1

การสมมนา“ศาสตรพระราชากบการพฒนาทยงยน และตวชวดความยงยนชมชนมนพฒนา”

วนพฤหสบดท 6 ธนวาคม พศ 2561ณ หองบอลรม ชน 1 โรงแรมสโขทย กรงเทพฯ

2

ความเปนมา

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงมคณปการตอการพฒนาของประเทศไทยตลอดรชสมยของพระองค ทรงใหแนวทางการด ารงชวต การประพฤตปฏบต และการบรหารจดการโครงการพฒนาทมความลมลก รอบดาน และเปนองครวม รวมเรยกวา

“ศาสตรพระราชา”โดยมปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนองคประกอบหลก และไดรบการยอมรบในระดบสากล

แตการศกษา “ศาสตรพระราชา” ในเชงปรมาณยงมไมมากนก โดยเฉพาะการศกษาความเชอมโยงระหวางศาสตรพระราชากบการพฒนาทยงยน

3

วตถประสงค

เพอศกษาความเชอมโยงของศาสตรกบการพฒนาอยางยงยนอยางเปนระบบ มความเปนวทยาศาสตร และใชวธการศกษาทเปนทยอมรบในระดบสากล

การศกษาประกอบดวยสองสวนคอพฒนาระบบตวชวดทแสดงถงการประพฤตปฏบตตามศาสตรพระราชาของประชาชนชาวไทยทงประเทศ อนสามารถแสดงผลในระดบชมชน ระดบภาค หรอระดบประเทศ และสามารถพฒนาเพมเตมเพอใชเปนเครองมอตดตามการด าเนนงานโครงการพฒนาตางๆ ได

1

2 ศกษาความเชอมโยงระหวางการประพฤตปฏบตตามศาสตรพระราชากบผลลพธการพฒนาทส าคญ เพอตอยอดไปสการศกษาความเชอมโยงระหวางศาสตรพระราชากบการพฒนาทยงยนตอไป

4

การใชประโยชน

➢ ใชในการตดตามวาประชาชนไทยนอมน าศาสตรพระราชามาใชปฏบตมากนอยเพยงใด o ระดบประเทศ ระดบภาค ระดบจงหวด

➢ น าเสนอศาสตรพระราชาตอประชาคมโลกในฐานะทเปนหนทาง (path) สการพฒนาทยงยนo สอดรบกบแนวคด Means of Implementation และ Financing for

Development (FfD) ภายใต SDGs ของสหประชาชาต

5

position ของ SCI ในระดบสากล

▪ ไมคาดหวงใหเปน mainstream ของการวดการพฒนาอยางยงยน

▪ มลกษณะเปน Alternative Measure มากกวา• คลาย Gross National Happiness (GNH) ของภฐานมากกวา • GNH ใชเวลาในการพฒนาพอสมควร (ตงแตกอนป 2010) และมการ

ปรบปรงแกไขเปนระยะ • GNH มบทบาทในการก าหนดนโยบายของภฐานระดบหนง แตบทบาท

ดงกลาวไมนง นายกรฐมนตรปจจบนใหความสนใจนอยกวาในอดต

สรปการด าเนนงาน

• ศกษาแนวคดศาสตรพระราชา ในภาพรวมและองคประกอบ• ทบทวนงานวจย

– ศกษาระบบดชนวดการพฒนาระดบสากล SDGs, World Happiness Index, Bhutan’s GNH

– ทบทวนตวชวดทเกยวของของไทย NESDB’s HAI การส ารวจโดยกรมสขภาพจตจปฐ. กชช 2ค

– ศกษาโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (กปร ปดทองหลงพระ บางโครงการของมลนธมนพฒนา) เยยมชมพนทโครงการ

ด าเนนการภายใตคณะกรรมการก ากบโครงการ

• พฒนากรอบแนวคด SCI • พฒนาแบบสอบถาม ส ารวจทวประเทศ• จดสรางตวชวด SCI และศกษาความเชอมโยงศาสตรพระราชากบผลลพธการพฒนา

