภาพปญหา สภาพการณทองถน และรจกกล มเปาหมายเปนอยางด และเมอค านงถงขอเทจจรงทวาการด าเนนนโยบายการทตวฒนธรรมใหมประสทธภาพนน จ าตองอาศยความเขาใจในกลมเปาหมาย เรยนรลกษณะทางสงคม ความเชอ ประเพณและขอจ ากดทางศาสนาและอน ๆ ของประเทศเปาหมายเปนองคประกอบส าคญในการด าเน นการการทตวฒนธรรมดวยนน สถานเอกอครราชทตและสถานกงสลใหญจงอยในสถานะทสามารถใหขอมล ขอคดเหน และขอเสนอแนะ เชน นโยบาย กลมเปาหมาย รปแบบการด าเนนการ และสาขาวฒนธรรมทเหมาะสมกบแตละพนท ขอจ ากดบางประการทางวฒนธรรมหรอประเพณทองถนท อาจสงผลตอการสรางความสมพนธระหวางประเทศ และอน ๆ มายงกระทรวงการตางประเทศ และกระทรวงการตางประเทศสามารถน าขอมลดงกลาวมาปรบใหสอดคลองตอการด าเนนงานในลกษณะแผนปฏบตงานแบบครบวงจร (Unified Action Plan) เพอใหการด าเนนงานครอบคลมทกประเดน เปนไปในทศทางเดยวกนและเกดประโยชนสงสด

3) สถานเอกอครราชทตและสถานกงสลใหญในฐานะหวหนาทมประเทศไทยสามารถด าเนนการ โดยดงความรวมมอจากหนวยราชการหรอหนวยงานรฐวสาหกจและเอกชนอน ๆ ทมส านกงานในตางประเทศ ท างานรวมกนแบบบรณาการในลกษณะทมประเทศไทยในการจดโครงการภายใตการทตวฒนธรรมทจะสามารถเขาถงกลมเปาหมายตาง ๆ ทงทางตรงและทางออม ในขณะเดยวกน กระทรวงการตางประเทศในไทยพงมหนาทประสานงานกบหนวยงานทเกยวของของไทย เชน กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการทองเทยวและกฬา กระทรวงการคลง ส านกงบประมาณ บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) ภาคเอกชนและภาคประชาสงคมทเกยวของ ทงน หนวยงานเหลานเปนกลไกทส าคญในการสนบสนนใหการทตวฒนธรรมบรรลเปาหมายในการขบเคลอนยทธศาสตรของไทยโดยรวมไดอยางมประสทธภาพ เชน การชวยวเคราะหและดงจดเดนและคณลกษณะเดนทางวฒนธรรมของไทยออกมาใชอยางเตมท รวมถงการจดหาบคลากรทมความเชยวชาญทสอดคลองกบความตองการและรสนยมของกลมเปาหมาย การจดสรรทรพยากรและงบประมาณส าหรบการด าเนนการอยางมประสทธภาพ เปนตน

เพอใหการด าเนนการทางวฒนธรรมบรรลเปาหมาย ขบเคลอนและผลกดนนโยบายและยทธศาสตรการทตวฒนธรรมใหสมฤทธผล กระทรวงการตางประเทศในฐานะหนวยงานหลกในการด าเนนนโยบายการทตวฒนธรรมจ าเปนอยางยงทจะตองปรบเปลยนกระบวนทศนและบทบาทใหม โดยเนนการด าเนนงานเชงรกอยางสรางสรรค ควบคกบการด าเนนงานเชงรบอยางเปนระบบ และผศกษาขอเสนอดงน

4.2.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย: ระดบกระทรวง 4.2.1.1 จดตงคณะท างาน “การทตวฒนธรรม” เพอก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร

และกลยทธในการด าเนนการทตวฒนธรรมใหเปนไปอยางมเอกภาพ ชดเจน เปนระบบและตอบสนองเปาประสงคของไทยอยางสมฤทธผลทสด คณะท างานอาจประกอบดวยขาราชการกรมทเกยวของ เชน กรมสารนเทศ กรมภมภาค ส านกนโยบายและแผน ส านกบรหารการคลง ส านกจดหาและ

48

บรหารทรพยสน อดตขาราชการกระทรวงการตางประเทศทมความเชยวชาญงานการทตวฒนธรรม ผทรงคณวฒ และภาคสวนทมความเกยวของ ทงภาครฐ ภาคเอกชน องคกรมหาชน และภาคประชาสงคม โดยมปลดกระทรวงการตางประเทศเปนประธาน และกรมสารนเทศเปนเลขานการ

คณะท างานการทตวฒนธรรม

แผนภาพท 7 คณะท างานการทตวฒนธรรมระดบกระทรวง ภารกจของคณะท างาน–ประชมรวมกนเพอระดมสมองในการก าหนด

นโยบาย ยทธศาสตรและกลยทธส าหรบการด าเนนการในระยะเรงดวน ระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยศกษาขอมลตาง ๆ เชน การประเมนสถานการณปจจบน กระแสความนยมของโลก ความสนใจของแตละกลมเปาหมาย ภาพลกษณของไทยในกลมเปาหมาย เพอประกอบการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและกลยทธทชดเจนทตอบสนองเปาประสงคของไทย และสรปเปนโครงการ/กจกรรมส าหรบแตละรายภมภาค ซงประกอบดวยแผนงาน ก าหนดการ ระยะเวลา แหลงงบประมาณ หนวยงานทเกยวของ ภารกจของแตละหนวยงาน และก าหนดหนวยงานหลกในการรบผดชอบโครงการ เปนตน ทงน การระดมสมองอาจพจารณาเชญหนวยงานราชการอน ๆ ทเกยวของ องคกรมหาชน ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของหรอคนรนใหมทมความสามารถ เขารวมการประชม และควรประชมทก 3 เดอน เพอประเมนผลการด าเนนโครงการ วเคราะหแกไขสถานการณ ปญหาและอปสรรครวมกน

4.2.1.2 เรงสรางภาคหรอเครอขายการด าเนนการทตวฒนธรรมจากทกภาคสวน ทงภาครฐ เอกชน และประชาสงคม ใหมสวนในการขบเคลอนการทตวฒนธรรมของไทย

4.2.1.3 เปนหนวยงานกลางในการประสานและสนบสนนใหมการแลกเปลยนและรวมมอดานวฒนธรรมระหวางไทยกบประเทศตาง ๆ รวมทงการพฒนาเครอขายการตดตอสมพนธและความรวมมอระหวางสถาบน องคกร และหนวยงานดานวฒนธรรมของไทยกบประเทศตาง ๆ เชน พพธภณฑ สถาบนการศกษา อนจะน าไปสการสรางความรความเขาใจระหวางบคลากร/หนวยงานของสองฝาย และการพฒนาทรพยากรมนษยของไทยใหมองคความรทกวางขวางมากขน ซงสามารถน าไปตอยอดหรอพฒนาศลปวฒนธรรมไทยใหกาวเขาสระดบสากลได

ปลดกระทรวงฯ

ส านกนโยบายและแผน กรมภมภาค กรมสารนเทศ กรมเศรษฐกจ

ระหวางประเทศ ส านกบรหาร

การคลง ส านกจดหาและบรหารทรพยสน อน ๆ

อดตขาราชการ กระทรวงอนๆ

ภาคเอกชน ผทรงคณวฒ

องคกรมหาชน ภาคประชาสงคม

49

4.2.1.4 ประสานหนวยงานกลางส าหรบการจดสรรงบประมาณทเพยงพอส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมไดอยางมประสทธภาพ

4.2.1.5 จดการประชมเชงปฏบตการ (Workshop) ส าหรบเจาหนาทสารนเทศเปนประจ าทกป และหากไมสามารถจดประชมทไทยไดดวยขอจ ากดทางงบประมาณ อาจพจารณาจดตามภมภาค เพอเปดโอกาสใหเจาหนาทสารนเทศไดรบฟงนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางส าหรบการด าเนนภารกจตาง ๆ และเพอเปนเวทในการแลกเปลยนขอคดเหนในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและกลยทธการทตวฒนธรรม รวมทงแลกเปลยนประสบการณเพอรวมกนแกไขปญหาและอปสรรคทอาจประสบ

4.2.1.6 ควรเพมบคลากรในกองการทตวฒนธรรม กรมสารนเทศ ซงรบผดชอบงานการทตวฒนธรรม เพอใหการด าเนนการเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยอาจแบงระบบการท างานเปนรายภมภาค และเจาหนาททรบผดชอบมหนาทศกษาหาขอมลพนฐานของประเทศเปาหมาย โดยอาจท าเปนรายภมภาคและรายประเทศ หาจดออน จดแขงของอ านาจนมของไทย ส าหรบเลอกใชในประเทศเปาหมาย ความชนชอบของประชาชนในประเทศเปาหมาย ทศนคตเกยวกบไทยของประชาชนในประเทศเปาหมาย ประเมนสถานการณปจจบน กระแสความนยมของโลก เพอประกอบการเขยนโครงการ/กจกรรมส าหรบแตละรายภมภาคและรายประเทศ พรอมรายละเอยด เชน แผนงาน ก าหนดการ ระยะเวลา แหลงงบประมาณ หนวยงานทเกยวของ และเปนผประสานหลกในการด าเนนโครงการ/กจกรรมกบหนวยงานภายในและตางประเทศ เป นตน ท งน สถานเอกอครราชทตในฐานะหนวยงานในพนทมหนาทสนบสนนขอมลเชงลกแกกระทรวงการตางประเทศ

4.2.1.7 เรงสรางความตระหนกรในความส าคญของการทตวฒนธรรมใหบคลากรของกระทรวงการตางประเทศ และเรงพฒนาบคลากรในทกระดบใหมความเขาใจในอตลกษณของวฒนธรรม (Cultural Identity) เพอจะสามารถเผยแพรวฒนธรรมไดอยางมความเขาใจ ถกตอง และมประสทธภาพ นอกจากน ควรพฒนาบคลากรใหมองคความรดานเทคโนโลยสารสนเทศ การใชอนเทอรเนต และการใชสอสงคมสาธารณะออนไลนตาง ๆ เพอประโยชนในการปฏบตงานและการประชาสมพนธ เผยแพรกจกรรมการทตวฒนธรรมไดอยางมประสทธภาพ

4.2.1.8 เพอใหการปฏบตงานดานการทตวฒนธรรมเปนไปอยางมประสทธภาพและไดประโยชนสงสด บคลากรทปฏบตหนาทโดยตรงจงมความส าคญอยางยง ดงนน จงควรก าหนดคณสมบตของเจาหนาทสารนเทศทจะเดนทางไปรบต าแหนงหนาทในตางประเทศ ดงน

