ตัวอย่างการบรรลุธรรม - Geocities.ws · 2016-12-27 · ตัวอย่างารบรรลุธรรม 3 [๖๕] ล าดับนั้น

ตวอยางการบรรลธรรม

1.) อปตสสะมาณพ หนา 2 2.) พระสารบตร หนา 3 3.) ปงคยมาณพ หนา 8 4.) พระวกกล (ผหลดพนดวยศรทธา) หนา 10 5.) พระวกกล (อกรปหนง) หนา 11 6.) พระโสณะ หนา 16 7.) พระปญจวคคย หนา 21 8.) ยสกลบตร หนา 25 9.) ชฎล 3 พนอง หนา 30 10.) พระอนรทธะ หนา 32 11.) พระโมคคลลานะ หนา 33

ตวอยางการบรรลธรรม 2

อปตสสะมาณพ ยอความจากพระไตรปฎก : พระวนยปฎก เลม 4 มหาวรรค ภาค 1มหาขนธกะ

เรองพระสารบตรและพระโมคคลลานะบรรพชา

[๖๔] กโดยสมยนนแล สญชยปรพาชก (เจาลทธๆ หนง - ธมมโชต) อาศยอยในพระนครราชคฤห พรอมดวยปรพาชกบรษทหมใหญ จ านวน ๒๕๐ คน. กครงนน อปตสสะมาณพประพฤตพรหมจรรย อยในส านกสญชยปรพาชก.

ขณะนนเปนเวลาเชา ทานพระอสสช (หนงในหาปญจวคคย - ธมมโชต) นงอนตรวาสก (สบง, ผานง - ธมมโชต) แลวถอบาตร จวร เขาไปบณฑบาตยงพระนครราชคฤห มมรรยาทกาวไป ถอยกลบ แลเหลยว คแขน เหยยดแขน นาเลอมใส มนยนตาทอดลง ถงพรอมดวยอรยาบถ.

อปตสสะปรพาชกไดเหนทานพระอสสช ก าลงเทยวบณฑบาตในพระนครราชคฤห มมรรยาทกาวไป ถอยกลบ แลเหลยว คแขน เหยยดแขน นาเลอมใส มนยนตาทอดลง ถงพรอมดวยอรยาบถ ครนแลวไดมความด ารวา บรรดาพระอรหนต หรอทานผไดบรรลพระอรหตมรรคในโลก ภกษรปนคงเปนผใดผหนงแน ถากระไร เราพงเขาไปหาภกษรปน แลวถามวา ทานบวชเฉพาะใคร ใครเปนศาสดาของทาน หรอทานชอบใจธรรมของใคร? แลวไดด ารตอไปวา ยงเปนกาลไมสมควรจะถามภกษรปน เพราะทานก าลงเขาละแวกบานเทยวบณฑบาต ผฉะนน เราพงตดตามภกษรปนไปขางหลงๆ เพราะเปนทางอนผมงประโยชนทงหลายจะตองสนใจ.

ครงนน ทานพระอสสชเทยวบณฑบาตในพระนครราชคฤห ถอบณฑบาตกลบไป. จงอปตสสะปรพาชกเขาไปหาทานพระอสสช ถงแลวไดพดปราศรยกบทานพระอสสช ครนผานการพดปราศรยพอใหเปนทบนเทง เปนทระลกถงกนไปแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนหนง. อปตสสะปรพาชกยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว

ไดกลาวค าน กะทานพระอสสชวา : อนทรยของทานผองใส ผวพรรณของทานบรสทธผดผอง ทานบวชเฉพาะใคร ใครเปนศาสดาของทาน หรอทานชอบใจธรรมของใคร ขอรบ?

อ. มอย ทานพระมหาสมณะศากยบตร เสดจออกทรงผนวชจากศากยตระกล เราบวชเฉพาะพระผ มพระภาคพระองคนน พระผ มพระภาคพระองคนนเปนศาสดาของเรา และเราชอบใจธรรมของพระผ มพระภาคพระองคนน.

อป. กพระศาสดาของทานสอนอยางไร แนะน าอยางไร? อ. เราเปนคนใหม บวชยงไมนาน เพงมาสพระธรรมวนยน ไมอาจแสดงธรรมแกทาน ไดกวางขวาง แต

จกกลาวใจความแกทานโดยยอ. อป. นอยหรอมาก นมนตกลาวเถด ทานจงกลาวแตใจความแกขาพเจา ขาพเจาตองการใจความอยาง

เดยว ทานจกท าพยญชนะใหมากท าไม.


[๖๕] ล าดบนน ทานพระอสสชไดกลาวธรรมปรยายนแกอปตสสะปรพาชก วาดงน :- ธรรมเหลาใดเกดแตเหต พระตถาคตทรงแสดงเหตแหงธรรมเหลานน

และความดบแหงธรรมเหลานน พระมหาสมณะมปกตทรงสงสอนอยางน.

[๖๖] ครนไดฟงธรรมปรยายน ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทน วาสงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบไปเปนธรรมดา ไดเกดขนแก อปตสสะปรพาชก (อปตสสะปรพาชกบรรลธรรมขนโสดาบน - ธมมโชต) ธรรมนแหละถามกเพยงนเทานน ทานทงหลายจงแทงตลอดบทอนหาความโศกมได บทอนหาความโศกมไดน พวกเรายงไมเหน ลวงเลยมาแลวหลายหมนกลป. (1 กลป = ระยะเวลาทโลกเกดขนมาและถกท าลายไป 1 รอบ - ธมมโชต)

***** อปตสสะปรพาชกน ตอมาไดบวชในพระพทธศาสนา คนทวไปเรยกทานวาพระสารบตร (เพราะมารดาของทานชอสาร) และไดเปนอครสาวกเบองขวาของพระพทธเจา ไดรบการยกยองวาเปนสาวกทมปญญามากทสด

วเคราะห เนองจากอปตสสะปรพาชกนน เปนผ มปญญามาก และไดสรางสมบญบารมเพอการหลดพน มาจนเตม

รอบแลว จตใจจงนอมไปเพอความหลดพนอยางเตมทแลว เมอไดรบการสะกดอกเพยงนดเดยว กคลายความยดมนถอมนในสงทงปวงลงไปได ซงธรรมทพระอสสชแสดงนน ไดกระตนใหอปตสสะปรพาชกเหนแจงในความจรงของสงทงหลาย วาเมอเกดขนแลวในไมชากตองดบไปเปนธรรมดา สงตางๆ ทปรากฏใหเหนนน เปนเพยงสภาวะทเกดขนชวขณะหนงเทานน อกไมนานกจะเปลยนแปรไป เหมอนฟองสบทเกดขนชวขณะ แลวกแตกดบไป จตของอปตสสะปรพาชกจงคลายความยดมนในสงทงปวงลงไป กลายเปนอรยบคคลชนโสดาบน.

ผรวบรวม ธมมโชต

17 กรกฎาคม 2544

พระสารบตร ยอความจากพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 5 มชฌมนกาย

มชฌมปณณาสก ทฆนขสตร

[๒๖๙] ... สมยหนง พระผ มพระภาคประทบอย ณ ถ าสกรขาตาเขาคชฌกฏ เขตพระนครราชคฤห. ครงนน ปรพาชกชอทฆนขะ เขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ไดปราศรยกบพระผ มพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว.


ไดกราบทลวา : ทานพระโคดม ความจรงขาพเจามปกตกลาวอยางน มปกตเหนอยางนวา สงทงปวงไมควรแกเรา.

พระผ มพระภาคตรสวา : อคคเวสสนะ แมความเหนของทานวา สงทงปวงไมควรแกเรานน กไมควรแกทาน.

ท. ทานพระโคดม ถาความเหน (วาสงทงปวงไมควรแกเรา) นควรแกขาพเจา แมความเหนนนกพงเปนเชนนน แมความเหนนนกพงเปนเชนนน. (คอความเหนวาสงทงปวงไมควรแกเรานน กยอมเปนสงหนงทไมควรแกเราดวยเชนกน - ธมมโชต)

พ. อคคเวสสนะ ชนในโลกผ ทกลาวอยางนวา แมความเหนนนกพงเปนเชนนนทงนน แมความเหนนนกพงเปนเชนนนทงนน ดงน ชนเหลานนละความเหนนนไมได และยงยดถอความเหนอนนน มมาก คอมากกวา

คนทละได. อคคเวสสนะ ชนในโลกผ ทกลาวอยางนวา แมความเหนนนกพงเปนเชนนนทงนน แมความเหนนนกพงเปนเชนนนทงนน ดงน ชนเหลานน ละความเหนนนได และไมยดถอความเหนอนนน มนอยคอนอยกวาคน

ทยงละไมได. [๒๗๐] พ. (ตอ) อคคเวสสนะ สมณพราหมณพวกหนงมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวง

ควรแกเรา ดงน กม. สมณพราหมณพวกหนงมกกลาวอยางน มกเหนอยางน สงทงปวง ไมควรแกเรา ดงน กม สมณพราหมณพวกหนงมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา บางสง ควรแกเรา บางสงไมควรแกเรา ดงน กม

อคคเวสสนะ บรรดาความเหนนน ความเหนของสมณพราหมณพวกทมกกลาวอยางน มกเหนอยางน วา สงทงปวงควรแกเรานน ใกลขางกเลสอนเปนไปกบดวยความก าหนด ใกลขางกเลสเครองประกอบสตวไว

ใกลขางกเลสเปนเหตเพลดเพลน ใกลขางกเลสเปนเหตกล ากลน ใกลขางกเลสเปนเหตยดมน.

อคคเวสสนะ บรรดาความเหนนน ความเหนของสมณพราหมณพวกทมกกลาวอยางน มกเหนอยางน วา สงทงปวงไมควรแกเรานน ใกลขางธรรมไมเปนไปกบดวยความก าหนด ใกลขางธรรมไมเปนเครองประกอบสตวไว ใกลขางธรรมไมเปนเหตเพลดเพลน ใกลขางธรรมไมเปนเหตกล ากลน ใกลขางธรรมไมเปนเหต

ยดมน. เมอพระผ มพระภาคตรสอยางนแลว ทฆนขปรพาชกไดกราบทลพระผ มพระภาควา : ทานพระโคดม

ทรงยกยองความเหนของขาพเจา ทานพระโคดมทรงยกยอง ความเหนของขาพเจา. พ. อคคเวสสนะ ในความเหนนนๆ ความเหนของสมณพราหมณพวกทมกกลาวอยางน มกเหนอยางน

วา บางสงควรแกเรา บางสงไมควรแกเรานน สวนทเหนวาควร ใกลขางกเลส อนเปนไปกบดวยความก าหนด ใกลขางกเลสเครองประกอบสตวไว ใกลขางกเลสเปนเหตเพลดเพลน ใกลขางกเลสเปนเหตกล ากลน

ใกลขางกเลสเปนเหตยดมน สวนทเหนวาไมควร ใกลขางธรรมไมเปนไปดวยความก าหนด ใกลขางธรรมไมเปนเครองประกอบสตวไว ใกลขางธรรมไมเปนเหตเพลดเพลน ใกลขางธรรมไมเปนเหตกล ากลน ใกลขางธรรม

ไมเปนเหตยดมน.


[๒๗๑] พ. (ตอ) อคคเวสสนะ บรรดาความเหนนน ในความเหนของสมณพราหมณผ ทมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวงควรแกเรานน วญญชนยอมเหนตระหนกวา เราจะยดมน ถอมนซงทฏฐของเราวา สงทงปวงควรแกเรา ดงน แลวยนยนโดยแขงแรงวา สงนเทานนจรง สงอนเปลา เรากพงถอผดจากสมณพราหมณสองพวกน คอ สมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวงไมควรแกเรา ๑ สมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา บางสงควรแกเรา บางสงไมควรแกเรา ๑. เมอความถอผดกนมอย

ดงน ความทมเถยงกนกม เมอมความทมเถยงกน ความแกงแยงกนกม. เมอมความแกงแยงกน ความเบยดเบยนกนกม. วญญชนนนพจารณาเหนความถอผดกน ความทมเถยงกน ความแกงแยงกน และความเบยดเบยนกน ในตนดงนอย จงละทฏฐนนเสยดวย ไมยดถอทฎฐอนดวย การละการสละคนทฎฐเหลาน ยอมม

ไดดวยประการฉะน. พ. (ตอ) อคคเวสสนะ บรรดาความเหนนน ในทฎฐของสมณพราหมณผ ทมกกลาวอยางน มกเหน

อยางนวา สงทงปวงไมควรแกเรา ดงนนน วญญชนยอมเหนตระหนกวา ถาเราจะยดมน ถอมนซงทฎฐของเราวา สงทงปวงไมควรแกเรา ดงน แลวยนยนโดยแขงแรงวา สงนเทานนจรง สงอนเปลา เรากพงถอผดจากสมณพราหมณสองพวกน คอ สมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวงควรแกเรา ๑ สมณ

พราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา บางสงควรแกเรา บางสงไมควรแกเรา ๑. เมอความถอผดกนมอยดงน ความทมเถยงกนกม เมอมความทมเถยงกน ความแกงแยงกนกม เมอมความแกงแยงกน ความ

เบยดเบยนกนกม. วญญชนนนพจารณาเหนความถอผดกน ความทมเถยงกน ความแกงแยงกน และความเบยดเบยนกน ในตนดงนอย จงละทฎฐนนเสยดวย ไมยดถอทฎฐอนดวย. การละ การสละคนทฎฐเหลานน ยอมมไดดวยประการฉะน.

