คมอท ๗ลนจพนธนพ.๑เรยบเรยงโดยกจกรรมพชสวน ศนยศกษาการพฒนาภพาน อนเนองมาจากพระราชดำร จงหวดสกลนคร

คำนำ

ลนจ ผลไมทอดมไปดวยคารโบไฮเดรต และโปรตน มสรรพคณเปนยาชวยยอยอาหาร บำรงอวยวะภายในตางๆ ไมวาจะเปนมาม หรอระบบประสาท นอกจากน ลนจยงชวยในการบรรเทาอาการกระหายนำได และหากนำเนอลนจตากแหงมาตมกนเปนประจำ กจะชวยบรรเทาอาการปวดอนเนองมาจากโรคไสเลอน หรอลกอณฑะบวม และยงชวยรกษาโรคโลหตจาง ปจจบนแหลงปลกลนจในประเทศไทยจะม ๒ แหลงใหญคอ บรเวณภาคเหนอตอบบน และบรเวณภาคกลาง ไดแก จงหวดสมทรสงคราม นอกจากนยงกระจายการปลกลนจไปถงภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดเลย นครพนม และหนองคาย เปนตน ภาคตะวนออก ไดแก จงหวดจนทบร และภาคตะวนตก ไดแก จงหวดกาญจนบร แตไมมากนก ลนจ นพ.๑ เปนสายพนธทสามารถเจรญเตบโตไดดในสภาพพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยเฉพาะจงหวดนครพนม สกลนคร มกดาหาร และหนองคาย งานศกษาพฒนาเกษตรกรรม ศนยศกษาการพฒนาภพานฯ ไดนำพนธมาปลกศกษาในพนทและพบวา การออกดอก ตดผล และเกบเกยวผลผลตไดในชวงเดอนเมษายนของทกป ทำใหจำหนายไดราคาด เหมาะสำหรบการสงเสรมปลกเพอเพมรายไดใหแกเกษตรกร

สารบญ หนา

ความเปนมา ๔

สภาพพนทปลกทเหมาะสม ๕

การปลกลนจ นพ.๑ ๖

การปฏบตดแลรกษา ๗

การปองกนกำจดศตรพช ๑๐

การเกบเกยว ๑๕

การขยายพนธ ๑๖

ปฏทนการปฏบตดแลรกษา ๑๗

การลงทน ๒๐

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

ลนจพนธ นพ.๑ ความเปนมา

ลนจมชอทางวทยาศาสตรวา Litchi Chinensis Sonn. วงศSapindaceae ผลมลกษณะคอนขางกลม เปลอกสแดงเขมผวขรขระไมเรยบ เนอสขาวฉำนำ รสหวานอมเปรยว นยมรบประทานผลสด ทาผลไมกระปอง ดอง มนำตาลสง เปนผลไมทอดมไปดวย วตามน และนำตาล ปจจบนแหลงปลกลนจในประเทศไทย จะม ๒ แหลงใหญ คอบรเวณภาคเหนอตอนบนและบรเวณภาคกลาง ไดแก จงหวดสมทรสงคราม นอกจากนยงกระจายการปลกลนจไปถงภาคอสานไดแก จงหวดเลย นครพนม หนองคาย เปนตน ภาคตะวนออก ไดแก จงหวดจนทบร และภาคตะวนตก ไดแก จงหวดกาญจนบร แตกไมมากนก ลนจ นพ.๑ เปนสายพนธทไดจากการกลายพนธโดยวธการเพาะเมลด มการคดเลอกสายพนธทสถานทดลองพชสวนนครพนม(ศวพ.นครพนม) มลกษณะเดน คอ มการเจรญเตบโตด ออกดอกตดผลสมำเสมอทกป โดยออกดอกเดอนธนวาคมและเกบเกยวกลางเดอนเมษายนเปนตนไป ผลผลตเฉลย ๒๐ กก./ตน เมออาย ๕ ป ขนาดของผลใหญ๓.๖๕ - ๔.๔๐ ซม. นำหนกผล ๒๖.๘๒ กรม/ผล จำนวน๓๓ - ๓๘ ผล/กก. อตราสวนของเนอ : เปลอก : เมลด๕ : ๐.๘ : ๑ สของเปลอกผลเมอแกจดสแดงเรอ หนามท รปรางของผลทรงไขไหลของผลกวาง รสหวานอมเปรยวเลกนอยปลกไดดในพนทจงหวดนครพนมสกลนคร หนองคาย เลย มกดาหารและอบลราชธาน

๔

คมอลนจ นพ. ๑ ๕

สภาพพนทปลกทเหมาะสม

มความลาดเอยงไมควรเกน ๑๕% และระบายนำด ระดบนำใตดนลกกวา ๑ เมตร

ลกษณะดน ลนจตองการดนทมความอดมสมบรณสงหรอปานกลาง มการระบายนำดเปนพเศษ ดงนนควรปลกลนจในพนทสงพอสมควร เพราะมการระบายนำทด มคาความเปนกรดและดาง (pH) = ๕.๕ - ๖.๕

