ทรพยากรธรรมชาต

สงทเกดขนหรอมอยเองตามธรรมชาต และสามารถนาไปใชประโยชนในทาง

เศรษฐกจ และเพอการดารงชวตของมนษย ในการแบงประเภทของ

ทรพยากรธรรมชาตมวธการแบงอยหลายวธ แตในทนจะแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไปอาจสรางเสรมขนมาใหมไดแตตอง

ใชเวลานาน (non-renewable) เชน น ามน ถานหน และแรธาต

เปนตน 2. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดเปลองแตสามารถสรางขนมาใหม

(renewable) มกมความเกยวของกบสภาพแวดลอมอยางแยกกนไม

ออก เชน ปาไม สตวปา แสงแดด ดน ลม นา เปนตน

หน (Rocks)

หมายถง มวลสารทเปนของแขงทเกดขนเองตามธรรมชาตโดย

กระบวนการทางธรณวทยา ประกอบดวย ผลกแร สารเนอแกว

สารอนทรยหรอสารแขงตวตามธรรมชาตชนดอน ๆ และมสตาง ๆ

หน (Rocks)

ประเภทของหนทางธรณวทยา

1. หนอคน (Igneous Rocks) เกดจากการตกผลกและแขงตวของมวลสารหลอม

ละลาย (magma) แขงตวภายในเปลอกโลกเรยกวา หนอคนแทรกซอน

(Intrusive Igneous Rocks) แตถาพพนเปลอกโลกมาแขงตวบนผวโลก

เรยกวา หนอคนพ (Extrusive Igneous Rocks) หนบะซอลต (Basalt) เปนหนอคนมเนอละเอยดสเขมคา มกมรพรน เปนหนอคนพ

หนแกรนต (Granite) เปนหนอคนแทรกซอนเนอหยาบมแรประกอบหนแทรกอย

ไดแก แรควอตซ ไมกา ไพรอกซน

หนแกรนต หนบะซอลต

ประเภทของหนทางธรณวทยา

2. หนชนหรอหนตะกอน (Sedimentary Rocks)

เกดจากการทบถมของตะกอนเศษหนดนทราย เชน หนกรวดมน หนทราย

หนดนดาน

เกดจากการตกตะกอนทางเคมจากสารละลาย เชน หนปน

เกดจากการสะสมตวของซากดกดาบรรพ เชน ถานหน

หนทราย

ประเภทของหนทางธรณวทยา

3. หนแปร (Metamorphic Rocks) เกดจากการแปรรปของหน

ชนหรอหนอคน ภายใตอทธพลของความรอนหรอความดนหรอทงสอง

อยาง ผลจากการแปรสภาพจะทาใหหนเดมมลกษณะเนอหนเปลยนไป

เชน

หนออน

หนชนวน

หนไนส

วฎจกรของหน

คอ การเปลยนแปลงของหนทง 3 ชนด โดยกระบวนการตาง ๆ ทาง

ธรณวทยา เปลยนแปลงจากชนดหนงไปเปนอกชนดหนง และอาจ

เปลยนกลบเปนชนดเดมไดอก โดยมกระบวนการตาง ๆ

1 การผผงและการกดเซาะ (weathering and erosion) 2 การแปรสภาพ (metamorphism) 3 การหลอมเหลว (melting)

ปญหาเกยวกบหน

เปนทรพยากรทใชแลวหมดสนไป หนมกถกทาลายเพอไปใชประโยชนในดานอตสาหกรรม

หนเปนแหลงตนนาลาธารเพราะมการกอตวเปนภเขา ถาขาดหนจะทาให

ไมมแหลงนา สงผลตอระบบนเวศ

การเกบหรอทาลายหนเปนการทาลายแหลงทองเทยว

แร (Minerals)

คอ ธาตหรอสารประกอบอนนทรยทมเนอเดยวกน เกดขนตามธรรมชาต

มโครงสราง และสวนประกอบทางเคม มคณสมบตทางเคม ทางกายภาพ

และทางแสงเฉพาะตว อาจประกอบดวยธาตเดยว หรอธาตตงแต 2 ชนด

ขนไป

วลแฟรไมต

สตบไนต

ชนดของแร

1. แรประกอบหน (Rock forming minerals) คอ แรทเปน

สวนประกอบของหนตาง ๆ เชน หนแกรนต หนทราย หนปน

แรประกอบหนทสาคญ คอ ควอตซ เฟลดสปาร ไมกา

แรประกอบหน: หนทราย

แรประกอบหน: หนแกรนต

ชนดของแร

2. แรเศรษฐกจ (Economic minerals) หมายถง แรทมคณคาในทางเศรษฐกจหรอมประโยชนตออตสาหกรรมตาง ๆ ไดแก

