ทฤษฎีการออกเสียงค าไทย ตามหลักภาษาศาสตร์ · ๒๕๔๒: ๑๑๓๐) พระยาอุปกิตศิลป-สาร

อดม วโรตมสกขดตถ273

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๖ ฉบบท ๒ เม.ย.-ม.ย. ๒๕๕๔

* บทความนปรบปรงจากการบรรยายผลงานวชาการในทประชมส�านกศลปกรรม เมอวนท ๑๖ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๔

ทฤษฎการออกเสยงค�าไทยตามหลกภาษาศาสตร*

อดม วโรตมสกขดตถ

ราชบณฑต ส�านกศลปกรรม

ราชบณฑตยสถาน

บทน�ำ

การแทรกเสยง [อะ] ในค�าไทย

เปนปญหามากเพราะครภาษาไทยรนเกา

มกจะอางหลกการสมาสของภาษาบาล

และสนสกฤตมาเกยวของวา “การน�า

เอาศพท ตงแต ๒ ศพทขนไปมาตอกน

เปนศพทเดยวตามหลกไวยากรณบาล

และสนสกฤต เชน สนทร + พจน เปน

สนทรพจน …” (ราชบณฑตยสถาน

๒๕๔๒: ๑๑๓๐) พระยาอปกตศลป-

สาร (๒๕๓๕: ๖๘) กลาววา “แตวาถา

ตองการใหเปนค�าสมาสตองใชเขยนอยาง

ภาษาเดมของเขา คอไมประวสรรชนย

บทคดยอ

การออกเสยงค�าไทยทางสอวทยและโทรทศนทเกยวกบค�าทมเสยง [อะ] แทรกในค�ามกจะแทรกเกนเชน

อตสาหกรรมกออกเสยงเปน*[อตตะสาหะก�า]ตะนาวศรกออกเสยงเปน*[ตะนาววะส]รฐวสาหกจกออกเสยง

เปน[รตถะวสาหะกต]ในทางหลกภาษาศาสตรมความเชอเปนสจพจนวาการดนลนไปขางหนากระท�าไดงายกวา

การดงลนไปขางหลงเสยงเปนกลางเปนจดพกลนอยทสวนกลางของชองปากตวการส�าคญทท�าใหเกดการแทรก

เสยง[อะ]ในค�าไทยประกอบดวยความแตกตางเกยวกบต�าแหนงของเสยงซงเกยวของกบต�าแหนงของลนภายใน

ปากความแตกตางของประเภทของเสยงในทางภาษาศาสตรความแตกตางระหวางลกษณะอโฆษะกบโฆษะในค�า

ความแตกตางระหวางความเปนสถลกบธนตในค�าและความแรงของพยญชนะ

ค�าส�าคญ: การหยดเสยงหลงพยางค,ความแรงของพยญชนะ,โฆษะและอโฆษะ,ต�าแหนงของเสยงธนต,ประเภท

ของเสยง,มธยสระ,มขยต,วราม,สงโยค,สถล,การท�าใหสระยาว

ในทามกลาง ดงน สมณพราหมณ เถร-

สมาคม สาธารณชน ธรวาหะ สรณคมณ

คณบด เปนตน” ซงหมายถงการแทรก

เสยง [อะ] ระหวางค�าทน�ามาสมาสกน

แตปรากฏวา ค�าวา ยานพาหนะ กเปนค�า

สมาสไมมใครออกเสยงวา [ยานนะพาหะ

นะ] หรอ [ยานะพาหนะ] แตออกเสยง

วา [ยานพาหะนะ] สพรรณบร กเปนค�า

สมาส แตไมมใครออกเสยงวา [สพนนะ

บร] แตออกเสยงกนวา [สพนบร] ไมม

ใครอธบายวาท�าไมจงเปนเชนนน การ

แทรกเสยง [อะ] มไดเกดเฉพาะการสมาส

เทานน ยงมการแทรกเสยง [อะ] ภายใน

ศพท เชน วาสนา [waâtsanǎa] จะมการ

แทรกเสยง [อะ] ระหวาง <ส> และ <น>

ดวย ซงเปนคนละเรองกบการสมาส แต

ครอาจารยภาษาไทยไมพยายามอธบาย

วาการแทรก [อะ] ใน ๒ กรณนแตก

ตางกนอยางไร ซ�ายงไมอธบายตอไป

วาในตวหนงสอเทวนาครนนพยญชนะ

ทกตวทเขยนแบบไมสงโยคจะมเสยง

[อะ] เกาะตดอยเสมอ เชน ปต ออกเสยง

เปน [pata] แตเมอเขยนเปนตวสงโยค

เชน ปต โดยใสวราม คอ ( ) ใต

<ป> ออกเสยง เปน [pta] อยางในค�า

วา sapta จะไมมเสยง [a] หรอ [อะ]

ทฤษฎการออกเสยงค�าไทยตามหลกภาษาศาสตร274

The Journal of the Royal lnstitute of Thailand

Volume 36 No. 2 Apr.-Jun. 2011

แทรกระหวาง [p] กบ [t] ครภาษา

ไทยและต�าราภาษาไทย ไมเคยอธบาย

เลยวาการแทรกเสยง [อะ] ในค�าภาษา

ไทยทไมเปนค�าสมาสเกดขนไดอยางไร

ใหถองแทและเปนระบบ จนท�าใหม

การอานค�าวา อตสาหกรรม เปน *[อด

ตะสาหะก�า] ซงเปนค�าสมาสในภาษา

สนสกฤตทมาจาก อตสาห+กรรม ซงมา

จากศพทภาษาสนสกฤตทงค อต สาห

+กรม [อตสาหะ] และมาจากภาษาบาล

+ภาษาสนสกฤต อสสาห+กรม ไมเคยม

ใครอาน อตสาห วา *[อดตะสา] ฉะนนก

ไมควรอาน อตสาห เปน *[อดตะสาหะ]

เพราะ ตส นนสงโยคกน จะแทรกเสยง

[อะ] เขาระหวาง [ต] กบ [ส] มได แต

จะหวงใหคนไทยทกคนทพดภาษาไทย

รและเขาใจไดอยางไรวา [ตส] สงโยค

กน ปจจบนนมผออกเสยง ค�าวา ตะนาว

ศร เปน *[ตะนาววะส] อยางค�าสมาส

ทง ๆ ทค�านกมใชค�าบาลสนสกฤต๒ ทจรง

กไมควรอานแบบสมาส เปนหนาทของ

ครภาษาไทยสมยใหมเทานนทตองท�าการ

คนควาวจยหาความรใหมมาตอบค�าถาม

ใหได

การแทรกเสยง [อะ] มใชอยทการ

สมาส เทานน ลกษณะการเคยงขางของ

๒ เสยงทประชดกน ยงมหลกการทาง

สทศาสตร และความแรงของพยญชนะ

และจงหวะของค�ามาเกยวของดวย สวน

การหามแทรกเสยง [อะ] ในค�า เชน รกษา,

ศกษา, ปกษน, เศรษฐ, เชษฐา, อตสาห,

อปสร ขณะท พศด [พดสะด] สสด

[สดสะด] ออกเสยงม [อะ] แทรกได

ขณะท สวสด [สะหวดด] ออกเสยงวา

*[สะหวดสะด] ไมไดเพราะอะไร ซงคร

อาจารยภาษาไทยจะตองตอบใหได หาก

ความรทมอยเดมไมเพยงพอทจะตอบขอ

สงสยของนกเรยน และครอาจารยภาษา

ไทยยงยนอยกบท ยดเหนยวเฉพาะความ

รเดม ตามต�าราเกา ตามความเชอเดม

และความเขาใจทลาสมย ความกาวหนา

ในวชาภาษาไทยยอมจะไมเกดขน ขอ

เพยงครภาษาไทยเปดใจใหกวาง อยาคด

วาภาษาไทยจะตองมแบบอยางจากภาษา

บาลสนสกฤตและภาษาเขมรเทานน

ภาษาไทยมพฒนาการมานบรอย ๆ ปหรอ

มากกวานน พวกเราจะตองชวยกนศกษา

คนควาและหาค�าอธบายเพอตอบปญหา

ตาง ๆ ใหได นกเรยนและผสนใจภาษา

ไทยจะไดพดภาษาไทยอยางถกตองและ

อยางมเหตผล ตราบใดทนกเรยนไทยยง

อานหนงสอไทยไมออกหรออานหนงสอ

ไทยไมไดแลวจะหวงใหเรยนวชาอนใหด

ไดอยางไร

๑. สจพจนทำงสทศำสตรตำมทฤษฎ

ภำษำศำสตร

๑.๑ มธยสระ๓ (neutral vowel)

หรอสระเปนกลางเปนเสยงสระทเกดขน

ณ ต�าแหนงสวนกลางของชองปากคอ

เสยง [a] หรอ [´] เพอใชประโยชนใน

การพกลนดวยการหยดเสยงกอนทจะเรม

ตนออกเสยงอนทแตกตางกนไปตามฐาน

เสยง (point of articulation) ณ จดใดจด

หนงในชองปาก ตามประเภทของเสยง

(manner of articulation) ตาง ๆ กนใน

ทางภาษาศาสตร เชน เสยงหยด (stops)

เสยงเสยดแทรก (fricatives) เสยงกงเสยด

แทรก (affricates) เสยงนาสก (nasals)

เสยงพยญชนะเหลว (liquids) และเสยงกง

สระ (semivowels) และตามลกษณะสถล

(unaspirated) หรอธนต (aspirated) และ

ความแตกตางระหวางอโฆษะ (voiceless)

กบโฆษะ (voiced)

๑.๒ การเคลอนลน ( tongue

movement) หรอการดนลนทอยขางหลง

ภายในชองปากไปขางหนา เชน รกษา

[ráksǎa], ปกษน [pǎksin]๔ กระท�าไดงาย

กวาการดงลนจากฐานเสยงขางหนาไป

ขางหลง จงไมจ�าเปนตองพกลนและ

ซ�าพยญชนะสะกดและแทรกมธยสระ

ระหวางพยญชนะประชด ๒ เสยง นน

๒ตองเขาใจดวยวาค�าไทยแทบางค�ากอานอยางสมาสไดโดยเฉพาะค�าทอานเปนค�า ๓ พยางค หรอค�า ๓ จงหวะ เชน จนส, ชกช, ตกกะใจ, นกกะยาง,

ลกกะปด ลกกะเปด สกปรก หรอค�าบาลสนสกฤตผสมค�าไทย เชน กลไก, ผลไม, ผลหมากรากไม ทงนเพราะคนไทยชอบค�า ๓ จงหวะ ซงจะอธบายตอไปใน ๕.๗

๓เปนสระเสยงเปนกลางแตคนไทยมกจะคนเคยกบเสยง [อะ] แตบางทานกอยากใหเปนกง [อะ] และเขยนดวยประวสรรชะนยครงเดยว

๔ในกรณนเปนเรองของพยญชนะวรรคกะ กบ [ส] จงเปนไปไมไดทจะซ�าเสยงพยญชนะสะกดและแทรกมธยสระเปน รกกะษา ไดเลย ในท�านองเดยวกน

อธษฐาน กไมควรออกเสยงเปน *[/àthítsàthǎan] ตองออกเสยงเปน [/àthítthǎan] แตมนกแตงเพลงทพาออกเสยงผด ใน [phítsàthǎan] นอกจากนนยงมอก

ค�าหนงคอ ประดษฐาน ควรออกเสยงเปน [pràdítthǎan] ซงมความหมายวา ‘ท�าฐานขนมา’ แตเมอตองการสอวา ‘ตงไว’ จงยอมใหออกเสยงแบบแทรกมธยสระ

