ชุดวิชา รายวิชาเลือกบังคับ ...203.159.251.144/pattana/download/g.6/18. Natural/Natural...ความร และท กษะในการปฏ

ชดวชา รายวชาเลอกบงคบ

การเรยนรสภยธรรมชาต 1 รหสวชา สค12022

ระดบประถมศกษา

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ก

ค ำน ำ

ภยพบตทางธรรมชาตทเกดขนบนโลกนมหลายประเภท แตละประเภทมความรนแรงแตกตางกนออกไป สรางความเสยหายและสงผลกระทบตอโลกอยางมากมาย ทงอทกภย วาตภย และอคคภย ซงมนษยไมสามารถคาดคะเนได ถงแมวาจะมการศกษาเหตการณจากอดตมาแลว กตามแตกไมสามารถระบวน เวลาทจะเกดภยไดอยางแมนย า ดวยเหตนส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจาก ภยพบตทางธรรมชาตทมตอประชาชน จงมอบหมายใหสถาบนกศน.ภาคเหนอ พฒนาสอชดวชา การเรยนรสภยธรรมชาต 1 เพอใชเปนสอในการจดการเรยนการสอน ส าหรบคร กศน. ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 รหสวชา สค12022 ระดบประถมศกษา ประกอบดวยเนอหาเรองภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว สนาม และบคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอการประสบภยธรรมชาต โดยเนอหาความรตาง ๆ มวตถประสงคเพอใหความร ความเขาใจ และสามารถเตรยมความพรอมรบสถานการณจากภยพบตทางธรรมชาตได ชดวชาเลมนส าเรจลลวงไดดวยความรวมมอจากผเกยวของ ดงรายนามทปรากฏไวในทายเลม ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณไวในโอกาสน

ส านกงาน กศน. ตลาคม 2559

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ข

ค ำแนะน ำกำรใชชดวชำ

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 รหสวชา สค12022 ใชส าหรบผเรยนหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ระดบประถมศกษา แบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 เอกสารชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 ประกอบดวย ค าแนะน าการใช ชดวชา โครงสรางหนวยการเรยนร เนอหาสาระ เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน และ แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนร สวนท 2 สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบดวย แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยนและกจกรรมทายหนวยการเรยนร

วธกำรใชชดวชำ ใหผเรยนด าเนนการตามขนตอน ดงน 1. ศกษารายละเอยดโครงสรางชดวชา จาก ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 เพอใหทราบวาผเรยนตองเรยนรเนอหาในเรองใดบางในรายวชาน 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยนของชดวชาตามทก าหนด เพอทราบพนฐานความรเดม ของผ เรยน โดยใหท าในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร และตรวจสอบค าตอบจากเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน ในชดวชา 3. วางแผนเพอก าหนดระยะเวลาและจดเวลาทผเรยนมความพรอมทจะศกษาชดวชาเพอใหสามารถศกษารายละเอยดเนอหาไดครบทกหนวยการเรยนร พรอมท ากจกรรมตามทก าหนดใหทนกอนสอบปลายภาคเรยน 4. ศกษาเนอหาในชดวชาในแตละหนวยการเรยนรอยางละเอยดใหเขาใจ ทงในชดวชาและสอประกอบ และท ากจกรรมทก าหนดไวใหครบถวน 5. เมอท ากจกรรมเสรจแลว ผเรยนสามารถตรวจสอบค าตอบไดจากเฉลย/แนวตอบทายชดวชา หากผเรยนยงท ากจกรรมไมถกตอง ใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหานนซ าจนกวาจะเขาใจ

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ค

6. เมอศกษาเนอหาสาระครบทกหนวยการเรยนรแลว ใหผเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนและตรวจสอบค าตอบจากเฉลยทายชดวชา วาผ เรยนสามารถท าแบบทดสอบไดถกตอง ทกขอหรอไม หากขอใดยงไมถกตอง ใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนใหเขาใจ อกครงหนง ผเรยนควรท าแบบทดสอบหลงเรยนใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบกอนเรยน และควรไดคะแนนไมนอยกวา รอยละ 60 ของแบบทดสอบทงหมด (หรอ 18 ขอ) เพอใหมนใจวาจะสามารถสอบปลายภาคผาน (ขอสอบ ม 30 ขอ) 7. หากผเรยนไดท าการศกษาเนอหาและท ากจกรรมแลวยงไมเขาใจ ผเรยนสามารถสอบถามและขอค าแนะน าไดจากครหรอแหลงคนควาเพมเตม อนๆ

กำรศกษำคนควำเพมเตม ผ เรยนอาจศกษาหาความร เพมเตมไดจากเหลงเรยนร ผรอน ๆ เชน ผน าชมชน ศนยปองกนและบรรเทาสาธารภยแตละจงหวด ศนยอตนยมวทยาแตละภมภาค ส านกตรวจและเฝาระวงสภาวะอากาศ การศกษาจากอนเทอรเนต เปนตน

กำรวดผลสมฤทธทำงกำรเรยน ผเรยนตองวดผลสมฤทธทางการเรยน ดงน 1. ระหวางภาค วดผลจากการท ากจกรรมหรองานทไดรบมอบหมายระหวางเรยนรายบคคล 2. ปลายภาค วดผลจากการท าขอสอบวดผลสมฤทธปลายภาค

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ง

โครงสรำงชดวชำ

สำระกำรเรยนร

สาระการพฒนาสงคม

มำตรฐำนกำรเรยนร

มำตรฐำนท 5.1 มความร ความเขาใจและตระหนกเกยวกบภมศาสตร ประวตศาสตร เศรษฐศาสตร การเมองการปกครองในโลก และน ามาปรบใชในการด าเนนชวตเพอความมนคง ของชาต

มำตรฐำนกำรเรยนรระดบ มความรความเขาใจและตระหนกเกยวกบภมศาสตร ประวตศาสตร เศรษฐศาสตร การเมองการปกครองในทองถน ประเทศ น ามาปรบใชในการด าเนนชวต และการประกอบอาชพ เพอความมนคงของชาต

ผลกำรเรยนรทคำดหวง

1. อธบายความหมายของภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม 2. บอกประเภทของวาตภย และไฟปา 3. บอกสาเหต และปจจยการเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม 4. บอกผลกระทบทเกดจากภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควนแผนดนไหว และสนาม 5. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม 6. บอกหวงเวลาการเกดภยแลงในประเทศไทย 7. บอกฤดกาลการเกดไฟปาในแตละพนทของประเทศไทย 8. บอกพนทเสยงภยตอการเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม แผนดนไหว และ สนามในประเทศไทย 9. บอกสญญาณบอกเหตกอนเกดอทกภย ดนโคลนถลม และสนาม

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - จ

10. บอกสถานการณภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลมไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนามในประเทศไทย 11. บอกสถตการเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนามของประเทศไทย 12. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม 13. บอกวธการปฏบตขณะเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม 14. บอกวธการปฏบตหลงเกดภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนามในประเทศไทย 15. ระบบคลากรทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต 16. ระบหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต

สำระส ำคญ

ภยธรรมชาตทเกดขนบนโลกน มหลายประเภท ทงภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว และสนาม แตละประเภทลวนมลกษณะการเกดและผลกระทบ ทแตกตางกนออกไป ภยทางธรรมชาตหลายเหตการณทเกดขนในอดตไดสรางความเสยหายและสงผลกระทบตอมนษยชาตและโลกอยางมากมาย ซงมนษยไมสามารถคาดคะเนการเกด ภยธรรมชาตเหลานลวงหนาไดอยางแมนย า ดงนน จงควรตระหนกถงภยและผลกระทบทอาจจะเกดขนไดทกเมอ การศกษาเรองภยธรรมชาตจงเปนการเตรยมความพรอมทดเพอการวางแผน รบสถานการณการเกดภยตาง ๆ และปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขน อกทงยงเปนการเสรมสรางความร และทกษะในการปฏบตเมอตองเผชญกบเหตภยพบตเพอลดความเสยงทอาจเกดขนกบทงชวตและทรพยสน

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ฉ

ขอบขำยเนอหำ

หนวยการเรยนรท 1 ภยแลง หนวยการเรยนรท 2 วาตภย หนวยการเรยนรท 3 อทกภย หนวยการเรยนรท 4 ดนโคลนถลม หนวยการเรยนรท 5 ไฟปา หนวยการเรยนรท 6 หมอกควน หนวยการเรยนรท 7 แผนดนไหว หนวยการเรยนรท 8 สนาม หนวยการเรยนรท 9 บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอ การประสบภยธรรมชาต

สอประกอบกำรเรยนร

1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 รหสวชา สค12022 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1

จ ำนวนหนวยกต 2 หนวยกต (80 ชวโมง)

กจกรรมกำรเรยนร

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยนในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร และตรวจค าตอบจากเฉลยทายชดวชา 2. ศกษาเนอหาสาระในหนวยการเรยนรทกหนวย 3. ท ากจกรรมตามทก าหนดและตรวจสอบค าตอบจากเฉลย/แนวตอบทายชดวชา 4. ท าแบบทดสอบหลงเรยน ตรวจค าตอบจากเฉลยทายชดวชา

กำรประเมนผล

1. แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน 2. กจกรรมในแตละหนวยการเรยนร 3. การทดสอบปลายภาค

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ช

สำรบญ

ค าน า ก ค าแนะน าการใชชดวชา ข โครงสรางชดวชา ง สารบญ ช หนวยการเรยนรท 1 ภยแลง 1 เรองท 1 ความหมายของภยแลง 1 เรองท 2 ลกษณะการเกดภยแลง 5 เรองท 3 สถานการณการเกดภยแลงในประเทศไทย 9 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากภยแลง 12 หนวยการเรยนรท 2 วาตภย 14 เรองท 1 ความหมายของวาตภย 16 เรองท 2 ลกษณะการเกดวาตภย 18 เรองท 3 สถานการณวาตภย 20 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากวาตภย 25 หนวยการเรยนรท 3 อทกภย 28 เรองท 1 ความหมายของอทกภย 30 เรองท 2 การเกดอทกภย 30 เรองท 3 สถานการณอทกภยในประเทศไทย 37 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากอทกภย 39 หนวยการเรยนรท 4 ดนโคลนถลม 43 เรองท 1 ความหมายของดนโคลนถลม 45 เรองท 2 การเกดดนโคลนถลม 46 เรองท 3 สถานการณดนโคลนถลมในประเทศไทย 54 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม 56