2.1 แรโลหะ แบงเปน

แรโลหะมคา ไดแก ทองคา เงน และทองคาขาว

แรโลหะทไมใชโลหะเหลก ไดแก แรทองแดง ตะกว สงกะส ดบกและอลมเนยม

แรโลหะเหลกและโลหะผสมเหลก แรโลหะเหลกไดแก แมกนไทต ฮมาไทต แรโลหะผสมเหลก ไดแก แมงกานส นกเกล โครเมยม โมลบดนม ทงสเตน โคบอลต

แรโลหะอน ๆ ไดแก พลวง แทนทาลม บสมส แคดเมยม ปรอท เรเดยม ยเรเนยม แมกนเซยม

แรโลหะมคา: ทองคา

แรโลหะทไมใชโลหะเหลก: ดบก

ชนดของแร

2.2 แรอโลหะ แบงเปน

แรเชอเพลงธรรมชาต ไดแก ถานหน หนนามน ปโตรเลยม

แรทใชในอตสาหกรรมเซรามก ไดแก แรดนขาว เฟลดสปาร ควอรตซ และเลฟโดไลต

แรทใชในอตสาหกรรมการกอสราง ไดแก ยปซม แมกนไซต แรใยหน

แรทใชในอตสาหกรรมการถลงโลหะ ไดแก ฟลออไรด

แรทใชในอตสาหกรรมเคม ไดแก แรเกลอหน โพแทช แคลไซต กามะถน ฟลออไรด

แรทใชในอตสาหกรรมปย ไดแก แรโพแทซ ไนเตรต

แรทใชในการทาวสดขดถ ไดแก เพชร คอรนดม เอเมอร

แรทใชในอตสาหกรรมหตถกรรม ไดแก แรไมกา แรใยหน

แรรตนชาต ไดแก เพชร คอรนดม มรกต บษราคม นลและหยก

แรเชอเพลง: ถานหน

แรเชอเพลง: หนนามน

แรทใชในอตสาหกรรมเซรามก: ควอตซ

แบไรต

แรรตนชาต: เพชร

แรรตนชาต: พลอย

โกเมน

พลงงานและเชอเพลง (Energy and Fuel)

