โครงการบางระก าโมเดล 2560 และการขยายผลในป 2561 (การบรหารจดการน าเพอสนบสนนการเพาะปลกขาวนาป 2561

พนทลมต าในเขตชลประทาน )

………………………………………………………………….. ความเปนมาของโครงการ

นโยบายของรฐบาลในการบรหารจดการนาแบบชมชนมสวนรวมและการใชนาอยางมประสทธภาพ เพอผลผลตทางการเกษตร และจากการท พลเอกฉตรชย สารกลยะ รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณไดลงพนท ตดตามสถานการณและแกไขปญหาอทกภยในพนทจงหวดสโขทยและจงหวดพษณโลก เมอวนท 20 กนยายน 2559 ไดสงการใหกรมชลประทานและหนวยงานในกระทรวงเกษตรและสหกรณ บรณาการรวมกนในการปรบแผนการเพาะปลกพชนาป ในพนทลมตา ใหวางแผนการสงนาสาหรบการเพาะปลกขาวในเดอนเมษายน และให สามารถเกบเกยวผลผลตไดภายในเดอนกรกฎาคม เพอไมใหพนทดงกลาวไดรบผลกระทบจากอทกภยและใชเปน พนทแกมลงธรรมชาตเพอรองรบนาในฤดนาหลาก กรมชลประทานจงไดดาเนนการจดทาเปน โครงการบรหารจดการนาแบบชมชนมสวนรวมในทงหนวงนาบางระกา หรอ “โครงการบางระกาโมเดล 60” โดยมวตถประสงคโครงการ ดงน

1. สรางการบรหารจดการนาแบบชมชนมสวนรวม การบรณาการของหนวยงานภาครฐ และการ ใชนาอยางมประสทธภาพ โดยใชพนทลมตาทอยระหวางลมนายมและลมนานานในเขตจงหวดสโขทยและจงหวดพษณโลก ทมความเหมาะสมเปนพนทนารองจดทาเปนพนททงหนวงนา เพอปอองกนและบรรเทาอทกภยทเกดขน เปนประจาทกป

2. สรางการบรหารจดการนาทไมใชสงกอสราง โดยใชการบรหารจดการนาทเหมาะสมกบวถชวต ของเกษตรกรในพนทลมตา โดยการปรบปฏทนการเพาะปลกของเกษตรกรในพนทลมตา ทาการปลกขาวนาป ใหเรวขน เพอใหเกษตรกรทาการเพาะปลกเรมเดอน เมษายน – กรกฎาคม และเกษตรกรสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอนฤดนาหลาก ในพนทลมตาเขตชลประทาน สานกงานชลประทานท 3 กรมชลประทาน พนทประมาณ 265,000 ไร (ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษายมนาน 205,000 ไร, โครงการสงนาและบารงรกษาเขอนนเรศวร 40,000 ไร และ โครงการสงนาและบารงรกษาพลายชมพล 20 ,000 ไร คลอบคลมพนท 2 จงหวด 5 อาเภอ 20 ตาบล 93 หมบาน สามารถหนวงนาไดสงสดประมาณ 400 ลานลกบาศกเมตร เพอไมใหเกดผลกระทบกบลมนาเจาพระยา

แผนบรหารจดการน าในพนททงบางระก า ป 2560

1. การบรหารจดการนาเพอเรมตนฤดกาลเพาะปลกขาวฤดนาป 2560

20 ม.ค. – 31 ม.ค. 60 ดาเนนการสงนาเขามาในคลองสงนาและคลองสาขา เพอเตรยมการสงนาเขาสระบบกระจายนาใหเกษตรกรสามารถเรมทาการเพาะปลก 1 เม.ย. 60

1 เม.ย. - 10 พ.ค. 60 ดาเนนการสงนาใหกบพนทลมตาทมความเสยงตอการเกดอทกภย เพอสงเสรมและกระตนใหเกษตรกรทาการเพาะปลกในชวงเวลาดงกลาว