1) มความรและความรกในวฒนธรรมไทย เพอประโยชนในการเผยแพรวฒนธรรมในเชงลก

2) มความรเกยวกบประเทศเปาหมายทออกไปประจ าการ โดยมความเขาใจอยางลกซงไมเฉพาะดานการเมอง เศรษฐกจ หากรวมถงสงคม วฒนธรรม รสนยมในการชนชมวฒนธรรมของประเทศเปาหมาย และหากรภาษาราชการของประเทศเปาหมายกจะเปนประโยชนตอการปฏบตหนาท

3) มวสยทศนในการรเรมวางแนวทางเผยแพรวฒนธรรมทเขาถงกลมเปาหมายในวงกวางไดอยางมประสทธภาพ

50

4.2.2 ขอเสนอแนะในการด าเนนการ: ระดบสถานเอกอครราชทตฯ 4.2.2.1 จดตงคณะท างาน “การทตวฒนธรรม” ของสถานเอกอครราชทตฯ เพอ

เปนกลไกในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตร กลยทธการด าเนนการการทตวฒนธรรมของไทยทจะตอบสนองวตถประสงคการทตวฒนธรรมของไทยอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยก าหนดกรอบการด าเนนการส าหรบการด าเนนการในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว โดยแบงเปนคณะท างาน 3 ฝาย ไดแก ฝายนโยบาย ฝายวชาการ และฝายประชาสมพนธ โดยมรายละเอยด ดงน

1) ฝายนโยบายอาจประกอบดวยขาราชการสถานเอกอครราชทตฯ สถานกงสลใหญ ณ นครแฟรงกเฟรต (กรณทจะขยายผลการด าเนนการในเขตอาณาของสถานกงสลใหญฯ) การทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานแฟรงกเฟรต บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) สถานกงสลใหญ/สถานกงสลกตตมศกด (กรณทมสวนเกยวของ) ภาคประชาสงคม (กรณทมสวนเกยวของ) ภาคเอกชน (กรณทมสวนเกยวของ) และหนสวนการด าเนนการฝายเยอรมน (หากม)

คณะท างานฝายนโยบาย

แผนภาพท 8 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายนโยบาย สถานเอกอครราชทตฯ 2) ฝายนโยบายมหนาทระดมความคดเหน และรวมกนก าหนดแผนการ

ด าเนนโครงการ/กจกรรมของสถานเอกอครราชทตฯ ใหเปนไปตามนโยบาย ยทธศาสตรการทตวฒนธรรมของไทย โดยการวางแผน ก าหนดสาขาวฒนธรรมทตองการด าเนนการ วางก าหนดการ กรอบระยะเวลาการด าเนนการ แหลงงบประมาณ หนวยงานทเกยวของ ภารกจของแตละหนวยงานและของเจาหนาทแตละคน ก าหนดเจาหนาทหลกในการรบผดชอบโครงการ เปนตน ทงน เพอใหการด าเนนการเปนไปอยางมประสทธภาพ ควรวางแผนลวงหนาอยางนอย 1–2 ป เพอการเตรยมการดานงบประมาณ การประสานงานดานสถานท การประชาสมพนธ และการประสานหนวยงานทเกยวของ

เอกอครราชทต

การทองเทยวแหงประเทศไทย สนง.แฟรงกเฟรต

บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน)

ภาคประชาสงคมในพนท

(กรณทมสวนเกยวของ)

สถานกงสลใหญ นครแฟรงกเฟรต (กรณทม

สวนเกยวของ)

สถานกงสลใหญ/ สถานกงสลกตตมศกด

(กรณทมสวนเกยวของ)

หนสวนการด าเนนการฝายเยอรมน (หากม)

ภาคเอกชน

(กรณทมสวนเกยวของ)

51

ทงในไทยและเยอรมน และควรเปนการวางแผนส าหรบการด าเนนการในระยะสน ระยะกลางและระยะยาว เพอก าหนดแนวคด (theme) ของแตละปและคดสรรสาขาและรปแบบใหมของวฒนธรรมมาน าเสนอ ไมใหเกดความจ าเจ ทงน การเลอกสาขาวฒนธรรมทจะเผยแพรควรค านงถงความสนใจของกลมเปาหมาย ความเปนไปไดในการด าเนนการ โดยเฉพาะอยางยง การหาหนสวนฝายเยอรมนทจะรวมด าเนนการ เชน หากเปนการด าเนนการในกรงเบอรลนในระยะอนใกล สาขาทควรด าเนนการอาจเปนการจดงานเทศกาลภาพยนตร เพราะการชมภาพยนตรเปนหนงในกจกรรมทางวฒนธรรมยอดนยมของชาวเบอรลนและชาวเยอรมน และผรบผดชอบโรงหนงแหงหนงในกรงเบอรลนทผศกษาไดมโอกาสพบปะพดคย แสดงความพรอมทจะรวมด าเนนกจกรรมกบสถานเอกอครราชทตฯ โดยใหความเออเฟอดานสถานท หรอการน าเสนอการแสดงดนตรแจส (Jazz) ในเมองเดรสเดนเพราะชาวเมองในแถบนนมความชนชอบเพลงแจส โดยไดมการจดงานเทศกาลเพลงแจสในหมบานเลก ๆ ใกลเมองเดรสเดน ซงไดรบความนยมจนตองขยายการจดงานเทศกาลไปทเมองเดรสเดน เพอรองรบจ านวนคนเขารวมทเพมมากขนทกป เปนตน

3) ฝ ายว ชาการอาจประกอบด วย เจ าหน าท สารน เทศ สถานเอกอครราชทตฯ เจาหนาททองถนของสถานเอกอครราชทตฯ ทมความรภาษาเยอรมนดเยยม/ลาม สถานเอกอครราชทตฯ กลมผมบทบาททไมใชรฐ เชน อาจารย/ผทรงคณวฒจากมหาวทยาลยทม การเรยนการสอนเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา/ภาษาไทย นกวชาการจากสมาคมเยอรมน–ไทย และนกวชาการจากกลมชมชนชาวไทย รวมทงปจเจกชนทมความสนใจและอาสามารวมท างานกบ สถานเอกอครราชทตฯ

คณะท างานฝายวชาการ

แผนภาพท 9 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายวชาการ สถานเอกอครราชทตฯ

เอกอครราชทต

เจาหนาทสารนเทศ สอท. กลมผมบทบาททไมใชรฐ

นกวชาการจากสมาคมเยอรมน-ไทย

นกวชาการ/ผทรงคณวฒจากกลมชมชนชาวไทย

ปจเจกชนอนๆ

อาจารย/ผทรงคณวฒจากมหาวทยาลย

จนท.ทองถน/ลาม สอท.

52

4) ฝายวชาการมหนาทรวบรวมขอมลพนฐานเกยวกบวฒนธรรมเพอประโยชนในการเผยแพร และเปนขอมลส าหรบการประชาสมพนธวฒนธรรมของไทย และจดท าคลงขอมล/ความรเกยวกบวฒนธรรมไทยทงในภาษาไทยและภาษาเยอรมน จดท าขอเสนอแนะแกสถานเอกอครราชทตฯ ในการแสวงหาความรวมมอเพอการแลกเปลยนและรวมมอดานวฒนธรรมระหวางไทยกบเยอรมน การพฒนาเครอขายการตดตอและเสรมสรางความรวมมอระหวางสถาบน องคกร และหนวยงานดานวฒนธรรมของไทยกบเยอรมน เชน พพธภณฑ สถาบนการศกษา อนจะน าไปสการสรางความรความเขาใจระหวางบคลากร/หนวยงานของสองฝาย และการพฒนาทรพยากรมนษยของไทยใหมองคความรทกวางขวางมากขน ซงสามารถน าไปตอยอดหรอพฒนาศลปวฒนธรรมไทยใหกาวเขาสระดบสากลได รวมทงส ารวจในเชงวชาการเกยวกบขอมลของเยอรมนเชงลกเพอหาจดออน จดแขงของอ านาจนมของไทยในเยอรมน ความชนชอบและทศนคตของชาวเยอรมนเกยวกบไทย เพอน าเสนอตอคณะท างานฝายนโยบายและกระทรวงการตางประเทศ

5) ฝ ายประชาสมพนธอาจประกอบด วย เจ าหน าท ส ารน เทศ สถานเอกอครราชทตฯ เจาหนาทสอสาร สถานเอกอครราชทตฯ ผ เชยวชาญทางเทคโนโลยสารสนเทศทสถานเอกอครราชทตฯ จดจาง และปจเจกชนทมความรและความเชยวชาญในดานประชาสมพนธและ/หรอเทคโนโลยสารสนเทศ

คณะท างานฝายประชาสมพนธ

แผนภาพท 10 คณะท างานการทตวฒนธรรมฝายประชาสมพนธ สถานเอกอครราชทตฯ 6) ฝายประชาสมพนธมหนาทเปนศนยกลางในการประชาสมพนธงาน

และกจกรรมวฒนธรรมของสถานเอกอครราชทตฯ และของหนวยงานภายนอกเมอไดรบการรองขอ โดยจะพจารณาเปนรายกรณไป พฒนาบคลากรใหมองคความรดานเทคโนโลยสารสนเทศเพอประโยชนในการชวยเผยแพรงานดานวฒนธรรมอกทางหนง ผลตและพฒนาสอในรปแบบตาง ๆ ใหดงดดใจและทนสมยอยเสมอ เพอเปนเครองมอในการเผยแพรประชาสมพนธดานวฒนธรรม การด าเนนการการทตวฒนธรรมของสถานเอกอครราชทตฯ เผยแพรขอมลขาวสารดานวฒนธรรมแกผสนใจ สอมวลชน และหนวยงานตาง ๆ โดยอาจพจารณาจดท าวารสารราย 3 เดอน เพอเปนสอสชาวเยอรมนและชาวยโรปอน ๆ ทสนใจวฒนธรรมไทย ในการหาความรและแลกเปลยนความคดเหนระหวางกน

4.2.2.2 ทาบทามกรงเบอรลนในการสถาปนาความสมพนธบานพเมองนองกบกรงเทพฯ เพอประโยชนในการแสวงหาและแลกเปลยนความรวมมอดานวฒนธรรมและดานอน ๆ

เอกอครราชทต

เจาหนาทสอสาร สอท. ผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศท สอท. จาง

ปจเจกชนทมความรดาน ปชส

และ/หรอเทคโนโลยสารสนเทศ เจาหนาทสารนเทศ สอท.