7

กรอบ Construct: ศาสตรพระราชากบ

ความยงยน

Intrinsic Values

Sufficiency Behaviors

Sustainable Outcomes

คณธรรม: ความซอสตย ความเพยร แบงปน จตสาธารณะความร: ความร

พอประมาณ รอบคอบ มเหตผล มภมคมกนระเบดจากขางใน นวตกรรม สามคค พงตนเอง เปนผน า

ทนเศรษฐกจ: รายได รายจาย ทรพยสน ความเปนอย หลดพนความจน การท างาน

ทนสงคม: ทนทางสงคม ความเทาเทยม สขภาพ การศกษาทนสงแวดลอม: สถานะสงแวดลอม การรกษา สวลทนวฒนธรรม: วถชวต ขนบธรรมเนยม

8

ศาสตรพระราชาทใชเปนหลกอางอง

9

SCI ประกอบดวย SCI-S4S และ SCI-OCSCI-S4S: การปฏบตตามศาสตรพระราชา

1. ความพอประมาณ (moderation) 2. ความเพยร (perseverance) 3. รอบคอบ ระมดระวง (prudence)4. ความซอสตย (honesty)5. ความมเหตผล (reasonableness)6. ความรอบร (knowledge, learning, information)7. การมภมคมกน (resilience)8. แบงปน ชวยเหลอ (sharing/helping)9. สามคค (social coherence)10. รกษาสงแวดลอม (environmental protection)11. ระเบดจากภายใน (explosion from within)12. การมจตสาธารณะ (public mind)13. พงตนเอง (self-reliance)14. ความเปนผน า (leadership)15. นวตกรรมชมชน (community innovation)

SCI-OC: ผลลพธการพฒนาทส าคญ1. ความสข ความพอใจ (happiness)2. การหลดพนความยากจน (poverty_free)3. สขภาพ (health)4. โอกาสทางการศกษา (education)5. การมงานท า (employment)6. สามารถใชจายไดเพยงพอ (sufficient expenditure)7. มรายไดเพยงพอ (sufficient income)8. สภาพความเปนอย (living condition)9. ทรพยสน (asset)10. ทนทางสงแวดลอม (environmental capital)11. ความเทาเทยม (equality)12. ทนทางสงคม (social capital)

10

แนวคดการสรางตวชวด SCI• ศกษา ‘ความหมาย’ ของแตละองคประกอบ SCI_S4S• แปลงเปน ‘พฤตกรรม/ความคด/ความเหน’ ทคนทวไปคนเคย ใชถอยค างาย • สรางแบบสอบถามครวเรอน

– ขอมลครอบครว บคคล – พฤตกรรม/ความคด/ความเหนทสะทอนการปฏบต/ไมปฏบตตามศาสตรพระราชา

• ปองกนความคลาดเคลอนของค าตอบ– หลกเลยงการใชถอยค าทโยงไปถงศาสตรพระราชา (เชนเศรษฐกจพอเพยง)– บางขอถาม ถามความเหนเกยวกบ ‘คนในชมชนทาน’

11

ความรวมมอดานขอมล

ส านกงานสถตแหงชาตรวมกบสถาบนวจยเพอพฒนาประเทศไทย (TDRI) และมลนธมนพฒนา จงไดจดท า โครงการส ารวจคณภาพชวตของประชาชนอยางยงยน ตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เพอศกษาขอมลชวตความเปนอยของประชาชนในดานตางๆ เพอเปนพนฐานในการด ารงชวตอยางพอเพยงและยงยน ซงจะท าการส ารวจทก 2-3 ป

12

การปฏบตงานสนามป 2561

เกบรวบรวมขอมลครวเรอนสวนบคคลตวอยาง ทงนอกเขตและในเขตเทศบาล ทวประเทศจ านวน 5672 EA รวม 85,080 ครวเรอน

ในระหวางวนท 27 เมษายน – 15 กรกฎาคม 2561

โดยใช Tablet ในการเกบรวบรวมขอมล

13

ขอมลทเกบรวบรวม

ขอมลสมาชกและครวเรอน

• ขอมลทวไปของสมาชกในครวเรอน และสขภาพ• ลกษณะทวไปของครวเรอน• รายได คาใชจาย หนสนและการออมของครวเรอน• พฤตกรรมการด าเนนชวตของครวเรอน• ความเหนเกยวกบคนในหมบาน/ชมชน/ละแวกบาน• ความเหลอมล าและสงแวดลอม• ความสขและความพงพอใจในชวต