พ. (ตอ) อคคเวสสนะ บรรดาความเหนนน ในทฎฐของสมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา บางสงควรแกเรา บางสงไมควรแกเรา ดงนนน วญญชนยอมเหนตระหนกวา ถาเราจะยดมนถอมน ซงทฎฐของเราวา บางสงควรแกเรา บางสงไมควรแกเราดงน แลวยนยนโดยแขงแรงวา สงนเทานนจรง สงอนเปลา เรากพงถอผดจากสมณพราหมณสองพวกน คอ สมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวง

ควรแกเรา ๑ สมณพราหมณผมกกลาวอยางน มกเหนอยางนวา สงทงปวงไมควรแกเรา ๑. เมอความถอผดกนมอยดงน ความทมเถยงกนกม เมอมความทมเถยงกน ความแกงแยงกนกม เมอมความแกงแยงกน ความ

เบยดเบยนกนกม. วญญชนนนพจารณาเหนความถอผดกน ความทมเถยงกน ความแกงแยงกน และความเบยดเบยนกน ในตนดงนอย จงละทฎฐนนเสยดวย ไมยดถอทฎฐอนดวย การละการสละคนทฎฐเหลานน ยอม

มไดดวยประการฉะน. [๒๗๒] พ. (ตอ) อคคเวสสนะ กกายนมรป เปนทประชมมหาภตทงส (ดน น า ไฟ ลม - ธมมโชต) ม

มารดาบดาเปนแดนเกด เจรญดวยขาวสกและขนมสด ตองอบและขดสกนเปนนจ มความแตกกระจดกระจาย

เปนธรรมดา ทานควรพจารณาโดยความเปนของไมเทยง เปนทกข เปนโรค เปนดงหวฝ (ตองคอยเยยวยารกษาเพอแกทกข - ธมมโชต) เปนดงลกศร เปนความล าบาก เปนความเจบไข เปนดงผ อน (คอไมใชเรา หรอของๆ


เรา - ธมมโชต) เปนของทรดโทรม เปนของวางเปลา เปนของมใชตน. เมอทานพจารณาเหนกายน โดยความเปนของไมเทยง เปนทกข เปนโรค เปนดงหวฝ เปนดงลกศร เปนความล าบาก เปนความเจบไข เปนดงผ อน เปนของทรดโทรม เปนของวางเปลา เปนของมใชตนอย ทานยอมละความพอใจในกาย ความเยอใยในกาย ความ

อยในอ านาจของกายในกายได. (นาจะทรงหมายถงการตกเปนทาสของรางกาย คอตองถกรางกายบบบงคบ

ใหตองคอยประคบประหงม บ ารงรกษาเลยงดอยางด จตใจไมเปนอสระจากรางกาย - ธมมโชต) [๒๗๓] พ. (ตอ) อคคเวสสนะ เวทนาสามอยางน คอ สขเวทนา ๑ ทกขเวทนา ๑ อทกขมสขเวทนา

(เปนกลางๆ ไมทกขไมสข - ธมมโชต) ๑. อคคเวสสนะ สมยใดไดเสวยสขเวทนา ในสมยนนไมไดเสวยทกขเวทนา ไมไดเสวยอทกขมสขเวทนา ไดเสวยแตสขเวทนาเทานน. ในสมยใดไดเสวยทกขเวทนา ในสมยนน

ไมไดเสวยสขเวทนา ไมไดเสวยอทกขมสขเวทนา ไดเสวยแตทกขเวทนาเทานน. ในสมยใดไดเสวยอทกขมสขเวทนา ในสมยนนไมไดเสวยสขเวทนา ไมไดเสวยทกขเวทนา ไดเสวยแตอทกขมสขเวทนาเทานน.

พ. (ตอ) อคคเวสสนะ สขเวทนาไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความสนไป เสอมไป คลายไป ดบไปเปนธรรมดา. แมทกขเวทนากไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความสนไป เสอมไป คลายไป ดบไป เปนธรรมดา. แมอทกขมสขเวทนากไมเทยง อนปจจยปรงแตงขน อาศยปจจยเกดขน มความสนไป เสอมไป คลายไป ดบไปเปนธรรมดา.

พ. (ตอ) อคคเวสสนะ อรยสาวกผไดสดบแลว เมอเหนอยอยางน ยอมหนายทงในสขเวทนา ทงในทกขเวทนา ทงในอทกขมสขเวทนา เมอหนาย ยอมคลายก าหนด เพราะคลายก าหนด ยอมหลดพน เมอหลดพน

แลว กมญาณหยงรวาหลดพนแลว รชดวาชาตสนแลว (ไมตองเกดอกแลว - ธมมโชต) พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรท าส าเรจแลว กจอนเพอความเปนอยางนมไดม. (คอส าเรจเปนพระอรหนต - ธมมโชต)

พ. (ตอ) อคคเวสสนะ ภกษผ มจตหลดพนแลวอยางนแล ยอมไมววาทแกงแยงกบใครๆ โวหารใด

ทชาวโลกพดกน กพดไปตามโวหารนน แตไมยดมนดวยทฎฐ. [๒๗๔] กโดยสมยนน ทานพระสารบตรนงถวายอยงานพด ณ เบองพระปฤษฎางคพระผ มพระภาค

(คอนงพดอยขางหลงพระพทธเจา - ธมมโชต). ไดมความด ารวา ไดยนวาพระผ มพระภาคตรสการละธรรมเหลานน ดวยปญญาอนยงแกเราทงหลาย ไดยนวาพระสคตตรสการสละคนธรรมเหลานน ดวยปญญาอนยงแกเราทงหลาย เมอทานพระสารบตรเหนตระหนกดงน จตกหลดพนแลว จากอาสวะทงหลาย ไมถอมนดวย

อปาทาน (บรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต) ธรรมจกษปราศจากธล ปราศจากมลทน ไดเกดขนแลว แกทฆนขปรพาชกวา สงใดสงหนงมความ

เกดขนเปนธรรมดา สงนนทงหมดมความดบไปเปนธรรมดา. (บรรลธรรม ซงอาจจะเปนขนโสดาบน สกทาคาม หรออนาคามกได - ธมมโชต)

[๒๗๕] ล าดบนน ทฆนขปรพาชกมธรรมอนเหนแลว มธรรมอนถงแลว มธรรมอนทราบแลว มธรรมอนหยงลงแลว ขามความสงสยไดแลว ปราศจากความเคลอบแคลง ถงความเปนผแกลวกลา ไมตองเชอตอผ อนใน


ค าสอนของพระศาสดา ไดกราบทลพระผ มพระภาควา ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองค แจมแจงนก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางใหแกคนหลงทาง หรอตามประทปในทมด ดวยคดวา ผ มจกษเหนรป ดงน ฉนใด ทานพระโคดมทรงประกาศธรรม โดยอเนกปรยาย ฉนนนเหมอนกน ขาพระองคขอถงพระผ มพระภาค พระธรรม และพระภกษสงฆวาเปน

สรณะ ขอทานพระโคดมจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสก ผถงสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ดงนแล. จบ ทฆนขสตร

วเคราะห พระพทธเจาทรงโปรดทฆนขปรพาชกไปตามล าดบขน จากขนหยาบไปถงขนประณต ดงนคอ

1.) ทรงท าใหละทฏฐเดม ทเหนวาสงทงปวงไมควรแกเรา และทรงแสดงใหเหนโทษ ของการยดถอทฏฐประเภทตางๆ และวธพจารณาเพอละทฏฐเหลานน

2.) ทรงแสดงใหละความยดมนถอมนในรางกาย โดยแสดงเหตทท าใหกายเกดขน เจรญขน ตงอย และดบไป โทษของรางกาย และวธละความยดมนในกาย

3.) ทรงแสดงใหละความยดมนถอมนในเวทนา โดยทรงจ าแนกประเภทของเวทนา การเกดขน และดบไปของเวทนาแตละประเภท และวธละความยดมนในเวทนา

4.) เมอไดรบการชทาง พระสารบตรจงเกดปญญารแจงแทงตลอด เขาใจในธรรมชาตของสรรพสง ทมความไมเทยง เปนทกข ไมอยในอ านาจ อยางชดเจน จนไมมความเคลอบแคลงสงสยใดๆ เหลออยอกเลย จงละความยดมนถอมนในสงทงปวงลงไปได บรรลเปนพระอรหนตอย ณ ทตรงนน

สวนทฆนขปรพาชกนน กบรรลธรรมขนรองๆ ลงมา เชนกน.




ปงคยมาณพ ยอความจากพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 17 ขททกนกาย อทาน

ปรายนวรรคท 5 ปงคยปญหาท ๑๖

[๔๔๐] ปงคยมาณพทลถามปญหาวา ขาพระองคเปนคนแกแลว มก าลงนอย ผวพรรณเศราหมอง

นยนตาทงสองของขาพระองคไมผองใส (เหนไมจะแจง) หส าหรบฟงกไมสะดวก ขอขาพระองคอยางไดเปนคนหลง ฉบหายเสยในระหวางเลย ขอพระองคจงตรสบอกธรรมท ขาพระองคควรร ซงเปนเครองละชาตและชราในอตภาพน เสยเถด ฯ

พระผ มพระภาคตรสพยากรณวา ดกรปงคยะ ชนทงหลายไดเหนเหลาสตวผเดอดรอนอย เพราะรปทงหลายแลว ยงเปนผประมาทกยอยยบอยเพราะรปทงหลาย ดกรปงคยะเพราะเหตนน ทานจงเปนคนไมประมาทละรปเสย เพอความไมเกดอก ฯ

ป. ทศใหญส ทศนอยส ทศเบองบน ทศเบองต า รวมเปน สบทศ สงไรๆ ในโลกทพระองคไมไดเหน ไมไดฟง ไมไดทราบ หรอไมไดรแจง มไดม ขอพระองคจงตรส บอกธรรมทขาพระองคควรร เปนเครองละชาตและชราใน อตภาพนเถด ฯ

พ. ดกรปงคยะ เมอทานเหนหมมนษยผถกตณหาครอบง าแลว เกดความเดอดรอน อนชราถง

รอบขาง ดกรปงคยะ เพราะ เหตนน ทานจงเปนคนไมประมาทละตณหาเสย เพอความไมเกดอก ฯ ... (หลงจากนนปงคยมาณพไดบวช แลวเดนทางกลบไปหาพราหมณพาวรผ เปนอาจารย และได

สนทนากน - ธมมโชต) ... [๔๔๓] ... พราหมณพาวรผอาจารยถามพระปงคยะวา ทานปงคยะ พระโคดมพระองคใด ไดทรง

แสดงธรรมอนบคคลพงเหนเอง ไมประกอบดวยกาล เปนทสนตณหา ไมมจญไร หาอปมาในทไหนๆ มไดแกทาน เพราะเหตไรหนอ ทานจงอยปราศจากพระโคดมพระองคนน ผ มพระปญญาเปนเครองปรากฏดจแผนดน มพระปญญากวางขวาง สนกาลแมครหนงเลา ฯ

พระปงคยะตอบพราหมณพาวรผอาจารยวา ทานพราหมณ พระโคดมพระองคใด ไดทรงแสดงธรรมอนบคคลพงเหนเอง ไมประกอบดวยกาล เปนทสนตณหา ไมมจญไร หาอปมาในทไหนๆ มไดแกอาตมา อาตมามไดอยปราศจากพระโคดมพระองคนน ผ มพระปญญาเปนเครองปรากฏดจแผนดน มพระปญญากวางขวาง สนกาล แมครหนง ทานพราหมณ อาตมาไมประมาททงกลางคน กลางวน เหนอยซงพระพทธเจาผ โคดมพระองคนนดวยใจ เหมอนเหนดวยจกษ ฉะนน อาตมานมสการอยซงพระพทธเจาผ โคดมพระองคนนตลอดราตร อาตมามาส าคญความ ไมอยปราศจากพระพทธเจาผ โคดมพระองคนน ดวยความไมประมาทนน ศรทธา ปต มานะ และสตของอาตมา ยอมนอมไปในค าสงสอนของพระพทธเจาผ โคดม พระพทธเจาผ โคดมผ มพระ


ปญญากวางขวาง ประทบอยยงทศาภาค ใดๆ อาตมานนเปนผนอบนอมไปโดยทศาภาคนนๆ นนแล รางกายของอาตมาผแกแลว มก าลงและเรยวแรงนอยนนเอง ทานพราหมณ อาตมาไปสพระพทธเจาดวยการไป

แหงความด ารเปนนตย เพราะวาใจของอาตมาประกอบแลวดวยพระพทธเจานน อาตมานอนอยบน

เปอกตม คอกาม ดนรนอย (เพราะตณหา) ลอยจากเกาะหนงไปสเกาะหนง ครงนนอาตมา ไดเหนพระสมพทธเจา ผทรงขามโอฆะไดแลว ไมมอาสวะ ฯ

(ในเวลาจบคาถาน พระผ มพระภาคทรงทราบความแกกลาแหงอนทรย ของพระปงคยะและพราหมณพาวรแลว ประทบอย ณ นครสาวตถนนเอง ทรงเปลงพระรศมดจทองไปแลว พระปงคยะก าลงนงพรรณนาพระพทธคณแก พราหมณพาวรอย ไดเหนพระรศมแลวคดวา นอะไร เหลยวแลไป ไดเหนพระผ มพระภาคประหนงประทบอยเบองหนาตน จงบอกแกพราหมณพาวรวา พระพทธเจาเสดจมาแลว พราหมณพาวรไดลกจากอาสนะประคองอญชลยนอย แมพระผ มพระภาค เมอจะทรงแผพระรศมแสดงพระองคแกพราหมณพาวร ทรงทราบธรรมเปนทสบายของพระปงคยะและพราหมณพาวรทงสองแลว เมอจะตรสเรยกแตพระปงคยะองคเดยว จงได

ตรสพระคาถานวา) ดกรปงคยะ พระวกกล พระภทราวธะ และพระอาฬวโคดม เปนผมศรทธานอมลงแลว (ได

บรรลอรหตดวยศรทธาธระ) ฉนใด แมทานกจงปลอยศรทธาลง ฉนนน ดกรปงคยะ เมอทานนอมลงดวยศรทธาปรารภวปสสนา โดยนยเปนตนวา สงขารทงปวงไมเทยง กจกถงนพพาน อนเปนฝงโนนแหงวฏฏะอนเปนบวงแหงมจจราช ฯ

พระปงคยะเมอจะประกาศความเลอมใสของตนจงกราบทลวา ขาพระองคนยอมเลอมใสอยางยง เพราะไดฟงพระวาจาของ พระองคผ เปนมน พระองคมกเลสดจหลงคาอนเปดแลว ตรสรแลวดวยพระองคเอง ไมมกเลสดจเสาเขอน ทรงมปฏภาณ ทรงทราบธรรมเปนเหตกลาววาประเสรฐยง ทรงทราบธรรมชาตทงปวง ทงเลวและประณต พระองคเปนศาสดาผกระท าทสดแหงปญหาทงหลาย แกเหลาชนผ มความสงสยปฏญาณอย นพพานอนกเลสมราคะเปนตนไมพงน าไปได เปนธรรมไมก าเรบ หาอปมาในทไหนๆ มได ขาพระองคจกถงอนปาทเสสนพพานธาตแนแท ขาพระองคไมมความสงสยในนพพานนเลย ขอพระองคจงทรงจ าขาพระองควา เปน

ผ มจตนอมไปแลว (ในนพพาน) ดวย ประการนแล ฯ (บรรลธรรมเปนพระอรหนตแลว - ธมมโชต) จบปารายนวรรคท ๕

วเคราะห เนองจากพระปงคยะเปนผยงดวยศรทธา พระพทธเจาจงทรงแนะน าใหทานใชศรทธา น าหนาปญญา

ในการเขาถงธรรม คอทานมปญญาเหนแจงในธรรมชาตทงปวง (เชน สงขารทงปวงไมเทยง เปนตน) อยระดบหนง แลวอาศยศรทธานอมใจเชอค าสอนอนๆ ของพระพทธเจาทงหมด เพอท าลายความยดมนถอมนในสงทง


ปวงลงไป จนกลายเปนพระอรหนต ซงผ ทบรรลธรรมดวยวธน ทกลาวถงไวในพระไตรปฎก มเพยงไมกรปเทานน

เชน พระวกกล พระภทราวธะ และพระอาฬวโคดม รวมถงพระปงคยะรปนดวย.