53

ระหวางกน นอกจากน อาจพจารณาแสวงหาความรวมมอกบองคกรและหนวยงานทงภาครฐและเอกชนทท างานดานวฒนธรรมทงในไทยและในเยอรมน โดยจดกจกรรมแลกเปลยนวฒนธรรมและเผยแพรระหวางสองวฒนธรรม

4.2.2.3 จดการหารอกบกลมชมชนชาวไทยในเยอรมน 1) เพอท าความรจก และสรางความเขาใจในวตถประสงคการ

ด าเนนการการทตวฒนธรรม และวเคราะหจดออนจดแขงของชมชนชาวไทยแตละกลม เพอประโยชนในการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมรวมกน

2) เพอซกซอมความเขาใจและใหความรเกยวกบระบบงบประมาณ ของไทย เนองจากทผานมา ชมชนชาวไทยบางกลมไมมความเขาใจเรองดงกลาว และจะขอรบการสนบสนนดานงบประมาณจากสถานเอกอครราชทตฯ อยางกระชนชด ซงเปนชวงเวลาทการพจารณางบประมาณเสรจสนไปนานแลว

3) เพอบรณาการการท างานรวมกนทงระหวางสถานเอกอครราชทตฯ กบชมชนชาวไทย หรอระหวางชมชนชาวไทยดวยกนเอง เพอใหไดประโยชนสงสดและเปนการใชงบประมาณอยางคมคา เชน ส ารวจความตองการในการจดกจกรรมของกลมตาง ๆ เพอการวางแผนกจกรรมรวมกน กจกรรมใดทเปนในแนวทางเดยวกน ควรด าเนนการรวมกน หรอในกรณทเปนกจกรรมทตองใชงบประมาณจ านวนมาก ควรวางแผนลวงหนา เพอโอกาสในการทาบทามหรอตอยอดการด าเนนกจกรรมไปยงเมองอน ๆ หรอประเทศใกลเคยง รวมทงประโยชนในการประชาสมพนธกจกรรมเพอใหเกดประโยชนสงสด

4.2.2.4 จดการหารอกบสมาคมเยอรมน–ไทย และมหาวทยาลยตาง ๆ ทเปด การเรยนการสอนวชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตและภาษาไทย เพอจดกจกรรมรวมกน เชน การสมมนา การบรรยายทางวชาการทใหความรเกยวกบไทย การอานวรรณกรรม หรอการจดพมพหนงสอรวมกน เปนตน

4.2.2.5 เรงพฒนาศกยภาพของผมส วนรวมในการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมกบสถานเอกอครราชทตฯ รวมทงบคลากรของสถานเอกอครราชทตฯ ในดานตาง ๆ เชน การพฒนาใหมความเขาใจในอตลกษณของวฒนธรรม และการใหความรเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การใชอนเทอรเนต รวมทงการใชสอสงคมสาธารณะออนไลนตาง ๆ เชน พอดแคสท (Podcast) 96 ยทป (YouTube) เฟสบค (Facebook) ทวตเตอร (Twitter) เปนตน เพอประโยชนในการประชาสมพนธ เผยแพรกจกรรมการทตวฒนธรรม รวมทงการใหความรเกยวกบวฒนธรรมไทยแกกลมเปาหมาย

4.2.2.6 ปรบกลยทธในการด าเนนการของสถานเอกอครราชทตฯ เชน หากลยทธใหม ๆ ในการประชาสมพนธกจกรรมหรอการใหขอมลเกยวกบวฒนธรรม และใชประโยชนจาก

96 Podcast คอรายการทสามารถรบชมและรบฟงตอนตาง ๆ ไดทางอนเทอรเนต ซงโดยปกตแลว Podcast จะเปนเทปบนทกเสยงหรอวดโอตนฉบบ แตในบางครงกอาจเปนเทปบนทกรายการโทรทศนหรอรายการวทยทออกอากาศจรง ๆ การบรรยาย การแสดงหรองานอน ตามปกตแลว Podcast แตละตอนจะอยในรปแบบไฟลเดยวกน เชน เสยงหรอวดโอ เพอใหผรบไดสนกกบรายการดงกลาวในลกษณะเดยวกนทกครง แตกยงม Podcast บางประเภท เชน คอรสเรยนภาษาทใชไฟลหลายรปแบบ เชน วดโอ และเอกสาร เพอใหการเรยนการสอนมประสทธภาพยงขน

54

ความกาวหนาทางเทคโนโลยและสอสงคมสาธารณะออนไลนตาง ๆ ทงน ผศกษาเหนวาการประชาสมพนธผานสอสงคมสาธารณะออนไลนควรผลตสออยางประณต พถพถน ดงดดความสนใจสาธารณชนเปนอยางด โดยไมจ ากดแคการเขยนขอความในลกษณะเชงรายงานกจกรรมพรอมรปภาพ ขณะเดยวกน ตองมความรอบคอบในการสงสาร โดยค านงถงขอเทจจรงและไมสงสารทเกนเลยความจรง และโดยทชาวเยอรมนเปนนกวางแผนลวงหนา จงควรประชาสมพนธกจกรรมวฒนธรรมลวงหนา อยางนอย 4–6 สปดาห

4.2.2.7 ขอรบการสนบสนนดานงบประมาณเพมขนจากหนวยงานกลาง และอาจพจารณาแสวงหาหนสวนรวมด าเนนการ ไมวาจะเปนภาคเอกชนของไทยทมสวนไดสวนเสยจากการจดงาน และ/หรอจากภาครฐ ภาคเอกชนของเยอรมน

4.2.3 ขอเสนอแนะแผนปฏบตการ ตวอยางรางโครงการส าหรบการด าเนนการระยะ 2 ป ส าหรบสถานเอกอครราชทตฯ

เพอใหรายงานการศกษาฉบบนสมบรณ และสามารถน าไปพจารณาปรบใชส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมไดจรง ผศกษาไดรางโครงการ “สหายเกา–มตรใหม” ระยะเวลาด าเนนการ 2 ป รปแบบเบอรลนส าหรบการด าเนนการการทตวฒนธรรมของสถานเอกอครราชทตฯ (Berlin Model) โดยไดประมวลและวเคราะหขอมลทไดศกษามาประกอบการพจารณาจดท ารางโครงการ เพอเปนแนวทางการด าเนนกจกรรมการทตวฒนธรรมของไทย โดยนอกจากจะก าหนดกจกรรมสาขาวฒนธรรมตามทอยในความสนใจของชาวเยอรมน ความเปนไปไดในการด าเนนการและรปแบบส าหรบการด าเนนการในกรงเบอรลนแลว ผศกษายงไดผนวกเมองส าคญในเยอรมนทมศกยภาพทจะตอบโจทยการทตวฒนธรรมของไทยรวมเขากบกจกรรมของสถานเอกอครราชทตฯ ทกรงเบอรลน เพอด าเนนการควบคกน ซงจะเปนการบรหารงบประมาณใหไดประโยชนสงสด เชน นครฮมบวรก เมองไลพซก และเมองเดรสเดน ดวยเหตผลดงน

4.2.3.1 ถงแมวานครฮมบวรกจะมใชเมองใหมส าหรบการทตไทย เนองจากเปนทตงของสถานกงสลกตตมศกดไทย กอปรกบสถานเอกอครราชทตฯ มความรวมมอและไดด าเนนกจกรรมมากมายรวมกบสถานกงสลกตตมศกดและกลมชมชนชาวไทยในนครฮมบวรกเพอสรางภาพลกษณทดของไทย แตเมอค านงถงขอเทจจรงทวา นครฮมบวรกเปนเมองใหญอนดบ 2 ของเยอรมนทงในขนาดของพนทและจ านวนประชากร เปนเมองทมความส าคญทางเศรษฐกจ นอกจากน ชาวฮมบวรกมศกยภาพทางเศรษฐกจในการชนชมวฒนธรรมซงชาวฮมบวรกมความชนชอบอยแลว และนครฮมบวรกมความพรอมดานสถานทส าหรบด าเนนกจกรรม โดยมสถานทส าหรบการแสดงทางวฒนธรรมจ านวนมากและอยในระดบโลกหลายแหง ดงนน นครฮมบวรกจงเปน “สหายเกา” ทไทยจะละเลยมได

4.2.3.2 เมองไลพซก ตงอยทางตะวนตกเฉยงใตของกรงเบอรลน (ระยะทางระหวางกน 160 กโลเมตร) อยในรฐซคเซนซงเปนอดตเยอรมนตะวนออก เปนเมองทมความส าคญทสดของรฐซคเซน มประชากรมากทสดในรฐ และมากเปนอนดบท 12 ของเยอรมน เปนศนยกลางการคาของรฐตงแตสมยอาณาจกรโรมนอนศกดสทธ งานแสดงสนคาไลพซกเปนงานแสดงสนคาทเกาแกทสดและยงคงด าเนนอยถงปจจบน นอกจากน ไลพซกยงเปนศนยกลางการคมนาคมทางรถไฟในยโรปกลาง และสถานรถไฟเมองไลพซกเปนสถานรถไฟทใหญทสดในยโรป มหาวทยาลยประจ า

55

เมองไลพซกมอายมากกวา 600 ป เปนเมองของคนหนมสาว มความคดกาวหนา จงมบทบาทส าคญในเหตการณลมสลายของก าแพงเบอรลนในวนท 9 พฤศจกายน ค.ศ. 1989

อนง เมองไลพซกยงเปนศนยกลางทางวฒนธรรม มรากฐานทางดนตรและศลปะการแสดงทกแขนง โดยปจจบนเปนทตงของมหาวทยาลยการดนตรและการละคร ผลตศลปนและบคลากรสอนศลปะเปนจ านวนมาก97

4.2.3.3 เมองเดรสเดน เมองหลวงของรฐซคเซน เปนเมองใหญเปนอนดบ 2 ของรฐซคเซน รองจากไลพซก เปนเมองทมความรงเรองทางวฒนธรรมตงแตอดตกาล มสถาปตยกรรมและสถานทส าคญทางประวตศาสตรทงดงาม โดยบรเวณกลางเมองเกาของเดรสเดนไดรบคดเลอกใหเปนมรดกโลกจากองคการยเนสโกเมอ ค.ศ. 2004 และถกถอดถอนเมอ ค.ศ. 2009 เนองจากการสรางสะพานขามแมน าเชอมเมองเกากบเมองใหมของเดรสเดน เมองเดรสเดนเปนเมองทมสถานทส าคญทางวฒนธรรมมากมาย จงท าใหมนกทองเทยวเดนทางมาเมองเดรสเดนเปนจ านวนมาก โดยใน ค.ศ. 2016 มนกทองเทยว (แบบพกคาง) จ านวน 4,273,074 คน และ (แบบไมพกคาง) จ านวน 2,092,314 คน98

4.2.3.4 รางโครงการ “สหายเกา–มตรใหม” ของสถานเอกอครราชทตฯ จดประสงคของรางโครงการ “สหายเกา–มตรใหม” ผศกษาตงใจเสนอให