14

ความพอประมาณครวเรอนวางแผนการใชจาย

รายเดอน

ซอของเพราะจ าเปนตองใช

ไมซอของตามๆ กนจนเกนก าลง

ไมมหน หรอมหนนอยเทยบกบรายได

ไมผอนหนจนกนอยล าบาก

คนในหมบานไมเปนคนโลภมาก

ขอถามเพอค านวณ SCI-S4S sub-indicatorsความเพยร

ตงใจท าอะไร จะท าจนส าเรจ แมพบอปสรรค

รอบคอบ ระมดระวงกอนท าอะไร จะศกษา

อยางรอบคอบ

เวลาลงทนจะเรมจากนอยๆ กอน

ความซอสตยเปดประตบานทงไว ของไมหาย

ของหายในหมบานจะไดคน

กระเปาเงนหายจะไดคน

เลอกคนไมโกง

ไมเลอกเพราะไดประโยชนสวนตน

ไมใชเสนสายเพอประโยชนสวนตน

นยามแตกตางกนเลกนอยระหวาง (ก) กทม (ข) ในเขตเทศบาล (ค) นอกเขตเทศบาล

มเหตผลคนในหมบานแกปญหาโดย

พดคยกน ไมใชอารมณ

ความรอบรตดตามขาวสารสม าเสมอ

หาความรจากชองทางตางๆ

ในหมบานมปราชญชาวบาน

คนในชมชนมการแลกเปลยนเรยนรรวมกน

15

มภมคมกนมเงนออม

หารายไดหลายแหลง ปองกนความไมแนนอน

หาเงนฉกเฉน 10,000 บาทได

จดการกบวกฤตทเคยเกดขนไดด

แบงปน ชวยเหลอคนในหมบานมกชวยผอนเมอ

มปญหา

มการลงแขก เอาแรง

สามารถฝากเพอนบานชวยดแลเดกเมอไมอย

ใหความชวยเหลอผอน

สามคคคนในชมชนไมแบงพรรค

แบงพวก

คนในชมชนรสกใกลชดกน

รกษาสงแวดลอมพฤตกรรมรกษา

สงแวดลอม (ลดการใชถงพลาสตก)

รวมกจกรรมอนรกษสงแวดลอม

ดแลแหลงน า

แยกขยะ ก าจดขยะอยางถกวธ

นยามแตกตางกนเลกนอยระหวาง (ก) กทม (ข) ในเขตเทศบาล (ค) นอกเขตเทศบาล

ขอถามเพอค านวณ SCI-S4S sub-indicators

16

ความเปนผน าระดบความเปนผน าของผน า

ชมชน

จ านวนคนหนมสาวกลบมาพฒนาชมชน

มจตสาธารณะมอาสาสมครในโครงการ

พฒนา

พงตนเองหมบานประชมรวมเพอ

แกปญหาสวนรวม

คนในครอบครวเขารวมการประชมดงกลาว

ปกตหมบานจะไมขอความชวยเหลอจากขางนอก

ระเบดจากภายในแผนชมชนตรงความตองการคนในหมบาน

คนในหมบานรสกเปนเจาของโครงการ

คนในหมบานรวมมอท าโครงการเพอสวนรวม นวตกรรมชมชน

มการสงเสรมอาชพใหมๆ

มการคดคนวธการใหมๆ

นยามแตกตางกนเลกนอยระหวาง (ก) กทม (ข) ในเขตเทศบาล (ค) นอกเขตเทศบาล

ขอถามเพอค านวณ SCI-S4S sub-indicators

ขอถามเพอค านวณ SCI-OC sub-indicatorsความสข ความพอใจ

ระดบความสข

ความพงพอใจในชวต

รสกสบายใจ

รสกภมใจในตนเอง

หลดพนจากความยากจนสดสวนคนไมจนดานรายได และดาน

รายจาย

กนอมทกมอ

การศกษาจบการศกษาสง

สมาชกอาย 15-45 มโอกาสเรยนถงมธยมตน/ปลาย

เดกเลกมโอกาสเขาศนยเดกเลก

การมงานท ามงานท า

สขภาพมสขภาพโดยรวมทด

เขาถงการรกษาพยาบาลไดด

มความสามารถชวยตวเองไดเตมท

พกผอนเพยงพอ

นยามแตกตางกนเลกนอยระหวาง (ก) กทม (ข) ในเขตเทศบาล (ค) นอกเขตเทศบาล

รายได รายจายเพยงพอ

รายไดครอบครวสงกวาเสนความยากจน 5 เทา

รายจายครอบครวสงกวาเสนความยากจน 5 เทา

ทรพยสนมทรพยสนเพยงพอ

สภาพความเปนอยความเปนอยด (เปนเจาของ

บานมนคง กวางขวางเพยงพอ ไมแออด กนแดดกนฝนไดด มไฟฟาใชและมสวมทด มน าดม

น าใช)

