การบ้าบัดน ้าเสียจากฟาร์มสุกร ...scijournal.kku.ac.th/files/Vol_43_No_3_P_698-714.pdfว.ว ทย. มข. 43(4) 698-714 (2558)

ว.วทย. มข. 43(4) 698-714 (2558) KKU Sci. J. 43(4) 698-714 (2015)

การบาบดน าเสยจากฟารมสกรดวยแหนแดง (Azolla microphylla) ในระบบบาบดน าเสยพชลอยน า

Swine Wastewater Treatment Using Water Fern (Azolla microphylla) in Floating Aquatic Plant

Wastewater Treatment System พนธทพย กลอมเจก1* วภา หอมหวน2 ด ารงศกด สวรรณศร 3 และ นชนนท พลฤทธ1

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการบาบดนาเสยจากฟารมสกรและผลผลตของแหนแดงในระบบ

บาบดนาเสยพชลอยนา โดยศกษาประสทธภาพของระบบบาบดนาเสยพชลอยนาท ใชแหนแดง (Azolla microphylla) เปนพชในระบบในการบาบดนาเสยทมอตราสวนของนาเสยรอยละ 25 เมอระบบมระยะเวลาการเกบเกยวแหนแดงออกจากระบบแตกตางกน คอ ทก 1 2 และ 3 สปดาห ผลการศกษาพบประสทธภาพในการบาบด COD, BOD5, TSS, TDS, TKN และ TP ของระบบบาบดในแตละสปดาหมคาเฉลยรอยละ (-125.0)-35.4, (-22.2)-60.0, (-502.9)-54.7, (-1.7)-13.7, (-79.5)-51.5 และ (-429.5)-52.0 ตามลาดบ ทงน ระบบทมการเกบเกยวแหนแดงออกจากระบบแตกตางกน มประสทธภาพในการบาบดมลสารไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และพบวาการเพมผลผลตของแหนแดงในระบบบาบดมคาตากวาการเพมผลผลตของแหนแดงในพนทเลยงทมสภาพเหมาะสม ทงน ตลอดระยะเวลา 6 สปดาห ของการดาเนนระบบ ระบบบาบดทมการเกบเกยวแหนแดงทกสปดาห เปนระบบทใหผลผลตแหนแดงสดสทธสงทสด อยางไรกตาม พบวามคาใกลเคยงกนกบผลผลตแหนแดงสดสทธทไดจากระบบทมการเกบเกยวแหนแดง ทก 2 สปดาห

1ภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร ต.ทาโพธ อ.เมอง จ.พษณโลก 65000 2ภาควชาวทยาศาสตรเกษตร คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร ต .ทาโพธ อ.เมอง จ.พษณโลก 65000 3มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา เขตพนทพษณโลก ต.บานกราง อ.เมอง จ.พษณโลก 65000 *Corresponding Author, E-mail: [email protected]

งานวจย วารสารวทยาศาสตร มข. ปท 43 ฉบบท 4 699

ABSTRACT The purposes of this study were to evaluate of swine wastewater treatment and

production of water fern in floating aquatic plant wastewater treatment system. Efficiency of the system with water fern (Azolla microphylla) for treating of 25 % dilution swine wastewater was examined. Pollutant removal efficiencies of the system at different plant harvest intervals (every 1, 2 and 3 week) were compared. The result showed that average removal efficiencies of the system for COD, BOD5, TSS, TDS, TKN and TP in each week were (-125.0)-35.4, (-22.2)-60.0, (-502.9)-54.7, (-1.7)-13.7, (-79.5)-51.5 and (-429.5)-52.0 %, respectively. There were not significantly different between pollutant removal efficiencies of systems operated at various plant harvest intervals. Increasing of water fern yield in tested system was low comparing with yield from conventional culture system in suitable environment. For 6 weeks of operation, the highest net fresh water fern yield was found in the system operated at every week of harvest interval however it was similar to net fresh yield of water fern from the system operated at every 2 week of harvest interval.

คาสาคญ: แหนแดง นาเสยฟารมสกร การบาบดนาเสย การลดมลสาร ผลผลต Keywords: Azolla microphylla, Swine wastewater, Wastewater treatment, Pollutants removal,

Yield

บทนา ปจจบนคณภาพนาในแหลงนาธรรมชาตทง

แหลงนาผวดนและแหลงนาใตดน กาลงประสบปญหาความเสอมโทรมจากการปนเปอนมลสารประเภทตาง ๆ ซงสวนใหญมทมาจากกจกรรมของมนษย ทงจากกจกรรมชมชน กจกรรมการผลตและบรการทงดานอตสาหกรรม เกษตรกรรม และการทองเทยว การปนเปอนมลสารของนาในแหลงนา อาจทาใหเกดการเปลยนแปลงคณสมบตของทรพยากรนา จนสงผลกระทบตอสมดลของระบบนเวศแหลงนา และเกดผลกระทบตอการนานานนไปใชประโยชน

การเลยงสกรเปนการปศสตวทพบวามการขยายตวเพมมากขนตามความตองการของผบรโภค ทงน นอกเหนอจากผลผลตทไดแลว การเลยงสกรยง

กอใหเกดของเสยทงในรปของของแขง และของเหลวหรอนาเสยเพมมากขนดวย โดยนาทงจากฟารมสกรสวนใหญเปนนาทงจากการลางทาความสะอาดสกรและคอก ซงจะมทงเศษอาหาร และสงขบถายจากสกรปนเปอนอยในนา และหากไมมการจดการทด นาเสยและมลสารอาจแพรกระจายลงสแหลงนาธรรมชาตบรเวณขางเคยง ซงจะสงผลกระทบตอคณภาพนาในแหลงรองรบนาเสยนน โดยนาเสยจากฟารมสกรจะมมลสารในรปของของแขง สารอนทรย และธาตอาหารปนเปอนอยในปรมาณสง การบาบดนาเสยหรอการลดปรมาณมลสารทปนเปอนในนาเสยจากฟารมสกรลง ดวยวธการนามลสารบางรปเชนธาตอาหารกลบมาใชประโยชน จะสามารถชวยลดผลกระทบจากนาเสยจากฟารมสกรตอสงแวดลอมลงได ในขณะท เกษตรกร

700 KKU Science Journal Volume 43 Number 4 Research

สามารถไดรบผลประโยชนกลบคนจากการบาบดนาเสยนน และหากรปแบบของการบาบดทใชมตนทนในการกอสรางและดาเนนการไมสง มวธดาเนนการไมยงยากซบซอน จะทาใหระบบบาบดนนมโอกาสเกดการนาไปสการประยกตใชจรงโดยเกษตรกร ซงจะสงผลดทงตอสงแวดลอมและเกษตรกรผดาเนนการ

การวจยน ไดทาการศกษาถงแนวทางในการบาบดนาเสยจากฟารมสกร รวมกบการใชประโยชน จากมลสารในรปของธาตอาหารในนาเสยจากฟารมสกรในการผลตแหนแดง ทงน การทบทวนเอกสารงานวจยทเกยวของ พบวา Forni et al. (2001) ไดศกษาการลดลงของไนโตรเจนและฟอสฟอรสของนาเสยชมชน นาเสยจากการเกษตร และนาเสยจากการทาเหมองแรทใชแหนแดง (Azolla filiculoides Lam.) ในการบาบด ณฐสมาและคณะ (2554) ไดศกษาการบาบดนาเสยจากฟารมสกรโดยใชแหนแดง โดยนาเสยทนามาบาบดเปนนาเสยจากฟารมสกรหลงผานการบาบดดวยระบบบอหมกไรอากาศ ขณะท เพญจาและคณะ (2540) ไดศกษาการบาบดนาทงจากโรงอาหารททาการปรบความเขมขนของนาทงเปน 100 50 และ 25% โดยเปรยบเทยบการบาบดมลสารดวยวธการฟอกตวของนาเสยตามธรรมชาต การบาบดโดยใชแหนแดง การบาบดโดยการเตมอากาศในนาเสย และการบาบดโดยการเตมอากาศในนาเสยรวมกบแหนแดง ซงพบวาลดมลสารไดดกวาการบาบดดวยระบบอน

