หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3

(ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ISBN 978-616-11-2550-9

จดท�าโดย

คณะท�ำงำนจดท�ำหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดแบบบรณำกำร

โดยควำมรวมมอระหวำงส�ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำนกระทรวงศกษำธกำรและ

กรมควบคมโรคกระทรวงสำธำรณสข

พมพครงท1 มถนำยน2558 จ�ำนวน300เลม

พมพครงท2 ธนวำคม2559(ฉบบปรบปรงครงท1) จ�ำนวน300เลม

พมพครงท3 กมภำพนธ2560(ฉบบปรบปรงครงท2) จ�ำนวน100เลม

เผยแพรโดย

ส�ำนกงำนปองกนควบคมโรคท7จงหวดขอนแกน

181/37ถนนศรจนทรอ�ำเภอเมองจงหวดขอนแกน

โทร043-222818-9

โทรสำร043-226164

พมพท หจก.โรงพมพคลงนำนำวทยำ

232/199ถ.ศรจนทรต.ในเมองอ.เมองจ.ขอนแกน40000

โทร.0-4332-8589-91โทรสำร0-4332-8592

E-mail:klungpress@hotmail.com

ก

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณผบรหำรกระทรวงสำธำรณสขและกระทรวงศกษำธกำรทใหกำรสนบสนนและใหค�ำปรกษำ

ในกำรจดท�ำหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดระดบชนประถมศกษำปท1-3

นายแพทยปยะสกล สกลสตยาทร

รฐมนตรวำกำรกระทรวงสำธำรณสข

นายแพทยโสภณ เมฆธน

ปลดกระทรวงสำธำรณสข

นายแพทยเจษฎา โชคด�ารงสข

อธบดกรมควบคมโรค

นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชย

รองปลดกระทรวงสำธำรณสข

นายแพทยอษฏางค รวยอาจณ

รองอธบดกรมควบคมโรค

นายแพทยโอภาส การยกวนพงศ

ผตรวจรำชกำรกระทรวงสำธำรณสขเขตสขภำพท3

นายแพทยค�านวณ องชศกด

ทปรกษำกรมควบคมโรค

นายแพทย ธระเกยรต เจรญเศรษฐศลป

รฐมนตรวำกำรกระทรวงศกษำธกำร

นายการณ สกลประดษฐ 

เลขำธกำรคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำน 

นางสกญญา งามบรรจง

ผอ�ำนวยกำรส�ำนกวชำกำรและมำตรฐำนกำรศกษำ

นางสาวรตนา แสงบวเผอน

ผอ�ำนวยกำรกลมพฒนำหลกสตรและมำตรฐำน

กำรเรยนร

คณะท�ำงำนจดท�ำหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดแบบบรณำกำร

28กมภำพนธ2560

ข

ค�าน�า

สำเหตของกำรเปนโรคพยำธใบไมตบเกดจำกกำรกนอำหำรประเภทปลำน�ำจดเกลดขำว(ตระกลปลำตะเพยน)

เมนปรงดบหรอสกๆดบๆหรอทมตวออนของพยำธใบไมตบปนเปอนเสยงทจะเกดมะเรงทอน�ำดขณะนประชำชนใน

ประเทศไทยทเปนโรคพยำธใบไมตบมประมำณ6ลำนคนและประชำชนกลมนเสยงตอกำรปวยเปนมะเรงทอน�ำดใน

ระยะเวลำประมำณ20-30ปขำงหนำทงนพบวำพนทเสยงไดแก216ต�ำบลใน134อ�ำเภอครอบคลมจ�ำนวนโรงเรยน

459แหงในพนท20จงหวดในภำคตะวนออกเฉยงเหนอ6จงหวดในภำคเหนอและ1จงหวดในภำคตะวนออก

ในป2557ภำคเครอขำยจำกกระทรวงสำธำรณสขและกระทรวงศกษำธกำรไดพฒนำกระบวนกำรเรยนรโดย

มงเนนทกำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอนเพอใหนกเรยนมควำมรควำมเขำใจและปฏบตตนทถกสขลกษณะรจกเลอก

อำหำรทมคณภำพถกหลกโภชนำกำรใหแกนกเรยนอนจะน�ำไปสกำรเสรมสรำงและปลกฝงคณลกษณะอนพงประสงค

สรำงสขนสยทดสมบรณแขงแรงทงทำงรำงกำยและจตใจอกทงใหนกเรยนมบทบำทส�ำคญในกำรถำยทอดองคควำมร

และพฤตกรรมทถกตองสพอแมผปกครองผประกอบกำรชมชนและสงคมอนจะน�ำไปสกำรสรำงเสรมสขภำพทดให

แกประชำชนไดอยำงยงยน โดยไดรวมจดท�ำแผนกำรเรยนรโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด ใน 3 ระดบชน คอ

ระดบชนอนบำล1-2ระดบชนประถมศกษำปท1-3และระดบชนมธยมศกษำปท1-3ขน(ระดบชนประถมศกษำปท

4-6 ใชหลกสตรของจงหวดขอนแกน) เพอใชเปนคมอส�ำหรบครสำมำรถน�ำไปใชในกำรจดกำรเรยนกำรสอนน�ำรองใน

580 โรงเรยน ในภำคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ผลกำรประเมนและขอเสนอแนะจำกครผสอนในป 2559 พบวำ

จ�ำเปนตองปรบปรงเนอหำใหมควำมสมบรณในเชงเนอหำสำระ กจกรรม สอ เครองมอ ใหเหมำะสมยงขน ซงคณะ

ท�ำงำนไดปรบปรงแกไขครงท1ป2559และในป2560ไดปรบปรงแกไขครงท2เปน“หนวยกำรจดประสบกำรณ”

ในระดบชนอนบำล และ “หนวยกำรเรยนร” ในระดบชนประถมศกษำ และมธยมศกษำ ทงน เพอใหเนอหำสำระม

ควำมสมบรณและสอดคลองกบหลกสตรกำรศกษำปฐมวยพทธศกรำช2546และหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพน

ฐำนพทธศกรำช2551

หวงเปนอยำงยงวำหนวยกำรจดประสบกำรณและหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

จะเปนเครองมอส�ำคญทท�ำใหกำรด�ำเนนงำนส�ำเรจไดอยำงเปนรปธรรม ขอขอบพระคณคณำจำรยจำกกระทรวง

ศกษำธกำรและกระทรวงสำธำรณสขทใหขอเสนอแนะในกำรปรบปรงตลอดจนผทมสวนเกยวของทกทำนไวณโอกำสน

คณะท�ำงำนจดท�ำหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดแบบบรณำกำร

28กมภำพนธ2560

ค

ค�าชแจง

หนวยกำรเรยนร เรอง โรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด ระดบชนประถมศกษำปท 1-3 มจดมงหมำย เพอน�ำไปใชในจดกำรเรยนกำรสอนของโรงเรยน กลมสำระกำรเรยนรสขศกษำและพลศกษำ ตำมหลกสตรแกนกลำงกำรศกษำขนพนฐำนพทธศกรำช2551มวตถประสงคเพอสนบสนนใหเกดองคควำมรกำรรบรกำรปฏบตตน เพอปองกนควบคมโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดตลอดจนพฒนำกลไกกำรขบเคลอนทำงสงคมน�ำไปสกำรกระตนใหประชำคมตระหนกถงโรคและกำรดแลปองกนมใหเกดโรคในพนทเสยงทเนนกำรศกษำดำนสขภำพทมเปำหมำยเพอกำรด�ำรงสขภำพกำรสรำงเสรมสขภำพและกำรพฒนำคณภำพชวตของบคคลครอบครวและชมชนใหยงยนภำยใตแนวคด“กำรใชน�ำใหมแทนน�ำเกำ” สำระส�ำคญของหนวยกำรเรยนร ประกอบดวย ควำมเปนมำ จดหมำย สำระและขอบขำยของหนวย กำรเรยนรและแผนกำรจดกำรเรยนรของแตละชนเรยนโครงสรำงเนอหำสำระ ประถมศกษำปท1จ�ำนวน1หนวย10ชวโมง ประถมศกษำปท2จ�ำนวน1หนวย10ชวโมง ประถมศกษำปท3จ�ำนวน1หนวย10ชวโมง แนวทำงกำรน�ำหนวยกำรเรยนรไปสกำรปฏบตสำมรถท�ำได3รปแบบคอ 1. สอดแทรกเนอหำในหลกสตรสถำนศกษำกลมสำระกำรเรยนสขศกษำและพลศกษำมำตรฐำนท4.1เหนคณคำและมทกษะในกำรสรำงเสรมสขภำพกำรด�ำรงสขภำพกำรปองกนโรคและกำรสรำงเสรมสมรรถภำพเพอสขภำพ 2. จดท�ำเปนรำยวชำเพมเตมในโครงสรำงหลกสตรของสถำนศกษำ 3. จดกจกรรมพฒนำผเรยนกจกรรมชมนมชมรมหรอกจกรรมเพอสงคมและสำธำรณะประโยชน ในกำรจดกำรเรยนกำรสอนใหประสบผลส�ำเรจใหใชควบคกบหนงสออำนเพมเตม7เลมคอ 1. ควำมรพนฐำนโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด 2. คมอก�ำจดโรคพยำธใบไมตบส�ำหรบประชำชน 3. ควำมรเรองโรคพยำธใบไมตบส�ำหรบเดกเยำวชนและประชำชน 4. พยำธใบไมตบ โครงกำรปรบปรงพฤตกรรม เพอปองกนโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด จงหวดขอนแกนมหำสำรคำมรอยเอดกำฬสนธ 5. แผนกำรจดกำรเรยนรกจกรรมพฒนำผเรยนอย.นอยระดบประถมศกษำดำนกำรปองกนโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด“อสำนแทกนแตปลำสก” 6. แบบฝกหดพฒนำทกษะระดบประถมศกษำ เรองโรคพยำธทตดตอผำนดน โรคตดตอพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด 5หนอนพยำธจอมวำยรำย โครงกำรพฒนำพฤตกรรมสขภำพเพอสรำงกระบวนกำรเรยนรส�ำหรบกำรควบคมปองกนโรคหนอนพยำธโครงกำรตำมพระรำชด�ำรสมเดจพระเทพรตนรำชสดำสยำมบรมรำชกมำร 7. เอกสำรอำงองเพอกำรเรยนกำรสอนเรองกำรปองกนและควบคมโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด ทงน ยงใชเปนกจกรรมทำงสงคมเพอรณรงคทกภำคสวน“บอกลำปลำดบ” เชนจดกจกรรมรณรงครวมกนระหวำงสถำนศกษำและอำสำสมครสำธำรณสขประจ�ำหมบำนองคกำรปกครองสวนทองถนรวมทงประชำชนในชมชนตอไปส�ำหรบเครองมอ/สอ/แหลงกำรเรยนรทใชในกำรจดกจกรรมกำรเรยนกำรสอนประกอบแผนกำรจดกำรเรยนรนนจะมรำยละเอยดแนบทำยแผนกำรจดกำรเรยนรของแตละแผนไวแลวเพอน�ำไปประยกตใชในพนทตอไป

คณะท�ำงำนจดท�ำหนวยกำรเรยนรเรองโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดแบบบรณำกำร28กมภำพนธ2560

ง

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ ก

ค�าน�า ข

ค�าชแจง ค

สารบญ ง

สารบญภาพ จ

สารบญตาราง ฉ

บทน�า 1

ผงมโนทศน 5

หนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 1 7

หนวยท 1 รโรคปลอดภย 9

แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด 16

แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ 21

แผนการจดการเรยนรท 3 การจดการสงแวดลอมรอบตว 27

หนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 2 33

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข 35

แผนการจดการเรยนรท 1 โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด 41

แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ 46

แผนการจดการเรยนรท 3 การบรโภคทถกสขลกษณะ 50

แผนการจดการเรยนรท 4 สงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด 54

หนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 3 59

หนวยท 1 สขใจ สดใส ไรทกข สข 61

แผนการจดการเรยนรท 1 โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด 67

แผนการจดการเรยนรท 2 พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ 72

แผนการจดการเรยนรท 3 การสรางภมคมกนโรคสครอบครว ชมชนและสงคม 76

ภาคผนวก 83

ภำคผนวกก 85

ภำคผนวกข 114

ผเรยบเรยงการจดท�าหนวยการเรยนร 133

คณะท�างานจดท�าหนวยการเรยนร 134

จ

สารบญภาพ

หนาภำพท1สำเหตกำรตำยของคนไทย 104

ภำพท2อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบประเทศไทยพ.ศ.2500-2557 105

ภำพท3อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบภำคตะวนออกเฉยงเหนอประเทศไทย2552 105

ภำพท4อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบเขตสขภำพท8ป2556 106

ภำพท5อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบเขตสขภำพท8จ�ำแนกรำยกลมอำยป2556 106

ภำพท6อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบเขตสขภำพท7ป2557 108

ภำพท7อตรำควำมชกโรคพยำธใบไมตบเขตสขภำพท7จ�ำแนกรำยกลมอำยป2558 108

ภำพท8พยำธใบไมตบตวเตมวย 115

ภำพท9ผปวยมะเรงทอน�ำด 116

ภำพท10มะเรงของทอน�ำด 116

ภำพท11ปลำทมพยำธใบไมตบอำศยอย 117

ภำพท12ไขพยำธใบไมตบทออกมำกบอจจำระผปวย 118

ภำพท13พยำธใบไมตบชนดตำงๆ 118

ภำพท14มะเรงของทอน�ำด 119

ภำพท15อำหำรทเสยงตอพยำธใบไมตบ 120

ฉ

สารบญตาราง

หนาตำรำงท1ระดบกำรตรวจพบเชอพยำธใบไมตบจ�ำแนกรำยหมบำน 107

ตำรำงท2ระดบควำมรนแรงของจ�ำนวนไขพยำธใบไมตบ(n=3,916) 107

ตำรำงท3พฤตกรรมสขภำพและกำรปองกนควบคมโรคของกลมตวอยำง(n=3916) 109

1

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

บทน�ำ

หลกการและเหตผล ในกลมโรคมะเรงทคนไทยปวย มะเรงตบและมะเรงทอนาดนบเปนสาเหตลาดบตนๆ มะเรงตบและทอนาดของ

ประเทศไทย ในปพ.ศ.2556 มรายงานมะเรงตบและทอนาด จาแนกรายจงหวดรวมทงสน 13,258 ราย คดเปนอตรา

ตาย 22.5 ตอแสนประชากร (วนละ 36 ราย) นอกจากนนพบวาทวประเทศม 27 จงหวดทอตราตายสงกวา 20 ตอแสน

ประชากร โดยพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 17 จงหวด ภาคเหนอ 9 จงหวด ภาคตะวนออก 1 จงหวดตามลาดบ

สวนภาคใตม 5 จงหวดทอตราตายสงกวา 10 ตอแสนประชากร อยางไรกตามเนองยงมปญหาเรองการบนทกขอมลของ

ผปวยทมารบบรการ ทาใหยงไมเหนขนาดปญหาไดอยางแทจรงคาดประมาณวารอยละ 70 ของรายงานมะเรงดงกลาว

เปนมะเรงทอนาด ดงนนในแตละปจะมผเสยชวตจากมะเรงทอนาดไมตากวา 20,000 คนแมจะพบวาอบตการณของ

มะเรงทอนาดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอยงคงสงกวาภาคกลางและภาคใต แตกมแนวโนมวาจะพบใน

ภาคอนๆ มากขน อนเนองมาจากการเคลอนยายประชากร

ประชาชนเปนโรคพยาธใบไมตบ จากการกนอาหารประเภทปลานาจดเกลดขาว (ตระกลปลาตะเพยน) เมนปรง

ดบหรอสกๆ ดบๆ หรอทมตวออนของพยาธใบไมตบปนเปอน และกลมทเปนโรคพยาธใบไมตบจะเปนกลมเสยงทจะ

เกดมะเรงทอนาด และมโอกาสเสยชวตได ซงขณะนประชาชนในประเทศไทยทเปนโรคพยาธใบไมตบมประมาณ 6 ลาน

คนและประชาชนกลมนจะพฒนาเปนมะเรงทอนาดในระยะเวลาประมาณ 20-30 ปขางหนา โดยกรมควบคมโรครายงาน

ในป 2552 พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอพบผเปนพยาธใบไมตบ รอยละ 18.6 (โดยในบางพนทสงถงรอยละ 85)

ภาคเหนอรอยละ 10.0 (โดยในบางพนทสงถงรอยละ 46 ) ภาคกลาง และภาคใต พบตากวารอยละ 5 จากรายงานการ

ศกษาวจยพบวาอตราการตดพยาธใบไมตบในอสานเหนอมคาเฉลย รอยละ 22.5 อตราการตดเชอพยาธใบไมตบสงสด

รอยละ 80 เมอวเคราะหจาแนกรายกลมอาย พบวา ทกกลมอาย มอตราการตดเชอมากกวารอยละ 20 จากการสารวจ

พฤตกรรมการบรโภคปลาดบของประชาชนในพนท ยงพบวา ประชาชนรอยละ 49.7 ยงบรโภคสมตาใสปลาราดบ

รอยละ 43.6 บรโภคปลาจอมดบ รอยละ 29.2 บรโภคลาบปลาดบ รอยละ 28.2 บรโภคกอยปลาดบ โดยใหเหตผลวา

อรอย เคยชน กนกนมานานแลว และบางสวนมความเชอวา เปนโรคพยาธใบไมตบแลวไมเปนไรกนยาถายพยาธกหาย

แลวกนใหมไดอก สงเหลานลวนเปนปจจยเสยงของการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดทงสน

การทจะลดการอตราตดเชอโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดได ควรมงเนนไปทการสรางความรความเขาใจ

ทถกตอง ปลกฝงทศนคตทดใหกบเยาวชนคนรนใหมในเรอง การกนปลาสก ดงนนจาเปนตองใหความสาคญกบการลด

ปจจยเสยงโดยการปองกนมากขน และปลายทางสดทายอยทการปรบพฤตกรรมของผบรโภคดวย เพราะในการปองกน

โรคนนจาเปนตองอาศยความรวมมอจากหลายๆหนวยงาน หลายๆระดบตงแตฝายวชาการ ฝายทเกยวกบกลมเปาหมาย

เชน ในสถานศกษาไดแก คร นกเรยน ผปรงขายอาหารในชมชน ตงแตการผลตวตถดบวางขาย การเตรยม การปรงและ

เสรฟอาหารในตลาดรานคา แผงลอยหรอรถเร ฝายสนบสนนทรพยากร เชน องคกรปกครองสวนทองถน เปนตน

ดงนน สานกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน รวมกบหนวยงานทเกยวของไดแก สานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษา (สพป.) สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (สพม.) สานกงานสาธารณสขจงหวด และศนย

วชาการตางๆ ในเขตสขภาพท 7 และ 8 และมหาวทยาลยขอนแกน เลงเหนวาครมบทบาทสาคญในการถายทอดองค

ความร การปลกฝงทศนคตทเหมาะสมสการมพฤตกรรมทถกตองแกนกเรยน ผปกครองและผประกอบการในโรงเรยน

อนจะนาไปสสขภาพทด สมบรณและแขงแรง เจรญเตบโตและมพฒนาการทางรางกายและจตใจ รวมทงการเรยนรอน

2

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เปนพนฐานสาคญทจะนาไปสชวตทมคณภาพในอนาคต จงไดรวมมอกนจดทาหนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอนาด ระดบชนประถมศกษาปท 1-3 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ซงม

หลกการและจดมงหมายดงน

หลกการ1. เปนหนวยการเรยนรทจดขนจากสภาพปญหาของชมชนสงคม ภายใตจดหมายและมาตรฐานการเรยนรท

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 กาหนด

2. เปนหนวยการเรยนรทมงตอบสนองความตองการของเดก เยาวชนและประชาชนโดยรวม ของสานกงานเขต

พนทการศกษาประถมศกษา(สพป.)และสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา (สพม.) ใหมโอกาสรบการศกษา เพอ

เปนการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

3. เปนหนวยการเรยนรทตอบสนองการกระจายอานาจใหสงคมทกภาคสวนมสวนรวมในการจดการศกษา ให

สอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของชมชน สงคม

4. เปนหนวยการเรยนรทมลกษณะยดหยนในดานสาระการเรยนร เวลาและการจดการเรยนร

5. เปนหนวยการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ เพอใหเกดผลสาเรจตามเปาหมายอยางเปนรปธรรม

6. เปนหนวยการเรยนรทจดทาขนใหสถานศกษา ใชประกอบการจดการเรยนการสอนในรายวชา / กจกรรมท

สถานศกษาจดเพมเตม ตามความพรอมและจดเนน และหรอจดในกจกรรมพฒนาผเรยนทเหมาะสมกบสภาพปจจบน

ปญหา ความตองการและแนวโนมการพฒนาโรงเรยนชมชนทองถนนนๆไดตามศกยภาพ

จดมงหมายหนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด มงเนนการพฒนาผเรยนใหเกดความตระหนกถง

อนตรายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด มความรและมการปฏบตทไมเสยงตอการเกดโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอนาด ตลอดจนสรางภมคมกนสครอบครวชมชนและสงคม จงกาหนดเปนจดหมายสาคญเพอใหเกดกบผเรยน

ดงน

1. มคณธรรม จรยธรรมและคานยมทพงประสงค ตระหนกถงความสาคญ เหนอนตรายทเกดจากการเกดโรค

2. มความรความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลยและมทกษะชวต

3. มสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขปฏบตทไมเสยงตอการเกดโรค

4. มจตสานกในการสรางภมคมกน มจตสาธารณะทมงทาประโยชนและสรางสงทดงามสครอบครว ชมชน

และสงคม และอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

สมรรถนะส�าคญของผเรยน และคณลกษณะอนพงประสงค

ในการพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมงเนนพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐาน

ทกาหนด ซงจะชวยใหผเรยนเกดสมรรถนะสาคญและคณลกาณะอนพงประสงค ดงน

สมรรถนะส�าคญของผเรยน

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงใหผเรยนเกดสมรรถนะสาคญ 5 ประการ ดงน

1. ความสามารถในการสอสาร เปนความสามารถในการรบและสงสาร มวฒนธรรมในการใชภาษา ถายทอด

ความคด ความรความเขาใจ ความรสก และทศนะของตนเองเพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปน

3

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม รวมทงการเจรจาตอรองเพอขจดและลดปญหาความขดแยงตางๆ การเลอก

รบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลกเหตผลและความถกตอง ตลอดจนการเลอกใชวธการสอสาร ทมประสทธภาพโดย

คานงถงผลกระทบทมตอตนเองและสงคม

2. ความสามารถในการคด เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคด อยางสรางสรรค

การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอนาไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยว

กบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม

3. ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอปสรรคตางๆ ทเผชญไดอยางถก

ตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผล คณธรรมและขอมลสารสนเทศ เขาใจความสมพนธและการเปลยนแปลงของ

เหตการณตางๆ ในสงคม แสวงหาความร ประยกตความรมาใชในการปองกนและแกไขปญหา และมการตดสนใจทม

ประสทธภาพโดยคานงถงผลกระทบทเกดขน ตอตนเอง สงคมและสงแวดลอม

4. ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการนากระบวนการตางๆ ไปใชในการดาเนนชวต

ประจาวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยางตอเนอง การทางาน และการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความ

สมพนธอนดระหวางบคคล การจดากรปญหาและความขดแยงตางๆ อยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลง

ของสงคมและสภาพแวดลอม และการรจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน

5. ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอก และใชเทคโนโลยดานตางๆ และมทกษะ

กระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคม ในดานการเรยนร การสอสารการทางาน การแกปญหา

อยางสรางสรรค ถกตองเหมาะสมและมคณธรรม

คณลกษณะอนพงประสงค

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงคเพอใหสามารถอยรวม

กบผอนในสงคมไดอยางมความสข ในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก ดงน

1. รกชาต ศาสน กษตรย

2. ซอสตยสจรต

3. มวนย

4. ใฝเรยนร

5. อยอยางพอเพยง

6. มงมนในการทางาน

7. รกความเปนไทย

8. มจตสาธารณะ

4

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

โครงสรางภาคเครอขายทเขารวมพฒนาหนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

โครงสรางภาคเครอขายทเขารวมพฒนาหนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ผงมโ

นทศน

หนวย

การเร

ยนร เ

รอง พ

ยาธใบ

ไมตบ

และม

ะเรงท

อนาด

ระดบ

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท 1-3

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าด

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท 1

“รโรค

ปลอด

ภย”

ลกษณ

ะการ

มสขภ

าพด

หลกส

ขบญญ

ตแหง

ชาต

10 ป

ระกา

ร

อากา

รเจบป

วยทเ

กดขน

กบตน

เอง

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท 2

“ปฏบ

ตตนด

ชวมส

ข”

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท 3

“สขใจ

สดใส

ไรทกข

สข”

วธกา

รปอง

กน

โรคพย

าธใบ

ไมตบ

และม

ะเรงท

อนาด

ของใช

ของเล

น

ทมผล

ตอรา

งกาย

อาหา

รทมป

ระโยช

น

ลกษณ

ะการ

มสขภ

าพด

พฤตก

รรมก

ารปฏ

บตตน

ใหไม

เสยงต

อการ

เปนโ

รค

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าด

พฤตก

รรมก

ารบร

โภค

ทถกส

ขลกษ

ณะ

อาหา

รทมป

ระโยช

น

อาหา

รหลก

5 หม

ผงมโ

นทศน

หนวย

การเ

รยนร

เรอง

พยา

ธใบไ

มตบแ

ละมะ

เรงท

อน�าด

ระดบ

ชนปร

ะถมศ

กษาป

ท 1-

3

หนวยการเรยนร/

แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 1

9

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร/แผนกำรจดกำรเรยนร

เรอง รโรค ปลอดภย ชนประถมศกษาปท 1 เวลา 10 ชวโมง

หนวย

ท

ชอหนวย ตวชวดชนป สาระการเรยนร แผนการจดการ

เรยนรท/เรอง

จ�านวน

ชวโมง

1รโรค

ปลอดภย

พ 4.1 ป.1/2

บอกอาการเจบ

ปวยทเกดขน

กบตนเอง

ลกษณะอาการเจบปวยทเกดขนกบ

ตนเองแผนการจด

การเรยนรท 1

ความรเกยวกบพยาธ

ใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

3พ 4.1ป.1/3

ปฏบตตนตามค�า

แนะน�าเมอม

อาการเจบปวย

วธปฏบตตนเมอมอาการเจบปวย

ทเกดขน

พ 4.1 ป.1/1

ปฏบตตนตาม

หลกสขบญญต

แหงชาตตามค�า

แนะน�า

การปฏบตตนตามหลกสขบญญต

แหงชาต

10 ประการ

แผนการจด

การเรยนรท 2

หลกสขบญญตแหง

ชาต

10 ประการ

3พ 4.1 ป.1/2 บอก

อาการเจบปวยท

เกดขนกบตนเอง

ลกษณะอาการเจบปวยทเกดขนกบ

ตนเอง

พ 4.1 ป.1/3

ปฏบตตนตามค�า

แนะน�าเมอม

อาการเจบปวย

วธปฏบตตนเมอมอาการเจบปวยท

เกดขน

พ 4.1 ป.1/1

ปฏบตตนตาม

หลกสขบญญต

แหงชาตตามค�า

แนะน�า

การปฏบตตนตามหลกสขบญญต

แหงชาต

แผนการจด

การเรยนรท 3

การจดการสง

แวดลอมรอบตว

4

รวม 10

10

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 1

หนวยท 1 รโรค ปลอดภย เวลาเรยน 10 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร / ตวชวดชนป