ความเทาเทยมผลตางสดสวนคนรวยกบสดสวนคนจนในหมบาน

ความรสกของชองวางคนรวยคนจน

ทนทางสงแวดลอมสภาพสงแวดลอมในดานตางๆ

(ปา น า ดน เสยง อากาศ)

ทนทางสงคมการเปนสมาชกกลมตางๆ

ในชมชน

นยามแตกตางกนเลกนอยระหวาง (ก) กทม (ข) ในเขตเทศบาล (ค) นอกเขตเทศบาล

ขอถามเพอค านวณ SCI-OC sub-indicators

การใหคะแนน SCI

• คะแนน 0 ถง 100 • SCI-S4S: 100 หมายถงปฏบตตามศาสตรพระราชาเตมท• SCI-OC: 100 หมายถง outcomes ดทสด

• ใหคะแนนตาม ‘ล าดบ’ (ordinal scoring)เชนขอถาม “คนในหมบานรสกอยางไรตอกน?”– หางเหนกนมาก คะแนน 0– หางเหนกน คะแนน 25– กลาง ๆ คะแนน 50– ใกลชดกนพอสมควร คะแนน 75– ใกลชดกนมาก คะแนน 100

• ศกษา distribution ของคะแนนแตละขอประกอบการใหคะแนน

ผลตวชวดความยงยนชมชนมนพฒนา (SCI)

SCI-S4S

40455055606570

60.5 57.964.1 65.0

60.8 60.7 62.4

SCI-S4S ตวชวดยอย

64.8

65.9 79

.4

50.8 61

.5

60.5

55.8

54.5 59.0

62.4

020406080

100

ทงประเทศ SCI_S4S

คาเฉลย 61.6

SCI-S4S

64.8

66.2 78

.6

47.3

61.3

60.1

56.5

51.7 53.8 66

.5

0

20

40

60

80

100

ในเขตเทศบาล SCI_S4S63

.8 65.8

79.4

53.7 62

.0

60.8

55.5 58.4 63

.2

59.4 63.5 73

.8

61.4

59.3

56.2

62.4

0

20

40

60

80

100

นอกเขตเทศบาล SCI_S4S

68.7

65.3

81.7

48.5 60

.1

60.2

55.0

45.4 55

.7 64.1

0

20

40

60

80

100

กรงเทพฯ SCI_S4S

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0%

เกงมากโกงมาก

เกงนองโกงนอย

เกงมากโกงมาก

เกงนองโกงนอย

ในเข

ตเทศ

บาล

นอกเ

ขตเท

ศบาล

จะเลอกคนเกงหรอโกง

0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0% 70.0%

หาย

ไมแนใจ

ไมหาย

หาย

ไมแนใจ

ไมหาย

ในเข

ตเทศ

บาล

นอกเ

ขตเท

ศบาล

ถาท ากระเปาเงนหายจะไดคนหรอไม

ถาท าของหายจะไดคนหรอไม

เปดประตบานไวของจะหายหรอไม

ความซอสตย

0.0% 20.0% 40.0% 60.0%

โกงแตคนเลอกไดประโยชน

ซอสตยคนเลอกไมไดประโยชน

ไมตอบ

ในเข

ตเท

ศบาล

ในเข

ตเท

ศบาล

เลอกคนซอสตยหรอไดประโยชน

พบวาในเขตไดคะแนนต าจาก ‘ของหายไมไดคน’ สวนเรอง เลอกคนเกง/โกง ใชเสนสาย คะแนนไมตางกนเทาไร

