4 กรมวทยาศาสตรบรการ

ลกประคบสมนไพร (แบบแหง)

ลกประคบสมนไพรเปนภมปญญาไทยทมมาแตโบราณ เปนการนำสมนไพรพนบานชนดตางๆ มาใชประโยชน ในการ

คลายกลามเนอลดอาการปวดเมอยลกประคบมพชสมนไพรเปนสวนประกอบหลกอยางนอย3ชนดไดแกไพลขมนชน

และตะไคร อาจผสมสมนไพรชนดอนๆ เชน ผวมะกรด ใบมะขาม ใบสมปอย ใบหนาด ใบพลบพลง การบร พมเสน

ลกประคบสมนไพรมอยดวยกนหลายสตรทงนขนอยกบแตละภมภาคของประเทศ ซงจะใชสมนไพรทมอยในทองถนนนๆเปน

สวนประกอบการทำลกประคบสมนไพรแบบแหงโดยนำสมนไพรมาทำความสะอาดแลวหนเปนชนเลกๆทำใหแหงโดยการอบ

หรอตากแดด และหอสมนไพรแหงดวยผาดบหรอผาฝาย แลวมดใหแนนเปนลกกลมๆ หรออาจทำปนหมอน หรอ ถงผา

จากนนนำไปนงใหอนๆ วางประคบตามสวนตางๆของรางกาย เพอชวยลดอาการปวดเมอย คลายกลามเนอ นอกจากนกลน

ของนำมนหอมระเหยในสมนไพร การบรและพมเสน ชวยเพมการไหลเวยนของเลอด ทำใหรางกายรสกสดชน ผอนคลาย

ความเครยด

คณสมบตเดน ลกประคบสมนไพรแบบแหงสามารถเกบไวไดนานเปนป ทงนขนอยกบการควบคมกระบวนการผลตใหถกตอง ซงตอง

ใชความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยร วมกบระบบคณภาพ (GMP) เขามาควบคมตงแตการเตรยมวตถดบสมนไพร

กระบวนการผลต การควบคมคณภาพ และสขลกษณะทถกตองของสถานททำการผลต ซงลวนเปนปจจยสงเสรมใหผลตภณฑ

ลกประคบสมนไพรมคณภาพทดการทำลกประคบสมนไพรแบบแหงโดยการนำสมนไพรมาตากแดดหรออบแหงสมนไพรททำ

แหงแลวควรมความชนและสารทระเหยไดอยในชวงรอยละ7-14โดยนำหนก เพอปองกนการเกดเชอราในระหวางการเกบไวใช

และหลงจากการทำแหงแลวตองมการจดเกบสมนไพรแหงใหดเพอปองกนแมลงและความชน สมนไพรแหงสามารถเกบไวใชได

นานเปนปเมอนำสมนไพรแหงมาหอเปนลกประคบแลวตองมการจดเกบลกประคบใหดเชนกนเพอรกษาคณภาพและกลนของ

สมนไพรในลกประคบใหดจนถงมอผบรโภค วศ.มการถายทอดเทคโนโลยการผลตลกประคบสมนไพรในรปแบบของการฝกอบรม

เชงปฎบตการและใหคำปรกษาแนะนำใหกบประกอบการทสนใจ เพอใหสามารถผลตลกประคบสมนไพรทมคณภาพตาม

มาตรฐาน

ลกประคบสมนไพร (แบบแหง) ชอผลงาน

สทธบตร / อนสทธบตร หมายเลข

ประเภทผลงาน

ลกษณะกจกรรม

กลมเปาหมาย

..............................

งานวจยพฒนา

ถายทอดเทคโนโลย ขายเทคโนโลย

ใหคำปรกษา

ชมชน ผประกอบการ/SMEs

5เทคโนโลย วศ.

ประโยชน

ขนตอนการผลต

ผรบการถายทอดเทคโนโลย วศ.

1. การใชความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมกบระบบคณภาพเขามาควบคมการผลต จะทำใหไดลกประคบ

สมนไพรทมคณภาพตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนลกประคบสมนไพร (มผช. 176/2546) เปนการชวยใหผ

ประกอบมการพฒนาแบบยงยนสามารถพงพาตนเองไดและเพอเพมศกยภาพการแขงขนในเชงพาณชย

2. ลกประคบสมนไพรทมคณภาพสามารถเกบไวนานเปนป โดยทสมนไพรยงมสารสำคญอย มสและกลนนำมนหอม

ระเหยทดของสมนไพรสามารถจำหนายไดภายในประเทศและสงไปยงตางประเทศ

สมนไพรไพลขมนชนตะไครผวมะกรดใบมะขามใบสมปอยการบรพมเสนและอาจผสมสมนไพรชนดอนๆ

ทมในทองถน

วธการผลต

1. นำสมนไพรแตละชนดมาลางนำหลายๆครงใหสะอาดแลวผงใหสะเดดนำ

2. นำไพลขมนชนมาหนเปนชนบางๆแลวอบทอณหภม70องศาเซลเซยสหรอตากแดดจนแหงจากนนนำมาตำ

หรอบดใหไดขนาดตามตองการ

3. นำตะไครผวมะกรดมาหนเปนชนเลกๆแลวอบทอณหภม60องศาเซลเซยสหรอตากแดดจนแหงจากนนนำ

มาตำหรอบดใหไดขนาดตามตองการ

4.ใบมะขามใบสมปอยอบทอณหภม40องศาเซลเซยสหรอตากแดดจนแหง

5. นำสมนไพรทกชนดมาชงนำหนกตามสตรทตองการแลวนำมาผสมกน เตมการบร พมเสน และเกลอ คลกเคลา

ใหเขากน

6.เตรยมผาสำหรบหอลกประคบชงสมนไพรผสม150กรมวางบนผาแลวจงหอลกประคบใหแนนดวยเชอก

ถายทอดเทคโนโลย ใชในการถายทอดเทคโนโลยฝกอบรมเชงปฏบตการหลกสตร “การพฒนาผลตภณฑสมนไพร ทใชใน

สถานททองเทยวเชงสขภาพ”

ใหคำปรกษา 1.กลมหมอนวดพนบาน36ม.5ต.ธารประสาทอ.โนนสงจ.นครราชสมา

2.กลมนวดแผนไทย(ศนยสขภาพชมชนบานไชยสถาน)200ม.7ต.หวยขาวกำอ.จนจ.พะเยา

3.กลมสมนไพรพนบาน60/1ต.เวยงอ.เมองพะเยาจ.พะเยา

พฒนาคณภาพ 1.กลมแมบานสมนไพรแปรรป60/264ม.4ถ.พระยาสเรนทรแขวงบางชนเขตคลองสามวากรงเทพฯ

2.กลมแมบานชมชนโนนไฮ379ก/77ต.ในเมองอ.เมองจ.ชยภม

3.กลมสมนไพรบานนาเวยง32ม.9ต.ดานซายอ.ดานซายจ.เลย

4.กลมแปรรปสมนไพร(บานดงหมากหลอด)49/1ม.3บานดงหมากหลอดต.เมองเพย

อ.กดจบจ.อดรธาน

เจาของผลงาน : กลมวจยและพฒนาเทคโนโลยหนวยงาน : สำนกเทคโนโลยชมชนกรมวทยาศาสตรบรการโทรศพท : 022017110โทรสาร : 022017102e-mail : jitrekha@dss.go.th