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - ซ

หนวยการเรยนรท 5 ไฟปา 61 เรองท 1 ความหมายของไฟปา 63 เรองท 2 ลกษณะการเกดไฟปา 64 เรองท 3 สถานการณและสถตการเกดไฟปา 72 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาทเกดจากไฟปา 73 หนวยการเรยนรท 6 หมอกควน 76 เรองท 1 ความหมายของหมอกควน 78 เรองท 2 ลกษณะการเกดหมอกควน 78 เรองท 3 สถานการณหมอกควนในประเทศไทย 83 เรองท 4 แนวทางการปองกนและแกปญหาหมอกควน 87 หนวยการเรยนรท 7 แผนดนไหว 89 เรองท 1 ความหมายของแผนดนไหว 91 เรองท 2 ลกษณะการเกดแผนดนไหว 92 เรองท 3 สถานการณแผนดนไหวในประเทศไทย 101 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว 103 หนวยการเรยนรท 8 สนาม 108 เรองท 1 ความหมายของสนาม 110 เรองท 2 ลกษณะการเกดสนาม 112 เรองท 3 สถานการณสนาม 116 เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากสนาม 120 หนวยการเรยนรท 9 บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอ การประสบภยธรรมชาต 122 เรองท 1 บคลากรทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต 123 เรองท 2 หนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต 124 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน 128 เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนร 132 บรรณานกรม 160 คณะผจดท า 165

ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 - 1

หนวยการเรยนรท 1 ภยแลง

สาระส าคญ

ทกวนน สภาวะของโลกไดมการเปลยนแปลงไปจากเดมอยางรวดเรว ซงจะสงเกตไดจากอากาศทแปรปรวน พายทรนแรง ฝนทตกหนกมากขน หรอฝนทจะตกนอยลงกวาปกต อากาศ ทรอนมากขน ซงกรวมถงสภาพภมอากาศและภมประเทศทมความแหงแลงมากขนและยาวนานตอเนองมากขนดวย

ส าหรบสภาวะแหงแลงทประเทศไทยก าลงประสบอย หากเราไดท าความรจกและเตรยมความพรอมทจะรบมอกบความแหงแลงแลว เรากสามารถเอาตวรอดจากภยแลงนได

ตวชวด 1. อธบายความหมายของภยแลง 2. อธบายความหมายของฝนแลง ฝนทงชวง 3. บอกสาเหต และปจจยการเกดภยแลง 4. บอกผลกระทบทเกดจากภยแลง 5. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากภยแลง 6. บอกหวงเวลาการเกดภยแลง และพนทเสยงภยตอการเกดภยแลงในประเทศไทย 7. บอกสถานการณภยแลงในประเทศไทย 8. บอกสถตการเกดภยแลงของประเทศไทย 9. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดภยแลง 10. บอกวธการปฏบตขณะเกดภยแลง 11. บอกวธการปฏบตตนหลงเกดภยแลง


ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมายของภยแลง 1.1 ความหมายของภยแลง 1.2 ความหมายของฝนแลง ฝนทงชวง เรองท 2 ลกษณะการเกดภยแลง 2.1 สาเหตและปจจยการเกดภยแลง 2.2 ผลกระทบทเกดจากภยแลง 2.3 หวงเวลาการเกดภยแลง และพนทเสยงภย เรองท 3 สถานการณการเกดภยแลงในประเทศไทย 3.1 สถานการณภยแลง 3.2 สถตการเกดภยแลง เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากภยแลง 4.1 การเตรยมความพรอม 4.2 การปฏบตขณะเกดภยแลง 4.3 การชวยเหลอและฟนฟภายหลงการเกดภยแลง

เวลาทใชในการศกษา 10 ชวโมง

สอการเรยนร

1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1

3. เวบไซต 4. สอสงพมพ เชน แผนพบ โปสเตอร ใบปลว เปนตน 5. ภมปญญาทองถน /ปราชญชาวบาน


เรองท 1 ความหมายของภยแลง

1.1 ความหมายของภยแลง ภยแลง คอ ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน ซงเกดขนในชวงเวลาทอากาศมความแหงแลงผดปกต น าในล าน า คคลองธรรมชาตลดลง รวมถงความชนในดนลดลงดวย สงผลใหเกดการขาดแคลนน ากนน าใช จนกอใหเกดความแหงแลง และอาจเกดไฟปาได

1.2 ความหมายของฝนแลง ฝนทงชวง

ฝนแลง หมายถง ความแหงแลงของลมฟาอากาศ อนเกดจากการทฝนนอยกวาปกต หรอฝนไมตกตามฤดกาล ท าใหเกดการขาดแคลนน าใช และพชตาง ๆ ขาดน าหลอเลยง ขาดความชมชน ท าใหพชผลไมสมบรณและไมเจรญเตบโต เกดความเสยหาย และเกดความอดอยาก ขาดแคลน ไปทว ความรนแรงของฝนแลงขนอยกบความชนในอากาศ ความชนในดน ระยะเวลาทเกดความแหงแลงและความกวางใหญของพนททมความแหงแลง ฝนแลงทกอใหเกดความเสยหายอยางมาก ไดแก ฝนแลงทเกดในชวงฤดฝน โดยเฉพาะอยางยงชวงฝนทงชวงทยาวนาน ระหวางเดอนมถนายนตอเนองเดอนกรกฎาคม ท าใหพชไรตาง ๆ ทท าการเพาะปลกไปแลวขาดน าและไดรบความเสยหาย พนททไดรบผลกระทบจากฝนแลง ไดแก บรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง เพราะเปนบรเวณทอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตเขาไปไมถง และถาปใดไมมพายเคลอนทผานในแนวดงกลาว จะกอใหเกดฝนแลงทมความรนแรงมาก


ฝนทงชวง หมายถง สภาวะฝนทงชวง ชวงทมปรมาณฝนตกไมถงวนละ 1 มลลเมตรตดตอกนเกน 15 วน ในชวงฤดฝน เดอนทมโอกาสเกดฝนทงชวงสง คอ เดอนมถนายนและกรกฎาคม ซ ง เปนสาเหตส าคญในการเกดไฟปา เพราะความแหงแลงของลมฟาอากาศท าใหฝน มปรมาณนอยกวาปกต และฝนไมตกตามฤดกาล ผลทตามมาคอ การขาดแคลนน าใชพชตาง ๆ กขาดน าหลอเลยงขาดความชมชน


เรองท 2 ลกษณะการเกดภยแลง

จากสภาพฝนแลงและฝนทงชวง จะเปนสาเหตส าคญใหเกดภยแลง ความแหงแลง ของสภาพภมอากาศ ภมประเทศ จะท าใหเกดไฟไหมปาได หรอสภาพดนแหง แตกระแหง

2.1 สาเหตและปจจยการเกดภยแลง

ภยแลงเกดขนทงจากธรรมชาต และจากฝมอมนษยเอง โดยทว ๆ ไปภยแลง เกดจากสาเหต ดงน

2.1.1 จากธรรมชาต 1) การเปลยนแปลงอณหภมโลก 2) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 3) การเปลยนแปลงของระดบน าทะเล 4) ภยธรรมชาต เชน วาตภย แผนดนไหว

2.1.2 จากการกระท าของมนษย 1) การท าลายชนโอโซน 2) ผลกระทบของภาวะเรอนกระจก 3) การพฒนาดานอตสาหกรรม 4) การตดไมท าลายปา


ประเทศไทย ภยแลงเกดจากสาเหตหลก ๆ 4 ประการ

ปรมาณฝนตกนอยเกนไป เกดสภาวะฝนทงชวงตดตอกนเปนเวลานานหรอการกระจายน าฝนทตกไมสม าเสมอตลอดทงป ซงกรณหลงจะท าใหการขาดแคลนน าเปนบางชวงหรอบางฤดกาลเทานน แตถาหากฝนตกนอยกวาอตราการระเหยของน า กจะท าใหบรเวณนนเกดสภาพการขาดแคลนน าทตอเนองกนอยางถาวร

ขาดการวางแผนในการใชน าทด เชน ไมจดเตรยมภาชนะหรออางเกบน ารองรบน าฝนทตกเพอน าไปใชในชวงขาดแคลนน า

ลกษณะภมประเทศไมอ านวย จงท าใหบรเวณนนไมมแหลงน าธรรมชาตขนาดใหญและถาวร หรออยใกลภมประเทศลาดเอยงและดนไมอมน า จงท าใหการกกเกบน าไวใชท าไดยาก เชน ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

พชพนธธรรมชาตถกท าลาย โดยเฉพาะพนทปาตนน าล าธาร

2.2 ผลกระทบทเกดจากภยแลง

ภยแลงในประเทศไทยมผลกระทบโดยตรงกบการเกษตรและแหลงน า เนองจากประเทศไทยเปนประเทศทประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรมเปนสวนใหญ ภยแลงจงสงผลเสยหายตอกจกรรมทางการเกษตร เชน พนดนขาดความชมชน พชขาดน า พชชะงก การเจรญเตบโต ผลผลตทไดมคณภาพต า รวมถงปรมาณลดลง ส วนใหญภยแลงทมผลตอการเกษตรมกเกดในฤดฝนทมฝนทงชวงเปนเวลานาน จงท าใหเกดผลกระทบดานตาง ๆ ดงน