SCI-OC ตวชวดยอย

40455055606570

68.663.8 62.8 61.8 62.4 64.0 62.0

SCI-OC ตวชวดยอยคาเฉลย 63.5

70.2 78

.9 87.8

17.3

84.9

26.3

51.2

90.3

48.8

81.0

57.2

0

20

40

60

80

100

ทงประเทศ SCI_OC

SCI-OC71

.3

90.2

87.6

20.1

82.3

43.5

72.5

91.9

49.7

86.1

59.4

0

20

40

60

80

100

กรงเทพฯ SCI_OC

70.3 80

.2 88.1

18.0

84.7

28.9

55.5

90.4

49.7

81.0

55.9

0

20

40

60

80

100

ในเขตเทศบาล SCI_OC

70.0 75

.3 87.7

16.1

85.6

20.5

43.3

89.8

48.0

79.8

57.6 69

.6

62.0

0

20

40

60

80

100

นอกเขตเทศบาล SCI_OC

SCI-S4S SCI-OC

• สามารถน าเสนอแบบ Visual Maps ถงในระดบจงหวดได

• เปนประโยชนตอการตดตามเพอสงเสรมการปฏบตตามศาสตรพระราชาในระดบพนท

การศกษาความเชอมโยงระหวางศาสตรพระราชากบการพฒนาทยงยน

29

30

ศกษาผานสมการถดถอย (regression analysis)

𝐸𝑙𝑒𝑚𝑒𝑛𝑡𝑠 𝑜𝑓 𝑆𝐶𝐼𝑂𝐶 = 𝑓(𝑆𝐶𝐼𝑆4𝑆, 𝑐𝑜𝑛𝑡𝑟𝑜𝑙 𝑣𝑎𝑟𝑖𝑎𝑏𝑙𝑒𝑠)

• ผลลพธการพฒนาขนกบ • ‘hardware’ เชน infrastructure ทน/ทรพยสน• ‘software’ เชน คณภาพคน mindset วฒนธรรม

• ศาสตรพระราชามลกษณะ software ทมคณลกษณะเฉพาะ

• Control variables ควรครอบคลมทง hardware และ non-S4S software

วธการศกษา

Control Variables/Models

ตวแปรระดบหมบานจากฐานขอมล กชช 2 คo ประกอบดวย 1,252 ตวแปรo คดเลอกตวแปรทนาจะมผลตอการพฒนา

ตวแปรระดบจงหวด/เขตo รายไดครวเรอน รายจายครวเรอน สดสวน

เดก สดสวนคนแก

นอกเขตเทศบาล

ตวแปรระดบจงหวด/เขตo รายไดครวเรอน รายจายครวเรอน

สดสวนเดก สดสวนคนแก

กทม/ในเขตเทศบาล

ตวแปรจาก กชช 2ค• หมบานมปญหาเรองขาดแคลนน าสะอาดส าหรบดม• หมบานมปญหาเรองขาดแคลนนาส าหรบเพาะปลก• หมบานมปญหาเรองถนน• ระยะเวลา(นาท)ทใชเดนทางไปอ าเภอ• บรการสาธารณะตอประชากร• จ านวนรานคาตอประชากร• แหลงเกบหรอศนยรวมผลผลตตอประชากร• แหลงรบซอผลผลตตอประชากร• จ านวนสถานบรการสาธารณสขตอประชากร

• สดสวนครวเรอนทมไฟฟาใช• สดสวนครวเรอนทมมอถอ• สดสวนครวเรอนทมอนเทอรเนต• สดสวนครวเรอนทมเคเบลหรอจานดาวเทยม• จ านวนรถ(คน)ตอประชากร• จ านวนมอเตอรไซด(คน)ตอประชากร• จ านวนรถไถ(คน)ตอประชากร• จ านวนรถบรรทก(คน)ตอประชากร

• สดสวนคนทอาย15-59 อานเขยนภาษาองกฤษได• สดสวนคนทอาย15-59 ทไดอบรมอาชพ• สดสวนคนทอาย15-59 ทไดอบรมดานการศกษา• สดสวนคนทอาย15-59 ทไดอบรมดานสขภาวะ• จ านวนศาสนสถานตอประชากร• สดสวนคนทอาย15 ปขนไปทมสวนรวม