การวจยในครงนไดศกษาการบาบดนาเสยจากฟารมสกรซงเปนนาเสยจากบอรวมนาทไมผานระบบบาบดประเภทใด ดวยระบบบาบดพชลอยนาทใชแหนแดง (Azolla microphylla) เปนพชในระบบและศกษาปรมาณผลผลตแหนแดงทไดจากระบบบาบด ซงเปนรปแบบการบาบดอยางงายทผเลยงสกรในระดบครวเรอนสามารถนาไปใชไดจรง ผลจากการศกษาไดใหองคความรถงผลของระยะการเกบเกยวและเตมแหน

แดงลงสระบบตอประสทธภาพของแหนแดงในการบาบดนาเสยจากฟารมสกรและปรมาณผลผลตแหนแดงจากระบบบาบดนาเสย ซงแหนแดงเปนพชทเกษตรกรสามารถนาไปใชประโยชนไดทงในรปของปยพชสด และพชอาหารสตว ทงน เพอนาเสนอแนวทางในการลดปญหาสงแวดลอมและเปนการนาของเสยกลบมาใชใหเกดประโยชนตอไป

วธการดาเนนการวจย 1 การเตรยมหนวยทดลองและการดาเนนการทดลอง

เตรยมหนวยทดลองจากวงบอซเมนต ขนาดเสนผานศนยกลาง 1.2 เมตร สง 1 เมตร สาหรบบรรจนาเสยจากฟารมสกร ซงเปนนาเสยจากกจกรรมการเลยงททาการปรบระดบความเขมขนของนาเสยดวยนาบาดาลทระดบความเขมขนนาเสยรอยละ 25 โดยปรมาตร เตมนาเสยลงสหนวยทดลองจนถงระดบความสง 0.8 เมตร จากพนบอ ซงจะทาใหแตละหนวยทดลอง มปรมาตรการรองรบนาเสย เทากบ 0.9 m3 จากนนจงนาแหนแดง (Azolla microphylla) เตมลงในหนวยทดลอง ทอตราการเตม 0.5 kg/plot

การศกษานเปนการศกษาตอเนองจากผลการศกษาขนตน ซงพบวาการบาบดนาเสยจากฟารมสกรดวยระบบบาบดพชลอยนาทใชแหนแดงเปนพชในระบบนน มประสทธภาพสงกวาการบาบดดวยระบบควบคมทไมมแหนแดง และประสทธภาพการบาบดเกดขนไดดทระดบความเขมขนนาเสยรอยละ 25 โดยปรมาตร (นชนนทและพนธทพย, 2556) การศกษาครงนจงไดทาการทดสอบประสทธภาพการบาบดนาเสยของระบบ เมอทาการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบทระยะเวลาแตกตางกน (treatment) คอ ทก 1 2 และ 3 สปดาห โดยมหนวยทดลองจานวน 3 ซา ในแตละสงทดลอง (treatment) ททาการศกษา และวางแผนการทดลองแบบ complete randomize


design ทงนในการเกบเกยวแตละครงจะเกบเกยวแหนแดงออกจนหมด แลวจงนาแหนแดงในอตราเดมเตมลงสระบบอกครงกอนการเกบเกยวในรอบถดไป และไดทาการเปลยนถายนาเสยออกจากทกหนวยทดลอง เมอครบ 6 สปดาห ของการบาบด จากนนทาการทดลองซาเดมอกครง รวมระยะเวลาการทดลองทงสน 12 สปดาห 2 การเกบและวเคราะหตวอยาง

2.1 ตวอยางน าเสย ทาการเกบตวอยางนาเสยจากฟารมสกร และ

ตวอยางนาเสยภายหลงการเจอจางนาเสยทระดบความเขมขนนาเสยรอยละ 25 โดยปรมาตร กอนการระบายนาเสยลงสระบบ (influent) ดวยวธจวง (grab sampling) และเกบตวอยางน าเสยจากทกหนวยทดลอง ในทกสปดาหของการบาบด ดวยวธผสม (composite sampling) จาก 3 ระดบความลกของนาเสยในหนวยทดลองหรอระบบบาบด นาตวอยางนาเสยไปวเคราะหคาดชนคณภาพนา ไดแก อณหภม (Temp) ออกซเจนละลาย (DO) ความเปนกรดเปนดาง (pH) สภาพการนาไฟฟา (EC) ของแขงละลายนาทงหมด (TDS) ของแขงแขวนลอยทงหมด (TSS) ความตองการออกซเจนในการยอยสลายสารอนทรยทางชวเคม (BOD5) ความตองการออกซเจนในการยอยสลายสารอนทรยทางเคม (COD) คาเจลดาหลไนโตรเจนทงหมด (total Kjeldahl nitrogen: TKN) และคาฟอสฟอรสทงหมด (TP) โดยใชวธการเกบรกษาตวอยางและวธวเคราะหตวอยางตามทกาหนดไวใน Standard methods for the examination of water and wastewater (APHA, AWWA, WPCF, 1992) 2.2 ตวอยางพช

สงเกตลกษณะทวไปของแหนแดงตลอดระยะเวลาททาการศกษา ทาการเกบตวอยางแหนแดงทกครงกอนการเตมแหนแดงใหมลงสระบบและทกครง

ทเกบเกยวแหนแดงออกจากแตละหนวยทดลอง นาตวอยางแหนแดงไปตรวจวเคราะหคานาหนกสดและนาหนกแหงดวยวธชงนาหนกสด และนาหนกแหงของ

ตวอยางภายหลงการอบตวอยางทอณหภม 60 C เปนเวลา 3 วน และวเคราะหอตราการเตบโตสมพทธ (relative growth rate: RGR) จากสมการ

12

12

tt

InWInWRGR

เ ม อ

1W แ ล ะ 2W ค อ

นาหนกแหงขณะเวลาเรมตน ( 1t ) และนาหนกแหงเมอเวลาเกบเกยว ( 2t ) (Beadle, 1982) 3 การวเคราะหขอมล

3.1 การลดมลสารในน าเสยของระบบ วเคราะหประสทธภาพของแตละระบบในการ

บาบดหรอลดมลสารในนาเสยในรปรอยละของการบาบด (% removal efficiency) จากสมการ

% removal efficiency = 0 1

0

C C

C

100 เมอ 0C

และ 1C คอความเขมขนของมลสารในนาเสยกอนบาบด และความเขมขนของมลสารในนาเสยหลงผานการบาบด (Metcalf and Eddy, 1985) ทงน หากความเขมขนของมลสารในนาเสยหลงผานการบาบดสงกวาความเขมขนของมลสารในนาเสยกอนบาบด ประสทธภาพการบาบดจะมคาเปนลบ และวเคราะหคาความเขมขนของมลสารในนาเสยในแตละสปดาหของการบาบด ทาการเปรยบเทยบประสทธภาพการลดมลสารในนาเสยของระบบบาบดทมระยะเวลาการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกนดวย สถต Kruskal-Wallis Test และ Duncan’s New

Multiple Range Test (DMRT) ทระดบนยสาคญรอย

ละ 95


3.2 การใชน าเสยจากฟารมสกรในการผลตแหนแดง

วเคราะหอตราการเตบโตสมพทธของแหนแดงและปรมาณผลผลตแหนแดงของแตละระบบ และเปรยบเทยบความแตกตางทางสถตของอตราการเตบโตสมพทธของแหนแดงและผลผลตแหนแดงทเกบเกยวไดจากระบบบาบดทมระยะเวลาเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงส ระบบแตกตางกนดวยสถต Kruskal-Wallis Test และ DMRT ทระดบนยสาคญรอยละ 95 ทงน หากแหนแดงททาการเกบเกยวแตละคร งมปรมาณตากวาปรมาณของแหนแดงทเตมลงสระบบ คาของผลผลตจะมคาเปนลบ