2.2.1 ดานเศรษฐกจ สนเปลองและสญเสยผลผลตดานเกษตร ปศสตว ปาไม การประมง เศรษฐกจทวไป เชน ราคาทดนลดลง โรงงานผลตเสยหาย การวางงาน สญเสยอตสาหกรรมการทองเทยว 2.2.2 ดานสงแวดลอม สงผลกระทบตอสตวตาง ๆ ท าใหขาดแคลนน า เกดโรคกบสตว รวมถงผลกระทบดานอทกวทยา ท าใหระดบและปรมาณน าลดลง พนทชมน าลดลง ความเคมของน าเปลยนแปลง ระดบน าในดนเปลยนแปลง คณภาพน าเปลยนแปลง เกดการกดเซาะ ของดน ไฟปาเพมขน สงผลตอคณภาพอากาศและสญเสยทศนยภาพ

2.2.3 ดานสงคม เกดผลกระทบในดานสขภาพอนามย เกดความขดแยงในการใชน าและการจดการคณภาพชวตลดลง


2.3 หวงเวลาการเกดภยแลงและพนทเสยงภย

ชวงฤดหนาวตอเนองถงฤดรอน ซงเรมจากครงหลงของเดอนตลาคมเปนตนไป บรเวณภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลางและภาคตะวนออก จะมปรมาณฝนลดลงเปนล าดบ จนกระทงเขาสฤดฝนในชวงกลางเดอนพฤษภาคมของปถดไป ซงภยแลงลกษณะน จะเกดขนเปนประจ าทกป

ตารางแสดงหวงเวลาการเกดภยแลงและพนทเสยงภย

ภาค/เดอน

เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ กลาง ตะวนออก ใต

ฝงตะวนออก

ฝงตะวนตก

ม.ค. - - - - - ฝนแลง ก.พ. - ฝนแลง ฝนแลง - - ฝนแลง

ม.ค. ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง เม.ย. ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง - ฝนแลง

พ.ค. - - - - - ฝนแลง

ม.ย. ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง - - ก.ค. ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง - -


พนทเสยงภยแลงในประเทศไทยทไดรบผลกระทบจากภยแลงมาก ไดแก บรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง เพราะเปนบรเวณทอทธพลของมรสมตะวนตกเฉยงใตเขาไป ไมถง อยางไรกตาม ทกภมภาคของประเทศไทยมโอกาสประสบภยแลง และชวงกลางฤดฝน ประมาณปลายเดอนมถนายน ถงเดอนกรกฎาคม จะมฝนทงชวงเกดขน ภยแลงลกษณะน จะเกดขนเฉพาะทองถนหรอบางบรเวณ บางครงอาจครอบคลมพนทเปนบรเวณกวางเกอบ ทกภมภาคของประเทศ


เรองท 3 สถานการณการเกดภยแลงในประเทศไทย

ไทยไมใชประเทศเดยวทก าลงประสบภยแลงครงรายแรงทสดในรอบหลายทศวรรษ หลายประเทศทวโลกกก าลงตอสกบวกฤตขาดแคลนน า ไฟปาทรนแรงมากขน สงผลใหประชาชนไดรบผลกระทบจากสถานการณการเกดภยแลง

3.1 สถานการณภยแลง

สถานการณภยแลงในปจจบน เปนผลมาจากปรมาณน าตนทนในเขอนหลายแหงต า ประกอบกบภาวะฝนทงชวง ซงในเดอนตลาคม 2556 ถงเดอนเมษายน 2557 มจงหวดทไดรบผลกระทบและประกาศเขตการใหความชวยเหลอผประสบภยพบต (ภยแลง) ทงหมด 44 จงหวด 311 อ าเภอ 1,927 ต าบล 18,355 หมบาน แบงเปนภาคเหนอ 13 จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 10 จงหวด ภาคกลาง 7 จงหวด ภาคตะวนออก 7 จงหวด และภาคใต 7 จงหวด โดยปจจยหลกทท าใหเกดภาวะแลง คอ ปรมาณฝน ทถงแมวาปรมาณฝนสะสมทงประเทศ ในป 2556 จะสงกวาคาเฉลย 14% แตกลบพบวา มฝนทตกบรเวณพนทรบน าของเขอนภมพลและเขอนสรกตคอนขางนอยทสดในรอบ 10 ป ซงรวมถงนอยกวาป 2548 และ 2553 ทประเทศไทยเกดภยแลงรนแรง

ส าหรบในป พ.ศ. 2558 มพนทประสบภยกวา 20 จงหวดทวประเทศ ซงอยทางภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอเปนสวนใหญ เชน จงหวดนครสวรรค พษณโลก อตรดตถ ตาก นาน ลพบร นครราชสมา ขอนแกน ชยภม สกลนคร อ านาจเจรญ สรนทร เปนตน เนองจากภยแลงนเกดขนชวงกลางฤดฝน คอ ตงแตกลางเดอนมถนายน ถงเดอนกรกฎาคม โดยรบอทธพลจากความแปรปรวนสภาพภมอากาศโลก จงเรยกอกนยหนงวาเปน “ภยแลงนอกฤดกาล” ซงภยแลง


ในลกษณะปจจบน ท าใหปรมาณฝนเฉลยทงประเทศต ากวาคาปกตราว 46% ปรมาณน าตนทน ทงประเทศคอนขางต าอยทราว 45% ของปรมาณความจเขอนทงประเทศ

3.2 สถตการเกดภยแลง

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม การขาดแคลนน าจงสงผลกระทบอยาง รนแรงตอประชาชนทประกอบอาชพการเกษตร และจากสภาวะการเปลยนแปลงของสภาพอากาศท าใหฤดฝนสนขน ซงหมายถงวา ฤดแลงจะยาวนานขนและในพนทตอนบนของประเทศไทยจะมปรมาณฝนตกนอยลง สงผลใหปรมาณน าในเขอนและอางเกบน า ทวประเทศมปรมาณ ไมเพยงพอส าหรบประชาชนใชอปโภคบรโภคและเพอการเกษตร โดยเฉพาะพนทนอกเขตชลประทาน สงทจะเปนปญหาตามมา คอ ภาวะแหงแลงและการขาดแคลนน า ท าใหประชาชนตองประสบกบความเดอดรอนในหลายพนท ดงตาราง

ป พ.ศ.

จ านวนจงหวด

ความเสยหาย

ราษฎร ประสบภย

(คน)

ราษฎร ประสบภย (ครวเรอน)

พนทการเกษตร

(ไร )

ปศสตว (ตว )

มลคา (ลานบาท)

2532 29 1,760,192 496,062 1,294,240 197 121.97

2533 48 2,107,100 536,550 1,970,703 872 92.17

2534 59 4,926,177 1,221,416 1,037,271 290 262.17

2535 70 8,100,916 2,430,663 5,334,471 417 176.18

2536 68 9,107,675 2,533,194 2,040,443 726 198.76

2537 66 8,763,014 2,736,643 17,923,817 510 98.76

2538 72 12,482,502 2,661,678 3,001,437 462 177.62

2539 61 10,967,930 2,277,787 101,900 573 289.16

2540 64 14,678,373 3,094,280 1,431,296 197 249.16

2541 72 6,510,111 1,531,295 1,789,285 1,107 69.17

2542 58 6,127,165 1,546,107 3,144,932 980 1,520.50

2543 59 10,561,526 2,830,297 472,700 2,071 641.71


ป พ.ศ.

จ านวนจงหวด

ความเสยหาย

ราษฎร ประสบภย

(คน)

ราษฎร ประสบภย (ครวเรอน)

พนทการเกษตร

(ไร )

ปศสตว (ตว )

มลคา (ลานบาท)

2544 51 18,933,905 7,334,816 1,712,691 192 71.96

2545 68 12,841,110 2,939,139 2,071,560 - 508.78

2546 63 5,939,282 1,399,936 484,189 - 174.33

2547 64 8,388,728 1,970,516 1,480,209 - 190.67

2548 71 11,147,627 2,768,919 13,736,660 - 7,565.86

2549 61 11,862,358 2,960,824 578,753 - 495.26

2550 66 16,754,980 4,378,225 1,350,118 - 198.30

2551 61 135,298,895 3,531,570 524,999 - 103.90

2552 62 17,353,358 4,500,861 594,434 - 108.35

2553 64 15,740,824 4,077,411 1,716,853 - 1,415.22

2554 55 16,560,561 4,835,321 811,680 - 131.86

2555 53 15,235,830 418,516 1,486,512 - 399.18

รวม 15,261.00

ทมา : ศนยอ านวยการบรรเทาสาธารณภย กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากภยแลง

การปองกนและแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากภยแลงนน ตองเตรยมความพรอมต งรบสถานการณทอาจจะเกดขน และการปฏบตตนขณะเกดภยแลง รวมทงการชวยเหลอฟนฟภายหลงเกดภยแลง

4.1 การเตรยมความพรอม

การเตรยมตวเพอรบสถานการณการเกดภยแลงทจะเกดขน ดงน 4.1.1 เตรยมกกเกบน าสะอาดเพอการบรโภคใหเพยงพอ อยารรอ มฉะนนจะไมมน าใหเกบ 4.1.2 ขดลอกค คลอง และบอน าบาดาล เพอเพมปรมาณกกเกบน า 4.1.3 วางแผนการใชน าอยางประหยด เพอใหมน าใชตลอดชวงภยแลง 4.1.4 เตรยมหมายเลขโทรศพทฉกเฉนเพอการขอน าบรโภคและการดบไฟปา 4.1.5 ปลกหญาแฝกรอบ ๆ ตนไมผลหรอรอบแปลงปลกผก ตดใบหญาแฝกในชวงฤดแลง เพอลดการคายน า ลดการใชน าของหญาแฝก และน าใบมาใชคลมโคนตนไมและแปลงผก


4.2 การปฏบตขณะเกดภยแลง

ขณะทเกดภยแลง เราจะตองปฏบต ดงตอไปน 4.2.1 การใชน าเพอการเกษตร ควรใชชวงเชาและเยน เพอลดอตราการระเหยน า 4.2.2 การใชน าจากฝกบวเพอช าระรางกายจะประหยดน ามากกวาการตกอาบ 4.2.3 ก าจดวสดเชอเพลงรอบทพก เพอปองกนการเกดไฟปา และการลกลาม 4.2.4 เตรยมหมายเลขโทรศพทฉกเฉน เพอการขอน าบรโภคและการดบไฟปา