ในกจกรรมชมชน• รอยละครวเรอนทเปนสมาชกกลม• รอยละครวเรอนทเปนสมาชกกลม

และไดรบเงนทนหรอเงนก• จ านวนปญหาเรองดน• สดสวนครวเรอนประสบภยพบต

• จ านวนศนยเดกเลกและโรงเรยนกอนประถมตอจ านวนเดก

• จ านวนโรงเรยนระดบมธยมตอเดก15-17 ป• จ านวนแหลงความรตางๆ ตอประชากร• สดสวนคนทจบภาคบงคบ• สดสวนคนทจบมยธมปลายหรอเทยบเทา• สดสวนคนทอนปรญญาหรอเทยบเทา• สดสวนคนทจบปรญญาตรหรอเทยบเทา• สดสวนคนทจบสงกวาปรญญาตร

ตวแปรจาก กชช 2ค (ตอ)

34

ผลการศกษา Regression Analysisผลของการปฏบตตามศาสตรพระราชา (SCI_S4S) ตอผลลพธการพฒนา

กทมในเขต

เทศบาล

นอกเขต

เทศบาล

ภาพรวมผลลพธการพฒนา

ความสข ความพอใจ (happiness)

การหลดพนความยากจน (poverty_free)

สขภาพ (health)

โอกาสทางการศกษา (education)

การมงานท า (employment)

สามารถใชจายไดเพยงพอ (sufficient expenditure)

มรายไดเพยงพอ (sufficient income)

สภาพความเปนอย (living condition)

ทรพยสน (asset)

ทนทางสงแวดลอม (environmental capital)

ความเทาเทยม (equality)

ทนทางสงคม (social capital) N/A N/A

การปฏบตตาม “ศาสตรพระราชา”

น าไปสผลการพฒนาทดขนในเกอบทกมตทศกษา

35

ความเชอมโยงศาสตรพระราชา กบ ‘การพฒนาทยงยน’

การพฒนาจะยงยนหากผลลพธของการพฒนาม ‘ความยงยน’ กลาวคอแนวโนมเพมขน (หรออยางนอยไมมแนวโนมตกต าลง) และไมผนผวนมากเกนไป แมจะผานเวลายาวนาน (เชน ขามรน)

35

การพสจนวา SCI วดการพฒนาทยงยนในระยะแรกจะใชแนวทางทสอง และเรมใชแนวทางแรกเมอมการจดท าตอเนองหลายป

แนวทางแรก

เปนการพฒนาทม ‘องคประกอบ’ หรอ ‘กระบวนการ’ ทเปนทยอมรบวาน าไปสความยงยน

• เชนการมภมคมกนทด การมนวตกรรมในการผลต การบรหาร

แนวทางทสอง

36

การใชงาน SCI (ปจจบน)ใชเผยแพรคณปการของศาสตรพระราชาตอการพฒนาทยงยน (การใชงานระดบ Macro)

o เพอตดตามการประพฤตปฏบตตามศาสตรพระราชา• ระดบประเทศ ภาค จงหวด• แสดงผลทงตวชวดรวม SCI-OC SCI-S4S และมตยอย

o เพอน าเสนอผลการวเคราะหคณปการของศาสตรพระราชาตอการพฒนาทยงยน

37

ใชเปน ‘เครองมอประกอบ’ การประเมนโครงการพฒนา (การใชงานระดบ Micro)o ท าการส ารวจและเกบคะแนน SCI-OC, SCI-S4S

• ในพนทกอนเรมโครงการพฒนา • และในพนททมลกษณะใกลเคยงกบพนทโครงการ แตไมใชพนทโครงการ

o เกบขอมลขอเทจจรง (facts, ไมใชความเหน) เกยวกบโครงการ เชนวตถประสงค กลมเปาหมาย วนเรม/วนสนสด งบประมาณ

o วเคราะหวาโครงการกอใหเกดความแตกตางใน (ก) ผลลพธการพฒนา SCI-OC (ข) การปฏบตตามศาสตรพระราชา SCI-S4S อยางไร

การใชงาน SCI (ระยะตอไป)

38

การพฒนาระบบฐานขอมล SCIฐานขอมล SCI

ตวชวด SCI-S4S, SCI-OC และ sub-indicatorsControl factors

Data presentation ตาราง, กราฟ, แผนท, dashboard ระดบประเทศ กลมจงหวด/จงหวด

Accessผานเวบไซตสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

39

“ศาสตรพระราชากบการพฒนาทยงยน และตวชวดความยงยนชมชนมนพฒนา”

https://tdri.or.th/2018/11/sci-indicators