ผลการวจย 1 การลดมลสารในน าเสยของระบบ

นาเสยทศกษาเปนนาเสยจากการเลยงสกรทถกรวบรวมไวในบอรวมนาเสยทเกษตรกรขดไวเพอกกเกบนาเสยไวในพนท โดยมลสารในนาเสยบางสวนจะถกบาบดตามธรรมชาตภายในบอรวมนา ทงน หากนาเสยมปรมาณมากเกนประสทธภาพการกกเกบของบอ อาจเกดการแพรกระจายของนาเสยและมลสารออกสแหลงนาภายนอกได

การตรวจวดนาเสยจากบอรวมนาเสย พบนา

เสย มคาอณหภมนาเฉลย 29.4◦C คา pH, EC, TDS และ DO ของนาเสยมคาเฉลยเทากบ 7.17, 993.0 µS/cm, 496.5 mg/l และ 2.15 mg/l ตามลาดบ ปรมาณมลสารในรป BOD5, COD, TSS, TKN และ TP มคาเฉลยเทากบ 56.3, 143.7, 130.5, 39.6 และ 86.1 mg/l ตามลาดบ นาเสยทศกษาหรอนาเสยททาการบาบดเปนนาเสยจากบอรวมนาเสยททาการเจอจางดวยนาบาดาลทสดสวนความเขมขนของนาเสยรอยละ 25

พบมคาอณหภมนาเฉลย 29.3◦C คา pH, EC, TDS และ DO ของนาเสยททาการบาบดมคาเฉลยเทากบ

7.05, 650.8 µS/cm, 325.2 mg/l และ 3.9 mg/l ปรมาณมลสารในรป BOD5, COD, TSS, TKN และ TP มคาเทากบ 11.8, 52.0, 23.5, 9.8 และ 39.0 mg/l ตามลาดบ (ตารางท 1)

ผลการตรวจวดคณภาพนาเสยภายในระบบบาบด ตลอด 6 สปดาห ของการดาเนนระบบ พบคา Temp, DO, pH และ EC ของนาเสยในระบบ มคา

ระหวาง 25.3-31.9◦C, 0.26-5.52 mg/l, 6.02-8.88

และ 489.0-670.0 S/cm ตามลาดบ 1.1 การบาบดสารอนทรย เมอเรมระบายนาเสยททาการบาบดลงส

ระบบ ทาใหระบบบาบดมอตราการรองรบสารอนทรยตอพนทผวตอเวลา ในรปของคา COD และ BOD loading rate ตลอด 6 สปดาหของการบาบด เทากบ 0.71-0.86 และ 0.16-0.29 g/m2/d ตามลาดบ โดยระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา COD และ BOD loading rate ในแตละสปดาหของการบาบด เทากบ 3.2-17.1, 1.6-11.6 และ 1.7-14.8 g COD/m2/d และ 0.2-1.7, 0.1-1.4 และ 0.2-2.0 g BOD/m2/d ตามลาดบ

ประสทธภาพการบาบด COD ของระบบทเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห ในแตละสปดาห มคารอยละ (-250.0)-72.2, (-300.0) -71.4 และ (-300.0)-72.7 ตามลาดบ ในแตละสปดาหของการบาบด พบวาระบบทมระยะเวลาเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน มประสทธภาพในการบาบด COD ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต เชนเดยวกบประสทธภาพการบาบด COD ของแตละระบบการเกบเกยวและเตมแหนแดง ซงมคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางสปดาหของการบาบด (ตารางท 2)


ตารางท 1 คณสมบตของนาเสยจากฟารมสกร และนาเสยททาการบาบด

ดชนคณภาพน า หนวย ประเภทของน าเสย

น าเสยจาก บอรวบรวมน าเสยของฟารม1/

น าเสยททาการบาบด2/ (น าเสยเจอจางทความเขมขนน าเสย รอยละ 25)

Temp C 28.6-30.2 27.9-30.5

pH - 6.77-7.57 6.41-7.84

DO mg/l 1.22-3.08 3.28-4.89

EC µS/cm 929.0-1,057.0 604.0-720.0

TDS mg/l 464.0-529.0 301.0-360.0

TSS mg/l 70.0-191.0 10.0-38.0

BOD5 mg/l 49.5-63.0 8.7-16.2

COD mg/l 63.0-152.0 40.0-88.0

TKN mg/l 13.4-65.8 2.2-23.0

TP mg/l 51.9-129.39 13.5-63.9 หมายเหต: 1/ จานวนตวอยาง = 2, 2/ จานวนตวอยาง = 6

คา COD ในนาเสยของระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา 32.0-144.0, 16.0-112.0 และ 16.0-144.0 mg/l ตามลาดบ โดยในแตละสปดาหของการบาบด พบความเขมขนของ COD ในนาเสยของแตละระบบเกบเกยวมคาผนแปรเปนไปในทศทางเดยวกน และมคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบเกบเกยว ขณะท COD ในนาเสยของแตละระบบการเกบเกยวมคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางสปดาหของการบาบด (รปท 1)

ระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห มประสทธภาพการบาบด BOD5 ในแตละสปดาห ระหวางรอยละ (-68.8)-77.5, (-70.0)-77.9 และ (-37.5)-84.8 ตามลาดบ (ตารางท 2) โดยประสทธภาพในการบาบด BOD5 ในแตละสปดาห มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบการเกบเกยวแหนแดงทแตกตางกน ขณะทการบาบด BOD5 ของระบบทเกบเกยวแหนแดง ทก 2 และ 3

สปดาห มประสทธภาพสงสดในสปดาหท 2 ของการบาบด และแตกตางจากสปดาหอนอยางมนยสาคญทางสถต

คา BOD5 ในนาเสยของระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา 1.2-15.2, 1.1-14.3 และ 1.1-18.8 mg/l ตามลาดบ ทงน ในแตละสปดาหของการบาบด คา BOD5 ในนาเสยของแตละระบบมทศทางผนแปรเปนไปในทศทางเดยวกน และคา BOD5 ของนาเสยในแตละสปดาห มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทเกบเกยวแหนแดงแตกตางกนเชนเดยวกนกบคา COD อยางไรกตาม พบคา BOD5 ในนาเสยของทงสามระบบเกบเกยว มคาสงสดในสปดาหแรกของการบาบด และแตกตางจากสปดาหอนของการบาบดอยางมนยสาคญทางสถต ทงน พบ BOD5 มคาลดลงอยางตอเนองเมอระยะเวลาของการบาบดเพมสงขนนบตงแตเรมกระบวนการบาบด (รปท 2)


ตารางท 2 รอยละของประสทธภาพการบาบดสารอนทรยของระบบบาบดนาเสยพชลอยนา ดชนคณภาพน า/

ระยะเวลาการบาบดของระบบ ระบบการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบ

ทก 1 สปดาห ทก 2 สปดาห ทก 3 สปดาห

COD (รอยละของการบาบด) สปดาหท 1 (-45.6)±20.5aA (-55.6)±35.1aA (-5.8)±51.9aA

สปดาหท 2 (-38.9)±40.6aA (-56.9)±63.7aA (-88.1)±57.8aA

สปดาหท 3 15.1±28.1aA 35.4±3.4aA 6.4±22.3aA

สปดาหท 4 (-36.7)±15.6aA (-125.0)±30.3aA (-39.3)±29.6aA

สปดาหท 5 (-40.3)±48.8aA 29.2±13.5aA (-22.4)±16.9aA

สปดาหท 6 (-34.9)±40.8aA (-3.4)±21.8aA 27.5±9.9aA

BOD5 (รอยละของการบาบด)

สปดาหท 1 1.4±13.5aA (-22.2)±13.7bA 6.0±12.9bA

สปดาหท 2 41.5±13.5aA 50.7±12.3aA 60.0±7.2aA

สปดาหท 3 26.0±21.6aA 38.9±12.1aA 20.9±15.0bA สปดาหท 4 31.6±11.5aA 17.1±19.0abA 26.6±5.8bA

สปดาหท 5 (-13.4)±13.9aA 8.3±9.2abA 5.0±9.4bA

สปดาหท 6 29.6±10.9aA 9.4±11.2abA 10.4±6.9bA หมายเหต: คาในตารางคอ คาเฉลย ± ความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEM), คารอยละประสทธภาพการบาบดตดลบ หมายถง การบาบดของระบบในสปดาห