เปน [pràdítsàthǎan] ในลกษณะเดยวกน อปสร ซงเปนศพทเดยวในตวของมนควรออกเสยงเปน [/àps n] โดยไมมการซ�าพยญชนะสะกดและไมมการแทรก

มธยะสระ แตในกรณของ อปสรรค ม อป เปนค�าประกอบหนาศพทสามารถซ�า [ป] และแทรกมธยสระได กรณาดค�าอธบายใน ๕. ๒



คอจะไมมโอกาสพกลนระหวาง <ก> กบ

<ษ>ในกรณนคอ เสยง [ก] กบ [ส] ระยะ

ทางในการขยบลนหรอดนลนจากขาง

หลงไปขางหนามระยะทางสนกวาเมอ

เทยบกบการเปลยนเสยงจาก [ก] ไปส

[ป] และงายกวาการเปลยนเสยงจาก [ป]

ไปส [ก] เชน อปการะ [/ùppakaará]

เมอพยญชนะสะกด [ป] อนเปนเสยงหยด

สถลอโฆษะทมฐานทรมฝปากทงค น�า

หนา [ก] อนเปนเสยงหยดสถลอโฆษะ

ทมฐานทเพดานออนซงมต�าแหนงหาง

กนในชองปาก จงใหมการซ�าเสยงสะกด

[ป] และแทรกเสยงมธยสระ (ด ๕.๒

ประกอบ)

๑.๓ การหยดเสยงหลงพยางค

แลวท�าใหสระทตามมาเปนเสยงยาว ใน

การออกเสยงค�าบางค�าตามแบบของ

สมาส เชน ค�าวา ราชบร ออกเสยงวา

[ราดชะ#บร] สระบร [สะหระ#บร] ท�าให

เสยง [อ] ใน บร กลายเปนเสยง [อ]

โดยอตโนมตประหนงการเบรกรถโดย

กะทนหนจะท�าใหหวผโดยสารซนไปขาง

หนา ท�าใหเกดปรากฏการณการท�าสระ

สนใหเปนเสยงยาว (vowel lengthening)

๑.๔ วราม โดยปรกตพยญชนะ

บาลสนสกฤตจะมเสยง [อะ] ตามเสมอ

เมอไรไมตองการให [อะ] ปรากฏ กจะ

ตามดวยวราม คอ [ ] แตในภาษาไทย

ค�าสมาสบางค�ากมลกษณะทตามดวย

วราม เชน พสกนกร ควรออกเสยงวา

[พะสกนกอน] โดยไมมเสยงเนอง [กะ]

[พะสกกะนกอน] ประถมศกษา ควร

ออกเสยงวา [ประถมสกสา] โดยไมม

เสยงเนอง [มะ] เปน [ประถมมะสกสา]

อดมศกษา โดยไมมเสยงเนอง [มะ] เปน

[อดมมะสกสา] ตามหลกจงหวะของ

ค�า (word rhythm) ๒ พยางคตามดวยค�า

๒ พยางค ดงจะกลาวถงใน ๕.๗ ตอไป

๒. ทฤษฎกำรแทรกเสยงมธยสระในกำร

ออกเสยงค�ำไทย

๒.๑ คว ามแตกต า ง เ ก ย วก บ

ต� าแหน งของ เสยงซ ง เก ยวข องกบ

ต�าแหนงของลนภายในปาก (point of

articulation) การทลนอนเปนอวยวะท

เคลอนไหวไดเคลอนไปแตะหรออยใกล

อวยวะทเคลอนไหวไมไดภายในปาก

ท�าใหเกดเสยงทแตกตางกน

๒.๒ ความแตกต า งระหว า ง

ประเภทของเสยง (manner of articulation)

เส ยงพยญชนะต วน� าหน ากบ เส ยง

พยญชนะตวตามมประเภทของเสยง

แตกตางกน เชน เสยงพยญชนะน�าหนา

เปนเสยงหยดอโฆษะ เสยงพยญชนะตว

ตามเปนเสยงเสยดแทรก เชน อปสรรค

[/ùppasàk],๕ อปฮาด [/ùppahâat],

เสยงพยญชนะน�าหนาเปนเสยงหยด

อโฆษะ เสยงพยญชนะตวตามเปนเสยง

กงเสยดแทรก เชน ศภชย [sùpphachai],

อฒจนทร [/àtthacan], เสยงพยญชนะน�า

หนาเปนเสยงหยดอโฆษะ เสยงพยญชนะ

ตวตามเป นเสยงนาสก เช น อปมา

[/ùppamaa], เสยงพยญชนะน�าหนา

เปนเสยงพยญชนะหยดอโฆษะ เสยง

พยญชนะตวตามเปนเสยงพยญชนะเหลว

เชน อปราช [/ùpparàat], เสยงพยญชนะ

น�าหนาเปนเสยงพยญชนะหยด เสยง

พยญชนะตวตามเปนเสยงพยญชนะ

กงสระ เชน อพยพ [/òpphayóp], เสยง

พยญชนะน�าหนาเปนเสยงพยญชนะ

เสยดแทรก เสยงพยญชนะตวตาม

เปนเสยงพยญชนะหยด เชน อณหภม

[/unhaphum], เสยงพยญชนะน�าหนา

เปนเสยงพยญชนะนาสก เสยงพยญชนะ

ตวตามเปนเสยงพยญชนะกงสระ เชน

พรรณราย [phannaraay], ธรรมรกษ

[thammarák],๖ เสยงพยญชนะน�าหนาเปน

เสยงพยญชนะเหลว เสยงพยญชนะตว

ตามเปนเสยงพยญชนะกงสระ เชน กลยา

[kanlayaa], พลวน [phanlawan], มการ

ซ�าพยญชนะสะกดและแทรกมธยสระ

ระหวางเสยงพยญชนะประชด เชนเดยว

กบ ใน ๒.๓, ๒.๔ และ ๒.๕ ทตามมา

๒.๓ ความแตกตางระหวางเสยง

อโฆษะ (voiceless) และเสยงโฆษะ

(voiced) ถาเสยงพยญชนะตวหนาเปน

เสยงอโฆษะ เสยงพยญชนะตวตามเปน

โฆษะตองมการพกลนโดยซ�าเสยงสะกด

ทมาขางหนาแลวตามดวยการแทรกเสยง

มธยสระ [a] เชน สปดาห [sàppadaa]

๕เมอเสยงพยญชนะน�าหนาเปน [ป] เสยงพยญชนะตวตามเปนพยญชนะเสยดแทรก [ส] ในศพทเดยวกน ไมมการซ�าเสยงพยญชนะสะกดและไมมการแทรก

มธยสระ เชน อปสร [/àps n] (ด ๕.๒) แตถา [ป] เปนสวนของอปสรรค หรอค�าประกอบหนาศพทไมใชศพท ใหซ�าพยญชนะสะกดและแทรกมธยสระได

ดเชงอรรถท ๔ และ ๒๘ ประกอบ

๖ค�าวา ธ�ารง ซงแผลงมาจาก ทรง ในภาษาเขมร จะไมปรากฏการซ�าพยญชนะสะกดและไมมการแทรกมธยสระ แต ธ�ามรงค ซงเปนภาษาเขมรนนเปนค�ายม

เทยบเขมรท�รง




เมอพยญชนะสะกด [ป] อนเปนเสยงหยด

สถลอโฆษะน�าหนา [ด] อนเปนเสยงหยด

โฆษะซงแตกตางกนในความเปนโฆษะ

และอโฆษะ จงใหมการซ�าเสยงสะกด

[ป] และแทรกเสยงมธยสระ [a] ระหวาง

เสยงพยญชนะทประชดกน ๒ เสยง

คงจ�ากนไดวาครภาษาไทยย�านกย�าหนาวา

สปดำห ตองอานวา [สบดา] ไมใหอานวา

[สบปะดา] เรองน พจนานกรม ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ พมพ

ครงท ๔ ๒๕๓๘ : (๗) เปนตนมายอม

ใหมการอานได ๒ แบบเปน [สบดา]

และ [สบปะดา] ทงยงระบวาการอานวา

[สบดา] เปนการอานตามหลกซงหมาย

ถงการอานตามแบบของภาษาสนสกฤต

แตกไมไดอธบายใหชดเจนวาหลกเปน

อยางไร สวนการอานวา [สบปะดา]

เปนการอานตามความนยม การประพฤต

ปฏบตเชนนเปนกาวแรกของความผด

พลาดเรองความเขาใจเกยวกบธรรมชาต

ของเสยงภาษาไทย ค�าทอานตามความ

นยมนนคอค�าทอานตามธรรมชาตของ

เสยง เรองนคงจะโทษครอาจารยรนเกา

ทานไมไดเพราะความรเชงภาษาศาสตร

ยงไมแพรหลาย ใหถอว าเปนความ

เขาใจไมแจงและความรพลาดในเรอง

สทศาสตร และยงหลงเขาใจวา ค�าวา

สปดาห ซงมทมาจากภาษาสนสกฤต

สปต หรอ sapta ‘เจด’ ยงคงเปนภาษาบาล

หรอสนสกฤตอยและเมอเขยนสงโยคกน

จะเปน ปต หรอ pta ซงเปนพยญชนะ

ทกลมกลนกนเสมอนเปนตวเดยว ใน

ท�านองเดยวกบตวเชงในภาษาเขมร หรอ

อกษรธรรมเหนอ หรอตวเฟอง๗ ในภาษา

ไทยนอย เชนเดยวกบภาษาสนสกฤตซงม

เกณฑก�าหนดวา ระหวาง ปต จะมเสยง

มธยสระ [a] แทรกไมได จงท�าใหเขาใจ

ผดคดวา สปดาห ยงคงเปนค�าสนสกฤต

อยเหมอนเดมเพราะมทมาจากค�าวา sapta

‘เจด’ แตเมอค�านกลายเสยงเปน สปดาห

ตามกฎของกรมม (อดม วโรตมสกขดตถ

๒๕๕๑ : ๖๒-๗๓) โดยไมเฉลยวใจเลย

วา เสยงอโฆษะ [ต] ในภาษาสนสกฤต

ไดผานการกลายเสยงเปน [ด] ซงเปน

เสยงโฆษะในภาษาไทย จงท�าใหสน

สภาวะความเปนค�าภาษาสนสกฤตและ

ไดเปลยนเปนค�าภาษาไทย สถานภาพ

ทางสทศาสตรของ ๒ เสยงทประชด

กนเกดมความแตกตางกน จากเดมททง

คเปนเสยงอโฆษะ จงออกเสยงไดงาย

และกลมกลนกนไดเปนอยางด แตเมอ

เสยงแรกยงเปนเสยงอโฆษะ เสยงท ๒

กลายเปนเสยงโฆษะ ชวงรอยตอการแปร

เปลยนสถานภาพจากเสยงอโฆษะเปน

เสยงโฆษะ จงมปญหาในการออกเสยง

ตอเนองในชองปากเกดขน เพอใหการ

ออกเสยงตอเนองในภาษาไทยไดไมขด

เขนและใหสะดวกลน จงตองแทรกเสยง

เปนกลางหรอมธยสระ (neutral vowel)

คอ [a] ซงมฐานเกดทตรงกลางของชอง

ปาก ใชเปนเสยงประสานชวงตอของ

เสยงประชด ๒ เสยงทตางกน เชน สปหงก

[sàppaŋòk], สปดน [sàppadon], สปโดก

[sàppadòok], สบปะรด [sàpparót],

สป เหร อ [ sàppa r ´ ] , อปโลกน

[/ùppalòok], และแมแต สบปะรงเค

[sàpparaŋkhee] จงใหซ�าเสยงพยญชนะ

สะกดซงน�าหนาแลวแทรกมธยสระ

ระหวางพยญชนะประชด ๒ เสยง

๒.๔ ความแตกตางระหวางเสยง

สถล (unaspirated) และเสยงธนต

(aspirated) มความส�าคญตอภาษาไทย

อยางมากทจะตองมการพกลนและซ�า

เสยงพยญชนะสะกดตวหนาแลวตาม

ดวยการแทรกเสยงมธยสระ เชน สปทน

[sàpppathon] เมอพยญชนะสะกด [ป]