2. การบรหารจดการนาและปอองกนอทกภย เพอการเพาะปลกขาวนาป

10 พ.ค. - 15 ส.ค. 60 บรหารจดการนาเพอการเพาะปลกขาวนาปและปอองกนอทกภยไมใหเกดผลกระทบเพอใหการเกษตรสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอนฤดนาหลาก

3. การบรหารจดการนา เพอระบายนาเขาพนททงหนวงนา

15 ส.ค. - 31 ต.ค. 60 เตรยมพนทรองรบปรมาณนาหลากจากอทกภยลมนายมและลมนาสาขา รวมทง ปรมาณฝนตกชกในพนทในระดบควบคมไมใหกระทบตอการสญจรของราษฎร สามารถชะลอการระบายนาไดสงสดประมาณ 400 ลาน ลบ.ม.

4. การบรหารจดการนา เพอระบายนาออกจากพนททงหนวงนา

1 พ.ย. - 25 พ.ย. 60 ระบายนาออกจากพนททงรบนา และกกเกบเปนตนทนเพอใหเกษตรกรเรมทาการเพาะปลกขาวฤดนาปรง ป2560/2561 ตอไป

ผลสมฤทธการด าเนนการของ “โครงการบางระก าโมเดล 60” การดาเนนการประสบผลสาเรจตามวตถประสงคของโครงการ 5 ประการ ดงน

1. สามารถใชพนทโครงการรองรบนาหลากในชวงวกฤตของแมนายม เพอลดผลกระทบจากอทกภยทจะเกดขนในเขตชมชนและสถานทราชการจงหวดสโขทย

2. สามารถใชพนทเปนพนททงหนวงนา เพอชะลอการระบายนา ลดกระทบกบพนทลมนาเจาพระยาตอนลาง โดยชะลอการระบายนา ไดสงสดประมาณ 400 ลานลกบาศกเมตร

3. ประหยดงบประมาณภาครฐ ในการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตดานเกษตร ซงในปนมพนทเสยหาย จานวน 10,400 ไร (คดเปน 4% ของพนทเปอาหมาย)

4. ประหยดงบประมาณในการปอองกนอทกภยทจะเกดความเสยหาย ตอพนทการเกษตร ในปนสามารถลดงบประมาณในเชงปอองกน จากการเกบเกยวผลผลต ไดทนกอนฤดนาหลากทวม

5. สงเสรมใหเกษตรกรมรายไดเสรมจากการทาอาชพประมง ซงเปนวถชวตของเกษตรกรในพนท สามารถสรางรายไดเสรมจากการทาอาชพประมง ไดวนละ 300-500 บาท/ครวเรอน และสงเสรมดานผลตภณฑขาว และ ปลา จากผลผลตของโครงการบางระกาโมเดล

ปจจยความส าเรจในการด าเนนโครงการ 1. การสงนาเขาพนทเพาะปลกจะตองเรมสงนาเขาระบบตงแตกลางเดอนมนาคม เพอให

เกษตรกรเรมทาการเพาะปลกไดตงแตวนท 1 เมษายน 2560 เพอใหสามารถเกบเกยวไดภายในเดอน กรกฎาคม 2560 กอนถงชวงฤดนาหลาก ในเดอน สงหาคม 2560

2. ในชวงฤดฝนจะตองมการปอองกนการเกดอทกภยในพนท โดยควบคมระดบนาในพนทใหเหมาะสมไมใหทวมพนทการเกษตรและเสนทางสญจร เกษตรกรสามารถใชชวตประจาวนไดตามปกต

3. หลงจากเกบเกยวผลผลตแลวจะใชพนทเปนแกมลงชวคราวเพอรองรบการระบายนาเขาไปเกบโดยจะบรณาการ รวมกบกรมประมงเพอปลอยพนธปลาใหเกษตรกรมอาชพเสรมในการทาอาชพประมง และสงเสรมดานผลตภณฑขาว ปลา และการแปรรปผลผลต เพอสรางรายไดใหกบเกษตรกรและชมชน