สภาพภมอากาศ การเจรญเตบโตของลนจตองการอณหภมตำประมาณ ๒๐ - ๓๐ องศาเซลเซยส แตในชวงกอนออกดอกตองการอณหภมตำประมาณ ๑๐ - ๒๐ องศาเซลเซยส นานตดตอกนอยางนอย ๔ สปดาห เมอตดผลแลวอณหภมสงขนกไมเปนไร แตไมควรเกน ๔๐ องศาเซลเซยส เพราะจะทำใหผลแตกเสยหายได

ปรมาณนำฝน ปรมาณนำฝน ควรอยระหวาง ๑,๒๐๐ - ๑,๔๐๐ มลลเมตรตอป ถาหากพนทใดมปรมาณนำฝนนอยกวา ๑,๒๐๐ มลลเมตรตอป ตองใหนำชวย สวนจำนวนวนและการกระจายของฝนทตกเปนสงสำคญหากมการกระจายของฝน ๑๐๐ - ๑๕๐ วนตอปขนไป จะเหมาะตอการตดผลของลนจมาก

ปรมาณความชน ความชนในดนจำเปนตอลนจในชวงการเจรญเตบโตทางกงกาน การออกดอกตดผลจนถงเกบเกยวลนจ ตองการความชนในดนสงขนเรอยๆ ตงแตเดอนกมภาพนธ - มถนายน ซงถาลนจขาดความชนในดน ดอกทออกมามกจะแหงหรอทออกดอกแลวดอกจะรวง ในกรณทมฝนตกในเดอนเมษายน ทเรยกกนวาฝนแรก มกจะทำใหผลลนจแตกและรวงมาก ดงนนการใหนำลนจในชวงหนาแลงแมมฝนตกในชวงเดอนมนาคม - พฤษภาคม ตองมการใหนำ เพราะในระยะนเปนชวงทมความชนในดน และความชนในอากาศตำในฤดหนาวความชนในอากาศจะลดลงตามลำดบ และจะลดลงมากในเดอนมนาคมถงเดอนเมษายนซงเปนชวงผลลนจกำลงสรางเนอ เมอการระเหยของนำในใบมากขน ความชนในอากาศทตำ

จงมสวนทำใหการสรางเนอไดนอยผลจงเลก และรสเปรยวจด แมผวเปลอกจะเปลยนเปนสชมพหรอแดงแลวกตาม จำเปนตองใหนำ

การปลกลนจนพ.๑

การเตรยมพนท มความสำคญมาก เพราะลกษณะของพนทแตละแหงนนจะแตกตางกนออกไป สามารถแบงได ๒ แบบ

๑.ทลม ขดรองยกแปลงขนเพอการระบายนำ เพราะลนจไมชอบดนปลกทแฉะนำความลกของรองประมาณ ๘๐ - ๑๐๐ ซม. กวางประมาณ ๑ เมตร หรออาจขดรองตามความเหมาะสม โดยพจารณาจากความสงตำของพนทและความกวางของแปลงไมควรตำกวา ๕ เมตร สวนความยาวของแปลงปลกกสดแลวแตขนาดของพนท

๒.ทดอน ไถพรวนปรบพนทใหสมำเสมอ ควรคำนงถงแหลงนำ ปลกพชบงลม ระยะปลกและวธการปลก ระยะปลก ๘ x ๘ เมตร (ระยะระหวางตน x ระยะระหวางแถว ) ปลกได ๒๕ ตน/ไรหรอ ๑๐ x ๑๐ เมตร ปลกได ๑๖ ตน/ไร การเตรยมหลมปลก ขนาดของหลมปลกนน ถาดนมความอดมสมบรณด ใชขนาด ๕๐ x ๕๐ x ๕๐ ซม.(กวาง x ยาว x ลก) ถาดนทมความอดมสมบรณนอย ใชขนาด ๘๐ x ๘๐ x ๘๐ ซม. การขดหลมควรแยกดนออกเปน ๒ สวน คอ ดนชนบนและดนชนลาง ควรนำเอาดนชนบนผสมกบปยคอกหรอปยหมกประมาณ ๑ ปบ และใสรอคฟอสเฟตหรอกระดกปนอก ๑๐๐ กรม คลกเคลาดนกบปยใหเขากนนำไปใสลงหลม เอาดนชนลางกลบทบดนชนบนใหเตมหลมใหสงกวาปากหลมประมาณ ๑๕ - ๒๐ ซม. กดดนใหแนน คลมโคนโดยรอบดวยเศษวชพช หรอฟางขาวใชไมหลกปกยดลำตนกนลมโยกคลอน และรดนำตามทนท

๖ ๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๗

การปฏบตดแลรกษา การใหนำ ชวงตนเลกในระยะ ๑ - ๒ ปแรก ในระยะ ๒ ปแรก โดยทวไปปรมาณนำทตองรดใหประมาณ ๒๐ - ๖๐ ลตร ตอระยะ ๔ - ๕ วน (รดใหดนเปยกนำกวาง ๐.๕และ ๑.๐ เมตร)