นน ๆ ไมสามารถลดมลสารลงได โดยพบความเขมขนของมลสารสงกวาความเขมขนของมลสารกอนการบาบด, คาในแตละแถวทตามดวยอกษรตว

ใหญ (capital letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทมระยะเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน (p0.05), คาในแตละคอลมนทตามดวยอกษรตวเลก (small letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระยะเวลาในการบาบดทแตกตางกน (p0.05), จานวนตวอยาง (n) = 6

Operation time

Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 Week 6

CO

D,

mg/l

0

20

40

60

80

100

120

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

Operation time


BO

D,

mg/l

0

10

20

30

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

รปท 1 คาเฉลย COD ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน

รปท 2 คาเฉลย BOD5 ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน


1.2 การบาบดของแขง ระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก

1 2 และ 3 สปดาห มประสทธภาพการบาบด TSS และ TDS ในแตละสปดาห ระหวางรอยละ (-233.3)-77.8, (-1,614.3)-96.7 และ (-400.0)-81.8 และระหวางรอยละ (-6.7)-9.4, (-8.5)-12.1 และ (-4.7)-16.9 ตามลาดบ (ตารางท 3) ประสทธภาพการบาบด TSS ในแตละสปดาห ของระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกนมคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ขณะทประสทธภาพการบาบด TSS ของแตละระบบการเกบเกยว มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางสปดาหของการบาบด

ประสทธภาพการบาบด TDS ในแตละสปดาห มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบทเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน ยกเวนในสปดาหแรกของการบาบด ซงพบวาระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงทก 3 สปดาห มประสทธภาพการบาบด TDS สงกวาระบบอนอยางมนยสาคญทางสถต ซงสอดคลองกบคา TDS ในนาเสยของระบบ ซงพบวามคาตากวาระบบอน นอกจากนน ยงพบวาการบาบด TDS ของระบบทมการเกบเกยวแหนแดงทก 3 สปดาห มประสทธภาพสงทสดในสปดาหแรกของการบาบดและแตกตางจากสปดาหอนอยางมนยสาคญทางสถต

TSS ในนาเสยของระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา 2.0-20.0, 2.0-240.0 และ 2.0-46.0 mg/l ตามลาดบ (รปท 3) แมสปดาหแรกของการบาบด จะพบ TSS ในนาเสยของระบบทเกบเกยวและเตมแหนแดงทก 2 สปดาห มคาสงกวาระบบอน อยางไรกตาม พบวามคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต เชนเดยวกบ คา TSS ของนาเสยในสปดาหอนของการบาบด ซงมคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบ

ดวย ยกเวนในสปดาหท 3 ของการบาบด ซงพบวานาเสยของระบบท เกบเกยวและ เตมแหนแดงทก 2 สปดาห มคา TSS สงทสดและแตกตางจากระบบอนอยางมนยสาคญทางสถต และยงพบวาระบบทมการเกบเกยวแหนแดงทกสปดาห มคา TSS ในนาเสยสงทสดในสปดาหแรกของการบาบดและแตกตางจากสปดาหอนอยางมนยสาคญทางสถต

TDS ในนาเสยของระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา 275.0-335.0, 256.0-325.0 และ 244.0-324.0 mg/l ตามลาดบ (รปท 4) คา TDS ในนาเสยของแตละระบบมแนวโนมลดตาลงในแตละสปดาหของการบาบด โดยในแตละสปดาหยกเวนสปดาหแรกของการบาบด พบ TDS ในนาเสยสงทสดในระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงทกสปดาห และแตกตางจากระบบเกบเกยวอนอยางมนยสาคญทางสถต และพบวาระบบทเกบเกยวแหนแดงทกสปดาห มคา TDS ในนาเสยสงทสดในสปดาหแรกของการบาบดและแตกตางจากสปดาหอนอยางมนยสาคญทางสถต

1.3 การบาบดธาตอาหาร ระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหน

แดง ทก 1 2 และ 3 สปดาห มประสทธภาพการบาบด TKN ในแตละสปดาห ระหวางรอยละ (-166.7)-80.4, (-200.0)-83.2 และ (-350.0)-86.6 ตามลาดบ และมประสทธภาพการบาบด TP ในแตละสปดาห ระหวางรอยละ (-645.1)-87.8, (-1,865.5)-92.2 และ (-246.2)-93.5 ตามลาดบ (ตารางท 4) ในแตละสปดาหของการบาบด พบประสทธภาพการบาบด TKN มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบการเกบเกยวแหนแดง และประสทธภาพการบาบด TKN ของแตละระบบ มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางสปดาหของการบาบดเชนกน ขณะท ประสทธภาพการบาบด TP ในแตละสปดาห มคาไม


แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางระบบการเกบเกยว โดยพบวาระบบบาบดทมการเกบเกยวแหนแดงทกสปดาห มประสทธภาพในการบาบด TP สง

ทสดในสปดาหท 1 และแตกตางจากสปดาหท 5 ของการบาบดอยางมนยสาคญทางสถต

ตารางท 3 รอยละของประสทธภาพการบาบดของแขงของระบบบาบดนาเสยพชลอยนา ดชนคณภาพน า/



TSS (รอยละของการบาบด)

สปดาหท 1 24.4±18.7aA (-502.9)±293.5aA (-47.5)±61.7aA

สปดาหท 2 21.1±14.6aA (-9.1)±62.4aA 54.7±11.7aA

สปดาหท 3 43.5±10.5aA (-52.7)±40.4aA (-27.9)±34. 8aA

สปดาหท 4 (-22.2)±23.4aA 22.6±19.7aA (-30.6)±16.3aA

สปดาหท 5 (-66.7)±49.6aA (-58.9)±71.7aA (-0.7)±24.1aA

สปดาหท 6 (-32.2)±20.5aA 10.0±6.6aA (-86.1)±68.5aA

TDS (รอยละของการบาบด) สปดาหท 1 4.9±1.2aB 3.3±2.4aB 13.7±1.0aA

สปดาหท 2 6.1±0.7aA 6.1±0.7aA 8.7±1.8bA

สปดาหท 3 2.2±2.4aA 2.3±1.3aA (-0.09)±1.5cA

สปดาหท 4 (-1.3)±1.3aA (-1.7)±1.0aA (-0.7)±0.8cA

สปดาหท 5 2.8±1.8aA 3.5±1.5aA 1.5±0.9cA สปดาหท 6 0.7±0.7aA (-1.2)±1.8aA (-0.08)±1.1cA

หมายเหต: คาในตารางคอ คาเฉลย ± ความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEM), คารอยละประสทธภาพการบาบดตดลบ หมายถง การบาบดของระบบในสปดาห นน ๆ ไมสามารถลดมลสารลงได โดยพบความเขมขนของมลสารสงกวาความเขมขนของมลสารกอนการบาบด, คาในแตละแถวทตามดวยอกษรตว

ใหญ (capital letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทมระยะเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน (p0.05), คาในแตละคอลมนท

ตามดวยอกษรตวเลก (small letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระยะเวลาในการบาบดทแตกตางกน (p0.05), จานวนตวอยาง (n) = 6

Operation time


TS

S,

mg

/l

0

50

100

150

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

Operation time


TD

S, m

g/l

0

100

200

300

400

500

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

รปท 3 คาเฉลย TSS ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน

รปท 4 คาเฉลย TDS ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน


ตารางท 4 รอยละของประสทธภาพการบาบดธาตอาหาร ของระบบบาบดนาเสยพชลอยนา ดชนคณภาพน า/



TKN (รอยละของการบาบด) สปดาหท 1 26.0±21.1aA 32.4±15.5aA 51.5±14.6aA

สปดาหท 2 (-7.1)±34.7aA 26.2±23.4aA 4.5±20.3aA

สปดาหท 3 (-16.6)±34.8aA (-43.0)±39.2aA (-79.5)±67.3aA

สปดาหท 4 17.2±13.8aA 21.9±17.0aA 36.2±7.0aA

สปดาหท 5 41.3±8.6aA 23.5±19.2aA 26.1±15.7aA

สปดาหท 6 (-42.9)±26.3aA (-41.3)±34.9aA (-51.4)±20.9aA

TP (รอยละของการบาบด)