ด าเนนกจกรรมควบรวม 2 เมองส าหรบแตละกจกรรม โดยใชกรงเบอรลนเปนฐานในการตอยอดการเผยแพรวฒนธรรมไปสเมองอน ๆ ซงเปนทงเมองทรจกไทยในระดบหนง เชน นครฮมบวรก หรอเปนเมองทไมรจกไทยเทาใดนก เนองจากความเปนเมองในอดตเยอรมนตะวนออก เชน เมองไลพซกและเมองเดรสเดน ดวยวตถประสงคเพอการใชวฒนธรรมเปนสอในการเผยแพรภาพลกษณทดของไทย ขยายอตลกษณวฒนธรรมไทย รวมทงสรางกระแส รกษากระแสและการเพมกระแสความนยม ความชนชอบตอไทยและวฒนธรรมไทย ซงผศกษาเชอวาเมอชาวเยอรมนมความรสกทดตอไทย มความนยมไทย การแปลงความนยมไทยไปสผลประโยชนดานอน ๆ โดยเฉพาะอยางยงดานเศรษฐกจ อนจะน าไปสการเพมมลคาทางการคาของสนคาและการบรการของไทย การทองเทยว ตลอดจนการลงทนในไทยในระยะยาว นาจะเปนสงทกระท าไดอยางแนบเนยนโดยไมยากนก

อนง โครงการ “สหายเกา–มตรใหม” ระยะ 2 ปน อาจตงเปาหมายเพอเปนการปทางไปสการฉลองความสมพนธทางการทตระหวางไทยกบเยอรมนซงจะครบรอบ 160 ปใน ค.ศ. 2022 ซงจะตองด าเนนการอยางเขมขนมากขนในชวงหลง ค.ศ. 2019 ไปจนถง ค.ศ. 2022 โดยอาจตงโครงการระยะท 2 เปน “โครงการสการฉลองครบรอบ 160 ป สายสมพนธไทย–เยอรมน” (ระยะเวลาด าเนนการ 3 ป) เปนตน

1) ก าหนดการ–กจกรรม–สถานทด าเนนกจกรรม–เหตผล

97 แหลงทมา: https://en.wikipedia.org/wiki/Leipzig [6 สงหาคม 2560]. 98 แหลงทมา: https://www.dresden.de/media/pdf/statistik/Statistik_4504_Touri_2014_q4.pdf [6 สงหาคม 2560].

56

โครงการ “สหายเกา–มตรใหม” (ระยะเวลาด าเนนการ 2 ป) เรม 1 ตลาคม ค.ศ. 2017–30 กนยายน ค.ศ. 2019

ตารางท 3 โครงการ “สหายเกา–มตรใหม”

เวลา โครงการ เมอง เหตผล ตลาคม คณะละครมรดกใหม

ส านกศลปะการละครเพอการพฒนา

เบอรลน เดรสเดน

ชาวเยอรมนสนใจศลปะรวมสมยและชอบดละคร จงอาจทดลองส ารวจความเปนไปไดวา ละครไทยรวมสมยจะสามารถเขาถงชาวเยอรมนหรอไม เปดโอกาสการเขาถงกลมเปาหมายใหม และเสนอทางเลอกใหมในการชนชมวฒนธรรมไทย คณะละครมรดกใหมเคยแสดงทกรงเบอรลนและเมองไลพซก มผลตอบรบทด การแสดงเปนแบบรวมสมย แตมกลนอายของความเปนไทย ผแสดงเปนเดกระดบเยาวชนทมความสามารถทงนาฏศลปไทยและการเตนร าแบบรวมสมย

เดรสเดนเปนเมองในอดตเยอรมนตะวนออก ซงการรบรเกยวกบไทยยงมนอยอย จงนาจะเปนโอกาสในการเขาถงกลมเปาหมายใหมของไทย

มกราคม สปดาหภาพยนตรไทย “7 ภาพยนตรไทยคณภาพทไดรบรางวลจากนานาชาต ”

เบอรลน ฮมบวรก

การชมภาพยนตรเปนกจกรรมทชาวเยอรมนนยมท ายามวาง ผบรหารโรงภาพยนตรในกรงเบอรลนแสดงความพรอมทจะใหการสนบสนนดานสถานทในการจดงานเทศกาลภาพยนตรไทย

เพอเปนการสนบสนนแผนกภาษาไทยของมหาวทยาลยฮมบวรก ใหมกจกรรมทหลากหลายและนาสนใจ และชาวฮมบวรกนยมชมภาพยนตรมากเปนอนดบ 2 รองจากชาวเบอรลน

มถนายน งานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน

เบอรลน Gärten der Welt สนบสนนดานสถานท และพรอมบรรจกจกรรมของ สอท. ลงในปฏทนกจกรรมประจ าปของ Gärten der Welt

ในวนหยดสดสปดาหชาวเยอรมนสวนใหญจะใชเวลากบครอบครว โดยการออกไปเดนเลน ชมสวน หรอออกก าลงกายกลางแจง การด าเนนกจกรรมทนจะเปนการเขาถงกลมเปาหมายใหมทเปนครอบครว รวมทงเดกนกเรยนทจะมาทศนศกษากบโรงเรยน

57

เวลา โครงการ เมอง เหตผล Karneval der Kulturen

เบอรลน Karneval der Kulturen เปนงานทไทยเขารวม

เปนประจ าทกป มผเขารวมเดนพาเหรด 2,200 คน และผเขาชมงาน 1,000,000 คน

กรกฎาคม จดท าคลปวดทศน “คนไทยตนแบบ” 12 คน 12 เดอน

ทงเยอรมน

เพอสงเสรมวฒนธรรมไทย ซงอาจรวมถงสถานททองเทยวของไทยและวถชวตไทย ซงเปนผลพลอยไดจากการไดบอกเลาเรองราวคนไทยทประกอบสมมาชพในเยอรมน

1. รวมมอกบสถานโทรทศนเยอรมนผลตรายการสอนท าอาหารไทย ออกอากาศทางสถานโทรทศนของเยอรมน โดยคณ Pratina Kross 2. ท าคลปวดโอสน ๆ สอนท าอาหารไทยเผยแพรทาง YouTube และ Facebook เปนประจ าเดอนละ 2 ครง

เบอรลน คณ Kross เจาของรานอาหารไทยในกรงเบอรลน มชอเสยง เปนทรจกในหมชาวเยอรมน มโรงเรยนสอนท าอาหารไทย และมรายการอาหารรวมกบสถานโทรทศน RBB

สงหาคม การแปลหนงสอทเกยวกบพทธศาสนา และสมมนาวชาการเรองพทธศาสนาในวนเปดตวหนงสอแปล

เบอรลน ฮมบวรก

เพอเปนการเผยแพร สรางความรความเขาใจทถกตองเกยวกบพทธศาสนาในหมชาวเยอรมนทสนใจในพทธศาสนา ตลอดจนเปนการจรรโลงพทธศาสนา กอปรกบหนงสอเกยวกบพทธศาสนาในภาษาเยอรมนยงมนอยมาก จงเหนควรสนบสนนการแปลหนงสอเปนภาษาเยอรมน

ตลาคม การแสดงดนตรแจส (Jazz) และเชญนกรองรนใหมลกครงไทย–เยอรมนรวมรองเพลงดวย

เบอรลน ฮมบวรก

เมอ ค .ศ . 2017 สอท. ไดจดการแสดงดนตรแจสเพลงพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร เพอแสดงความส านกในพระมหากรณาธคณหาทสดมได ณ โรงแรม Ellington กรงเบอรลน โดยการแสดงดนตรในครงนเปนการเขาถงกลมเปาหมายใหมทชนชอบดนตรแจส ซงสวนใหญจะเปนกลมทมสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมทด เชน นกการเมอง นก

58

เวลา โครงการ เมอง เหตผล ธรกจ นกวชาการ ซงสามารถมอทธพลทางความคดตอชาวเยอรมนในทางใดทางหนง และโดยทคณะดรยางคศลป ม.มหดล มความรวมมอกบ Berliner Philharmoniker จงนาจะเปนโอกาสอนดแกไทยในการกระชบความรวมมอระหวางกน และเพอเรยนรแนวปฏบตทด (Best Practice) จากฝายเยอรมน เพอพฒนาความสามารถของนกดนตรไทย ชาวนครฮมบวรกนยมชมการแสดงดนตร โดยไดรบการจดอนดบใหเปนเมองอนดบ 1

มกราคม สปดาหภาพยนตรไทย “10 อนดบหนงท าเงนของไทย”

เบอรลน ไลพซก

ไลพซกเปนเมองทมประชากรมากทสดในบรรดาเมองอดตเยอรมนตะวนออก และมากเปนอนดบท 12 ของเยอรมน ซงการรบรเกยวกบไทยยงมนอยอย จงนาจะเปนโอกาสในการเขาถงกลมเปาหมายใหมของไทย

เมษายน–มถนายน

การจดแสดงเครองดนตรไทยทพพธภณฑชาตพนธวทยา

เบอรลน พพธภณฑชาตพนธวทยาแสดงความประสงคทจะกระชบความรวมมอดานวชาการกบหนวยงานของไทย การจดแสดงเครองดนตรไทยอาจเปนจดเรมตนส าหรบการสรางเครอขายและตอยอดความรวมมอกนตอไป

กรกฎาคม–กนยายน

การจดแสดงเครองดนตรไทยทพพธภณฑเครองดนตร

ไลพซก ไลพซกเปนศนยกลางทางวฒนธรรมในอดต มรากฐานทางดนตรและศลปะการแสดงทกแขนง จงนาจะเปนโอกาสอนดส าหรบไทยในการเผยแพรวฒนธรรมไทยในกลมเปาหมายทมพนฐานความชนชอบทางวฒนธรรมเปนทนเดมอยแลว และเปนกลมเปาหมายใหมทยงมการรบรเกยวกบไทยนอย

มถนายน งานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เปนงานกจกรรมประจ าเดอนมถนายนท Gärten der Welt

เบอรลน

สดสปดาหกบมตรใหม ณ ลานตลาดประจ าเมอง เดรสเดน

เดรสเดน

59

เวลา โครงการ เมอง เหตผล Karneval der Kulturen เบอรลน สงหาคม จดมมไทยในหองสมดกรง

เบอรลน เบอรลน หองสมดกรงเบอรลนทาบทามขอรบการ

สนบสนนจาก สอท. ในการท า “มมไทย” ภายในหองสมดฯ

2) รายละเอยดวธการด าเนนกจกรรม

โครงการ “สหายเกา–มตรใหม” ระยะการด าเนนการ 2 ป

เรม 1 ตลาคม ค.ศ. 2017–30 กนยายน ค.ศ. 2019 ตารางท 4 รายละเอยดวธการด าเนนกจกรรมโครงการ “สหายเกา–มตรใหม”

เมอง สถานท เหตผล โครงการ: คณะละครมรดกใหม ส านกศลปะการละครเพอการพฒนา เบอรลน ณ Theater der Universität der Künste

หนวยงานทเกยวของ: มหาวทยาลยศลปะ กรงเบอรลน สถานกงสลและสถานกงสลใหญกตตมศกดไทยในเยอรมน การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน (

ชาวเยอรมนสนใจศลปะรวมสมยและชอบดละคร จงอาจทดลองส ารวจความเปนไปไดวา ละครไทยรวมสมยจะสามารถเขาถงชาวเยอรมนหรอไม เปดโอกาสการเขาถงกลมเปาหมายใหม และเสนอทางเลอกใหมในการชนชมวฒนธรรมไทย คณะละครมรดกใหมเคยไปแสดงทกรงเบอรลนและเมองไลพซก มผลตอบรบทด การแสดงเปนแบบรวมสมย แตมกลนอายของความเปนไทย ผแสดงเปนเดกระดบเยาวชนทมความสามารถทงดานนาฏศลปไทยและการเตนร าแบบรวมสมย

เดรสเดน ณ Theater Junge Generation หนวยงานทเกยวของ: การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน(

เดรสเดนเปนเมองในอดตเยอรมนตะวนออก ซงการรบรเกยวกบไทยยงมนอยอย จงนาจะเปนโอกาสในการเขาถงกลมเปาหมายใหมของไทย

โครงการ: สปดาหภาพยนตรไทย “7 ภาพยนตรไทยคณภาพทไดรบรางวลจากนานาชาต ” เบอรลน ณ โรงภาพยนตร Babylon

ก าหนดแนวคด (theme) “7 ภาพยนตรการชมภาพยนตรเปนกจกรรมทชาวเยอรมนนยมท ายามวาง ผบรหารโรงภาพยนตรใน

60

เมอง สถานท เหตผล ไทยคณภาพทไดรบรางวลจากนานาชาต”: Bangkok Dangerous ผเสอและดอกไม สดเสนหา เดกหอ ฟาทะลายโจร มนตรกทรานซสเตอร สตวประหลาด ระยะเวลา: 7 วน ฉายวนละ 2 รอบ วธด าเนนการ: จดใหมการอภปรายหรอเลาสน ๆ เกยวกบภาพยนตรไทยหรอววฒนาการภาพยนตรไทย โดยผทรงคณวฒทงฝายไทยและฝายเยอรมน และเมอฉายภาพยนตรจบ ม Q&A หนวยงานทเกยวของ : มหาวทยาลยฮมโบลท บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน( การทองเทยวแหงประเทศไทย

กรงเบอรลนแสดงความพรอมทจะใหการสนบสนนดานสถานทในการจดงานเทศกาลภาพยนตรไทย

ฮมบวรก ณ มหาวทยาลยฮมบวรก ระยะเวลาและวธด าเนนการ: เหมอนเบอรลน หนวยงานทเกยวของ : สถานกงสลกตตมศกด ณ นครฮมบวรก มหาวทยาลยฮมบวรก

เพอเปนการสนบสนนแผนกภาษาไทยของมหาวทยาลยฮมบวรก ใหมกจกรรมทหลากหลายและนาสนใจ และชาวฮมบวรกนยมชมภาพยนตรมากเปนอนดบ 2 รองจากชาวเบอรลน

โครงการ: งานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เบอรลน ณ Gärten der Welt

วธด าเนนการ: 1. จดขบวนแห โดยผเขารวมแตงกายและใสหนากากผตาโขนเดนบรเวณโดยรอบไปยงเวทกลางของสวนฯ 2. จดซมกจกรรมตาง ๆ รอบเวทกลาง เชน การจดซมสาธตการแสดงดนตรไทย อาจพจารณาอธบายเครองดนตรไทย โดยการท าบอรดนทรรศการภาษาเยอรมน สาธตการละเลนของเดกไทย ซมสาธตการสานปลาตะเพยน ปนน าตาล ซมถายรปในเครองแตงกายแบบไทย เปนตน อนง สอท. ประสงคจะเชญวง E–Sean Quartet จากคณะดรยางคศลป ม.มหดล มารวมเปดการแสดงในงานดงกลาวดวย

Gärten der Welt สนบสนนดานสถานท และพรอมบรรจกจกรรม สอท. ลงในปฏทนประจ าปของ Gärten der Welt ทกป ในชนนคาดวาจะเปนชวงเดอนมถนายน ในวนหยดสดสปดาหชาวเยอรมนสวนใหญจะใชเวลากบครอบครว โดยการออกไปเดนเลน ชมสวน หรอออกก าลงกายกลางแจง การด าเนนกจกรรมทนจะเปนการเขาถงกลมเปาหมายใหมทเปนครอบครว รวมทงเดกนกเรยนทจะมาทศนศกษากบโรงเรยน สอท. คดเลอกงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เนองจากเงอนไขของ Gärten der Welt แนวคด (theme)

61

เมอง สถานท เหตผล หนวยงานทเกยวของ: คณะดรยางคศลป ม.มหดล ชมชนชาวไทยในเบอรลนและเมองใกลเคยง กลมนกดนตรไทยจากกรงเบอรลนและเมองใกลเคยง สมาคมนกศกษาไทยในเยอรมน (ส.น.ท.ย.) ผประสานงานกลมตาง ๆ ชมชนไทย: คณวเชยร ทองมข วดพทธวหาร เบอรลน การสาธตดนตรไทยและนทรรศการ: คณสชาดา ไบเออร (สมาคมกระตายสามตว) การละเลนของเดกไทย: คณอญชญ เฮยรลง (สมาคมศลปวฒนธรรมไทยเฮเกา–โบเดนเซ) ซมของวางและเครองดม: น.ส.กรณภชภรณ โพธสภาพ นายบนเทง พทธอารยวงศ (ผตดตามเอกอครราชทตฯ)

กจกรรมทจะด าเนนการในสวน ตองเปนประเพณทเกดขนจรงทไทยในชวงเวลาทจดงาน ซงคองานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน วง E–Sean Quartet คอวงดนตรพนบานไทยทไดรบเชญจาก The Festival Young Artists Bayreuth (Das 67. Festival junger Künstler Bayreuth) ใหเขารวมเทศกาลดนตรทเมองไบรอยท (Bayreuth) ระหวางวนท 2–24 สงหาคม ค .ศ . 2017 โดยงานเทศกาลดงกลาวในรปแบบปจจบนจดครงแรกเมอปค .ศ . 1950 และปจจบนมศลปนเยาวชนทางดนตรเขารวมประมาณ 25,000 คน จาก 80 ประเทศ

โครงการ: Karneval der Kulturen เบอรลน วธด าเนนการ: เดนพาเหรดโดยแนวคดเปน

การแหผตาโขน (หาก สอท. รวมมอกบ Gärten der Welt จดกจกรรม โดยเลอกงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน) ซงเปนแนวคดทไมเคยแสดงทกรงเบอรลน จงมความนาสนใจ นอกจากน ชวงเวลาการเดนพาเหรดจะเปนชวงเดยวกบการจดงาน Gärten der Welt ซง สอท. จะเชญวง E–Sean Quartet เขารวมเดนพาเหรดเพอสรางสสนและเสยงดนตรใหขบวนพาเหรดดวย หนวยงานทเกยวของ: คณะดรยางคศลป ม.มหดล ชมชนชาวไทยในเบอรลนและเมองใกลเคยง กลมนกดนตรไทยจากกรงเบอรลนและเมองใกลเคยง สมาคมนกศกษาไทยในเยอรมน (ส.น.ท.ย.)

Karneval der Kulturen เปนงานทไทยเขารวมเปนประจ าทกป โดยชมชนชาวไทยจดงานกนเอง มไดขอรบการสนบสนนจากหนวยราชการ อยางไรกตาม สอท. เหนวา หากมการท างานแบบบรณาการระหวาง สอท. และชมชนชาวไทย นาจะใหผลลพธทดยงขน ทงน งาน Karneval der Kulturen มผเขารวมเดนพาเหรด 2,200 คน และผเขาชมงาน 1,000,000 คน ทกป

62

เมอง สถานท เหตผล โครงการ: คลปวดทศน “คนไทยตนแบบ” 12 คน 12 เดอน เยอรมน วธด าเนนการ: 1. ท าคลปวดทศน “คนไทย

ตนแบบในเยอรมน” ในสาขาตาง ๆ และมถนฐานจากหลายจงหวดของไทยจ านวน 12 คน เผยแพรทาง YouTube Facebook ตามแตละเดอนจนครบ 12 เดอน คลปมความยาวไมเกน 5 นาท โดยไมเพยงแตเลาเรองราวของคนไทย แตหาคณสมบตของคนไทยตนแบบทจะเปนแรงบนดาลใจใหผชม และรอยเรยงเรองราวสอดแทรกความรก ความผกพน ความทรงจ าทมตอแผนดนเกด อาจสอโยงไปถงวฒนธรรม ประเพณ สถานททองเทยว คดสรรรปทจบใจ ดงดดและสอความรสกไดอยางนาประทบใจ 2. น าขอมลจากคลปวดทศนจากขอ 1 มาผลตปฏทน และสมดบนทกแจกเปนของขวญใหบคคลส าคญของเยอรมนทงภาครฐ เอกชน และภาคประชาสงคม หนวยงานทเกยวของ: คนไทยทวเยอรมนทโดดเดนตามสาขาอาชพตาง ๆ เชน วศวกร นกดนตรคลาสสค เจาของกจการ อาจารยในมหาวทยาลย คนท าความสะอาด อาสาสมครชวยเหลอคนไทย วศวกรการบนในองคกรการบน นกเคมในมหาวทยาลย เปนตน

เพอสงเสรมวฒนธรรมไทย ซงอาจรวมถงสถานททองเทยวของไทย และวถชวตไทย ซงเปนผลพลอยไดจากการไดบอกเลาเรองราวคนไทยทประกอบสมมาชพในเยอรมน ซงนอกจากจะท าใหชาวเยอรมนมความรสกทดกบคนไทย สะทอนความเปนประชากรทมคณภาพของคนไทยในเยอรมน ในการเปนพลเมองทดของสงคมเยอรมนแลว ยงเปนการสรางแรงบนดาลใจใหเกดขนในหมชมชนชาวไทยอกดวย

โครงการ: ผลตรายการสอนท าอาหารไทย ออกอากาศทางสถานโทรทศน และผลตคลปวดทศนสอนท าอาหารเพอเผยแพรทางสอตาง ๆ เบอรลน วธด าเนนการ:

1. รวมมอกบสถานโทรทศนเยอรมนผลตรายการสอนท าอาหารไทย ออกอากาศทางสถานโทรทศนของเยอรมน โดยคณ Pratina Kross 2. ท าคลปวดโอสน ๆ สอนท าอาหารไทยเผยแพรทาง YouTube และ Facebook เปนประจ าเดอนละ 2 ครง เปนเวลา 1 ป