พระวกกล (ผหลดพนดวยศรทธา) ยอความจากพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 25 ขททกนกาย

อปทาน ภาค 2 วกกลเถราปทานสตร

[๑๒๒] ... (ทานพระวกกลเถระไดเลาประวตของทานเองดงน) ... (เรา - คอทานพระวกกลเถระ) ไดเกดในสกลหนงในพระนครสาวตถ มารดาของเราถกภยปศาจ

คกคาม มใจหวาดกลว จงใหเราผละเอยดออนเหมอนเนยขน นมนมเหมอนใบไมออนๆ ซงยงนอนหงาย ใหนอนลงแทบบาทมลของพระผแสวงหาคณอนยงใหญ กราบทลวา ขาแตพระโลกนาถ หมอมฉนขอถวาย ทารกนแดพระองค ขาแตพระโลกนายก ขอพระองคจงทรงเปนทพงของเขาดวยเถด

ครงนน สมเดจพระมนผ เปนทพงของหมสตวผหวาดกลว พระองคไดทรงรบเราดวยฝาพระหตถอนออนนม มตาขายอนทานก าหนดดวยจกร (คอมลายรปกงจกรทฝาพระหตถ - ธมมโชต)

จ าเดมแตนนมา เรากเปนผถกรกษาโดยพระพทธเจา จงเปนผ พนจากความปวยไขทกอยาง อยโดยสขส าราญ เราเวนจากพระสคตเสยเพยงครเดยวกกระสน (คออยากเหนพระพทธเจาอยตลอดเวลา เพราะตดใจใน

รปโฉมของพระองค - ธมมโชต) พออายได ๗ ขวบ เรากออกบวชเปนบรรพชต เราเปนผไมอมดวยการดพระรปอนประเสรฐ เกดพระบารมทกอยาง มดวงตาสเขยว ลวนเกลอนกลนไปดวยวรรณสนฐานอนงดงาม

ครงนน พระพชตมารทรงทราบวา เรายนดในพระพทธรป จงไดตรสสอนเราวา อยาเลยวกกล ประโยชนอะไรในรปทนาเกลยดซงชนพาลชอบเลา กบณฑตใดเหนสทธรรม บณฑตนนชอวาเหนเรา ผไมเหนสทธรรม ถงจะเหนเรากชอวาไมเหน กายมโทษไมสนสด เปรยบเสมอดวยตนไมมพษ เปนทอยของโรคทกอยาง ลวนเปนทประชมของทกข เพราะฉะนน ทานจงเบอหนายในรป พจารณาเหนความเกดขน และความเสอมไปแหงขนธทงหลาย จกถงทสดแหงสรรพกเลสไดโดยงาย

เราอนสมเดจพระโลกนายกผแสวงหาประโยชนพระองคนน ทรงพร าสอนอยางน ไดขนภเขาคชฌกฏ

เพงดอยทซอกเขา พระพชตมารผมหามนประทบยนอยทเชงเขา เมอจะทรงปลอบโยนเรา (ทก าลงเศราโศกเสยใจ เพราะพระองคทรงขบไล เนองจากตดในพระรปของพระองคเพยงอยางเดยว ไมสนใจเจรญกรรมฐาน


>>> วากนวา ทานเสยใจถงขนาดจะไปกระโดดเขาตาย เพราะคดวาถาไมไดดพระรปของพระพทธเจาแลว จะอยตอไปเพอประโยชนอะไร ฆาตวตายดกวา - ธมมโชต)

ไดตรสเรยกวา วกกล เราไดฟงพระด ารสนนเขากเบกบาน ครงนน เราวงลงไปทเงอมเขาสงหลายรอยชวบรษ แตถงแผนดนไดโดยสะดวกทเดยวดวยพทธานภาพ พระผ มพระภาคทรงแสดงพระธรรมเทศนา คอ ความ

เกดขน และความเสอมไปแหงขนธ ทงหลายอก เรารธรรมนนทวถงแลว จงไดบรรลอรหต (เปนพระอรหนต - ธมมโชต)

... เราเผากเลสทงหลายแลว ... พระพทธศาสนาเราไดท าเสรจแลว ดงน.

จบวกกลเถราปทาน. >>>>> พระวกกลรปน ไดรบการรบรองจากพระพทธเจาวา เปนผ เลศกวาภกษสาวกของพระองคทงหลาย ในดานเปนผ พนจากกเลสไดดวยศรทธา (พระไตรปฎก พระสตตนตปฎก เลม 12 องคตตรนกาย ขอ 147)



พระวกกล (อกรปหนง) ยอความจากพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 9 สงยตตนกาย

ขนธวารวรรค วกกลสตร วาดวยการเหนธรรมชอวาเหนพระพทธเจา

[๒๑๕] สมยหนง พระผ มพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน กลนทกนวาปสถาน ใกลพระนครราชคฤห. สมยนนแล ทานพระวกกลอาพาธ มทกข เปนไขหนก ไดรบทกขเวทนา พกอยทนเวศนของนายชางหมอ.

ครงนน ทานพระวกกล เรยกภกษผอปฏฐากทงหลายมา แลวกลาววา มาเถดอาวโส ทานทงหลาย จงเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ จงถวายบงคมพระยคลบาทดวยเศยรเกลา ตามค าของเราแลว ทลวา พระเจาขา วกกลภกษอาพาธ เปนไขหนก ไดรบทกขเวทนา ทานถวายบงคมพระยคลบาทของพระองคดวยเศยรเกลา และพวกทานจงทลอยางนวา พระเจาขา ไดยนวา ทานขอประทานวโรกาส ขอทลเชญพระผ มพระภาค

ทรงอาศยความอนเคราะห เสดจเขาไปหาทานวกกลถงทอยเถด.


ภกษเหลานน รบค าทานวกกล แลวเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ฯลฯ ครนแลว ไดกราบทลวา

พระเจาขา วกกลภกษอาพาธ เปนไขหนก ... ฯลฯ ... พระผ มพระภาคทรงรบนมนตดวยดษณภาพ. (รบโดยอาการนง ไมคดคาน - ธมมโชต)

[๒๑๖] ครงนนแล พระผ มพระภาคทรงครองผาแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปหาทานพระวกกลถงทอย ทานพระวกกลไดเหนพระผ มพระภาคเสดจมาแตไกล ครนเหนแลว กลกขนจากเตยง. ล าดบนน พระผ มพระภาคไดตรสกะทานพระวกกลวา อยาเลยวกกล เธออยาลกจากเตยงเลย อาสนะเหลาน ทเขาปลาด

ไวมอย เราจะนงทอาสนะนน. พระผ มพระภาคประทบนงบนอาสนะทเขาปลาดไว. ครนแลว ไดตรสถามทานพระวกกลวา ดกรวกกล เธอพอทนไดหรอ พอยงอตภาพใหเปนไปไดหรอ

ทกขเวทนานน ปรากฏวาทเลาลง ไมก าเรบขนหรอ. ทานพระวกกลกราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ ขาพระองคทนไมไหว ไมสามารถยงอตภาพใหเปนไป

ได ทกขเวทนาของขาพระองคแรงกลา มแตก าเรบขน ไมทเลาลงเลย ทกขเวทนาปรากฏวาก าเรบขน ไมทเลาลง

เลย. พ. ดกรวกกล เธอไมมความร าคาญ ไมมความเดอดรอนอะไรบางหรอ?

ว. พระเจาขา ทแทจรง ขาพระองคมความร าคาญไมนอย มความเดอดรอนอยไมนอยเลย.

พ. ดกรวกกล กตวเธอเอง ไมตเตยนตนเองไดโดยศลบางหรอ?

ว. พระเจาขา ตวขาพระองคเอง จะตเตยนไดโดยศลกหาไม. (คอมศลบรสทธ - ธมมโชต) พ. ดกรวกกล ถาหากวา ตวเธอเองตเตยนตนเองโดยศลไมได เมอเปนเชนนน เธอจะมความร าคาญ

และมความเดอดรอนอะไร?

ว. พระเจาขา จ าเดมแตกาลนานมาแลว ขาพระองคประสงคจะเขาไปเฝาพระผ มพระภาค แตวาในรางกายของขาพระองค ไมมก าลงพอทจะเขาไปเฝาพระผ มพระภาคได.

พ. อยาเลย วกกล รางกายอนเปอยเนาทเธอเหนน จะมประโยชนอะไร? ดกรวกกล ผใดแล เหนธรรม ผนนชอวายอมเหนเรา ผใดเหนเรา ผนนชอวายอมเหนธรรม. วกกล เปนความจรง บคคลเหนธรรม กยอมเหนเรา บคคลเหนเรากยอมเหนธรรม. วกกล เธอจะส าคญความขอนนเปนไฉน รปเทยงหรอไมเทยง?

ว. ไมเทยง พระเจาขา. พ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?

ว. เปนทกข พระเจาขา. พ. กสงใดไมเทยง เปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา ควรหรอหนอ ทจะตามเหนสงนนวา นนของ

เรา นนเปนเรา นนเปนตวตนของเรา?

ว. ไมควรเหนอยางนน พระเจาขา.


พ. เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เทยงหรอไมเทยง?

ว. ไมเทยง พระเจาขา. พ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?

ว. เปนทกข พระเจาขา.

พ. กสงใดไมเทยง เปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา ควรหรอหนอ ทจะตามเหนสงนนวา นนของเรา นนเปนเรา นนเปนตวตนของเรา?

ว. ไมควรเหนอยางนน พระเจาขา. พ. เพราะเหตนนแล ฯลฯ อรยสาวกเหนอยอยางน ฯลฯ ยอมทราบชดวา ฯลฯ กจอนเพอความเปนอยาง

นมไดม. ครงนนแล พระผ มพระภาคตรสสอนทานพระวกกล ดวยพระโอวาทนแลว ทรงลกจากอาสนะ เสดจไป

ยงภเขาคชฌกฏ. [๒๑๗] ครงนนแล พระวกกล เมอพระผ มพระภาคเสดจหลกไปแลวไมนาน ไดเรยกภกษอปฏฐาก

ทงหลายมาแลว กลาววา มาเถด อาวโส ทานจงชวยอมเราขนเตยง แลวหามไปยงวหารกาฬสลาขางภเขาอสคล กภกษผ เชนกบเรา ไฉนเลา จะพงส าคญวาตนพงท ากาละ (มรณภาพ - ธมมโชต) ในละแวกบานเลา? ภกษ

อปฏฐากเหลานนรบค าทานวกกล แลวอมทานพระวกกลขนเตยง หามไปยงวหารกาฬสลา ขางภเขาอสคล. [๒๑๘] ครนพอราตรนนผานไป พระผ มพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมารบสงวา มาเถด ภกษ

ทงหลาย จงพากนเขาไปหาวกกลภกษถงทอย ครนแลวจงบอกวกกลภกษอยางนวา อาวโสวกกล ทานจงฟงพระด ารสของพระผ มพระภาคและค าของเทวดา ๒ องค อาวโส ณ ราตรน เมอปฐมยามผานไปแลว เทวดา ๒ องค ผ มฉววรรณงดงาม ท าภเขาคชฌกฏใหสวางทวไปทงหมด เขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผ มพระภาคแลว ยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ครนแลว เทวดาองคหนง ไดกราบทลพระผ มพระภาควา พระเจาขา วกกลภกษ คดเพอความหลดพน เทวดาอกองคหนง ไดกราบทลพระผ มพระภาควา พระเจาขา ก

วกกลภกษนน หลดพนดแลว จกหลดพนไดแนแท. อาวโสวกกล แตวาพระผ มพระภาค ตรสกะทานอยางนวา อยากลวเลย วกกล อยากลวเลย วกกล จกมความตายอนไมต าชาแกเธอ จกมกาลกรยาอนไมเลวทรามแกเธอ.

ภกษเหลานน รบพระด ารสของพระผ มพระภาคแลว เขาไปหาทานพระวกกลถงทอย ครนแลว ไดกลาว

กะทานวกกลวา อาวโสวกกล ทานจงฟงพระด ารสของพระผ มพระภาค และค าของเทวดา ๒ องค. [๒๑๙] ครงนนแล ทานพระวกกลเรยกภกษอปฏฐากทงหลายมาแลวกลาววา มาเถด อาวโส ทานจง

ชวยกนอมเราลงจากเตยง เพราะวาภกษผ เชนกบเรานงบนอาสนะสงแลว จะพงส าคญวา ตนควรฟงค าสงสอนของพระผ มพระภาคนนอยางไรเลา?