4.3 การชวยเหลอและฟนฟภายหลงการเกดภยแลง

หลงจากการเกดภยแลง เราจะตองเตรยมตวและปฏบต ดงตอไปน 4.3.1 ใหตดตามสภาวะอากาศ โดยฟงค าเตอนจากกรมอตนยมวทยา 4.3.2 ไมผล คลมโคนตนดวยฟาง เปลอกถว เศษใบไม ใบหญา ปลกพชตระกลถวรอบบรเวณโคนตน โดยเรมคลมในชวงปลายฤดฝน หรอชวงตนฤดแลง พชผก คลมดวยฟางขาว แกลบสด พลาสตก เปนตน


หนวยการเรยนรท 2 วาตภย


วาตภยเปนภยทเกดจากพายแรงลม ซงสรางความเสยหายและเปนอนตรายตอชวต และสงแวดลอม และท าใหเกดอทกภยตามมา ซงพนทเสยงภยนนจะอยในรศม 50 - 100 กโลเมตรจากแนวศนยกลางการเคลอนทของพาย ส าหรบในประเทศไทยมโอกาสเกดพาย ทงทางฝงทะเล จนใตและฝงทะเลอนดามน จากในอดตถงปจจบน พายทกอความเสยหายอยางมากมายใหแกประเทศไทย ไดแก พายโซนรอน “แฮเรยต” และพายไตฝน “เกย” ดงนน จงจ าเปนตองเรยนรลกษณะการเกดวาตภย สถานการณและสถตการเกดวาตภย ตลอดจนความเสยหายตาง ๆ รวมทงวธเตรยมความพรอมในการปองกนและแกปญหากอนทภยนจะมาเยอน

ตวชวด

1. บอกความหมายของวาตภย 2. บอกประเภทของวาตภย 3. บอกสาเหต และปจจยการเกดวาตภย 4. บอกผลกระทบทเกดจากวาตภย 5. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากวาตภย 6. บอกพนทเสยงภยตอการเกดวาตภยในประเทศไทย 7. บอกสถานการณวาตภยในประเทศไทย 8. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดวาตภย 9. บอกวธการปฏบตขณะเกดวาตภย 10. บอกวธการปฏบตตนหลงเกดวาตภย



เรองท 1 ความหมายของวาตภย 1.1 ความหมายของวาตภย 1.2 ประเภทของวาตภย เรองท 2 ลกษณะการเกดวาตภย 2.1 สาเหตและปจจยการเกดวาตภย 2.2 ผลกระทบจากวาตภย 2.3 พนทเสยงตอการเกดวาตภยในประเทศไทย เรองท 3 สถานการณวาตภย 3.1 สถานการณวาตภยในประเทศไทย 3.2 สถตการเกดวาตภยในประเทศไทย เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากวาตภย 4.1 การเตรยมการกอนเกดวาตภย 4.2 ขอปฏบตเมอเกดวาตภย 4.3 การแกไขปญหาหลงจากเกดวาตภย



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 3. เวบไซต 4. สอสงพมพ เชน แผนพบ โปสเตอร ใบปลว เปนตน


เรองท 1 ความหมายของวาตภย

1.1 ความหมายของวาตภย

วาตภย หมายถง ภยทเกดขนจากพาย ลมแรง จนท าใหเกดความเสยหายและเปนอนตรายตอชวต ทรพยสน อาคารบานเรอนและสงกอสราง รวมถงตนไม พชผกตาง ๆ นอกจากนยงท าใหเกดอทกภยตามมาอกดวย

1.2 ประเภทของวาตภย

ในประเทศไทยการเกดวาตภยหรอพายลมแรง สวนใหญมสาเหตมาจากปรากฏการณทางธรรมชาต ความแรงลม ตงแต 60 กโลเมตรตอชวโมงขนไป ทท าความเสยหายและเปนอนตรายตอชวตและทรพยสน วาตภยแบงเปน 3 ประเภท ไดแก พายฟาคะนอง พายหมนเขตรอน และพายทอรนาโด

1.2.1 พายฟาคะนอง หรอพายฤดรอน สวนมากจะเกดขนระหวางเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน พายประเภทนเกดขนบอยในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนภาคกลางและภาคตะวนออกจะเกดนอย ส าหรบภาคใตกอาจเกดพายประเภทนได แตไมบอยนก การเกดพายฝนฟาคะนองในแตละครง จะใชเวลาประมาณ 2 - 4 ชวโมง โดยเรมจากอากาศรอนอบอาว ทองฟามดมว อากาศเยน ลมกระโชกแรง และมกลนดน ฟาแลบ ฟาผา ฟารอง ฝนตกหนก และเกดรงกนน า 1.2.2 พายหมนเขตรอนหรอพายไซโคลน เกดในฤดฝน ตงแตเดอนพฤษภาคม

ถงเดอนตลาคม พายน เกดในมหาสมทรแปซฟกดานตะวนตกเเละดานใต หรอทะเลจนใต

แลวเคลอนเขาสฝงงทวป โดยจะมผลกระทบตอลม ฟา อากาศของประเทศไทย คอ ท าใหเกดคลน

สงใหญในทะเล และน าขนสง พายนมชอเรยกตามขนาดความรนแรงของลมใกลบรเวณศนยกลาง

ของพาย ซงมลกษณะคลายกบตาเปนวงกลม เรยกวา "ตาพาย" ททวก าลงแรงขนเปนล าดบ

จากดเปรสชนเปนพายโซนรอน และพายไตฝน โดยใชเกณฑพจารณาความรนแรงของพาย ดงน

ชนดของพาย ความเรวลมสงสดใกลศนยกลางของพาย

ดเปรสชน 33 นอต (62 กโลเมตร/ชวโมง)

โซนรอน 34 - 63 นอต (63 - 117 กโลเมตร/ชวโมง)

ไตฝน 64 - 129 นอต (118 - 239 กโลเมตร/ชวโมง)


ลมงวง ทมา : http://www.cycleforjoplin.com/wpcontent/

uploads/2015/10/5.jpg

1.2.3 พายทอรนาโด เปนชอเรยกพายหมนทเกดในทวปอเมรกา มขนาดเนอทเลกหรอเสนผาศนยกลางนอย แตหมนดวยความเรวสง หรอความเรวทจดศนยกลางสงมากกวาพายหมนอน ๆ กอความเสยหายรนแรงในบรเวณทพดผาน เกดไดทงบนบกและในทะเล หากเกดในทะเล เรยกวา “นาคเลนน า” บางครงอาจเกดจากกลมเมฆบนทองฟา ทหมนตวลงมาจากทองฟา แตไมถงพนดน มรปรางเหมอนงวงชาง จงเรยกกนวา “ลมงวง”

นาคเลนน า ทมา : http://www.posttoday.com/local/

south/327548


เรองท 2 ลกษณะการเกดวาตภย

2.1 สาเหตและปจจยการเกดวาตภย

สภาพพนผวโลกแตละแหงทแตกตางกน ท าใหการดดซบรงสจากดวงอาทตย ของแตละพนทไมเทากน บรเวณปาหนาทบจะดดรงสไดดทสด รองลงมา คอ พนดนและพนน า ตามล าดบ เปนผลใหอากาศทอยเหนอพนทดงกลาว มอณหภมและความกดอากาศตางกน สงผลท าใหเกดการเคลอนทของอากาศทเรยกโดยทวไปวา “ลม” ซงแบงตามลกษณะของแหลงก าเนดได 2 สาเหต คอ ความแตกตางของอณหภมสองแหง และความแตกตางของความกดอากาศ

2.1.1 ความแตกตางของอณหภมสองแหง อากาศเมอไดความรอนจะขยายตว อากาศรอนจะลอยตวสงขน ท าใหอากาศในบรเวณขางเคยงซงมอณหภมต ากวาเคลอนเขาแทนท การเคลอนทของอากาศเนองจากความแตกตางของอณหภมในสองบรเวณกอใหเกดลม

2.1.2 ความแตกตางของความกดอากาศ อากาศเมอไดรบความรอนจะขยายตว ท าใหมความหนาแนนลดลง เปนผลใหความกดอากาศนอยลง อากาศเยนในบรเวณใกลเคยงซงมความหนาแนนมากกวาจะเคลอนทเขามาบรเวณทมความกดอากาศต า การเคลอนทของอากาศเนองจากบรเวณทมความกดอากาศตางกนกอใหเกดลม

2.2 ผลกระทบจากวาตภย

พายเปนสงแวดลอมทางภมอากาศทเกยวของกบการด ารงชวตของมนษยมาก แมวาพายจะเกดขนไมบอยนกกตาม แตเมอมพายเกดขนและเคลอนทผานบรเวณใด อาจจะเกดความเสยหายมากมาย ดงน

2.2.1 เกดฝนตกหนกและเกดน าทวมอยางรนแรง บานเรอนหลายหลงพงทลาย ประชากรเสยชวตเปนจ านวนมาก

2.2.2 พชผลทปลกไวและทนาหลายหมนไรไดรบความเสยหาย

2.2.3 ความเสยหายตอกจการขนสง ทงทางบก ทางอากาศ และทางเรอ ดงน 1) ทางบก การเกดน าทวมอยางรนแรง ท าใหถนนและสะพานขาดหรอ

ช ารด กจการขนสงตองหยดชะงก รฐตองเสยงบประมาณเพอกอสรางและซอมแซมเปนจ านวนมาก 2) ทางอากาศ พายทพดอยางรนแรงจะท าใหเครองบนไดรบอนตราย