การใหนำแกลนจอาย3ปขนไปวธการใหนำแกผวดนเปนการใหนำครงหนงๆเปนจำนวนมาก เพอใหดนทลกอยางนอย ๕๐ ซม. อมนำใหมากทสด ใหพชคอยๆใชไดหลายวน ปรมาณนำทใหขนอยกบขนาดทรงพม วธทงายทสดคอการไขนำเขาทวมขงในพนทสวน เทากบความลกทตองการ แตพนทสวนตองราบเสมอกนถาไมราบเสมอกน ใหทำคนดนรอบทรงพมของตนลนจแตละตน แลวไขนำเขาขงในคนใหสงตามตองการ

การใหนำโดยสปรงเกอรและสปรงเกอรเลก การเลอกหวสปรงเกอร ตองคำนงถงอตราการซมนำของดน โดยใชสปรงเกอรทใหนำดวยอตราทไมเรวกวาทนำจะซมเขาในดนได ไมเชนนนนำจะไหลลนออกนอกทรงพม การใหนำแบบนจะสะดวก เกษตรกรสามารถใหนำเปนราย ๓ วน หรอราย ๗ วน ได ถาเปนดนรวนปนทรายใหทก ๕ วน ถาเปนดนเหนยวใหทก ๗ วน

๗คมอลนจ นพ. ๑

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

การงดการใหนำ ควรทำกอนการออกดอกประมาณ ๒ เดอน เพอปองกนไมใหลนจแตกใบออน แตบางครงอาจไมไดผลเนองจากมฝนตกในชวงฤดหนาวทำใหลนจแตกใบออนเกดขน

การใหปย:เลอกใชปยเคม-อนทรยแบงออกไดเปน ๒ ชวงคอ ชวงตนเลกกอนใหผลผลตและชวงใหผลผลตแลว แตละชวงมเปาหมายตางกน ๑. เกษตรกรควรวเคราะหดนกอนปลก เพอการใสปยอยางถกตอง ๒. กรณปลกลนจแลว ควรเกบตวอยางดนวเคราะหอยางนอยปละ ๑ ครง เพอจะไดทราบวาดนมการเปลยนแปลงอยางไร ควรใสปยเพมเตมอยางไร ๓. เกษตรกรควรมการเกบตวอยางใบวเคราะหอยางนอยปละ ๒ ครง เมอใบชดท ๑ มอาย ๔๕ - ๕๐ วน และกอนยดชอดอก ๔. ใสปนโดโลไมต เฉพาะในดนทเปนกรด และแมกนเซยมในดนตำ

การใหปยในระยะทยงไมใหผลผลต(อาย๑-๓ป)ใชปยสตรเสมอ เชน ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ตนละ ๔๕๐ กรม/ป โดยแบงใส ๓ ครง ในปท ๒ - ๓ ใสปยคอกปละ ๑ ครง อตรา ๑ - ๒ปบ/ตน/ครง และปยเคมสตรเสมอ เชน ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ ปละ ๒ - ๓ ครง อตรา ๓๐๐ - ๔๐๐กรม/ตน/ครง โดยครงแรกใสในชวงตนเดอนพฤษภาคม และครงท ๒-๓ หลงจากลนจแตกใบออนแลว

๘

การควบคมทรงตนและการตดแตงกง

คมอลนจ นพ. ๑ ๙

การใหปยระยะลนจตดผล(อาย๔ปขนไป) แบงเปน ๓ ระยะ และอตรา ๓ - ๕ กก./ครง ขนอยกบสภาพและอายของตนลนจ ระยะท๑ หลงการเกบเกยวผล ตองตดแตงกงและใสปยในเดอนพฤษภาคมเพอบำรงตนใหเจรญเตบโต และสมบรณ ปยเคมทใชคอสตร ๑๕ - ๑๕ - ๑๕ หรอ ๑๖ - ๑๖ - ๑๖ ระยะท๒ การใหปยระยะน มวตถประสงคเพอเตรยมตนลนจใหพรอมทจะออกดอกในฤดกาล การใหปยควรอยในชวงเดอนกนยายน - ตลาคม ใหปยสตร ๑๒ - ๒๔ - ๑๒หรอ ๘ - ๒๔ - ๒๔ ระยะท๓ การใหปยในระยะตดผล ใชปยสตร ๑๓ - ๑๓ - ๒๑ อตรา ๑ - ๓ กก./ตน เพอผลผลตมคณภาพด โดยแบงใส ๓ ครงคอ ตดผลโต ขนาด ๕ มม. ผลโตปานกลางและผลโตเตมท

การควบคมทรงตนลนจตนเลก ควรเรมตงแตเลอกตนกลากงตอน จากกงกระโดงนำฝนหรอตนกลา ทไดจากการ ตดตา ตอกง หรอตอยอด มหลกปฏบตดงน ๑. หลงปลกตนพนธ สงประมาณ ๘๐ - ๑๐๐ ซม. จงตดยอดเพอสรางกงขาง ๒. รอจนแตกตาขางยาวประมาณ ๕๐ ซม. ใหเลอกกงททำมมกวางกบลำตนไว๓ - ๔ ยอด รอบๆ ลำตน จงตดปลายยอดออก ใหเหลอความยาวกงประมาณ ๕๐ ซม.ปลอยไวแตกกงแขนงโดยรอบยาวประมาณ ๕๐ ซม. โดยเลอกกงทำมมกวางกบกงหลก ๓ - ๔ กงตดปลายยอดออก ใหเหลอความยาวกงประมาณ ๕๐ ซม. เชนกนโดยถอปฏบตเชนน จนตนลนจมอาย ๓ - ๔ ป จงปลอยใหตนลนจออกดอกตดผล ๓. วธการนจะลดปญหาเรองการใชไมคำยนใหกบตนลนจไดอยางดยง