อนเปนเสยงหยดสถลโฆษะน�าหนา [ท]

อนเปนเสยงหยดธนตอโฆษะ ใหมการ

ซ�าเสยงสะกด [ป] และแทรกเสยงมธย-

สระระหวางเสยงพยญชนะประชด [ป]

กบ [ท]

๒.๕ การเปลยนเสยงจากความ

แรงพยญชนะ (consonantal strength)๘

สงไปสเสยงทมความแรงพยญชนะต�า

ยอมมการพกเสยงโดยซ�าเสยงพยญชนะ

สะกดตวหนาและแทรกมธยสระได ณ

ต�าแหนงสวนกลางของชองปาก คอ [a]

เชน อปสงค [/ùppasǒŋ] เมอพยญชนะ

สะกด [ป] อนเปนเสยงหยดสถลอโฆษะ

ซงมความแรงสงน�าหนา [ส] อนเปนเสยง

เสยดแทรกอโฆษะมฐานเสยงทปมเหงอก

ซงมความแรงพยญชนะต�ากวา จงใหม

การซ�าเสยงสะกด [ป] และแทรกเสยง

๗หมายถงตวอกษรครงตวจากค�าวาเฟองหมายถงครงสลง เปนการเขยนควบอกษรครงตว ๒ ตวมาเปนตวเดยว

๘ล�าดบความแรงของเสยงพยญชนะจากสงไปต�าเปนดงน เสยงหยดอโฆษะ, เสยงเสยดแทรกอโฆษะหรอเสยงหยดโฆษะ, เสยงเสยดแทรกโฆษะ, เสยงพยญชนะ

กงเสยดแทรกอโฆษะสถล, เสยงพยญชนะกงเสยดแทรกอโฆษะธนต, เสยงพยญชนะนาสก, เสยงพยญชนะเหลว คอ [ร, ล], และเสยงพยญชนะกงสระ คอ [ย, ว]

ตามล�าดบ



มธยสระ [a] ระหวางเสยงพยญชนะหยด

กบเสยงพยญชนะเสยดแทรกซงมความ

แรงพยญชนะต�ากวา ในกรณของ อปมา

[/ùppamaa] ซง [ป] มความแรงของ

เสยงพยญชนะสงกวา [ม] จงใหซ�าเสยง

[ป] และแทรกดวยเสยงมธยสระ [a] เขา

ระหวางเสยงประชดในภาษาไทยได

คณะนกวจยทางสทศาสตรของ

มหาวทยาลยแคลฟอรเนยทลอสแอน-

เจลสประกอบดวย ศำสตรำจำรยปเตอร

แลดเดอโฟเกด (Professor Peter Lade-

foged) เอยน แมดดซน (Ian Maddieson)

และ ศำสตรำจำรย แจกซน ท. แกนเดอร,

จเนยร (Jackson T. Gandour, Jr.) แหง

มหาวทยาลยเพอรดไดท�าการศกษาเรอง

ความแรงของพยญชนะพอจะสรปไดดงน

แรงมาก พยญชนะหยดอโฆษะสถล [ป, ต, ก, อ]

พยญชนะหยดอโฆษะธนต [พ, ท, ค]

พยญชนะเสยดแทรกอโฆษะ [ฝ(ฟ), ส(ซ), ห(ฮ), พยญชนะหยดโฆษะ (บ, ด)]

พยญชนะกงเสยดแทรกอโฆษะสถล [จ]

พยญชนะกงเสยดแทรกอโฆษะธนต [ฉ, ช]

พยญชนะนาสก [ง, น, ม]

พยญชนะเหลว [ร, ล]

แรงนอย พยญชนะกงสระ [ย, ว]

๓. เสยงพยญชนะสะกดในค�ำไทยทม

ลกษณะเปนเสยงสงโยค๙

มพยญชนะไทยทใชเปนตวสะกด

๑๘ ตว ทมสถานะเปนเสยงสงโยค ๒

เสยงประกบตอเนองกนในภาษาไทย

เสยงแรกเปนเสยงสะกดเสยงหลงเปน

เสยงพยญชนะตนของพยางคถดไป จะ

มเสยงอนมาแทรกมได คอ <ค,ฆ>, เชน

อรรคพล, พฆเณศ เปนเสยง [กค], <จ>

เปนเสยง [ตจ], เชน มจรนทร <ช> เปน

เสยง [ตช], เชน รชดา, <ญ> เปนเสยง

[นย], เชน เบญกาน, <ฐ> เปนเสยง

[ตถ] หรอ [ตท], เชน อฐ, <ฒ> เปน

เสยง [ตท], เชน พฒนา, <ถ> เปนเสยง

[ตถ], เชน รถยา, <ท> เปนเสยง [ตท],

เชน นทรา, บาทบงส, <ทร> เปนเสยง

[ตซ], เชน มทร, <ธ> เปนเสยง [ตท],

เชน วรรธนะ, <พ> เปนเสยง [ปพ], เชน

ภาพยนตร, <ร> เปนเสยง [นร], เชน

สมบรณาญาสทธราชย, <ล> เปนเสยง

[นล], เชน วลยา, <ศ, ษ, ส> เปนเสยง

[ตส], เชน อศรา, วรรษา, อสระ <ฬ>

เปนเสยง [นล] เชน กาฬโรค

๔. พยญชนะไทยกบกำรออกเสยง

๔.๑ พยญชนะไทย <ก> ซงเปน

เสยงพยญชนะหยดสถลอโฆษะมฐาน

เสยงทเพดานออน เมอเปนพยญชนะตน

ออกเสยงเปน [ก] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยวกออกเสยงเปน [ก] เชน

กก [kòk] แมจะมพยญชนะอนรวมทง

พยญชนะกงสระตาม ใหซ�าพยญชนะ

สะกด [ก] และแทรกดวยมธยสระ เชน

สกปรก [sòkkapròk], ปรกต [pròkkatì],

มกราคม๑๐ [mókkaraakhom], สกรนทร

[sàkkarin], ศากยะ [sàakkayá], จกรวรรด

[càkkrawàt ]๑๑ แต ไม มการซ� า เสยง

พยญชนะสะกดและไม มการแทรก

มธยสระ ระหวาง [ก] กบเสยงพยญชนะ

วรรคกะ รวมทงเสยงพยญชนะหยด

อโฆษะมฐานเสยงทคอหอย คอ [อ] เชน

กนกอร [kanòk/ççn], หรอ เมอเสยง

๙เสยงดงกลาวทง ๑๘ เสยง รวมทง [กส], [ตส], และ [ปส] ในค�าวา อปสร ตางเปนเสยงสงโยคทงสน

๑๐การออกเสยงแบบไทยเมอมพยญชนะ ๒ ตวประชดกนนยมอานเปนสระโอะลดรป ไมอานแบบแยกพยางค เชน คมนาคม [khommanaakhom], สมการ

[sǒmmakaan] แตกมผทยดเหนยวภาษาบาลสนสกฤตเปนทพงยงใหอานตามภาษาเดมอย

๑๑ค�าวา ซกกะวน [sákkawan] กเขาลกษณะเสยงพยญชนะน�าหนาออกเสยงเปนเสยงหยด [ก] เสยงพยญชนะตวตามออกเสยงเปนเสยงพยญชนะกงสระ [ว]

สามารถซ�าพยญชนะสะกดของพยางคน�าหนาและแทรกมธยสระไดตาม ๒.๓




พยญชนะสะกดตวน�าหนาเปนเสยง [ก]

พยญชนะตวตามของพยางคถดไปกเปน

[ก] เชน กนกกาญจน [kanòkkaan]ไมม

การซ�าพยญชนะสะกดและไมมการแทรก

มธยสระ หรอเมอค�าทมเสยงพยญชนะน�า

หนาเปนเสยง [ก] และเสยงพยญชนะตว

ตามเปน [ส] เชน รกษา [ráksǎa], ศกษา

[sìksǎa], อกษร [/àks çn] ตามสจพจน

ใน ๑.๒ ส�าหรบค�าวา กนกนนทน,

กณกนนต ไมมการซ�าพยญชนะสะกด

ของเสยงพยญชนะน�าหนาและไมมการ

แทรกมธยสระ (เพราะพยญชนะตนของ

๒ พยางคแรก คอ <กน> ซงเหมอนกบ

<กน> ในพยางคทตามมา)

๔.๒ พยญชนะไทย <ข>, <ค>,

<ฆ> ซงเปนเสยงพยญชนะหยดธนต

อโฆษะมฐานเสยงทเพดานออนเมอเปน

พยญชนะตนออกเสยงเปน [ค] แตเมอ

เปนพยญชนะสะกดเดยวออกเสยงเปน

[ก] เชน สนข [sunák], มรรค [mák],

อ�านรรฆ [/amnák] และเมอมพยญชนะ

วรรคกะ ตาม เชน ทกขา [thúkkháa],

และ พยญชนะ <ษ> ตาม เชน ภกษา

[pháksǎa] ไมมการแทรกมธยสระ แตถา

เปนพยญชนะวรรคอนหรอเสยงกงสระ

ตามมฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกน

ปราศจากเสยงมธยสระ [a] แทรก ออก

เสยงเปนเสยงสงโยค [กข] หรอ [กค]

แลวจงแทรกดวยมธยสระ เชน สามคยา-

จารย [sǎamákkhayaa caan], มขมนตร

[múkkhamontrii]

๔.๓ พยญชนะไทย <ง> ซ ง

เปนเสยงพยญชนะนาสกมฐานเสยงท

เพดานออนเมอเปนพยญชนะตนออก

เสยงเปน [ง] เมอเปนพยญชนะสะกด

เดยวกออกเสยงเปน [ง] เชน งา [ŋaa],

งง [ŋoŋ]ไมมการแทรกเสยงมธยสระ

ระหวาง [ง] กบเสยงพยญชนะใดๆ

รวมทงเสยงเสยดแทรกและกงสระดวย

เชน มงสา [maŋsǎa], ลงกา [laŋkaa],

วงวน [waŋwon], สงหา [šiŋhǎa], หงษา

[hǒŋsǎa], หงสาวด [hǒŋšaawadii], ลงยา

[loŋyaa] แตถาเสยงสะกดในค�าทมพยางค

แรกม <ง> สะกด ไมใหซ�าเสยง [ง]

แตใหซ�าเสยง [ก]๑๒ แทน [ง] (บรรจบ

พนธเมธา, ๒๕๔๕ : ๓๓) แลวตามดวย

มธยสระ [อะ] เชน ซงกะตาย [ซงกะ

ตาย], บางกะบว [บางกะบว], สงกะตง

[สงกะตง], สงกะวง [สงกะวง], สงกะวาด

[สงกะวาด], สงกะส [สงกะส]

๔.๔ พยญชนะไทย <จ> ซงเปน

เสยงพยญชนะกงเสยดแทรกเมอเปน

พยญชนะตนออกเสยงเปน [จ] เชน จาว

[caaw], จอน [cççn] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยวไมมพยญชนะอนตาม จะ

ออกเสยงเปน [ต] เชน กจ [k t] แตเมอ

มพยญชนะน�าหนากบพยญชนะตวตาม

เปนตวเดยวกน หรอมพยญชนะวรรคจะ

ตามไมมการแทรกมธยสระ เชน ปจจย

[patcay]<จ> ตวแรก เปนเสยงสะกด

[ต] และ <จ> ตวหลงเปนพยญชนะตน

[จ], อปจฌาย [/ùppàtchaa] ม <จ> เปน

พยญชนะสะกด ออกเสยงเปน [ต] และ

<ฌ> เปนพยญชนะตน ออกเสยงเปน

[ช] แตเมอมพยญชนะวรรคอนทไมใช

พยญชนะวรรคจะ ตาม มฐานะเปน ๒

เสยงตอเนองกนปราศจากเสยงมธยสระ

[a] แทรก ออกเสยงเปนเสยงสงโยค [ตจ]

เชน สจรต [sùtcar t], กจการ [k tcakaan]

๔.๕ พยญชนะไทย <ฉ>,๑๓ <ช>,

<ฌ> ซงเปนพยญชนะกงเสยดแทรก เมอ

เปนพยญชนะตนออกเสยงเปน [ฉ] หรอ

[ช] เชน ฉาว [chǎaw], ชาว [chaaw], ชม

[chom], เฌอ [chəə] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยว ไมมพยญชนะอนตาม จะออก

เสยงเปน [ต] เชน ราช [râat], แตเมอ

มพยญชนะน�าหนากบพยญชนะตวตาม

เปนตวเดยวกน หรอมพยญชนะวรรคจะ

ตามไมมการแทรกมธยสระ แตเมอม

พยญชนะวรรคอนทไม ใช พยญชนะ

วรรคจะ ทเปน <จ>, <ฉ>, <ช>,<ฌ>

ตาม มฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกน


เสยงเปนเสยงสงโยค [ตช] ซงเปนเสยง

พยญชนะกงเสยดแทรกธนตอโฆษะ แต

เมอเปนพยญชนะสะกด มฐานะเปน

๒ เสยงตอเนองกนออกเสยงเปนเสยง

สงโยค เปน [ตช] โดยปราศจากเสยง

[a] แทรกระหวาง [ต] กบ [ช] แตมมธย-

สระแทรกระหวาง [ช] กบพยญชนะ

ทตามมา เชน ราชการ [râatchakaan],

วชวน [wtchawin] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกด มพยญชนะ <ช> ตาม เชน รชช

๑๒เพราะเปนพยญชนะตวแรกของพยญชนะวรรคกะ ซงเปนพยญชนะวรรคเดยวกบ <ง>

๑๓ในภาษาไทยปจจบน <ฉ>ใชเปนตวสะกดไมได แตปรากฏ ค�าบาลวา อฉ ‘หม’, มฉ ‘ปลา’,คฉ ‘กอ’ เปนตน ในพระอมราภรกขต (เกด) วดบรมนวาสใน

ศลปาบรรณาคาร.๒๕๑๘, ๑๗๒. ประถม ก กา ประถมกกำหดอำน ปฐมมำลำ อกษรนต แบบเรยนหนงสอไทย.



[ra tchuu] <ช> ตวแรก เปนเสยงสะกด

[ต] และ <ช> ตวหลงเปนพยญชนะตน

[ช] ของพยางคถดไป

๔.๖ พยญชนะไทย <ซ> ซงเปน

พยญชนะเสยดแทรก เมอเปนพยญชนะ

ตนเปนเสยง [ซ] เชน ซาว [saaw] แตเมอ

เปนพยญชนะสะกดเดยว เปน [ต] เชน

กาซ [káat] ภาษาไทยไมมพยญชนะอน

ทจะเปนตวตาม [ซ] ได

๔.๗ พยญชนะไทย <ญ> ซงเปน

เสยงกงสระ เมอเปนพยญชนะตนออก

เสยงเปน [ย]๑๔ เชน ญาณ [yaanii], ญาดา

[yaadaa], หญง [y ŋ] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยวออกเสยงเปน [น] เชน สญ

[sǔun], บญ [bun] และเมอมพยญชนะ

อนทไมใชพยญชนะวรรคจะตาม มฐานะ

เปน ๒ เสยงตอเนองกนปราศจากเสยง

[a] แทรก และออกเสยงเปนเสยงสงโยค

[นย] เชน อญมน [/anyamanii], เบญกาน

[benyakaanii] แตเมอเปนพยญชนะสะกด

ตามดวยเสยงกงเสยดแทรก [จ] มฐานะ

เปนสองเสยงตอเนองกนปราศจากเสยง

มธยสระ [a] แทรก ออกเสยงเปนเสยง

สงโยค [นจ] เชน กญแจ [kuncææ],

สญจร [sǎncççn], แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดตามดวยเสยงกงเสยดแทรก [ช] ม

ฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกนปราศจาก

เสยงมธยสระ [a] แทรก ออกเสยง

เปนเสยงสงโยค [นช] เชน กญชร

[kunchççn] แตเมอมพยญชนะน�าหนากบ

พยญชนะตวตามเปนตวเดยวกน หรอเปน

พยญชนะวรรคจะดวยกน เชน กาญจนา

[kaancanaa], กญญา [kanyaa], สญญา

[sǎnyaa] วญฌา [wanchaa],๑๕ ไมมการ

ซ�าพยญชนะน�าหนาและไมมการแทรก

มธยสระ ใหถอวา <ญ> แตถาตวแรกเปน

ตวสะกดออกเสยงเปน [น] และ <ญ> ตว

หลงเปนพยญชนะตนของพยางคถดไป

ออกเสยงเปน [ย]

๔.๘ พยญชนะไทย <ฎ>, <ด>

ซงเปนเสยงหยดโฆษะมฐานเสยงทปม

เหงอก เมอเปนพยญชนะตนออกเสยง

เปน [ด] เชน ฎกา [diikaa], ด [duu] แต

เมอเปนพยญชนะสะกดเดยวออกเสยง

เปน [ต] เชน กฎ [kòt], กด [kòt] แมจะ

มพยญชนะอนตามอกกไมมการแทรก

มธยสระ เชน กฎหมาย [kòtmǎay], กดข

[kòtkh i]

๔.๙ พยญชนะไทย <ฏ>, <ต>

ซงเปนเสยงหยดสถลอโฆษะมฐานเสยง

ทปมเหงอก เมอเปนพยญชนะตนออก

เสยงเปน [ต] เชน ภฏาน [phuutaan],

ปฏก [patàk], ตาล [taan] แตเมอเปน

พยญชนะสะกดเด ยวออกเสยงเป น

[ต] เชน ปรากฏ [praakòt], ประณต

[pran it] และเมอมพยญชนะตวอนท

ไมใชพยญชนะ วรรคฏะ ตาม มฐานะเปน

๒ เสยงตอเนองกนปราศจากเสยงมธย-

สระ [a] แทรก และออกเสยงเปนเสยง

สงโยค [ตต] เชน วฏจกร [wáttacàk]

ปรากฏการณ [praakòttakaan], อตลกษณ

[/àttalák] แตเมอพยญชนะสะกดน�าหนา

และพยญชนะตวตามเปนตวเดยวกน

เชน วฏฏ [wátti ]ไมมการซ�าพยญชนะ

สะกดและไมมการแทรกมธยสระ แตถา

มพยญชนะ <ษ> เปนพยญชนะสะกด

น�าหนา พยญชนะวรรคฎะ เชน เศรษฐ

[sèetth i],๑๖ เชษฐา [chêetthǎa]ไมมการ

ซ�าพยญชนะสะกดน�าหนาและไมมการ

แทรกมธยสระ หรอเมอม <ต> เปน

พยญชนะสะกดน�าหนาพยญชนะวรรคตะ

เชน วตถาร [w tthǎan], อตถ [/àtthà], อตถ

[/ tth ], หตถา [hàtthǎa], วตถ [wátthù]

ไมมการซ�าพยญชนะสะกดตวน�าหนา

และไมมการแทรกมธยสระ๑๗

๔.๑๐ พยญชนะไทย <ฐ>, <ฑ>,

<ฒ>, <ถ>, <ท>, <ธ> ซงเปนเสยงหยด

ธนตอโฆษะ เมอเปนพยญชนะตนออก

เสยงเปน [ถ] หรอ [ท] เชน ฐาน [thǎan],

มณโฑ [monthoo], เฒา [thâw], ถาม

[thǎam], ทาน [thaan], ธง [thoŋ] แตเมอ

เปนพยญชนะสะกดเดยวออกเสยงเปน

[ต] เชน อฐ [/ t], ษฑ [sàt], พฤฒ [ph t],

รถ [rót], บท [bòt], อาวธ [/aawút] แตถาม

พยญชนะอนตามอก มฐานะเปน ๒ เสยง

ตอเนองกน ออกเสยงเปนเสยงสงโยค

[ตถ] หรอ [ตท] ปราศจากเสยงมธยสระ

๑๔เฉพาะภาษาไทยมาตรฐาน และเสยง [ñ] ในภาษาลาว และภาษาไทยถนเหนอและอสาน

๑๕เปนค�าบาลสนสกฤต มความหมายวา ‘เปนหมน’

๑๖ยกเวน พษฐาน ในบทเพลงหมายถงอธษฐาน และ ประดษฐาน ทตองแทรกมธยสระหลง [ส] เพอใหแยกความหมายตางระหวาง [ประดตตถาน] กบ

[ประดดสะถาน] เกยวกบความหมาย

๑๗มค�าวา รตน ท [ต] น�าหนา [น] ซงเปนพยญชนะวรรคตะซงไมควรจะแทรกมธยสระหนา [น] ในภาษาสนสกฤต ค�านคอ รตน [ratna] ซงมเพยง ๒ พยางค

แตภาษาบาล คอ รตน [ratana] แตเมอออกเสยงในภาษาไทยเปน ๓ พยางคและรวบ [รต] เปน [รต] และออกเสยงทงค�า เปน [รดตะนะ]




[a] แทรก เชน รฐบาล [rátthabaan],

วฒนา [wátthanaa], วฒ [wútth ], รถยา

[rátthayaa] กทล [kátthalii], อยธยา

[/ayútthayaa]

๔.๑๑ พยญชนะไทย <ฑ> ซง

เป นเสยงหยดอโฆษะธนต เมอเป น

พยญชนะตนเปนเสยง [ท] เชน ฑาหะ

[thaahá] หรอเปนเสยงหยดโฆษะ เมอ

เปนพยญชนะตนเปนเสยง [ด] เชน ฑงสะ

[daŋsà], บณฑต [band t] แตเมอเปน

พยญชนะสะกดเดยวเปนเสยง [ต] เชน

ษฑ [sàt]

๔.๑๒ พยญชนะไทย <ณ> ซง

เปนเสยงนาสกมฐานเสยงทป มเหงอก

เมอเปนพยญชนะตนออกเสยงเปน [น]

เชน เณร [neen], แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยว กออกเสยงเปน [น] เชน

บรรณ [ban] แมจะมพยญชนะอนรวม

ทงพยญชนะกงสระ ตามใหซ�าเสยง [น]