พลงงาน (Energy) หมายถง ความสามารถในการทางานซงมอยในตว

ของสงทอาจใหงานได และสามารถเปลยนจากรปแบบหนงไปยงอก

รปแบบหนง

พลงงานหมนเวยน เชน แสงอาทตย ลม คลน ความรอนใตพภพ น า

พลงงานสนเปลอง เชน ถานหน แกสธรรมชาต น ามนเชอเพลง

เชอเพลง (Fuel) เชน ถานหน หนนามน แกสธรรมชาต น ามน เชอเพลง

ฟน แกลบ ไม กากออย ขยะ

ประเภทของพลงงาน

1. พลงงานจากฟอสซล เกดจากซากอนทรย ทบถมนานหลายลานป เชน

ถานหน ปโตรเลยม

2. พลงงานจากธรรมชาต เชน พลงนา พลงงานแสงอาทตย พลงงานความ

รอนใตพภพ พลงงานลม พลงงานชวมวล

3. พลงงานในอนาคต เชน โรงไฟฟานวเคลยร

4. พลงงานไฟฟา

พลงงานทสาคญ

1. ถานหน เปนสวนประกอบคารบอนทเกดจากการสะสมตว ทบถมของ

ซากพช ซากสตว ซากสงมชวตตาง ๆ ทยงไมแขงตว ทบถมกนนานนบ

รอย ๆ ป ถกแรงกดอดและความรอนภายในโลก ทาใหแปรสภาพเปน

ถานหน แบงตามคณภาพจากตาไปหาสงได 5 ระดบ

ถานหน

1.1 พท (peat) เปนลาดบเรมตนของกระบวนการเกดถาน

หนเกดจากการสะสมของซากพชทยงไมแขงตว มคารบอน

เปนสวนประกอบรอยละ 60 มความชนสงแตเมอแหงจะตด

ไฟไดด ใชเปนเชอเพลงได

1.2 ลกไนต (lignite) เปนถานหนคณภาพตา มส

น าตาลเขมจนถงดา มคารบอนประกอบรอยละ 55-65

ใชเปนเชอเพลงได ผลตทเหมองแมเมาะ จงหวดลาปาง

และทตาบลคลองขนาน จงหวดกระบ

1.3 ซบบทมนส (subbituminous coal) มคารบอนสงกวาลกไนต รอยละ 65-80 มความชนตา

กวา มสดา เหมาะสมในการผลตไฟฟา ผลตทอาเภอ

งาว จงหวดลาปาง ทอาเภอล จงหวดลาพน

ถานหน

1.4 บทมนส (bituminous coal) มคารบอนรอยละ 80-90 ม

ความชนตา ใหควนมาก แตใหคาความรอนสง

เปนถานหนเนอแนน แขง และมกจะประกอบดวยชนถานหนสดาสนท

เปนมนวาว ใชเปนถานหนเพอการถลงโลหะได ผลตทอาเภอล จงหวด

ลาพน อาเภอแมระมาด จงหวดตาก

1.5 แอนทราไซต (anthracite) เปนถานหนทม

การแปรสภาพสงสดสดาแวววาว เนอแขง ม

สารประกอบคารบอนรอยละ 90 ขนไป ตดไฟยาก เมอ

ไหมใหเปลวดานสน าเงน ไมมควน ใหคาความรอน

สงสดในบรรดาถานหนทงหมด ผลตทอาเภอนาดวง

จงหวดเลย

พลงงานทสาคญ

2. ปโตรเลยม (Petroleum) เปนสารประกอบระหวางธาต

ไฮโดรเจนและคารบอน (ไฮโดรคารบอน) เกดจากการทบถมของซาก

สงมชวต ในแหลงนาหรอทะเลนบลานป ตอมามตะกอนดนทรายทบถม

และมการเปลยนแปลงของผวโลก ความกดดน ความรอนภายในโลก

และการกระทาของแบคทเรยทาใหซากสงมชวตสลายตวกลายเปน

ปโตรเลยมแทรกอยตามชนหนในรปแกสธรรมชาต แกสธรรมชาตเหลว

และนามนดบ

ประเภทของปโตรเลยม

1. น ามน (Oil) เปนพลงงานสาคญทใชในเครองยนต เครองจกรนามนท

คนพบในแหลง ตาง ๆ ยงไมมการกลน เรยกวา น ามนดบ สวนมากมสดา

หรอนาตาล มความหนดแตกตางกนมคณสมบตเบากวานาจงลอยนา

เสมอ ประกอบดวย คารบอน 85-90% ไฮโดรเจน 10-15% ทเหลอเปน

ออกซเจน กามะถน ไนโตรเจนและโลหะอน ๆ

ประเภทของปโตรเลยม

2. หนนามน (Oil shale) เกดจากการทบถมตวของซากพชพวกสาหรายและ

สตวพวกแมลง ปลา และสตวตวเลก ภาวะออกซเจนจากด ทอณหภมสง

และความดน เปนเวลานาน

ประกอบดวยออกไซตของ K, Na, Si, Ca และสารอนทรยทเรยกวา เคโรเจน

(Kerogen) เมอนาหนนามนมากลนจะได

- แกสโซลน ทอณหภม 62 – 225 °C

- น ามนดเซล ทอณหภม 225 – 305 °C

- น ามนเตา ทอณหภม 305 – 500 °C

- นามนดบ ทอณหภม 500 °C

ประเภทของปโตรเลยม

3. ทรายนามน (tar sand) เกดจากสารอนทรยทบถมรวมกนทพนทราย

ในทะเลสาบเปนเวลานาน

4. แกสธรรมชาต (natural gas) เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน

คอ ธาตคารบอนและไฮโดรเจน เกดจากการสลายตวของพชและสตว

สมยดกดาบรรพ สะสมตามกนแองตาง ๆ แลวถกทบถมดวยโคลน หน

ดน ทราย ถกความรอนใตพนโลกทาใหกลายเปนแกสธรรมชาต

แกสธรรมชาต (natural gas)