1.1 มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรค และ

การสรางเสรมสมรรถภาพเพอสขภาพ

1.2 ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.1/1 ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาตตามค�าแนะน�า

พ 4.1 ป.1/2 บอกอาการเจบปวยทเกดขนกบตนเอง

พ 4.1 ป.1/3 ปฏบตตนตามค�าแนะน�าเมอมอาการเจบปวย

2. สาระส�าคญ / ความคดรวบยอด

บอกลกษณะโรคพยาธใบไมตบ ลกษณะของการมสขภาพด ความสะอาดของสงแวดลอมรอบๆ ตวชวยใหเรา

มสขภาพกายและสขภาพจตด จงควรปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ เปนพฤตกรรมทพงปฏบต

อยางสม�าเสมอจนเปนนสย เพอใหมสขภาพกาย จตใจ อารมณ และสงคม ทดขน อนจะสงผลใหรางกายเจรญเตบโต

แขงแรง พลานามยด ไมมโรคภยเบยดเบยน

3. สาระการเรยนร

3.1 ดานความร

3.1.1 ปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในชมชน

3.1.2 ความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.3 วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.4 อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.5 การปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.6 การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.7 สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

3.1.8 การจดการสงแวดลอมใหเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.2 ดานทกษะ/กระบวนการ

3.2.1 ทกษะการสงเกต

3.2.2 ทกษะการส�ารวจ

3.2.3 ทกษะการตรวจสอบ

3.2.4 ทกษะการคดวเคราะห

11

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3.3 ดานคณลกษณะอนพงประสงค

3.3.1 มวนย

3.3.2 มงมนในการท�างาน

3.3.3 ใฝเรยนร

3.3.4 มจตสาธารณะ

3.3.5 ซอสตยสจรต

4. การวดและประเมนผล

4.1 ประเมนผลรวบยอด (ชนงาน / ภาระงาน)

สมดรายงาน เรอง รโรคปลอดภยหางไกลโรคราย

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

- นกเรยนมความรเกยวกบโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด ปองกน

ตนเอง ครอบครว และชมชนจากการ

เกดโรคพยาธใบไมตบ และมะเรงทอ

น�าด

- นกเรยนบอกความหมาย และหลก

สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนบอกการจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

- การท�าใบงานเรอง

การดแลผปวย โรค

พยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าด

- การท�าใบงานเรอง

ปฏบตตนตามหลกสข

บญญตแหงชาต 10

ประการ

- การท�าใบงาน Mind

Mapping เรอง การ

จดการสงแวดลอมรอบ

ตวใหถกสขลกษณะ

- แบบประเมน

ใบงาน

- แบบประเมน

ใบงาน

- แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมนคะแนน

รอยละ 60 ขนไป

ผานการประเมนคะแนน

รอยละ 60 ขนไป

ผานการประเมนคะแนน

รอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคดสงเคราะห

แบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลกสขบญญต

แหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรมการ

ท�างานเปน

กลม

- แบบประเมน

การคด

วเคราะห

นกเรยนไดคะแนนจากการ

ประเมนดานทกษะ/

กระบวนการ (คะแนนเตม 20

คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

12

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานเจตคต (A)

- วนย

- มงมนในการท�างาน

- ใฝเรยนร

- มจตสาธารณะ

- ซอสตยสจรต

- การสงเกต - แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

5. กจกรรมการเรยนร

5.1 แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด (เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบรปภาพและวดโอทดโดยครตงค�าถามในประเดน

- นกเรยนรจกพยาธไหม

- นกเรยนคดวาพยาธมลกษณะอยางไร

- ในชมชนนกเรยนมบคคลทชอบกนปลาดบหรอไม

- นกเรยนทราบหรอไมวาพยาธใบไมตบนนเปนสาเหตทท�าใหเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. ครและนกเรยนรวมกนศกษารปภาพและวดโอเกยวกบโรคพยาธใบไมตบ

4. ครอธบายความหมายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การดแลผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมายและการปองกนดแลรกษาผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

ชวโมงท 2

1. นกเรยนดรปภาพพยาธใบไมตบ สอภาพมศพทภาษาองกฤษประกอบ

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะรปรางของพยาธใบไมตบ

3. ครและนกเรยนรวมกนสรปลกษณะของพยาธใบไมตบ

ชวโมงท 3

1. ครเปดเพลงหมอล�ากลอน รณรงคลดมะเรงทอน�าด ใหนกเรยนฟง

(ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

2. นกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบเพลงทฟงในประเดน

- นกเรยนทราบหรอไมวาเพลงหมอล�ากลอนทฟงไปนน มเนอหาเกยวกบอะไร

- เนอหาในเพลงหมอล�ากลอนเกยวของกบใครบาง

13

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจในการเรยน

4. ครและนกเรยนสนทนาเกยวกบโรคมะเรงทอน�าด พรอมกบทครเสนอภาพประกอบ

5. นกเรยนรวมกนตอบค�าถามจากบตรภาพมะเรงทอน�าดทครก�าหนดให

6. ครอธบายเชอมโยงถงความสมพนธของโรคมะเรงทอน�าด และโรคพยาธใบไมตบ

7. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมายของโรคมะเรงทอน�าด

5.2 แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ (เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนฟงและฝกรอง เพลงสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

3. ครและนกเรยนรวมกนสนทนาในประเดนตอไปน

- เพลงทนกเรยนฟงไปสกครน มเนอหาเกยวของกบอะไร

- สขบญญตแหงชาตทเยาวชนอยางนกเรยนพงปฏบตนมทงหมดกขอ อะไรบาง

4. นกเรยนดโปสเตอรหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ พรอมอธบายความหมายและความส�าคญ

ของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. ครและนกเรยนชวยกนสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

6. นกเรยนรวมกนเขยนสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

ชวโมงท 2

1. ทบทวน ความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

2. อธบายสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ ใหนกเรยนฟงอกครงหนง

3. น�าเสนอตวอยางการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ใหนกเรยนฟงพรอมเสนอบตรภาพ

การตนประกอบ

4. นกเรยนรวมกนสรปความหมาย และการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

ชวโมงท 3

1. ทบทวนการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

2. นกเรยนแบงกลมตามความเหมาะสม จากนน เลนเกม “สนก สขสนต กบหลกสขบญญตแหงชาต

10 ประการ” ใหนกเรยนฟง ดงน

- ในกลองจะมขอความการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ และขอความอนๆ

ปะปนอยในกลอง

- ใหนกเรยนแตละกลมชวยกนหาขอความทแสดงถงการปฏบตตนตามหลกสขบญญ�ตแหงชาต

10 ประการ ภายในเวลาทก�าหนด

- เมอหมดเวลากลมใดทหาขอความเกยวกบการปฎบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

ไดมากทสด เปนผชนะ

- ครกลาวชมเชยนกเรยนทกกลมทชวยกนหาขอความการปฎบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10

ประการ และใหนกเรยนทกกลมปรบมอใหกลมทชนะ

14

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. นกเรยนทกคนยกตวอยางการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ คนละ 1 ขอ

4. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมาย และการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5.3 แผนการจดการเรยนรท 3 การจดการสงแวดลอมรอบตว (เวลา 4 ชวโมง)

ชวโมงท 1 – 2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครน�ารปภาพแมน�าล�าคลองทเตมไป

ดวยสงปฏกล และแมน�าล�าคลองทใสสะอาดใหนกเรยนด

2. นกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนวา สงแวดลอมในภาพใดสงผลด และมผลเสยตอสขภาพอยางไร

3. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะ พฒนาการ

เรยน

4. ครอธบายความหมายของสงแวดลอมใหนกเรยนฟง

- สงแวดลอม หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวเรา ทงสงทมชวตและสงทไมมชวต รวมถงสงทเกดขน

เองตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน

- สงแวดลอมมผลกระทบตอสขภาพภายและสขภาพจตของคน กลาวคอ ถาคนอาศยอยในสงแวดลอม

ทด มความสะอาด ไมมเชอโรคจะท�าใหมรางกายแขงแรงและจตใจแจมใส แตถาเราอาศยอยในสงแวดลอมทไมด ม

ความสกปรก มเชอโรค กจะท�าใหเกดโรคภยไขเจบและขาดความสขในชวต

5. ครแบงนกเรยนออกเปนกลมตามความเหมาะสม นกเรยนแตละกลมวาดภาพสงแวดลอมทนกเรยน

ชอบ และอยากอาศยอยลงในกระดาษบรฟทครแจกให พรอมตกแตงใหสวยงาม

6. รวมกนสรปความหมาย และความส�าคญของสงแวดลอมทสงผลตอสขภาพและการด�ารงชวต

ชวโมงท 3-4

1. น�าภาพสวมทถกสขลกษณะ และไมถกสขลกษณะใหนกเรยนด

2. ใหนกเรยนรวมแสดงความคดเหนในประเดน

- นกเรยนทราบหรอไมวา ภาพทดคอภาพอะไร

- สองภาพนแตกตางกนอยางไร

- นกเรยนคดวาสวมแบบใดทถกสขลกษณะ และสวมแบบใดทไมถกสขลกษณะ อาจกอใหเกดมลภาวะ

ทางสงแวดลอม และเปนแหลงแพรกระจายของเชอโรคได

3. ครน�าเสนอภาพการการจดการสงแวดลอมรอบตวทถกสขลกษณะทนกเรยนสามารถกระท�าไดพรอม

อธบายใหนกเรยนฟง เชน การขบถายในทๆ ถกสขลกษณะ คอ สะอาด มประตปดมดชด มการบ�าบดหรอก�าจด สง

ปฏกลลงสทอบ�าบดน�าเสย

4. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายในประเดนการจดการสงแวดลอมรอบตวทถกสขลกษณะโดยครใช

ค�าถามประเดน ดงน

- นกเรยนคดวาถาในชมชนของนกเรยนมแหลงน�าทคนในชมชนสามารถใชในการด�ารงชพตนเองได

สามารถจบปลามาใชท�าอาหารได แตคนในชมชนบางคนขบถายรมแมน�าล�าคลอง หรอปลอยของเสยจากอจจาระส

แมน�าล�าคลอง จะเกดผลอยางไร

- นกเรยนคดวาคนในชมชนทอาศยแหลงน�าแหงน ในการด�ารงชพจะไดรบเชอพยาธใบไมตบ

ไดหรอไม อยางไร

5. นกเรยนรวมกนสรปประเดนการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดดวยการจดการสงแวดลอม

15

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใหถกสขลกษณะ

6. นกเรยนส�ารวจหองน�าในอาคารเรยนของนกเรยน ทงน เพอใหนกเรยนรจกการจดการสงแวดลอมให

ถกสขลกษณะ เพอปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7. ครสาธตการดแลรกษาความสะอาดหองสวม ใหสะอาด ถกสขลกษณะ และนกเรยนแตละกลมชวยกน

ท�าความสะอาดหองสวม เพอสขภาวะทดของผใช คอ ตวนกเรยนเอง

8. นกเรยนรวมกนสรปการจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ สามารถชวยปองกนการตดเชอ

พยาธใบไมตบ อนเปนสาเหตส�าคญทอาจกอใหเกดโรคมะเรงทอน�าดได

9. นกเรยนท�าใบงาน Mind Mapping เรอง การจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ

6. สอและแหลงเรยนร

6.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.2 อนเทอรเนต

6.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

6.4 ภมปญญาทองถน

6.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

6.6 หนงสอ ความรพนฐานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรองความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

6.8 ใบความร

6.9 รปภาพแมน�าล�าคลองทเตมไปดวยสงปฏกล และแมน�าล�าคลองทใสสะอาด

6.10 กระดาษปรฟ

6.11 สไม

6.12 ภาพสวมทถกสขลกษณะและไมถกสขลกษณะ

6.13 อปกรณการท�าความสะอาดหองน�า หองสวม

16

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 1

หนวยท 1 รโรค ปลอดภย จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จ�านวน 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร/ตวชวดชนป

1.1 มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสราง

เสรมสมรรถภาพเพอสขภาพ

1.2 ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.1/2 บอกอาการเจบปวยทเกดขนกบตนเอง

พ 4.1 ป.1/3 ปฏบตตนตามค�าแนะน�าเมอมอาการเจบปวย

3. สาระส�าคญ

โรคพยาธใบไมตบมสาเหตจากพยาธใบไมตบ ทมลกษณะของรปรางแบนคลายใบมะขาม ตวบางๆ สเนอใส เกด

จากการรบประทานอาหารประเภทปลาน�าจดเกลดขาวปรงดบหรอสกๆ ดบ ๆทมตวออนของพยาธปนเป อน

เชน ปลาสม กอยปลา ปลาปง เมอมพยาธสะสมมากๆ เปนเวลานาน ผปวยจะมอาการเเนนทอง ทองอด ท�าใหเกด

อาการอกเสบของทอน�าด มไข ตวเหลอง ตาเหลอง ระยะสดทายของโรค ผปวยจะผอมซด บวม และอาจเสยชวตได

4. สาระการเรยนร

4.1 ปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในชมชน

4.2 ความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.3 วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.4 อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.5. การปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.6 การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

5.1 นกเรยนมความรเกยวกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด ปองกนตนเอง ครอบครว และชมชนจาก

การเกดโรคพยาธใบไมตบ และมะเรงทอน�าด

5.2 นกเรยนมทกษะในการปฏบตดแลผปวยเบองตน

5.3 นกเรยนเหนความส�าคญของปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. กจกรรมการจดการเรยนร

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

17

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

2. ครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบรปภาพและวดโอทดโดยครตงค�าถามในประเดน

- นกเรยนรจกพยาธไหม

- นกเรยนคดวาพยาธมลกษณะอยางไร

- ในชมชนนกเรยนมบคคลทชอบกนปลาดบหรอไม

- นกเรยนทราบหรอไมวาพยาธใบไมตบนนเปนสาเหตทท�าใหเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

3. ครและนกเรยนรวมกนศกษารปภาพและวดโอเกยวกบโรคพยาธใบไมตบ

4. ครอธบายความหมายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การดแลผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมายและการปองกนดแลรกษาผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 2

1. นกเรยนดรปภาพพยาธใบไมตบ สอภาพมศพทภาษาองกฤษประกอบ

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะรปรางของพยาธใบไมตบ

3. ครและนกเรยนรวมกนสรปลกษณะของพยาธใบไมตบ

ชวโมงท 3

1. ครเปดเพลงหมอล�ากลอน รณรงคลดมะเรงทอน�าด ใหนกเรยนฟง

(ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

2. นกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบเพลงทฟงในประเดน

- นกเรยนทราบหรอไมวาเพลงหมอล�ากลอนทฟงไปนน มเนอหาเกยวกบอะไร

- เนอหาในเพลงหมอล�ากลอนเกยวของกบใครบาง

3. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจในการเรยน

4. ครและนกเรยนสนทนาเกยวกบโรคมะเรงทอน�าด พรอมกบทครเสนอภาพประกอบ

5. นกเรยนรวมกนตอบค�าถามจากบตรภาพมะเรงทอน�าดทครก�าหนดให

6. ครอธบายเชอมโยงถงความสมพนธของโรคมะเรงทอน�าด และโรคพยาธใบไมตบ

7. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมายของโรคมะเรงทอน�าด

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.2 อนเทอรเนต

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

7.4 ภมปญญาทองถน

7.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

7.6 หนงสอ ความรพนฐานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรองความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

7.8 ใบความร

18

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด/ประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

- นกเรยนมความร เกยวกบโรค

พ ย า ธ ใ บ ไ ม ต บ แ ล ะ ม ะ เ ร ง

ทอน�าด ปองกนตนเอง ครอบครว

และชมชนจากการเกดโรคพยาธ

ใบไมตบ และมะเรงทอน�าด

การท�าใบงาน

เรอง การดแล

ผปวยโรคพยาธ

ใบไมตบและ

มะเรงทอน�าด

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะ

ในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

การสงเกต แบบสงเกต

พฤตกรรม

นกเรยนไดคะแนน

จากการประเมนดานทกษะ/

กระบวนการ

(คะแนนเตม 20คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

19

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.…………………………………..………………………………………………………………………………………………………………………………

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....…………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

(ลงชอ) .................................................ผบรหารสถานศกษา

(................................................)

.........../........................../............

20

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง กำรดแลผปวยโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

ค�าชแจง : ใหนกเรยนจนตนาการ แลววาดภาพหมอดแลผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชอ-สกล.......................................................................................ชน.........................เลขท...............

21

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 1

หนวยท 1 รโรค ปลอดภย จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ จ�านวน 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ4.1ป.1/1 ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาตตามค�าแนะน�า

พ4.1ป.1/2 บอกอาการเจบปวยทเกดขนกบตนเอง

พ4.1ป.1/3 ปฏบตตนตามค�าแนะน�าเมอมอาการเจบปวย

3. สาระส�าคญ

หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ เปนขอก�าหนดทเดกและเยาวชน ตลอดจนประชาชนทวไป พงปฏบต

อยางสม�าเสมอจนเปนนสย เพอใหมสขภาพด ทงรางกาย และจตใจ อนจะสงผลใหมคณภาพชวตทดในสงคม

4. สาระการเรยนร

สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. จดประสงคการเรยนร

5.1 บอกความหมาย และหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการได

5.2 ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการได

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนฟงและฝกรอง เพลงสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

3. ครและนกเรยนรวมกนสนทนาในประเดนตอไปน

- เพลงทนกเรยนฟงไปสกครน มเนอหาเกยวของกบอะไร

- สขบญญตแหงชาตทเยาวชนอยางนกเรยนพงปฏบตนมทงหมดกขอ อะไรบาง

4. นกเรยนดโปสเตอรหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ พรอมอธบายความหมายและความส�าคญของหลก

สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. ครและนกเรยนชวยกนสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

6. นกเรยนรวมกนเขยนสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

22

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชวโมงท 2

1. ทบทวน ความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

2. อธบายสรปความหมายของหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ ใหนกเรยนฟงอกครงหนง

3. น�าเสนอตวอยางการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ใหนกเรยนฟงพรอมเสนอบตรภาพ การตน

ประกอบ

4. นกเรยนรวมกนสรปความหมาย และการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

ชวโมงท 3

1. ทบทวนการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

2. นกเรยนแบงกลมตามความเหมาะสม จากนน เลนเกม “สนก สขสนต กบหลกสขบญญตแหงชาต

10 ประการ” ใหนกเรยนฟง ดงน

- ในกลองจะมขอความการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ และขอความอนๆปะปน

อยในกลอง

- ใหนกเรยนแตละกลมชวยกนหาขอความทแสดงถงการปฏบตตนตามหลกสขบญญ�ตแหงชาต 10 ประการ

ภายในเวลาทก�าหนด

- เมอหมดเวลากลมใดทหาขอความเกยวกบการปฎบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการไดมาก

ทสด เปนผชนะ

- ครกลาวชมเชยนกเรยนทกกลมทชวยกนหาขอความการปฎบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

และใหนกเรยนทกกลมปรบมอใหกลมทชนะ

3. นกเรยนทกคนยกตวอยางการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ คนละ 1 ขอ

4. ครและนกเรยนรวมกนสรปความหมาย และการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

7. เครองมอ/สอ/แหลงการเรยนร

7.1 ภาพโปสเตอรหลกสขบญญต 10 ประการ

7.2 เพลงสขบญญตแหงชาต 10 ประการ (https://www.youtube.com/watch?v=BX6ZEhVVmyA)

7.3 ภาพการตน ทเกยวกบการปฏบตตนตามสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

7.4 กลองขอความหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

7.5 ใบงาน เรอง ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

23

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด / การประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

-นกเรยนบอกความหมาย

และหลกสขบญญตแหงชาต

10 ประการ

การท�าใบงาน

เรอง ปฏบต

ตนตามหลก

สขบญญต

แหงชาต

10 ประการ

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลก

สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรม

- แบบประเมนการ

คดวเคราะห

นกเรยนไดคะแนนจากการประเมน

ดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

- วนย

- มงมนในการท�างาน

- ใฝเรยนร

- มจตสาธารณะ

- ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

24

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

10. กจกรรมเสนอแนะ

น�านกเรยนไปศกษาเรองสขบญญตแหงชาต จากแหลงเรยนร เชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล

อนเทอรเนต หองสมดโรงเรยน (http://www.odpc7.ddc.moph.go.th ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวด

ขอนแกน) เปนตน

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

11. บนทกผลหลงสอน

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

25

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง ปฏบตตนตำมหลกสขบญญตแหงชำต 10 ประกำร

ค�าชแจง : ใหนกเรยนจบครปภาพกบขอความการปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

…..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ…..

…..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ….. …..คกบ…..

A1

ปองกนอบตเหตดวยการไมประมาท

B2

ดแลรกษารางกายและของใชใหสะอาด

C

3

กนอาหารสก สะอาด

ปราศจากสารอนตรายและหลกเลยงอาหารรสจด

สฉดฉาด

D4

รกษาฟนใหแขงแรงและแปรงฟนทกวนอยางถกตอง

26

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

E

5

ลางมอใหสะอาด

กอนกนอาหารและหลงขบถาย

F 6

ท�าจตใจใหราเรงแจมใสอยเสมอ

G

7

งดบหร สรา สารเสพตด

การพนนและการส�าสอนทางเพศ

H8

สรางความสมพนธในครอบครวใหอบอน

I9

ออกก�าลงกายสม�าเสมอและตรวจสขภาพประจ�าป

J

10

มส�านกตอสวนรวม สรางสรรคสงคม

ชอ-สกล...........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

27

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 1

หนวยท 3 รโรค ปลอดภย จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 3 การจดการสงแวดลอมรอบตว จ�านวน 4 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.1/1 ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาตตามค�าแนะน�า

3. สาระส�าคญ

ความสะอาดของสงแวดลอมรอบๆตวชวยใหเรามสขภาพกายและสขภาพจตดหากเราอาศยอยในสงแวดลอมท

ดจะสงผลใหมสขภาพกายและสขภาพจตทปราศจากโรคภย ดงนน เราจงควรชวยกนดแลรกษาความสะอาดของสง

แวดลอม

4. สาระการเรยนร

การจดการสงแวดลอมใหเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

5.1 นกเรยนบอกการจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะได

5.2 นกเรยนสามารถจดสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะได

6. กจกรรมการจดการเรยนร

ชวโมงท 1 – 2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครน�ารปภาพแมน�าล�าคลองทเตมไปดวยสง

ปฏกล และแมน�าล�าคลองทใสสะอาดใหนกเรยนด

2. นกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนวา สงแวดลอมในภาพใดสงผลด และมผลเสยตอสขภาพอยางไร

3. ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะ พฒนาการเรยน

4. ครอธบายความหมายของสงแวดลอมใหนกเรยนฟง

- สงแวดลอม หมายถง สงตาง ๆ ทอยรอบตวเรา ทงสงทมชวตและสงทไมมชวต รวมถงสงทเกดขนเอง

ตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน

- สงแวดลอมมผลกระทบตอสขภาพภายและสขภาพจตของคน กลาวคอ ถาคนอาศยอยในสงแวดลอมท

ด มความสะอาด ไมมเชอโรคจะท�าใหมรางกายแขงแรงและจตใจแจมใส แตถาเราอาศยอยในสงแวดลอมทไมด มความ

สกปรก มเชอโรค กจะท�าใหเกดโรคภยไขเจบและขาดความสขในชวต

5. ครแบงนกเรยนออกเปนกลมตามความเหมาะสม นกเรยนแตละกลมวาดภาพสงแวดลอมทนกเรยนชอบ และ

อยากอาศยอยลงในกระดาษบรฟทครแจกให พรอมตกแตงใหสวยงาม

28

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

6. รวมกนสรปความหมาย และความส�าคญของสงแวดลอมทสงผลตอสขภาพและการด�ารงชวต

ชวโมงท 3-4

1. น�าภาพสวมทถกสขลกษณะ และไมถกสขลกษณะใหนกเรยนด

2. ใหนกเรยนรวมแสดงความคดเหนในประเดน

- นกเรยนทราบหรอไมวา ภาพทดคอภาพอะไร

- สองภาพนแตกตางกนอยางไร

- นกเรยนคดวาสวมแบบใดทถกสขลกษณะ และสวมแบบใดทไมถกสขลกษณะ อาจกอใหเกดมลภาวะ

ทางสงแวดลอม และเปนแหลงแพรกระจายของเชอโรคได

3. ครน�าเสนอภาพการการจดการสงแวดลอมรอบตวทถกสขลกษณะทนกเรยนสามารถกระท�าไดพรอมอธบาย

ใหนกเรยนฟง เชน การขบถายในทๆ ถกสขลกษณะ คอ สะอาด มประตปดมดชด มการบ�าบดหรอก�าจด สงปฏกล

ลงสทอบ�าบดน�าเสย

4. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายในประเดนการจดการสงแวดลอมรอบตวทถกสขลกษณะโดยครใชค�าถาม

ประเดน ดงน

- นกเรยนคดวาถาในชมชนของนกเรยนมแหลงน�าทคนในชมชนสามารถใชในการด�ารงชพตนเองได สามารถ

จบปลามาใชท�าอาหารได แตคนในชมชนบางคนขบถายรมแมน�าล�าคลอง หรอปลอยของเสยจากอจจาระสแมน�าล�าคลอง

จะเกดผลอยางไร

- นกเรยนคดวาคนในชมชนทอาศยแหลงน�าแหงน ในการด�ารงชพจะไดรบเชอพยาธใบไมตบไดหรอไม

อยางไร

5. นกเรยนรวมกนสรปประเดนการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดดวยการจดการสงแวดลอมให

ถกสขลกษณะ

6. นกเรยนส�ารวจหองน�าในอาคารเรยนของนกเรยน ทงน เพอใหนกเรยนรจกการจดการสงแวดลอมใหถก

สขลกษณะ เพอปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7. ครสาธตการดแลรกษาความสะอาดหองสวม ใหสะอาด ถกสขลกษณะ และนกเรยนแตละกลมชวยกนท�าความ

สะอาดหองสวม เพอสขภาวะทดของผใช คอ ตวนกเรยนเอง

8. นกเรยนรวมกนสรปการจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ สามารถชวยปองกนการตดเชอพยาธ

ใบไมตบ อนเปนสาเหตส�าคญทอาจกอใหเกดโรคมะเรงทอน�าดได

9. นกเรยนท�าใบงาน Mind Mapping เรอง การจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ

10. นกเรยนท�าชนงาน/ภาระงาน รวบยอด สมดรายงาน เรอง รโรคปลอดภยหางไกลโรคราย

7. เครองมอ/สอ/แหลงการเรยนร

7.1 รปภาพแมน�าล�าคลองทเตมไปดวยสงปฏกล และแมน�าล�าคลองทใสสะอาด

7.2 กระดาษปรฟ

7.3 สไม

7.4 ภาพสวมทถกสขลกษณะและไมถกสขลกษณะ

7.5 อปกรณการท�าความสะอาดหองน�า หองสวม

29

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด / การประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนบอกการจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

ก า ร ท� า ใ บ ง า น

Mind Mapping

เรอง การจดการ

สงแวดลอมรอบตว

ใหถกสขลกษณะ

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะ

ในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

การสงเกต แบบสงเกต

พฤตกรรม

นกเรยนไดคะแนน จากการประเมน

ดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

30

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

31

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

Mind Mapping เรอง กำรจดกำรสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ

ค�าชแจง : ใหนกเรยนท�า Mind Mapping เรอง การจดการสงแวดลอมรอบตวใหถกสขลกษณะ

ชอ-สกล.........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

32

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชนงำน/ภำระงำน รวบยอด สมดรำยงำน เรอง รโรคปลอดภยหำงไกลโรครำย

หนวยการเรยนร/

แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 2

35

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร/แผนกำรจดกำรเรยนร

เรอง ปฏบตตนด ชวมสข ชนประถมศกษาปท 2 เวลา 10 ชวโมง

หนวย

ทชอหนวย ตวชวดชนป สาระการเรยนร

แผนการจดการเรยน

รท/เรอง

จ�านวน

ชวโมง

1 ปฏบตตนด

ชวมสข

พ 4.1 ป.2/4

อธบายอาการและ

วธปองกนการเจบ

ป วยการบาดเจบ

ทอาจเกดขน

อาการและวธการปองกน

การเจบปวยโรคพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 1 โรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

3

พ 4.1 ป.2/1

บอกลกษณะของ

การมสขภาพด

ลกษณะของการมสขภาพด

- รางกายแขงแรง

- จตใจราเรงแจมใส

- มความสข

- มความปลอดภย

แผนการจดการเรยนร

ท 2 หลกสขบญญต

แหงชาต 10 ประการ

2

พ 4.1 ป.2/2

เลอกกนอาหาร

ทมประโยชน

เลอกกนอาหารทมประโยชน

ไมเสยงตอการเปนโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 3 การบรโภค

ทถกสขลกษณะ

2

พ 4.1 ป.2/3

ระบของใชและ

ของเลนทมผลเสย

ตอสขภาพ

ของใชและของเลนทมผลเสย

ตอสขภาพ

ทเสยงตอการเปนโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 4 สงแวดลอมทเออ

ต อการป องกนโรค

พยาธ ใบไม ตบและ

มะเรงทอน�าด

3

รวม 10

36

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 2

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข เวลาเรยน 10 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร / ตวชวดชนป

1.1 มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรค และ

การสรางเสรมสมรรถภาพเพอสขภาพ

1.2 ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.2/1 บอกลกษณะของการมสขภาพด

พ 4.1 ป.2/2 เลอกกนอาหารทมประโยชน

พ 4.1 ป.2/3 ระบของใชและของเลนทมผลเสยตอสขภาพ

พ 4.1 ป.2/4 อธบายวธการและวธปองกนการเจบปวย การบาดเจบทอาจจะเกดขน

2. สาระส�าคญ / ความคดรวบยอด

ความสมารถในการอธบายอาการและวธการปองกนการเจบปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดยอมสงเสรม

ใหเรามสขภาพด เลอกกนอาหารทมประโยชน ตลอดจนสามารถใชสงของทไมสงผลเสยตอสขภาพอนเสยงตอการเปน

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. สาระการเรยนร

3.1 ดานความร

3.1.1 ลกษณะการมสขภาพด

3.1.2 อาหารทไมมความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.3 วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.4 ของใชและของเลนทเสยงตอการเปนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.5. การปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.6 การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.7 สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

3.2 ดานทกษะ/กระบวนการ

3.2.1 ทกษะการสงเกต

3.2.2 ทกษะการส�ารวจ

3.2.3 ทกษะการตรวจสอบ

3.2.4 ทกษะการคดวเคราะห

3.3 ดานคณลกษณะอนพงประสงค

3.3.1 มวนย

3.3.2 มงมนในการท�างาน

37

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3.3.3 ใฝเรยนร

3.3.4 มจตสาธารณะ

3.3.5 ซอสตยสจรต

4. การวดและประเมนผล

4.1 ประเมนผลรวบยอด (ชนงาน / ภาระงาน)

สมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

- นกเรยนมความรเกยวกบการปฏบตตน

ในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าด

-นกเรยนมความรเกยวกบวงจรการเกด

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

-นกเรยนบอกรายการอาหารทไมมความ

เสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าด

-นกเรยนจดสงแวดลอมทเออตอการ

ปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าด

- การท�าใบงาน

เรอง ถกผด คดได

หางไกลโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

- การท�าใบงาน

เรอง วงจรการเกด

โรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

- การท�าใบงาน

เรอง นกสบพาขาว

- การท�าใบงาน

เรอง การจดสภาพ

แวดล อมภายใน

โรงเรยน

- แบบประเมน

ใบงาน

-แบบประเมน

ใบงาน

-แบบประเมน

ใบงาน

-แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรม

- แบบประเมน

การคด

วเคราะห

นก เรยนได คะแนนจากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

38

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

- การสงเกต - แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

5. กจกรรมการเรยนร

5.1 แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด (เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนแบงกลมตามความเหมาะสม

3. นกเรยนแตละกลมท�าใบงาน เรอง รวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 2

1. นกเรยนดรปภาพพยาธใบไมตบ สอภาพมศพทภาษาองกฤษประกอบ

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. นกเรยนรวมกนสรปการปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 3

1. ครเปดเพลงหมอล�ากลอน รณรงคลดมะเรงทอน�าด ใหนกเรยนฟง

(ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

2. ครและนกเรยนรวมกนสรปปญหาและอนตรายทเกดจากการปวยเปนโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด (ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

3. นกเรยนจดปายนเทศ ใบงาน เรอง รวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5.2 แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ (เวลา 2 ชวโมง)

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนสนทนาเรองการดแลรกษาสขภาพของนกเรยน

2. นกเรยนรองเพลง สขบญญต 10 ประการ (วดทศนเพลงสขบญญต 10 ประการท�านองสาวหมอล�าซง

web link : www.youtube.com/watch?v=La3ZWpSylT8 )

3. ใหนกเรยนแสดงกจกรรมเขาจงหวะเพลง สขบญญต 10 ประการ อยางอสระ

4. นกเรยนศกษาสบคนความร เรอง วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

39

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

5.3 แผนการจดการเรยนรท 3 การบรโภคทถกสขลกษณะ (เวลา 2 ชวโมง)

ชวโมงท 1 – 2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง

2. สนทนาถงพฤตกรรมการรบประทานอาหารของนกเรยน

3. น�าเสนอภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบ มะเรงทอน�าดและภาพพยาธใบไมตบ

4. นกเรยนอภปรายพฤตกรรมการกนอาหาร รายการอาหาร ทผปวยโรคพยาธใบไมตบ มะเรงทอน�าด

ชอบรบประทานบอยๆ

5. นกเรยนบอกรายการอาหารทไมมความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. นกเรยนท�าใบงาน เรอง นกสบพาขาว

7. นกเรยนน�าเสนอผลงาน ใบงาน เรอง นกสบพาขาว

8. อภปราย ซกถาม และแสดงความคดเหนเพมเตม เรอง พฤตกรรมการบรโภคทสงผลกระทบตอสขภาพ

9. รวมกนสรปองคความรการบรโภคทถกสขลกษณะ

5.4 แผนการจดการเรยนรท 4 สงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

(เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนนรวมกนสนทนาเกยวกบพฤตกรรม

ในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

2. ครจดหาภาพ สภาพสงแวดลอม และพฤตกรรมทเสยงการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดและ

สนทนาเกยวกบภาพ และสอดแทรกศพทภาษาองกฤษประกอบสอภาพ

3. นกเรยนรวมกนสนทนา อภปราย ซกถามเกยวกบพฤตกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยง

ตอโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4. นกเรยนรวมกนสรปพฤตกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยน

ชวโมงท 2

1. แบงนกเรยนเปนกลมตามจ�านวนความเหมาะสม จากนน ใหนกเรยนลงพนทส�ารวจสภาพแวดลอม

ภายในโรงเรยนและบนทกผลการส�ารวจ

2. นกเรยนผแทนกลมน�าเสนอผลงานหนาชนเรยน

3. ครและนกเรยนรวมกนอภปราย สรป พรอมบนทกองคความรทไดรบจากการเรยน

ชวโมงท 3

1. นกเรยนท�าชนงาน/ภาระงาน รวบยอด สมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

2. นกเรยนน�าเสนอองคความรแบบสรปดวยวาจาจากสมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

3. ครประเมนผล สมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

40

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

6. สอและแหลงเรยนร

6.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.2 อนเทอรเนต

6.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

6.4 ภมปญญาทองถน

6.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

6.6 หนงสอ ความรพนฐาน เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรอง ความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

6.8 ใบความรเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

41

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 2

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จ�านวน 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.2/3 ระบของใชและของเลนทมผลเสยตอสขภาพ

พ 4.1 ป.2/4 อธบายวธการและวธปองกนการเจบปวย การบาดเจบทอาจจะเกดขน

3. สาระส�าคญ

โรคพยาธใบไมตบมสาเหตจากพยาธใบไมตบ มรปรางแบนคลายใบมะขาม ตวบางๆ สเนอใส เกดจากการรบ

ประทานอาหารประเภทปลาน�าจดเกลดขาวปรงดบหรอสก ๆ ดบ ๆ ทมตวออนของพยาธปนเปอนเชนปลาสม กอยปลา

ปลาปง เมอมพยาธสะสมมากๆ เปนเวลานานจะมอาการจะมอาการเเนนทอง จะมอาการอกเสบของทอน�าด มไข ตว

เหลองตาเหลอง ระยะสดทายของโรค ผปวยจะผอมซด บวม และอาจเสยชวตได

4. สาระการเรยนร

4.1 ปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในชมชน

4.2 ความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.3 วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.4 อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.5 การปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4.6 การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

5.1 นกเรยนมความรเกยวกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด ปองกนตนเอง ครอบครว และชมชนจาก

การเกดโรคพยาธใบไมตบ และมะเรงทอน�าด

5.2 บอกตวอยางของใชและของเลนทมผลเสยตอสขภาพ

5.3 นกเรยนมทกษะในการปฏบตดแลผปวยเบองตน

5.4 นกเรยนเหนความส�าคญของปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ

เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนแบงกลมตามความเหมาะสมท�าใบงาน เรอง รวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

42

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชวโมงท 2

1. นกเรยนดรปภาพพยาธใบไมตบ สอภาพมศพทภาษาองกฤษประกอบ

2. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด ตลอดจนสามารถบอก

ตวอยางของใชและของเลนทมผลเสยตอสขภาพ

3. นกเรยนรวมกนสรปการปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 3

1. ครเปดเพลงหมอล�ากลอน รณรงคลดมะเรงทอน�าด ใหนกเรยนฟง

(ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

2. ครและนกเรยนรวมกนสรปปญหาและอนตรายทเกดจากการปวยเปนโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด (ทมา: http://www.odpc7.ddc.moph.go.th) ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

3. นกเรยนจดปายนเทศ ใบงาน เรอง รวธหนไกลโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.2 อนเทอรเนต

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

7.4 ภมปญญาทองถน

7.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

7.6 หนงสอ ความรพนฐาน เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรอง ความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

7.8 ใบความรเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

8. การวด/ประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนมความรเกยวกบการปฏบต

ตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

การท�าใบงานเรอง

ถกผด คดไดหางไกล

โรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

43

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด/ประเมนผล (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะ

ในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรม

- แบบประเมน

การคด วเคราะห

นกเรยนไดคะแนนจากการประเมน

ดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

44

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

45

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง ถกผดคดไดหำงไกลโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

ค�าชแจง : ใหนกเรยนท�าเครองหมาย หลงขอความทถกและท�าเครองหมาย X หลงขอความทผด

ขอความ เครองหมาย

1. โรคพยาธใบไมตบสามารถตดตอกนไดโดยผานทางน�ามก น�าลาย และการสมผส

2. การรบประทานยาถายพยาธบอยๆ สามารถปองกนโรคมะเรงทอน�าดได

3. มะเรงทอน�าดถาเปนแลวไมสามารถรกษาใหหาย

4. การรบประทานกอยปลาถาจะใหปลอดภยจากพยาธใบไมตบตองใสมะนาวมากๆ

5. พบผปวยโรคมะเรงทอน�าดมากทสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

6. รบประทานอาหารปรงสกๆ ดบๆ จะไมเปนโรคพยาธใบไมตบ

7. การรบประทานกอยปลาใสมดแดงจะไมมพยาธเพราะมดจะไปกนไขพยาธ

8. การขบถายอจจาระลงแมน�าล�าคลองเปนสาเหตการระบาดของโรคพยาธใบไมตบ

9. ปลาเกลดสขาวเปนพาหนะของพยาธใบไมตบ

10.โรคมะเรงทอน�าดมสาเหตเกดจากพยาธใบไมตบเปนสวนใหญ

ชอ-สกล.........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

46

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 2

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข เวลา 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 2 หลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ เวลา 2 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.2/1 บอกลกษณะของการมสขภาพด

3. สาระส�าคญ

การปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ เปนพฤตกรรมทพงปฏบตอยางสม�าเสมอจนเปนนสย

เพอใหมสขภาพกาย จตใจ อารมณ และสงคม ดขน ซงจะสงผลใหคนเรามรางกายเจรญเตบโต แขงแรง ไมมโรคภย

เบยดเบยน โดยเลอกบรโภคอาหารปรงจากปลาน�าจดเกลดขาว ทถกสขลกษณะ ท�าใหปลอดภยจากโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

4. สาระการเรยนร

ลกษณะของการมสขภาพด รางกายแขงแรง จตใจราเรงแจมใส มความสข และมความปลอดภย จากการ

ปฏบตตนตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

5. จดประสงคการเรยนร

นกเรยนสามารถดแลสขภาพตนเอง ตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ ได

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนสนทนา เรอง การดแลรกษาสขภาพของนกเรยน

2. นกเรยนรองเพลง สขบญญต 10 ประการ ตามวดทศนเพลงสขบญญต 10 ประการ ท�านองสาวหมอล�าซง

(web link : www.youtube.com/watch?v=La3ZWpSylT8 )

3. นกเรยนแสดงกจกรรมเขาจงหวะเพลง สขบญญต 10 ประการ อยางอสระ

4. นกเรยนศกษาสบคนความร เรอง วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และศกษาศพทภาษา

องกฤษทส�าคญและเกยวของ

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด แลวน�าความรมาเชอมโยงกบ

การดแลสขภาพตนเองตามหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

47

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 เนอเพลงล�าซงสขบญญต 10 ประการ

7.2 อนเทอรเนต / เครองฉายวดทศน

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

7.4 ภมปญญาทองถน

7.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

7.6 หนงสอ ความรพนฐาน เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรอง ความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

7.8 ใบความรเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

8. การวด/ประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนมความรเกยวกบวงจร

การเกดโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าด

การท�าใบงาน เรอง วงจร

การเกดโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะ

ในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรม

- แบบประเมน

การคด

วเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

48

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

49

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง วงจรกำรเกดโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

ค�าชแจง : ใหนกเรยนดภาพวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด แลวตอบค�าถาม

1. ไขพยาธใบไมตบมมากบสงใดบาง ตอบ…………………………………………………………………………................

2. พยาธใบไมตบอาศยอยในหอยอะไร ตอบ…………………………………………………………………………..............

3. พยาธใบไมตบจะอยสวนใดของปลาน�าจด ตอบ………………………………..……………………………..................

4. ตวออนพยาธใบไมตบจะอาศยอยสวนใดของคน ตอบ……………………………………………………………………

5. หลกสขบญญตแหงชาต ประการใด สอดคลองกบการตดวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ตอบ…………………………………………………………………….........................................................……................

ชอ-สกล.........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

50

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 2

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข เวลา 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 3 การบรโภคทถกสขลกษณะ เวลา 2 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.2/2 เลอกกนอาหารทมประโยชน

3. สาระส�าคญ

การปฏบตตนในการบรโภคอาหารใหถกสขลกษณะโดยเลอกบรโภคอาหารปรงจากปลาน�าจดเกลดขาว ทปรง

สก ถกสขลกษณะ ท�าใหปลอดภยจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4. สาระการเรยนร

การบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ

5. จดประสงคการเรยนร

บรโภคอาหารทถกสขลกษณะไดอยางเหมาะสม

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1 – 2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง

2. สนทนาถงพฤตกรรมการรบประทานอาหารของนกเรยน

3. น�าเสนอภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบ มะเรงทอน�าดและภาพพยาธใบไมตบ

4. นกเรยนอภปรายพฤตกรรมการกนอาหาร รายการอาหาร ทผ ปวยโรคพยาธใบไมตบ มะเรงทอน�าด

ชอบรบประทานบอยๆ

5. นกเรยนบอกรายการอาหารทไมมความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. นกเรยนท�าใบงาน เรอง นกสบพาขาว

7. นกเรยนน�าเสนอผลงาน ใบงาน เรอง นกสบพาขาว

8. อภปราย ซกถาม และแสดงความคดเหนเพมเตม เรอง พฤตกรรมการบรโภคทสงผลกระทบตอสขภาพ

9. รวมกนสรปองคความรการบรโภคทถกสขลกษณะ

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 ภาพตางๆเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.2 Website สบคน เมนรายการอาหารทท�าจากปลาน�าจด

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

51

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด/ประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนบอกรายการอาหารทไมมความ

เสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

การท�าใบงานเรอง

นกสบพาขาว

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะ

ในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรม

- แบบประเมน

การคด

วเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

52

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

53

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง นกสบพำขำว

ค�าชแจง : ใหนกเรยนส�ารวจรายการอาหารในครอบครว และในชมชน และบนทกลงในตาราง

รายการอาหาร ลกษณะภายนอก

(สก – ดบ)

ความเหนในการบรโภค

ท�าเครองหมาย ในชอง ควร/ไมควร

ควร ไมควร

ชอ-สกล.........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

54

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 2

หนวยท 1 ปฏบตตนด ชวมสข เวลา 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 4 สงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด เวลา 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.2/1 บอกลกษณะของการมสขภาพด

3. สาระส�าคญ

สงแวดลอมและการด�ารงชวตในชมชนมผลตอสขภาพ จงตองปองกน ดแลสขภาพใหด ปลอดภยจากโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด โดยการน�าความรทมไปจดการสงแวดลอมใหถกสขลกษณะ ลดความเสยงของการเกดโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4. สาระการเรยนร

สงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

จดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดได

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนนรวมกนสนทนาเกยวกบพฤตกรรมในชวต

ประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

2. ครจดหาภาพ สภาพสงแวดลอม และพฤตกรรมทเสยงการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดและ

สนทนาเกยวกบภาพ และสอดแทรกศพทภาษาองกฤษประกอบสอภาพ

3. นกเรยนรวมกนสนทนา อภปราย ซกถามเกยวกบพฤตกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4. นกเรยนรวมกนสรปพฤตกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การจดสภาพแวดลอมภายในโรงเรยน โดยใหสอดแทรกค�าศพทภาษาองกฤษ

ทตองรลงในใบงานดวย

ชวโมงท 2

1. แบงนกเรยนเปนกลมตามจ�านวนความเหมาะสม จากนน ใหนกเรยนลงพนทส�ารวจสภาพแวดลอมภายใน

โรงเรยนและบนทกผลการส�ารวจ

2. นกเรยนผแทนกลมน�าเสนอผลงานหนาชนเรยน

55

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. ครและนกเรยนรวมกนอภปราย สรป พรอมบนทกองคความรทไดรบจากการเรยน

ชวโมงท 3

1. นกเรยนท�าชนงาน/ภาระงาน รวบยอด สมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

2. นกเรยนน�าเสนอองคความรแบบสรปดวยวาจาจากสมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

3. ครประเมนผล สมดรายงาน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.2 อนเทอรเนต

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

7.4 ภมปญญาทองถน

7.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

7.6 หนงสอ ความรพนฐาน เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรอง ความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

7.8 ใบความรเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

8. การวด/ประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)นกเรยนจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

การท�าใบงานเรอง การจ ดสภาพแวดล อมภายในโรงเรยน

แบบประเมน ใบงาน

ผานการประเมนคะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)- นกเรยนมทกษะ ในการคดวเคราะห - นกเรยนมทกษะในการคด สงเคราะหแบบเชอมโยง

- การสงเกต - การประเมน

- แบบสงเกต พฤตกรรม- แบบประเมน การคด วเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการประเมนดานทกษะ/กระบวนการ (คะแนนเตม 20 คะแนน)คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม คะแนน 7 – 8 ระดบดมากคะแนน 5 – 6 ระดบผานคะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)-วนย -มงมนในการท�างาน -ใฝเรยนร -มจตสาธารณะ-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก การสงเกต

ผานการประเมนทกคณลกษณะอนพงประสงค

56

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

57

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง กำรจดสภำพแวดลอมภำยในโรงเรยน

ค�าชแจง : ใหนกเรยนส�ารวจสภาพแวดลอมภายในโรงเรยน และบนทกลงในตาราง จากนน ตอบค�าถาม ใตตางราง

สถานท ลกษณะสภาพทพบ

ความเหนในการบรโภค

ท�าเครองหมาย ในชอง ถก/ไมถก

ถกสขลกษณะ ไมถกสขลกษณะ

หองเรยน

หองสมด

สนามเดกเลน

โรงอาหาร

หองน�าหองสวม

สถานทใดจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดไดบาง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………......

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………......

ชอ-สกล.........................................................................................................ชน.........................เลขท...............

58

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชนงำน/ภำระงำน รวบยอด สมดรำยงำน เรอง สขบญญตปฏบตตนดชวมสข

หนวยการเรยนร/

แผนการจดการเรยนรชนประถมศกษาปท 3

61

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร/แผนกำรจดกำรเรยนร

เรอง สขใจ สดใส ไรทกข สข ชนประถมศกษาปท 3 เวลา 10 ชวโมง

หนวย

ท

ชอหนวย ตวชวดชนป สาระการเรยนร แผนการจดการเรยนร

ท/เรอง

จ�านวน

ชวโมง

1สขใจ สดใส

ไรทกข สข

พ 4.1 ป.3/1

อธบายการตดตอ

และวธการปองกน

และแพรกระจาย

ของโรค

การตดตอและวธการ

ปองกนแพรกระจาย

ของโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 1 โรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

3

พ 4.1 ป.3/2

จ�าแนกอาหารหลก

5 หม

พ 4.1 ป.3/3

เลอกกนอาหาร

ทหลากหลาย

ครบ 5 หม

ในสดสวนทเหมาะสม

-อาหารหลก 5 หม

-การเลอกกนอาหาร

ทปลอดภยจากโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอ

น�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 2 พฤตกรรมการ

บรโภคทถกสขลกษณะ

3

พ 4.1 ป.3/1

อธบายการตดตอ

และวธการปองกน

และแพรกระจาย

ของโรค

การตดตอและวธการ

ปองกนแพรกระจาย

ของโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

แผนการจดการเรยนร

ท 3 การสรางภมคมกน

โรคสครอบครว ชมชน

และสงคม

4

รวม 10

62

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หนวยกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 3

หนวยท 3 สขใจ สดใส ไรทกข สข เวลาเรยน 10 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร / ผลการเรยนร

1.1 มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรค และ

การสรางเสรมสมรรถภาพเพอสขภาพ

1.2 ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.3/1 อธบายการตดตอและวธการปองกนและแพรกระจายของโรค

พ 4.1 ป.3/2 จ�าแนกอาหารหลก 5 หม

พ 4.1 ป.3/3 เลอกกนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมในสดสวนทเหมาะสม

2. สาระส�าคญ / ความคดรวบยอด

ความสามารถในการจ�าแนกและเลอกกนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมในสดสวนทเหมาะสม เปนแนวทางหนง

ทชวยลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. สาระการเรยนร

3.1 ดานความร

3.1.1 ปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในชมชน

3.1.2 ความเสยงของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.3 วงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.4 อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.5 การปฏบตตนในการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.6 การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.7 พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ

3.1.8 การปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดโดยอาศยหลกสขบญญตแหงชาต 10 ประการ

3.1.9 การจดการสงแวดลอมใหเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3.1.10 การสรางภมคมกนสครอบครว ชมชน และสงคม ตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าด

3.2 ดานทกษะ/กระบวนการ

3.2.1 ทกษะการสงเกต

3.2.2 ทกษะการส�ารวจ

3.2.3 ทกษะการตรวจสอบ

3.2.4 ทกษะการคดวเคราะห

63

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3.3 ดานคณลกษณะอนพงประสงค

3.3.1 มวนย

3.3.2 มงมนในการท�างาน

3.3.3 ใฝเรยนร

3.3.4 มจตสาธารณะ

3.3.5 ซอสตยสจรต

4. การวดและประเมนผล

4.1 ประเมนผลรวบยอด (ชนงาน / ภาระงาน)

สมดรายงาน เรอง สขใจ สดใส ไรทกข สข

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

- นกเรยนมความรเกยวกบการตดตอ

วธการปองกนและแพรกระจายของ

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

- นกเรยนสามารถจ�าแนกและเลอก

กนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมใน

สดสวนทเหมาะสม

-สอสารแนวทางทชวยลดการตดตอ

และปองกนการแพรกระจายของโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

- การท�าใบงาน เรอง

แผนภมวงจรการเกดโรค

พยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

- การท�าใบงานเรอง

พฤตกรรมการบรโภคท

ถกสขลกษณะ

- การท�าใบงานเรอง การ

ออกแบบปายรณรงค

การลดการตดตอและ

ปองกนการแพรกระจาย

ของโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

- แบบประเมนใบ

งาน

-แบบประเมน ใบ

งาน

-แบบประเมน ใบ

งาน

- ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

- ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

- ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- น ก เ ร ย น ม ท ก ษ ะ ใ น ก า ร ค ด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลกสข

บญญตแหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แ บ บ ส ง เ ก ต

พ ฤ ต ก ร ร ม ก า ร

ท�างานเปนกลม

- แบบประเมนการ

คดวเคราะห

นกเรยนไดคะแนนจากการ

ป ร ะ เ ม น ด า น ท ก ษ ะ /

กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

64

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

4.2 ประเมนผลระหวางเรยน (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

- การสงเกต - แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ท ก ค ณ ล ก ษ ณ ะ อ น พ ง

ประสงค

5. กจกรรมการเรยนร

5.1 แผนการจดการเรยนรท 1 ความรเกยวกบพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด (เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรองเพลง “โรคภยใกลตว” แลวรวมกนอภปรายเกยวกบเนอเพลง