ภกษเหลานนรบค าของทานพระวกกลแลว กชวยกนอมทานพระวกกลลงจากเตยง แลวกลาววา ณ ราตรน เมอปฐมยามลวงไปแลว เทวดา ๒ องค ฯลฯ ไดยนอย ณ ทสมควรสวนขางหนง. ครนแลว เทวดาองค


หนงไดกราบทลพระผ มพระภาควา พระเจาขา วกกลภกษ คดเพอความหลดพน เทวดาอกองคหนง ไดกราบทล

พระผ มพระภาควา พระเจาขา กวกกลภกษนน หลดพนแลว จกหลดพนไดแนแท. อาวโสวกกล แตวาพระผ มพระภาคไดตรสถงทานอยางนวา อยากลวเลย วกกล อยากลวเลย วกกล จกมความตายอนไมต าชาแกเธอ จกม

กาลกรยาไมเลวทรามแกเธอ. พระวกกลกลาววา อาวโส ถาเชนนน ทานจงชวยถวายบงคมพระยคลบาทของพระผ มพระภาค ดวย

เศยรเกลา ตามค าของผมดวยวา พระเจาขา วกกลภกษอาพาธ เปนไขหนกไดรบทกขเวทนา เธอถวายบงคมพระยคลบาทของพระผ มพระภาคดวยเศยรเกลา และยงไดสงมากราบทลอยางนวา พระเจาขา ขาพระองคไมเคลอบแคลงวารปไมเทยง ไมสงสยวาสงใดไมเทยง สงนนเปนทกข ไมสงสยวาสงใดไมเทยง เปนทกข มความ

แปรปรวนเปนธรรมดา ความพอใจกด ความก าหนดกด ความรกใครกด ในสงนน มไดมแกขาพระองค. ขาพระองค ไมเคลอบแคลงวา เวทนา ... สญญา ... สงขาร ... วญญาณไมเทยง ไมสงสยวาสงใดไมเทยง สงนนเปนทกข ไมสงสยวาสงใดไมเทยง เปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา ความพอใจกด ก าหนดกด ความ

รกใครกด ในสงนน มไดมแกขาพระองค ดงน. ภกษเหลานน รบค าทานพระวกกลแลวหลกไป ครงนน เมอภกษเหลานนหลกไปไมนาน ทานพระวกกล

กน าเอาศาตรามา. [๒๒๐] ครงนนแล ภกษเหลานน เขาไปเฝาพระผ มพระภาคถงทประทบ นง ณ ทควร สวนขางหนง.

ครนแลว ไดกราบทลพระผ มพระภาควา ขาแตพระองคผ เจรญ วกกลภกษอาพาธ เปนไขหนก ไดรบทกขเวทนา ทานขอถวายบงคมพระยคลบาทของพระผ มพระภาคดวยเศยรเกลา และยงไดสงมากราบทลอยางนวา ... ฯลฯ ...

[๒๒๑] ครงนนแล พระผ มพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมา รบสงวา มาไปกนเถด ภกษทงหลาย เราจะพากนไปยงวหารกาฬสลา ขางภเขาอสคล ซงเปนททวกกลกลบตรน าเอาศาตรามา. ภกษเหลานน รบพระด ารสของพระผ มพระภาคแลว. ล าดบนน พระผ มพระภาคเสดจไปยง วหารกาฬสลา ขางภเขาอสคล พรอมดวยภกษเปนจ านวนมาก. ไดทอดพระเนตรเหนทาน พระวกกลนอนคอบดอยบนเตยงแตไกลเทยว.

กสมยนนแล ปรากฏเปนกลมควน กลมหมอก ลอยไปทางทศบรพา ทศปจจม ทศอดร ทศทกษณ ทศเบองบน ทศเบองต า และอนทศ. ล าดบนนเอง พระผ มพระภาคกตรสกะภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย

เธอทงหลายมองเหนกลมควน กลมหมอก ลอยไปทางทศบรพา ฯลฯ และอนทศหรอไม?

ภกษเหลานนกราบทลวา เหน พระเจาขา. พ. ดกรภกษทงหลาย นนแหละคอมารใจหยาบชา คนหาวญญาณของวกกลกลบตร ดวยคดวา

วญญาณของวกกลกลบตร ตงอย ณ ทแหงไหนหนอ? ดกรภกษทงหลาย วกกลกลบตรมวญญาณไมไดตงอย ปรนพพานแลว.

จบวกกลสตร.


วเคราะห 1.) "ผใดแล เหนธรรม ผนนชอวายอมเหนเรา ผใดเหนเรา ผนนชอวายอมเหนธรรม."

ทงนเพราะ พระพทธเจาทแทจรงแลวไมใชเปนทพระวรกายของพระองค แตเปนทพระ

ปญญาธคณททรงเหนสงตางๆ ตามสภาวะทแทจรง (คอความไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา) ดวยตวพระองคเอง อนเปนผลใหพนจากความยดมนถอมน ในสงทงปวง ตางหาก

ดงนน ผ ทเกดปญญาเชนนนขนมาแลว ไดดวงตาเหนธรรม เชนเดยวกบทท าใหพระองคเปนพระพทธเจาแลว ไดเหนสภาวะทแทจรงของพระองคแลว จงจะไดชอวาเหนพระองค

สวนผ ทไดเหนเพยงพระวรกายของพระองค โดยไมเคยเกดปญญาเหนธรรมเลย (ยงเปนปถชน คอผ ทหนาดวยกเลสอย) ยอมไดชอวาเหนพระพทธเจา เพยงอาการสมมตเทานน และเขายอมไมอาจคาดเดาไดอยางชดเจน วาพระพทธเจาทแท นนเปนอยางไร

2.) การฆาตวตายโดยทวไปแลว เปนสงทพระพทธเจาทรงต าหน เพราะเปนสงทมโทษมาก เนองจากการ

ทคนทวไปจะฆาตวตายไดนน ในขณะนนจตจะตองอยในสภาวะของโทสะ (ความโกรธ ความขดเคองใจ ความผดหวง ความเสยใจ ฯลฯ) อยางแรงกลา จงจะสามารถท าลายชวตอนเปนทรกยงของตนเองได เมอใกลจะตายเมอจตอยในสภาวะเชนนน เมอตายไปแลวกยอมจะตองไปเกดในภพภมทเรารอน เชนนรกภมอยางแนนอน

ทงนเพราะ เมอตายแลวจะไปเกดในภมใดนน ขนกบสภาพจตตอนใกลตายทเรยกวามรณา

สนนวถเปนส าคญ คอถาขณะนนจตมสภาพเปนอยางไร กจะสงผลใหไปเกดใหม ในภมทมสภาพ

ใกลเคยง กบสภาพจตนนมากทสด (ดเรองปฏจจสมปบาท ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ) แตมการฆาตวตายชนดหนงทพระพทธเจาไมทรงต าหน คอการฆาตวตายทไมตองเกดใหม

อก ซงมภกษหลายรปไดท าเชนน โดยทสวนใหญจะอาศยการพจารณาทกขเวทนาทเกดขนกอนตาย เพอละความยนดพอใจในการเกดใหม รวมถงความยนดพอใจและความยดมนถอมน ในรปนามทงหลายลงไป เพราะเหนความทกขทเกดขนจากรปนามนน




พระโสณะ ยอความจากพระไตรปฎก : พระวนยปฎก เลม ๕

มหาวรรค ภาค ๒ จมมขนธกะ เศรษฐบตรโสณโกฬวสะเขาเฝาพระเจาพมพสาร

[๑] โดยสมยนน พระผ มพระภาคพทธเจาประทบอย ณ ภเขาคชฌกฏ เขตพระนครราชคฤห.

..... กสมยนน ในเมองจมปา มเศรษฐบตรชอโสณโกฬวสโคตร เปนสขมาลชาต ทฝาเทาทงสองของเขามขนงอกขน ..... เศรษฐบตรโสณโกฬวสะออกบวช

[๒] ครงนน เศรษฐบตรโสณโกฬวสะไดมความปรวตกดงนวา ดวยวธอยางไรๆ เราจงจะรทวถงธรรมทพระผ มพระภาคทรงแสดงแลว อนบคคลทยงครองเรอนอย จะประพฤตพรหมจรรยนใหบรบรณโดยสวนเดยว ใหบรสทธโดยสวนเดยว ดจสงขทขดแลว ท าไมไดงาย ไฉนหนอ เราพงปลงผมและหนวด ครองผากาสายะ ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต

..... เศรษฐบตรโสณโกฬวสะไดรบบรรพชา อปสมบทในพทธส านกแลว กแลทานพระโสณะอปสมบทแลวไมนาน ไดพ านกอย ณ ปาสตวน ทานปรารภความเพยรเกนขนาด เดนจงกรมจนเทาทง ๒ แตก

สถานทเดนจงกรมเปอนโลหต ดจสถานทฆาโค ฉะนน.

ครงนน ทานพระโสณะไปในทสงดหลกเรนอย ไดมความปรวตกแหงจตเกดขนอยางนวา บรรดาพระสาวกของพระผ มพระภาค ทปรารภความเพยรอย เรากเปนรปหนง แตไฉนจตของเราจงยงไมหลดพนจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมนเลา สมบตในตระกลของเรากยงมอย เราอาจบรโภคสมบตและบ าเพญกศล ถากระไร เราพงสกเปนคฤหสถแลวบรโภคสมบต และบ าเพญกศล

ครงนน พระผ มพระภาคทรงทราบความปรวตกแหงจตของทานดวยพระทยแลว ..... ..... คราวนน พระองคพรอมดวยภกษเปนอนมาก เสดจเทยวจารกตามเสนาสนะ ไดเสดจเขาไปทาง

สถานทเดนจงกรมของทานพระโสณะ ไดทอดพระเนตรเหนสถานทเดนจงกรมเปอนโลหต ครนแลวจงตรสเรยกภกษทงหลายมารบสงถามวา ดกรภกษทงหลาย สถานทเดนจงกรมแหงนของใครหนอ เปอนโลหต เหมอนสถานทฆาโค ภกษทงหลายกราบทลวา ทานพระโสณะปรารภความเพยรเกนขนาด เดนจงกรมจนเทาทง ๒

แตก สถานทเดนจงกรมแหงนของทานจงเปอนโลหต ดจสถานทฆาโค ฉะนน พระพทธเจาขา. ล าดบนน พระผ มพระภาคไดเสดจเขาไปทางทอยของทานพระโสณะ ครนแลวประทบนงเหนอพทธ

อาสนทจดไวถวาย แมทานพระโสณะกถวายบงคมพระผ มพระภาค แลวนงเฝาอย.


ตงความเพยรสม าเสมอเทยบเสยงพณ

พระผ มพระภาคไดตรสถามทานพระโสณะผนงเฝาอยวา ดกรโสณะ เธอไปในทสงด หลกเรนอยไดมความปรวตกแหงจตเกดขนอยางนวา บรรดาพระสาวกของพระผ มพระภาค ทปรารภความเพยรอย เรากเปนรปหนง แตไฉน จตของเราจงยงไมหลดพนจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมนเลา สมบตในตระกลของเรากยงมอย เราอาจบรโภคสมบตและบ าเพญกศล ถากระไร เราพงสกเปนคฤหสถ แลวบรโภคสมบตและบ าเพญกศล

ดงน มใชหรอ?

ทานพระโสณะทลรบวา อยางนน พระพทธเจาขา

ภ. ดกรโสณะ เธอจะส าคญความขอนนเปนไฉน เมอครงเธอยงเปนคฤหสถ เธอฉลาดในเสยงสายพณ มใชหรอ?

โส. อยางนน พระพทธเจาขา. ภ. ดกรโสณะ เธอจะส าคญความขอนนเปนไฉน คราวใดสายพณของเธอตงเกนไป คราวนนพณของ

เธอมเสยงหรอใชการไดบางไหม?

โส. หาเปนเชนนนไม พระพทธเจาขา. ภ. ดกรโสณะ เธอจะส าคญความขอนนเปนไฉน คราวใดสายพณของเธอหยอนเกนไป คราวนนพณ

ของเธอมเสยงหรอใชการไดบางไหม?

โส. หาเปนเชนนนไม พระพทธเจาขา. ภ. ดกรโสณะ เธอจะส าคญความขอนนเปนไฉน คราวใดสายพณของเธอไมตงนก ไมหยอนนก ตงอย

ในคณภาพสม าเสมอ คราวนน พณของเธอมเสยงหรอใชการไดบางไหม?