จากฝนทตกหนก ลกเหบและฟาผาทเกดขน อาจท าใหเครองบนตกได


3) ทางเรอ การเกดพายขนในทะเล ท าใหเกดคลนขนาดใหญ และความ

แรงของพายท าใหเรออบปางได ดงนน เมอเกดพายรนแรงขนในทองทะเลจะตองหยดการเดนเรอ

2.3 พนทเสยงตอการเกดวาตภยในประเทศไทย

พนทเสยงวาตภย แบงออกเปน 3 ระดบ คอ พนทเสยงวาตภยระดบสง พนทเสยง วาตภยระดบปานกลาง และพนทเสยงวาตภยระดบต า

2.3.1 พนทเสยงวาตภยระดบสง เปนพนททอยในรศม 50 กโลเมตร จากแนวศนยกลางการเคลอนทของพาย สภาพพนทเปนทราบต า อยใกลแถบชายฝงทะเลหรอพนทเกาะ

2.3.2 พนท เสยงวาตภยระดบปานกลาง เปนพนทอยในแนวรศม 50-100 กโลเมตร จากแนวศนยกลางพาย สภาพพนทเปนทลอนลาดและทราบเชงเขา สภาพการใชประโยชนมกจะเปนพนทเกษตรเปนสวนใหญ

2.3.3 พนทเสยงวาตภยระดบต า เปนพนทอยนอกแนวรศม 100 กโลเมตร จากศนยกลางการเคลอนทของพาย สภาพพนทเปนภเขาสงเปนสวนใหญ ความเสยหายจงเกดขนไมมาก


เรองท 3 สถานการณวาตภย

3.1 สถานการณวาตภยในประเทศไทย

พายหมนเขตรอนทมอทธพลตอลกษณะอากาศในประเทศไทย มกมาจากทะเล จนใต ประมาณเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม หรอพฤศจกายน พายหมนเขตรอนน แมมความรนแรงระดบพายไตฝนขณะอยในทะเลจนใต แตมกจะออนก าลงลงเมอขนฝง เนองจากการสญเสยพลงงานและอทธพลจากความฝดของพนทวป ดงนน พายหมนเขตรอนทเคลอนตวเขาสประเทศไทย และมอทธพลโดยตรง จงมกเปนเพยงพายดเปรสชน ทมอตราเรวลมไมรนแรงมาก และสงผลใหฝนตกไมหนกมาก แตตอเนองเปนบรเวณกวาง พายหมนเขตรอนทพดเขาสประเทศไทย และกอความเสยหายอยางมากมายตอทรพยสนและชวตของประชาชน ทรจกกนดมอย 2 ลก ไดแก พายโซนรอน “แฮรเรยต” และพายไตฝน “เกย”

3.1.1 พาย “แฮรเรยต” เปนพายโซนรอนลกแรกทเกดขนในประเทศไทย นบตงแต พ.ศ. 2494 ทมการบนทกขอมลเกยวกบพายอยางเปนทางการ พายนเรมกอตวจาก หยอมความกดอากาศต าก าลงแรงในทะเลจนใต ใกลปลายแหลมญวน ในวนท 24 ตลาคม 2505 จากนนคอย ๆ เคลอนตวไปทางทศตะวนตกเขาสอาวไทย และมก าลงแรงขนเปนพายดเปรสชน อยทางทศตะวนออกของจงหวดสงขลา ประมาณ 200 กโลเมตร ในตอนเชาของวนท 25 ตลาคม 2505 กอนจะคอย ๆ เคลอนตวไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ และทวก าลงแรงเพมขนเปนพายโซนรอน เมอขนฝงบรเวณแหลมตะลมพก อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช ในเวลาประมาณ 19.00 น. ของวนเดยวกน โดยความเรวลมสงสด วดไดทสถานตรวจอากาศนครศรธรรมราช สงถง 95 กโลเมตรตอชวโมง นอกจากลมทพดแรงแลว พายลกนยงพดคลนทะเลซดเขาฝง ท าให น าทะเลหนนเขาอาวปากพนง พดพาบานเรอนราษฎรเสยหายอยางมาก มผเสยชวตกวา 900 คน

3.1.2 พายไตฝน “เกย” เปนพายหมนเขตรอน ทเกดขนในประเทศไทยลกแรก ทมความรนแรง ถงระดบพายไตฝน พายนเรมกอตวเมอวนท 1 พฤศจกายน 2532 ในบรเวณตอนใตของอาวไทย และเคลอนตวขนไปทางตะวนตกเฉยงเหนอคอนไปทางเหนอ เดมพายลกน มทศทางมงเขาหาฝงของจงหวดนครศรธรรมราช ตอมาในตอนเชาของวนท 3 พฤศจกายน 2532 พายนไดทวก าลงแรงขนจนถงระดบพายไตฝน และเปลยนทศทางไปทางเหนอ และเคลอนตวผานฐานขดเจาะน ามนของบรษทยโนแคลในอาวไทยท าใหเรอขดเจาะชอ “ซเครสต” (Sea Crest) พลกคว า มเจาหนาทประจ าเรอเสยชวต 91 คน พายไตฝน “เกย” ทวก าลงแรงเพมขน ดวยอตราความเรวลมสงสดใกลศนยกลางพาย 100 นอต กอนเคลอนตวขนฝงทบรเวณ


รอยตอระหวาง อ าเภอปะทวกบอ าเภอทาแซะ จงหวดชมพร ในตอนเชาของวนท 4 พฤศจกายน 2532 ปรากฏวา นอกจากท าใหมผเสยชวต และท าความเสยหายอยางมากในพนทจงหวดชมพร และประจวบครขนธ โดยมน าทวมและดนถลมในหลายพนทแลว พายนยงสงผลกระทบตอจงหวดใกลเคยงตามชายฝงอาวไทย รวมทงจงหวดตามชายฝงทะเลตะวนออกดวย มผเสยชวตกวา 500 คน สญหายกวา 400 คน ทรพยสนของทางราชการและเอกชนเสยหายไมต ากวา 1 หมนลานบาท เรอกสวน ไร นาเสยหายกวา 9 แสนไร เรอประมงจมลงสใตทองทะเลประมาณ 500 ล า ศพลกเรอลอยเกลอนทะเล และสญหายไปเปนจ านวนมาก นบเปนการสญเสยจากพายไตฝนครงใหญทสดในประเทศไทย

3.2 สถตการเกดวาตภยในประเทศไทย

การเกดพายหมนเขตรอนของประเทศไทย เกดขนในทะเลทง 2 ฝง คอ ฝงทะเล จนใตหรออาวไทย และฝงทะเลอนดามน

3.2.1 พายหมนเขตรอนในทะเลจนใตหรออาวไทย เกดในชวงฤดฝน ตงแตเดอนพฤษภาคมถงตลาคม หรอพฤศจกายน ชวงระหวางเดอนพฤษภาคมถงกรกฎาคม ปรากฏไมมากนก อาจมเพยง 1 - 2 ลก แตในชวงเดอนสงหาคมและกนยายน อาจมพายถง 3 - 4 ลก พายทเกดในชวงนมกจะขนฝงบรเวณประเทศเวยดนาม แลวคอย ๆ ออนก าลงลงตามล าดบ ไมมอนตรายจากลมแรง แตพายทเกดในชวงเดอนตลาคมและพฤศจกายน สวนใหญจะผานมาทางตอนใตของปลายแหลมญวน หากเปนพายใหญจะเคลอนตวเขาสอาวไทย อาจท าใหเกดความเสยหายได เชน พายเขตรอน “แฮรเรยต” และพายไตฝน “เกย” เปนตน

3.2.2 พายหมนเขตรอนในทะเลอนดามน เกดไดใน 2 ชวงเวลาของป คอ ชวงท 1 ในเดอนเมษายน ถงกลางเดอนพฤษภาคม ชวงท 2 ในกลางเดอนตลาคม ถงธนวาคม พายหมน เขตรอนทเขาสประเทศไทย เฉลยปละประมาณ 3 ลก


พายหมนเขตรอนทเคลอนเขาสประเทศไทย โดยมก าลงแรงถงขนพายโซนรอน ขนไป ตงแตป พ.ศ. 2495 - 2550 มทงหมด 14 ลก แตทสรางความเสยหายอยางรายแรง มจ านวน 8 ลก ดงน

ชอพาย

บรเวณ ทพาย

เคลอนตว ขนฝง

การเคลอนเขาสประเทศไทย

ความเสยหาย ชนดพาย พนท วน/เดอน/ป

1. พายไตฝน “เว” (Vae)

ประเทศเวยดนาม

โซนรอน จงหวดตราด 22 ตลาคม2495

ท าใหเกดน าทวมหลายแหง ในจงหวดชลบร จนทบร สมทรปราการ และกรงเทพฯ นอกจากน ยงมผเสยชวต เนองจากเรอใบลมในทะเล

2. พายเขตรอน “แฮรเรยต”(Harriet)

ประเทศไทย

โซนรอน บรเวณแหลมตะลมพก อ าเภอปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช

26 ตลาคม 2505

มผเสยชวต 935 คน บานเรอนพงทลาย กวา 50,000 หลง ไรนาเสยหายนบแสนไร รวมคาเสยหายกวา 1,000 ลานบาท ในภาคใต ตงแตจงหวดประจวบครขนธ ลงไปถงจงหวดนราธวาส

3. พายไตฝน“เกย”(Gay)

ประเทศ ไทยบรเวณ จงหวดชมพร

ไตฝน จงหวดชมพร 4 พฤศจกายน

2532

เกดฝนตกหนก น าทวม โคลนถลม ในจงหวดชมพรและจงหวดใกลเคยง ท าความเสยหายตอชวตและทรพยสน นอกจากนยงมเรอลมอบปางในอาวไทยนบรอยล า เนองจากลมพายมก าลงแรง และมผเสยชวตในทะเลอกหลายรอยคน

4. พายไตฝน

ประเทศเวยดนามตอนบน

โซนรอน จงหวดหนองคาย

30 สงหาคม2533

- พายเคลอนผานประเทศลาว พรอมกบออนก าลงลงเปนพายดเปรสชน แลวเคลอนส


ชอพาย





“เบกก” (Becky)