การควบคมทรงตนและการตดแตงกงลนจตนใหญ ๑. การตดกงในทรงพม ๒. การตดกงเพอเปดกลางทรงพม จนแสงแดดสามารถสองผานลงถงโคนตน ๓. การตดยอดลนจเพอควบคมความสง ๔. การตดยอดหรอกงลนจทประสานกนจนไมสามารถจะออกดอกตดผลได

๑๐

การปองกนกำจดศตรพช

โรคและการปองกนกำจด โรคใบจดสนมหรอจดสาหราย สาเหต เกดจากสาหราย เซฟาลวโรส (Cephaleuros virescens) ลกษณะอาการ เกดบนใบแกลนจ แผลเรมแรกเปนจดขยสเทาอมเขยว ฟเลกนอยเกดกระจดกระจายบนใบ ตอมาจดจะขยายออกและเปลยนเปนสเหลองแกมสมหรอสสนมลกษณะคอนขางกลมขนาด ๓ - ๕ มม. ตอมาจดจะแหงและทำใหเนอเยอใบทงดานบนและใตใบ บรเวณแผลมลกษณะสนำตาลดำ ในทสดใบทเปนโรคจะมสซดเหลองปนนำตาลและใบรวง การปองกนกำจด ตดแตงทรงพมใหโปรง และพนดวยสารปองกนกำจดโรคพชคอบเปอรออกซคลอไรด

โรคลำตนและกงแหง ลกษณะอาการ พบเปนกบลนจหลายพนธ อาย ๓ - ๒๐ ปสวนใหญเมอตนลนจมอายตงแต ๑๐ ปขนไป เรมแรกแสดงอาการทรดโทรม ใบรวงและปลายกงแหงเปนบางกงหรอทงตน บรเวณโคน ลำกงหรอลำตนมแผลลกษณะเปนรอยแตกแผลมอาการไหมสนำตาลหรอสนำตาลดำ กรณตนลนจทมอายยงนอย อาการจะเปนอยางเฉยบพลน ใบจะรวงและกงแหงอยางรวดเรว ในทสดกยนตนตาย การปองกนกำจด ตดแตงกงเปนโรคนำไปเผาทำลาย แลวบำรงรกษาตนใหสมบรณแขงแรง โดยการใสปย และพนสารปองกนกำจดศตรพชสมำเสมอ

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๑๑

โรคราดำ สาเหตเชอรา แคบโนเดยมและเมลโอลา ลกษณะอาการ ใบ กง ชอดอก และชอผล มลกษณะเปนคราบเขมาหรอฝนผง มสดำขนเจรญปกคลม ทำใหชะงกการเจรญเตบโตและผวของผลไมสะอาดเมอถกนำฝนชะลางคราบเขมาสดำของเชอราจะหลดไปเอง การปองกนกำจด ตดแตงทรงพมใหโปรง และพนสารปองกนกำจดโรคพชอยางสมำเสมอ

โรคเปลอกผลไหม สาเหตยงไมทราบสาเหตของโรคทชดเจน ลกษณะอาการ โรคเปลอกผลไหม ม ๒ ลกษณะอาการ อาการไหมบรเวณขวผล แผลมลกษณะสนำตาลออน ขอบแผลสนำตาลรปไข ขนาดตามความยาวผล พบในระยะผลลนจกำลงสรางเนอผล (เปลอกสเขยวปนเหลอง) ตอมาเปลยนเปนสนำตาลเขมหรอนำตาลปนดำ บางครงแผลแตกปร อาการไหมทวไปบนผล แผลมลกษณะสนำตาลออนจนถงนำตาลปนดำบนผลพบในระยะทผลลนจกำลงสรางเนอ แผลอาจแตกปรเนองจากเนอผลขยายขนาด

โรคผลแตก สาเหต ลนจไดรบนำหรอธาตอาหารไมเพยงพอในระยะผลลนจพฒนา ลกษณะอาการ เปลอกผลแตกตามความยาวของผลบรเวณกนผล ในระยะทผลลนจกำลงสรางเนอผลหมเมลด และระยะทเปลอกผลเรมเปลยนสตอมาเนอผลเนาเนองจากมจลนทรยเขาทำลายซำเตม การแพรระบาด เปนโรคทไมตดเชอ การปองกนกำจด ๑. ใหนำลนจทละนอยและสมำเสมอระหวางทผลลนจกำลงพฒนา ๒. ใหปยธาตอาหารรองอยางสมำเสมอระหวางทผลลนจกำลงพฒนา เชน ธาตแคลเซยม โบรอน สงกะส ทองแดงและแมกนเซยม ๓. พนสารปองกนและกำจดโรคแมลงศตรพชโดยสมำเสมอ