โส. เปนอยางนน พระพทธเจาขา. ภ. ดกรโสณะ เหมอนกนนนแล ความเพยรทปรารภเกนไปนก ยอมเปนไปเพอความฟงซาน

ความเพยรทยอหยอนนก กเปนไปเพอเกยจคราน เพราะเหตนนแล เธอจงตงความเพยรแตพอเหมาะ จงทราบขอทอนทรยทงหลายเสมอกน (อนทรย 5 = ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา : เสมอกน คอมความสมดลกน ท างานเกอหนนกนอยางพอเหมาะ - ธมมโชต) และจงถอนมตในความสม าเสมอนน

โส. จะปฏบตตามพระพทธโอวาทอยางนน พระพทธเจาขา ..... พระโสณะส าเรจพระอรหตผล

ครนกาลตอมา ทานพระโสณะไดตงความเพยรแตพอเหมาะ ทราบขอทอนทรยทงหลายเสมอกน และไดถอนมตในความสม าเสมอ ครนแลวไดหลกออกอยแตผ เดยว ไมประมาท มเพยร มตนสงไป ไมนานเทาไรนก ไดท าใหแจงซงคณพเศษอนยอดเยยม เปนทสดพรหมจรรย ทกลบตรทงหลายออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตโดยชอบตองประสงค ดวยปญญาอนยงดวยตนเองในปจจบนนแหละ เขาถงอยแลว ไดรชดแลววา ชาตสนแลว


พรหมจรรยเราไดอยจบแลว กจทควรท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแลบรรดา พระอรหนตทงหลาย ทานพระโสณะไดเปนพระอรหนตรปหนงแลว พรรณนาคณของพระขณาสพ

[๓] ครงนน ทานพระโสณะบรรลพระอรหตแลว ไดคดวา ถากระไรเราพงพยากรณอรหตผลในส านกพระผ มพระภาค แลวจงเขาไปเฝาพระผ มพระภาคถวายบงคมนงเฝาอย ครนแลว ไดกราบทลค านแดพระผ มพระภาค วาดงน:-

พระพทธเจาขา ภกษใดเปนพระอรหนตมอาสวะสนแลว อยจบพรหมจรรยแลว มกจทควรท าไดท าเสรจแลว ปลงภาระลงแลว มประโยชนของตนไดถงแลวโดยล าดบ มกเลสเครองประกอบสตวไวในภพหมดสนแลว หลดพนแลวเพราะรชอบ ภกษนนยอมนอมใจไปสเหต ๖ สถาน คอ

๑. นอมใจไปสบรรพชา ๒. นอมใจไปสความเงยบสงด ๓. นอมใจไปสความไมเบยดเบยน

๔. นอมใจไปสความสนอปาทาน (อปาทาน = ความยดมนถอมน - ธมมโชต) ๕. นอมใจไปสความสนตณหา ๖. นอมใจไปสความไมหลงไหล

พระพทธเจาขา กบางทจะมบางทานในพระธรรมวนยนส าคญเหนเชนนวา ทานผ นอาศยคณแตเพยง

ศรทธาอยางเดยวเปนแน จงนอมใจไปสบรรพชา ดงนพระพทธเจาขา กขอนไมพงเหนอยางนนเลย ภกษขณาสพผอยจบพรหมจรรยแลว มกจทควรท าไดท าเสรจแลว ไมเหนวาตนยงมกจทจ าจะตองท า หรอจะตองกลบสะสมท ากจทไดท าแลว จงนอมใจสบรรพชา โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสบรรพชา โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสบรรพชา โดยทตนปราศจากโมหะ เพราะสนโมหะ

พระพทธเจาขา กบางทจะมบางทานในพระธรรมวนยน ส าคญเหนเชนนวา ทานผ นปรารถนาลาภสกการะและความสรรเสรญเปนแน จงนอมใจไปในความเงยบสงด ดงน พระพทธเจาขา ขอนกไมพงเหนอยางนนเลย ภกษขณาสพผอยจบพรหมจรรยแลว มกจทควรท าไดท าเสรจแลว ไมเหนวาตนยงมกจทจ าจะตองท า หรอจะตองกลบสะสมท ากจทไดท าแลว จงนอมใจไปสความเงยบสงด โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสความเงยบสงด โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสความเงยบสงด โดยทตนปราศจากโมหะ เพราะสนโมหะ

พระพทธเจาขา กบางทจะมบางทานในพระธรรมวนยน ส าคญเหนเชนนวา ทานผ น เชอถอสลพพตปรา

มาส (ดเรองสญโยชน 10 ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ - ธมมโชต) โดยความเปนแกนสารเปน


แน จงนอมใจไปสความไมเบยดเบยน ดงน พระพทธเจาขา ขอนกไมพงเหนอยางนนเลย ภกษขณาสพผอยจบพรหมจรรยแลว มกจทควรท าไดท าเสรจแลว ไมเหนวาตนยงมกจทจ าจะตองท า หรอจะตองกลบสะสมท ากจทไดท าแลว จงนอมใจไปสความไมเบยดเบยน โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสความไมเบยดเบยน โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสความไมเบยดเบยน โดยทตนปราศจากโมหะ เพราะสนโมหะ

... จงนอมใจไปสความสนอปาทาน โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสความสนอปาทาน โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสความสนอปาทาน โดยทตนปราศจากโมหะ

เพราะสนโมหะ ... จงนอมใจไปสความสนตณหา โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสความสนตณหา

โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสความสนตณหา โดยทตนปราศจากโมหะ เพราะสนโมหะ ...

จงนอมใจไปสความไมหลงใหล โดยทตนปราศจากราคะ เพราะสนราคะ จงนอมใจไปสความไมหลงใหล โดยทตนปราศจากโทสะ เพราะสนโทสะ จงนอมใจไปสความไมหลงใหล โดยทตนปราศจากโมหะ เพราะสนโมหะ

พระพทธเจาขา แมหากรปารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยจกษ ผานมาสคลองจกษ ของภกษผ มจตหลดพนแลวโดยชอบอยางน กไมครอบง าจตของภกษนนไดเลย จตของภกษนน อนอารมณไมท าใหเจอตดอยได เปนธรรมชาตตงมนไมหวนไหว และภกษนนยอมพจารณาเหน ความเกดและความดบของจตนน

แมหากสททารมณ (เสยง - ธมมโชต) ทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยโสต .... แมหากคนธารมณ (กลน - ธมมโชต) ทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยฆานะ .... แมหากรสารมณ (รส - ธมมโชต) ทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยชวหา ....

แมหากโผฏฐพพารมณ (สมผสทางกาย - ธมมโชต) ทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยกาย .... แมหากธรรมารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยมโน ผานมาสคลองใจ ของภกษผ มจตหลดพนแลว

โดยชอบอยางน กไมครอบง าจตของภกษนนไดเลย จตของภกษนนอนอารมณไมท าใหเจอตดอยได เปนธรรมชาตตงมนไมหวนไหว และภกษนนยอมพจารณาเหนความเกด และความดบของจตนน

พระพทธเจาขา ภเขาลวนแลวดวยศลา ไมมชอง ไมมโพรง เปนแทงทบอนเดยวกน แมหากลมฝนอยางแรง พดมาแตทศตะวนออก กยงภเขานนใหหวนไหวสะเทอนสะทานไมไดเลย

แมหากลมฝนอยางแรง พดมาแตทศตะวนตก .... แมหากลมฝนอยางแรง พดมาแตทศเหนอ .... แมหากลมฝนอยางแรง พดมาแตทศใต กยงภเขานนใหหวนไหว สะเทอนสะทาน ไมไดเลย แมฉนใด.

พระพทธเจาขา แมหากรปารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยจกษ ผานมาสคลองจกษ ของภกษผ มจตหลด


พนแลวโดยชอบอยางน กยอมไมครอบง าจตของภกษนนไดเลย จตของภกษนนอนอารมณไมท าใหเจอตดอยได

เปนธรรมชาตตงมนไมหวนไหว และภกษนนยอม พจารณาเหนความเกดและความดบของจตนน. แมหากสททารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยโสต .... แมหากคนธารมณทหยาบ ซงจะพงทราบดวยฆานะ .... แมหากรสารมณทหยาบ ซงจะพงทราบดวยชวหา .... แมหากโผฏฐพพารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยกาย ....

แมหากธรรมารมณทหยาบ ซงจะพงทราบชดดวยมโน ... ฉนนนเหมอนกนแล. นคมคาถา

[๔] ภกษนอมไปสบรรพชา ๑ ผ นอมไปสความเงยบสงดแหงใจ ๑ ผ นอมไปสความไมเบยดเบยน ๑ ผนอมไปสความสนอปาทาน ๑ ผ นอมไปสความสนตณหา ๑ ผ นอมไปสความไมหลงไหลแหงใจ ๑ ยอมมจต

หลดพนโดยชอบ เพราะเหนความเกด และความดบแหงอายตนะ (ดเรองอายตนะ 12 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ - ธมมโชต) ภกษมจตหลดพนแลวโดยชอบ มจตสงบนน ไมตองกลบสะสมท ากจทไดท าแลว กจทจ าจะตองท ากไมม เปรยบเหมอนภเขาทลวนแลวดวยศลาเปนแทงทบอนเดยวกน ยอมไมสะเทอนดวยลม

ฉนใด รป เสยง กลน รส ผสสะ และธรรมารมณ ทงทนาปรารถนา และไมนาปรารถนาทงสน ยอมท าทานผคงทใหหวนไหวไมได ฉนนน จตของทานตงมน หลดพนแลว ทานยอมพจารณาเหนความเกด และความดบของจตนนดวย. ทรงอนญาตรองเทา

[๕] ล าดบนน พระผ มพระภาครบสงกะภกษทงหลายวา ดวยวธอยางนแล ภกษทงหลาย ทพวกกลบตรพยากรณอรหตกลาวแตเนอความ และไมนอมเขาไปหาตน กแตวา โมฆบรษบางจ าพวกในธรรมวนยน

พยากรณอรหต ท าทเหมอนเปนของสนก ภายหลงตองทกข เดอดรอน ดงน. ตอแตนนพระองครบสงกะทานพระโสณะวา ดกรโสณะ เธอเปนสขมาลชาต เราอนญาตรองเทาชน

เดยวแกเธอ. ทานพระโสณะกราบทลวา ขาพระพทธเจาละเงนประมาณ ๘๐ เลมเกวยน และละกองพล กอปรดวย

ชาง ๗ เชอก ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตแลว จกมผกลาวแกพระพทธเจาวา โสณโกฬวสะละเงนประมาณ ๘๐ เลมเกวยน และละกองพลกอปรดวยชาง ๗ เชอก ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตแลว เดยวนยงของอยในเรองรองเทาชนเดยว ถาพระผ มพระภาคจกไดทรงอนญาตแกพระภกษสงฆ แมขาพระพทธเจาจกใชสอย ถาจก

ไมทรงอนญาตแกพระภกษสงฆ แมขาพระพทธเจากจกไมใชสอย พระพทธเจาขา.


ล าดบนน พระผ มพระภาคทรงท าธรรมกถา ในเพราะเหตเปนเคามลนน ในเพราะเหตแรกเกดนน แลวรบสงกะภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย เราอนญาตรองเทาชนเดยว ภกษไมพงสวมรองเทา ๒ ชน ไมพงสวมรองเทา ๓ ชน ไมพงสวมรองเทาหลายชน รปใดสวม ตองอาบตทกกฏ.

วเคราะห ความเพยร (วรยะ) กบสมาธนนเปนปฏปกษกน คอถาความเพยรมากเกนไปสมาธจะไมเกดขน เพราะ

ความเพยรทมากเกนไปจะท าใหเครงเครยด จตจะหยาบกระดาง และจตจะไมอยกบปจจบน เพราะมวแตไปจดจออยกบผลส าเรจซงยงไมเกดขน จตจะพงไปทอนาคต เมอจตไมอยทปจจบนสมาธกไมเกดขน จตจงมแตความฟ งซาน วปสสนาปญญาจงเกดไดยากตามไปดวย

แตถาความเพยรยอหยอนเกนไป กจะท าใหเกยจคราน ซงกไมดเชนกน ส าหรบสมาธนนถามากเกนไป กอาจท าใหเพลดเพลนอยกบความสขของสมาธ จนไมท าวปสสนา

ตอไป สวนศรทธานนถามากเกนไป ปญญากจะไมเกด เพราะนอมใจเชอไปเสยทกเรอง จงไมมอะไรทรเหน

ดวยปญญาทแทจรงของตนเองเลย แตถาปญญามากเกนไป กจะไมเชออะไรงายๆ ท าใหตองเสยเวลามาก เพราะตองใหรใหเหนดวย

ตนเองไปทกเรอง

ในการท ากรรมฐาน จงตองคอยปรบอนทรยทง 5 คอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา ใหสมดลกนอยเสมอ ถาตวใดนอยเกนไปกพยายามยกขนมา ถามากเกนไปกพยายามขมลงไป ตวใดเหมาะสมดแลวกพยายามประคองเอาไว คอ ยกจตเมอควรยก ขมจตเมอควรขม ประคองจตเมอควรประคอง กรรมฐานกจะกาวหนาตอไป


6 สงหาคม 2544

พระปญจวคคย ยอความจากพระไตรปฎก : พระวนยปฎก เลม 4

มหาวรรค ภาค 1 อนตตลกขณสตร

[๒๐] ครงนน พระผ มพระภาครบสงกะพระปญจวคคยวา ดกรภกษทงหลาย รปเปนอนตตา ดกรภกษทงหลาย ถารปนจกไดเปนอตตาแลว รปนไมพงเปนเพออาพาธ และบคคลพงไดในรปวา รปของเราจงเปนอยาง


นเถด รปของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. ดกรภกษทงหลาย กเพราะรปเปนอนตตา ฉะนนรปจงเปนไปเพออาพาธ และบคคลยอมไมไดในรปวา รปของเราจงเปนอยางนเถด รปของเราอยาไดเปนอยางนนเลย.

เวทนาเปนอนตตา ดกรภกษทงหลาย ถาเวทนานจกไดเปนอตตาแลว เวทนานไมพงเปนไปเพออาพาธ

และบคคลพงไดในเวทนาวา เวทนาของเราจงเปนอยางนเถด เวทนาของเราจงอยาไดเปนอยางนนเลย. ดกรภกษทงหลาย กเพราะเวทนาเปนอนตตา ฉะนน เวทนาจงเปนไปเพออาพาธ และบคคลยอมไมไดในเวทนาวา

เวทนาของเราจงเปนอยางนนเถด เวทนาของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. สญญาเปนอนตตา ดกรภกษทงหลาย ถาสญญานจกไดเปนอตตาแลว สญญานไมพงเปนไปเพอ

อาพาธ และบคคลพงไดในสญญาวา สญญาของเราจงเปนอยางนเถด สญญาของเรา อยาไดเปนอยางนนเลย. ดกรภกษทงหลาย กเพราะสญญาเปนอนตตา ฉะนน สญญาจงเปนไปเพออาพาธ และบคคลยอมไมไดใน

สญญาวา สญญาของเราจงเปนอยางนเถด สญญาของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. สงขารทงหลายเปนอนตตา ดกรภกษทงหลาย ถาสงขารเหลานจกไดเปนอตตาแลว สงขารเหลานไม

พงเปนไปเพออาพาธ และบคคลพงไดในสงขารทงหลายวา สงขารทงหลายของเราจงเปนอยางนเถด สงขาร

ทงหลายของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. ดกรภกษทงหลาย กเพราะสงขารทงหลายเปนอนตตา ฉะนน สงขารทงหลายจงเปนไปเพออาพาธ และบคคลยอมไมไดในสงขารทงหลายวา สงขารทงหลายของเราจงเปนอยางน

เถด สงขารทงหลายของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. วญญาณเปนอนตตา ดกรภกษทงหลาย ถาวญญาณนจกไดเปนอตตาแลว วญญาณนไมพงเปนไป

เพออาพาธ และบคคลพงไดในวญญาณวา วญญาณของเราจงเปนอยางนเถด วญญาณของเราอยาไดเปนอยางนนเลย ดกรภกษทงหลาย กเพราะวญญาณเปนอนตตา ฉะนน วญญาณจงเปนไปเพออาพาธ และบคคลยอมไมไดในวญญาณวา วญญาณของเราจงเปนอยางนเถด วญญาณของเราอยาไดเปนอยางนนเลย. ตรสถามความเหนของพระปญจวคคย

[๒๑] พระผ มพระภาคตรสถามวา ดกรภกษทงหลาย พวกเธอส าคญความนนเปนไฉน รปเทยงหรอไมเทยง?