ประเทศไทยทจงหวดนาน กอนทจะออนก าลงเปนหยอมความกดอากาศต า บรเวณจงหวดแพร - พายท าใหเกดฝนตกหนกและน าทวมในหลายจงหวด ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน และภาคเหนอตอนบน เกดความเสยหายตอบานเรอน และสาธารณปโภค รวมทง ไรนาจ านวนมาก

5. พายไตฝน

“เฟรด” (Fred)

ประเทศเวยดนามตอนบน

โซนรอน จงหวดนครพนม

17 สงหาคม

2534

- พายเคลอนผานจงหวดสกลนครและอดรธาน แลวออนก าลงเปนพายดเปรสชน ทบรเวณจงหวดขอนแกน - ท าใหเกดน าทวมเปนบรเวณกวางในภาคตะวนออกเฉยง เหนอและภาคเหนอ กอให เกดความเสยหายอยางมาก

6. พาย

เขตรอน “ฟอรเรสต” (Forrest)

บรเวณจงหวดนครศรธรรมราช

โซนรอน จงหวด นครศร

ธรรมราช

15 พฤศจกายน 2535

- พายเคลอนตวผานจงหวด สราษฎรธาน พงงา แลวลงส ทะเลอนดามน - ท าความเสยหายอยางมากมายใหแกบานเรอน ไรนา ในจงหวดนครศรธรรมราช และสราษฎรธาน ความเสยหายมากกวา 3,000 ลานบาท


ชอพาย





7. พายไตฝน “ลนดา” (Linda)

ประเทศไทย อ าเภอทบสะแก จงหวดประจวบ ครขนธ

โซนรอน อ าเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ

4 พฤศจกายน 2540

- พายเคลอนตวผานประเทศพมา ไปลงทะเลอนดามน - ท าใหบรเวณอาวไทยมลม แรงและคลนจด เรอประมงอบปางหลายสบล า เกดฝนตกหนกในจงหวดชมพร ประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร กาญจนบร และระนอง เกดน าทวมและน าปาไหล หลาก มลคาความเสยหายมากกวา 200 ลานบาท

8. พายไตฝน “จนท” (Chanthu)

ประเทศเวยดนามตอนกลางและออนก าลงลงเปนพายโซนรอนเคลอนตวผานประเทศลาว

โซนรอน บรเวณ จงหวด อบลราชธาน

13 มถนายน 2547

- พายออนก าลงลงเปนพายดเปรสชนกอนเคลอนผานจงหวดยโสธร รอยเอด กาฬสนธ อดรธาน และหนองคาย เขาสประเทศลาว - ท าใหมฝนตกชกหนาแนน เกดน าทวมในหลายพนทของภาคเหนอ และภาคตะวนออก เฉยงเหนอ ท าความเสยหายใหแกบานเรอน และไรนาเปนอนมาก ประเมนคาความเสยหายกวา 70 ลานบาท


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากวาตภย

4.1 การเตรยมการกอนเกดวาตภย 4.1.1 ตดตามขาวและประกาศ ค าเตอนภยเกยวกบลกษณะอากาศราย จากกรมอตนยมวทยา 4.1.2 เตรยมวทยและอปกรณสอสารทใชถานแบตเตอร เพอตดตามขาวในกรณ ทไฟฟาขดของ 4.1.3 ตดกงไมทอาจหกลงจากแรงลมพาย โดยเฉพาะกงไมทมโอกาสหกลงมาทบบานเรอน หรอสายไฟฟาได สวนตนไมทยนตนตาย ควรโคนลงใหเรยบรอย 4.1.4 ตรวจเสาและสายไฟฟา ทงภายในและภายนอกบร เวณบานเรอน ใหเรยบรอย ถาไมแขงแรงใหยดเสาไฟฟาใหมนคง 4.1.5 ปดประต หนาตางทกบาน รวมทงยดประตและหนาตางใหมนคง แขงแรง ถาประตหนาตางไมแขงแรง ใหใชไมทาบ ตตะป ตรงปดประต หนาตางไวจงจะปลอดภยยงขน 4.1.6 ปดกนชองทางลมและชองทางตาง ๆ ทลมจะเขามาท าใหเกดความเสยหาย 4.1.7 เตรยมตะเกยง ไฟฉาย และไมขดไฟใหพรอมและน ามาวางไวใกล ๆ มอ เมอเกดไฟฟาดบจะไดหยบใชอยางทนทวงท 4.1.8 เตรยมอาหารส ารอง น าดม อาหารกระปองไวเพอยงชพในระยะเวลา 2-3 วน 4.1.9 ดบเตาไฟใหเรยบรอย และควรจะมอปกรณส าหรบดบเพลงไวภายในบาน 4.1.10 เตรยมเครองเวชภณฑ 4.1.11 จดวางสงของไวในทต า เพราะอาจจะตกหลน แตกหกเสยหายได 4.1.12 ลงสมอยดตรง เรอ แพ ใหมนคงแขงแรง 4.1.13 ควรเตรยมพาหนะและเตมน ามนไวใหพรอม ภายหลงพายสงบอาจตองน าผปวยสงสถานพยาบาล 4.1.14 ซกซอมความพรอมของสมาชกในครอบครว โดยก าหนดวธปฏบตตนเมอเกดวาตภย ก าหนดจดนดพบทปลอดภย เมอมการพลดพรากหรอเตรยมการเพอการอพยพเคลอนยายไปอยทปลอดภย 4.1.15 หากอาศยอยในทราบหรอรมน า ควรรบท าการอพยพผคน สตวเลยง และทรพยสนขนไปอยในทสง ทมนคงแขงแรง


4.2 ขอปฏบตเมอเกดวาตภย

ขณะเกดวาตภยตองตงสตใหมน ไมควรออกมาภายนอกอาคาร และตดสนใจชวยครอบครวใหพนอนตรายในภาวะวกฤต

4.2.1 กรณอยทนอกบาน 1) รบหาอาคารทมนคง หรอทก าบงเขาไปหลบ หรอเขาไปอยในรถทมหลงคาแขงแรง 2) กรณทเลนน าตองรบขนจากน าและไปใหพนชายหาด 3) ถาอยในทโลง เชน ทงนา ควรนงยอง ๆ ปลายเทาชดกนและเขยงปลายเทาใหเทาสมผสพนดนนอยทสด และโนมตวไปขางหนา ไมควรนอนราบกบพน 4) อยใหไกลจากโลหะทเปนสอไฟฟาทกชนด เชน อปกรณท าสวน รถจกรยาน รถจกรยานยนต และรางรถไฟ 5) หามอยใตตนไมทโดดเดยวโลงแจง 6) หามใชโทรศพทมอถอ

4.2.2 กรณอยในบาน อยใหไกลจากอปกรณไฟฟา โลหะทเปนสอน าไฟฟาทกชนด และงดใชโทรศพท

4.3 การแกไขปญหาหลงจากเกดวาตภย

หลงจากลมสงบแลว ตองรออยางนอย 3 ชวโมง หากพนระยะนแลวไมมลมแรงเกดขนอก จงจะวางใจไดวาพายผานพนไปแลว เพราะเมอศนยกลางพายผานไปแลว จากนนจะตองมลมแรงและฝนตกหนก อกประมาณ 2 ชวโมง เมอแนใจวาปลอดภยแลวจงปฏบต ดงน 4.3.1 หากมผบาดเจบใหรบชวยเหลอและน าสงโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาล ทใกลเคยงใหเรวทสด 4.3.2 ตนไมใกลจะลมใหรบจดการโคนลมลงเสย มฉะนนจะหกโคนลมภายหลง 4.3.3 ถามเสาไฟฟาลม สายไฟขาดอยาเขาใกล หรอแตะตองเปนอนขาด ใหท าเครองหมายแสดงอนตราย และแจงเจาหนาทหรอชางไฟฟาโดยดวน อยาแตะตองโลหะทเปน สอไฟฟา


4.3.4 เมอปรากฏวาทอประปาแตกทใด ใหรบแจงเจาหนาทมาแกไขโดยดวน 4.3.5 อยาเพงใชน าประปา เพราะน าอาจไมบรสทธ เนองจากทอแตกหรอน าทวมถาใชน าประปาขณะนนมาดม อาจจะเกดโรคได ใหใชน าทส ารองไวกอนเกดวาตภยมาดมแทน 4.3.6 ปญหาทางดานสาธารณสขทอาจจะเกดขนได ดงน 1) การควบคมโรคตดตอทอาจเกดระบาดได 2) การท าน าใหสะอาด เชน ใชสารสม และใชคลอรน 3) ก าจดอจจาระ โดยใชปนขาว หรอน ายาไลโซล 5% ก าจดกลนและฆาเชอโรค ก าจดพาหะน าโรค เชน ยง และแมลงวน โดยใชฆาแมลง 4) โรคตาง ๆ ทมกเกดหลงวาตภย ไดแก โรคระบบหายใจ (เชน หวด เปนตน) โรคตดเชอ และปรสต (เชน การอกเสบ มหนอง โรคฉหน เปนตน) โรคผวหนง (เชน โรคน ากดเทา กลาก เปนตน) โรคระบบทางเดนทางอาหาร (เชน โรคอจจาระรวง) ภาวะทางจต (เชน ความเครยด เปนตน)


หนวยการเรยนรท 3 การเกดอทกภย


การเกดอทกภยหรอภยจากน าทวม เปนภยทเกดขนไดกบประเทศตาง ๆ ทวโลก ส าหรบประเทศไทยเคยประสบเหตการณอทกภยครงใหญมาหลายครง สาเหตส าคญของการเกดอทกภยเกดไดทงจากการเปลยนแปลงตามธรรมชาตและมนษยเปนตนเหต การเกดอทกภยแตละครงจะมขนาดและความรนแรงแตกตางกน ซงความเสยหายทเกดขนจะมากหรอนอยแตกตางกนไป ทงนขนอยกบขนาด ความรนแรงและลกษณะพนททเกดเหตการณเปนส าคญ