๑๑คมอลนจ นพ. ๑

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๒

โรคผลรวง สาเหต เปนผลมาจากการตายของคภพะในระหวางทใบเลยงมการพฒนา เกดในชวงทผลลนจมอาย ๓๐ - ๕๐ วน ภายหลงการผสมเกสร และบางครงอาจเกด จากการทำลายของหนอนเจาะขวลนจ ลกษณะอาการ ผลลนจขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ ๕ - ๘ มม. รวงผล ลนจบางสวนจะพฒนาเจรญเตบโตไปจนแกและสก แตผลจะมขนาดเลกกวาผลทม เมลดปกต การปองกนกำจด การตายของคภพะไมทราบวธการปองกน สวนการปองกน กำจดหนอนเจาะขวลนจ ดในแมลงศตรลนจและการปองกนกำจด

โรครานำคางเทยมหรอโรคผลไหมสนำตาล สาเหตเชอราเพอรโรโนไฟโธรา (Peronophythora Litchii) ลกษณะอาการ เกดแผลสนำตาลดำ และสวนขยายพนธสขาวฟบนแผล ในชวงระยะหลงของการตดเชอ เมอสภาพแวดลอมชมชนและมฝนตก การปองกนกำจด ๑. ปลกลนจใหมระยะหางทพอเหมาะ ไมปลกชดเกนไป ๒. ตดแตงกงใหโปรงเพอใหแสงแดดสองถงโคนตน และกำจดวชพช ภายใตทรงพม แลวขนยายกงแหง และกงทตดเชอออกไปจากแปลงแลวเผาทำลาย ๓. บำรงรกษาตนลนจใหแขงแรง โดยการใสปย ใหนำในชวงทอากาศแหงแลง และพนสารปองกนกำจดโรคพชและสารฆาแมลงอยางสมำเสมอ ๔. หมนตรวจแปลง ในฤดหนาวเมอพบใบลนจเปนโรค ควรพนบรเวณ โคนตน ดวยสารปองกนกำจดโรคพชคอปเปอรออกซคลอไรด กรณทพบโรคชวงฤดฝน ควรพนดวยสารละลายจนสเขมขน ๐.๒ - ๐.๓% + โซดาซกผาเขมขน ๐.๑% ถาพนบนผวดนเพมความเขมขนเปน ๒ เทา จากนนโรยปนขาวบรเวณโคนตน ๕. การปองกนกำจดโรคในระยะแตกตาดอก ระยะเรมตดผลไปจนถงกอนผล สกควรพนปองกนดวยสารปองกนกำจดโรคพช แมนโคเซบ เมอพบอาการของโรคปรากฏ ทผลเพยง ๑ ผล ใหเปลยนไปพนสารปองกนกำจดโรคพช เมตาแลกซล + แมนโคเซบ ไซมอกซานล + แมนโคเซบ ฯลฯ จำนวน ๑ - ๒ ครง แลวกลบไปพนสารปองกน กำจดโรคพชแมนโคเซบเชนเดม เวนระยะใหสารเคมสลายตวกอนการเกบเกยว อยางนอย ๗ วน

คมอลนจ นพ. ๑ ๑๓

๖. กรณทผลและใบลนจเปนโรคแลวรวงใตทรงพม ควรรบเกบแลวนำไป เผาทำลาย ไมควรปลอยไวนานเนองจากเชอราสามารถมชวตทำใหเกดการตดเชอใน ฤดตอไป ๗. การควบคมโดยชววธ โดยใชเชอปฏปกษ Trichoderma หรอ Bacillus ผสมคลกเคลากบดนภายใตทรงพม และผสมนำพนทวทงตน เปนวธการทม ประสทธภาพ

โรคผลเนาภายหลงจากการเกบเกยว สาเหต เกดจากเชอราหลายชนด เชน เชอราคอเลคโตตรคม (Colletrichum gloeosporioides) เชอราโบทรยโอดโพลเดย (Botryodipia theobromae) เชอราโฟมา (Phoma sp.) เชอราโฟมอพซส (Phomopsis sp.) เปนตน ลกษณะอาการ ผลลนจสกทเกบรกษาไวในสภาพควบคมความชน จะแสดง อาการแผลเนา สนำตาลเขมจนถงสนำตาลดำ แผลคอนขางกลม เชอราสรางเสนใย และมวลสปอรบนผวเปลอกทเปนโรค ภายใตสภาพอณหภมหองโรคจะพฒนา อยางรวดเรวใน ๒ - ๓ วน การเกบรกษาผลลนจในสภาพอณหภม ๕ - ๖๐ องศา เซลเซยส อาการโรค ผลเนาจะมการพฒนาการไปอยางชาๆ และอาการรนแรงนอยกวา การเกบรกษาในสภาพอณหภมหอง การปองกนกำจด พนปองกนดวยสารปองกนกำจดโรคพช แมนโคเซบ โปรคลอราซคารเบนดาซม ฯลฯ ชนดใดชนดหนง และหยดพนกอนเกบเกยวผลผลต อยางนอย ๑๔ วน