พระปญจวคคยทลวา ไมเทยง พระพทธเจาขา. ภ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?

ป. เปนทกข พระพทธเจาขา. ภ. กสงใดไมเทยง เปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา ควรหรอจะตามเหนสงนนวา นนของเรา นน

เปนเรา นนเปนตนของเรา?

ป. ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา. ภ. เวทนาเทยงหรอไมเทยง?

ป. ไมเทยง พระพทธเจาขา.


ภ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?



ป. ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา. ภ. สญญาเทยงหรอไมเทยง?

ป. ไมเทยง พระพทธเจาขา. ภ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?



ป. ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา. ภ. สงขารทงหลายเทยงหรอไมเทยง?

ป. ไมเทยง พระพทธเจาขา. ภ. กสงใดไมเทยง สงนนเปนทกขหรอเปนสขเลา?

ป. เปนทกข พระพทธเจาขา.

ภ. กสงใดไมเทยง เปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา ควรหรอจะตามเหนสงนนวา นนของเรา นนเปนเรา นนเปนตนของเรา?

ป. ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา. ภ. วญญาณเทยงหรอไมเทยง?

ป. ไมเทยง พระพทธเจาขา. ภ. กสงใดไมเทยง เปนทกขหรอเปนสขเลา?



ป. ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา. ตรสใหพจารณาโดยยถาภตญาณทสสนะ

[๒๒] พระผ มพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย เพราะเหตนนแล รปอยางใดอยางหนง ทเปนอดต อนาคต และปจจบน ภายในหรอภายนอก หยาบหรอละเอยด เลวหรอประณต ไกลหรอใกล ทงหมดกเปนแตสก


วารป เธอทงหลายพงเหนรปนนดวยปญญาอนชอบ ตามเปนจรงอยางนวา นนไมใชของเรา นนไมเปนเรา นน

ไมใชตนของเรา. เวทนาอยางใดอยางหนง ทเปนอดต อนาคต และปจจบน ภายในหรอภายนอก หยาบหรอละเอยด เลว

หรอประณต ไกลหรอใกล ทงหมดกเปนแตสกวาเวทนา เธอทงหลายพงเหนเวทนานนดวยปญญาอนชอบ ตามเปนจรงอยางนวา นนไมใชของเรา นนไมเปนเรา นนไมใชตนของเรา.

สญญาอยางใดอยางหนง ทเปนอดต อนาคต และปจจบน ภายในหรอภายนอก หยาบหรอละเอยด เลวหรอประณต ไกลหรอใกล ทงหมดกเปนแตสกวาเวทนา เธอทงหลายพงเหนสญญานนดวยปญญาอนชอบ

ตามเปนจรงอยางนวา นนไมใชของเรา นนไมเปนเรา นนไมใชตนของเรา. สงขารทงหลายอยางใดอยางหนง ทเปนอดต อนาคต และปจจบน ภายในหรอภายนอก หยาบหรอ

ละเอยด เลวหรอประณต ไกลหรอใกล ทงหมดกเปนแตสกวาสงขาร เธอทงหลายพงเหนสงขารนนดวยปญญา

อนชอบ ตามเปนจรงอยางนวา นนไมใชของเรา นนไมเปนเรา นนไมใชตนของเรา. วญญาณอยางใดอยางหนง ทเปนอดต อนาคต และปจจบน ภายในหรอภายนอก หยาบหรอละเอยด

เลวหรอประณต ไกลหรอใกล ทงหมดกเปนแตสกวาวญญาณ เธอทงหลายพงเหนวญญาณนนดวยปญญาอน

ชอบ ตามเปนจรงอยางนวา นนไมใชของเรา นนไมเปนเรา นนไมใชตนของเรา. [๒๓] ดกรภกษทงหลาย อรยสาวกผไดฟงแลว เหนอยอยางน ยอมเบอหนายแมในรป ยอมเบอหนาย

แมในเวทนา ยอมเบอหนายแมในสญญา ยอมเบอหนายแมในสงขารทงหลาย ยอมเบอหนายแมในวญญาณ

เมอเบอหนาย ยอมสนก าหนด เพราะสนก าหนด จตกพน (จากความยดมนถอมนในสงทงปวง - ธมมโชต) เมอจตพนแลว กรวาพนแลว อรยสาวกนนทราบชดวา ชาตสนแลว (ชาต = การเกด : สนแลวคอไมตองเกดอกแลว - ธมมโชต) พรหมจรรยไดอยจบแลว กจทควรท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมได

ม. [๒๔] พระผ มพระภาคไดตรสพระสตรนแลว พระปญจวคคยมใจยนด เพลดเพลน ภาษตของผ มพระ

ภาค. กแลเมอพระผ มพระภาคตรสไวยากรณภาษตนอย จตของพระปญจวคคย พนแลวจากอาสวะทงหลาย เพราะไมถอมน. (อาสวะ = กเลสทหมกหมม นอนเนอง หรอดองอยในสนดาน - ธมมโชต)

จบอนตตลกขณสตร

ครงนน มพระอรหนตเกดขนในโลก ๖ องค. (พระพทธเจา 1 + พระปญจวคคย 5)




ยสกลบตร ยอความจากพระไตรปฎก : พระวนยปฎก เลม 4

มหาวรรค ภาค 1 เรองยสกลบตร

[๒๕] กโดยสมยนนแล ในพระนครพาราณส มกลบตรชอยส เปนบตรเศรษฐ สขมาลชาต ยสกลบตรนนมปราสาท ๓ หลง คอ หลงหนงเปนทอยในฤดหนาว หลงหนงเปนทอยในฤดรอน หลงหนงเปนทอยในฤดฝน ยสกลบตรนนรบบ าเรอดวยพวกดนตร ไมมบรษเจอปน ในปราสาทฤดฝนตลอด ๔ เดอน ไมลงมาเบองลาง

ปราสาท. ค าวนหนง เมอยสกลบตรอมเอบพรอมพรงบ าเรออยดวยกามคณ ๕ ไดนอนหลบกอน สวนพวกบรวาร

ชนนอนหลบภายหลง ประทปน ามนตามสวางอยตลอดคน คนนนยสกลบตรตนขนกอน ไดเหนบรวารชนของตนก าลงนอนหลบ บางนางมพณตกอยทรกแร บางนางมตะโพนวางอยขางคอ บางนางมเปงมางตกอยทอก บาง

นางสยายผม บางนางมน าลายไหล บางนางบนละเมอตางๆ ปรากฏแกยสกลบตรดจปาชาผดบ.

ครนแลวความเหนเปนโทษไดปรากฏแกยสกลบตร จตตงอยในความเบอหนาย จงยสกลบตรเปลง

อทานวา ทานผ เจรญ ทนวนวายหนอ ทนขดของหนอ แลวสวมรองเทาทองเดนตรงไปยงประตนเวศน .....

ล าดบนน ยสกลบตร เดนตรงไปทางประตพระนคร ..... เดนตรงไปทางปาอสปตนะมฤคทายวน.

[๒๖] ครนปจจสสมยแหงราตร (เวลาเชามด - ธมมโชต) พระผ มพระภาคตนบรรทมแลว เสดจจงกรมอย ณ ทแจง ไดทอดพระเนตรเหนยสกลบตรเดนมาแตไกล ครนแลวเสดจลงจากทจงกรมประทบนงบนอาสนะท

ปลาดไว. ขณะนน ยสกลบตรเปลงอทานในทไมไกลพระผ มพระภาควา ทานผเจรญ ทนวนวายหนอ ทน

ขดของหนอ ทนทนน พระผ มพระภาคตรสกะยสกลบตรวา ดกรยส ทนไมวนวาย ทนไมขดของ มาเถดยส นงลง เราจกแสดงธรรมแกเธอ ทนน ยสกลบตรราเรงบนเทงใจวา ไดยนวา ทนไมวนวาย ทนไมขดของ ดงน

แลวถอดรองเทาทองเขาไปเฝาพระผ มพระภาค ถวายบงคมพระผ มพระภาคแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง เมอยสกลบตรนงเรยบรอยแลว พระผ มพระภาคไดทรงแสดงอนปพพกถา คอทรงประกาศทานกถา

สลกถา สคคกถา (กลาวถงเรองทาน ศล และสวรรคตามล าดบ - ธมมโชต) โทษความต าทราม ความเศราหมองของกามทงหลาย และอานสงสในความออกจากกาม.

เมอพระองคทรงทราบวา ยสกลบตรมจตสงบ มจตออน มจตปลอดจากนวรณ (ดเรองนวรณ 5 และ

วธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ประกอบ - ธมมโชต) มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงประกาศพระธรรมเทศนา ทพระพทธเจาทงหลาย ทรงยกขนแสดงดวยพระองคเอง คอ ทกข สมทย นโรธ มรรค. ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทน วาสงใดสงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกยสกลบตร ณ ทนงนนแล ดจผาทสะอาดปราศจากมลทน ควรไดรบน ายอมเปนอยางด ฉะนน. (บรรลธรรมขนตน อาจเปนไดตงแตโสดาบนจนถงอนาคามบคคล - ธมมโชต)


บดาของยสกลบตรตามหา [๒๗] ครนรงเชา มารดาของยสกลบตรขนไปยงปราสาท ไมเหนยสกลบตร จงเขาไปหาเศรษฐผคหบด

แลวไดถามวา ทานคหบดเจาขา พอยสกลบตรของทานหายไปไหน? ฝายเศรษฐผคหบดสงทตขมาไปตามหาทง ๔ ทศแลว สวนตวเองไปหาทางปาอสปตนะมฤคทายวน ไดพบรองเทาทองวางอย ครนแลวจงตามไปสทนน

พระผ มพระภาคไดทอดพระเนตรเหนเศรษฐผคหบดมาแตไกล ..... ครงนน เศรษฐผคหบดไดเขาเฝาพระผ มพระภาค ..... ถวายบงคมพระผ มพระภาค แลวนง ณ ทควร

สวนขางหนง. เมอเศรษฐผคหบดนงเรยบรอยแลว พระผ มพระภาคไดทรงแสดงอนปพพกถา คอทรงประกาศ ทานกถา สลกถา สคคกถา โทษความต าทราม ความเศราหมองของกามทงหลาย และอานสงสในความออก

จากกาม. เมอพระผ มพระภาคทรงทราบวาเศรษฐผคหบด มจตสงบ มจตออน มจตปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน มจตผองใสแลว จงทรงประกาศพระธรรมเทศนา ทพระพทธเจาทงหลายทรงยกขนแสดงดวยพระองคเอง คอ ทกข สมทย นโรธ มรรค ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทนวา สงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกเศรษฐผคหบด ณ ทนงนนแล ดจผาทสะอาด

ปราศจาก มลทน ควรไดรบน ายอม ฉะนน. ครนเศรษฐผคหบดไดเหนธรรมแลว ไดบรรลธรรมแลว ไดรธรรมแจมแจงแลว มธรรมอนหยงลงแลว

ขามความสงสยไดแลว ปราศจากถอยค าแสดงความสงสย ถงความเปนผแกลวกลา ไมตองเชอผ อนในค าสอนของพระศาสดา ไดทลค านแดพระผ มพระภาควา ขาแตพระองคผ เจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ภาษตของพระองคไพเราะนก พระพทธเจาขา พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยายอยางน เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยตงใจวา คนมจกษจกเหนรปดงน ขาพระพทธเจาน ขอถงพระผ มพระภาค พระธรรม และพระสงฆ วาเปนสรณะ ขอพระองค จงทรงจ า

ขาพระพทธเจาวา เปนอบาสกผมอบชวตถงสรณะจ าเดมแตวนนเปนตนไป. กเศรษฐผคหบดนน ไดเปน

อบาสกกลาวอางพระรตนตรยเปนคนแรกในโลก.

ยสกลบตรส าเรจพระอรหตต

[๒๘] คราวเมอพระผ มพระภาคทรงแสดงธรรมแกบดาของยสกลบตร จตของยสกลบตร ผพจารณาภมธรรมตามทตนไดเหนแลว ไดรแจงแลว กพนจากอาสวะทงหลายเพราะไมถอมน (บรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต) ..... เศรษฐผคหบดไดเหนยสกลบตรนงอย ครนแลวไดพดกะยสกลบตรวา พอยส มารดาของเจาโศกเศราคร าครวญถง เจาจงใหชวตแกมารดาของเจาเถด.

ครงนน ยสกลบตรไดช าเลองดพระผ มพระภาคๆ ไดตรสแกเศรษฐผคหบดวา ดกรคหบด ทานจะส าคญ

ความขอนนเปนไฉน? ยสกลบตรไดเหนธรรมดวยญาณทสสนะ เพยงเสขภมเหมอนทาน (เสขภม =

อรยบคคลขนทต ากวาพระอรหนต - ธมมโชต) เมอเธอพจารณาภมธรรมตามทตนไดเหนแลว ไดรแจงแลว จตพนแลวจากอาสวะทงหลายเพราะไมถอมน (คอตอนแรกบรรลเสขภม ตอมาบรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต)


ดกรคหบด ยสกลบตรควรหรอเพอจะกลบเปนคฤหสถ บรโภคกาม เหมอนเปนคฤหสถครงกอน? เศรษฐผคหบดกราบทลวา ขอนนไมควรเลย พระพทธเจาขา .....