และแทรกดวยมธยสระ เชน วรรณยกต

[wannayúk] ๑๘แตถาเสยงพยญชนะตวตาม

เปนพยญชนะวรรค ฏะ หรอ <ห> เชน

กณฑ [kunthii], บณฑต [band t] สณฐาน

[sǎnthǎan], สณฐต [sǎnthit ], กณหา

[kanhǎa] ไมมการซ�าพยญชนะสะกด

<ณ> และไมมการแทรกมธยสระ, หรอ

เมอม <ศ> ตาม <ณ> เชน โบราณ

ศพท [boraansàp],๑๙ วญญาณศลปน

[winyaanšinlapin], ไมมการซ�าพยญชนะ

สะกด <ณ> และไมมการแทรกมธยสระ

ทงนเพราะต�าแหนงของเสยง [n] อยชด

กบต�าแหนงของ [s] ไมมความจ�าเปน

ตองเคลอนลน

๔.๑๓ พยญชนะไทย <ทร>,

<สร>๒๐ ซงเปนเสยงเสยดแทรก เมอเปน

พยญชนะตนเปนเสยง [s] เชน ทราย

[saai], เสรม [s əm] แต <ทร> เมอเปน

พยญชนะสะกดเปน [t] กม เชน กาซ

[káat] หรอมฐานะเปน ๒ เสยงตอเนอง

กนในภาษาไทย เปน [ตซ]โดยปราศจาก

เสยงมธยสระ [a] แทรก เชน มทร

[mátsii], พทรา [phútsaa]

๔.๑๔ พยญชนะไทย <น> ซง

เปนเสยงนาสกมฐานเสยงทป มเหงอก

เมอเปนพยญชนะตนเปนเสยง [น] เชน

นอน [nççn] แตเมอเปนพยญชนะสะกด

เดยว กออกเสยงเปน [น] เชน บน [bon],

แมจะมพยญชนะอนท เป นพยญชนะ

วรรคตะหรอไมใชพยญชนะวรรคตะ

รวมทงพยญชนะกงสระตาม ไมมการ

แทรกมธยสระ เชน จนตนา [cintanaa],

กานดา [kaandaa], สนดาน [sǎndaan],

สนทด [sǎnthǎt], สนต [sǎnti ], สนเทส

[sǎnthêet], กนยา [kanyaa] ตองเขาใจวา

[น] มต�าแหนงของลนต�าแหนงเดยวกบ

พยญชนะวรรคตะหรอวรรคฏะตวอน

ในภาษาไทยดวยจงไมจ�าเปนตองซ�าเสยง

พยญชนะสะกดและแทรกมธยสระ สวน

ต�าแหนงของเสยง [ย] นนอยลกเขาไปใน

ชองปากอกเลกนอยออกเสยงตอเนองกน

ไปโดยไมตองหยดพกลนกได

๔.๑๕ พยญชนะไทย <บ> ซง

เปนเสยงพยญชนะหยดโฆษะมฐานเสยง

ทรมฝปากทงค เมอเปนพยญชนะตน

ออกเสยงเปน [บ] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยว กออกเสยงเปน [ป] เชน กบ

[kòp], ปรบ [pròp], พบ [phóp] แมจะม

พยญชนะอนอกตามกไมมการแทรก

มธยสระ เชน อบเชย [/òpchəəy]

๔.๑๖ พยญชนะไทย <ป> ซง

เปนเสยงพยญชนะหยดสถลอโฆษะมฐาน

เสยงทรมฝปากทงคเมอเปนพยญชนะตน

ออกเสยงเปน [ป] เชน ปน [piin] เมอเปน

พยญชนะสะกดเดยว กออกเสยงเปน

[ป] เชน ธป [thûup], ทวป [tháw ip]

๔.๑๗ พยญชนะไทย <ผ>,๒๑

<พ>, <ภ> ซงเปนเสยงพยญชนะหยดธนต

อโฆษะมฐานเสยงทรมฝปากทงคเมอเปน

พยญชนะตนออกเสยงเปน [ผ] หรอ [พ ]

เชน ผา [phâa], พณ [phin], ภ [phuu]

ตามล�าดบ แตเมอเปนพยญชนะสะกด

เดยวและไมมพยญชนะอนและพยญชนะ

กงสระตาม ออกเสยงเปน [ป] เชน เมอ

เปนพยญชนะสะกดเดยว กออกเสยงเปน

[ป] เชน นพ [nóp], ลาภ [lâap] แตถาม

พยญชนะอนตามทไมใชพยญชนะวรรค

ปะ ใหซ�าเสยง [ป] และแทรกดวยมธย-

๑๘สพรรณบร ตามหลกเกณฑควรออกเสยงวา [sùphannábùrii] แตทจรงออกเสยงวา [sùphańbùrii] ไมวาจะสะกดดวย <ณ> หรอ <น> ตางกถอวาเปน [n]

เหมอนกนในทางสทศาสตร

๑๙แตกมผอานเปนค�า ๓ จงหวะเปน [booraannasàp] อยบาง

๒๐<สร> ไมปรากฏเปนพยญชนะควบสะกด

๒๑ปจจบน <ผ> ใชเปนตวสะกดไมได แตปรากฏเปนตวสะกดใน พระอมราภรกขค (เดด) ใน ประถม ก กา หดอาน ปฐมมาลา อกษรนต พระนคร: ศลปา

บรรณาคาร (๒๕๑๓, ๑๘๒) ในค�าภาษาบาลวา โศผ, ‘บวม’, กผ, ‘ดวงด’, ศผ, ‘ถบ’, ทรเรผ ‘ผง’



สระ เชน รปธรรม [rûuppatham] เมอ

พยญชนะสะกดเปน <พ> มฐานะเปน

๒ เสยงตอเนองกน ออกเสยงเปนเสยง

สงโยค เมอพยญชนะสะกดเปน <ป>

มฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกน ออกเสยง

เปนเสยงสงโยค [ปพ] ปราศจากเสยง

มธยสระ [a] แทรก ใหแทรกมธยสระ

ระหวางเสยงสงโยค [ปพ] และพยญชนะ

ทตามมา เชน อพยพ [/òpphayóp], นพเกา

[nópphakâaw], ศภชย [sùpphachai]

ตามล�าดบแตเมอเปนพยญชนะสะกดและ

มพยญชนะอนทไมใชพยญชนะวรรค

ปะ ตาม ออกเสยงเปน [ปป] ปราศจาก

เสยงมธยสระ [a] แทรก เชน อปยศ

[/àppayót], อปลกษณ [/àppalák],

วปโยค [w ppàyǒok] แตถาพยญชนะน�า

หนาซงเปน [ป] และพยญชนะตวตาม

เปนพยญชนะตวเดยวกน หรอ <ส>

ตาม เชน อปปาง [/àppaaŋ], อปสร

[/àps çn]ไมมการซ�าพยญชนะสะกดและ

ไมมการแทรกมธยสระ ดเชงอรรถท ๔

และเชงอรรถท ๖ ประกอบ

๔.๑๘ พยญชนะไทย <ฝ>,๒๒

<ฟ> ซงเปนเสยงเสยดแทรกอโฆษะม

ฐานทฟนบนและรมฝปากลางเมอเปน

พยญชนะตน ออกเสยงเปน [ฝ] หรอ

[ฟ] เชน ไฝ [fǎy], ไฟ [fay] แตเมอ

เปนพยญชนะสะกดเปนเสยง [ป] เชน

ออฟฟศ [/ çpffi t] เมอมพยญชนะอนใด

ตามกไมมการซ�าเสยงพยญชนะสะกด

และไมมการแทรกมธยะสระ

๔.๑๙ พยญชนะไทย <ม> ซง

เปนเสยงนาสกมฐานเสยงทรมฝปากทงค

เมอเปนพยญชนะตนออกเสยงเปน [ม]

เชน ม [mii] เมอเปนพยญชนะสะกด ก

ออกเสยงเปน [ม] เชน มอม [mççm]

ถาเปนค�าไทยแท ๒ พยางค ใหซ�าเสยง

นาสก [ม] และแทรกเสยงมธยสระ [a]

เพมเปน ๓ พยางค เปนค�า ๓ จงหวะ

เชน กรมทา [krommathâa], กรมวง

[krommawaŋ], กรมหมน [krommam Æn],

ส�าหรบค�าทมทมาจากภาษาบาลสนสกฤต

ทมเสยงพยญชนะน�าหนาเปนเสยงนาสก

[m] พยญชนะตามหลงเปนเสยงพยญชนะ

อน ใหซ�าเสยงนาสก [m] และแทรก

เสยงมธยสระ หนาพยญชนะทตามมา

เชน กรรมกร [kammakççn], สมการ

[sǒmmákaan], ธรรมศาสตร [thammasâat],

ยมราช [yommarâat], รมณย [rommanii]

แตถาพยญชนะตวตามมฐานเสยงทรม

ฝปากเชนเดยวกบ [ม], [ส], หรอ [ช]

ไมมการซ�าเสยง [ม] และไมมการแทรก

มธยสระ [a] เชน สมปอง [sǒmpççŋ],

คมสน [khomsǎn], สมชาย [sǒmchaay]

๔.๒๐ พยญชนะไทย <ย>, เสยง

สระ ไ หรอ อย ใหถอวามเสยง [ย]

สะกด ซงเปนเสยงพยญชนะกงสระเมอ

เปนพยญชนะตนใหออกเสยงเปน [ย]

เชน ยง [yuŋ], เมอเปนพยญชนะสะกด

กใหออกเสยงเปน [ย] เชน ยาย [yaay]

<ย> ในภาษาไทยไมใชเสยงเลอน (glide)

อยางในภาษาองกฤษหรอภาษายโรป

อน ๆ <ย> ในภาษาไทยในบางค�าอาจ

ไมออกเสยงเลยกได เชน ดลยพนจ ออก

เสยงเปน [ดนพนด] หรอ [ดนยะพนด]

หรอ [ดนละยะพนด] กได พาณชยการ

ออกเสยงเปน [พานดชะยะกาน] หรอ

[พานดชะกาน] กได เมอพยญชนะน�า

หนาเปน <ย> พยญชนะตวตามเปน

พยญชนะอนทไมใช <ย> ใหซ�าเสยง [ย]

เชน ชยพฤกษ [chayyaphr k], ชยบรณ

[chayyabuun], ชยภม [chayyaphuum]๒๓

วยวฒ [wayyawút], ถาพยญชนะน�าหนา

ออกเสยงเปนเสยงกงสระ [ย] พยญชนะ

ตวตามออกเสยงเปนเสยงพยญชนะหยด

ธนตอโฆษะ ใหซ�าเสยง [ย] แทรก

มธยสระหลง [ย] หนาเสยงพยญชนะ

หยดธนตอโฆษะ คอ [ท] เชน ไชยทา

[chayyathaa] เปนการดนลนจากเพดาน

แขงไปสปมเหงอกเปนระยะหางไมมาก

นก แตเปนการเปลยนประเภทของเสยง,

ถาพยญชนะน�าหนาออกเสยงเปนเสยงกง

สระ [ย], พยญชนะตวตามออกเสยงเปน

เสยงพยญชนะหยดธนตอโฆษะ [พ] ให

ซ�าเสยง [ย] แทรกมธยสระหลง [ย] หนา

[พ] เชน ชยภม [chayyaphuum] เปนการ

ดนลนจากเพดานแขงไปสรมฝปากทงค

เมอเทยบกบ ชยนาท [chaynâat] เปน

ระยะหางกนกวาระยะทางจากเพดาน

แขงไปสปมเหงอก, ถาพยญชนะน�าหนา

๒๒ปจจบน <ฝ> ใชเปนตวสะกดไมได

๒๓จงหวดชยนาท [chaynâat] ไมออกเสยงวา [chayyanâat] เพราะชวงระยะการดนลนไปขางหนาจากต�าแหนง [ย] ไปสต�าแหนง [น] หรอ [ส] เชน ชยศร

หรอ ไชยศร [chays i] หรอ [ร] เชน ชยโรจน [chayrôot]ใกลกนมากในชองปากแทบไมไดขยบลน จงไมมการแทรกมธยสระ ผดกบการขยบลนไปส [พ] ทรม

ฝปากซงอยไกลออกไป จงตองซ�าเสยง [ย] และแทรกมธยสระ ส�าหรบกรณของ สกล ชยนาม ออกเสยงเปน [chayyanaam] เพราะเปนนามสกลพระราชทานสวน