๑๔

แมลงและการปองกนกำจด

หนอนเจาะขวผลลนจ เปนแมลงศตรอนดบหนงททำลายผลผลตของลนจ หนอนชนดนมขนาดลาตวยาว ๑ ซม. ตวขาวนวล ในระยะผลออนหนอนเจาะกนทเนอและเมลดทาใหผลออนรวงเมอผลโตหนอนจะกดกนทบรเวณขวผล ทาใหผลรวง การปองกนกาจด ๑. เกบผลทรวงทาลายโดยการเผา หรอฝงดน ๒. ลนจเรมตดผล พนดวยเซฟวน ๘๕% WP อตรา ๔๕ - ๖๐ กรม/นา ๒๐ ลตร และเมอพบการระบาดมากพนดวยกซาไธออน ๔๐% EC อตรา ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร

ไรลนจหรอกามะหย มขนาดเลกมากไมสามารถมองเหนดวยตาเปลา ตวสขาวคลายหนอน มขา ๔ คทาลายพชโดยดดนาเลยงจากใบ ใบพชจะหงกงอโปงพองขนเปนกระเปาะ ผวใบภายในกะเปาะมขนสนาตาลขนปกคลมเปนแผนหนาคลายพรม ตวไรกจะอยบรเวณกะเปาะนน ไรดดกนนาเลยงมผลทาใหตนลนจขาดนา ทาใหผลผลตลดลง การปองกนกาจด ๑. ตดยอดใบทมการเขาทาลายของไร ๒. พนสารไมแทค ๒๐% อตรา ๔๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร หรอกำมะถนผง ๘๕% ดบบลวพ อตรา ๔๐ กรม/นำ ๒๐ ลตร หรอเคเทน อตรา ๓๐ ซซ ตอนา ๒๐ ลตรหนอนเจาะลาตน ตวหนอนจะเจาะลาตนกง ทาใหกงผและตายในทสด การปองกนกาจด ใชสารเคมกาจด เชน ใชมาลาไธออน ผสมนาหยอดรทหนอนเจาะ แลวอดดวยดนเหนยวทบ

ผเสอมวนหวาน ผเสอชนดนเขาทาลายผลไมในเวลากลางคน เมอลนจใกลจะเกบเกยวได โดยใชงวงปากเจาะผลและดดนาหวานในผลลนจ ทาใหผลเนาและรวง เมอใชมอบบผลเบาๆ จะมนาออกมาจากรทถกเจาะ

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร

๑๕

การปองกนกาจด ๑. ใชเหยอพษลอ ใชผลไมสก เชน สบปะรดจมสารเคม อตรา ๑ ชอนชา/นา ๑ ลตร แชไว นาน ๕ นาท นาไปแขวนทตน เมอผเสอมาดดนาหวานกจะตาย ๒. จบตวตายแกในชวงเวลาทมผเสอออกหากนคอเวลา ๒๐.๐๐ - ๒๒.๐๐ น. ๓. ปลอยแตนเบยนไขมวนลาไย

การเกบเกยว

เครองมอเกบเกยว กรรไกร พะองหรอบนได วธการเกบเกยว การเกบผลผลต ควรเกบเกยวในชวงทแสงแดดไมจด โดยใชพะองหรอบนไดพาดกงแลวปนขนไป ใชกรรไกรตดชอผลลนจ พรอมทงถงทหอไมควรใชมอหกเพราะจะทาใหเกดแผลชาหรอรอยฉกขาดในกง มผลตอการแตกใบออนในปตอไป แลวใสเขง เมอเตมเขงกจะโรยเชอกลงมาใหคนขางลางขนยายไปคดขนาดและบรรจหบหอตอไป การเกบเกยวควรทยอยเกบผลผลตทแกพอเหมาะประมาณ ๒ - ๓ วน/ครง อยาใหผลแกจดเกนไป เพราะจะทาใหคณภาพตา

การปฏบตหลงการเกบเกยว

หลงจากเกบผลผลตลนจจากตนแลว จะขนยายมารวมกนในทรมเพอทาการตดแตงชอผล ตดผลเลก ผลลบ ผลแตกและผลทมรองรอยการทาลายของโรคแมลงออก ถาบรรจกลองตดเปนผลเดยวๆ ใหใชกรรไกรตดชดขวผล หามใชมอปลดเพราะจะทาใหเกดรอยแผล ซงจะทาใหเกดโรคภายหลงได เพอใหผลผลตมคณภาพจงควรคดขนาด และคณภาพของลนจ การเกบรกษา การเกบรกษาไวใหไดนาน เมอเกบเกยวแลวตองลดอณหภมโดยเรวโดยนาไปจมนาเยนประมาณ ๑๐ นาท เมอผลสะเดดนา นาไปเกบในหองเยน