อาหารไทยเปนวฒนธรรมทมชอเสยงและเปนทรจกทวโลก ซงไทยตองรกษาสถานะความนยมในอาหารไทยมใหเสอมถอย คณ Kross เจาของรานอาหารไทย มชอเสยงเปนทรจกในหมชาวเยอรมน มโรงเรยนสอนท าอาหารไทย และมรายการท าอาหารทางทวโดยรวมกบสถานโทรทศน RBB ตงแตป 2014 ทงน คณ Kross

63

เมอง สถานท เหตผล หนวยงานทเกยวของ: การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน ( บรษทเยอรมนทท าธรกจใน ปทท เชน TUI Lufthansa Mercedes Benz SIEMENS BMW และ B.Grimm สถานกงสล/สถานกงสลใหญกตตมศกดไทยในเยอรมน

สามารถพดภาษาเยอรมนไดเปนอยางด

โครงการ: แปลหนงสอทเกยวกบพทธศาสนา และสมมนาวชาการเรองพทธศาสนาในวนเปดตวหนงสอแปล เบอรลน ณ มหาวทยาลยฮมโบลท

วธการด าเนนการ: สอท. อาจพจารณาคดสรรหนงสอทประสงคจะแปล โดยแตงตงคณะแปล ซงประกอบดวยชาวไทย อาจารยมหาวทยาลยทงในเยอรมนและไทยทมความสามารถดานการแปลภาษาเยอรมน ภายใตค าแนะน าของผทรงคณวฒทมความรและความเขาใจพทธศาสนาอยางแทจรง เมอด าเนนการแปลและจดพมพเปนรปเลมแลว จงจดการสมมนาทางวชาการเรองพทธศาสนา เพอเปดตวหนงสอแปลของ สอท. หนวยงานทเกยวของ: มหาวทยาลยฮมโบลท ชมชนชาวไทย อาจารยมหาวทยาลยทงในไทยและเยอรมนทมความสามารถดานการแปลภาษาเยอรมน ผทรงคณวฒทมความรความเขาใจพทธศาสนา

เพอเปนการเผยแพร สรางความรความเขาใจทถกตองเกยวกบพทธศาสนาในหมชาวเยอรมนทสนใจในพทธศาสนา ตลอดจนเปนการจรรโลงพทธศาสนา กอปรกบหนงสอเกยวกบพทธศาสนาในภาษาเยอรมนยงมนอยมาก จงเหนควรสนบสนนการแปลหนงสอเปนภาษาเยอรมน

ฮมบวรก ณ มหาวทยาลยฮมบวรก วธด าเนนการ: เหมอนเบอรลน หนวยงานทเกยวของ: สถานกงสลกตตมศกด ณ นครฮมบวรก มหาวทยาลยฮมบวรก

โครงการ: การแสดงดนตรแจส (Jazz) เบอรลน ณ Berliner Philharmoniker

กจกรรมเพมเตม: อาจทาบทามสองศลปนเมอ ค.ศ. 2017 สอท. ไดจดการแสดงดนตรแจสเพลงพระราชนพนธในพระบาทสมเดจ

64

เมอง สถานท เหตผล รนใหมมารวมขบรองเพลง ไดแก น.ส.ญานน ไวเกล (Jannie Weigel) นกรอง นกแสดง และนายแพทรค โครเนนแบรเกอร (Patrik Kronenberger) ผทไดรบแตงตงจากทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด ใหเปน “ทตวฒนธรรม” เมอ ค.ศ. 2015 ปจจบนเปนนกรองและนกประพนธเพลง เยาวชนทงสองเปนลกครงไทย–เยอรมน หนวยงานทเกยวของ: คณะนกดนตรจากประเทศไทย คณะดรยางคลป ม.มหดล

พระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช บรมนาถบพตร เพอแสดงความส านกในพระมหากรณาธคณหาทสดมได ณ โรงแรม Ellington กรงเบอรลน โดยการแสดงดนตรในครงนเปนการเขาถงกลมเปาหมายใหมทชนชอบดนตรแจส ซงสวนใหญเปนกลมทมสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมทด เชน นกการเมอง นกธรกจ นกวชาการ ซงสามารถมอทธพลทางความคดตอชาวเยอรมนในทางใดทางหนง และโดยทคณะดรยางคศลป ม. มหดล มความรวมมอกบ Berliner Philharmoniker จงนาจะเปนโอกาสอนดแกไทยในการกระชบความรวมมอระหวางกนและเพอเรยนรแนวปฏบตทด (Best Practice) จากฝายเยอรมนเพอพฒนาความสามารถของนกดนตรไทย

ฮมบวรก ณ Laeiszhalle หนวยงานทเกยวของ : สถานกงสลกตตมศกด ณ นครฮมบวรก มหาวทยาลยฮมบวรก

ชาวนครฮมบวรกนยมชมการแสดงดนตร โดยไดรบการจดอนดบใหเปนเมองอนดบ 1

โครงการ: เทศกาลภาพยนตรไทย “10 อนดบหนงท าเงนของไทย” เบอรลน ณ โรงภาพยนตร Babylon

ก าหนดแนวคด “10 อนดบหนงท าเงนของไทย” : องคบาก พมากพระโขนง กวน มน โฮ แฟนฉน รถไฟฟามาหานะเธอ บางระจน สตรเหลก ชตเตอรกดวญญาณ มอปน โลก พระ จน 2499 อนธพาลครองเมอง ระยะเวลา: 10 วน ฉายวนละ 2 รอบ วธด าเนนการ: จดการอภปรายหรอเลาสน ๆ เกยวกบววฒนาการภาพยนตรไทย โดยผทรงคณวฒทงฝายไทยและเยอรมน และเมอฉายภาพยนตรจบ ม Q&A หนวยงานทเกยวของ: มหาวทยาลยฮมโบลท บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน( การทองเทยวแหงประเทศไทย

65

เมอง สถานท เหตผล ไลพซก ณ โรงภาพยนตร Passage Kino

ระยะเวลาและวธด าเนนการ: เหมอนเบอรลน หนวยงานทเกยวของ: การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน(

ไลพซกเปนเมองทมประชากรมากทสดในบรรดาเมองอดตเยอรมนตะวนออก และมากเปนอนดบท 12 ของเยอรมน ซงการรบรเกยวกบไทยยงมนอยอย จงนาจะเปนโอกาสในการเขาถงกลมเปาหมายใหมของไทย กอปรกบมหาวทยาลยของเมอง (Universität Leipzig) เปดสอนหลกสตรนานาชาต ซงมผลตอจ านวนนกศกษาทเปนคนรนใหมทนาจะสนใจทจะคนหาวฒนธรรมใหม ๆ

โครงการ: จดแสดงเครองดนตรไทย เบอรลน ณ พพธภณฑชาตพนธวทยา

กจกรรมเพมเตม: อาจพจารณาจดนทรรศการจ าลองเหตการณการแสดงดนตรของวงดนตรนายบศยมหนทร หวหมมหาดเลกราชส านกรชกาลท 5 ทเดนทางมาแสดงดนตรทกรงเบอรลนเมอ ค.ศ. 1900 โดยอาจท าในลกษณะเปนหนจ าลองเหตการณดงกลาว หรอท าคลปวดทศนสน ๆ จ าลองเหตการณดงกลาวฉายในบรเวณทจดแสดงเครองดนตร หนวยงานทเกยวของ: มหาวทยาลยฮมโบลท บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน ( การทองเทยวแหงประเทศไทย

พพธภณฑชาตพนธวทยาแสดงความประสงคทจะกระชบความรวมมอดานวชาการกบหนวยงานของไทย เชน กรมศลปากร และสถาบนการศกษา เชน วทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล และสถาบนบณฑตพฒนศลป เปนตน การจดแสดงเครองดนตรไทยอาจเปนจดเรมตนส าหรบการสรางเครอขายและท าความรจกกนระหวางหนวยงานไทยและเยอรมน เพอตอยอดความรวมมอระหวางกนตอไป

ไลพซก ณ พพธภณฑเครองดนตร วธด าเนนการ : เหมอนเบอรลน หนวยงานทเกยวของ: การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน (

เมองไลพซกยงเปนศนยกลางทางวฒนธรรม มรากฐานทางดนตรและศลปะการแสดงทกแขนง โดยปจจบนเปนทตงของมหาวทยาลยการดนตรและการละคร ผลตศลปนและบคลากรสอนศลปะเปนจ านวนมาก จงนาจะเปนโอกาสอนดส าหรบไทยในการเผยแพรวฒนธรรมไทยในกลมเปาหมายทมพนฐานความชนชอบวฒนธรรมเปนทนเดมอยแลวและเปนกลมเปาหมายใหมทยงมการรบรเกยวกบไทยนอย

66

เมอง สถานท เหตผล โครงการ: งานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เบอรลน ณ Gärten der Welt

วธการด าเนนการ: 1. จดขบวนแห โดยอาจคดสรรกลมศลปนรวมสมย เชน คดบวกสปป เพอรวมกนออกแบบรปแบบขบวนแหทไมซ าซาก จ าเจ แตยงองแนวคดการละเลนผตาโขน 2. การแสดงบนเวท อาจเนนการใชพนทบนเวทและขณะเดยวกน ผแสดงลงมามปฏสมพนธกบผชมดานลางเวทดวย 3. จดซมกจกรรมตาง ๆ รอบเวทกลาง เปนซมทแสดงวถไทย ในลกษณะพพธภณฑชวต จ าลองหมบานไทยและแสดงวถชวตแบบไทย หนวยงานทเกยวของ: ชมชนชาวไทยในเบอรลนและเมองใกลเคยง สมาคมนกศกษาไทยในเยอรมน (ส.น.ท.ย.) บรษท การบนไทย จ ากด )มหาชน ( การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท Singha Corporation Co,Ltd. บรษทเยอรมนทท าธรกจใน ปทท เชน TUI Lufthansa Mercedes Benz SIEMENS BMW และ B.Grimm

โครงการ: สดสปดาหกบมตรใหม เดรสเดน ณ จตรสประจ าเมองเดรสเดน

วธการด าเนนการและหนวยงานทเกยวของ: เหมอนกบงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน โดยอาจปรบเปลยนตามความเหมาะสม

จดในชวงเวลาใกลเคยงกบงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เพอเปนการบรหารงบประมาณใหไดประโยชนสงสด

โครงการ: Karneval der Kulturen เบอรลน วธการด าเนนการและหนวยงานทเกยวของ:

เหมอนกบงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน โดยอาจปรบเปลยนตามความเหมาะสม

จดในชวงเวลาใกลเคยงกบงานประเพณบญหลวงและการละเลนผตาโขน เพอเปนการบรหารงบประมาณใหไดประโยชนสงสด