ค�าวา ไชยปราการ, ไชยบาดาล, ชยเสร ด ๕.๕ ประกอบ




ออกเสยงเปน [ย] พยญชนะตวตามม

เสยงสะกดเปนเสยงนาสกซงมฐานทปม

เหงอกเปนเสยงสะกด ไมมการแทรก

เสยงมธยสระหลง [ย] แตถาพยญชนะ

ตวตามเปน [ย] ซงเปนตวเดยวกนกบ

พยญชนะสะกด เชน ชยยา หรอ ไชยา

[chayyaa], ไชยศ [chayyót], อยยกา

[/ayy kaa], พชยญาต [ph chayyâat]ไมม

การซ�า พยญชนะ <ย> และไมมการแทรก

มธยสระระหวาง [ย] ๒ เสยง เชน วชย

ยทธ [wichayyút], แตถาเสยงพยญชนะ

ตวตาม [ย] เปน [ส] กไมมการซ�าเสยง

[ย] และไมมการแทรกมธยสระ เชน ชยศร

[chays i], ไชยสน [chaysǒn] บางกรณก

ออกเสยงไดทงมการซ�าเสยง [ย] และม

การแทรกมธยสระหรอไมมการซ�าเสยง

[ย] และไมมการแทรกมธยสระกได เชน

ชยโรจน [chayrôot] หรอ [chayyarôot],

ไชยวรรณ [chaywan] หรอ [chayyawan]

ในกรณของ ชยชาญ [chaychaan] ม

พยางคแรกของค�าเปน [ช] และพยางค

ท ๒ กเปน [ช] ทเปนค�าเปน จะไมม

การซ�าเสยง [ย] และไมมการแทรกมธย-

สระ แตถาเปนค�าทม พยางคแรกเปน [ช]

พยางคท ๒ กเปน [ช] แตเปนค�าตาย ให

ซ�าเสยง [ย] และมการแทรกมธยสระ เชน

ชย ไชยเชษฐ [chayyachêet]

๔.๒๑ พยญชนะไทย <ร> ซงเปน

เสยงพยญชนะเหลว เมอเปนพยญชนะ

ตนตามหลงพยญชนะตวอนโดยไมมสระ

น�า ใหออกเสยงเปน [/ççra] เชน กรกฎ

[kççrakòt], วรการ [wççrakaan], ธรณ

[thççranii] ถามสระน�าหนา <ร> ใหออก

เสยง เปน [ra] เชน จร [c ra], มารยาท

[maarayâat],๒๔ สรวงค [sùrawoŋ] แตเมอ

เปนพยญชนะสะกด ปรากฏเปนเสยง [น]

เชน ธาร [thaan], มาร, [maan]

๔.๒๒ พยญชนะไทย <รร> ซง

ออกเสยงเปน [an] เมอไมมพยญชนะ

สะกด เชน จ�านรรจา [camnancaa],

บรรเทา [banthaw], อศจรรย [/àtsacan],

หรรษา [hǎnsǎa] หรอออกเสยงเปน [a]

เมอมพยญชนะสะกดตาม เชน วรรณ

[wan], สรรพ [sàp] เมอ <รร> น�าหนา

พยญชนะอน ออกเสยงเปน [anra]

เชน พรรดก [phanrad k], สรรพางค

[sǎnraphaaŋ], สรรเสรญ [sǎnras ´n],

ภรรยา [phanrayaa], บรรยาย [banra-

yaay]๒๕

๔.๒๓ พยญชนะไทย <ล>, <ฬ>

ซงเปนเสยงพยญชนะเหลว เมอเปน

พยญชนะตนออกเสยงเปน [ล] เชน ลา

[laa], จฬา [chulaa] แตเมอเปนพยญชนะ

สะกดเดยว กออกเสยงเปน [น] เชน

กาฬ [kaan], ทมฬ [thamin] แตเมอม

พยญชนะอนตาม มฐานะเปน ๒ เสยง

ตอเนองกนปราศจากเสยงมธยสระ [a]

แทรก ซงออกเสยงเปนเสยงสงโยค

[นล] ใหแทรกมธยสระระหวางเสยง

สงโยค [นล] และพยญชนะทตามมา เชน

กลบก [kanlabòk], กลมา [kunlamaa],

กลยา [kanlayaa], อลวน [/onlawon],๒๖

กบลพสด [kabinlaphát], กาฬวาต

[kaanlawaât], วลยา [wanlayaa], มลพษ

[monlaph t], กาฬสนธ [kaanlašin],

กาฬโรค [kaanlarôk] แตเมอ <ฬ> ตามหลง

ดวย <ห> เชน วรฬหก [w runhòk]

ไมมการซ�าเสยงพยญชนะสะกดและไมม

การแทรกมธยสระ

๔.๒๔ พยญชนะไทย <ว> ซงเปน

เสยงพยญชนะเหลว เมอเปนพยญชนะ

ตนออกเสยงเปน [ว] เชน วน [won]

เมอเปนพยญชนะสะกด ออกเสยงเปน

[ว] เชน วาว [waaw] แตเมอตามหลง

สระ <เอา> ทม <ว> ตาม ออกเสยงเปน

[awwa] เชน เชาวน [chawwanii], เสาวภา

[sǎwwaphaa], เยาวภา [yawwaphaa]

๔.๒๕ พยญชนะไทย <ศ>, <ษ>,

<ส> ซงเปนเสยงเสยดแทรกอโฆษะ

มฐานเสยงทหลงป มเหงอกหรอฟน

(ส�าหรบบางคน) เชน ศลป เมอเปน

๒๔เมอมสระเสยงยาวน�าหนา <ร>, <ล> <ฬ> มกจะแยกพยางคหลงสระเสยงยาว เชน จรนนทน [ciiranan], บรณะ [buuraná], กาฬสนธ [kaalas n], เศรณ

[sêeránii], กาลจกร [kaalacàk], อาสาฬหะ กควรอานวา [/aasǎalahà] แตกยงมความพยายามอานเปน [/aasǎanhǎ] กน ยกเวนค�าวา มารยา [maanyaa] ทไมอาน

เปน [maarayaa] อยาง อารยา [/aarayaa] เพราะแผลงมาจาก มายา บางค�า เชน มารต [maaratii], มารยาท [maarayǎat], มารศร [maaras i] ทท�าใหเปน ๓ พยางค

โดยแยกพยางคหลงสระเสยงยาว

๒๕ค�าวา บรรยาย มผออกเสยงวา [banrayaay] หรอ [banyaay] แตค�าวา บรรยงค ออกเสยงวา [banyoŋ] อยางเดยวไมม *[banrayoŋ]

๒๖ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ พมพครงท ๑, ๒๕๔๖ หนา ๑๐๘ บรรจค�าวา กลเวา แตก�าหนดใหอานวา [kanwáw] แทนทควรจะ

เปน [kanlawáw] ตามธรรมชาตของการออกเสยง

๒๗มค�าวา สวสด ทไมมเสยงมธยสระ [a] แทรกอกเพราะเปนค�า ๓ พยางคอยแลว ถาแทรกมธยสระจะกลายเปนค�า ๔ พยางค ซงจะมการแบงพยางคตามแบบ

รปใน ๕. เพราะ สวสด เปนค�า ๓ จงหวะ อยแลว ถาแทรกเสยง [อะ] หลง <ส> กจะท�าใหมสภาพเปนค�า ๔ จงหวะไป



พยญชนะตนออกเสยงเปน [ส] เชน ศลป

[šin], ศล [šiin] แตเมอเปนเสยงพยญชนะ

สะกดเดยว ออกเสยงเปน [ต] เชน ทศ

[th t], โทษ [thôot], ทาส [thâat] หรอ

มฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกนในภาษา

ไทย เปน [ตส] โดยปราศจากเสยงมธย-

สระ [a] แทรก แตเมอมพยญชนะอน

ตาม มฐานะเปน ๒ เสยงตอเนองกน


เสยงเปนเสยงสงโยค [ตส] ใหแทรกเสยง

มธยสระ [a] เขาหลงเสยงสงโยค [ตส]

และหนาเสยงพยญชนะทตามมา ไมวาจะ

เปนพยญชนะหยด พยญชนะเสยดแทรก

พยญชนะกงเสยดแทรก พยญชนะนาสก

หรอพยญชนะก งสระ เช น ทฤษฎ

[thr tsadii], พสดาร [ph tsadaan], สสด

[sàtsadii],๒๗ หสดน [hàtsadin], อษณย

[/ùtsanii] อสตร [/ tsatrii], อศจรรย

[/àtsacan], ผสชา [phùtsachaa], รศม

[rátsam i], วาสนา [wâatsanâa], อษณย

[/ùtsanii], เกศรา [kèetsaraa], มสลน

[mátsalin], อศวน [/àtsawin], แพศยา

[ph ætsayǎa] แตเมอมพยญชนะน�าหนา

และพยญชนะตวตามเปนตวเดยวกน หรอ

พยญชนะทตามมาเปนพยญชนะ <ศ>,

<ษ>, <ส> ซงเปนพยญชนะเสยดแทรก

อโฆษะมฐานทหลงปมเหงอกหรอฟน คอ

[ส] ไมมการแทรกมธยสระ เชน อสสชล

[/àtsuchon], ปสสาวะ [pàtsǎawǎ]

๔.๒๖ พยญชนะไทย <ห>, <ฮ>

ซงเปนเสยงเสยดแทรกอโฆษะ มฐาน

เสยงทคอหอย เมอเปนพยญชนะตนออก

เสยงเปน [ห] เชน หาม [hǎam], ฮา [haa]

ไมปรากฏใชเปนตวสะกดในภาษาไทย

๕. ไมมกำรซ�ำพยญชนะสะกดและไม

แทรกเสยงมธยสระ

๕.๑ ไมมการแทรกเสยงมธยสระ

ระหวางเสยงพยญชนะวรรคเดยวกนหรอ

พยญชนะทมฐานเกดของเสยงทเดยวกน

แมวาพยญชนะน�าหนากบพยญชนะตาม

หลงจะตางกนดวยความเปนสถลกบธนต

กตาม เชน ทกขา [thúkkhǎa], หตถา

[hàtthǎa], บปผา [bùpphǎ], มจฉา

[mátchǎa], หรอพยญชนะน�าหนาเปน

<ษ> พยญชนะตามหลงเปน <ฐ> เชน

เศรษฐ [sètth i] หรอพยญชนะน�าหนา

เปน <ณ> หรอพยญชนะตามหลงเปน

<ห> เชน อณห [/unhà]

๕.๒ ไมมการซ�าเสยงพยญชนะ

สะกด [k, c. t, p] หรอ <ก, จ, ต, ป> ท

น�าหนา [ส] หรอ สะกดดวย <ษ, ส> ไมม

การแทรกเสยงมธยสระในกรณดงกลาว

แตอยางใด เชน ปกษน, รกษา, ศกษา,

ในแงของสทศาสตร การดนลนจากเสยง

[ก] ไปขางหนาสเสยง [ส] กระท�าไดงาย

ดงกลาวแลวใน ๑.๒, ๔.๒ และระยะ

ทางในการเคลอนลนกไมไกลเทาใน

กรณของ สกบรรพ [sàkkabàp] ซง [b]