ตวชวด

1. บอกความหมายของอทกภย 2. บอกสาเหตและปจจยในการเกดอทกภย 3. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากอทกภย 4. บอกสญญาณบอกเหตกอนเกดอทกภย 5. บอกพนทเสยงภยตอการเกดอทกภย 6. บอกสถานการณอทกภยในประเทศไทย 7. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดอทกภย 8. บอกวธการปฏบตขณะเกดอทกภย 9. บอกวธการปฏบตหลงเกดอทกภย



เรองท 1 ความหมายของอทกภย เรองท 2 การเกดอทกภย 2.1 ลกษณะการเกดอทกภย 2.2 สาเหตและปจจยการเกดอทกภย 2.3 ผลกระทบทเกดจากอทกภย 2.4 สญญาณบอกเหตกอนเกดอทกภย 2.5 พนทเสยงภยตอการเกดอทกภย เรองท 3 สถานการณอทกภยในประเทศไทย เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากอทกภย

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดอทกภย 4.2 การปฏบตขณะเกดอทกภย

4.3 การปฏบตหลงเกดอทกภย



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 3. เวบไซต


เรองท 1 ความหมายของอทกภย

อทกภย หรอน าทวม คอ ภยหรออนตรายทเกดจากน าทวม หรออนตรายอนเกดจากภาวะทน าไหลเออลนฝงแมน า ล าธารหรอทางน าเขาทวมพนท ซงโดยปกตแลวไมไดอยใตระดบน า หรอเกดจากการสะสมน าบนพนท ซงระบายออกไมทน ท าใหพนทนนปกคลมไปดวยน า

เรองท 2 การเกดอทกภย

อทกภย คอ ภยทเกดจากน าทวมหรอน าปาไหลหลาก หรอน าไหลเออลนฝงแมน าไหลทวมบานเรอนดวยความรนแรง

2.1 ลกษณะการเกดของอทกภย ม 4 ลกษณะ ไดแก

2.1.1 น าลนตลง เกดจากฝนตกหนกตอเนอง ปรมาณน าจ านวนมากระบายไหลลงสแมน าล าธารออกสทะเลไมทน ท าใหเกดสภาวะน าลนตลงเขาทวมสวน ไร นา และบานเรอน ท าใหเกดความเสยหาย ถนนและสะพานช ารด เสนทางคมนาคมถกตดขาด

2.1.2 น าทวมฉบพลน/น าปาไหลหลาก เปนภาวะน าทวมทเกดขนอยางฉบพลน เนองจากฝนตกหนก มกเกดขนในบรเวณทราบระหวางหบเขา ซงอาจจะไมมฝนตกหนกในบรเวณนนมากอนเลย แตมฝนตกหนกมากบรเวณตนน าทอยหางออกไป หรอเกดจากสาเหตอน ๆ เชน เขอนหรออางเกบน าพงทลาย ท าใหถนน สะพาน ชวตมนษย และสตวไดรบความเสยหาย

2.1.3 คลนพายซดฝง คอ คลนทเกดพรอมกบพายโซนรอน เมฆฝนกอตว ฝนตกหนก ลมพดแรง พนทชายฝงจะมความกดอากาศต า น าทะเลยกตวสงกวาปกตกลายเปนโดมน าขนาดใหญ ซดจากทะเลเขาชายฝงอยางรวดเรว จนสรางความเสยหายตอชวต อาคารบานเรอนและทรพยสนบรเวณพนทชายฝง

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjjsPmzlvXLAhXFuo4KHaLRCYcQjRwIBw&url=http://guru.sanook.com/8507/&psig=AFQjCNFo5pjc-VnWGwgIMma38PyZ9sASRQ&ust=1459865885202230

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj1g6_NlvXLAhXIt44KHVR8Dn8QjRwIBw&url=http://www.dmc.tv/pages/scoop/%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A1-%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A1-%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%98%E0%B8%A2%E0%B8%B2.html&psig=AFQjCNFo5pjc-VnWGwgIMma38PyZ9sASRQ&ust=1459865885202230

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj80-T0lfXLAhXCV44KHSGyAiIQjRwIBw&url=http://news.mthai.com/hot-news/general-news/130684.html&psig=AFQjCNH3No17Nf1pkQyu6pI9AhgpdPdCGg&ust=1459865765163439


2.1.4 น าทวมขง เปนน าทวมทเกดจากระบบระบายน าไมมประสทธภาพ มกเกดขนในบรเวณทราบลมแมน า และบรเวณชมชนเมองใหญ ๆ มลกษณะคอยเปนคอยไป ซงเกดจากฝนตกหนกในบรเวณนนตดตอกนเปนเวลาหลายวน

2.2 สาเหตและปจจยการเกดอทกภย

สาเหตและปจจยส าคญทท าใหเกดอทกภยม 2 ประการ คอ การเกดภยธรรมชาตและการกระท าของมนษย

2.2.1 การเกดภยธรรมชาต ไดแก 1) ฝนตกหนกจากพายหรอพายฝนฟาคะนอง เปนพายทเกดขนตดตอกนเปนเวลานานหลายชวโมง มปรมาณฝนตกหนกมากจนไมอาจไหลลงสแมน าล าธารไดทน จงทวมพนททอยในทต า ซงมกเกดในชวงฤดฝนหรอฤดรอน 2) ฝนตกหนกจากพายหมนเขตรอน เมอพายนเกดทแหงใดแหงหนง เปนเวลานานหรอแทบไมเคลอนท จะท าใหบรเวณนนมฝนตกหนกตดตอกนตลอดเวลา ยงพาย มความรนแรงมาก เชน มความรนแรงขนาดพายโซนรอนหรอไตฝน เมอเคลอนตวไปถงทใดกท าใหทนนเกดพายลมแรง ฝนตกหนกเปนบรเวณกวางและมน าทวมขง นอกจากนถาความถของพาย ทเคลอนทหรอผานเขามาเกดขนตอเนองกน ถงแมจะในชวงสนแตกท าใหน าทวมเสมอ 3) ฝนตกหนกในปาบนภเขา ท าใหปรมาณน าบนภเขาหรอแหลงตนน า มมาก มการไหลเชยวอยางรนแรงลงสทราบเชงเขา เกดน าทวมขนอยางกะทนหน เรยกวาน าทวมฉบพลน เกดขนหลงจากทมฝนตกหนกในชวงระยะเวลาสน ๆ หรอเกดกอนทฝนจะหยดตก มกเกดขนในล าธารเลก ๆ โดยเฉพาะตอนทอยใกลตนน าของบรเวณลมน า ระดบน าจะสงขนอยางรวดเรว จงหวดทอยใกลเคยงกบเทอกเขาสง เชน จงหวดเชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน เปนตน 4) ผลจากน าทะเลหนน ในระยะทดวงอาทตยและดวงจนทรอยในแนว ทท าใหระดบน าทะเลขนสงสด น าทะเลจะหนนใหระดบน าในแมน าสงขนอกมาก ประกอบกบระยะเวลาทน าปาและน าจากภเขาไหลลงสแมน า น าในแมน าจงไมอาจไหลลงสทะเลได ท าใหเกดน าเออลนตลงและทวมเปนบรเวณกวาง ยงถามฝนตกหนกหรอมพายเกดขนในชวงน ความเสยหายกยงจะมมากขน 5) ผลจากลมมรสมมก าลงแรง มรสมตะวนตกเฉยงใตเปนมรสมทพดพาความชนจากมหาสมทรอนเดยเขาสประเทศไทย ตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม เมอมก าลงแรงเปนระยะเวลาหลายวน ท าใหเกดคลนลมแรง ระดบน าในทะเลตามขอบฝงจะสงขน ประกอบ


กบมฝนตกหนก ท าใหเกดน าทวมได ยงถามพายเกดขนในทะเลจนใต กจะยงเสรมใหมรสมดงกลาว มก าลงแรงขนอก สวนมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดจากประเทศจนเขาสประเทศไทย ปะทะขอบฝงตะวนออกของภาคใต มรสมนมก าลงแรงเปนครงคราว เมอบรเวณความกดอากาศสงในประเทศจนมก าลงแรงขนจะท าใหมคลนคอนขางใหญในอาวไทย และระดบน าทะเลสงกวาปกต บางครง ท าใหมฝนตกหนกในภาคใต ตงแตจงหวดชมพรลงไป ท าใหเกดน าทวมเปนบรเวณกวาง 6) ผลจากแผนดนไหวหรอภเขาไฟระเบด เมอเกดแผนดนไหว หรอภเขาไฟบนบกและภเขาไฟใตน าระเบด เปลอกของผวโลกบางสวนจะไดรบความกระทบกระเทอนตอเนองกน บางสวนของผวโลกจะสงขน บางสวนจะยบลง ท าใหเกดคลนใหญในมหาสมทรซดขนฝง เกดน าทวมตามหมเกาะและเมองตามชายฝงทะเลได เกดขนบอยครงในมหาสมทรแปซฟก

2.2.2 การกระท าของมนษย ไดแก 1) การตดไมท าลายปาในพนทเสยงภย เมอเกดฝนตกหนกจะท าใหอตราการไหลสงสดเพมมากขนและไหลมาเรวขน เปนการเพมความรนแรงของน าในการท าลาย และยงเปนสาเหตของดนถลมดวย นอกจากนยงท าใหดนและรากไมขนาดใหญถกชะลางใหไหลลงมา ในทองน า ท าใหทองน าตนเขนไมสามารถระบายน าไดทนท ทงกอใหเกดความสญเสยชวตและบาดเจบของประชาชนทางดานทายน า 2) การขยายเขตเมองลกล าเขาไปในพนทลมต า ซงเปนแหลงเกบน าธรรมชาต ท าใหไมมทรบน า เมอน าลนตลงกจะเขาไปทวมบรเวณทเปนพนทลมต า ซงเปนเขตเมองทขยายใหมกอน 3) การกอสรางโครงสรางขวางทางน าธรรมชาต ท าใหมผลกระทบตอการระบายน าและกอใหเกดปญหาน าทวม 4) การออกแบบทางระบายน าของถนนไมเพยงพอ ท าใหน าลนเออ ในเมอง ท าความเสยหายใหแกชมชนเมองใหญ เนองจากการระบายน าไดชามาก 5) การบรหารจดการน า ทไมด เปนสาเหตหนง ทท าให เกดน า ทวมโดยเฉพาะบรเวณดานทายเขอนหรออางเกบน า