๑๕คมอลนจ นพ. ๑

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๖

การบรรจหบหอและภาชนะทใชบรรจ

ควรคดเลอกผลทสมบรณ และมคณภาพตามความตองการของตลาด บรรจให เตมพอด ไมแนนไมหลวมเกนไป และไมควรบรรจผลเลยเหนอภาชนะทใชบรรจ เพราะเวลาปดฝาจะทาใหลนจดานบนไดรบความเสยหาย เนองจากแรงกดโดยตรง เมอวางภาชนะบรรจซอนกน และยงกอใหเกดปญหาในการวางภาชนะเรยงซอนกน ทาใหภาชนะบรรจเคลอนท และสนสะเทอนตลอดเวลาขณะทยานพาหนะเคลอนท กอใหเกดความเสยหายกบลนจทบรรจขางในภาชนะบรรจหบหอ ภาชนะทใชในการบรรจ หบหอลนจเพอจาหนายมหลายชนด คอ เขง ตะกราพลาสตก และกลองกระดาษ ถาพจารณาถงความเหมาะสมความสะดวกตอการบรรจ ขนยาย ขนสง ดสวยงาม เปนระเบยบ และเปนทยอมรบกนมาก ควรเลอกใชกลองกระดาษ หรอตะกราพลาสตก

การขยายพนธ

ลนจนยมขยายพนธ โดยการตอนกง หรออาจจะขยายพนธโดยการเสยบยอด

คมอลนจ นพ. ๑ ๑๗

ปฏทนการปฏบตดแลรกษา

มกราคม ระยะดอกบาน ควรใหนำอยางสมาเสมอ ใชวสดคลมโคนเพอชวยรกษาความชน ควรมการพนปยทางใบเพอบารงชอดอก และการตดผลทด เชน ปยสตร ๑๐ - ๔๕ - ๑๐ หรอ ๑๐ - ๕๒ - ๑๗ อตรา ๒๐ - ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร ควรนาผงมาเลยงในระยะนเพอชวยในการผสมเกสร งดการพนสารเคมปองกนกาจดโรคแมลงทกชนดในระยะน เพอใหแมลง มาชวยในการผสมเกสรใหมากทสด

กมภาพนธ ระยะตดผลขนาดเลก ระยะนตองใหนาอยางสมาเสมอ ถาขาดนาจะทาใหผลแคระแกรนและรวงมาก ระยะตดผลขนาด ๕ มลลเมตร ควรใสปยเคมสตร ๑๓ - ๑๓ - ๒๑ ประมาณ ๑ กโลกรม/ตน เพอบารงใหผลโตอยางสมาเสมอ ระยะผลโตปานกลาง ใสปยเคมสตร ๑๓ - ๑๓ - ๒๑ อตรา ประมาณ ๑ - ๓ กโลกรม/ตน ในระยะนอาจมการระบาดของหนอนเจาะขวผล มวนลาไย ไรกามะหยควร ฉดพนสารเคมอยางตอเนอง เชน โมโนโครโคฟอส คารบารล ไดโคฟอล

๔.การขดเยอหมกง

๑.เตรยมอกรณ

๕.การหมกงตอน

๒.การเตรยมตมตอน

๖.การหมกงตอนทเสรจแลว

๓.การควนกง

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๑๘

มนาคม ระยะผลกำลงเจรญเตบโต ใหนาอยางสมาเสมอ ใหปยทางใบเพอชวยใหผลมความสมบรณมากขน เชน ปยสตร ๑๐ - ๒๐ - ๓๐ อตรา ๒๐ - ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร กอนเกบเกยวผลผลต ๓๐ วน ควรใสปยเคมสตรตวทายสง เชน ๑๓ - ๑๓ - ๒๑ เพอเพมคณภาพของผลตใหดขน เมอผลเรมเปลยนส หอผลดวยถงกระดาษหรอถงพลาสตก เพอปองกนการ ทาลายของศตรพช นอกจากนยงมผเสอมวนหวาน แมลงวนทอง ควรรบทาการปองกน กาจดโดยใชกบดกเหยอพษ และฉดสารเคมปองกนกาจดแมลง เชน คารบารล

เมษายน ระยะเกบเกยวผลผลต ควรงดการใหนากอนเกบเกยวผลผลต ๗ - ๑๐ วน เพอใหผลมคณภาพด กอนขนไปเกบผลผลตควรใชบนได หรอพะองพาดกงขนไป ใชกรรไกรตด ชอผลใหลกเขาไปประมาณ ๑ ฟต จากปลายชอไมควรใชมอหกชอผลโดยตรง เพราะจะทาใหปลายกงทเหลออยเปนแผลชา หรอมรอยฉกขาดเขาไปในกง ทาใหการ แตกยอดออนใหมรวมทงการแทงชอดอกในปตอไปไมดดวย ควรทยอยเกบชอผลทแกเตมทแลวประมาณ ๒ - ๓ วน ตอครงจนหมดตน อยาใหผลแกจดตกคางอยบนตนนาน จะทาใหคณภาพตาลง

พฤษภาคม-กรกฎาคม ระยะแตกใบออน ถาการแตกใบออนไมสมาเสมอ หรอ แตกใบออนชา ควรเรงใหแตกใบออน เรวขน โดยใชปยไทโอยเรย อตรา ๑๐๐ - ๑๕๐ กรม/นา ๒๐ ลตร พนทวทรงพม ๑ - ๒ ครง หางกน ๗-๑๐ วน จะชวยในการแตกใบออนพรอมกนและเรวขนดวย ควรฉดพนสารเคมปองกนกาจดโรคแมลงทมระบาดในระยะน เชน ไร กามะหย หนอนเจาะกง หนอนคบกนใบออน หนอนมวนใบ โดยใชโมโนโครโตฟอส คารบารล หรอเคนเทน ถามวชพชขนในสวนมาก ควรทาการกาจดใหหมด ใหนาอยางสมาเสมอ