4. การบรณาการรวมกนจากหลายภาคสวนราชการและประชาชนในพนทในการทางานรปแบบประชารฐ ซงในป 2560 ใหความรวมมอเปนอยางด เปนไปตามแผนงานและระยะเวลาทกาหนด และเกดผลสมฤทธตามวตถประสงคของโครงการ

ขอสรปและขอเสนอแนะรวมทงแนวทางในการขบเคลอน ในป 2561 การดาเนนการในปทผานมา ยงคงตองมการปรบปรงแกไขการดาเนนการ ในป ๒๕๖๑

ซง กองทพภาคท 3 และกรมชลประทานไดจดการประชม AAR เพอถอดบทเรยนและรถงปญหาการดาเนนการท ผานมา เมอวนท 10 กนยายน 2560 ณ มณฑลทหารบกท 39 ไดขอสรปและขอเสนอแนะรวมทงแนวทางในการขบเคลอน ในป 2561 ดงน

ขอเสนอแนะของเกษตรกร

1. ตองการใหสวนราชการทเกยวของเรงซอมแซม ถนน และทางสญจร ของหมบานทไดรบความเสยหาย ใหสามารถใชงานไดโดยเรว และอยากใหปรบปรงยกระดบเพอไมใหเกดนาทวมถนนเพอใหสามารถใชสญจรได

ในชวงเกดอทกภย รวมทงปรบปรงทอลอดถนน อาคารชลประทาน และสงกดขวางทางนา 2. ตองการให สวนราชการ มการชวยเหลอในเรองคาใชจายในครวเรอน(เบยยงชพ) หรอการสงเสรมอาชพ ในชวงระยะเวลาทนาทวมและไมสามารถประกอบอาชพเสรมได 3. ตองการใหรฐชวยราคาผลผลตขาว หรอชวยในการอบแหงขาว ลานตากขาว เน องจากในชวงทเกบเกยวจะเปนชวงฤดฝน ทาใหขาวมความชนสง สงผลใหราคาขายตา 4. ตองการใหกรมประมง ชวยสงเสรมใหประกอบอาชพประมงได เชน การปลอยปลา การแปรรปผลผลตจากปลา และปรบปรงกฎหมายทเกยวของใหเหมาะสมกบชวงเวลาในการสงเสรมอาชพประมง เพอไมใหผดกฎหมาย 5. ตองการใหสวนราชการ และมหาวทยาลย ชวยยกระดบเรองผลผลตในการแปรรป เชน ขาว ปลา เพอใหสามารถแปรรป เปนขาวบางระกาโมเดล นาปลา ปลาราผง ปลารากอน ปลายาง ปลาแดดเดยว และมชองทางจาหนายไดหลากหลาย 6. ตองการใหสวนราชการ หรอภาคเอกชน เขามาชวยเหลอในชวงการเกดอทกภย เนองจากขาดแคลน อาหาร นาดม หองสขา การสญจร

การขยายผลการบรหารจดการน าโครงการบางระก าโมเดล 60 “โครงการบางระก าโมเดล ป 2561” (การบรหารจดการน าเพอสนบสนนการเพาะปลกขาวนาป พนทลมต าในเขตชลประทาน ป 2561 )

“โดยในป 2561 นายกฤษฎา บญราช รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ และนายววฒน ศลยกาธร รฐมนตรชวยวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ใหขยายผลโดยเพมพนทอก 117,000 ไร รวมเปนพนททงสน 382,000 ไร สามารถรองรบปรมาณนาไดมากกวา 550 ลาน ลบ.ม. โดยกรมชลประทานไดวางแผนการปลกขาวตามปฏทนการสงนาฤดนาป ตงแต 1 เมษายน – 31 กรกฎาคม 2561 ซงในวนท 31 มนาคม 2561 นายววฒน ศลยกาธร รฐมนตรชวยวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ จะมาเปนประธานในพธเปดการสงนาโครงการบางระกาโมเดลในป 2561”