3. นกเรยนชวยกนบอกสาเหตและอนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดตามทนกเรยนเขาใจ

4. นกเรยนดภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จากนน ใหนกเรยนศกษาใบความรเรอง

อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนรวมกนเขยนแผนผงความคดบนกระดาน เรอง อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าดจากทนกเรยนไดเสนอไว

6. ครและนกเรยนรวมกนสรปเรองอนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 2

1. นกเรยนสนทนาเกยวกบสงแวดลอมและการด�ารงชวตของคนในชมชนถามนกเรยนวาสงแวดลอมและ

วถการด�ารงชวตในชมชน

2. แบงนกเรยนเปนกลม ใหรวมกนอภปรายวา โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดมวงจรการเกดได

อยางไร แลวเขยนเปนแผนภาพความคดตามความเขาใจของแตละกลมในกระดาษทครแจก

3. นกเรยนแตละกลมน�าผลงานมาตดทหนาชน ครน�านกเรยนตรวจสอบ เปรยบเทยบความคดเกยวกบ

วงจรการเกดโรคของแตละกลมวามความเหมอนและความตางอยางไร ครใหค�าแนะน�าเพมเตม

4. นกเรยนท�าใบงาน เรอง แผนภมวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 3

1. นกเรยนทบทวนความรในชวโมงทผานมา

2. นกเรยนรวมกนสรปความร เรอง การปฏบตตนเพอใหปลอดภยจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าด

3. นกเรยนแตละกลมน�าผลงานของกลม ตกแตงใหสวยงาม แลวน�าไปตดทปายนเทศในชนเรยน หรอ

ปายนเทศตางๆ ภายในบรเวณโรงเรยน

65

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

5.2 แผนการจดการเรยนรท 2 พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ (เวลา 3 ชวโมง)

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรวมกนสนทนา เรอง การรบประทานอาหารเชาของนกเรยนวานกเรยนทางอาหารประเภท

สก หรอสกๆ ดบๆ หรอไม นกเรยนทราบหรอไมวามนมอนตรายอะไรบางทเกดจากการทานอาหารสกๆ ดบๆ

3. เลน เกมอะไรเอย

“โรคอะไรเอย ตดตอทางอาหาร ชาวภาคอสานเปนมากทสด”

“โรคอะไรเอย เกดจากการกนปลาดบ อยาท�างบงบ ตอบมาเรวไว”

“โรคอะไรเอย ตวคลายใบไม อาศยอยในคน”

4. นกเรยนดวดทศน เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. รวมกนสนทนาถงเรองอนตรายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และขอเทจจรงทเกดในชมชน

ของนกเรยน

6. นกเรยนท�าใบงาน เรอง พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ

ชวโมงท 3

1. นกเรยนรองเพลง “โรคพยาธใบไมตบ” โดยครรองใหฟง 1 จบ แลวใหนกเรยนรองตาม และฝกรอง

เองจนคลอง แลวทบทวนบทเรยนจากทเรยนมาแลว

2. นกเรยนน�าเสนอใบงาน เรอง พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ หนาชนเรยน แลวน�าไปจด

ปายนเทศ

5.3 แผนการจดการเรยนรท 3 การสรางภมคมกนโรคสครอบครว ชมชน และสงคม (เวลา 4 ชวโมง)

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรวมกนสนทนาทบทวนเกยวกบกจกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. ครน�าเสนอประเดนสการอภปรายเกยวกบการจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าด

4. แบงนกเรยนเปนกลม ตามความเหมาะสม ศกษาเอกสารความร เรอง การจดสงแวดลอมทเออตอ

การปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนแตละกลมเขยนแผนผงความคด เรอง การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าดแลวสงตวแทนน�าเสนอผลงานของกลมหนาชนเรยน

ชวโมงท 3-4

1. ครน�าภาพทเตรยมมาใหนกเรยนดเกยวกบครอบครว ชมชน สงคม ทเปนระเบยบเรยบรอย สวยงาม

กบภาพทครอบครว ชมชน สงคม ทไมมระเบยบ สกปรก พรอมสอดแทรกค�าศพทภาษาองกฤษทนกเรยนตองร

2. ใหนกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบภาพทน�ามาใหด

3. ครและนกเรยนรวมกนรองเพลง “เสนหสาวละวา”

66

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

4. แบงนกเรยนออกเปนกลม ใหเสนอแนวทางเกยวกบการสรางภมคมกนสครอบครว ชมชน และสงคม

โดยเขยนในลกษณะของค�าคลองจองหรอค�าขวญ

ยกตวอยาง “ความสกปรกท�าใหเกดโรคราย ความมกงายท�าใหเกดสกปรก”

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การออกแบบปายรณรงคการลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของ

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนน�าเสนอหนาชนเรยน คร และนกเรยนรวมกนแนะน�า แกไข

7. นกเรยนน�าผลงานไปตดปายนเทศในโรงเรยน

8. นกเรยนท�าชนงานรวบยอด สมดรายงาน เรอง สขใจ ลดใส ไรทกข สข

6. สอและแหลงเรยนร

6.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.2 อนเทอรเนต

6.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

6.4 ภมปญญาทองถน

6.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

6.6 หนงสอ ความรพนฐานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรองความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

6.8 ใบความร

67

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 3

หนวยท 3 สขใจ สดใส ไรทกข สข จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 1 โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จ�านวน 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.3/1 อธบายการตดตอและวธการปองกนและแพรกระจายของโรค

3. สาระส�าคญ

โรคพยาธใบไมตบ คอ โรคทเกดจากการรบประทานอาหารประเภทปลาน�าจดปรงดบหรอปรงไมสก ทมตวออนข

องพยาธปนเปอน อนเปนสาเหตใหเกดมะเรงทอน�าดตามมา การปฏบตตนทเหมาะสมสามารถปองกนอนตราย ทเกด

จากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดได

4. สาระการเรยนร

การตดตอและวธการปองกนและแพรกระจายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

เขยนแผนภมวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดได

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยนทราบ

เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรองเพลง “โรคภยใกลตว” แลวรวมกนอภปรายเกยวกบเนอเพลง

3. นกเรยนชวยกนบอกสาเหตและอนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดตามทนกเรยนเขาใจ

4. นกเรยนดภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จากนน ใหนกเรยนศกษาใบความรเรอง อนตราย

จากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนรวมกนเขยนแผนผงความคดบนกระดาน เรอง อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดจาก

ทนกเรยนไดเสนอไว

6. ครและนกเรยนรวมกนสรปเรองอนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 2

1. นกเรยนสนทนาเกยวกบสงแวดลอมและการด�ารงชวตของคนในชมชนถามนกเรยนวาสงแวดลอมและวถการ

ด�ารงชวตในชมชน

2. แบงนกเรยนเปนกลม ใหรวมกนอภปรายวา โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดมวงจรการเกดไดอยางไร

แลวเขยนเปนแผนภาพความคดตามความเขาใจของแตละกลมในกระดาษทครแจก

68

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. นกเรยนแตละกลมน�าผลงานมาตดทหนาชน ครน�านกเรยนตรวจสอบ เปรยบเทยบความคดเกยวกบ

วงจรการเกดโรคของแตละกลมวามความเหมอนและความตางอยางไร ครใหค�าแนะน�าเพมเตม

4. นกเรยนท�าใบงาน เรอง แผนภมวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ชวโมงท 3

1. นกเรยนทบทวนความรในชวโมงทผานมา

2. นกเรยนรวมกนสรปความร เรอง การปฏบตตนเพอใหปลอดภยจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

3. นกเรยนแตละกลมน�าผลงานของกลม ตกแตงใหสวยงาม แลวน�าไปตดทปายนเทศในชนเรยน หรอปาย

นเทศตางๆ ภายในบรเวณโรงเรยน

7. เครองมอ / สอ / แหลงเรยนร

7.1 แผนภมเพลง “โรคภยใกลตว”

7.2 ภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.3 ใบความร เรอง อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

8. การวด / การประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนมความรเกยวกบการตดตอ วธ

การปองกนและแพรกระจายของโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

การท�าใบงาน

เรอง แผนภม

วงจรการเกด

โรคพยาธใบไม

ตบและมะเรง

ทอน�าด

แบบประเมน

ใบงาน

- ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคดสงเคราะห

แบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลกสขบญญต

แหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอมรอบ

ตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบส ง เ กต

พฤตกรรมการ

ท�างานเปนกลม

- แบบประเมน

การคดวเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

69

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด / การประเมนผล (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

70

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

71

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง แผนภมวงจรกำรเกดโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

ค�าชแจง ใหนกเรยนเขยนแผนภมวงจรการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด พรอมวาดภาพประกอบ

ชอ-สกล.................................................................................................เลขท....................ชน.......................................

72

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 3

หนวยท 3 สขใจ สดใส ไรทกข สข จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 2 พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ จ�านวน 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.3/2 จ�าแนกอาหารหลก 5 หม

พ 4.1 ป.3/3 เลอกกนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมในสดสวนทเหมาะสม

3. สาระส�าคญ

ความสามารถในการจ�าแนกและเลอกกนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมในสดสวนทเหมาะสม เปนแนวทางหนง

ทชวยลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

4. สาระการเรยนร

การจ�าแนกและเลอกกนอาหารทหลากหลายครบ 5 หมในสดสวนทเหมาะสม

5. จดประสงคการเรยนร

5.1 บอกพฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะและวธปฏบตตนตามสขบญญตแหงชาตได

5.2 สามารถเลอกบรโภคอาหารทถกสขลกษณะได

6. กจกรรมการเรยนการสอน

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรวมกนสนทนา เรอง การรบประทานอาหารเชาของนกเรยนวานกเรยนทางอาหารประเภทสก หรอ

สกๆ ดบๆ หรอไม นกเรยนทราบหรอไมวามนมอนตรายอะไรบางทเกดจากการทานอาหารสกๆ ดบๆ

3. เลน เกมอะไรเอย

“โรคอะไรเอย ตดตอทางอาหาร ชาวภาคอสานเปนมากทสด”

“โรคอะไรเอย เกดจากการกนปลาดบ อยาท�างบงบ ตอบมาเรวไว”

“โรคอะไรเอย ตวคลายใบไม อาศยอยในคน”

4. นกเรยนดวดทศน เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. รวมกนสนทนาถงเรองอนตรายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และขอเทจจรงทเกดในชมชนของ

นกเรยน

6. นกเรยนท�าใบงาน เรอง พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ

73

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชวโมงท 3

1. นกเรยนรองเพลง “โรคพยาธใบไมตบ” โดยครรองใหฟง 1 จบ แลวใหนกเรยนรองตาม และฝกรองเองจน

คลอง แลวทบทวนบทเรยนจากทเรยนมาแลว

2. นกเรยนน�าเสนอใบงาน เรอง พฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะ หนาชนเรยน แลวน�าไปจด

ปายนเทศ

7. เครองมอ / สอ / แหลงเรยนร

7.1 แผนภมเพลง “โรคภยใกลตว”

7.2 ภาพผปวยโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.3 ใบความร เรอง อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

8. การวด / การประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

นกเรยนสามารถจ�าแนกและเลอกกน

อาหารทหลากหลาย ครบ 5 หมใน

สดสวนทเหมาะสม

การท�าใบงาน เรอง

พฤตกรรมการบรโภค

ทถกสขลกษณะ

แบบประเมน

ใบงาน

- ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคด

สงเคราะหแบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลก

สขบญญตแหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอม

รอบตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรมการ

ท�างานเปนกลม

- แบบประเมน

การคดวเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

การสงเกต แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

74

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

75

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

เรอง พฤตกรรมกำรบรโภคทถกสขลกษณะ

ค�าชแจง ใหนกเรยนตอบค�าถามตอไปน

1. จงบอกพฤตกรรมการบรโภคทถกสขลกษณะมาอยางนอย 3 ขอ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

2. จากการศกษาสขบญญตแหงชาต 10 ประการ นกเรยนคดวา ขอใดมความสมพนธกบการเกดโรคพยาธใบไมตบบาง

เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ชอ-สกล.................................................................................................เลขท....................ชน.......................................

76

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แผนกำรจดกำรเรยนร

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ชนประถมศกษาปท 3

หนวยท 3 สขใจ สดใส ไรทกข สข จ�านวน 10 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 3 การปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จ�านวน 4 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร

พ 4.1 เหนคณคาและมทกษะในการสรางเสรมสขภาพ การด�ารงสขภาพ การปองกนโรคและการสรางเสรม

สมรรถภาพเพอสขภาพ

2. ตวชวดชนป

พ 4.1 ป.3/1 อธบายการตดตอและวธการปองกนและแพรกระจายของโรค

3. สาระส�าคญ

การมสขภาพทดขนอยกบการมพฤตกรรมทางดานสขภาพ และสงแวดลอมทด การมพฤตกรรมสขภาพทถก

สขลกษณะ ท�าใหรางกายแขงแรงชวยปองกนโรคทอยรอบตวเรา

4. สาระการเรยนร

การตดตอและวธการปองกนและแพรกระจายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. จดประสงคการเรยนร

สามารถออกแบบปายรณรงคการลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าดได

6. กจกรรมการเรยนร

ชวโมงท 1-2

1. นกเรยนท�ากจกรรม Brain Gym ขยบกาย ขยายสมอง จากนน ครแจงจดประสงคการเรยนรใหนกเรยน

ทราบ เพอกระตนใหนกเรยนเกดแรงจงใจทจะพฒนาการเรยนใหผานเกณฑทตงไว

2. นกเรยนรวมกนสนทนาทบทวนเกยวกบกจกรรมในชวตประจ�าวนและสงแวดลอมทเสยงตอโรคพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าด

3. ครน�าเสนอประเดนสการอภปรายเกยวกบการจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

4. แบงนกเรยนเปนกลม ตามความเหมาะสม ศกษาเอกสารความร เรอง การจดสงแวดลอมทเออตอการ

ปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

5. นกเรยนแตละกลมเขยนแผนผงความคด เรอง การจดสงแวดลอมทเออตอการปองกนโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าดแลวสงตวแทนน�าเสนอผลงานของกลมหนาชนเรยน

ชวโมงท 3-4

1. ครน�าภาพทเตรยมมาใหนกเรยนดเกยวกบครอบครว ชมชน สงคม ทเปนระเบยบเรยบรอย สวยงาม กบ

ภาพทครอบครว ชมชน สงคม ทไมมระเบยบ สกปรก พรอมสอดแทรกค�าศพทภาษาองกฤษทนกเรยนตองร

2. ใหนกเรยนแสดงความคดเหนเกยวกบภาพทน�ามาใหด

77

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3. ครและนกเรยนรวมกนรองเพลง “เสนหสาวละวา”

4. แบงนกเรยนออกเปนกลม ใหเสนอแนวทางเกยวกบการสรางภมคมกนสครอบครว ชมชน และสงคม โดย

เขยนในลกษณะของค�าคลองจองหรอค�าขวญ

ยกตวอยาง “ความสกปรกท�าใหเกดโรคราย ความมกงายท�าใหเกดสกปรก”

5. นกเรยนท�าใบงาน เรอง การออกแบบปายรณรงคการลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของโรคพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด

6. นกเรยนแตละกลมสงตวแทนน�าเสนอหนาชนเรยน คร และนกเรยนรวมกนแนะน�า แกไข

7. นกเรยนน�าผลงานไปตดปายนเทศในโรงเรยน

8. นกเรยนท�าชนงานรวบยอด สมดรายงาน เรอง สขใจ ลดใส ไรทกข สข

7. สอและแหลงเรยนร

7.1 ภาพตางๆ เกยวของกบโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.2 อนเทอรเนต

7.3 แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน

7.4 ภมปญญาทองถน

7.5 เวบไซด www.livercare.kku.ac.th

7.6 หนงสอ ความรพนฐานโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

7.7 สอความรส�าหรบเดก เยาวชนและประชาชน เรองความรเรองโรคพยาธใบไมตบ

7.8 ใบความร

8. การวด / การประเมนผล

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานความร (K)

สอสารแนวทางทชวยลดการตดตอ

และปองกนการแพรกระจายของโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

การท�าใบงานเรองการ

ออกแบบปายรณรงคการ

ลดการตดตอและปองกน

การแพรกระจายของโรค

พยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าด

แบบประเมน

ใบงาน

ผานการประเมน

คะแนนรอยละ 60 ขนไป

78

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

8. การวด / การประเมนผล (ตอ)

สงทวด วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

ดานทกษะ/กระบวนการ (P)

- นกเรยนมทกษะในการคดวเคราะห

- นกเรยนมทกษะในการคดสงเคราะห

แบบเชอมโยง

- นกเรยนปฏบตตนตามหลกสขบญญต

แหงชาต 10 ประการ

- นกเรยนสามารถจดการสงแวดลอมรอบ

ตวใหถกสขลกษณะ

- การสงเกต

- การประเมน

- แบบสงเกต

พฤตกรรมการ

ท�างานเปนกลม

- แบบประเมน

การคดวเคราะห

นกเรยนได คะแนน จากการ

ประเมนดานทกษะ/กระบวนการ

(คะแนนเตม 20 คะแนน)

คะแนน 9 - 10 ระดบดเยยม

คะแนน 7 – 8 ระดบดมาก

คะแนน 5 – 6 ระดบผาน

คะแนน 0 – 4 ระดบปรบปรง

ดานเจตคต (A)

-วนย

-มงมนในการท�างาน

-ใฝเรยนร

-มจตสาธารณะ

-ซอสตยสจรต

- การสงเกต - แบบบนทก

การสงเกต

ผานการประเมน

ทกคณลกษณะอนพงประสงค

9. การบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ

สามารถบรณาการกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ไดตามความเหมาะสม เชน ภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร

สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศลปะ การงานอาชพและเทคโนโลย และภาษาตางประเทศ เปนตน

10. กจกรรมเสนอแนะ

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

79

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

11. บนทกผลหลงสอน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………

.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) .................................................ครผสอน

(................................................)

12. ความคดเหนของผบรหารสถานศกษา

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(ลงชอ) ...............................................ผบรหารสถานศกษา

(...............................................)

.........../........................../............

80

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบงำน

กำรออกแบบปำยรณรงคกำรลดกำรตดตอและปองกนกำรแพรกระจำย

ของโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำด

ค�าชแจง ใหนกเรยนเขยนขอความของปายรณรงคการลดการตดตอและปองกนการแพรกระจายของโรคพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าด

กลมท.............................................................ชอกลม.....................................................................................................

ชอสมาชกกลม….

1. ...................................................................................................................................................................................

2. ...................................................................................................................................................................................

3. ...................................................................................................................................................................................

4. ...................................................................................................................................................................................

5. ...................................................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

81

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ชนงำน/ภำระงำน รวบยอด สมดรำยงำน เรอง สขกำย สดใส ไรทกข สข

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

87

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สมชชาสขภาพแหงชาตครงท 7

26 ธนวาคม 2557

การก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในประชาชน

สมชชาสขภาพแหงชาต ครงทเจด

ไดพจารณารายงานเรองการก�าจดปญหาพยาธไมตบและมะเรงทอน�าดในประชาชน

ตระหนกวา การก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในประชาชน เปนประโยชนในการลดการปวย

และการตายดวยมะเรงทอน�าดทปองกนและรกษาไดหากคนพบอาการแรกเรมไดเรว แตตองเปนการด�าเนนการแบบ

บรณาการ โดยครอบคลมทงปจจยเสยงดานพฤตกรรม ดานสงแวดลอมและดานวฒนธรรมการปองกนมใหมการปน

เปอนของอจจาระในแหลงน�าทกประเภท เพอท�าใหปลาปลอดพยาธใบไมตบปลกฝงคานยมและสรางวฒนธรรมใหกบ

ทกเพศและทกกลมวยในการกนปลากทปรงสก ตรวจคดกรองกลมเสยง ปรบเปลยนพฤตกรรมเสยงในกลมผเปนพยาธ

ใบไมตบ มระบบเฝาระวงปองกนควบคมโรคโดยใชชมชนและโรงเรยนเปนฐาน โดยการรวมพลงความรวมมอของ

ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชน ควบค ไปกบการพฒนาความเขมแขงของระบบสขภาพทครอบคลมตงแตการ

คดกรอง ไปจนถงการรกษา การดแลในชมชน ตลอดจนระบบขอมลสขภาพ

กงวล และหวงใยวา ทผานมาการด�าเนนการแกปญหายงไมตอเนองจรงจง และขาดความรวมมอจากหนวย

งานราชการและภาคเครอขาย ขาดความเปนเอกภาพในการจดวางระบบงาน ขาดความชดเจนของทศทางนโยบาย

ขาดการพฒนาศกยภาพของระบบสขภาพ รวมถงระบบขอมลสขภาพ และทส�าคญประชาชนขาดความตระหนกถง

พฤตกรรมการบรโภคอาหารทปลอดภย หากสามารถท�าใหปญหานเปนวาระแหงชาตได มโอกาสทประเทศจะก�าจด

การตดเชอพยาธใบไมตบไดภายในระยะเวลา 10 ป และปญหาการเสยชวตจากมะเรงทอน�าดจะลดจ�านวนลงมากกวา

ครงในอก 20 ปขางหนา จนกระทงไมเปนปญหาทส�าคญทางดานสาธารณสข

ชนชมวา หนวยงาน เชน กระทรวงสาธารณสข ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต กระทรวงศกษาธการ

สถาบนอดมศกษา มลนธ และองคกรเอกชน และหนวยงานทเกยวของ ไดด�าเนนการเพอควบคมปญหาพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าดอยางจรงจง และตอเนอง แตยงมชองทางในการพฒนาอก

จงมมตดงตอไปน

1. ขอใหกระทรวงสาธารณสขโดยกรมควบคมโรค กรมการแพทย กรมอนามย กรมสนบสนนบรการสขภาพ

กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและแพทยทางเลอก ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ส�านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา เปนเจาภาพหลก รวมกบกระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ โดยกรมปศสตว และกรมประมง เครอขายองคกรปกครองสวนทองถน ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

(สปสช.) หนวยงานวชาการ และหนวยงานองคกรทเกยวของ ทงภาครฐ ประชาชน และเอกชน รวมกนจดท�าแผน

ยทธศาสตรทศวรรษก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดใหเสรจภายใน 3 เดอน หลงเสนอมตตอคณะรฐมนตร

2. เพอใหการจดท�าแผนยทธศาสตรฯดงกลาวเปนไปอยางมประสทธภาพ จงขอใหหนวยงานตาง ๆ ภายใน

กระทรวงสาธารณสข ด�าเนนการในประเดนตอไปน

2.1 กรมควบคมโรค โดยส�านกโรคตดตอทวไป เปนแกนหลกในการผลกดน ขบเคลอนแผนยทธศาสตร

ทศวรรษก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด พฒนาองคความร จดระบบเฝาระวงโรค ตรวจคดกรอง สนบสนน

สมชชาสขภาพ 7 / หลก 3

88

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ดานวชาการในการปองกนควบคมโรค และตดตามความกาวหนาตามแผนยทธศาสตรฯ รวมกบภาคเครอขายภาครฐ

ภาคประชาสงคม

2.2 กรมการแพทย โดยสถาบนมะเรงแหงชาต พฒนาระบบทะเบยนมะเรงทอน�าดและสนบสนนวชาการ

การฝกอบรมบคลากร ผลกดนการคดกรอง วนจฉย รกษาผปวยมะเรงทอน�าดใหไดในระยะแรกเรม

2.3 กรมสนบสนนบรการสขภาพ พฒนาศกยภาพอาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน (อสม.) ในพนท

ต�าบลจดการสขภาพ ใหเปนนกจดการสขภาพชมชน มความรในการปองกนโรค จดกระบวนการ สรางสขนสย และ

รวมกบผน�าทองถนจดกจกรรมรณรงค ตลอดจนท�าตวเปนแบบอยางในพฤตกรรมการบรโภค ทเหมาะสม ทน�าไปสการ

ปองกนควบคมโรคในพนท

2.4 ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พฒนาเครอขายหนวยบรการในการตรวจวนจฉย การคดกรอง

และการรกษาโรคมะเรงทอน�าดอยางทวถงและมประสทธภาพ โดยมบคลากรทมทกษะทงในดานการปองกนควบคมโรค

เพอใหสามารถใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการตรวจคดกรองและเฝาระวงกลมเสยง และใหมระบบในการปรกษาแพทย

ผเชยวชาญในพนทไดอยางมประสทธภาพ จดใหมการฝกอบรมศลยแพทยเพมเตม เพอใหสามารถรกษาผปวยไดอยาง

มประสทธภาพในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไปในจงหวดทมปญหา ใหประชาชนเขาถงระบบบรการสขภาพเพอ

การตรวจรกษาในพนทของตนเองได และไมเปนภาระดานการเงนกบผปวยและครอบครว

2.5 กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก รวมกบโรงพยาบาลการแพทยแผนไทยและ

การแพทยผสมผสานดานมะเรงสกลนคร อโรคยศาลวดค�าประมง และสถานพยาบาลทมความพรอมดานแพทย

แผนไทยและแพทยทางเลอก เปนโรงพยาบาลน�ารององคกรภาคเครอขายและจตอาสา ซงมบทบาทและเปนทางเลอก

ในการดแลรกษาแบบประคบประคอง (Palliative care) ผปวยโรคมะเรงทอน�าดโดยใชสมนไพรและภมปญญาแพทย

แผนไทย รวมกบการดแลแบบผสมผสาน เพอพฒนาคณภาพชวตของผปวยและครอบครว

2.6 กรมอนามย ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ส�านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค รวม

กบภาคเครอขายทเกยวของ พฒนาศกยภาพผประกอบการรานอาหาร/ผลตภณฑอาหารพนบานใหมความร และ

ตระหนกถงความส�าคญในการปฏบตใหถกสขลกษณะและขอความรวมมอมใหมการจ�าหนายอาหารเมนปลาดบ (ปลา

น�าจดมเกลด) เพอปองกนการปนเปอนพยาธใบไมตบสอาหาร และสนบสนน สงเสรมใหทองถนมขอบญญตหรอมาตรการ

สงคมในการก�าจดสงปฏกลอยางถกหลกสขาภบาลและสงแวดลอมภายในทองถน

3. ขอใหส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ในพนทก�าหนดเรองนเปนปญหาส�าคญและสนบสนน

งบประมาณใหภาครฐและเอกชน ในการด�าเนนงานเพอสรางเสรม ปองกน ควบคมและแกไขปญหาพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าดในพนทเสยง และตดตามอยางตอเนอง โดยเนนกระบวนการมสวนรวมของภาคประชาชน

4. ขอใหกรมสงเสรมการปกครองทองถน ประสานองคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาสงคมในแตละ

พนท ในการสงเสรมสนบสนนใหทองถนออกขอบญญตหรอมาตรการสงคมในการก�าจดสงปฏกลอยางถกหลกสขาภบาล

การรกษาความสะอาดในทสาธารณะ รวมทงมระบบการเฝาระวงการดแลรกษาสภาพแวดลอมภายในทองถน ตลอด

จนแกไขปญหาเรองพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในพนทเสยงตามศกยภาพและสถานะทางการคลงขององคกร

ปกครองสวนทองถนแตละแหง

5. ขอใหกระทรวงศกษาธการด�าเนนการในประเดนตอไปน

5.1 ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) รวมกบหนวยงานทเกยวของ จดท�าแผนการ

เรยนรส�าหรบโรงเรยนใหสอดคลองกบบรบททองถน เพอใหเดกเตรยมอนบาล วยเรยน วยรน มความรความเขาใจ

ตระหนกและมคานยมในการกนอาหารทปลอดภยไมกนอาหารเสยงและปรงดบ

89

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

5.2 ส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) สถาบนอดมศกษา การ

ศกษาอาชวศกษา วทยาลยชมชน จดกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบบรบททองถน เพอใหนกศกษาและประชาชน

มความรและเกดความตระหนกและมคานยมไมกนอาหารปรงดบ

6. ขอใหกระทรวงคมนาคม มมาตรการในการจดการสงปฏกลทมประสทธภาพในระบบคมนาคมขนสง

ทางบกและทางน�า โดยเฉพาะทางรถไฟ รถประจ�าทางและเรอโดยสาร

7. ขอใหสถาบนอดมศกษา รวมกบกรมปศสตว กรมประมง กรมควบคมโรค กรมพฒนาการแพทยแผนไทย

และการแพทยทางเลอก ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) องคกรปกครองสวนทองถน และสถาบนวจยระบบ

สาธารณสข รวมมอศกษาวจยทางสงคม พฤตกรรม นเวศวทยา การเกดโรคและการรกษา และการไดมาซงความรอน

จะน�าไปสการก�าจดปญหาน รวมถงสงเสรมการน�าผลวจยไปใช ก�าหนดนโยบาย มาตรการสงคมและทองถน

8. ขอใหกรมประชาสมพนธ ส�านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการ

โทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) รวมกบ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงมหาดไทย ส�านกงานกองทนสนบสนนการสราง

เสรมสขภาพ (สสส.) สนบสนนการขบเคลอนทางสงคมและสอสารสาธารณะ รวมกบองคกรอน ๆ ใหประชาชนรบร

เขาใจ ตระหนกถงภาวะเสยง ปองกนตนเองจากการตดพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และสรางกระบวนการมสวน

รวมของชมชนและสงคม

9. ขอใหสมาชกสมชชาสขภาพแหงชาต รวมกบภาคเครอขายทเกยวของ สนบสนนใหจดสมชชาสขภาพใน

ระดบพนท สงเสรมและตดตามผลการด�าเนนงานและความกาวหนาในพนทของตนเอง

10. ขอใหเลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต รายงานความกาวหนาตอสมชชาสขภาพแหงชาต

ครงท 8

90

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สมชชาสขภาพ 7 / หลก 4สมชชาสขภาพแหงชาตครงท 7

ระเบยบวาระท 2.4 7 พฤศจกายน 2557

การก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในประชาชน

1. นยาม

พยาธใบไมตบ หมายถง หนอนพยาธทมรปรางคลายใบไม พยาธตวเตมวยอยในรางกายคนเรา ตรวจพบอย

ในทางเดนทอน�าดทงในและนอกตบ พยาธเขาสรางกายจากการทคนกนอาหารประเภททปรงดบๆ สกๆ ปลาน�าจดเกลด

ขาว (ตระกลปลาตะเพยน) เชน ปลาซว ปลาผวใบไผ ปลาสรอยขวา ปลากะมง ปลาตะเพยนขาว ปลากระสบจด เปนตน

ทมตวออนพยาธทมชวตอยเขาไปโดยไมไดท�าใหสกดวยความรอน

มะเรงทอน�าด หมายถง มะเรงทเกดจากเซลลของเยอบทางเดนน�าด มการแบงตวอยางผดปกต โดยอาจพบมะ

เรงทอน�าดในเนอตบและมะเรงทอน�าดนอกตบหรอรวมกน คนทตดเชอพยาธใบไมตบจะเพมความเสยงตอการเกดมะเรง

มากกวาคนทไมมพยาธ 16 เทา ในประเทศไทยมะเรงทอน�าดเกดจากหลายสาเหต แตกตางกนไป และมความเกยวของ

กบเรองสารเคมทางการเกษตร และสารกอมะเรงทพบในอาหารหมกดอง

ขอเสนอเพอการควบคมก�าจดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด หมายถงการระดมพลงทางวชาการ พลง

ทางสงคม และพลงการบรหารจดการเพอก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด ในประชาชนใหลดลงจนเปน

เรองทพบเหนไดยากในทศวรรษหนา และการปองกนมะเรงทอน�าดจ�าเปนตองลดความเสยงจากสารกอมะเรงควบคไป

ดวย โดยด�าเนนการจดการสงแวดลอมอยางยงยน และลดการใชสารเคมในเกษตรกรรม ตองมสญญาประชาคมในการ

รวมกนลด ละ เลก ใชสารเคม เชน ปยเคม สารก�าจดศตรพช ฮอรโมนเรงการเจรญเตบโต เปนตน ควบคกบการบงคบ

ใชกฎหมาย เชน พ.ร.บ.วตถอนตราย พ.ศ. 2535 อยางเครงครด

2. ความส�าคญของปญหา สถานการณและแนวโนม

2.1 อบตการณการเกดโรคมะเรงทพบบอยในประเทศไทย พบวา ในเพศชายมอตราการเกดโรคดวยมะเรงตบ

และทอน�าด มากเปนอนดบ 1 (40.3 ตอประชาการแสนคน) ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวาทงเพศชายและเพศ

หญง มอตราการเกดโรคมะเรงตบและทอน�าดเปนอนดบ 1(1) นอกจากน ประเทศมจ�านวนผเสยชวตจากมะเรงตบและ

ทอน�าดจ�านวน 14,469 คน คดเปนอตรา 22.5 ตอแสนประชากร (วนละ 36 ราย) เปนเพศชาย 10.380 คน เพศหญง

4,089 คน(2) นอกจากน พบวาทวประเทศม 27 จงหวดทอตราตายสงกวา 20 ตอแสนประชากร โดยพบในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ 17 จงหวด ภาคเหนอ 9 จงหวด ภาคตะวนออก 1 จงหวดตามล�าดบ สวนภาคใตม 5 จงหวดทอตรา

ตายสงกวา 10 ตอแสนประชากร อยางไรกตามเนองจากมปญหาเรองการบนทกขอมลผปวยทมารบบรการทโรงพยาบาล

ยงไมครอบคลม ท�าใหจ�านวนผปวยจ�านวนหนงไมไดถกรายงานในระบบของกระทรวงสาธารณสข และคาดประมาณ

วา รอยละ 70 ของรายงานมะเรงดงกลาวเปนมะเรงทอน�าด ดงนนในแตละปจะมผเสยชวตจากมะเรงทอน�าดไมต�ากวา

20,000 คน(3) แมจะพบวาอบตการณของมะเรงทอน�าดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอยงคงสงกวาภาคกลาง

และภาคใต แตกมแนวโนมวาจะพบในภาคอน ๆ มากขน อนเนองมาจากการเคลอนยายประชากร

2.2 ประชาชนเปนโรคพยาธใบไมตบ จากการกนอาหารประเภทปลาน�าจดเกลดขาว (ตระกลปลาตะเพยน)

เมนปรงดบหรอสก ๆ ดบ ๆ หรอทมตวออนของพยาธใบไมตบปนเปอน และกลมทเปนโรคพยาธใบไมตบจะเปนกลม

เสยงทจะเกดมะเรงทอน�าด และมโอกาสเสยชวตได ซงขณะนประชาชนในประเทศไทยทเปนโรคพยาธใบไมตบประมาณ

91

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

6 ลานคน และประชาชนกลมนจะพฒนาเปนมะเรงทอน�าดในระยะเวลาประมาณ 20-30 ปขางหนา(4) โดยตะวนออก

เฉยงเหนอพบผเปนพยาธใบไมตบ รอยละ 18.6 (โดยในบางพนทสงถง รอยละ 85) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ

10 (โดยในบางพนทสงถง รอยละ 46) ภาคกลาง และภาคใต พบต�ากวา รอยละ 5(5) จากการรายงานการศกษาวจย(6)

พบวาอตราการตดพยาธใบไมตบในอสานเหนอมคาเฉลย รอยละ 22.5 อตราการตดพยาธใบไมตบสงสด รอยละ 80

เมอวเคราะหจ�าแนกรายกลมอาย พบวา ทกกลมอาย มอตราการตดพยาธใบไมตบสงกวา 20% และจากการส�ารวจ

พฤตกรรมบรโภคปลากดบของประชาชนในพนท ยงพบวา ประชาชน รอยละ 49.74 ยงบรโภคสมต�าใสปลาราดบ รอย

ละ 43.6 บรโภคปลาจอมดบ รอยละ 29.2 บรโภคลาบปลาดบ รอยละ 28.2 บรโภคกอยปลาดบ โดยใหเหตผลวา อรอย

เคยชน กนกนมานานแลว และบางสวนมความเชอวา เปนโรคพยาธใบไมตบแลวไมเปนไรกนยาถายพยาธกหายแลวกน

ใหมไดอก สงเหลานลวนเปนปจจยเสยงของการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดทงสน

2.3 เนองจากปจจบนยงไมมตวบงชจ�าเพาะของการเกดมะเรงทอน�าด (อยในระหวางการวจย) ดงนนการเจาะ

เลอดตรวจหามะเรงทอน�าดจงไมสามารถทจะวนจฉยโรคนได แตกยงมเครองมอทสามารถตรวจวนจฉยโรคนไดแมนย�า

สะดวก ปลอดภยและราคาไมแพง คอการใชอลตราซาวดตรวจชองทองดานบน(7) ซงเปนการตรวจหามะเรงทอน�าดทง

ชนดในตบและนอกตบไดด มความไวและความจ�าเพาะตอโรคสง(8) นอกจากนกเครองมออนทชวยในการวนจฉยโรค

เชน เครองเอกซเรยคอมพวเตอร เปนเครองมอมาตรฐานทชวยในการยนยนโรค การแยกโรค และชวยในการวางแผน

การรกษาทส�าคญมาก และในปจจบนเครองมอเหลานไดรบการพฒนาดขนมากท�าใหการวนจฉยและวางแผนการรกษา

ไดรบประโยชนสงสด สวนเครองมอใหม ๆ ยงอยในขนตอนของการศกษา

2.4 มะเรงทอน�าดสามารถรกษาใหไดผลด และในบางรายหายขาดไดเหมอนกบการรกษามะเรงอน ๆ การ

รกษาทดทสดคอการผาตดเอามะเรงออกใหหมดในระยะแรก ๆ ของโรคเทานน(9, 10) เพราะการผาตดรกษาโรคในระยะ

ทลกลามแลว สวนใหญจะเปนการใหการรกษาแบบประคบประคอง จากผลการศกษาตงแต 2525-2555 พบวา

มววฒนาการดานการรกษาทดขนมาเรอย ๆ ตงแตการวนจฉย การเตรยมผปวยกอนการผาตด และการผาตด รวมถง

การดแลผปวยหลงการผาตด การผาตดตองใชผเชยวชาญและมประสบการณมากพอ ผปวยจงจะปลอดภยและการ

ท�างานเปนทมเปนสงทจ�าเปนมาก อนงการรกษาผปวยมะเรงทอน�าดยงสามารถทจะพฒนาใหไดผลดกวานได

2.5 จากการส�ารวจอตราความชกโรคพยาธใบไมตบของประเทศไทย ตงแตป 2500, 2524, 2534, 2539,

2544, 2552 และ 2557 พบวา อตราความชกมแนวโนมลดลงจากรอยละ 62.9, 54.7, 41.7, 35.0, 22.5, 18.1, 8.9

ตามล�าดบ แตกเปนไปอยางชา ๆ และยงสงเกนเปาหมายทก�าหนด จากการส�ารวจความชกโรคพยาธใบไมตบในป 2557

ประเทศ พบวา มจงหวดทมความชกสงกวารอยละ 10 จ�านวน 12 จงหวด ไดแก นครพนม (รอยละ 23.2) บรรมย

(รอยละ 17.6 (รอยเอด (รอยละ 15.5) นาน (รอยละ 14.9) ศรสะเกษ (รอยละ 14.3) สรนทร (รอยละ 14.3 ) มหาสารคาม

(รอยละ 13.1) สระแกว (รอยละ 12.7) มกดาหาร (รอยละ 11.9) กาฬสนธ (รอยละ 11.5) เชยงใหม (รอยละ 10.8)

ล�าปาง (รอยละ 10.5) ตามล�าดบ สอดคลองกบรายงานการวจยอน(11) ทศกษาความชกและปจจยทมความสมพนธกบ

การตดเชอพยาธใบไมตบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนในป 2556 วา 4 ใน 7 จงหวดมอตราความชกสงกวา

รอยละ 20 ไดแก นครพนม (รอยละ 40.9) สกลนคร (รอยละ 27.9) หนองคาย (รอยละ 22.5) และหนองบวล�าภ (รอย

ละ 22.1) คาเฉลยของอตราการตดเชอเทากบรอยละ 22.5 โดยพบวาอตราการตดเชอสงสดรอยละ 80 ทกกลมอายม

อตราการตดเชอมากกวารอยละ 20 พบสงสดในกลมอาย 40-49 ป สอดคลองกบรายงานการศกษาวจยอน ทพบวา

อตราการตดเชอพยาธใบไมตบอยระหวางรอยละ 10-80(12, 13) นอกจากน พบวา ปจจยการเกดโรคพยาธใบไมตบไดแก

เพศ อาย และการกนอาหารเมนเสยง ไดแก กอยปลาดบ ปลาสมดบ สมต�าปลาราดบ(11,14,15) จะเหนไดวาการกนปลา

น�าจดเกลดขาวทมตวออนพยาธใบไมตบในเนอปลาเมอปรงดบเปนสาเหตของการเกดโรคพยาธใบไมตบ โดยพฤตกรรม

92

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

การกนดบนกลายเปนวถชวตปกตของประชาชน การแกไขปญหาจ�าเปนตนใชระยะเวลา และค�านงถงปจจยดานสงคม

วฒนธรรม การท�าความเขาใจตอวถชวต รวมถงกระบวนการผลต การเตรยม การปรง และเครอขายผประกอบการ

และผขายในทองถน (หาบเร แผงลอย รานคา รานช�า รานอาหาร เปนตน) (16,17,18,19) จากการทบทวนวรรณกรรมพบ

การศกษาทกวางถงเรองนมนอยมาก และในจ�านวนนงานหลายชนกเพยงแตเปนการศกษาจากเอกสารอน ๆ ท�าให

ประเดนตาง ๆ ค�าถามตาง ๆ ยงหาค�าอธบายไดไมชดเจนเทาทควร

2.6 การพฒนาคณภาพชวตผปวยมะเรงมความส�าคญอยางมาก โดยเฉพาะในระยะสดทายทผปวยและ

ครอบครวตองการความชวยเหลอหลายประการ เชน การจดการความเจบปวด การจดการแผลเรอรง เปนตน ซงตอง

มการดแลทครอบคลมทง 4 มต ไดแก สขภาพกาย สขภาพจต สขภาพสงคม และสขภาพปญญา โดยกระทรวง

สาธารณสขตองเรงรดการจดระบบบรการเพอพฒนาคณภาพชวตของผปวยระยะสดทาย และเปนแกนกลางในการ

ประสานความรวมมอขององคกรและจตอาสาตาง ๆ

3. นโยบายมาตรการและกฎหมายทเกยวของ

3.1 ปจจบน รถดดสวมไดมการลกลอบทงสงปฏกล ในสถานทตาง ๆ เชน ทรกราง ทนาของประชาชน โดยท

ยงไมมการบ�าบดใหถกตองกอน กอใหเกดการแพรกระจายของพยาธใบไมตบในสงแวดลอม ไดทง ๆ ทประเทศไทยม

กฎหมายทเกยวของกบการจดการสงปฏกล คอ

3.1.1 พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และฉบบแกไข พ.ศ. 2550 มาตรา 18 ทก�าหนดใหการ

จดการสงปฏกลเปนอ�านาจของทางราชการสวนทองถน และมาตรา 19 ก�าหนดใหกจการรบท�าการเกบ ขนหรอก�าจด

สงปฏกล โดยท�าเปนธรกจหรอโดยไดรบผลประโยชนตอบแทนดวยการคดคาบรการตองไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงาน

ทองถน แตปจจบนยงมทองถนจ�านวนมากทมไดใหความส�าคญในการจดใหมระบบบ�าบดสงปฏกลทถกตอง รวมทงยง

ขาดความตระหนกในการด�าเนนการควบคมผไดรบอนญาตประกอบกจการสบสงปฏกลในเขตพนทรบผดชอบของตนเอง

ในการน�าสงปฏกลไปบ�าบดอยางถกตอง

3.1.2 พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง พ.ศ.2535(20)เปน

พระราชบญญตทมอบอ�านาจใหองคกรปกครองสวนทองถน หรอองคการบรหารสวนจงหวดมอ�านาจในการจดการใน

เรองความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง หมวดท1 การรกษาความสะอาดในทสาธารณะและ

สถานสาธารณะ มาตรา 14 หามมใหผใดปลอยสตว ถายมลบนถนน และมไดขจดมลดงกลาวใหหมดไป และมาตรา 29

หามมใหผใดถายอจจาระหรอปสสาวะลงในทสาธารณะหรอสถานสาธารณะซงมใชสถานททราชการสวนทองถนไดจด

ไวเพอการนน และมาตรา 30หามมใหผใด เท ปลอยหรอระบายอจจาระหรอปสสาวะจากอาคารหรอยานพาหนะลงใน

ทางน�าและมาตรา 31 หามมใหผใดทงสงปฏกลมลฝอยในทสาธารณะและสถานสาธารณะ แตการปฏบตเพอใหบงคบ

ใชทางกฎหมายยงไมสามารถด�าเนนการได

3.2 กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศกระทรวงฉบบท 281 ก�าหนดปรมาณใชเกลอไนเตรทหรอไนไตรท

ในผลตภณฑเนอหมก โดยใหใชเกลอโซเดยมไนไตรทไดปรมาณไมเกน 125 มลลกรมตอกโลกรม และโซเดยมไนเตรท

ไดปรมาณไมเกน 500 มลลกรมตอกโลกรม จากการตรวจหาปรมาณการปนเปอนของไนเตรทและไนไตรทในผกผลไม

และอาหารประเภทเนอสตวแปรรป พบวามการปนเปอนของไนเตรทสง(21) มากกวาอาหารประเภทอน นอกจากน พบ

วาปลาราปลาตากแหงเปนอาหารทมการปนเปอนของไนโตรซามนสงถง 66.5 ไมโครกรมตอกโลกรม(22) และพบวาหาก

มพยาธใบไมในตบในอาหารรวมกบไนโตรซามนกยงเพมความเสยงตอการเกดมะเรงทอน�าดไดมากขน ในปจจบน

ประเทศไทย โดยแตทนาเปนหวงคอผผลตพวกผลตภณฑอาหารพนทบานทอาจขาดความรความเขาใจในการใชอยาง

ถกตองหรอใชเกนปรมาณทก�าหนด และไมมการตดฉลากสวนผสมตาง ๆ เพอใหขอมลผบรโภค

93

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

3.3 ปจจบนนโยบายการด�าเนนงานของรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข (ศ.นพ.รชตะ รชตะนาวน) และ

รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข (นพ.สมศกด ชณหรศม) ขอ 7 วาดวยเรองการจดการโรคตดตอและภยคกคาม

ดานสขภาพ ขอ 7.1 ไดเรงรดและด�าเนนการใหเกดความยงยนในการก�าจด กวาดลาง และควบคมโรคตดตอทปองกน

ไดดวยวคซน โดยเฉพาะโรค โปลโอ หด คอตบ บาดทะยก ไอกรน และเพมประสทธภาพการปองกนควบคมโรคตดตอ

ทส�าคญ เชน วณโรคโรคเอดส โรคตดตอน�าโดยแมลง โรคตบอกเสบ และพยาธใบไมในตบ

4. บทบาทขององคกรและผมสวนเกยวของ

4.1 การจดการเรยนการสอนหลกสตรพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในโรงเรยน มหลายจงหวดทไดด�าเนน

การในเรองน อาทเชน จงหวดสกลนครมการออกแบบการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบเดกแตละระดบชน เชน นกเรยน

ระดบปฐมวยมการผลตสอการสอนเพอใหความรเกยวกบปลา ระดบชนประถมศกษาท�าเปนบทเรยนส�าเรจรป ระดบ

มธยมศกษาตอนตนสรางบทเรยนส�าเรจรปชนสง ผลทเกดขนคอ เกดการตระหนกรในพษภยของโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าด สงผลใหไมกนอาหารทท�าจากปลาดบโดยเดดขาด หรอจงหวดขอนแกนรวมกบมหาวทยาลยขอนแกน

ไดใชหลกสตรพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดส�าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ถง 6 มากกกวา 3 ป ใน 35 โรงเรยน

น�ารอง

4.2 การปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนในพนทให ลด ละ เลก การกนปลาดบ มการด�าเนนงานในหลาย

พนท อาทเชน จงหวดสกลนครมการขบเคลอนการด�าเนนงานในรปแบบการเปดโอกาสใหภาคเครอขายทเกยวของเขา

มามสวนรวมในการด�าเนนงานในพนท

4.3 กระทรวงสาธารณสข โดยกรมควบคมโรค มหาวทยาลยขอนแกน ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

และหนวยงานภาคเครอขายทเกยวของ ไดรวมกนขบเคลอน “ยทธศาสตรก�าจดพยาธใบไมตบ ลดมะเรงทอน�าด” ซง

เปนวาระคนอสาน เรมน�ารองในป 2555 ตอเนองถงปจจบน โดยส�านกโรคตดตอทวไป และส�านกงานปองกนควบคม

โรคระดบเขต (สคร.5,6 และ 7) ไดสงเสรมใหเกดการขบเคลอนการด�าเนนงานเพอแกไขปญหาพยาธใบไมตบและมะ

เรงทอน�าด เพอขบเคลอนการด�าเนนงานผานเวทการนเทศตดตามของผตรวจราชการเขตบรการสขภาพ นอกจากน

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน ไดมการจดตงศนยประสานงานพยาธใบไมในตบและมะเรงทอน�าด

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอขนมา เพอเปนแกนน�าในการประสานการด�าเนนงานในพนทรวมกน

4.4 ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตในพนทไดสนบสนนงบประมาณในการขบเคลอนการด�าเนนงาน

เพอแกไขปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในพนท และมบางจงหวดทจดสรรงบบรการสรางเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคส�าหรบเขตพนทมาเพอแกไขปญหาตนเอง

4.5 มหาวทยาลยขอนแกน ศนยวจยพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และหนวยงานในพนทไดขบเคลอน

กจกรรมในการแกไขปญหา ดงน

4.5.1 การพฒนาต�าบลตนแบบ “ละวาโมเดล” เพอเปนกรณศกษาการควบคมโรคพยาธใบไมตบแบบ

บรณาการวถนเวศสขภาพ/สขภาพหนงเดยว ณ แกงละวา อ�าเภอบานไผ จงหวดขอนแกน หรอสขภาพหนงเดยว (One

Health) โดยอาศยหลกการบรณาการความรหลากหลายสาขา (แพทย สตวแพทย สาธารณสข วทยาศาสตร ฯลฯ) ใช

ความรวมมอจากทกภาคสวน เชน ชาวบาน ผน�าชมชน ปราชญชาวบาน คร พระสงฆ อสม. เจาหนาทอนามย องคการ

บรหารสวนต�าบล สาธารณสขอ�าเภอ นกวชาการ ฯลฯ และด�าเนนการครอบคลมทกมต (ผใหญ เดก คนชรา ทกสถานะ

การศกษาและฐานะทางเศรษฐกจ) ผลการด�าเนนงานทผานไป 5 ป พบวา ประชาชนในพนทตดเชอพยาธใบไมตบลด

ลงเกนครง และปลาในแกงละวาตดพยาธใบไมตบนอยลงจากรอยละ 70 เหลอเพยงนอยกวารอยละ 1 ในปจจบน

4.5.2 การพฒนาระบบการดแลกลมเสยงและกลมผปวยมะเรงทอน�าด โดยการใชระบบคอมพวเตอร

94

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ซอฟแวร ในการลงทะเบยนกลมเสยงโดยเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล (รพ.สต.) นอกจากนยงสามารถ

ลงขอมลกลมทไดรบการตรวจคดกรองและเฝาระวงโดยแพทยเวชปฏบตทวไปจากโรงพยาบาล (รพ.)ชมชน ตลอดจน

ขอมลการตรวจวนจฉยและรกษาทงในกลมผปวยและกลมเสยง ผปวยมะเรงทอน�าดเปนการเฝาระวงเชงรดใชระบบ

ตวเลข 13 หลก เมอผปวยไปตรวจอลตราซาวน�าไมวาทรพ.สต. แหงใดกตาม หากผปวยอนญาตใหแพทยไดเขาถงขอมล

กจะสามารถสรางความตอเนองของการรกษาไดทนท โครงการนไดฝกอบรมเจาหนาท รพ.สต. แพทยประจ�า รพ.ชมชน

ศลยแพทย และเจาหนาทพยาบาลเพอใหสามารถคดกรองและเฝาระวงตลอดจนการรกษาโรคไดอยางมประสทธภาพ

ระบบนจะชวยรองรบยทธศาสตรการตอสกบปญหานไดในอนาคต

4.5.3 การรณรงคจดกจกรรมสขศกษาและประชาสมพนธในวงกวางตาง ๆ การรณรงค “อาหารปลอดภย

ปลาราตม สมต�าแซบ”

4.6 โรงพยาบาลศนยสวนหนงในพนท เชน โรงพยาบาลมะเรงอดรธาน โรงพยาบาลรอยเอด โรงพยาบาล

ขอนแกน เปนตน ไดด�าเนนการจดท�าโปรแกรมทะเบยนมะเรงเพอจดเกบขอมลกลมเสยง กลมปวย และกลมตายดวย

มะเรงทกชนดในพนท

4.7 มลนธมะเรงทอน�าดรวมกบภาครฐ และเอกชนในการขบเคลอนการแกไขปญหาน โดยไดลงนามความรวม

มอกบกระทรวงสาธารณสข มหาวทยาลยขอนแกน และบรษท ซพ ออลล จ�ากด (มหาชน) เพอการแกไขปญหาแบบม

สวนรวม และบรณาการ นบวาเปนมตใหมในการแกไขปญหาโดยภาคประชาชนสงคมและภาครฐอยางเปนรปธรรม

5. ขอจ�ากดในการด�าเนนงานและการแกไขปญหา

การด�าเนนงานเพอก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดมขอจ�ากด ดงน

5.1 ประชาชนทงในกลมคนทวไป กลมเสยง และกลมผปวย ขาดความรความเขาใจตระหนก และละเลยถง

โทษพษภยโรคมะเรงทอน�าด ตลอดจนแนวปฏบตในการปรบเปลยนวถชวตใหเหมาะสมและถกตอง จากขอจ�ากดใน