สปดาหท 1 20.3±9.6aA 35.3±7.0aA (-5.4)±24.1aA

สปดาหท 2 (-23.3)±23.9aA (-11.4)±13.4aA (-12.4)±15.1aA

สปดาหท 3 (-48.4)±25.7abA (-34.0)±40.0aA (-24.1)±25.3aA สปดาหท 4 (-4.0)±36.0aA (-429.5)±301.4aA (-3.6)±42.1aA

สปดาหท 5 (-191.0)±121.1bA 52.0±12.1aA (-22.0)±45.9aA

สปดาหท 6 17.3±25.1aA (-294.4)±118.7aA (-36.5)±53.1aA หมายเหต: คาในตารางคอ คาเฉลย ± ความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEM), คารอยละประสทธภาพการบาบดตดลบ หมายถง การบาบดของระบบในสปดาห

นน ๆ ไมสามารถลดมลสารลงไดโดยพบความเขมขนของมลสารสงกวาความเขมขนของมลสารกอนการบาบด, คาในแตละแถวทตามดวยอกษรตว

ใหญ (capital letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทมระยะเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน (p0.05), คาในแตละคอลมนท

ตามดวยอกษรตวเลก (small letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระยะเวลาในการบาบดทแตกตางกน (p0.05), จานวนตวอยาง (n) = 6

TKN ในนาเสยของระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคาความเขมขนระหวาง 0.6-6.2, 0.6-7.8 และ 0.6-5.3 mg/l ตามลาดบ (รปท 5) โดยคา TKN ในนาเสยของแตละระบบมแนวโนมลดตาลงในแตละสปดาหของการบาบด ทงน คา TKN ในนาเสยในแตละสปดาหของการบาบด มคาไมแตกตางกนระหวางระบบการเกบเกยวแหนแดง ขณะท คา TKN ในนาเสยของแตละระบบเกบเกยวมคาไมแตกตางกนระหวางสปดาหของการบาบดเชนกน

TP ในนาเสยของระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา 7.1-58.3, 3.2-106.5 และ 2.8-53.4 mg/l ตามลาดบ (รปท 6) โดยพบ TP ในนาเสยของแตละระบบมคาสมพนธกบคาประสทธภาพการบาบด TP ซงพบวามคาผนแปรในทศทางทไมชดเจน ทงน ในแตละสปดาหของการบาบด พบ TP ในนาเสย มคาไมแตกตางกนระหวางระบบการเกบเกยวแหนแดง ขณะท คา TP ในนาเสยของแตละระบบเกบเกยวแหนแดง มคาไมแตกตางกนระหวางสปดาหของการบาบด


Operation time


TK

N,

mg/l

0

2

4

6

8

10

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

Operation time


TP

, m

g/l

0

20

40

60

80

100

1 wk for harvest

2 wk for harvest

3 wk for harvest

รปท 5 คาเฉลย TKN ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน

รปท 6 คาเฉลย TP ในนาเสย ของระบบบาบดทมระยะการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกน

2. การใชน าเสยจากฟารมสกรในการผลตแหนแดง แหนแดงในระบบทมการเกบเกยวและเตม

แหนแดงใหมลงสระบบบาบด ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคา RGR ระหวาง (-0.160)-0.155, 0.014-0.107 และ (-0.006)-0.071 d-1 ตามลาดบ (ตารางท 6) โดยคา RGR ของแหนแดงในระบบทเกบเกยวแหนแดงทก 1 และ 3 สปดาห มคาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตระหวางรอบการเกบเกยว ขณะทแหนแดงในระบบทมการเกบเกยวทก 2 สปดาห มคา RGR สงในรอบท 3 ของการเกบเกยวหรอสปดาหท 6 ของการบาบด และในแตละสปดาหของการบาบด ระบบทมระยะการเกบเกยวแหนแดงแตกตางกน มคา RGR ของแหนแดงทเกบเกยวออกจากระบบไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต

ผลผลตนาหนกสดของแหนแดงในระบบบาบดทเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคาระหวาง (-29.76)-124.40, 16.07-116.37 และ (-3.97)-66.27 g/m2/d ตามลาดบ (ตารางท 6) โดยระบบทมการเกบเกยวทก 1 และ 2 สปดาห มผลผลตนาหนกสดเฉลยสงสดในรอบแรกของการเกบเกยวหรอสปดาหท 1 และ 2 ของการบาบด ตามลาดบ

และแตกตางจากสปดาหอนอยางมนยสาคญทางสถต และพบวาผลผลตนาหนกสดของแหนแดงทเกบเกยวในแตละสปดาห มคาไมแตกตางกนระหวางระบบการเกบเกยวทแตกตางกน ทงน แหนแดงในระบบทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคาเฉลยอตราการเพมของนาหนกสดเทากบ 1.78 1.37 และ 0.78 เทาตอสปดาห ตามลาดบ ซงตากวาอตราการขยายตวของแหนแดงในพนทเลยงทเหมาะสม ทงน ในพนทเลยงทเหมาะสมในสภาพการเลยงปกต แหนแดงจะขยายตวไดเปน 2 เทา (doubling time) ใน 3-6 วน โดยพนทเลยงแหนแดงทเหมาะสมจะตองมฟอสฟอรสละลายในนาอยางเพยงพอ และมธาตทสาคญตอการเจรญเตบโตของแหนแดง ไดแก K, Fe, Mo, Mg, Ca, Mn และ B ในปรมาณทเหมาะสมดวย (ประยรและบรรหาญ, 2544)

ระบบบาบดทมการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห ใหผลผลตแหนแดงสดรวมตลอด 6 สปดาหของการบาบด เทากบ 5.66 5.46 และ 3.33 kg/m2 หรอเฉลย 0.94 0.91 และ 0.56 kg/m2/wk โดยพบกาลงการผลตแหนแดงสดสทธสงสดในระบบทเกบเกยวแหนแดงทกสปดาห ซงไม


แตกตางจากระบบบาบดทมการเกบเกยวแหนแดง ทก 2 สปดาห ผลผลตนาหนกแหงของแหนแดงในระบบทเกบเกยวและเตมแหนแดงใหม ทก 1 2 และ 3 สปดาห มคาระหวาง (-1.60)-4.70, 0.26-4.19 และ (-0.10)-2.72 g/m2/d ตามลาดบ (ตารางท 6) โดยระบบทเกบ

เกยวแหนแดง ทก 2 สปดาห มผลผลตนาหนกแหงของแหนแดงเฉลยสงสดในสปดาหท 6 ของการบาบด หรอรอบท 3 ของการเกบเกยว อยางไรกตาม นาหนกแหงของแหนแดงท เกบเกยวในแตละสปดาห มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทมการเกบเกยวตางกน

ตารางท 6 อตราการเตบโตสมพทธและผลผลตแหนแดง จากระบบบาบดนาเสยพชลอยนา ดชน (หนวย)/



Relative growth rate (d-1)

สปดาหท 1 0.08180.01a - -

สปดาหท 2 0.04950.015aA 0.04880.010bA

สปดาหท 3 (-0.0087)0.017aA - 0.01930.007aA

สปดาหท 4 0.05600.045aA 0.04780.013bA -

สปดาหท 5 0.02750.053a - -

สปดาหท 6 0.0260.072aA 0.09330.007aA 0.02780.007aA Fresh yield (g/m2/d)

สปดาหท 1 91.578.01a - -

สปดาหท 2 70.0416.19abA 71.2314.94aA -

สปดาหท 3 21.236.49bA - 31.2813.86aA

สปดาหท 4 32.8417.20bA 26.194.52bA -

สปดาหท 5 29.6617.24b - -

สปดาหท 6 28.8123.21bA 64.9813.19aA 21.566.14aA Dry yield (g/m2/d)