แกสธรรมชาตทขดเจาะในทะเลนน จะแบงเปน 2 ฝงคอ

1) ฝงอาวไทย เปนแหลงกาซธรรมชาตทใหญของไทย ซงจะตอทอจากทะเล

มาขนฝงท อาเภอขนอม และทจงหวดระยอง และ ทอาเภอบางปะกง และยง

สามารถเชอมตอไปยง วงนอย ทาหลวง แกงคอ

2) ฝงอนดามน ไทยซอกาซจากพมา ทแหลงยาดานา และ เยดากน โดยขน

ฝงทบานอตอง จงหวดกาญจนบรจากนนตอไปยง จงหวดราชบรและ

เชอมตอกบ วงนอย พระนครใต พระนครเหนอ ทาหลวง แกงคอย

บรเวณทมการขดเจาะ

แกสธรรมชาต

พลงงานทดแทน

พลงงานทดแทน หมายถง พลงงานทนามาใชแทนนามนเชอเพลง สามารถ

แบงตามแหลงทไดมาเปน 2 ประเภท คอ

1 พลงงานทดแทนจากแหลงทใชแลวหมดไป อาจเรยกวา พลงงานสนเปลอง

ไดแก ถานหน กาซธรรมชาต นวเคลยร หนนามน และทรายนามน เปนตน

2 พลงงานทดแทนอกประเภทหนงเปนแหลงพลงงานทใชแลวสามารถ

หมนเวยนมาใชไดอก เรยกวา พลงงานหมนเวยน ไดแก แสงอาทตย ลม

ชวมวล นา และไฮโดรเจน เปนตน

พลงงานแสงอาทตย

พลงงานแสงอาทตย เปนพลงงานทดแทนประเภทหมนเวยนทใชแลว

เกดขนใหมไดตามธรรมชาต เปนพลงงานทสะอาด ปราศจากมลพษ และ

เปนพลงงานทมศกยภาพสง ในการใชพลงงานแสงอาทตยสามารถ

จาแนกออกเปน 2 รปแบบคอ

1 การใชพลงงานแสงอาทตยเพอผลตกระแสไฟฟา ไดแก ระบบผลต

กระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย และ

2 การใชพลงงานแสงอาทตยเพอผลตความรอน ไดแก การผลตนารอนดวย

พลงงานแสงอาทตย และการอบแหงดวยพลงงานแสงอาทตย

พลงงานนา

นาจะสามารถนามาใชประโยชนไดตองมการกกเกบนาไว เพอเปนการ

สะสมกาลง โดยการกอสรางเขอนหรอฝายปดลานาทมระดบความสง

เปนพลงงานศกย และผนนาเขาทอไปยงเครองกงหนนาขบเครองกาเนด

ไฟฟาพลงนา

พลงงานลม

ลมเปนปรากฎการณทางธรรมชาตซงเกดจากความแตกตางของอณหภม

ความกดดนของบรรยากาศ และแรงจากการหมนของโลก พลงงานลม

เปนพลงงานสะอาดทใชประโยชนไดไมหมดสน เชน กงหนลมเพอสบ

นา หรอเพอผลตไฟฟา

พลงงานขยะ เทคโนโลยการผลตกาซเชอเพลงจากขยะ

เทคโนโลยการยอยสลายแบบไมใชออกซเจน

การแปรรปขยะไปเปนพลงงานความรอนโดยใชเตาเผา

พลงงานชวมวล

การผลตกาซโดยการหมก

การผลตเชอเพลงเหลว

การผลตไฟฟาโดยใชชวมวลเปนเชอเพลง

พลงงานนวเคลยร

เชอเพลงพลงงานนวเคลยรราคาถก

ผลตไดเปนจานวนมากจากปรมาณเชอเพลงจานวนเลกนอย

ใหกากจานวนนอย

ไมกอปญหาสงแวดลอม

มความปลอดภยสง

พลงงานแกสโซฮอล

แกสโซฮอลเปนสวนผสมของนามนเบนซนกบเอทานอล (แอลกอฮอล

บรสทธ ผลตจาก ออย และมนสาปะหลง)

แกสโซฮอล= เบนซน+เอทลแอลกอฮอล

เผาไหมสมบรณกวาเบนซนธรรมดา/ลด CO2 , CO (การเตมเอทานอลชวยเพมเลขออกเทนนามน

เบนซน)

(E85 เอทานอลปราศจากนา 85 % v/v เบนซน 15 %v/v)

พลงงานไบโอดเซล

เปนพลงงานทดแทนเชอเพลงดเซลจากนามนพช (ปาลม) ทผาน

กระบวนการทางเคม

ดเซล B5 ดเซล 95 %+ไบโอดเซล 5%

พลงงานไฮบรด

คอ พลงงานลมรวมกบพลงงานแสงอาทตย