67

เมอง สถานท เหตผล โครงการ: มมไทย เบอรลน ณ หองสมดกรงเบอรลน

วธการด าเนนการ: 1. หารอกบหองสมดกรงเบอรลนเพอส ารวจความตองการและความคาดหวงของหองสมดเกยวกบมมไทย 2. ออกแบบรปแบบมมไทยรวมกบหองสมดฯ 3. ส ารวจและน าเสนอรายชอหนงสอ สอ และอน ๆ ทจ าเปนตอการจดวางในมมไทย เพอจดท ามมไทย หนวยงานทเกยวของ: กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการทองเทยวและกฬา การทองเทยวแหงประเทศไทย บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน)

หองสมดกรงเบอรลนทาบทามขอรบการสนบสนนจาก สอท. ในการท า “มมไทย” ภายในหองสมดฯ ซงเปนการสรางโอกาสในการใหขอมล ความรความเขาใจทถกตองเกยวกบไทยในแงมมตาง ๆ

4.3 บทสรป

การทตวฒนธรรมเปนเครองมอส าคญในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ หลายเหตการณในประวตศาสตรไดพสจนวาการมอ านาจทางทหารไมไดหมายความวาจะเปนผชนะตลอดกาล เชน สหรฐอเมรกาซงเปนมหาอ านาจทางทหารในชวงทศวรรษ 1950 ยงตองพายแพในสงครามเวยดนาม และไมสามารถปองกนเหตการณ 9/11 ได เมอโลกกาวเขาสศตวรรษใหมซงสหรฐอเมรกาเปน “สดยอดมหาอ านาจเดยว” ในขณะนน ในทางตรงขามกลบมผตงขอสงเกตวาเหตการณ 9/11 เกดขนเพราะสหรฐอเมรกา “ละเลย” “เพกเฉย” และ “ลดทอน” ความส าคญของการทตวฒนธรรม ขณะทหลายประเทศจากทวปเอเชย เชน จน อนเดย เกาหล กลบใหความส าคญตอการทตวฒนธรรมและกอท าใหเกดปรากฏการณ “เอเชยผงาด” กาวขนสอ านาจทางเศรษฐกจ ท าใหสหรฐอเมรกา สหภาพยโรปและอกหลายประเทศตางหนมาทบทวนและเรงด าเนนนโยบายการทตวฒนธรรมของตน

ไทยใชการทตวฒนธรรมในการขบเคลอนความสมพนธระหวางประเทศดวยความมงหวงวาการทตวฒนธรรมจะชวยสงเสรมภาพลกษณของไทยในฐานะสมาชกของประชาคมโลก และเปนชองทางหนงในการสรางเครอขายพนธมตรและมความแนบเนยนในการเขาถงกลมเปาหมายตาง ๆ อนจะน าไปสการเสรมสรางและรกษาผลประโยชนของไทยในทกมต อยางไรกตาม การทตวฒนธรรมเปนเรองทตองใชระยะเวลาในการด าเนนการ และตองด าเนนการอยางตอเนอง ดงนน ไทยจงจ าเปนตองด าเนนการการทตวฒนธรรมอยางมยทธศาสตร มการวางแผนทชดเจน เปนระบบ อยางตอเนองและทส าคญตองด าเนนไปอยางมความเขาใจในกลมเปาหมาย และสามารถเลอกใชกลยทธทเหมาะสมกบกลมเปาหมายดวย เพอใหการทตวฒนธรรมของไทยด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ เพอความส าเรจของการด าเนนนโยบายตางประเทศและเพอประโยชนของไทยในทสด

บรรณานกรม

ภาษาไทย หนงสอ พรสรรค วฒนางกร. 150 ป ความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555. พรสรรค วฒนางกร. Festschrift 150 ป ความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน: อดต–ปจจบน–มง

สอนาคต. เลมท 3, หนงสอรวมบทความ Festschrift 150 ป ความสมพนธทางการทตไทย–เยอรมน: อดต–ปจจบน–มงสอนาคต. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556.

พรสรรค วฒนางกร. มหศจรรยแหงเยอรมน: 60 ปแหงการเปลยนแปลง. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554.

พทยา เรอนแกว. หญงไทยและชมชนไทยวนนในเยอรมน. ม.ป.ท., 2557. สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ. ค าศพท–ค ายอทางการทตและการตางประเทศ.

พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ, 2552. เอกสารราชการ กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ท าเนยบองคกร

สวสดการสงคมไทยในตางประเทศพนทสหพนธสาธารณรฐเยอรมน. กรมการทองเทยว การทองเทยวแหงประเทศไทย. จ านวนนกทองเทยวชาวตางชาต. 2560. กระทรวงการตางประเทศ. แผนยทธศาสตร 4 ป กระทรวงการตางประเทศ พ.ศ. 2558–2561. สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน. โทรเลขท BLN 284/2560. ลงวนท 28 พฤษภาคม 2560. สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน. โทรเลขท BLN 298/2560. ลงวนท 29 พฤษภาคม 2560. สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน. โทรเลขท BLN 422/2560. ลงวนท 11 สงหาคม 2560. ส านกพมพคณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา. ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พลเอก ประยทธ

จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาต (12 กนยายน 2557). อญชญ เฮยรลง และพทยา เรอนแกว. รายงานกจกรรมชมชนไทยในเยอรมน. ณ งานไทย Bad

Homburg 6–7 สงหาคม 2544. เสนอตอสถานกงสลใหญ ณ เมองฟรงฟวรท (กนยายน 2554).

เอกสารอน ๆ พทยา เรอนแกว. ขอเสนอจดตงมลนธราชไมตร. รางเอกสารใชส าหรบการประชมหนวยราชการไทย

(ก.พ. 2551).

69

ภรนย โชตกนตะ. การใชมตการทตเชงวฒนธรรมในการเผยแพรภาพลกษณของไทยในตางประเทศ: กรณศกษาการจดเทศกาลวฒนธรรมไทยในฝรงเศส. รายงานการศกษาสวนบคคล หลกสตรนกบรหารการทต รนท 4 กระทรวงการตางประเทศ, 2555.

รยาภรณ สคนธทรพย. การสรางเอกภาพและประสทธผลใหกบการทตวฒนธรรมของประเทศไทย. รายงานการศกษาสวนบคคล หลกสตรนกบรหารการทต รนท 1 กระทรวงการตางประเทศ, 2552.

สออเลกทรอนกส กรมยโรป กระทรวงการตางประเทศ. ประเทศในยโรป: เยอรมน. [ออนไลน]. แหลงทมา:

http://www.europetouch.in.th/main/ [23 กรกฎาคม 2560]. กรมสงเสรมวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม. พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2553.

[ออนไลน]. แหลงทมา: www.culture.go.th/culture_th/ewt_dl_link.php?nid=1648 [1 กรกฎาคม 2560].

ฉนทนา จนทรบรรจง. รายงานการวจยเรองบทบาททตวฒนธรรมตางประเทศในประเทศไทยและแนวทางการด าเนนการทตวฒนธรรมไทยในตางประเทศ. เสนอตอส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ [ออนไลน]. 13 กนยายน พ.ศ. 2544. แหลงทมา: http://research.culture.go.th/index.php/research/bk/item/14–2012–08–23–04–48–14.html [15 เมษายน 2560].

ศนยสรางสรรคงานออกแบบ. Brighter Berlin: อะไรทเปลยนซากประวตศาสตรใหกลายเปนเมองหลวงแหงการสรางสรรค. [ออนไลน]. 2554. แหลงทมา: http://www.tcdc.or.th/ creativethailand/article/CreativeCity/19566 [1 พฤษภาคม 2560].

สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน. ความสมพนธทางการทต. [ออนไลน]. 2015. แหลงทมา: http://thaiembassy.de/site/index.php/th/thai–german–relationship/2015–02–09–11–28–48/2015–03–10–18–29–05 [15 เมษายน 2560].

สมาคมนกเรยนไทยในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนในพระบรมราชปถมภ. เกยวกบสมาคม. [ออนไลน]. 2016. แหลงทมา: http://tsvd.org [6 สงหาคม 2560].

Elledecoration Thailand. Life: Garden of the Mind. [ออนไลน]. 2017. แหลงทมา: http://www.elledecorationthailand.com/Life/garden–of–the–mind/ [3 สงหาคม 2560].

Thaiculturebuu. ความหมายของวฒนธรรม. [ออนไลน]. 2010. แหลงทมา: http://thaiculturebuu.wordpress.com/2010/07/04/ความหมายของวฒนธรรม/ [1 กรกฎาคม 2560].

70

ภาษาองกฤษ หนงสอ Nye, Jr., Joseph S. Soft Power: The Means to Success in World Politics. New York:

Public Affairs Press, 2004. Nye, Jr., Joseph S. The Future of Power. New York: Public Affairs Press, 2011. สออเลกทรอนกส Belz, Christopher, and Rüdiger Mandry. Air Transport in Germany: Mobility Report

2015. [Online]. 2016. Available from: https://www.dfs.de/dfs_homepage/en/Press/Publications/DFS_Mobilita%CC%88tsbericht_2015_broschure_UK_V4_druckversion.pdf [2017, July 23].

Berlin Tourismus & Kongress GmbH. Numbers + Facts. [Online]. Available from: https://www.visitberlin.de/en/numbers–facts [2017, July 15].

Bound, Kirsten, Rachel Briggs, John Holden, and Samuel Jones. Culture is a central component of international relations. It’s time to unlock its full potential…. [Online]. 2007. Available from: https://www.demos.co.uk/files/ Cultural_diplomacy_–_web.pdf [2017, May 1].

Cummings, Milton C. Cultural Diplomacy and the United States Government: A Survey. [Online]. 2009. Available from: http://www.americansforthearts.org/ by–program/reports–and–data/legislation–policy/naappd/cultural–diplomacy–and–the–united–states–government–a–survey [2017, May 1].

Dhiraj, Amarendra Bhushan. World’s Top 25 Best Countries for Logistics Preformance in 2016: Grmany comes out on top again. CEOWORLD Magazine [Online]. 2016. Available from: http://ceoworld.biz/2016/09/01/worlds–top–25–best–countries–logistics–performance–2016–germany–comes–top/ [2017, June 18].

Encyclopedia.com. Germany, Scandinavia, and Central Europe. [Online]. 2016. Available from: http://www.encyclopedia.com/places/germany–scandinavia–and–central–europe/ [2017, July 21].

Institute for Cultural Diplomacy. What is Cultural Diplomacy? What is Soft Power?. [Online]. Available from: http://www.culturaldiplomacy.org/ index.php?en_culturaldiplomacy [2017, April 15].

Internet live stats. Germany Internet Users. [Online]. Available from: http://www.internetlivestats.com/internet–users/germany/ [2017, July 21].

Mark, Simon. A Greater Role for Cultural Diplomacy: Discussion papers in Diplomacy Nr. 114. [Online]. 2009. Available from: https://www.clingendael.nl/ publication/greater–role–cultural–diplomacy [2017, May 1].