เศรษฐผคหบดกราบทลวา การทจตของยสกลบตรพนจากอาสวะทงหลายเพราะไมถอมนนน เปนลาภ

ของยสกลบตร ยสกลบตรไดดแลว พระพทธเจาขา ขอพระผ มพระภาคมยสกลบตร เปนปจฉาสมณะ (สมณะผเดนตามหลง - ธมมโชต) จงทรงรบภตตาหารของขาพระพทธเจา เพอเสวยในวนนเถด พระพทธเจาขา. พระผมพระภาคทรงรบโดยดษณภาพ (อาการนง - ธมมโชต) ครนเศรษฐผคหบดทราบการรบนมนตของพระผ มพระ

ภาคแลว ไดลกจากทนง ถวายบงคมพระผ มพระภาค ท าประทกษณแลวกลบไป.

กาลเมอเศรษฐผคหบดกลบไปแลวไมนาน ยสกลบตรไดทลค านตอพระผ มพระภาควา พระพทธเจาขา

ขอขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านกพระผ มพระภาค. พระผ มพระภาคตรสวา เธอจงเปนภกษมาเถด แลวไดตรสตอไปวา ธรรมอนเรากลาวดแลว เธอจงประพฤตพรหมจรรยเถด. พระวาจานนแล ไดเปนอปสมบทของทานผ มอายนน สมยนน มพระอรหนตเกดขนในโลก ๗ องค. (พระพทธเจา + พระปญจวคคย 5

+ ยสกลบตร) มารดาและภรรยาเกาของพระยสไดธรรมจกษ

[๒๙] ขณะนนเปนเวลาเชา พระผ มพระภาคทรงอนตรวาสกแลว ถอบาตรจวรมทาน พระยสเปนปจฉาสมณะ เสดจพระพทธด าเนนไปสนเวศนของเศรษฐผคหบด ครนถงแลว ประทบนงเหนอพทธอาสนทเขาปลาดถวาย ล าดบนน มารดาและภรรยาเกาของทานพระยส พากนเขาเฝาพระผ มพระภาค ถวายบงคมแลวนง ณ ท

ควรสวนขางหนง พระผ มพระภาคตรส อนปพพกถาแกนางทงสอง ..... ทรงประกาศ ..... ทกข สมทย นโรธ มรรค ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทนวา สงใดสงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงนน

ทงมวลมความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกนางทงสอง ณ ทนงนนแล ไดทลค านตอพระผ มพระภาควา .....

หมอมฉนทงสองน ขอถงพระผ มพระภาค พระธรรม และพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอพระองคจงทรงจ าหมอม

ฉนทงสองวา เปนอบาสกาผมอบชวตถงสรณะ จ าเดมแตวนนเปนตนไป. กมารดาและภรรยาเกาของทานพระยส ไดเปนอบาสกา กลาวอางพระรตนตรยเปนชดแรกในโลก.....

สหายคฤหสถ ๔ คนของพระยสออกบรรพชา

[๓๐] สหายคฤหสถ ๔ คนของทานพระยส คอ วมล ๑ สพาห ๑ ปณณช ๑ ควมปต ๑ เปนบตรของสกลเศรษฐสบๆ มา ในพระนครพาราณส ไดทราบขาววายสกลบตรปลงผมและหนวด นงหมผากาสายะ ออก

จากเรอน บวชเปนบรรพชตแลว. ครนทราบดงนนแลว ไดด ารวา ธรรมวนยและบรรพชาทยสกลบตรปลงผมและหนวดนงหมผากาสายะออกจากเรอน บวชเปนบรรพชตแลวนน คงไมต าทรามแนนอน ดงน จงพากนเขาไปหาทานพระยส อภวาทแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง จงทานพระยสพาสหายคฤหสถทง ๔ นน เขาเฝา

พระผ มพระภาค ถวายบงคมแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง .....


พระผ มพระภาคทรงแสดงอนปพพกถาแกพวกเขา ..... ทรงประกาศ ..... ทกข สมทย นโรธ

มรรค ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทน วาสงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวล

มความดบเปนธรรมดา ไดเกดแกพวกเขา ณ ทนงนนแล ..... ไดทลค านตอพระผ มพระภาควา พระพทธเจาขา ขอพวกขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านกพระผ มพระภาค. พระผ มพระภาคตรสวา พวกเธอจงเปนภกษมาเถด ดงน แลวไดตรสตอไปวา ธรรมอนเรากลาวดแลว พวกเธอจงประพฤตพรหมจรรย เพอท าทสด

ทกขโดยชอบเถด. (ทตรสแกยสกลบตรไมมทอนสดทายน เพราะตอนนนยสกลบตรเปนพระอรหนตแลว -

ธมมโชต) พระวาจานนแล ไดเปนอปสมบทของทานผ มอายเหลานน.

ตอมา พระผ มพระภาคทรงประทานโอวาทสงสอนภกษเหลานนดวยธรรมกถา. (ค าอธบายธรรม -

ธมมโชต) เมอพระผ มพระภาคทรงประทานโอวาทสงสอนภกษเหลานนดวยธรรมกถา จตของภกษเหลานน พนแลวจากอาสวะทงหลายเพราะไมถอมน. สมยนน มพระอรหนตเกดขนในโลก ๑๑ องค. สหายคฤหสถ ๕๐ คน ของพระยสออกบรรพชา

[๓๑] สหายคฤหสถของทานพระยส เปนชาวชนบทจ านวน ๕๐ คน เปนบตรของสกลเกาสบๆ กนมา ไดทราบขาววายสกลบตรปลงผมและหนวด นงหมผากาสายะ ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตแลว ..... พระผมพระภาคทรงแสดงอนปพพกถาแกพวกเขา ..... ทรงประกาศ ..... ทกข สมทย นโรธ มรรค ดวงตาเหนธรรม ปราศจากธล ปราศจากมลทน วาสงใดสงหนงมความเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลมความดบเปน

ธรรมดา ไดเกดแกพวกเขา ณ ทนงนนแล ..... ไดทลค านตอพระผ มพระภาควา พระพทธเจาขา ขอพวกขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านกพระผ มพระภาค. พระผ มพระภาคตรสวา พวกเธอจงเปนภกษมาเถด ดงน แลวไดตรสตอไปวา ธรรมอนเรากลาวดแลว พวกเธอจงประพฤตพรหมจรรยเพอท าทสดทกขโดยชอบเถด. พระวาจานนแล ไดเปนอปสมบทของทานผ มอายเหลานน.

ตอมาพระผ มพระภาคทรงประทานโอวาทสงสอนภกษเหลานน ดวยธรรมกถา. เมอพระผ มพระภาคทรงประทานโอวาทสงสอนภกษเหลานนดวยธรรมกถา จตของภกษเหลานนพนแลวจากอาสวะทงหลายเพราะ

ไมถอมน. สมยนน มพระอรหนตเกดขนในโลก ๖๑ องค. เรองพนจากบวง

[๓๒] ครงนน พระผ มพระภาครบสงกะภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย เราพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย แมพวกเธอกพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย พวกเธอจงเทยวจารก เพอประโยชนและความสขแกชนหมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชนเกอกลและความสขแกทวยเทพและมนษย พวกเธออยาไดไปรวมทางเดยวกนสองรป (คอใหกระจายกนออกไปใหมาก

ทสด - ธมมโชต) จงแสดงธรรมงามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด จงประกาศพรหมจรรยพรอมทง


อรรถทงพยญชนะครบบรบรณ บรสทธ สตวทงหลาย จ าพวกทมธลคอกเลสในจกษนอย มอย เพราะไมไดฟง

ธรรมยอมเสอม ผ รทวถงธรรม จกม ดกรภกษทงหลาย แมเรากจกไปยงต าบลอรเวลาเสนานคมเพอแสดงธรรม.

[๓๓] ครงนน มารผ มใจบาปเขาไปเฝาพระผ มพระภาค ครนแลวไดทลพระผ มพระภาค ดวยคาถาวา ทานเปนผอนบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย ผกพนไวแลว ทานเปนผอนเครองผกใหญรดรง

แลว แนะสมณะ ทานจกไมพนเรา. พระผ มพระภาคตรสตอบวา เราเปนผ พนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย เรา

เปนผ พนแลวจากเครองผกใหญ ดกรมาร ทานถกเราก าจดเสยแลว. มารกราบทลวา บวงนเทยวไปไดในอากาศ เปนของมในจต สญจรอย เราจกผกรดทานดวยบวงนน แนะ

สมณะ ทานจกไมพนเรา. พระผ มพระภาคตรสตอบวา เราปราศจากความพอใจในอารมณเหลาน คอ รป เสยง กลน รส

โผฏฐพพะ อนเปนทรนรมยใจ ดกรมาร ทานถกเราก าจดเสยแลว. ครงนน มารผ มใจบาปรวา พระผ มพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงนแลว มทกข เสยใจ

หายไปในทนนเอง.

วเคราะห การทจะเหนแจงแทงตลอดในธรรม ซงเปนสงทลกซง ประณต ละเอยดออนไดนน จตจะตองมความ

พรอมในทกดาน คอนอกจากจะไดสะสมปญญาบารมมามากพอแลว ในขณะนนจตจะตองมความประณต ละเอยดออน สงบ ปลอดจากนวรณ มจตเบกบาน ผองใส อยางเพยงพออกดวย

เมอพระพทธเจาทรงพจารณาเหนวาจตของผ ฟงยงไมพรอม กจะทรงแสดงอนปพพกถา เพอปรบสภาพจตใหพรอมกอน โดยเรมจากเรองงายๆ ใกลตว คอเรองของทาน แลวตอดวยกศลขนสงขนคอเรองของศล จากนนกตรสถงทสดของความสขระดบกามคณ คอสวรรค แลวจงทรงแสดงใหเหนโทษของกาม เมอผ ฟงเบอหนายในกามแลว กทรงนอมน าใหออกจากกาม โดยทรงแสดงใหเหนคณของการออกจากกาม คอการออกบวช เมอสภาพจตของผ ฟงพรอมแลว จงตรสธรรมขนสงเพอการหลดพนตอไป




ชฎล 3 พนอง ยอความจากพระไตรปฎก : พระวนยปฎก เลม 4

มหาวรรค ภาค 1 อาทตตปรยายสตร

[๕๕] ครนพระผ มพระภาคประทบอย ณ ต าบลอรเวลา ตามพระพทธาภรมยแลว เสดจจารกไปโดยมรรคาอนจะไปสต าบลคยาสสะ พรอมดวยภกษสงฆหมใหญ ๑๐๐๐ รป ลวนเปนปราณชฎล. (ภกษทง ๑๐๐๐ รปน เดมเปนนกบวชลทธหนง สวมชฎาทรงสงอยางรปปนฤาษทวไป บชาไฟ เรยกกนวาชฎล โดยมอาจารย 3 คน ซงเปนพนองกน คอ อรเวลกสสป มลกศษยประมาณ ๕๐๐ คน นทกสสป มลกศษยประมาณ ๓๐๐ คน

คยากสสป มลกศษยประมาณ ๒๐๐ คน ค าวาปราณชฎล คอ เมอกอนเคยเปนชฎล - ธมมโชต) ไดยนวา พระองคประทบอยทต าบลคยาสสะ ใกลแมน าคยานน พรอมดวยภกษ ๑๐๐๐ รป. ณ ทนน

พระผ มพระภาครบสงกะภกษทงหลาย วาดงน:-

ดกรภกษทงหลาย สงทงปวงเปนของรอน กอะไรเลาชอวาสงทงปวงเปนของรอน?

ดกรภกษทงหลาย จกษเปนของรอน รปทงหลายเปนของรอน วญญาณอาศยจกษเปนของรอน สมผสอาศยจกษเปนของรอน ความเสวยอารมณ เปนสขเปนทกข หรอมใชสขมใชทกข ทเกดขนเพราะจกษสมผสเปนปจจย แมนนกเปนของรอน

รอนเพราะอะไร?

เรากลาววารอน เพราะไฟคอราคะ เพราะไฟคอโทสะ เพราะไฟคอโมหะ รอนเพราะความเกด เพราะความแก และความตาย รอนเพราะความโศก เพราะความร าพน เพราะทกขกาย เพราะทกขใจ เพราะความคบ

แคน. โสตเปนของรอน เสยงทงหลายเปนของรอน ...

ฆานะเปนของรอน กลนทงหลายเปนของรอน ... ชวหาเปนของรอน รสทงหลายเปนของรอน ... กายเปนของรอน โผฏฐพพะทงหลายเปนของรอน ... มนะเปนของรอน ธรรม (หมายถงธมมารมณ หรอธมมายตนะ คอความคด ความรสกตางๆ กรณาด

เรองอายตนะ 12 และเรองขนธ 5 ในหมวดธรรมทวไป ประกอบ - ธมมโชต) ทงหลายเปนของรอน วญญาณอาศยมนะเปนของรอน สมผสอาศยมนะเปนของรอน ความเสวยอารมณเปนสข เปนทกขหรอมใชทกขมใชสข ทเกดขนเพราะมโนสมผสเปนปจจย แมนนกเปนของรอน

รอนเพราะอะไร?


เรากลาววารอน เพราะไฟคอราคะ เพราะไฟคอโทสะ เพราะไฟคอโมหะ รอนเพราะความเกด เพราะความแก และความตาย รอนเพราะความโศก เพราะความร าพน เพราะทกขกาย เพราะทกขใจ เพราะความคบแคน.

ดกรภกษทงหลาย อรยสาวกผไดฟงแลวเหนอยอยางน ยอมเบอหนายแมในจกษ ยอมเบอหนายแมในรปทงหลาย ยอมเบอหนายแมในวญญาณอาศยจกษ ยอมเบอหนายแมในสมผสอาศยจกษ ยอมเบอหนายแมในความเสวยอารมณ ทเปนสข เปนทกข หรอมใชทกขมใชสข ทเกดขนเพราะจกษสมผสเปนปจจย

ยอมเบอหนายแมในโสต ยอมเบอหนายแมในเสยงทงหลาย ... ยอมเบอหนายแมในฆานะ ยอมเบอหนายแมในกลนทงหลาย ... ยอมเบอหนายแมในชวหา ยอมเบอหนายแมในรสทงหลาย ...