กรมชลประทาน ไดดาเนนการบรหารจดการนาในโครงการบางระกาโมเดล 60 ซงในป 2560 ดาเนนการปรบปฏทนการเพาะปลกของเกษตรกรในพนทลมตา ทาการปลกขาวนาป ใหเรวขน เพอใหเกษตรกรทาการเพาะปลกเรมเดอน เมษายน – กรกฎาคม และเกษตรกรสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอนฤดนาหลากในพนทลมตาเขตชลประทาน สานกงานชลประทานท 3 จากพนทประมาณ 265,000 ไร เพมขนอก 117,000 ไร เปน 382,000 ไร สามารถรองรบปรมาณนาหลากได 550 ลานลกบาศกเมตร มพนทครอบคลมในเขตโครงการสงนาและบารงรกษายมนาน 290,000 ไร โครงกาสงนาและบารงรกษาเขอนนเรศวร 52,000 ไร และโครงการสงนาและบารงรกษาพลายชมพล 40,000 ไร คลอบคลมพนท 2 จงหวด 5 อาเภอ 20 ตาบล 93 หมบาน ปรมาณนาทไดรบการจดสรรทงสน 115 ลานลกบาศกเมตร โดยเรมดาเนนการสงนาตงแตวนท 15 ม.ค. 61 เขามาในคลองสงนาและคลองสาขา เพอเตรยมการสงนาเขาสระบบกระจายนาใหเกษตรกรสามารถเรมทาการเพาะปลกตงแต 1 เม.ย. 61 เปนตนไป

การวางแผนการสงนาสาหรบพนทลมตา ไดดาเนนการบรณาการทกภาคสวนกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ อาท กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กองทพภาคท 3 และกลมเกษตรกรในพนทลมตาบางระกา เพอกาหนดเปอาหมายการทางาน ระยะเวลา และมอบหมายการดาเนนงานของแตละหนวยงานเพอใหโครงการบรรลวตถประสงค โดยมแผนการบรหารจดการนาและกรอบระยะเวลา ดงน

1. การบรหารจดการนาเพอเรมตนฤดกาลเพาะปลกขาวฤดนาป 2561 15 ม.ค. – 31 ม.ค. 61 ดาเนนการสงนาเขามาในคลองสงนาและคลองสาขา เพอ

เตรยมการสงนาเขาสระบบกระจายนาใหเกษตรกรสามารถเรมทาการเพาะปลก 1 เม.ย. 61 1 เม.ย. - 10 พ.ค. 61 ดาเนนการสงนาใหกบพนทลมตาในเขตชลประทาน ทมความ

เสยงตอการเกดอทกภยตามเปอาหมายทกาหนด 2. การบรหารจดการนาเพอสนบสนนการเพาะปลกขาวฤดนาป 2561 10 พ.ค. - 15 ส.ค. 61 บรหารจดการนาเพอการเพาะปลกขาวนาป 2561 และปอองกน

อทกภยไมใหเกดผลกระทบเพอใหการเกษตรสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอนฤดนาหลาก 3. การบรหารจดการนา เพอเตรยมพนทลมตารองรบนานองโดยธรรมชาต

15 ส.ค. - 31 ต.ค. 61 เตรยมพนทรองรบปรมาณนาหลากจากอทกภยลมนายมและลมนาสาขา รวมทง ปรมาณฝนตกชกในพนทในระดบควบคมไมใหกระทบตอการสญจรของราษฎร สามารถรบนานองโดยธรรมชาตไดสงสดประมาณ 550 ลาน ลบ.ม.