สปดาหท 1 1.900.33a - -

สปดาหท 2 1.090.36aA 1.290.34bA -

สปดาหท 3 (-0.06)0.26aA - 0.460.18aA

สปดาหท 4 2.031.16aA 1.350.45bA -

สปดาหท 5 1.581.2a - -

สปดาหท 6 1.861.39aA 3.270.46aA 1.280.53aA หมายเหต: คาในตารางคอ คาเฉลย ± ความคลาดเคลอนมาตรฐาน (SEM), คา RGR และ yield ทตดลบ หมายถง แหนแดงทเกบเกยวไดจากระบบในสปดาห

นน ๆ ไมมอตราการเตบโตทเพมขนและมนาหนกผลผลตแหนแดงตากวานาหนกแหนแดงตงตนทเตมลงสระบบ, คาในแตละแถวทตามดวยอกษรตว

ใหญ (capital letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระบบทมระยะเกบเกยวและเตมแหนแดงแตกตางกน (p0.05), คาในแตละคอลมนทตามดวยอกษรตวเลก (small letter) เหมอนกน มคาไมแตกตางกนระหวางระยะเวลาในการบาบดทแตกตางกน (p0.05), จานวนตวอยาง (n) = 6


วจารณผลการวจย 1 การลดมลสารในน าเสยของระบบ

นาเสยททาการบาบด มคณลกษณะใกลเคยงกบนาเสยจากบอรวมนาเสยของฟารม อยางไรกตาม การเจอจางทาใหคาดชนบงชการปนเปอนมลสารมคาลดลง โดยนาเสยทบาบด มคา pH เปนกรดเลกนอยถงเปนดางเลกนอย คา DO สงกวานาเสยจากบอรวบรวม ซงเกดจากการผสมกบนาทมคา DO สงกวา และการเตมออกซเจนจากอากาศในขณะเจอจางและเมอนาไดสมผสกบอากาศ คา EC และ TDS มคาลดตาลงหลงการเจอจาง ทงน คา TSS ของนาเสยจากบอรวบรวม มคาสงกวาคา TSS ของเกณฑมาตรฐานนาทงจากฟารมประเภท ก (เทยบเทาจานวนสกร มากกวา 5,000 ตว) หรอเกณฑมาตรฐาน ก ซงกาหนดใหคา TSS เทากบ 150 mg/l (กรมควบคมมลพษ, 2546) และหลงการเจอจาง TSS ของนาเสยมคาลดตาลง โดยมคาเฉลยเทากบ 23.5 mg/l คา BOD5 ในนาเสยจากบอรวบรวมมคาสงกวาคา BOD5 ของเกณฑมาตรฐาน ก ซ งกาหนดใหมคาเทากบ 60 mg/l เลกนอย แตมคาตากวาคา BOD5 ของเกณฑมาตรฐานนาทงจาก ฟารมประเภท ข (เทยบเทาจานวนสกร ตงแต 500-5,000 ตว) และฟารมประเภท ค (เทยบเทาจานวนสกร ตงแต 50-นอยกวา 500 ตว) หรอเกณฑมาตรฐาน ข ซงกาหนดใหมคา BOD5 ในนาทงไมเกน 100 mg/l (กรมควบคมมลพษ, 2546) ขณะทคา BOD5 ในนาเสยหลงการเจอจางกอนการบาบดมคาเฉลยเทากบ 11.8 mg/l คา COD ในนาเสยจากบอรวบรวม มคาอยภายใตเกณฑมาตรฐาน ก ซงกาหนดใหมคาเทากบ 300 mg/l ขณะท COD ในนาเสยหลงการเจอจางกอนการบาบด มคาเฉลยเทากบ 52.0 mg/l คา TKN ในนาเสยจากบอรวบรวม มคาอยภายใตเกณฑมาตรฐาน ก ซงกาหนดคาเทากบ 120 mg/l (กรมควบคมมลพษ,

2546) สวน TKN ในนาเสยหลงการเจอจาง มคาเฉลยเทากบ 9.8 mg/l

จากการตรวจวดพบวา คา DO ของนาเสยททาการบาบดในแตละหนวยทดลอง มคาลดตาลงในสปดาหแรกของการบาบด แลวจงเพมสงขนและมแนวโนมคงทโดยมการผนแปรในชวงแคบๆ ทงน ปจจยทสงผลตอคา DO ของนาเสยในระบบบาบดคอความตองการออกซเจนในการยอยสลายและเปลยนรปมลสารของจลนทรย ซงทาให คา DO ในนาเสยลดลง โดยเฉพาะในสปดาหแรกซ ง เปนชวงเรมตนของกระบวนการบาบดของระบบ จากนน DO จงมคาเพมสงขน เนองจากความตองการออกซเจนในการยอยสลายของจลนทรยลดลงอนเปนผลจากสารอนทรยทยอยสลายไดงายในนาเสยมปรมาณลดลง นอกจากนน คา DO ทเพมขนยงเกดจากการเตมออกซเจนจากอากาศและการสงเคราะหแสงของพชนา (ประมาณ, 2531) อยางไรกตาม การปกคลมผวนาของแหนแดงทมปรมาณมากเกนไปอาจขดขวางการละลายของออกซเจนจากบรรยากาศ และการเตมออกซเจนจากการสงเคราะหแสงของพชทแขวนลอยอยในนา (US. EPA., 2000) pH ของนาเสยในระบบ มคาผนแปรในชวงเปนกรดเลกนอยถงเปนดางเลกนอย ทงนปจจยทสงผลตอคา pH ของนาเสย ไดแก การลดลงของ CO2 ในนา จากการนาไปใชในกระบวนการสงเคราะหแสงของพช และการไดรบ free CO2, HCO2

-, CO32-, H+

และ OH- ของนาจากกระบวนการทางชวภาพและเคม (ประมาณ, 2531) คา EC ของนาเสยในแตละสปดาหของการบาบด มแนวโนมลดตาลงเปนลาดบ ซงบงชถงการลดลงของเกลออนนทรยทสามารถแตกตวใหประจทนาไฟฟาได และรวมถงการลดลงของมลสารประเภทสารอนนทรยจากกระบวนการบาบดทเกดขนในระบบ และพบวาคา EC มความสมพนธกบคา TDS ของนาเสยดวย


การผนแปรของคา COD และ BOD loading rate พบวาเปนผลจากการผนแปรของคา COD และ BOD5 ในนาเสย จากกระบวนการบาบด และการผนแปรของปรมาณนาในระบบจากการระเหยและการไดรบนาฝนของระบบ เนองจากระบบตงอยในพนทโลงจงไดรบอทธพลจากสภาพตามธรรมชาต ทสงผลโดยตรงตอการทางานของระบบบาบดพชลอยนาซงเปนระบบทอาศยกระบวนการบาบดตามธรรมชาต การบาบดสารอนทรยในนาเสยของระบบบาบดพชลอยนาน สวนใหญเกดจากการยอยสลายสารอนทรยของจลนทรย ทาใหสารอนทรยทไมละลายนา (particulate organic matter: POM) เปลยนไปอยในรปของสารอนทรยละลายนา (dissolved organic matter: DOM) และ DOM จะเกดการยอยสลายเปลยนไปอยในรปกาซเชนคารบอนไดออกไซดแลวระเหยออกจากระบบ ซงการเปลยนรปนจะเกดไดดภายใตสภาวะทมออกซเจน (aerobic condition) นอกจากนน สารอนทรยในรป POM ยงสามารถถกบาบดออกจากนาเสยไดดวยการตกตะกอน (sedimentation) ซงเปนกระบวนการหลกทชวยลดของแขงแขวนลอยในนาเสย (Kadlec and Knight, 1996; Reddy and D’Angelo, 1997) นอกจากนน การดดซบ (adsorption) ของ POM และสารอนทรยในรปคอลลอยด (colloid) กบผนงของหนวยทดลอง และสวนตางๆ ของพช สามารถชวยลดสารอนทรยในนาเสยลงไดบาง แตเกดไดนอยเนองจากแหนแดงมสวนทจมอยในนาไมมากนก จากกระบวนการบาบดทเกดขนนทาใหระบบสามารถลดสารอนทรยทบงชไดดวยคา BOD5 และทาใหคา BOD5 ในนาเสยลดลงอยางตอเนอง อยางไรกตาม จะพบประสทธภาพการบาบด COD บางสวนมคาเปนลบ และคา COD ในนาเสยมการผนแปรขนลง ทงนเนองจากระบบมการสญเสยนาจากการระเหย ซงทาใหความเขมขนของมลสารในนา