ยอมเบอหนายแมในกาย ยอมเบอหนายแมในโผฏฐพพะทงหลาย ... ยอมเบอหนายแมในมนะ ยอมเบอหนายแมในธรรมทงหลาย ยอมเบอหนายแมในวญญาณอาศยมนะ

ยอมเบอหนายแมในสมผสอาศยมนะ ยอมเบอหนายแมในความเสวยอารมณ ทเปนสข เปนทกข หรอมใชทกขมใชสข ทเกดขนเพราะมโนสมผสเปนปจจย.

เมอเบอหนาย ยอมสนก าหนด เพราะสนก าหนด จตกพน (จากความยดมนถอมนในสงทงปวง - ธมมโชต) เมอจตพนแลว กรวาพนแลว อรยสาวกนนทราบชดวาชาตสนแลว (ชาต = การเกด : สนแลวคอไมตองเกดอกแลว - ธมมโชต) พรหมจรรยไดอยจบแลว กจทควรท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนไมม.

กแล เมอพระผ มพระภาคตรสไวยากรณภาษตนอย จตของภกษ ๑๐๐๐ รปนน พนแลวจากอาสวะ

ทงหลาย เพราะไมถอมน.(อาสวะ = กเลสทหมกหมม นอนเนอง หรอดองอยในสนดาน, พนแลวจากอาสวะทงหลาย คอบรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต)

จบอาทตตปรยายสตร




พระอนรทธะ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก องคตรนกาย ตกนบาต เลม ๑ ภาค ๓ ทตยอนรทธสตร

วาดวยพระอนรทธะสนทนากบพระสารบตร

[๕๗๐] ครงนน ทานพระอนรทธะเขาไปหาทานพระสารบตร ครนเขาไปถงแลว กชนชมกบทานพระสารบตร กลาวถอยค าทท าใหเกดความชนบานตอกน เปนทระลกถงกนแลว นงลง ณ ทควรสวนหนง แลวกลาวกะ

ทานพระสารบตรวา อาวโสสารบตร ขาพเจา (อย) ในทนตรวจดสหสสโลก (๑,๐๐๐ โลก) ไดดวยจกษทพยอนบรสทธเกนจกษมนษยสามญ อนง ความเพยรขาพเจากท าไมทอถอย สตกตงมน ไมฟนเฟอน กายกร างบไม

กระสบกระสาย จตกมนคงเปนหนงแนวแน เออกเหตไฉน จตของขาพเจาจงยงไมสนอปาทาน (ความยดมนถอมน - ธมมโชต) หลดพนจากอาสวะ (กเลสทนอนเนองในขนธสนดาน - ธมมโชต) ทงหลายเลา. (คอยงไมบรรลธรรมเปนพระอรหนต - ธมมโชต)

ทานพระสารบตรตอบวา อาวโสอนรทธะ ขอททานวา ขาพเจาตรวจดสหสสโลกได ดวยจกษทพยอนบรสทธเกนจกษมนษยสามญ นเปนเพราะมานะ (ความเยอหยงถอตว ในทนเปนอตมานะ คอถอตววา

เหนอกวาคนอนเขา - ธมมโชต) ขอทวา อนง ความเพยรขาพเจากท าไมทอถอย สตกตงมนไมฟนเฟอน กายกร างบไมกระสบกระสาย

จตกมนคงเปนหนงแนวแน นเปนเพราะอทธจจะ (ความฟ งซาน คอจตไมอยกบปจจบน ไมใสใจกบสภาวะทปรากฏเฉพาะหนาในขณะนน แตซดสายไปถงสงทยงไมเกดขนคอการบรรลธรรม - ธมมโชต)

(โปรดสงเกตวา ขอความทวา อนง ความเพยรขาพเจากท า ..... (จนถง) .....จตกมนคงเปนหนงแนวแน นนคลายๆ กบวาจตก าลงอยกบปจจบน คอก าลงดสภาวะของกายและจตในขณะนน แตถาพจารณาใหดแลวจะเหนไดวา ความคดนนมความรสกวา เหตไฉนจงยงไมบรรลธรรม แอบแฝงอยดวย นนคอแทจรงแลวจตก าลงนอมไปสเรองการบรรลธรรม ซงเปนสงทยงไมเกดขน ดงนน จตจงไมอยทปจจบนอยาง

แทจรง - ธมมโชต) ขอทวา เออกเหตไฉน จตของขาพเจาจงยงไมสนอปาทาน หลดพนจากอาสวะทงหลายเลา นเปนเพราะ

กกกจจะ (ความร าคาญใจ ความขดเคองใจอยางออนๆ ซงเปนโทสะชนดออน - ธมมโชต) ทางทดนะ ทานอนรทธะจงละธรรม ๓ ประการนเสย (คอ มานะ อทธจจะ และกกกจจะ - ธมมโชต)

อยาใสใจถงธรรม ๓ ประการน แลวนอมจตไปเพออมตธาต (ธาตไมตาย คอ พระนพพาน) เถด. (คอปลอยวาง จะไดไมเกดมานะ อทธจจะ และกกกจจะขนมาในใจ แลวยนดในพระนพพาน คอ ความสนตณหา ความไม

ยดมนถอมนในสงทงปวง - ธมมโชต) ภายหลงทานอนรทธะกละธรรม ๓ ประการน ไมใสใจถงธรรม ๓ ประการน นอมจตไปเพออมตธาต อย

มาทานหลกจากหมอยคนเดยว ไมประมาท ท าความเพยร มตนอนสงไปอย ไมชาเลย กลบตรทงหลายออกจาก


เรอน บวชเปนบรรพชตโดยชอบ ตองการเพอประโยชนอนใด ทานกท าใหแจงซงประโยชนอนนน ซงเปนคณทสดแหงพรหมจรรยอยางเยยมยอด ดวยปญญาอนยงดวยตนเอง ส าเรจอยในปจจบนนน ทานรชดวา ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรท าไดท าแลว กจอน (ทจะตองท า) เพอความเปนอยางนไมมอก. ทานพระ

อนรทธะไดเปนพระอรหนตองคหนง ในพระอรหนตทงหลายแลว. จบทตยอนรทธสตร


19 พฤษภาคม 2545

พระโมคคลลานะ พระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม ๑๕ องคตตรนกาย

สตตก-อฏฐก-นวกนบาต โมคคลลานสตร

[๕๘] สมยหนง พระผ มพระภาคประทบอย ณ ปาเภสกลา มคทายวน ใกลสงสมารครนคร แควนภคคะ กสมยนนแล ทานมหาโมคคลลานะนงโงก งวงอย ณ บานกลลวาลมตตคาม แควนมคธ พระผ มพระภาคไดทอดพระเนตรเหนทานพระมหาโมคคลลานะนงโงกงวงอย ณ บานกลลวาลมตตคาม แควนมคธ ดวยทพยจกษอนบรสทธ ลวงจกษมนษย ครนแลวทรงหายจากเภสกลามคทายวน ใกลสงสมารครนคร แควนภคคะ เสดจไปปรากฏเฉพาะหนาทานพระมหาโมคคลลานะ ณ บานกลลวาลมตตคาม แควนมคธ เปรยบเหมอนบรษมก าลง เหยยดแขนทค หรอคแขนทเหยยด ฉะนน

พระผ มพระภาคประทบนงบนอาสนะทปลาดแลว ครนแลวไดตรสถามทานพระมหาโมคคลลานะวา ดกร โมคคลลานะ เธองวงหรอ ดกรโมคคลลานะ เธองวงหรอ ทานพระมหาโมคคลลานะกราบทลวา อยางนน พระเจาขา ฯ

ดกรโมคคลลานะ เพราะเหตนนแหละ เมอเธอมสญญาอยางไรอย ความงวงนนยอมครอบง าได เธอพงท าไวในใจซงสญญานนใหมาก ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถาเธอยงละไมได แตนนเธอพงตรกตรองพจารณาถงธรรมตามทตนไดสดบแลว ไดเรยนมาแลวดวยใจ ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถายงละไมได แตนนเธอพงสาธยายธรรมตามทตนไดสดบมาแลว ไดเรยนมาแลวโดยพสดาร ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได


ถายงละไมได แตนนเธอพงยอนชองหทงสองขาง เอามอลบตว ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถายงละไมได แตนนเธอพงลกขนยน เอาน าลางตา เหลยวดทศทงหลาย แหงนดดาวนกษตร

ฤกษ ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถายงละไมได แตนนเธอพงท าในใจถงอาโลกสญญา (นกถงแสงสวาง - ธมมโชต) ตงความส าคญในกลางวน วากลางวนอยางไร กลางคนอยางนน กลางคนอยางไร กลางวนอยางนน มใจเปดเผยอยฉะน ไมมอะไรหมหอ ท าจตอนมแสงสวางใหเกด ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถายงละไมได แตนนเธอพงอธษฐานจงกรม ก าหนดหมายเดนกลบไปกลบมา ส ารวมอนทรย มใจไมคดไปในภายนอก ขอนจะเปนเหตใหเธอละความงวงนนได

ถายงละไมได แตนนเธอพงส าเรจสหไสยา คอ นอนตะแคงเบองขวา ซอนเทาเหลอมเทา มสตสมปชญญะ ท าความหมายในอนจะลกขน พอตนแลวพงรบลกขนดวยตงใจวา เราจกไมประกอบความสขในการนอน ความสขในการเอนขาง ความสขในการเคลมหลบ ดกรโมคคลลานะ เธอพงศกษาอยางนแล ฯ

ดกรโมคคลลานะ เพราะเหตนนแหละ เธอพงศกษาอยางนอกวา เราจกไมชงวง [ถอตว] เขาไปส

ตระกล (ครอบครวตางๆ บานตางๆ - ธมมโชต) ดกรโมคคลลานะ เธอพงศกษาอยางนแล ถาภกษชงวงเขาไปสตระกล และในตระกลมกรณยกจหลายอยาง ซงจะเปนเหตใหมนษยไมใสใจถงภกษผมาแลว เพราะเหตนน

ภกษยอมมความคดอยางนวา เดยวนใครหนอยยงใหเราแตกในสกลน เดยวนดมนษยพวกนมอาการอดหนาระอาใจในเรา เพราะไมไดอะไร เธอจงเปนผ เกอเขน เมอเกอเขน ยอมคดฟ งซาน เมอคดฟ งซาน ยอมไมส ารวม เมอไมส ารวม จตยอมหางจากสมาธ ฯ

เพราะฉะนนแหละ โมคคลลานะ เธอพงศกษาอยางนวา เราจกไมพดถอยค าซงจะเปนเหตใหทมเถยงกน ดกรโมคคลลานะ เธอพงศกษาอยางนแล เมอมถอยค าซงจะเปนเหตใหทมเถยงกน กจ าตองหวงการพดมาก เมอมการพดมาก ยอมคดฟ งซาน เมอคดฟ งซาน ยอมไมส ารวม เมอไมส ารวม จตยอมหางจากสมาธ ฯ

ดกรโมคคลลานะ อนง เราหาสรรเสรญความคลกคลดวยประการทงปวงไม แตมใชวาจะไมสรรเสรญความคลกคลดวยประการทงปวงกหามได คอเราไมสรรเสรญความคลกคลดวยหมชนทงคฤหสถและ

บรรพชต กแตวาเสนาสนะ (ทพกอาศย - ธมมโชต) อนใดเงยบเสยง ไมอออง ปราศจากการสญจรของหมชน

ควรเปนทประกอบกจ ของผ ตองการความสงด ควรเปนทหลกออกเรน เราสรรเสรญความคลกคลดวย

เสนาสนะเหนปานนน ฯ เมอพระผ มพระภาคตรสอยางนแลว ทานพระมหาโมคคลลานะทลถามพระผ มพระภาควา ขาแต

พระองคผ เจรญ โดยยอ ดวยขอปฏบตเพยงไรหนอ ภกษจงเปนผหลดพนแลวเพราะสนตณหา ม

ความส าเรจลวงสวน มธรรมเปนแดนเกษมจากโยคะลวงสวน (โยคะ = กเลสเครองผกสตวไวในภพ, เกษมจาก


โยคะ คอ มความสบายใจเพราะพนจากโยคะ - ธมมโชต) เปนพรหมจารลวงสวน มทสดลวงสวน ประเสรฐกวาเทวดาและมนษยทงหลาย ฯ

พ. ดกรโมคคลลานะ ภกษในธรรมวนยนไดสดบวา ธรรมทงปวงไมควรถอมน (ค าวาธรรมทงปวง หมายถงทกสงทกอยางในจกรวาล ทงทเปนกศล อกศล เปนกลางๆ ทงรป นาม รวมทงพระนพพาน - ธมมโชต) ครนไดสดบดงนนแลว เธอยอมรชดธรรมทงปวงดวยปญญาอนยง ครนรชดธรรมทงปวงดวยปญญาอนยงแลว ยอมก าหนดรธรรมทงปวง ครนก าหนดรธรรมทงปวงแลว ไดเสวยเวทนาอยางใดอยางหนง สขกด ทกขกด มใชสขมใชทกขกด ยอมพจารณาเหนความไมเทยงในเวทนาเหลานน พจารณาเหนความคลายก าหนด พจารณาเหนความดบ พจารณาเหนความสละคน

เมอเธอพจารณาเหนอยางนนๆ อย ยอมไมยดมนอะไรๆ ในโลก เมอไมยดมน ยอมไมสะดง เมอไมสะดง ยอมปรนพพานเฉพาะตวทเดยว ยอมรชดวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรท าท าเสรจแลว

กจอนเพอความเปนอยางนมไดม (บรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต) ดกรโมคคลลานะ โดยยอดวยขอปฏบตเพยงเทานแล ภกษจงเปนผหลดพนแลวเพราะสนตณหา ม

ความส าเรจลวงสวน เปนผ เกษมจากโยคะลวงสวน เปนพรหมจารลวงสวน มทสดลวงสวน ประเสรฐกวาเทวดาและมนษยทงหลาย ฯ

(หลงจากนนไมนานนกพระโมคคลลานะกบรรลเปนพระอรหนต - ธมมโชต)


15 มถนายน 2545

Documents

ตัวอย่างการบรรลุธรรม - Geocities.ws · 2016-12-27 · ตัวอย่างารบรรลุธรรม 3 [๖๕] ล าดับนั้น