71

Press and Information Office of the Federal State of Berlin. Berlin–A success story: Facts. Figures. Statistic.. [Online]. 2014 Available from: http://www.berlin.de/ rbmskzl/assets/aktuelles/2014/oktober/140911_berlin_erfolgsgeschichte_2014_engl.pdf [2017, July 22].

Schwab, Klaus. The Global Competitiveness Report 2016–2017. [Online]. 2016. Available from: http://www.weforum.org/reports/the–global–competitiveness–report–2016–2017–1 [2017, July 15].

Wikimedia Foundation, Inc., Berlin. [Online]. Available from: https://en.wikipedia.org/wiki/Berlin#Galleries_and_museums [2017, July 15].

Wikimedia Foundation, Inc. Leipzig. [Online]. Available from: https://en.wikipedia.org/wiki/Leipzig [2017, August 6].

Wikimedia Foundation, Inc. List of cities in the European Union by population within city limits. [Online]. 2017. Available from: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_cities_in_the_European_Union_by_population_within_city_limits [2017, July 15].

World Facts Index. Facts about Germany. [Online]. Available from: http://worldfacts.us/Germany.htm [2017, July 22].

ภาษาเยอรมน หนงสอ Senatsverwaltung für Stadtentwicklung und Umwelt. Berlin Strategie:

Stadtentwicklungskonzept Berlin 2030. Berlin: druckhaus köthen, 2015. เอกสารอน ๆ Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland. [Online] 2014. Available from:

http://www.gesetze–im–internet.de/bundesrecht/gg/gesamt.pdf [2017, July 12].

สออเลกทรอนกส Kumerloeve, Arnd D. Über 50 Jahre Deutsch–Thailändische Gesellschat e.V. [Online]

Available from: http://www.dtg.eu/–Ue–ber–50–Jahre–DTG.htm [2017, July 23].

Landeshauptstadt Dresden. Ankünfte und Übernachtungen nach Jahren und Quartal. Zahlen für Dresden [Online]. Available from: https://www.dresden.de/media/ pdf/statistik/Statistik_4504_Touri_2014_q4.pdf [ 2017, August 6].

72

Statistik Berlin Brandenburg. Tourismuszahlen. [Online]. Available from: http://www.statistik–berlin–brandenburg.de/webapi/jsf/tableView/ tableView.xhtml [2017, May 20].

Statistische Ämter des Bundes und der Länder. Kulturstatistiken: Kulturindikation auf einen Blick: Ein Ländervergleich. [Online]. 2008 Available from: https://www.destatis.de/DE/Publikationen/Thematisch/BildungForschungKultur/Kultur/Kulturindikatoren1023018089004.pdf;jsessionid=D62F57F2EA8220F248BE5AEC4D3D48B1.cae4?__blob=publicationFile [2017, July 16].

Wikimedia Foundation, Inc. Berlin. [Online]. Available from: https://de.wikipedia.org/wiki/Berlin [2017, July 1].

Wikimedia Foundation, Inc. Berliner Mauer. [Online]. Available from: https://de.wikipedia.org/wiki/Berliner_Mauer [2017, July 21].

ภาคผนวก

74

ภาคผนวก ก. ตารางงานเทศกาลประจ าปเมองบาด ฮอมบวรก

เดอน เทศกาล

มถนายน เทศกาลบทกวและวรรณกรรม มถนายน (ทก 2 ป) งานชมสวน มถนายน/กรกฎาคม เทศกาลฤดรอน กรกฎาคม เทศกาลไทย ณ เมองบาด ฮอมบวรก กนยายน ราตรแหงการศกษา กนยายน (ทก 2ป) งานแสดงผลงานศลปะของเหลาศลปนอาชพและสมครเลน ตลาคม ราตรแหงวฒนธรรม จดชวงฤดใบไมรวง (ทก 2 ป) เทศกาลออรแกนนานาชาต ทก 2 ป แลวแตชวงเวลาทเหมาะสม งานร าลกรฐบรษของเมอง ทก 2 ป แลวแตชวงเวลาทเหมาะสม งานแสดงประตมากรรมรวมสมย (Blickachsen) ทก 2 ป แลวแตชวงเวลาทเหมาะสม งานแสดงดนตร ณ พระราชวงเมองบาด ฮอมบวรก ทก 2 ป แลวแตชวงเวลาทเหมาะสม เทศกาลดนตรแจส

75

ภาคผนวก ข. ตารางงานเทศกาลประจ าปกรงเบอรลน

เดอน เทศกาล

กมภาพนธ เทศกาลภาพยนตร Berlinale (International Film Festival Berlin)

กมภาพนธ เทศกาลเตนร าเยาวชนนานาชาต (Tanzolymp) เมษายน/พฤษภาคม สดสปดาหแหงการเปดหอศลปแสดงผลงานศลปะโดยศลปนชาว

เยอรมนและตางชาต พฤษภาคม วนพพธภณฑ มถนายน Carnival of Cultures (Karneval der Kulturen) มถนายน งานเฉลมฉลองฤดรอนประจ าป (Fête de la Musique) กรกฎาคม สปดาหแฟชน ณ กรงเบอรลน (Berlin Fashion Week) กรกฎาคม งานวนครสโตเฟอรสตรทเดย (Christopher Street Day) สงหาคม ราตรแหงพพธภณฑ กนยายน เทศกาลวรรณกรรมนานาชาต กนยายน เทศกาลศลปะ ณ กรงเบอรลน ตลาคม เทศกาลแหงแสง–ส พฤศจกายน วนแหงวฒนธรรมยว

76

ภาคผนวก ค. จ านวนผใชอนเทอรเนตของเยอรมน ค.ศ. 2006–2016

ค.ศ. ผใชอนเทอรเนต การเขาถงเมอเปรยบเทยบกบ

จ านวนประชากรทงหมด (%) จ านวนประชากร

ทงหมด เพมขน/ลดลง

(%) 2006 58,489,940 72.2 81,055,904 +4.8 2007 60,770,253 75.2 80,854,515 +3.9 2008 62,919,407 78 80,665,906 +3.5 2009 63,610,551 79 80,519,685 +1.1 2010 65,956,952 82 80,435,307 +3.7 2011 65,361,125 81.3 80,424,665 –0.9 2012 66,273,592 82.3 80,477,952 +1.4 2013 67,812,285 84.2 80,565,861 +2.3 2014 69,509,013 86.2 80,646,262 +2.5 2015 70,569,048 87.5 80,688,545 +1.5 2016 71,016,605 88 80,682,351 +0.6

77

ภาคผนวก ง. ตารางเปรยบเทยบจ านวนคนไทยกบจ านวนประชากรทงหมดในแตละรฐของเยอรมน

รฐ จ านวนประชากร

ทงหมด จ านวนคนไทย คดเปนรอยละ % ของ

จ านวนประชากรทงหมด บาเดน–วรธเทมแบรก 10,879,618 9,890 0.09 บาเยรน 12,843,514 10,723 0.08 เบอรลน 3,520,031 4,847 0.14 บรนเดนบวรก 2,484,826 649 0.03 เบรเมน 671,489 713 0.1 ฮมบวรก 1,787,408 1,606 0.01 เฮสเซน 6,176,172 6,562 0.1 เมคเลนบวรก–ฟอรพอมเมน 1,612,362 263 0.02 นเดอรซคเซน 7,926,599 4,185 0.05 นอรธไรน–เวสฟาเลน 17,865,516 10,881 0.06 ไรนลนด–เฟลาส 4,052,803 4,290 0.1 ซารลนด 995,597 1,174 0.11 ซคเซน 4,084,851 671 0.02 ซคเซน–อลฮลท 2,245,470 347 0.02 ชเลซวค–โฮลชไตน 2,858,714 1,472 0.05 ธอรงเกน 2,170,714 48 0.02 ทมา: ส านกงานสถตแหงชาตสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ผศกษาไดน าขอมลสถานะ ณ ค.ศ. 2015 มาค านวณและจดท าตารางเปรยบเทยบ อยางไรกตาม ตวเลขทคนไทยปรากฏในตารางเปนตวเลขทางการตามส านกงานสถตฯ มไดรวมคนไทยทพ านกในเยอรมนอยางผดกฎหมาย

78

ภาคผนวก จ. ท าเนยบองคกรสวสดการสงคมไทยในตางประเทศ พนทสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

เฉพาะองคกรสาขาวฒนธรรม สนทนาการและกฬา

รฐ ชอกลม บาเยรน กลมแมบานหตถกรรมไทย เมองเนรนแบรก สมาคมศลปวฒนธรรมไทยมวนค ชมรมดนตรไทย วดไทยมวนค สมาคมศนยศลปะและวฒนธรรมสยาม ชมรมโนรา มาราต ชมรมดนตรไทยในเยอรมน นอรธไรน–เวสฟาเลน กลมนารร าไทย เบอรลน วดพทธวหาร กลมไทยสไมล ชมรมฟตบอลเยาวชนไทย–เบอรลน สมาคมมวยไทยทรพยเยน โรงเรยนสวสด ชมรมดนตรไทยมะล กลมบานไมรโรย กลมศลปวฒนธรรมไทย ลงกวทซ กลมภไท โรงเรยนสยาม บาเดน–วรธเทมแบรก สมาคมศลปวฒนธรรมไทย เฮเกา–โบเดนเซ นเดอรซคเซน สมาคมเพอนไทย พาเดอรบอน สภาวฒนธรรมไทยในเยอรมน

ทมา: กรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย: ท าเนยบองคกรสวสดการสงคมไทยในตางประเทศพนทสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ซงผศกษาไดรวบรวมเฉพาะองคกรสาขาวฒนธรรม สนทนาการและกฬา

79

ประวตผเขยน ชอ–สกล นางอรพนทร ลลตธรรม ประวตการศกษา – อกษรศาสตรบณฑต (สาขาภาษาเยอรมน) เกยรตนยมอนดบหนง เหรยญทอง จฬาลงกรณมหาวทยาลย – อกษรศาสตรมหาบณฑต (สาขาภาษาเยอรมน)

จฬาลงกรณมหาวทยาลย – Methodik und Didaktik Deutsch als Fremdsprache

Gasamthochschule Kassel สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ประวตการท างาน

พ.ศ. 2537 เจาหนาทการทต 4 กองยโรป 3 กรมยโรป พ.ศ. 2542 เลขานการโท สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงมะนลา พ.ศ. 2544 เลขานการเอก สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงมะนลา พ.ศ. 2546 เจาหนาทการทต 6 กรมอเมรกาและแปซฟกใต พ.ศ. 2547 เลขานการเอก สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน พ.ศ. 2551 นกการทตช านาญการ ส านกบรหารการคลง พ.ศ. 2553 นกการทตช านาญการ (ทปรกษา) ส านกบรหารการคลง พ.ศ. 2557 นกการทตช านาญการพเศษ ส านกบรหารการคลง

ต าแหนงปจจบน อครราชทตทปรกษา สถานเอกอครราชทตฯ ณ กรงเบอรลน