เสยมคาเพมสงขนเมอมการสญเสยนามากขนตามระยะเวลาของการบาบดทเพมขน นอกจากนน เศษซากแหนแดงและสารอนทรยทตดมากบแหนแดงใหมทเตมลงสระบบยงเปนปจจยหนงทเพมคา COD และ BOD5 ใหกบนาเสยในระบบ ทงน คา BOD5 เปนคาทบงชถงปรมาณสารอนทรยทสามารถยอยสลายได งายโดยจ ลนทร ย ขณะท ค า COD บ ง ชถ งปร มาณสารอนทรยทสามารถยอยสลายไดดวยกระบวนการทางเคมซงมประสทธภาพสงในการยอยสลาย ผลการศกษาจงบงชวาการทางานของจลนทรยในระบบนน สามารถลดสารอนทรยชนดทยอยสลายไดงายลงได ขณะท สารอนทรยทยอยสลายไดยากยงคงเหลออยในนาซงบงชไดดวยคา COD ในนาเสย ทพบวามคาผนแปรขนลง ขณะทคา BOD5 ในนาเสยมแนวโนมลดลงอยางชดเจน ทงน พบวาการบาบด BOD5 ในนาเสยของระบบ มคาประสทธภาพการบาบดตากวา การบาบด BOD5 ในนาเสยจากฟารมสกรทผานระบบบาบดนาเสยบอหมกไรอากาศดวยแหนแดง ซง ณฐสมาและคณะ (2554) ไดรายงานประสทธภาพการบาบด BOD5 ในชวงเวลา 7-21 วน ของการบาบด มคาระหวางรอยละ 60-95 ทงน เนองจากการเตมแหนแดงใหมลงสระบบเปนระยะอาจเปนการเพมสารอนทรยลงสระบบ ซงจะสงผลตอประสทธภาพการบาบดทง COD และ BOD5 ของระบบ

การบาบด TSS ในนาเสยของระบบบาบดโดยทวไปและรวมถงระบบบาบดพชลอยนานน มกเกดพรอมกบการลดสารอนทรยในนาเสย โดย TSS ทงในรปสารอนทรยและสารอนนทรยสวนใหญจะถกบาบดดวยการตกตะกอน และ TSS บางสวนจะถกบาบดโดยการดดซบตดอยกบวตถตางๆ และรากหรอใบของแหนแดงสวนทสมผสนา อยางไรกตาม เนองจากมพนผวสมผสนอยดงนนการดดซบของ TSS ตดอยกบแหนแดงจงมผลตอประสทธภาพการบาบดไมมากนก ขณะท


เศษซากของแหนแดงรวมถงเศษสารอนทรยและสาร อนนทรยทตดมากบแหนแดงใหมทเตมลงสระบบแทนทแหนแดงทถกเกบเกยวออกจากระบบ จะเปนสวนทเพมคา TSS และมลสารรปอนใหกบนาเสยในระบบ ซงเปนสาเหตหน งททาใหประสทธภาพการบาบด TSS บางสวนมคาตดลบ นอกเหนอจากความเขมขนของ TSS ทเพมสงขนจากการสญเสยนาจากการระเหย อยางไรกตาม เมอพจารณาคา TSS ในนาเสยของแตละระบบเมอระยะเวลาการบาบดเพมสงขน จะพบวา TSS มคาลดตาลงเมอเทยบกบสปดาหแรกของการบาบดอยางชดเจนในทกระบบการเกบเกยวแหนแดง

คาประสทธภาพการบาบด TDS ในนาเสย เปนผลรวมทงจากการเปลยนรปของของแขงไมละลายนามาอยในรปทละลายนาไดซงจะทาใหคา TDS สงขน และจากการสญเสย TDS ออกไปจากนาจากการเปลยนรปเปนกาซแลวระเหยออกไป (volatilization) สญเสยจากการตกตะกอนเคม (precipitation) และจากการนาไปใชโดยสงมชวต (assimilation) ดงนนประสทธภาพการบาบด TDS จงมคาผนแปรทงในทศทางบวกและลบ ทงนรวมถงการไดรบอทธพลจากการระเหยของนาออกจากระบบดวย

การลดไนโตรเจนในนาเสยของระบบบาบดพชลอยนาสวนใหญเปนผลจากการเปลยนรปไนโตรเจนผานกระบวนการ ammonification, nitrification และ denitrification (US. EPA, 1988) ซงสองกระบวนการแรกจะทาใหไดธาตอาหารทถกนาไปใชไดโดยสงมชวต ขณะท denitrification จะทาใหไดผลผลตในรปกาซไนโตรเจน (N2O, N2) ซงจะระเหยออกจากระบบ นอกเหนอจากการระเหยของไนโตรเจนในรปของกาซแอมโมเนย (NH3) (Reddy and D’Angelo, 1997) และเนองจากไนโตรเจนบางสวนอยในรปของสารแขวนลอย (particulate nitrogen) ดงนนกระบวนการบาบด TSS ในนาเสยทเกดในระบบจง

สงผลตอการลดไนโตรเจนในนาเสยดวย การนาไนโตรเจนไปใชโดยสงมชวต (plant and microbial uptake) โดยเฉพาะแหนแดงและสาหรายทเกดในระบบจะทาใหไนโตรเจนในนาเสยมปรมาณลดลง อยางไรกตาม การนาแหนแดงกลมใหมลงสระบบ ซงอาจมเศษซากแหนแดงและสารอนทรยอน ๆ ตดมากบแหนแดงดวยนน เปนปจจยหนงทเพมคาไนโตรเจนและมลสารอนใหกบน า เสย ในระบบ ดงนนจ งพบวาประสทธภาพการบาบด TKN ในแตละสปดาห มคาผนแปรทงในทศทางบวกและลบเชนเดยวกบประสทธภาพการบาบดมลสารอน อยางไรกตาม โดยรวมแลวพบวาคาไนโตรเจนในนาเสยมแนวโนมลดลง ทงน ณฐสมาและคณะ (2554) ไดรายงานประสทธภาพการบาบด TKN ในนาเสยจากฟารมสกรทผานระบบบาบดนาเสยบอหมกไรอากาศดวยแหนแดง ในชวงเวลา 7-21 วน ของการบาบด มคาระหวางรอยละ 6-76 ซงหมายถง TKN ในนาเสยไดถกบาบดและมคาลดตาลง ขณะทการเตมแหนแดงใหมลงสระบบททาการศกษาน เปนระยะ ๆ อาจเปนการเพมสารอนทรยรวมถงอนทรยไนโตรเจนใหกบระบบ ทาใหคา TKN ในนาเสยของระบบมคาผนแปรขนลง และสงผลตอประสทธภาพการบาบด TKN ของระบบ

การลด TP ในระบบบาบดพชลอยนา สวนใหญเกดจากการตกตะกอนเคมของฟอสฟอรสรวมกบ Fe, Al หรอ Ca และการนาไปใชโดยสงมชวต (Reddy and D’Angelo, 1997) สาหรบระบบบาบดทศกษาน ฟอสฟอรสอาจตกตะกอนรวมกบ Ca ซงเปนองคประกอบของวงคอนกรต และ Fe ในนา อยางไรกตาม ฟอสฟอรสในรปตะกอนเคมสามารถผนกลบคนสรปของสารละลายและเพมคาฟอสฟอรสใหกบนาเสยไดเมออย ในสภาพท เหมาะสม โดยเฉพาะเมอมการเปลยนแปลงคา DO และ pH ของนาเสย ดงนน กระบวนการ precipitation จงไมสามารถลด TP ใน