4. การบรหารจดการนา เพอระบายนาออกจากพนทลมตาในเขตชลประทาน 1 พ.ย. - 30 พ.ย. 61 ระบายนาออกจากพนทลมตาในเขตชลประทาน เพอใหเกษตรกร

เรมทาการเพาะปลกขาวฤดนาปรง ตามปฎทนการเพาะปลกของกรมชลประทาน

ไดมการลงนามบนทกขอตกลงความรวมมอระหวาง กองทพภาคท ๓, จงหวดพษณโลก จงหวดอตรดตถ, จงหวดพจตร, จงหวดสโขทย, กรมชลประทาน,กรมทางหลวง,กรมทางหลวงชนบท,กรมประมง กรมสงเสรมการเกษตร ,กรมการขาว ,กรมเจาทา ,กรมสงเสรมการปกครองทองถน ,กรมทรพยากรนาบาดาล กรมทรพยากรนา ,กรมปอองกนและบรรเทาสาธารณภย ,ตวแทนภาคประชาชน และ มลนธอทกพฒน/สถาบนสารสนเทศทรพยากรนาและการเกษตร(องคการมหาชน) ฯลฯ

วตถประสงค โครงการ

1. เปนพนทรองรบนาหลากโดยธรรมชาต ในฤดนาหลากของลมนายม เพอลดผลกระทบจากอทกภยทจะเกดขนในเขตชมชนและสถานทราชการจงหวดสโขทย

2. เปนพนทรบนานองโดยธรรมชาต เพอชะลอการระบายนา ลดผลกระทบกบพนทลมนาเจาพระยาตอนลาง สามารถชะลอการระบายนาไดสงสดประมาณ 550 ลาน ลบ.ม.

3. ประหยดงบประมาณภาครฐ ในการใหความชวยเหลอผประสบภยพบตดานเกษตร

4. ประหยดงบประมาณในการปอองกนอทกภยทจะเกดความเสยหายตอพนทการเกษตร

5. สงเสรมใหเกษตรกรมรายไดเสรมจากการทาอาชพประมง ซงเปนวถชวตของเกษตรกรในพนท

ผลความกาวหนาการเพาะปลกในพนท ปจจบนเกษตรกรในพนทโครงการบางระกาโมเดล พนท 382,000 ไร เรมทาการเพาะปลกตงแต 1 เม.ย 61 ไดเกบเกยวผลผลตแลวจานวน 374,524 ไร คดเปน 98% และอยระหวางเกบเกยวเพยง 2% คาดวาจะแลวเสรจกอน 31 ส.ค 61 มความพรอมทจะเปนพนทรองรบปรมาณนาหลากหากเกดสถานการณนาวกฤต ชะลอการระบายนาไดสงสดประมาณ 550 ลาน ลบ.ม. ตามวตถประสงค

การบรหารจดการน าในพนทโครงการบางระก าโมเดล เพอเตรยมรบสถานการณนาของลมนายมกรณวกฤต กรมชลประทานไดดาเนนการเพมการระบายนาในแมนายมโดยการผนลงแมนานาน และในแมนายมสายเกา ไดพรองนาเหนอประตระบายนาตางๆ ในระดบทตากวาระดบวกฤต 2-3 เมตรเพอรองรบปรมาณนาทจะผนมาจากแมนายมผาน ปตร.บานหาดสะพานจนทร อ.สวรรคโลก จ.สโขทย พรอมตดตงเครองสบนาในเขตชมชน และเครองจกร รถขดเขาดาเนนการชอมแซมคนดนเชงปอองกนในพนทททมความเสยง ซงหากเกดกรณวกฤตปรมาณนามากเกนกวาความสามารถการระบายทจะผานแมนายม ในเขต อ.เมอง สโขทย จะใชพนทลมตาในโครงการ บางระกาโมเดลเปนพนทรองรบประมาณนาหลาก เพอปอองกนอทกภยในเขตชมชนเมองสโขทย

กจกรรมทส าคญในการด าเนนการโครงการบางระก าโมเดล ป 2561 ทผานมา