อยหางออกไปถงรมฝปาก, กาจสงคราม

[kàatsǒkhraam], ในกรณของค�าน ฐาน

ของเสยงสะกดและพยญชนะทตามมาม

ฐานเสยงเดยวกนไมตองมการแทรกมธย-

สระอยแลว, ในกรณของ อตสาห กเชน

เดยวกบ กาจสงคราม และยงกวานน

ถาสนใจประวตและทมาของค�าจะพบ

วาในภาษาสนสกฤตนน ตส สงโยคกน

ดงทเกรนไวใน บทน�า และเสยงพยญชนะ

สะกดในค�าไทยทมลกษณะเปนเสยง

สงโยคซงเราไมสามารถจะบงคบใหคน

ไทยทพดภาษาไทยรไดเพราะค�าเหลาน

ไดกลายมาเปนค�าภาษาไทยแลว สวน

อปสร นนใหถอวาเปนไปตามแนวเทยบ

ทพยญชนะตวแรกของวรรคกะ วรรค จะ

วรรคตะ และวรรค ปะ เมอตามดวย [s]

ไมมการซ�าพยญชนะสะกดและไมมการ

แทรกมธยสระ๒๘

๕.๓ ไมมการแทรกเสยงมธยสระ

ระหวาง พยญชนะ ๒ ตวทเหมอนกน

เชน ชยยา [chayyaa], ญตต [yátt ], ปจจย

[pátcay], มจจราช [mátcùrâat], อตตา

[/àttaa], อสสม [/atsǎm]

๕.๓ ไมมการแทรกเสยงมธย-

สระระหวาง [ŋ] กบเสยงพยญชนะใด ๆ

รวมทงเสยงกงสระดวย เชน มงสา

[maŋsǎa], ลงกา [laŋkaa], วงวน

[waŋwon], สงหา [šiŋhǎa], หงสา

[hǒŋsǎa], มงกร [maŋkççn], สงขาร

[saŋkhǎan] และใหด ๔.๓ ประกอบ

๕.๔ เสยงพยญชนะสะกดทน�า

หนาเปนเสยงนาสก [n] แตเสยงพยญชนะ

ตวตามเปนเสยงหยดโฆษะหรออโฆษะ

หรอพยญชนะวรรคตะ เชน มนบร

[miinburi] สพรรณบร [suphanburii],

กนยา [kanyaa], จนตนา [cintanaa] ไมม

การแทรกเสยงมธยสระ ยกเวนเมอพยางค

แรกเปนสระเสยงสน เสยงพยญชนะตว

ตามหลงเปนเสยงเสยดแทรก [ส] ดงกลาว

แลวใน ๔.๑๔ แตถาเสยงพยญชนะตว

๒๘ส�าหรบ อปทเปนค�าประกอบหนาศพททมาจากภาษาบาลสนสกฤตนนอาจออกเสยงเปน [/ùpà] หรอ [/ùppà] กได




ตามเปนเสยงเสยดแทรก [ส] ใหซ�าเสยง

[น] ตามดวยเสยงมธยสระ [a] เขาระหวาง

เสยงพยญชนะประชด เชน จนส [cunna-

s i], ชนษา [channasǎa], ชนสตร [chan-

nasùut], แตถาเสยงพยญชนะตวตามเปน

เสยง [ห]ไมมการแทรกเสยงมธยสระ

เชน อณหภม [/unhaphuum], ชณห-

ปกษ [chunhapàk] แตถาเสยงพยญชนะ

ตามหลงเปนเสยงพยญชนะเหลว [ร] เชน

มารยา [maanyaa] ไมมการแทรกเสยง

มธยสระแตถาเสยงพยญชนะตามหลง

เปนเสยงกงสระ [ย, ว] เชน วรรณยกต

[wannayúk], พรรณราย [phannaraay],

ชนวรณ [chinnawççn] มการซ�าเสยง [น]

และแทรกดวยมธยสระ [a] เขาระหวาง

เสยงพยญชนะประชด แตถาพยางคแรก

เปนพยางคทมตวสะกดเปนพยญชนะ

วรรคตะ ตามดวยพยางคเปดเสยงยาว

ไมซ�าเสยง [น] แตเปลยน [น] เปน [ต] ๒๙

แลวแทรกดวยมธยสระเชน สนตะโร

[sǎntaroo], สนตะปาปา [sǎntapaapaa],

สนตะวา [sǎntawaa] แตถาพยางคแรก

เปนสระเสยงยาวพยางคเปดไมซ�าเสยง

[น] แตเปลยน [น] เปน [ต] แลวแทรก

ดวยมธยสระ เชน บานตะไท [บานตะไท]

แตถาพยางคแรกเปนสระเสยงยาวพยางค

ปดไมซ�าเสยง [น] แตเปลยน [น] เปน

[ท] แลวแทรกดวยมธยสระ เชน บาน

ทะโรค [บานทะโรก] ในกรณของ บาด

ทะจต, [บาดทะจต] บาดทะพษ [บาดทะ

พด], บาดทะยก [บาดทะยก] กมลกษณะ

คลายคลงกน เมอพยางคแรกเปนสระ

เสยงยาวมเสยงสะกดเปน [ต] ใหเปลยน

[ต] เปน [ท] แลวตามดวยมธยสระเมอ

เปนค�าตาย

๕.๕ เส ย งพยญชนะสะกดท

น�าหนาเปนเสยงนาสก [m] แตเสยง

พยญชนะตวตามเปนเสยง [ร] ใน ฤด

เชน สมฤด [sǒmr dii]ไมซ�าเสยง [ม] แต

ใหแทรกเปน [ป]๓๐ เพมแลวตามดวยเสยง

มธยสระ สวน <ฤ> เปลยนเปน [ร] เปน

สมประด [sǒmpradii]

๕.๖ การลงมขยต (prominence)

ค�าภาษาไทยทกค�าพยางคสดทายตองออก

เสยงหนกและลงมขยตเสมอ ไมวาค�านน

จะมสระเสยงสนหรอเสยงยาว จะมเสยง

สะกดหรอไมกตามยกเวน ค�าเสรมทาย

ประโยค ค�าปฏเสธ เชน ซ, นะ, คะ, อาจ

จะมการแยกพยางคหลายชนดดงปรากฏ

ใน ๕.๗

๕.๗ การแยกพยางค (syllable

break and rhythm) ในค�าขนอย กบ

ประเภทของพยางคในแตละค�า

๕.๗.๑ ค�าพยางคเดยว เชน ขาว,

มา, สวย, รก ฯลฯ ใหลงมขยตทพยางค

นน

๕.๗.๒ ค�า ๒ จงหวะประกอบ

ดวยพยางค ม ๒ แบบ

๕.๗.๒.๑ พยางคแรกเสยงเบา

พยางคท ๒ เสยงหนก ใหลงมขยตท

พยางคท ๒ เชน มนษย, อะไร, สวะ,

อารมณ, นกเรยน โดยพยางค ทลง

มขยตจะขดเสนใต

๕.๗.๒.๒ ทงพยางคแรกลงมขยต

ทง ๒ พยางค เชน จะจะ, ยบยบ, โดกเดก,

หมองหมาง

๕.๗.๓ ค�า ๓ จงหวะประกอบ

ดวยค�า ๓ พยางค ม ๓ แบบ ไดแก

๕.๗.๓.๑ พยางคแรกออกเสยง

หนกลงมขยต พยางคท ๒ ออกเสยง

เบาไมลงมขยต พยางคท ๓ ออกเสยง

หนกลงมขยต พยางคลกษณะนปรากฏ

ในภาษาไทยจ�านวนมาก เชน สาลกา,

ศรประจนต, พรานกระตาย, มธยม,

ราช/บร [râat/burii]๓๑

๕.๗.๓.๒ พยางคแรกเสยงเบา

ไมลงมขยต พยางคท ๒ เสยงหนก ลง

มขยต พยางคท ๓ เสยงหนกลงมขยต เชน

อบา/สก, ส�าราญ/ราษฎร, โรงเรยน/วด,

เวลา/บาย, สมาน/ฉนท, ประวต/ศาสตร

[prawàtsàat], อกษร/ศาสตร,๓๒ อธ/การ,

สวส/ด๓๓

๕.๗.๓.๓ พยางคแรกเสยงเบา

ไมลงมขยต พยางคท ๒ เสยงเบาไมลง

๒๙เพราะเปนพยญชนะตวแรกของพยญชนะวรรค ตะ

๓๐เพราะเปนพยญชนะตวแรกของพยญชนะวรรค ปะ

๓๑ไมควรอานแบบสมาสเปน [raâat/chaá#buurii] เสยง [อ] จะกลายเปนเสยง [อ] ไปโดยอตโนมต เชน เพชรบร [pét/chá#buurii], สระบร [sarà#buurii]

ดค�าอธบายเพมเตมใน ๑.๓

๓๒ส�า ใน ส�าราญราษฎร, โรง ใน โรงเรยนวด, เว ใน เวลาบาย, สา ใน สามคค, อก ใน อกษรศาสตร พยางคแรกเบากวาพยางคท ๒

๓๓เปนค�า ๓ จงหวะอยแลว จงไมอานเปน [sawàtsadii] เพราะจะกลายเปนค�า ๔ จงหวะ



มขยต พยางคท ๓ เสยงหนกลงมขยต

เชน พรยะ, อภรมย, สรพงษ ขอใหสงเกต

วาถา สรพงษ นนลงมขยตท ส และ พงษ

จะเปนไปตามแบบรปของ ๕.๗.๓.๑ กได

๕.๗.๔ ค�า ๔ จงหวะประกอบ

ดวยค�า ๔ พยางค ม ๔ แบบ ไดแก

๕.๗.๔.๑ มลกษณะ เบาหนก/เบา

หนก ซงมพยางคแรกเสยงเบาไมลงมขยต

พยางคท ๒ เสยงหนกลงมขยต พยางคท

๓ เหมอนพยางคแรก พยางคท ๔ เหมอน

พยางคท ๒ ไมมการซ�าพยญชนะสะกด

ของพยางคท ๒ และไมมการแทรก

มธยสระ เชน พสก/นกร, ประถม/ศกษา,

จต/รมข, สมคร/สมาน, อตสา/หกรรม,๓๔

สไหง/โก-ลก,๓๕ ประวตศาสตร ๓๖

[prawàt/tisàat]

๕.๗.๔.๒ มลกษณะ ค�าพยางค

เดยว ตามดวยหนกเบาหนก ซงมพยางค

แรกเสยงหนกลงมขยต พยางคท ๒ เสยง

หนกลงมขยต พยางคท ๓ เสยงเบา

ไมลงมขยต พยางคท ๔ เสยงหนกลงมขยต

เชน รฐธรรมนญ [rát/hammanuun], ยาน

พาหนะ [yaan/phaahaná], ชาตพฒนา

[châat/phátthanaa] จะไมมการอานอยาง

สมาสเพราะพยางคค�าเดยวเปนหนวยค�า

ทสมบรณ สวนท ๒ เปนค�า ๓ จงหวะ

๕.๗.๔.๓ มลกษณะ ค�า ๓ พยางค

ตามดวยค�าพยางคเดยว ซงมพยางคแรก

เสยงหนกลงมขยต พยางคท ๒ เสยง

เบาไมลงมขยต พยางคท ๓ เสยงหนก

ลงมขยต พยางคทสเสยงหนกลงมขยต

เชน คมนาคม [khommanaa/ khom],

วรยวทย [w riya/w t], วชราวธ [wáchiraa/

wút]

๕.๗.๔.๔ มลกษณะ หนกเบาเบา

หนกตามดวยค�าพยางคเดยว ซงมพยางค

แรกเสยงหนกลงมขยต พยางคท ๒ เสยง

เบาไมลงมขยต พยางคท ๓ เสยงเบา

ไมลงมขยต พยางคท ๔ เสยงหนกลง

มขยต เชน อนตร/ธาน [/antara/thaan],

วนทย/หตถ [wanthaya/hàt], โสมสวล

[sǒomsawalii]