นาเสยลงไดอยางถาวร และยงไดรบอทธพลจากปจจยแวดลอมหลายประการดวยกน อยางไรกตาม การนาฟอสเฟตไปใชโดยสงมชวตสามารถลดฟอสฟอรสใน นาเสยลงไดเชนเดยวกบไนโตรเจน และคาดวาเปนปจจยหลกทสงผลตอแนวโนมการลดลงของ TP ในนาเสยของระบบ 2 การใชน าเสยจากฟารมสกรในการผลตแหนแดง

ผลผลตแหนแดงสดทเกบเกยวไดจากระบบบาบดพชลอยนาทมระยะเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบแตกตางกนทง 3 ระบบการเกบเกยว ทศกษาน มคาเฉลยระหวาง 678.3-1696.7 g/m2 ซงพบวาปรมาณนาหนกสดสงสดของแหนแดงจากระบบบาบด มคาใกลเคยงกบปรมาณนาหนกสดสงสดของแหนแดงจากระบบการเพาะเลยงตามปกต ซง ประยรและคณะ (2527) ระบวา แหนแดง (Azolla spp.) จะใหปรมาณนาหนกสดสงสด ระหวาง 1,250.0-1,870.0 g/m2 หลงจากเรมการเพาะพนธ ทงนการเพมผลผลตของแหนแดงในระบบบาบดพชลอยนาททาการศกษาน เปนผลจากในนาเสยจากฟารมสกรมธาตอาหารท แหนแดงสามารถจะดดซมไปใชในการเจรญเตบโตและเพมมวลชวภาพได โดยจะพบวาผลผลตนาหนกสดของแหนแดงลดลงตามระยะเวลาการบาบดทเพมขน ซงสมพนธกบการลดลงของคา TKN ใน นาเสยในระบบบาบด ทงน ผลการศกษาคา RGR และผลผลตนาหนกแหงของแหนแดงทพบคาเปนลบนนเปนผลเนองจากแหนแดงทเกบเกยวไดในรอบการเกบเกยวนนมคานาหนกแหงตากวาคานาหนกแหงของแหนแดงตงตนทเตมลงสระบบ ซงจะเกดขนไดเนองจากผลผลตนาหนกสดในรอบการเกบเกยวดงกลาวมคาตา ประกอบกบแหนแดงจากรอบการเกบเกยวนนมคาความชนสง ซงหมายถงแหนแดงมองคประกอบทเปนนาสง ดงนนคานาหนกแหงและคา RGR ของแหนแดงจงมคาตา

สรปผลการวจย การศกษาพบวาระบบบาบดนาเสยพชลอยนา

ทใชแหนแดงเปนพชในระบบ มประสทธภาพในการบาบดสารอนทรย (COD และ BOD5) ของแขง (TSS และ TDS) และธาตอาหาร (TKN และ TP) ในนาเสยจากฟารมสกร ทงนชวงเวลาหรอความถของการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบทแตกตางกน คอ ทก 1 2 และ 3 สปดาห ไมสงผลใหเกดความแตกตางกนของประสทธภาพการลดมลสารของระบบ อยางไรกตาม พบคา BOD5, TSS, TDS และ TKN ในนาเสยของแตละระบบมแนวโนมลดลงตามระยะเวลาของการบาบดทเพมขน ทงน นอกจากอทธพลของกระบวนการบาบดหลก อนไดแก การตกตะกอนของแขง การยอยสลายและเปลยนรปมลสารโดยจลนทรย การตกตะกอนเคม และการดดซมธาตอาหารไปใชโดยพช ทเกดขนในระบบแลว การระเหยของนาออกจากระบบและการไดรบเศษซากอนทรยและมลสารอนท ตดมากบ แหนแดงใหมทเตมลงสระบบภายหลงการเกบเกยว ยงเปนปจจยรวมทสงผลตอประสทธภาพการบาบดมลสารของระบบ และผลการศกษายงสรปไดวา การเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมลงสระบบทก 2 สปดาห เปนระบบการเกบเกยวทเหมาะสมหากตองการผลผลตแหนแดง เนองจากใหผลผลตสงเทยบเทากบระบบการเกบเกยวและเตมแหนแดงใหมทกสปดาห โดยไมตองทาการเกบเกยวและเตมแหนแดงลงสระบบถเกนความจาเปน

กตตกรรมประกาศ ผศกษาขอขอบคณมหาวทยาลยนเรศวร ทให

การสนบสนนดานงบประมาณ และขอขอบคณภาควชาทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม และคณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ท


ใหการสนบสนนหองปฏบตการ และอานวยความสะดวกใหการวจยนสาเรจลลวงลงไดดวยด

เอกสารอางอง กรมควบคมมลพษ. (2546). คมอการเลอกใช การดแลและ

บารงรกษา ระบบบาบดนาเสยฟารมสกรตามแบบมาตรฐานกรมปศสตว. กรงเทพฯ: กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. หนา 25-27.

ณฐสมา โทขนธ ชลมาศ บญไทย อวาย และมงคล ตะอน . (2554). การบาบดนาเสยจากฟารมสกรโดยใช แหนแดง. ใน: รายงานการประชมวชาการเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาตครงท 12. มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน. 779-783.

นชนนท พลฤทธ และพนธทพย กลอมเจก. (2556). การลด มลสารในนาทงจากฟารมสกรของแหนแดงในระบบพชลอยนา. ใน: รายงานการประชมวชาการเสนอผลงานวจยระดบบณฑตศกษาแหงชาตครงท 29. มหาวทยาลยแมฟาหลวง, เชยงราย. 319-327.

ประมาณ พรหมสทธรกษ. (2531). ชลธวทยา. กรงเทพฯ: คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. หนา 76-103.

ประยร สวสด และบรรหาญ แตงฉา. (2544). แหนแดง ชววทยาและการใชประโยชน. ใน: เอกสารวชาการเรองปยชวภาพ. กลมงานวจยจลนทรยดน กองปฐพวทยา กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ. 168-224.

ประยร สวสด นนทกร บญเกด และสมพร ชนหลอชานนท. (2527). รายงานการสมมนาเทคโนโลยชวภาพ: ปจจบนและอนาคต. กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ. 224-238

เพญจา จตจารญโชคไชย ศรศกด สหะเนน และนรทร เหรยญโมรา. (2540). การบาบดนาทงจากโรงอาหารโดยใชแหนแดง (Azolla microphylla). ใน: เอกสารประกอบการประชม การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 35 สาขาประมง วทยาศาสตร วศวกรรมศาสตร การจดการทรพยากร

และสงแวดลอม คหกรรมศาสตร ศกษาศาสตร และเศรษฐศาสตร . มหาวทยาลย เกษตรศาสตร , กรงเทพฯ. 589-597.

APHA, AWWA, WPCF. (1992). Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, 18th edition. Washington D.C.: American Public Health Association Inc.

Beadle, C.L. (1982). Plant growth analysis. In Techniques in Bio-productivity and Photosynthesis. New York: Pergamon Press. pp. 20-24.

Forni, C., Chen, J., Tancioni, L. and Caiola, M.G. (2001): Evaluation of the fern Azolla for growth, nitrogen and phosphorous removal from wastewater. Water Res. 35(6): 1592-1598.

Kadlec, R.H. and Knight, R.L. (1996). Treatment Wetlands. Florida: Lewis Publishers. pp. 316-320.

Metcalf and Eddy Inc. (1985). Wastewater Engineering: Treatment, Disposal and Reuse. 3rd edition. New York: McGraw-Hill. pp. 420-422.

Reddy, K.R. and D’Angelo, E.M. (1997). Biogeochemical indicators to evaluate pollutant removal efficiency in constructed wetlands. Wat. Sci. Tech. 35(5): 1-10.

U.S. EPA. (1988). Design manual: Constructed Wetlands and Aquatic Plant Systems for Municipal Wastewater Treatment. Cincinnati, Ohio: Center for Environmental Research Information. pp. 9-13.

U.S. EPA. (2000). Constructed Wetlands Treatment of Municipal Wastewater. Cincinnati, Ohio: Office of Research and Development. pp. 46-52.

Documents

การบ้าบัดน ้าเสียจากฟาร์มสุกร ...scijournal.kku.ac.th/files/Vol_43_No_3_P_698-714.pdfว.ว ทย. มข. 43(4) 698-714 (2558)