การสอสารสสาธารณะในรปแบบตางๆ และชองทางสอสารยงขาดประสทธภาพ ขาดการรวมพลงเครอขายสอสารทก

ภาคสวนในทกระดบ ในการหนนเสรมการท�างานไดอยางมประสทธภาพ ท�าใหไมสามารถเขาถงกลมเปาหมายเฉพาะ

ทมความแตกตางจากกลมเปาหมายทวไป ไมเหมาะสมกบบรบทและภมปญญาของสงคมไทย ท�าใหไมสามารถสราง

กระแสความตระหนกรความเสยง จตส�านกในดานสขภาพและการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคของประชาชน

เพอใหเปนสวนหนงของวฒนธรรมและวถชวตของสงคมไทยไดอนงบคลากรทางการแพทยกยงมความรความเขาใจท

คลาดเคลอนอย ยงคดและเชอวาโรคมะเรงทอน�าดเปนโรคทรกษาไมได “ผากตาย ไมผากตาย” หรอคดวาการใหการ

รกษาดวยการใหยาถายพยาธชวยแกปญหาได

5.2 นโยบายระดบชาตและระดบพนทขาดความเปนเอกภาพในดานการหนนเสรมการปรบเปลยนคานยม

วฒนธรรม และสภาพแวดลอมทเออตอวถชวตทไมกนปลาดบ ไมกนเนอดบในขณะทการสรางนโยบายสาธารณะใน

กลมเปาหมายและพนทเฉพาะกยงมขอจ�ากดในการขยายผลสระดบประชากรในวงกวาง ซงจ�าเปนตองมความชดเจน

ของทศทางนโยบาย แผน และแนวปฏบต ในการลดปจจยเสยงและโอกาสเสยง โดยใชมาตรการทเนนการปองกนระดบ

ปฐมภมทมประสทธผลและประสทธภาพ ทงทางดานสงแวดลอม ดานสงคมประชากร โดยเฉพาะอยางยงการใหขอมล

ขาวสาร

5.3 ระบบเฝาระวง คดกรอง คนหากลมเสยงและกลมปวยไมครอบคลมและไมเปนระบบเนองจากยงมลกษณะ

ตางคนตางท�า ขาดการบรณาการและการจดวางระบบงาน การพฒนาระบบขอมลการเฝาระวงตดตามควบคมปองกน

โรคและการใชประโยชนในลกษณะเครอขายเชอมโยงในระดบชาตขาดความร ทกษะและความพรอมของบคลากรและ

เครองมออปกรณทจ�าเปนในการตรวจวดคดกรองทมประสทธภาพเพยงพอ โดยสวนใหญการคดกรองเปนเพยงเพอหา

95

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ผปวย มใชเพอการหากลมเสยงและเตรยมการปองกนตงแตเรมตน และการด�าเนนการกบกลมเสยงหรอกลมปกต

มกเปนการแนะน�าใหตรวจซ�า แตการใหค�าแนะน�าเพอปองกนยงไมเปนรปธรรมทชดเจน

5.4 ระบบบรการสขภาพมศกยภาพไมเพยงพอ ในกรณของโรคมะเรงทอน�าด ยงพบวามผปวยจ�านวนมากท

ตองรอการผาตด เนองจากจ�านวนผปวยมากกวาทมศลยแพทยและทมรกษาพยาบาลตลอดจนการดแลผปวยแบบ

องครวมทงดานสงคม เศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงในระยะเจบปวยและตองรบการรกษา

5.5 การบรหารจดการความรยงขาดประสทธภาพ เนองจากองคความรทมอยกระจดกระจายอยในแตละหนวย

งานองคกร เฉพาะพนท ขาดความจ�าเพาะและการใชประโยชนรวมกน จ�าเปนตองพฒนากระบวนการรวบรวม

สงเคราะห วจยพฒนา และการประยกตใชประโยชนจากองคความรในการก�าหนดนโยบายสาธารณะ ยทธศาสตรการ

พฒนา การบรหาจดการแผนงานโครงการ ระบบงาน การบรหารจดการทรพยากร การพฒนาระบบขอมลและระบบ

บรการสขภาพทง ในดานการสงเสรมสขภาพ การเฝาระวงปองกนควบคมโรค ดแลรกษาและฟนฟสภาพ ตลอดจนการ

ตดตามประเมนผล ทลดความซ�าซอนมความเชอมโยงในภาพรวมแบบบรณาการครบวงจรทเหมาะสม สอดคลองกบ

บรบทแวดลอมของพนทและมประสทธภาพทงในระยะสน และระยะยาว

6. ประเดนพจารณาของสมชชาสขภาพแหงชาต

ขอใหสมชชาสขภาพแหงชาตพจารณาเอกสารสมชชาสขภาพ 7 / รางมต 4 การก�าจดปญหาพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าดในประชาชน

เอกสารอางอง1. สถาบนมะเรงแหงชาตกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข.CancerinThailand2007-2009.Retrieved-

November2,2014fromhttp://www.nci.go.th/th/cancer_record/cancer_rec1.html

2. กลมสถานะสขภาพ กลมภารกจดานขอมลขาวสารสขภาพ ส�านกนโยบายและยทธศาสตร พ.ศ.2555. สถต

การเกดและสาเหตการตายทส�าคญของประเทศไทยป2555.RetrievedOctober10,2014fromhttp://

bps.ops.moph.go.th/index.php?mod=bps&doc=5

3. SriampornS,ParkinDM,PisaniP,etal(2005).Aprospectivestudyofdiet,lifestyle,andge-

neticfactorsandtheriskofcancerinKhonKaenProvince,northeastThailand:description

ofthecohort.Asian Pac J Cancer Prev, 6,295-303.

4. SripaB,PairojkulC(2008).Cholangiocarcinoma:lessonsfromThailand.Curr Opin Gastroen-

terol, 24,349-56.

5. ฐตมาวงศาโรจน,และคณะ.การศกษาสถานการณโรคหนอนพยาธและโปรโตซวในล�าไสในประเทศไทยปพ.ศ.

2552.The 96 Years ofOpisthorchiasis: Past, Present and Future International Congress of

LiverFlukes7-8March2011(2554),PullmanRajaOrchidHotel,KhonKaen,Thailand.

6. WongaN,ThaewnongiewK,LaithavewatL,SingthongS,KutchamartS,TangsawadS,Phothimol

S.PrevalenceofOVInfectionandBehaviorforPreventionandControlofOVandCCAamong

PeopleUpperNortheast,2013.ProceedinginJointInternationalTropicalMedicineMeeting

2013(JITMM2013)11-13December2013CentaraGrand&BangkokConventionCentreat

CentralWorld.

96

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

7. SupanneeSriamporn,DMParkin,PPisani,VVatanasapt,KSuwanrungruang,SKamsa-ard,P

Pengsaa,Kritpetcharat,VPipitgool,PVatanasaptAProspectiveStudyofDiet,Lifestyle,and

GeneticFactorsandtheRiskofCancerinKhonKaenProvince,NortheastThailand:Description

oftheCohort.Asian Pacific J Cancer Prev, 20056,295-303.

8. ZhangBH,YangBH,TangZY.2004.Randomizedcontrolledtrialofscreeningforhepatocel-

lularcarcinoma.JCancerResClinOncol,Jul;130(7):417-22.

9. KhuntikeoN,PugkhemA,BhudhisawasdiV,etal (2008).Majorhepatic resection forhilar

holangiocarcinomawithoutpreoperativebiliarydrainage.Asian Pac J Cancer Prev, 9,83-5.

10. KhuntikeoN,PugkhemA,TitapunA,etal(2014).Surgicalmanagementofperihilarcholan-

giocarcinoma:aKhonKaenexperience.J Hepatobiliary Pancreat Sci, 21,512-4.

11. KesornThaewnongiew,SeriSingthong,SaowaluxKutchamart,SasithornTangsawad,Supannee-

Promthet,SupanSailugkum,NarongWongba.PrevalenceandRiskFactorsforOpisthorchisviver-

riniInfectionsinUpperNortheastThailand.Asian Pac J Cancer Prev, 15 (16),6609-6612.

12. SithithawornP,AndrewsRH,VanDeN,etal(2012).Thecurrentstatusofopisthorchiasisand

clonorchiasisintheMekongbasin.Parasitology Int,61,10-6.

13. WattanayingcharoenchaiS,NithikathkulC,WongsarojT,etal(2011).Geographicinformation

systemofOpisthorchisviverriniinnortheastThailand.Asian Biomedicine,687-91.

14. SaengsawangP,PromthetS,BradshawP(2012).PrevalenceofOVinfectioninYasothonprov-

ince,NortheastThailand.Asian Pac J Cancer Prev,13,3399-402.

15. RangsinR,MungthinM,TaamasriPetal(2009).IncidenceandriskfactorsofOpisthorchisviver-

riniinfectionsinruralcommunityinThailand.Am J Trop Med Hyg,81,152-5.

16. ทวทองหงษววฒน.(ม.ป.ป.).บรโภคนสย:แนวคดและแนวทางการวจยทางสงคมศาสตรเพอการควบคมโรค

พยาธใบไมตบ. ในมหาวทยาลยมหดลและกระทรวงสาธารณสข. โรคพยาธใบไมตบ: บรโภคนสยกบแนวคด

และการแกไขทางสงคมศาสตรและสขศกษาการชมเชงปฏบตการวนท14-16สงหาคมพ.ศ.2528ณโรงแรม

เอเชยพทยาชลบร.

17. วลยทพยสาชลวจารณ.(ม.ป.ป.).บรโภคนสย:แนวคดและแนวทางการวจยทางสงคมศาสตรเพอการควบคม

โรคพยาธใบไมตบ.ในมหาวทยาลยมหดลและกระทรวงสาธารณสข.โรคพยาธใบไมตบ:บรโภคนสยกบแนวคด

และการแกไขทางสงคมศาสตรและสขศกษา การชมเชง ปฏบตการ 14-16 สงหาคมพ.ศ.2528ณ โรงแรม

เอเชยพทยาชลบร.

18. พษณอตตมะเวทนและคณะ.(2543).รายงานการวจยเรองพฤตกรรมการบรโภคอาหารทน�าไปสภาวการณ

เจบปวยของประชาชนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ.ขอนแกน:คณะสาธารณสขศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.

19. สนต ศรมณ. (ม.ป.ป.). แนวคดและการด�าเนนงานเรองโรคพยาธใบไมตบ ของมหาวทยาลยมหดล. ใน

มหาวทยาลยมหดลและกระทรวงสาธารณสข. โรคพยาธใบไมตบ : บรโภคนสยกบแนวคดและการแกไขทาง

สงคมศาสตรและสขศกษา การชมเชงปฏบตการ วนท 14-16 สงหาคมพ.ศ.2528ณ โรงแรมเอเชย พทยา

ชลบร.

97

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

20. พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ.2535.RetrievedNo-

vember7,2014.Fromhttp://law.longdo.com/law/474/

21. MigasenaP,ReaunsuwanW,ChangbumrungS.Nitrates andnitrites in localThaipreserved

proteinfoods.JMedAssoThai1980;63:500-5.

22. MitacekEJ,BrunnemannKD,SuttajitM,MartinN,LimsilaT,OhshimaH,etal.Exposureto

N-nitrosocompounds inapopulationofhigh liver cancer regions inThailand :volatileni-

trosamine(VNA)levelsinThaifood.FoodChemToxicol1999;37:297-305

98

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551สม

ชชาส

ขภาพ

7 /

หลก

4สม

ชชาส

ขภาพ

แหงช

าตคร

งท 7

ระเบ

ยบวา

ระท

2.4

7 พ

ฤศจก

ายน

2557

ราง

เสนท

างเด

นการ

ขบเค

ลอนม

ต กา

รก�าจ

ดปญ

หาพ

ยาธใ

บไมต

บและ

มะเร

งทอน

�าดใน

ประช

าชน

ปจจย

น�าเข

ากร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผล

กระท

บ

การจ

ดท�าแ

ผนยท

ธศาส

ตรทศ

วรรษ

ก�าจด

ปญหา

พยา

ธใบไ

มตบแ

ละมะ

เรงท

อน�าด

- กร

ะทรว

งสาธ

ารณ

สข

- กรม

ควบค

มโรค

- กรม

การแ

พทย

- กรม

อนาม

ย

- กรม

สนบส

นนบร

การส

ขภาพ

- ส�าน

กงาน

ปลดก

ระทร

วง

- สาธ

ารณ

สข

- กรม

พฒนา

การแ

พทยแ

ผนไท

ยและ

การแ

พทยท

างเล

อก

- กระ

ทรวง

ศกษา

ธการ

- ก

ระทร

วงมห

าดไท

ย

- ก

ระทร

วงวฒ

นธรร

ม

- ก

รมปศ

สตว

- ก

รมสง

เสรม

การป

กครอ

งสวน

ทองถ

น

- องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

- ส

ถาบน

วชาก

าร

- ส

ปสช

-

สช.

การจ

ดท�าแ

ผนยท

ธศาส

ตรท

ศวรร

ษ

ก�าจด

ปญหา

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเ

รง

ทอน�า

ดใหเ

สรจภ

ายใน

3 เ

ดอนห

ลง

จากผ

านมต

ของค

รม.

ผลผล

ต : แ

ผนงา

นโคร

งการ

ระดบ

ชาต/

จงหว

ด

ตวชว

ด :

จ�านว

นจงห

วดทม

การด

�าเนน

งาน

ตามแ

ผนงา

น

94

หลกส

ตรโรค

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าด (อ

สานต

อนบน

)

สมชช

าสขภ

าพแห

งชาต

ครงท

๗

ระเบ

ยบวา

ระท

๒.๔

๗ พ

ฤศจก

ายน

๒๕๕

๗ รา

ง เสน

ทางเด

นการ

ขบเคล

อนมต

การ

กาจด

ปญหา

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าดใน

ประช

าชน

ปจจย

นาเขา

กร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผลก

ระทบ

การจ

ดทาแ

ผนยท

ธศาส

ตรทศ

วรรษ

กาจด

ปญหา

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าด

-

กระ

ทรวงส

าธาร

ณสข

- กร

มควบ

คมโรค

-

กรมก

ารแพ

ทย

- กร

มอนา

มย

- กร

มสนบ

สนนบ

รการ

สขภา

พ -

สานก

งานปล

ดกระ

ทรวง

- สา

ธารณ

สข

- กร

มพฒน

าการ

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะกา

รแพท

ยทางเ

ลอก

- กร

ะทรว

งศกษ

าธกา

ร

- ก

ระทร

วงมหา

ดไทย

- ก

ระทร

วงวฒน

ธรรม

- ก

รมปศ

สตว

-

กรม

สงเสร

มการ

ปกคร

องสว

นทอง

ถน

- อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น

- ส

ถาบน

วชาก

าร

-

สปส

ช

- ส

ช.

การจ

ดทาแ

ผนยท

ธศาส

ตรทศ

วรรษ

กาจด

ปญหา

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเร

งทอน

าดให

เสร

จภาย

ใน 3

เดอน

หลงจ

ากผา

นมตข

องคร

ม.

ผลผล

ต :

แผนง

านโค

รงการ

ระดบ

ชาต

/จง

หวด

ตวชว

ด : จา

นวนจ

งหวด

ทมกา

รดาเน

นงาน

ตาม

แผนง

าน

ปจจย

นาเขา

กร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผลก

ระทบ

กา

รเฝาร

ะวง

การค

ดกรอ

ง กา

รวนจ

ฉย แ

ละกา

รรกษา

กร

มควบ

คมโรค

โดย

สานก

โรคตด

ตอทว

ไป

- เป

นแกน

หลกใน

การผ

ลกดน

การจ

ดทาแ

ผนยท

ธศาส

ตรทศ

วรรษ

กาจด

ปญหา

พยาธ

ใบไม

ตบผล

ผลต :

๑.

มการ

เฝาระ

วงโรค

ในพน

ทเปา

หมาย

เปาห

มาย :

การเส

ยชวต

ดวยม

ะเรงท

อนาด

ลด

ลงสอ

งในสา

ม ใน

ป ๒๕

๗๘

อตรา

ความ

ชก

ขอ

งโรคพ

ยาธใบ

ไมตบ

ไมเกน

รอยล

ะ ๕

ใน

ป ๒๕

๖๘

สมชช

าสขภ

าพ ๗

/ หล

ก ๔ /

ผนวก

๑

2578

2568

5

99

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ปจจย

น�าเข

ากร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผล

กระท

บ

การเ

ฝาระ

วง ก

ารคด

กรอง

การ

วนจฉ

ย แล

ะการ

รกษา

กรมค

วบคม

โรค

โดยส

�านกโ

รคตด

ตอ

ทวไป

- เป

นแกน

หลกใ

นการ

ผลกด

นการ

จดท�า

แผน

ยทธศ

าสตร

ทศวร

รษก�า

จดปญ

หาพย

าธใบ

ไมตบ

และม

ะเรง

ทอน�า

ด

- พฒ

นาอง

คควา

มร

- จด

ระบบ

เฝาร

ะวงโ

รคแล

ะการ

คดกร

อง

สนบส

นนวช

าการ

ในกา

รควบ

คมโร

คตดต

าม

ความ

กาวห

นาขอ

งการ

ด�าเน

นงาน

รวมก

บภาค

เครอ

ขายภ

าครฐ

ภาค

ประช

าสงค

มและ

ภาค

ประช

าชน

ผลผล

ต :

1. ม

การเ

ฝาระ

วงโร

คในพ

นทเป

าหมา

ย

2. จ

�านวน

กลมเ

สยงท

ไดรบ

การค

ดกรอ

ง

ตวชว

ด :

1. ค

วามช

กของ

โรคพ

ยาธใ

บไมต

บไมเ

กนรอ

ย

ละ 5

ในร

ะดบห

มบาน

(ส�าร

วจอย

างนอ

ยทก

2 ป)

สวน

การท

�า Na

tiona

l su

rvey

ควร

ด�าเน

นการ

ทก 5

ป

กรมก

ารแพ

ทยโด

ยสถา

บนมะ

เรงแ

หง

ชาตแ

ละหน

วยงา

นทเก

ยวขอ

ง

พฒ

นาศ

กยภ

าพขอ

งบค

ลากร

และร

ะบบ

ทะเบ

ยนมะ

เรงท

อน�าด

และส

นบสน

นวชา

การ

ผลกด

น กา

รคดก

รอง

วนจฉ

ยรกษ

า ผป

วยมะ

เรงท

อน�าด

ใหได

ในระ

ยะแร

กเรม

(ด�า

เนนก

าร

ภายใ

นระย

ะเวล

า 2 ป

แรก

หลงจ

ากผา

นมตข

อง

ครม.

)

ผลผล

ต:

1. ป

ระชา

ชนอา

ย 40

ปขน

ไป ไ

ดรบก

ารคด

กรอง

ทมคณ

ภาพ

และค

รอบค

ลม

2. ม

การพ

ฒนา

ทะเบ

ยนมะ

เรงท

อน�าด

ในโร

ง

พยาบ

าล (ใ

หเปน

รปแบ

บเดย

วกนท

งประ

เทศ)

3. ม

ระบบ

สงตอ

ทมปร

ะสทธ

ภาพร

วดเร

ว ทน

เวลา

มศน

ยสงต

อมคณ

ภาพ

4. ม

การพ

ฒนา

บคลา

กรดา

นศลย

กรรม

/รงส

รกษา

/เคมบ

�าบด/

การพ

ยาบา

ลและ

ดานอ

น ๆ

ตวชว

ด :

1. พ

บผปว

ยในร

ะยะแ

รกเพ

มมาก

ขน

2. ค

วามช

กของ

โรคม

ะเรง

ทอน�า

ด “ไ

มเพม

”

100

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ปจจย

น�าเข

ากร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผล

กระท

บ

การเ

ฝาระ

วง ก

ารคด

กรอง

การ

วนจฉ

ย แล

ะการ

รกษา

(ตอ)

กรมส

นบสน

นบรก

ารสข

ภาพ

พฒ

นาศก

ยภาพ

อาสา

สมค

รสาธ

ารณ

สขป

ระจ�า

หมบา

น (อ

สม.)

ในพน

ทต�าบ

ลจดก

ารสข

ภาพ

ใหเป

น

นกจด

การส

ขภาพ

ชมชน

มคว

ามรใ

นการ

ปองก

นโรค

จดกร

ะบวน

การส

รางส

ขนสย

และ

รวมจ

ดกจก

รรม

รณรง

คตลอ

ดจนท

�าตวเ

ปนแบ

บอยา

งในก

ารปอ

งกน

โรคพ

ยาธใ

บไมต

บ ทน

�าไปส

การป

องกน

ควบค

มโรค

ใน

พนท

ผลผล

ต :

1. อ

สม.ม

ความ

รในเ

รองพ

ยาธใ

บไมต

บและ

มะ

เรงท

อน�าด

และก

ารปอ

งกนค

วบคม

โรค

2. จ

�านวน

อสม

. ทไ

ดรบก

ารพฒ

นาศก

ยภาพ

ดานก

ารคด

กรอง

ดวย

verb

al s

cree

ning

3. จ

�านวน

ประช

าชนก

ลมเส

ยงทไ

ดรบก

ารคด

กรอง

และค

�าแนะ

น�า

ตวชว

ด :

1. พ

บผปว

ยในร

ะยะแ

รกเพ

มขน

2. ป

ระชา

ชนมพ

ฤตกร

รมกา

รบรโ

ภคทถ

กตอง

และด

ตอสข

ภาพ

“เพม

ขน”

ส�านก

งานป

ลดกร

ะทรว

ง

สาธา

รณสข

- พฒ

นาเค

รอขา

ยหนว

ยบรก

ารใน

การต

รวจว

นจฉย

การค

ดกรอ

ง และ

การร

กษาโ

รคมะ

เรงท

อน�าด

อยาง

ทว

ถงแล

ะมปร

ะสทธ

ภาพ

- จด

ใหมร

ะบบใ

นการ

ปรกษ

าแพท

ยผเช

ยวชา

ญใน

พนทอ

ยางม

ประส

ทธภา

พ

- พฒ

นาศก

ยภาพ

ของศ

ลยแพ

ทยเพ

อใหส

ามาร

ถ....

..

ผปวย

ไดอย

างดใ

นโรง

พยาบ

าลศน

ย โร

งพยา

บาลท

วไป

ในจง

หวดท

มปญ

หาให

ประช

าชนเ

ขาถง

ระบบ

บรกา

ร

สขภา

พเพอ

การต

รวจร

กษาไ

ดในพ

นทขอ

งตนเ

อง แ

ละ

ไมเป

นภาร

ะดาน

การเ

งนขอ

งผปว

ย

ผลผล

ต :

กลมเ

สยง/

กลมป

วยเข

าถงก

ารรบ

บรกา

รมาก

ขน แ

ละได

รบกา

รดแล

รกษา

อยาง

เหมา

ะสม

ตวชว

ด : จ

�านวน

ผปวย

ทรอด

ชวตเ

พมขน

(เรมเ

หนผล

ในปท

3 เป

นตนไ

ป)

101

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ปจจย

น�าเข

ากร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผล

กระท

บ

การเ

ฝาระ

วง ก

ารคด

กรอง

การ

วนจฉ

ยและ

การร

กษา

(ตอ)

กรมพ

ฒนา

การแ

พทย

แผนไ

ทย

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอ

ก

- จดใ

หมกา

รดแล

รกษา

แบบ

ประค

บประ

คอง

(Pal

liativ

e ca

re) ผ

ปวย

โรคม

ะเรง

ทอน�า

ด โด

ยใชส

มนไพ

รไทย

และภ

มปญ

ญาแ

พทยแ

ผนไท

ย

- จดใ

หมกา

รดแล

แบบผ

สมผส

าน เพ

อ

พฒนา

คณภา

พชวต

ของผ

ปวยแ

ละคร

อบคร

ว

- จดใ

หมกา

รพฒ

นาสม

รรถน

ะของ

บคลา

กรทเ

กยวข

องกบ

การด

ผปวย

มะเร

งทอน

�าด

ผลผล

ต :

1. ก

ลมเส

ยง/ก

ลมผป

วยเข

าถงก

ารรบ

บรกา

ร

มากข

น แล

ะไดร

บการ

ดแลร

กษาอ

ยางเ

หมาะ

สม

ตวชว

ด :

1. จ

�านวน

หนวย

งานท

มการ

พฒนา

คณภา

พชวต

ระดบ

สถาน

บรกา

รมโค

รงสร

างอง

คกร

ระบบ

งานบ

คลาก

ร แล

ะระบ

บสาร

สนเท

ศทมค

ณภา

พ

และป

ระสท

ธภาพ

2. ก

ารพฒ

นาคณ

ภาพช

วตระ

ดบคร

อบคร

วและ

ชมชน

ทมสห

สาขา

วชาช

พ แล

ะควา

มรวม

มอกบ

ทองถ

น

3. จ

�านวน

บคลา

กรทผ

านกา

รพฒ

นาศก

ยภาพ

ใน

การด

แล แ

ละผป

วย

4. ร

ะดบก

ารดแ

ลคณ

ภาพช

วตขอ

งผปว

ยมะเ

รง

ทอน�า

ดเพม

ขน (เ

รมเห

นผลใ

นปท

3)

กรมอ

นาม

ย ส�า

นกง

านคณ

ะ

กรรม

การอ

าหาร

และย

า รว

มกบ

ภาคเ

ครอข

ายทเ

กยวข

อง

พฒ

นาศก

ยภาพ

สถาน

ประก

อบกา

รดาน

อาหา

ร/

ผลตภ

ณฑอ

าหาร

พนบา

นใหค

วามร

ตระห

นก ถ

งควา

ม

ส�าคญ

ในกา

รปฏบ

ตใหถ

กสขล

กษณ

ะ แล

ะขอค

วาม

รวมม

อมให

มการ

จ�าหน

ายอา

หารเ

มนปล

าดบ

(ปลา

น�า

จดมเ

กรด)

เพอ

ปองก

นการ

ปนเป

อนพย

าธใบ

ไมตบ

ส

อาหา

ร แล

ะสนบ

สนน

สงเส

รมให

ทองถ

นมขอ

บญญ

ต

หรอม

าตรก

ารสง

คมใน

การก

�าจดส

งปฏก

ลอยา

งถก

หลกส

ขาภบ

าล

ผลผล

ต :

1. อ

าหาร

ทมเม

นปลา

ดบลด

ลง

ตวชว

ด :

1. ป

ลาตด

พยาธ

ใบไม

ตบนอ

ยลง

102

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ปจจย

น�าเข

ากร

ะบวน

การ

ผลผล

ต/ตว

ชวด

ผลลพ

ธ/ผล

กระท

บ- ก

รมสง

เสรม

การป

กครอ

งทอง

ถน

- องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

- กรม

ปศสต

ว

สงเส

รมสน

บสนน

ใหมข

อบญ

ญตห

รอมา

ตรกา

รสงค

มในก

าร

ก�าจด

สงปฏ

กลอย

างถก

หลกส

ขาภบ

าล ก

ารรก

ษาคว

าม

สะอา

ดในท

สาธา

รณะแ

ละสถ

านสา

ธารณ

ะ ตล

อดจน

แกไข

ปญหา

เรอง

พยาธ

ใบไม

ตบแล

ะมะเ

รงทอ

น�าด

ในพน

ทเสย

ง

ตามศ

กยภา

พและ

สถาน

ะทาง

การค

ลงขอ

งองค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

แตละ

แหง

ผลผล

ต :