๕.๗.๕ ค�า ๕ จงหวะประกอบ

ดวยค�า ๕ พยางค ม ๔ แบบ

๕.๗.๕.๑ ค�าพยางคเดยว และ

ค�า ๔ จงหวะ เชน ชย/สมรภม [chay/

sam çraphuum], รฐ/วสาหกจ [rát/

wisǎhak t] สวนแรกเปนค�าพยางคเดยว

สวนหลงเปนค�า ๔ จงหวะ ไมควรมการ

ซ�าพยญชนะสะกดของค�าพยางคและ

ไมมการแทรกมธยสระใหมากพยางคเปน

๕ พยางคซงไมเปนทนยมในภาษาไทย

แตทจรงค�ามากกวา ๕ พยางคอนเปนค�า

ยมมาจากภาษาบาลสนสกฤตมใชอยใน

ภาษาไทย เชน อตรมนสธรรม [/ùttar /

manút/sàtham] ซงมถง ๗ พยางคเปนค�า

๗ จงหวะ กม

๕.๗.๕.๒ ค�า ๓ จงหวะและค�า

๒ จงหวะ เชน พทธมา/มกะ [phútthamaa/

mákà], ปรมา/ภไธย [paramaa/ph thai],

วชร/ปาณ [wátchará/paanii]

๕.๗.๕.๓ ค�า ๒ จงหวะ และ

ค�า ๓ จงหวะ เช น กฤดา/ภนหาร

[kr daa/ph n hǎan], เสนาง/คนกร

[sěenaaŋ/khán kççn], ยถา/ภตญาณ

[yáthaǎ/phuutàyaan]

๕.๗.๕.๔ ค�า ๔ จงหวะ และ

ค�าพยางคเดยว เชน สหประชา/ชาต

[sahàprachaa/châat], อรยสจ/ส [/ari-

yasàt/s i]

๖. บทสรป

ความเชอพนฐานทเปนสจพจน

ทางภาษา มวามธยสระ (neutral vowel)

หรอสระเปนกลางเปนเสยงสระทเกดขน

ณ ต�าแหนงสวนกลางของชองปากคอ

เสยง [a] หรอ [ə] เพอใชประโยชนในการ

พกลนดวย เสยงกอนทจะเรมตนออกเสยง

อนทแตกตางกนตอไป ภาษาไทยนยมซ�า

พยญชนะสะกดทน�าหนาและแทรกมธย-

สระหนาพยญชนะตวตาม โดยยดเกณฑ

ทางภาษาศาสตร ๕ เกณฑไดแก เกณฑ

ความแตกตางเกยวกบต�าแหนงของเสยง

ซงเกยวของกบต�าแหนงของลนภายใน

ปาก เกณฑความแตกตางระหวางประเภท

ของเสยง (manner of articulation)

เสยงพยญชนะตวน�าหนากบเสยงพยญชนะ

ตวตาม เกณฑความแตกตางระหวาง

เสยงอโฆษะ (voiceless) กบเสยงโฆษะ

(voiced) ถาเสยงพยญชนะตวหนาเปน

๓๔มการอานผดวา *[อตตะสาหะก�า] ดงอธบายแลวในบทน�า

๓๕โก เสยงเบากวา ลก ใน โก-ลก

๓๖ค�านออกเสยงเปน [prawàtsàat] ตามแบบ ๕.๗.๓.๑ แบบค�า ๓ จงหวะไดอยางถกตอง แตการจะออกเสยงเปนค�า ๔ จงหวะ เปน [prawàt/t sàat] นน ประวต

ปรากฏเปนหนวยค�าในภาษาไทยได แต ตศาสตร ไมปรากฏเปนหนวยค�าในภาษาไทย จงไมควรอานวา [prawàt/t sàat] ตามแบบ ๕.๗.๔.๑




บรรณำนกรม

ก�าชย ทองหลอ. หลกภาษาไทย. กรงเทพ-

มหานคร, รวมสาสน; ๒๕๓๗.

ธวช ปณโณทก. อกษรไทยนอย. ปรญญา

นพนธ ศลปศาสตร มหาบณฑต ,

มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๒๓.

ศลาจารกอสาน. กรงเทพมหานคร. คณพน

อกษรกจ; ๒๕๒๙.

อกษรโบราณอสานอกขรวทยาตวธรรมและ

ไทยนอย. กรงเทพมหานคร, โรงพมพ

สยามเพรส; ๒๕๔๐.

นววรรณ พนธ เมธา. ไวยากรณไทย.

พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร,

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย; ๒๕๔๙.

เสยงอโฆษะ เสยงพยญชนะตวตามเปน

โฆษะตองมการพกลน เกณฑความแตก

ตางระหวางเสยงสถล (unaspirated) กบ

เสยงธนต (aspirated) และเกณฑความ

แรงพยญชนะ (consonantal strength)

ของพยญชนะทประชดกน

ปจจบนคนไทยมความสบสนใน

เรองการออกเสยงค�าไทยเพราะขาดหลก

เกณฑทจะยดเหนยวทแนนอนและม

เหตผล บทความนเปนความพยายามทจะ

น�าทฤษฎภาษาศาสตรมาประยกตใชและ

ยงตองมการปรบปรงและแกไขตอไปอก

เพอความสมบรณยงขน หากทานผอาน

ทานใดจะชวยใหค�าแนะน�าและแนวคด

เพอพฒนาบทความนใหสมบรณขนจก

เปนพระคณยง

บรรจบ พนธเมธา. ลกษณะภาษาไทย. พมพ

คร งท ๑๕. กร ง เทพมหานคร,

มหาวทยาลยรามค�าแหง; ๒๕๔๙.

ประเสรฐ ณ นคร. สารนพนธประเสรฐ ณ นคร.

กรงเทพมหานคร, มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร; ๒๕๔๑.

ราชบณฑตยสถาน. พจนานกรมฉบบราช-

บณฑตสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕. พมพ

ครงท ๔. กรงเทพมหานคร, ราชบณ-

ฑตยสถาน; ๒๕๓๘.

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.

๒๕๔๒. กรงเทพมหานคร, บรษท

นาน มบคส จ�ากด; ๒๕๔๖.

ศลปาบรรณาคาร. ประถม ก กา ประถม

ก กาหดอาน ปฐมมาลา อกษรนต

แบบเรยนภาษาไทย. ธนบร, โรงพมพ

รงวฒนา; ๒๕๑๘.

อปกตศลปสาร, พระยา. หลกภาษาไทย.

กรงเทพมหานคร, ไทยวฒนาพานช;

๒๕๓๕.

อดม วโรตมสกขดตถ. ไวยากรณไทยใน

ภาษาศาสตร. กรงเทพมหานคร,

มหาวทยาลยรามค�าแหง; ๒๕๔๑.

พฒนาการการออกเสยงภาษาไทยในเชงลบ,

วชญป ญญา. (๒๕๔๔: ๓-๔).

กรงเทพมหานคร, โรงพมพบรษท

สหธรรมก จ�ากด; ๒๕๔๔.

มมตางทางภาษาตามวถภาษาศาสตร. กรงเทพ-

มหานคร, ตนธรรม ส�านกพมพ;

๒๕๔๔.

ความรเบองตนเกยวกบภาษา ภาษา: ความร

เบองตน. พมพครงท ๗. กรงเทพ-

มหานคร, มหาวทยาลยรามค�าแหง;

๒๕๔๕.

ภาษาศาสตรเหมาะสมยเบองตน. กรงเทพ-

มหานคร, ต นธรรมส�านกพมพ;

๒๕๔๕.

มองภาษาไทยในแงมมของภาษาศาสตร.

กรงเทพมหานคร, ทฤษฎ; ๒๕๔๕.

อดม วโรตมสกขดตถ. มองพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕,

ศรชไมยาจารย. (๒๕๔๖ : ๖๗-๘๙).

กรงเทพมหานคร, เฟองฟาพรนตง;

๒๕๔๖.

มขยต มาตราและจงหวะ, วารสารสวนสนนทา

วชาการและวจย ๑.๑ (กนยายน

๒๕๕๐: ๓๒-๓๗); ๒๕๕๐.

กฎของกรมม กฎของกราสสมนน และ

กฎของเวอรเนอรอธบายเพมเตม,

ประมวลผลงานของส�านกศลปกรรม

(พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๔๗)(๒๕๕๑ :

๖๒-๗๓) กรงเทพมหานคร, ส�านก

ศลปกรรมราชบณฑตยสถาน; ๒๕๕๑.

พระอจฉรยภาพด านอกษรศาสตร ของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว, การ

สมมนาทางวชาการพระอจฉรยภาพ

ดานอกษรศาสตรของพระมหากษตรย

ไทย. (๒๕๕๒: ๗๖-๘๑). กรงเทพ-

มหานคร, กระทรวงวฒนธรรม;

๒๕๕๒.

อดม วโรตมสกขดตถ, กาญจนา นาคสกล,

นตยา กาญจนะวรรณ, พลลภ สามส,

กลศรนทร นาคไพจตร. รายงาน

การวจยการออกเสยงค�าไทยใหถกตอง.

กรงเทพมหานคร, ส�านกศลปกรรม

ราชบณฑตยสถาน; ๒๕๔๓.

Gandour, Jackson T. and Ian Maddieson.

Measuring larynx movement in

Standard Thai using the Cricothy-

rometer, Phonetica. 3 :241-267; 1976.

Goldsmith, John, ed. The Handbook of

Phonological Theory. Cambridge,

MA, Blackwell; 1995



Abstract: A Phonological Theory in Pronouncing Thai Words

Udom Warotamasikkhadit

Fellow of the Academy of Arts, The Royal Institute, Thailand

Some Thai words and word combinations uttered in radio and television media are often pronounced with

anextralinking[a]inthewrongposition,suchasอตสาหกรรม[/ùtsǎahàkam]whichisoftenmispronouncedas

*[/ùttàsǎahàkam],ตะนาวศร [tanaaws i] as *[tanaawwás i], รฐวสาหกจ [rátw sǎahàk t] as *[rátthàw sǎahàk t].

A linguistic axiom propagates that a forward movement of the tongue in the oral cavity is easier than a retracting

movementofthetongue.Theintrusivesoundoccurswhenthetongueisintheneutralpositioninthecenter

oftheoralcavity.Theadditionofa linking[a]withinawordorawordcombinationdependsuponseveral

features: differences in the points of articulation of the two contiguous consonants; the manner of articulation of the

adjacent consonants; voicedness or voicelessness of the adjacent consonants; aspiratedness or unaspiratednee of

thetwocontiguousconsonants;andfinally,theconsonantalstrengthoftheadjacentsounds.

Key words : glottalstopatwordfinal,consonantalstrength,voicedandvoiceless,pointofarticulation,aspirated,

mannerofarticulation,neutralvowel,prominence,cessation,conjunctiveconsonant,unaspirated,

vowel lengthening

Ladefoged, P. A Course in Phonetics. 2nd

edition. Toronto, Harcourt, Brace,

Jovanovich; 1982.

Ladefoged. P., and I. Maddieson. The Sounds

of the World’s Languages. Cambridge,

MA, Blackwell; 1995.

Lehmann. Winfred P. Historical Linguistics.

3rd edition. New York: Routledge;

1992.

O’Grady, William, John Archibald, Mark

Aronoff, Janie Reese-Miller.

Contemporary Linguistics: An

Introduction, 4th edition. Boston,

New York, Bedford/St. Martin; 2001.

Warotamasikkhadit, Udom. The accentual

system of Thai polysyllabic words,

Manusaya 3.2 (September 2000:

32-44.); 2000.

Documents

ทฤษฎีการออกเสียงค าไทย ตามหลักภาษาศาสตร์ · ๒๕๔๒: ๑๑๓๐) พระยาอุปกิตศิลป-สาร