คมอลนจ นพ. ๑ ๑๙

สงหาคม-กนยายน ระยะใบแก ถาใบมความสมบรณตา ควรมการพนปยทางใบสตร ๓๐ - ๒๐ - ๑๐, ๒๐ - ๒๐ - ๒๐ อตรา ๒๐ - ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร เพอเพมความสมบรณของใบใหมากขน ใหนาอยางสมาเสมอ

ตลาคม ระยะใบแก ควรมการแตงกงอกครงโดยตดเฉพาะกงทแตกออกมาเปนกระจก กงท ไขวกน กงทถกโรคแมลงเขาทำลาย กงนาคาง ในระยะใบแกจดควรใสปยเคมตวกลางและตวทายสง เชนสตร ๙ - ๒๔ - ๒๔ ประมาณ ๑-๒ กโลกรม/ตน เพอบารงตนใหมการสะสมอาหาร และการสรางตาดอก ตอไป หลงจากหมดฝนแลว งดการใหนาเพอใหตนพกตวเรวขน ถามการระบาดของไรกามะหย หนอนเจาะกง หนอนคบกนใบ ใชสารเคม เชน คารบารล โมโนโครโตฟอส

พฤศจกายน ระยะใบแก ในระยะนควรกาจดวชพช และทาความสะอาดสวน และใตทรงพมใหแหง เรวขน ควรพนปยทางใบสตร ๐ - ๕๒ - ๓๔ อตรา ๑๐๐ - ๑๕๐ กรม/นา ๒๐ ลตร จานวน ๒ ครงหางกน ๗ - ๑๐ วน เพอชวยใหใบแกเรวขนและชวยปองกนการแตก ใบออน หากมฝนตกในชวงน ควรพนปยทางใบเพอบารงใหตนมความสมบรณ และกระตนการสรางตาดอก เชน ปยสตร ๑๐ - ๕๒ - ๑๗, ๑๐ - ๔๕ - ๑๐ อตรา ๒๐ - ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร พนสารเคมปองกนโรคแมลงทมระบาดในระยะน เชน มวนลำไย หนอนเจาะกง งดการใหนา เพอใหตนลนจมการสรางตาดอก

ธนวาคม ระยะแทงชอดอก เมอเหนเปนชอดอกแลว ควรมการใหนาเลกนอย และเพมปรมาณขนเรอยๆ

๑๙ ผลสำเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชดำร๒๐

การลงทน ตนทนการผลตและรายไดจากการปลกลนจนพ.๑พนท๑ไรจำนวน๒๕ตน

- ขอมลปจจยการผลตและราคาผลผลตป๒๕๕๔ - ผลผลตจะเพมขนตามอายและขนาดของทรงพม - ควรปลกพชแซมเพอเสรมรายไดระหวาง๑-๓ปแรกเชนกลวยพชผกและพชไรอายสน จะทำใหมรายไดชดเชยการขาดทนของลนจทยงไมใหผลผลตในชวงปท๑และ๒

รายการตนทนตอไร(บาท)

ปท ๑ ปท ๒ ปท ๓ ปท ๔

๑. คาวสด - คาตนพนธ ๖๒๕ - - - - คาปยคอกและปยเคม ๔๗๕ ๖๗๕ ๑,๐๐๐ ๑,๖๕๐ - คาสารเคมปองกนกำจดศตรพช ๒๐๐ ๓๐๐ ๔๐๐ ๕๐๐ - คานำมนเชอเพลง ๔๐๐ ๔๘๐ ๖๔๐ ๘๐๐ ๒. คาจางแรงงาน - คาเตรยมดน + หลมปลก ๖๒๕ - - - - คาปลก ๒๕๐ - - - - คากำจดวชพช ๓๖๐ ๓๖๐ ๕๐๐ ๕๐๐ - คาเกบเกยวผลผลต - - ๑๕๐ ๓๐๐ ๓. คาใชจายอนๆ - ไมคำ - - - ๓๐๐ รวมตนทนการผลผลต ๒,๙๓๕ ๑,๘๑๕ ๒,๖๙๐ ๓,๗๕๐ รวมผลผลต (กก.) - - ๗๕ ๒๕๐ รายได - - ๓,๗๕๐ ๑๒,๕๐๐ กำไร/ขาดทน -๒,๙๓๕ -๑,๘๑๕ -๑,๐๖๐ ๘,๗๕๐

ควรมการพนปยทางใบเพอบารงชอดอก และการตดผลทด เชน ปยสตร๑๐ - ๔๕ - ๑๐ หรอ ๑๐ - ๕๒ - ๑๗ อตรา ๒๐ - ๓๐ ซซ/นา ๒๐ ลตร ระยะนอาจจะมการระบาดของแมลงศตรชอดอก เชน หนอนกนดอกหนอนเจาะกานดอก มวนลำไยควรทาการพนสารเคมเปนระยะ เชน โมโนโครโตฟอสคารบารล