1. จ

�านวน

ทองถ

นมนโ

ยบาย

สาธา

รณะใ

นการ

ควบค

มอาห

ารทม

การป

นเปอ

นพยา

ธใบไ

มตบ

สารก

อมะเ

รงแล

ะสงป

นเปอ

นอน

ๆ

2. จ

�านวน

ทองถ

นออก

ขอบญ

ญตท

องถน

ฯ

ตวชว

ด :

1. ก

ารปน

เปอน

อจจา

ระใน

สงแว

ดลอม

2. ส

นข/แ

มว ต

ดเชอ

พยาธ

ใบไม

ตบลด

ลงกา

รจดก

ารเร

ยนกา

รสอน

ในสถ

านศก

ษา- ก

ระทร

วงศก

ษาธก

าร

- ส

�านกง

านคณ

ะกรร

มการ

การ

ศกษา

ขน

พนฐ

าน

- ส

�านกง

านสง

เสรม

การศ

กษา

นอกร

ะบบ

และ

การศ

กษาต

ามอธ

ยาศย

- จด

กระบ

วนกา

รเรย

นการ

สอนใ

นโรง

เรยน

ทสอด

คลอง

กบ

บรบท

ทองถ

น เพ

อใหเ

ดกเต

รยมอ

นบาล

วยเ

รยน

วยรน

ตระห

นกแล

ะมคา

นยมก

ารกน

ใหมไ

มกนอ

าหาร

เมนเ

สยงแ

ละ

ปรงด

บ

- จด

กระบ

วนกา

รเรย

นรทส

อดคล

องกบ

บรบท

ทองถ

น เพ

อ

ใหนก

ศกษา

กศน

. และ

ประช

าชน

ตระห

นกแล

ะมคา

นยมก

าร

กนให

มไมก

นอาห

ารปร

งดบ

- การ

จดท�า

หลกส

ตรใน

พนทเ

สยง

และจ

ะด�าเ

นนกา

รภาย

ใน

2 ป

ผลผล

ต : ม

การจ

ดการ

เรยน

การส

อนใน

สถาน

ศกษา

ตวชว

ด :

ความ

ชกขอ

งโรค

พยาธ

ใบไม

ตบไม

เกนร

อยละ

5 ใน

ระดบ

หมบา

น

การศ

กษาว

จยทา

งสงค

ม พ

ฤตกร

รมแล

ะนเว

ศวทย

า- ท

บวงม

หาวท

ยาลย

- สถ

าบนอ

ดมศก

ษา

- กระ

ทรวง

สาธา

รณสข

- สถ

าบนว

จยระ

บบสา

ธารณ

สข

- กระ

ทรวง

เกษต

รและ

สหกร

ณ

- กร

มปศส

ตว

ศกษา

วจยท

างสง

คม พ

ฤตกร

รมนเ

วศวท

ยา แ

ละกา

รไดม

าซง

ความ

รอนจ

ะน�าไ

ปสกา

รก�าจ

ดปญ

หาสง

เสรม

การน

�าผลไ

ปใช

ก�าหน

ดนโย

บาย

มาตร

การส

งคม

ผลผล

ต : ม

แนวท

างใน

การด

�าเนน

งาน

ตวชว

ด :

1. ป

ระชา

ชนรบ

ร เข

าใจ

ตระห

นกถง

ภาวะ

เสยง

ตอกา

รเกด

โรเพ

มขน

2. ป

ระชา

ชนมพ

ฤตกร

รมกา

รกนป

ลาดบ

และ

อาหา

รเสย

งตอก

ารเก

ดโรค

มะเร

งลดล

ง

103

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

การข

บเคล

อนทา

งสงค

ม แล

ะการ

สอสา

รสาธ

ารณ

ะ

- กรม

ประช

าสมพ

นธ

- ส�าน

กนาย

กรฐม

นตร

- กระ

ทรวง

วฒนธ

รรม

- ส�า

นกงา

นกอง

ทนสน

บสนน

การส

ราง

สขภา

พ (ส

สส.)

สนบส

นนกา

รขบเ

คลอน

ทางส

งคม

และก

าร

สอสา

รสาธ

ารณ

ะรวม

กบอง

คกรอ

น ๆ

ให

ประช

าชนร

บรเข

าใจ

ตระห

นกถง

ภาวะ

เสยง

ปองก

นตนเ

องจา

กการ

ตดพย

าธใบ

ไมตบ

และส

รางก

ารมส

วนรว

มของ

ชมชน

และ

สงคม

ผลผล

ต : ส

อและ

ระบบ

การส

อสาร

แบบบ

รณ

าการ

ทมคณ

ภาพเ

หมาะ

สมกบ

กลมเ

ปาหม

าย

และม

ประส

ทธภา

พ

ตวชว

ด :

1. ป

ระชา

ชนรบ

ร เข

าใจ

ตระห

นกถง

ภาวะ

เสยง

ตอกา

รเกด

โรคเ

พมขน

2. ป

ระชา

ชนมพ

ฤตกร

รมกา

รกนป

ลาดบ

และ

อาหา

รเสย

งตอก

ารเก

ดโรค

มะเร

งลดล

ง

งบปร

ะมาณ

ส�านก

งานห

ลกปร

ะกนส

ขภาพ

แหงช

าต

(สปส

ช.)

สนบส

นนงบ

ประม

าณใน

การข

บเคล

อนกา

ร

ด�าเน

นงาน

เพอแ

กไขป

ญหา

พยาธ

ใบไม

ตบ

และม

ะเรง

ทอน�า

ดในพ

นท

ผลผล

ต :

มแผน

งานโ

ครงก

ารระ

ดบชา

ต/

จงหว

ด

ตวชว

ด : จ

�านวน

จงหว

ดทได

รบกา

รสนบ

สนน

งบปร

ะมาณ

104

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สถานการณโรคพยาธใบไมตบและมะเรงตบและทอน�าด

อบตการณการเกดโรคมะเรงทพบบอยในประเทศไทย พบวา ในเพศชายมอตราการเกดโรคมะเรงตบและ

ทอน�าด มากเปนอนดบ 1 (40.3 ประชากรแสนคน) สวนเพศหญงพบวามอตราการเกดโรคมะเรงตบและทอน�าดเปน

อนดบ 3 (16.6 ตอประชากรแสนคน) ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวาทงเพศชายและหญง มอตราการเกดโรคมะเรง

ตบและทอน�าดเปนอนดบ 1 (สถาบนมะเรงแหงชาตกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2014) นอกจากน ประเทศไทย

มจ�านวนผเสยชวตจากโรคมะเรงตบและทอน�าดจ�านวน 14,469 คน คดเปนอตรา 22.5 ตอแสนประชากร (วนละ 36

ราย) เปนเพศชาย 10,380 คน เพศหญง 4,089 คน (ส�านกนโยบายและยทธศาสตร, 2555) นอกจากน พบวาทวประเทศ

ม 27 จงหวด ทอตราตายสงกวา 20 ตอแสนประชากร โดยพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 17 จงหวด ภาคเหนอ

9 จงหวด ภาคตะวนออก 1 จงหวดตามล�าดบ สวนภาคใตม 5 จงหวดทอตราตายสงกวา 10 ตอแสนประชากร อยางไร

กตามเนองจากมปญหาเรองการบนทกขอมลผปวยทมารบบรการทโรงพยาบาลยงไมครอบคลม ท�าใหจ�านวนผปวยจ�านวน

หนงไมไดถกรายงานในระบบของกระทรวงสาธารณสข และคาดประมาณวา รอยละ 70 ของรายงานมะเรงดงกลาวเปน

โรคมะเรงทอน�าด ดงนนในแตละปจะมผเสยชวตจากมะเรงทอน�าดไมต�ากวา 20,000 คน (Sriamporn et al, 2005)

ภาพท 1 สาเหตการตายของคนไทย

ประชาชนเปนโรคพยาธใบไมตบ จากการกนอาหารประเภทปลาน�าจดเกลดขาว (ตระกลปลาตะเพยน) เมน

ปรงดบหรอสกๆ ดบๆ หรอทมตวออนของพยาธใบไมตบปนเปอน และกลมทเปนโรคพยาธใบไมตบจะเปนกลมเสยงท

จะเกดมะเรงทอน�าด และมโอกาสเสยชวตได ซงขณะนประชาชนในประเทศไทยทเปนโรคพยาธใบไมตบมประมาณ

6 ลานคนและประชาชนกลมนจะพฒนาเปนโรคมะเรงทอน�าดในระยะเวลาประมาณ 20-30 ปขางหนา (Sripa B,

Pairojkul C, 2008)จากการส�ารวจทางระบาดวทยาของโรคหนอนพยาธของประเทศไทย ดวยวธ Kato’s thick smear

ตงแต ป 2500 -2557 พบวา แนวโนมลดลง

105

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภาพท 2 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบ ประเทศไทย พ.ศ.2500 -2557

จากการส�ารวจ ใน ป 2552 พบวา ประชาชนคนไทย รอยละ 18.1 เปนโรคหนอนพยาธ โดยพบมากทสดทภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 26 ภาคเหนอพบ รอยละ 17.7 ในขณะเดยวกน 2 ภาคนกพบอตราตดพยาธใบไมตบสง

กวาทอน ๆ เชนกน คอ รอยละ 16.6 และ รอยละ 10 ตามล�าดบนอกจากนยงพบวาผทเคยเปนโรคพยาธใบไมตบและ

กนยารกษาพยาธแลวกลบมาเปนซ�าอกสงถง รอยละ 12 (ฐตมา และคณะ, 2552) เมอพจารณาเฉพาะภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ 19 จงหวด พบวาจงหวดนครพนม มอตราความชกสงสด รอยละ 50.8 รองลงมาคอจงหวดศรษะเกษ

รอยละ 38.6 และอ�านาจเจรญ รอยละ 32.6 ตามล�าดบ

ภาพท 3 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประเทศไทย 2552

106

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ในป 2556 ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน รวมกบเครอขายในพนท ส�ารวจการตดเชอพยาธ

ใบไมตบในพนทเขตสขภาพท 8 พบวามอตราการตดเชอเฉลย รอยละ 22.1 โดยพบมากทสดทจงหวดนครพนม

รอยละ 40 สกลนคร พบ รอยละ 27.6 เมอจ�าแนกอตราพบเชอพยาธใบไมตบเปนรายพนท ใน 7 จงหวด พบสงทสด

คอ อ�าเภอเตางอย จงหวดสกลนคร คดเปน รอยละ 80.0 (kesornet et al, 2009)

ภาพท 4 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบ เขตสขภาพ ท 8 ป 2556

เมอพจารณาอตราการตดเชอจ�าแนกรายกลมอาย พบวา ทกกลมอาย มอตราการตดเชอมากกวา รอยละ 10

ซงสงกวาเกณฑทก�าหนดคอ มากกวา รอยละ 5

ภาพท 5 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบ เขตสขภาพ ท 8 จ�าแนกรายกลมอายป 2556

107

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เมอพจารณาระดบพบเชอความชกพยาธใบไมตบจ�าแนกรายหมบานในจ�านวน 210 หมบานทเปนกลมตวอยาง

พบวา ระดบตรวจพบเชอพยาธใบไมตบสงสดอยท รอยละ 1-19 คดเปน รอยละ 44.3 รองลงมาคอระดบตรวจพบเชอ

อยท รอยละ 21-40 คดเปน รอยละ 26 นอกจากนพบวามพนททไมพบวาประชาชนไมมการตดเชอพยาธใบไมตบเลย

มถง รอยละ 10 (ตารางท 1)

ตารางท1 ระดบการตรวจพบเชอพยาธใบไมตบ จ�าแนกรายหมบาน

ระดบการตรวจพบเชอพยาธใบไมตบ(%) จ�านวนหมบาน(n=210) รอยละ

0 21 10.0

1-19 93 44.3

21-40 55 26.2

40 – 60 34 16.2

61 – 80 7 3.3

รวม 210 100.0

ผลการตรวจนบไขพยาธใบไมตบ เพอประเมนหาระดบความรนแรงของพยาธใบไมตบพบวา สวนใหญมระดบ

ความรนแรงอยในระดบต�า คดเปน รอยละ 91.5 (ตารางท 2)

ตารางท 2 ระดบความรนแรงของจ�านวนไขพยาธใบไมตบ (n= 3,916)

จ�านวนทสงตรวจ

ทงหมด

พบ

พยาธ

ใบไม

ตบ

MEPG S.D. Low

(EPG)

Medium

(EPG)

High

(EPG)

highest

(EPG)

<1,000 1,000

-9,999

1 0 , 0 0 0 -

29,999

>29,999

n % n % n % n %

3,916 980 316.8 1,222.7 897 91.5 83 8.5 0 0 0 0

หมายเหต : MEPG = Mean Egg Per Gram

ในป 2557 ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน รวมกบเครอขายในพนท ส�ารวจการตดเชอพยาธ

ใบไมตบในพนทเขตสขภาพท 7 พบวามอตราการตดเชอเฉลย รอยละ 16.9 โดยพบมากทสดทจงหวดกาฬสนธ รอยละ

22.3 เมอจ�าแนกอตราพบเชอพยาธใบไมตบเปนรายพนท ใน 4 จงหวด พบสงทสดคอ อ�าเภอโพธชย จงหวดรอยเอด

คดเปน รอยละ 65.0

108

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภาพท 6 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบ เขตสขภาพ ท 7 ป 2557

เมอพจารณาอตราการตดเชอจ�าแนกรายกลมอาย พบวา กลมอาย มอตราการตดเชอมากทสด คอกลมอาย

40 – 60 ป

ภาพท 7 อตราความชกโรคพยาธใบไมตบ เขตสขภาพ ท 7 จ�าแนกรายกลมอายป 2558

พฤตกรรมสขภาพและการปองกนควบคมโรค

พฤตกรรมการกนของกลมตวอยางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน พบวา ประชาชนมการกนกอยปลาดบ

รอยละ 53.2 กนลาบปลาดบ รอยละ 53.2 กนสมต�าใสปลาราดบ รอยละ 86.7 และกนปลาสมดบ รอยละ 56.1 ใน

109

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

สวนการปองกนควบคมโรคในพนท พบวา การเคยกนยารกษาพยาธใบไมตบ พบ รอยละ 10.5 และสวนใหญซอมาจาก

รานขายยาในหมบาน การเคยตรวจอจจาระพบไขพยาธใบไมตบ พบรอยละ 6 สวนการถายอจจาระในสวมทถก

สขลกษณะเมออยนอกบาน พบวามการปฏบตเปนประจ�า รอยละ 96.4 (ตารางท 3)

ตารางท 3 พฤตกรรมสขภาพและการปองกนควบคมโรคของกลมตวอยาง (n = 3916)

พฤตกรรมสขภาพและการปองกนควบคมโรค จ�านวน รอยละ

1. การกนกอยปลาดบ

ไมกน 1,834 46.8

กน 2,082 53.2

2.การกนลาบปลาดบ

ไมกน 1,834 46.8

กน 2,082 53.2

3.การกนสมต�าใสปลาราดบ

ไมกน 520 13.3

กน 3,396 86.7

4.การกนปลาสมดบ

ไมกน 1,720 43.9

กน 2,196 56.1

5. การเคยตรวจอจจาระแลวพบพยาธใบไมตบ

ไมพบ 3,682 94.0

พบ 234 6.0

6.การเคยกนยารกษาพยาธใบไมตบ

ไมกน 3,505 89.5

กน 411 10.5

7.ในกรณทเคยกนยาไดยามาจาก

รพ.สต., รพช. , รพท. 139 33.8

หนวยตรวจพยาธเคลอนท 9 2.2

ซอยาจากรานขายยาในหมบาน 195 47.5

อนๆระบ 68 16.5

110

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ตารางท 3 พฤตกรรมสขภาพและการปองกนควบคมโรคของกลมตวอยาง( n = 3916) (ตอ)

พฤตกรรมสขภาพและการปองกนควบคมโรค จ�านวน รอยละ

8. การถายอจจาระในสวมทถกสขลกษณะเมออยทบาน

ไมเคยปฏบตเลย 27 0.7

ท�าเปนบางครง 115 2.9

ท�าเปนประจ�า 3,774 96.4

9. การถายอจจาระในสวมทถกสขลกษณะเมออยนอกบาน

ไมเคยปฏบตเลย 26 0.7

ท�าเปนบางครง 115 2.9

ท�าเปนประจ�า 3,775 96.4

จากการเกบขอมลเชงคณภาพในพนท พบวา ประชาชนยงคงกนปลาดบ เนองจาก ความอรอย การมยารกษา

พยาธ และมความเชอวาการรบประทานดบจะท�าใหรางกายแขงแรง

โสตาย มนแซบประชาชนสวนใหญยงคงกนปลาดบกนอยและถอวาเปนเรองปกต เชน กอยปลาดบ ลาบปลา

ดบ หรอปลาราดบ เปนตน โดยใหเหตผลวา อรอย ตดใจในรสชาด ดงค�าพดของประชาชนทสะทอนถงพฤตกรรมการ

กนปลาดบในขณะทสนทนากลมวา “โสตาย มนแซบ กางกะบม เนอปลาหวาน นว ตางกบกนสก ถาเฮาเอาปลาไปเฮด

สก กางกะหลาย บแซบ” ชาวบานคนอนๆเหนดวยกบค�าพดน นอกจากน “เคยกนตะพอตะแม กะบเปนหยง กนสก

กางหลายตดคอกนดบ มนแซบ”และจากการสมภาษณเดกหนมอาย 16 ปทตดเชอพยาธใบไมตบทไดสะทอนมมมอง

ของการกนดบวา “เกดมาผมกเหนพอกะแมกน ผมกเลยกนน�า กนบอยๆ เลยตดใจ ปลามนสด เนอหวานด บมกางก

เลยกนมาเรอยๆกไมเหนเปนไร”นอกจากนประชาชนในพนท สะทอนวา “ในชวงหนาทมปลาเยอะๆ เชน หนาฝน พวก

ผมจะน�าปลาทจบไดเยอะๆมาหมกไวท�าเปนปลารา ปลาจอม เกบไวกนนานๆ สวนปลาดบจะกนนานๆครงเวลาพบปะ

สงสรรคกนระหวางเพอนฝงครบของดไมไดกนบอย” จากการสงเกตประชาชนในพนทมการรบประทานปลาราเกอบ

ทกหลงคาเรอน และถอวาเปนเรองปกต ในสวนการรบประทานกอยปลาดบจะรบประทานในชวงทมกจกรรมส�าคญๆ

ในพนทเชนงานเลยงหรอการสงสรรคระหวางเครอญาตหรอเพอนฝง

มยากนประชาชนยงคงมพฤตกรรมการกนปลาดบ เนองจากสามารถไปซอยารกษาพยาธไดงาย กเลยไมกลวการ

ตดเชอพยาธใบไมตบ ยารกษาพยาธใบไมตบหรอยารกษาพยาธทกชนดสามารถซอไดจากรถทมาเรขายยาในหมบาน

รานขายของช�า อสม.หรอ รพ.สต. เปนตน สงผลใหประชาชนในพนทมการกนยารกษาพยาธปละหนงถงสองครง ดงค�า

พดทชาวบานสะทอนในขณะสนทนากลมวา “บยานดอกพยาธเพราะวามยากน หลงจากผมกนกอยปลาขาวนาไปสอง

สามเดอน ถารสกวาทองไสไมด เชน แนนอดอด ไมสบายทอง กจะไปซอยาถายพยาธมากนเอง กท�าแบบนมานานแลว

จะกนปละสองถงสามครงตอป”ชาวบานคนอนๆเหนดวยกบค�าพดนนอกจากน“ผมบยานดอกพยาธ บเคยเหนตวจก

เทอ สมยนมยาด กนไปโลด” ประชาชนในพนทมการบอกตอๆกนในเรองการซอยารกษาพยาธไมตบมารบประทานเอง

แหลงทนยมบอกตอๆใหไปซอมากทสดคอรานขายยาในตลาดในอ�าเภอโดยไมตองไปตรวจอจจาระโดยใหเหตผลวา เสย

เวลาไปตรวจทโรงพยาบาล ซอยามารกษาเลย

111

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

กนดบรางกายแขงแรง ประชาชนในพนทมความเชอวา การกนปลาดบท�าใหรางกายแขงแรง ท�างานไดด วยหนมสาวสามารถบรโภคปลาดบไดเพราะรางกายมความตานทานและจะไปชวยเสรมใหแขงแรงมากยงขน สวนเดกและผสงอายไมควรกนดบเพราะความตานทานของรางกายไมด ดงค�าพดหนงทสะทอนขนในขณะสนทนากลมวา “คนหนมคนสาวกนได เพราะธาตไฟด เฮดใหแขงแรง เดกนอยกบผเฒา หามกนธาตยงออนอย” นอกจากน ประชาชนมความเชอวา“ใหผมเลกกนปลาดบ ผมเลกไมไดดอก พอเหนหมกน ผมกนกอยากกนกนแลวแขงแรง เฮดเวยกบเมอยเลย” สอดคลองกบค�าพดหนงทสะทอนขนขณะสมภาษณ “กนดบเฮดใหมเฮอมแฮง(แขงแรง) บยานดอกพยาธ บเคยเหนโตจกเทอ”ประชาชนคนอนๆเหนดวยกบค�าพดน จากการสงเกตการณในพนท พบวา มชายวยกลางคนนงลอมวงกนเหลาดวยกนประมาณ 9-10 คน ชนดอาหารทก�าลงรบประทานคอกอยปลาซว

กนมาโดน เลกบได ประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนสวนใหญมวธการถนอมอาหารประเภทปลาทสามารถหาไดในชมชนเพอเกบไวรบประทานนานๆโดย การท�าปลารา ปลาจอม ปลาสม เปนตนเกอบทกหลงคาเรอนจะกนปลาราสวนประกอบของอาหารทกนจะมปลารารวมดวย อยางไรกตามปลาราทประชาชนหมกเองจะหมกไวนานเกอบหนงปถงสองปถงจะน�ามากน นอกจากนพบวา ปลาสมเปนอาหารทประชาชนชอบกน โดยจะหมกปลาขาวไวประมาณ 3-7 วน และจะน�ามารบประทานกบขาวเหนยวรวมกบพรกดบโดยทไมไดท�าใหสกกอน ดงค�าพดของชาวบานทานหนงสะทอนขนขณะสนทนากลม “ปลาแดก (ปลารา) ผมกนมาตงแตจ�าความได กนทกมอ ตดแลวครบกนทกหลงคาเรอน” นอกจากน “นงขาวเหนยวฮอนๆ กนกบปลาสม กบบกพรกดบ แซบหลายครบกนมาโดนแลวครบ”จากการสงเกตการณในพนท พบวาปจจบนปลาราทขายในทองตลาดจะหมกนานประมาณ 2-3 เดอนกจะน�ามาขายใหประชาชน และเมนสมต�าใสปลาราดบกเปนเมนยอดฮตของประชาชนในพนท

เอกสารอางองสถาบนมะเรงแหงชาตกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. Cancer in Thailand 2550-2552. Retrieved

2พฤศจกายน2557fromhttp://www.nci.go.th/th/cancer_record/cancer_rec1.htmlส�านกนโยบายและยทธศาสตรกระทรวงสาธารณสข.สถตการเกดและสาเหตการตายทส�าคญของ ประเทศไทยป2555.Retrieved2ตลาคม2557from http://bps.ops.moph.go.th/index.php?mod=bps&doc=5SriampornS,ParkinDM,PisaniP,etal.Aprospectivestudyofdiet,lifestyle,andgeneticfactorsand

theriskofcancerinKhonKaenProvince,northeastThailand:descriptionofthecohort.AsianPacJCancerPrev2005;6:295-303

Sripa B, Pairojkul C. Cholangiocarcinoma: lessons from Thailand. Curr OpinGastroenterol 2008; 24:349-56

ฐตมาวงศาโรจนดวงเดอนไกรลาศพงศรามรามสตรและคณะ.การศกษาสถานการณโรคหนอนพยาธและโปรโตซวในล�าไสในประเทศไทยปพ.ศ.2552.The96YearsofOpisthorchiasis:Past,PresentandFutureInter-nationalCongressofLiverFlukes7-8March2011,PullmanRajaOrchidHotel,

KhonKaen,ThailandKesornThaewnongiew, Seri Singthong, SaowaluxKutchamart, SasithornTangsawad, Supannee-

Promthet, SupanSailugkum, NarongWongba. Prevalence and Risk Factors for Opisthor-chisviverriniInfections in Upper Northeast Thailand.Asian Pac J Cancer Prev, 15 (16), 6609-6612

ภาคผนวก ข

115

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

รปภาพเกยวของกบโรคพยาธใบไมตบ

ภาพท 8 พยาธใบไมตบตวเตมวย

116

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภาพท 9 ผปวยมะเรงทอน�าด

ภาพท 10 มะเรงของทอน�าด

117

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

โรคพยาธใบไมตบ

โรคพยาธใบไมตบ (Liver fluke) คอ โรคทเกดจากทอน�าดภายในตบตดเชอพยาธ ทเรยกวา พยาธใบไมตบ ซง

สงผลใหทอน�าดเกดการอกเสบเรอรงรวมกบเกดการอดตนของทอน�าดในตบจากตวและไขของพยาธ จงสงผลใหเกด

ภาวะตบโต ตว ตาเหลอง (โรคดซาน) แนนทองจากตบโตและมน�าในทอง/ทองมาน โรคพยาธใบไมตบในประเทศไทย

เกดจาก พยาธใบไมตบ ชนด Opisthorchis viverrini ซงมรปรางแบนคลายใบไม สวนหวและทายเรยวมน ขนาด ยาว

7-12 มม. กวาง 2-3มม. สแดงเรอคลายสโลหตจางๆ พบมากทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ สวนภาคอนๆ

พบนอย โรคนเปนสาเหตหลกของโรคมะเรงทอน�าดในคนไทยซงเกดจากกนอาหารประเภทปลาน�าจดเกลดขาวเชน ปลา

ซว ปลาสรอย ปลาขาว ปลาตะเพยนฯลฯ ทปรงไมสก เชน กอยปลา ปลาหมกไฟ ปลารา ปลาสม ฯลฯ

ภาพท 11 ปลาทมพยาธใบไมตบอาศยอย

วฐจกรชวต

พยาธใบไมตบทอาศยอยในทอน�าดทงของคนและสตวเปนโรค เมอพยาธออกไข ไขจะออกมาในล�าใส และปน

ออกมากบอจจาระลงแหลงน�า เมอหอยไซกนไขนเขาไป พยาธจะเจรญเปนตวออนอยในหอยไซ(Bithynia spp.) ตว

ออนระยะตอมาจะออกจากหอยไปเจรญตอในปลาเปนตวออนระยะตดตอ เมอคนกนปลาทปรงไมสก ตวออนนจะเจรญ

เปนพยาธตวเตมวยในทอน�าดของตบ

ระยะเวลาตงแตคนกนตวออนระยะตดตอของพยาธเขาไปจนเจรญเปนตวเตมวย และตรวจพบไขในอจจาระ

ใชเวลาประมาณ 4-8 สปดาห

118

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

พยาธใบไมตบและลกษณะของการเกดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

ภาพท 12 ไขพยาธใบไมตบทออกมากบอจจาระผปวย ภาพท 13 พยาธใบไมตบชนดตางๆ

คนกนปลาทมพยาธตวออน (ระยะตดตอ) โดยไมท�าใหสกเสยกอน

พยาธตวออนออกมาเจรญเปนตวเตมวยในตบ

พยาธตวเตมวยออกไขททอน�าดลงสล�าไสเลก

ไขพยาธปนออกมากบอจจาระลงสแหลงน�าจด

หอยไซหรอบไทเนย กนไขพยาธ ไขจงเจรญเปนตวออนระยะท 1 ในตวหอย

ตวออนออกจากหอยไชเขาปลาน�าจด

แลวเจรญเปนตวออนระยะท 2 (ระยะตดตอ)ขดตวเปนถง ฝงอยในเนอปลา

119

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภาพท 14 มะเรงของทอน�าด

120

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

กอยปลาดบ

ปลาราดบ

กอยปลาซวใสมดแดง

ปลาสมดบ

ภาพท 15 อาหารทเสยงตอพยาธใบไมตบ

121

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

เรอง อนตรายจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด

คนตดโรคพยาธใบไมตบจากการกนอาหารทปรงจากปลาน�าจดเกลดขาว ทมตวออนพยาธใบไมตบอยในเนอ

ปลาแบบปรงดบๆ หรอ ดบ ๆ สก ๆ เมอคนกนอาหารทปรงดบหรอดบๆ สกๆ เขาไปเทากบคนนนไดกนเอาตวออน

พยาธใบไมตบเขาไปดวย เมอถงล�าไสเลก ตวออนพยาธจะเดนทางตอไปจนถงทอน�าดสวนปลายทอยในตบแลวเจรญ

เปนพยาธใบไมตบตวเตมวย จากนนพยาธจะวางไข ไขพยาธใบไมตบจะผานออกมากบน�าดแลวถกขบถายออกมาปน

กบอจจาระของคนทเปนโรค ไขพยาธในอจจาระทมตวออนอยภายในจะถกกนโดยหอยน�าจด เรยก หอยบโทเนย หรอ

หอยไซ เมอหอยกนพยาธแลว ตวออนพยาธจะเจรญเตบโตแลวไชออกมาจากตวหอยวายในน�าบรเวณตนๆ (เมอพบปลา

น�าจดเกลดขาวตระกลปลาตะเพยนทมอยในประเทศไทยประมาณ 110 ชนด) จะไชเขาทางใตครบ แลวเขาอยในเนอ

ปลาและทเกลดปลา รวมระยะเวลาชวงจากคนเปนโรคพยาธใบไมตบผานหอยและเขาปลา แลวแพรโรค โดยตดตอเขา

สคนอกครง ใชเวลาประมาณ 3 เดอน คนทเปนโรคพยาธใบไมตบ สามารถแพรกระจายไขพยาธใบไมตบออกมาจาก

รวงกายไดนานถง 30 ป อยางไรกตามโรคพยาธใบไมตบนไมตดตอโดยตรงจากคนสคน

คนกนปลาทมพยาธตวออน (ระยะตดตอ) โดยไมท�าใหสกเสยกอน

พยาธตวออนออกมาเจรญเปนตวเตมวยในตบ

พยาธตวเตมวยออกไขททอน�าดลงสล�าไสเลก

ไขพยาธปนออกมากบอจจาระลงสแหลงน�าจด

หอยไซหรอบไทเนยกนไขพยาธ ไขจงเจรญเปนตวออนระยะท 1 ในตวหอย

ตวออนออกจากหอยไชเขาปลาน�าจด

แลวเจรญเปนตวออนระยะท 2 (ระยะตดตอ)ขดตวเปนถง ฝงอยในเนอปลา

อนตรายของโรคพยาธใบไมตบ

เมอพยาธใบไมตบอยในรางกายคนแลวอนตรายจะเกดขนมากหรอนอย ขนอยกบจ�านวนตวพยาธทสะสม พยาธ

ดดเกาะผนงของทอน�าดท�าใหเกดการระคายเคอง สารทพยาธใบไมตบขบถายท�าใหทอน�าดอกเสบ และเยอบผนงทอน�าด

หนาขน ถาพยาธหรอสารทพยาธปลอยออกมาจากทอน�าดเขาสกระแสเลอด จะท�าใหโลหตเปนพษ ซงผปวยจะมอาการ

ดซาน มไข ตบโต ระยะนถารกษายงมโอกาสหาย แตถาตบถกท�าลายถาวร ทางเดนน�าดอดตน อาการดซานเพมมาก

ขน ตบโตมากขน ถงน�าดโปงพอง มโอกาสเกดเปนมะเรงทอน�าดและ เสยชวตได

122

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

เรองวงจรโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดในชมชน

วงจรชวตของพยาธใบไมตบพยาธตวเตมวยอาศยอยในทอทางเดนน�าดทอยในตบของคน สนขและแมวพยาธ

ตวเตมวยผสมพนธแลวสรางไขจ�านวนมากซงไขของพยาธชนดนมขนาดเลกสน�าตาลเหลองไขทออกมาจะปะปนมากบ

น�าดและลงสล�าไสเลกจากนนออกสภายนอกรางกายโดยการถายอจจาระหากไขตกลงสน�าจะถกหอยน�าจดขนาดเลก

บางชนดทมความสามารถเปนพาหะขนท 1กนเขาไป ตวออนทอยในไขพยาธจะใชเวลาเจรญในหอยประมาณ 6-8สปดาห

จงออกจากหอยและวายน�าไปไชเขาใตเกลดของปลาน�าจด (เชนปลาตะเพยน ปลาขาว ปลาสรอย ปลากะสบ ปลาแม

สะแดง ปลาซว ปลาแกมช�าปลาขาวนา) แลวเจรญเปนพยาธตวออนระยะตดตอในเนอปลาซงใชเวลาประมาณ 4สปดาห

เมอคนหรอสนข และแมวกนเนอปลาทปรงไมสกหรอดบๆ สกๆ กจะไดรบตวออนพยาธระยะตดตอเขาไปและเมอน�า

ยอยในกระเพาะอาหารและล�าไสเลกยอยเนอปลาและผนงหมตวออนของพยาธ กจะท�าใหตวออนของพยาธออกมาและ

คบคลานเขาไปในระบบทอน�าดผานทางรเปดทล�าไสเลกและเจรญเตบโตเปนพยาธตวเตมวยตอไป

อาหารกอโรค ทเสยงตอพยาธใบไมตบทประชาชนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนยมกนทท�าจากปลาทปรงไม

สก เชน กอยปลา ปลาสด ปลาสม ปลาจอม หม�าปลา ปลาหมกไฟปลาปง ลาบปลา ปลารา แจวบองซงตวออนของ

พยาธระยะตดตอยงมชวตอยและสามารถเจรญเตบโตเปนพยาธตวเตมวยในทอน�าดภายในตบไดนอกจากพยาธใบไม

ตบทเปนสาเหตส�าคญทท�าใหเกดมะเรงของทอน�าดแลวยงพบวามสารไนโตรซามน (Nitrosamine) ซงเปนสารกอมะเรง

ในอาหารพวกโปรตนหมก เชนปลารา ปลาสม หมสม แหนมและอาหารพวกเนอสตวทผสมดนประสว เชน กนเชยง

ไสกรอก เนอเคมปลาเคมกเปนปจจยเสรมกอโรคได

123

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ใบความร

เรอง สขบญญตแหงชาต (National Health Disciplines) 10 ประการ

สขบญญตแหงชาต หรอทคนไทยรจกในอดตวา “กตกาอนามย” เปนแนวทางปฏบตตวดานสขภาพขนพนฐาน

เพอสรางเสรมสขภาพ และลดความเสยงจากโรคภยไขเจบ รวมทงอนตรายตอสขภาพทอาจเกดขนในชวตประจ�าวน ซง

คณะรฐมนตรฝายสงคมไดมการอนมตใหเปนนโยบายระดบชาตเมอวนท 18 พฤษภาคม 2539 และก�าหนดใหวนท 28

พฤษภาคมของทกปเปนวนสขบญญตแหงชาต โดยมเปาหมายใหคนไทยทกคน โดยเฉพาะเดกและเยาวชน ไดรบการ

ปลกฝงและสรางเสรมสขภาพทถกตองตงแตเยาววย เพราะผทปฏบตตามสขบญญต 10 ประการ จะเปนคนมสขภาพ

ด ทงรางกาย จตใจ และสงคม ซงจะสงผลใหมสขภาพแขงแรง มสมรรถภาพในการเรยน การท�างาน และยงชวยใหม

ภมตานทานโรค ไมเจบปวยงายๆ ดวย

ขอก�าหนดทเดกและเยาวชน ตลอดจนประชาชนทวไป พงปฏบตอยางสม�าเสมอ จนเปนสขนสย เพอใหม

สขภาพทงรางกาย จตใจ และสงคม 10 ประการไดแก

1. ดแลรกษารางกายและของใชใหสะอาด

2. รกษาฟนใหแขงแรงและแปรงฟนทกวนอยางถกตอง

3. ลางมอใหสะอาดกอนกนอาหารและหลงการขบถาย

4. กนอาหารสก สะอาดปราศจากสารอนตราย และหลกเลยงอาหารรสจดสฉดฉาด

5. งดสบบหรสรา สารเสพตด การพนน และการส�าสอนทางเพศ

6. สรางความสมพนธในครอบครวใหอบอน

7. ปองกนอบตภยดวยการไมประมาท

8. ออกก�าลงกายสม�าเสมอและตรวจสขภาพประจ�าป

9. ท�าจตใจใหราเรงแจมใสอยเสมอ

10. มส�านกตอสวนรวม รวมสรางสรรคสงคม

124

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เพลงลางมอบอยๆ(จาก https://www.youtube.com/watch?v=vl-za6wEG0E)

ขอถามสกนด ขอถามสกนด ท�าไมตองลางมอ อยากจะร อยากจะร กขยบกขยบเขามาเลย

จะเปนยงไง จะเปนยงไง ถาเราไมลางมอ จะมเชอโรคตางๆตดอย มนจะเขาสรางกายเธอ

(ซ�า) ลางแบบไหนด ถงจะถก ถก ถกวธ ไมยากเลยจรงๆ 7 ขอนท�างายเหลอเกน

(ซ�า2) เรมทขอท 1 เอาฝามอมาถกน ขอท 2 นนตองเอาฝามอถหลงมอ

ขอท 3 ตองเอาฝามอถฝามอ ขอท 4 ตองเอาหลงนวมอถฝามอ

แลวมาขอท 5 ตองถนวหวแมมอ ขอท 6 เอาใบนวถควานฝามอ

และขอท 7 ถวนรอบๆขอมอ ท�าประจ�า กจะด ด ด (ซ�า 2)

ลางมอบอยๆ ลางมอบอยๆ ลางมอบอยๆ ไมยากสกนด ไมยากสกนด มา มา มาลางมอ

เขาหองน�ากนอาหารอยาประมาท อาจตดเชอโรคมา เรมตนวนน เรมตนวนน ชวนกนใหลางมอ

ปองกนเชอโรคตางๆตดอย มนจะเขาสรางกายเธอ (ซ�า)

เพลงปลาสกแซบหลาย (สกกะแซบ)ขบรองโดย ไมค ภรมยพร

(โครงการมหกรรมรณรงคสญจร การก�าจดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด ป 2556)

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

มาเดอกนต�าบกหงมาเดอกนต�าบกหง

ต�าบกหงใสปลาราสก ต�าบกหงใสปลาราสก

กนด อยด มสขปลาราสกแซบหลาย แซบหลาย

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

ปลาขาวเฮดปลาราหมกเกลอ ปลาขาวเฮดปลาราหมกเกลอ

หมกไหเกบไวหลายเดอน หมกไหเกบไวหลายเดอน

แลวเอามาตมใหสก แลวเอามาตมใหสก

แลวเทลงคลกใสต�าบกหงแลวเทลงคลกใสต�าบกหง

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ

ปลาขาวชนนอยๆควไฟปลาขาวชนนอยๆควไฟ

เตมเครองลงใสคลกใหเขากน เตมเครองลงใสคลกใหเขากน

ชมเบงเถกใจแซบหลาย ชมเบงเถกใจแซบหลาย

กนดปลอดภยตองกนใหสก

แซบแซบแซบ สกกะแซบสกกะแซบ (ซ�า)

(จบเพลง)

125

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เพลงปลาราสกสข ศลปน ไมค ภรมยพร

จะปรงอาหารครงใด ตองใสใจใสปลาราสก

จะไดกนไดแซบไดสก (ซ�า)

ปลาราสกสะอาดปลอดภย(ซ�า)

ปลาดบใชท�าปลารา ทตดมากคอพยาธ

เมอกนกมโอกาสเปนโรคภยในทอน�าด

ปลาราปลาดบปลาเกลดพยาธใบไมมากม

อยากใหดตองปรงใหสกกอนกนลงไป

(ซ�า*) จะปรงอาหารครงใด ตองใสใจปลาราสก

จะไดกนไดแซบไดสข

ปลาราสกสะอาดปลอดภย

(ซ�า**) พนองทกนปลารา

ความแซบตองมาพรอมความสะอาด

โรคภยอยาไดประมาท

ทกพยาธมอนตราย

พยาธใบไมตบ ตดมากบปลาราทวไป

จะใหปลอดภย ตองตมใหสกทกตอนปลารา

พยาธใบไมตบ มากบปลาราไมสก

ตองตมใหสก กนกปลอดโรค ปลอดภย

(ซ�า**)

126

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เพลงล�าซงสขบญญต 10 ประการเนอรอง นกศกษาสาธารณสข วทยาลยแพทยศาสตรและการสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน

ท�านองเพลง ขาขาวสาวล�าซง

บญบานเฮามวนแทนอพอกน มารวมกนฟงเพอจะน�าไปใชนาน

สขบญญตนนม 10 ประการ มนเปนพนฐานของการดแลรางกาย

เรมขอ 1 นนกะเฮดไดแสนงาย ดแลรางกาย ของใชใหสะอาด

ขอสองนน แปรงฟนทกวนอยาไดขาด บ แมนเรองยาก อยางนอยมอละ 2 เทอ

ฮอดขอสาม ลางมอใหเปนประจ�า เราตองหมนท�าแมกระทง หลงขบถาย

ตอไปขอสกนอาหารทปลอดภย เฮดไดงายๆ กนตามหลกโภชนาการ

* ยาว ยาว ยาว ยาว ยาว ละวา ยาว ยาว ละวา ยาว ยาว เดออายเดอ เดออายเดอ เดอเดออายเดอ

ขอหายงด บ เลนการพนน เปนเรองส�าคญงดบหร ดมสรา

ขอหกใกลตว เพอครอบครวหรรษา บ มปญหา รวมกนสรางสรรคสามคค

ขอเจดนนหนา รวมกนปองอบตภย เพอใหปลอดภยหางไกล อบตเหต

ขอแปดท�างายออกก�าลงกาย หมนสงเกต บ มขอบเขตตรวจสขภาพเปนประจ�า (ซ�า *)

ขอเกาแมนบอ อยากขอใหรนรมย จตใจสขสม หาวธผอนคลาย

สดทายขอสบไมใชของสงอนตราย สงคมปลอดภย ส�านกดตอสวนรวม (ซ�า *)

เพลง โรคภยใกลตว เนอรอง สมาล เทยงภกด

ท�านอง เพลงคณล�าไย

เรามาเรยนเรอง โรคภยใกลไกลตวเรานหนา

เกดจากตดเชอนานา หนอนพยาธนหนาพาใหเปนโรคตบ

โรคมะเรงในทอน�าด มากมคนตายลาลบ

ปองกน รกษา ก�ากบ จะไมลวงลบลาโลกไปโดยงาย

(พด) โรคพยาธใบไมในตบ เรามาก�ากบใหมนหมดไป

อยากนปลาดบเดดขาด โรคพยาธระบาดรวดเรวทนใด

ปลารา กอยปลา ปลาหมก กนแลวทกขหนกเพราะเกดโรคภย

ปลาน�าจดกนสกเถดอาย(ซ�า) อายจะไดยนยาวตอไป

พวกเรามาชวยกนเถด อยาใหโรคเกดขนได

127

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เพลงโรคพยาธใบไมตบ เนอรอง สมาล เทยงภกด

ท�านอง เพลงนมจากเตา

นโรคอะไรรไหมเธอจา โรคเกดจากปลาน�าจดไงเลา

ปลามเกลดขาวน�าเชอไมเบา ท�าสกเถอะเราคณคาสารพด

พยาธใบไมตบนนนากลว โรคระบาดทวทงคนและสตว

มาเถอะพวกเรามารบก�าจด โรคไมสะพดถาท�าสกเอย

เพลง เสนหสาวละวา ค�ารอง นายทนกร แสงนกล

ท�านอง เพลงปลาคอใหญ

...ฮอดยาม เดอนส เดอนหา บานละวากน�าลงขอดแกง

น�า สแหงขอดสาย น�าจตน�าใจเฮาบแหงคอแกง

ยงมเออเฟอเผอแบงจตใจแฝงดวยประเพณอนดงาม....

มาเดอ มายามบานนอง ใหมาลองกนขาวปลาน�า

มากนปลาหนาแลง ปลารมแกงมแตโตอ�าหล�า

ไผมาอยเปนทฮทถามวาแกงละวางามสดลกหลกตา....

โอ..เด เอ เอ..เอ..เอโอ..เด..เอ..เอ เอ..เอ…เอ..

โอเด..อายคนไกลเอย โอเด....อายคนไคเอย

อายเอย แกงละวานนเดออาย

ใหอาย หนอ..อดสาใสดางไว

โอย สไดกนปลา โตใหญ…ผแพงเอย

อายเอย ปลาโตใหญมาฮอดแลว

ปลาโตใหญมาฮอดแลว สเฮดสกสอายกน

สเฮดสกสอายกน

เออ…เออ…เอย…นนนา…อายเอย

ฮอยยมพมพใจหวานฉ�า มากนขาวน�าอยาลมจ�าแจวขา

มาซอยต�าหกเขนฝาย วางามหลายสาวละวาคนสา

นองสต�าหมเสอผาไหมไวถา

สมบตล�าคา แตปยาตายาย

สมบตล�าคา แตปยาตายาย.......

โอ..เด เอ เอ..เอ..เอโอ..เด..เอ..เอ เอ..เอ…เอ..

128

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

โอเด..อายคนไกลเอย โอเด....อายคนไคเอย

อายเอย แกงละวานนเดออาย

ใหอาย หนอ..อดสาใสดางไว

โอย สไดกนปลา โตใหญ…ผแพงเอย

อายเอย ปลาโตใหญมาฮอดแลว

ปลาโตใหญมาฮอดแลว สเฮดสกสอายกน

สเฮดสกสอายกน

เพลง คนบานเฮา บ กนปลาดบ เนอรอง ศภฤกษ รตนถา

ท�านอง เพลงคนบานเดยวกน

คนอสานบานเฮา ถาไมกนกอยปลา สขภาพแขงแรง

แตถาหากมอได หลงกนมนเขาไป กจะท�าใหปวย

ปวยเปนโรคนากลว มะเรงในทอน�าด และมหนอนใบไม เขาไปชอนไชในตบของเรา

โอย นอ นอ คนบานเฮา ใหเซาใหเลก บ ตองกนปลาดบ ถาสกนกอยปลา สตองเฮดให

สก เดอครบพนอง

คนบานเฮา คนบานเดยวกน

เพลงเดกรนใหม ไมกนดบ เนอรอง ศภฤกษ รตนถา

ท�านอง เพลงลอยกระทง

เดกๆ จงจ�าเอาไว วาโทษพษภยของการกนดบ

มอนตรายและนากลว พวกเราอยามวเผอเรอไปกน

เพราะมนมพยาธมากมาย จะเกดภย ตอรางกายเราเอง

ยงไปทาน กอยปลา และยงไปทานสมปลา บสก

เราจงพงระวงอนตราย อาจปวยตายดวยโรคมะเรง

เปนมะเรงในทอน�าด ชวเราตองดบสญไป

129

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภาพโปสเตอร “สขบญญตแหงชาต 10 ประการ”

130

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ตวอยางโปสเตอรลางมอ 7 ขนตอน

131

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แบบสงเกตพฤตกรรมการเขารวมกจกรรม (ในชนเรยน)

ค�าชแจง ใหท�าเครองหมาย ลงในชองรายการสงเกตพฤตกรรมทนกเรยนปฏบต

เลขท ชอ-สกล

รายการ

สรปผลการ

ประเมนรวมมอในการท�า

กจกรรม

กลาออกมา

แสดงความ

สามารถ

สงงานตรง

ตามเวลาท

ก�าหนด

ผาน ไมผาน ผาน ไมผาน ผาน ไมผาน ผาน ไมผาน

เกณฑการประเมน

ผานตงแต 2 รายการถอวา ผาน ผาน 1 รายการถอวา ไมผาน

ลงชอ _________________ผประเมน

( _________________ )

132

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

แบบประเมนพฤตกรรมการท�างานกลม

กลม ......................................................................................................................................................................

สมาชกในกลม

1. ..................................................................................................................................................................

2. ..................................................................................................................................................................

3. ..................................................................................................................................................................

4. ..................................................................................................................................................................

5. .................................................................................................................................................................

6. .................................................................................................................................................................

ค�าชแจง : ใหนกเรยนท�าเครองหมาย ในชองทตรงกบความเปนจรง

พฤตกรรมทสงเกตคะแนน

3 2 1

1. มสวนรวมในการแสดงความคดเหน

2. มความกระตอรอรนในการท�างาน

3. รบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย

4. มขนตอนในการท�างานอยางเปนระบบ

5. ใชเวลาในการท�างานอยางเหมาะสม

รวม

เกณฑการใหคะแนน

พฤตกรรมทท�าเปนประจ�า ให 3 คะแนน

พฤตกรรมทท�าเปนบางครง ให 2 คะแนน

พฤตกรรมทท�านอยครง ให 1 คะแนน

เกณฑการใหคะแนน

ชวงคะแนน ระดบคณภาพ

13-15 ด

8-12 ปานกลาง

5-7 ปรบปรง

133

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ผเรยบเรยงการจดทาหนวยการเรยนร

เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาด ระดบประถมศกษาปท 1-3

นางสาวสมาล จนทลกษณ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางอมรรตน ภกาบขาว

ส�านกงานปองกน ควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายเชดพงษ มงคลสนธ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางอรนาท วฒนวงศ

ส�านกโรคตดตอทวไป

นายวรยทธ นาคอาย

ส�านกโรคตดตอทวไป

นายอทย พนธอะน

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดมหาสารคาม

นายบญจนทร จนทรมหา

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางศจนนท ตรเดช

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายวชรวร จนทรประเสรฐ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายตอพงษ กงสวร

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายณฐกตต โคตะมะ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางธนกา โรจนไพฑรยทพย

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 1

นายปรญญา อปลา

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

สกลนคร เขต 3

นายณฐพงษ ฉลาดแยม

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษ

หนองบวล�าภ เขต 1

นายครรชต ศรกลคร

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

มหาสารคาม เขต 2

นายภนย ภถาวร

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

กาฬสนธ เขต 3

นายศขรน ตนเจยง

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นายบญชา ยทไธสง

โรงเรยนบานขามเรยน ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาขอนแกน เขต 2

นายจรฐตกล ดอนวจารณขจร

โรงเรยนบานหนองหลบ ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาขอนแกน เขต 1

นางสรพร อสสระวงษ

โรงเรยนบานแดงใหญ ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาขอนแกน เขต 1

นางทรงศร แสงจนทร

โรงเรยนอนบาลเซกา ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาบงกาฬ

134

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

นางอรจต หลาหา

โรงเรยนบานโกทา ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาขอนแกนเขต 1

นายชาตชาย โหรากล

โรงเรยนอนบาลมหาสารคาม ส�านกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษามหาสารคาม เขต 1

นางจฑามาศ การด

โรงเรยนหลกเมองมหาสารคาม ส�านกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษามหาสารคาม เขต 1

นายศภฤกษ รตนถา

โรงเรยนบานหนองโก ส�านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาขอนแกน เขต 4

นางเสาวลกษณ วรครบร

โรงเรยนบานนากานเหลอง

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นางนตยา หลาทนธรกล

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นางสาวอจฉราพร ชนะบญ

โรงเรยนชมชนบานหนองบว ส�านกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 1

นางนตยา วฒพสฐ

ส�านกงานเขตพนทประถมศกษาขอนแกน เขต 4

นางสมาล ไชยสระ

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

นครพนม เขต 1

นางดารารนต สนทรมณรตน

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 3

135

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

คณะทางานจดทาหนวยการเรยนร

เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนาดแบบบรณาการ

*****************

คณะทปรกษา

นายแพทยเจษฎา โชคด�ารงสข ประธานทปรกษา

นายแพทยสวรรณชย วฒนายงเจรญชย รองประธานทปรกษา

นายแพทยวทยา หลวเสร

แพทยหญงหรรษา รกษาคม

แพทยหญงศศธร ตงสวสด

แพทยหญงฉนทนา ผดงทศ

นายแพทยธรวฒน วลยเสถยร

นายแพทยศรายธ อตตมางคพงศ

แพทยหญงผลน กมลวทน

นายแพทยรงเรอง กจผาต

คณะท�างานจดท�าหนวยการเรยนร

แพทยหญงศศธร ตงสวสด

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางสาวเกษร แถวโนนงว

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายเชดพงษ มงคลสนธ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางสาวสมาล จนทลกษณ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายบญจนทร จนทรมหา

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางศจนนท ตรเดช

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายวชรวร จนทรประเสรฐ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายตอพงษ กงสวร

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นายณฐกตต โคตมะ

ส�านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน

นางสขเกษม เทพสทธ

ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

นายพงษศกด ภกาบขาว

ส�านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

เขต 25 ขอนแกน

นางนตยา หลาทนธรกล

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นางนภาพร ยทไธสง

โรงเรยนบานไผศกษา ส�านกงานเขตพนท

การศกษามธยมศกษา เขต 25 ขอนแกน

นายนวต ตอน

โรงเรยนโคกสพทยาสรรพ ส�านกงานเขตพนท

การศกษามธยมศกษา เขต 25 ขอนแกน

นายนคม ชมพหลง

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

มหาสารคาม เขต 1

136

หนวยการเรยนร เรอง โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดระดบชนประถมศกษาปท 1-3 (ฉบบปรบปรงครงท 2 พทธศกราช 2560)

กลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

นายศภฤกษ รตนถา

โรงเรยนบานหนองโก

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นายวฒชย วรครบร

โรงเรยนบานหนองลมพกบงแสง

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5

นางเสาวลกษณ วรครบร

โรงเรยนบานนากานเหลอง

ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ขอนแกน เขต 5