2.3 ผลกระทบทเกดจากอทกภย อทกภยไมเพยงแตสรางความเสยหายตอชวตผคน ทรพยสน อาคาร บานเรอนเทานน แตยงเกดผลกระทบตามมาอกหลาย ๆ ดาน เชน

2.3.1 ผลกระทบทางดานการศกษา สถานศกษาทถกน าทวมเกดความเสยหาย เพอความปลอดภยของนกเรยน นกศกษา และลดปญหาการเดนทาง ท าใหตองปดการเรยนการสอน ซงจ าเปนตองมการสอนชดเชย หรอการปดภาคเรยนไมตรงตามเวลาทก าหนด

2.3.2 ผลกระทบทางดานการเกษตร เมอเกดอทกภย จะท าใหผลผลตทางดานการเกษตร เชน ขาว พชไร พชสวน ตลอดจนพชผลทางการเกษตรทกชนดทไดรบผลกระทบ ไดรบความเสยหาย สวนดานการประมง การปศสตว กไดรบผลกระทบทงสน นอกจากนเครองมอ เครองจกรและอปกรณตาง ๆ จะไดรบความเสยหาย สงผลกระทบตอราคาขาว พชไร พชสวน สตวน าและผลผลตอน ๆ ท าใหการผลต การขนสงมตนทนสงขนกวาปกต ทงในระดบประเทศและระดบโลก โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกร ทไมมเงนทนส ารองจะตองกหนยมสนเพอลงทนท าการเกษตรตอไป

2.3.3 ผลกระทบดานอตสาหกรรม นคมอตสาหกรรมหลายแหงทไดรบผลกระทบจากการเกดอทกภย ท าใหเกดความขดของในการผลตและการขาดแคลนปจจยเพอปอนโรงงานทวโลก ประเทศทมฐาน การผลตในประเทศไทย เชน ญปน กไดรบผลกระทบ สงผลใหก าไรของบรษทลดลงตามไปดวย รายไดลกจางในไทยกไดรบผลกระทบดวยเชนกน นอกจากนยงสงผลตอการสงออก เพราะขาดวตถดบในการผลตสนคา

2.3.4 ผลกระทบดานเศรษฐกจ จากการขาดวตถดบในการผลตสนคา อาจท าใหสนคาขาดตลาด ประกอบกบการจดสงทยากล าบาก จะยงท าใหราคาสนคาเพมขนและอาจสงผลกระทบทวโลก เพราะไทยเปนแหลงผลตใหญของโลกในปจจบน อทกภยยงสงผลใหอตราการเตบโตทางเศรษฐกจลดลง เนองจากความเสยหายทางดานทรพยสนและความสญเสยจากคาเสยโอกาส เชน การผลต การสงออก เปนตน


นอกจากน ธรกจการทองเทยวกไดรบความเสยหายในรปแบบของการสญเสยรายไดเขาสประเทศ รวมถงชอเสยงของประเทศ เนองจากรฐบาลของหลายประเทศ ไดเตอนภยใหนกทองเทยวของตนเอง ระมดระวงในการเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย ท าใหนกทองเทยวตางชาตลดลง

2.3.5 ผลกระทบดานการสาธารณสข เมอเกดน าทวมตดตอกนยาวนาน มกจะพบกบปญหาเกดสงปนเปอน ของแหลงน าและโรคทมากบน า ท าใหเกดโรคระบาด เชน โรคตาแดง โรคไขฉหน โรคอจจาระรวง น ากดเทา น ากดเลบ ฯลฯ จงสงผลใหประสบปญหาการขาดยาและเวชภณฑ รวมถงสขภาพจต ของประชาชนมเพมขนดวย

2.4 สญญาณบอกเหตกอนเกดอทกภย

กอนการเกดอทกภยครงใด มกจะมสญญาณบอกเหตใหเราทราบลวงหนาอยเสมอ สญญาณบอกเหตดงกลาว มทงสญญาณทเกดจากการเปลยนแปลงทางธรรมชาต และจากพฤตกรรมของสตว

2.4.1 สญญาณบอกเหตจากการเปลยนแปลงทางธรรมชาต โดยธรรมชาตแลว เมอจะเกดเหตการณใดเหตการณหนง สามารถสงเกต ไดจากสภาพของอากาศรอนผดปกต เกดฝนตก ฟาคะนองอยางตอเนองและเปนเวลานาน โดยมสญญาณบอกเหต ดงน 1) ในเวลากลางวน ถามเมฆจ านวนมาก ทองฟามแสงสแดง ลมสงบ ผวน าทะเลไมมระลอกคลน เปนสญญาณเตอนวา ก าลงจะมพายลมแรงและจะมฝนตกหนกมาก 2) ในเวลากลางคน ถามองไมเหนดวงดาว ทองฟามแสงสแดง ลมสงบ เปนสญญาณเตอนวา ภายในคนนจะมพายลมแรงและจะมฝนตกหนกมาก 3) เวลากลางวนในฤดรอน ถาอากาศรอนอบอาวตดตอกนสองวน พอเขาวนทสาม มเมฆมากตามแนวขอบฟา ลมสงบ กอนเมฆใหญขน สงขนเรอย ๆ เปนสญญาณเตอนวา ตอนเยนจนถงใกลค าจะมพายฤดรอนจะมฝนฟาคะนองรนแรง มฟาแลบ ฟารอง ฟาฝา ลมกระโชกแรง และอาจจะมพายงวง (ลมงวง) ลงมาจากฐานเมฆ 4) ฤดรอนในตอนบาย ถามลมคอนขางแรงพดเขาสภเขาจนถงเยน เปนสญญาณเตอนวา คนนจะมฝนตกหนก

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%90%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%90%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C


2.4.2 สญญาณบอกเหตจากพฤตกรรมสตว โดยสามารถสงเกตพฤตกรรมได ดงน 1) ฤดรอนปใด พบรงผง รงมดแดง ท ารงบนยอดไม เปนสญญาณเตอนวา ในหนาฝนปนนฝนจะนอย 2) ฤดรอนปใด ไมพบรงนกบนตนไม หรอนกยายไปท ารงตามถ า ตามใตหนาผา ซอกเหลอบหนบนภเขา เปนสญญาณเตอนวา ฤดฝนปนนจะมพายลมแรง ฝนตกหนกมาก 3) ฤดรอนปใด มดทขดรอาศยใตดน ขนเอาขยดนขนมาท าเปนแนวกนดนกลม ๆ รอบรไว เปนสญญาณวาฤดฝนปน จะมฝนด 4) ในชวงฤดฝน มดด าขนไข อพยพขนไปอยทสง เปนสญญาณเตอนวา ภายในสองวน จะมฝนตกหนกจนน าทวม 5) ฤดฝน ถาลงไปเกบหอยในดนโคลนรมฝงแมน า แลวพบวาหอยตาง ๆ ยายลงไปอยในแนวรองน าลกกลางแมน า เปนสญญาณเตอนวาปนน าแลง 6) ฤดฝน ถานกนางแอนมาเกาะเสาไฟฟา สายไฟฟา จ านวนมาก เปนสญญาณเตอนวา ในทะเลจะมพายลมแรง

2.5 พนทเสยงภยตอการเกดอทกภย

ในอดตประเทศไทยมปาไมทอดมสมบรณ แตจากการบกรก แผวถางปาเพอท าไรเลอนลอย และการตดไมเพอการคาของกลมนายทน ท าใหปจจบนพนทปาไมลดลงอยางนาใจหาย และนบเปนสาเหตหนงทท าใหเกดอทกภยหรอภยจากน าทวมขน ประเทศไทยมโอกาสเสยงตอการเกดอทกภยได แตระดบความเสยงจะมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบองคประกอบทแตกตางกนไปในแตละภมภาค

2.5.1 พนทลมน าภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การแบงระดบพนทเสยงตอการเกดอทกภยส าหรบพนทลมน า ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พจารณาจาก 1) พนทเสยงอทกภยระดบสง ก าหนดใหเปนพนททเกดอทกภยรนแรงมาก และท าความเสยหายตอชวตและทรพยสนตลอดจนสงกอสราง 2) พนทเสยงอทกภยระดบปานกลาง ก าหนดใหเปนพนททเกดอทกภยรนแรงปานกลาง และท าความเสยหายตอทรพยสนของประชาชนมากแตไมมการสญเสยชวต


3) พนทเสยงอทกภยระดบต า ก าหนดใหเปนพนททเกดอทกภยรนแรงนอย และท าความเสยหายตอทรพยสนของประชาชนไมมาก 4) พนทไมเสยงอทกภย ก าหนดใหเปนพนททเกดอทกภยไมรนแรงและไมท าใหสญเสยชวตและทรพยสนของประชาชน

2.5.2 พนทลมน าภาคใต การแบงระดบพนทเสยงตอการเกดอทกภยส าหรบพนทลมน าภาคใตพจารณาจาก 1) พนทเสยงจากดนโคลนไหลทบถม มกเปนพนทบรเวณเชงเขาทน าปาไหลหลากพาดนโคลน หน ตนไมลงมาทบถม 2) พนทเสยงจากน าไหลหลาก เปนพนทถดจากเชงเขาทโคลนไหลมา ทบถม คอ มโคลนนอยกวาและคอนขางราบกวาพนทเชงเขา แตน าปาไหลหลากผานไปอยางรวดเรวพรอมทงมโคลนบางสวนตกตะกอน 3) พนทเสยงจากน าทวมขง เปนพนทราบลมรมฝงแมน าตาป และแมน า พมดวง จงหวดสราษฎรธาน ซงระบายน าลงสทะเลไมทน 4) พนทเสยงจากน าทวมซ าซาก เปนพนททประสบกบน าทวมขงเปนประจ าเกอบทกป แตอาจไมทวมขงตลอดปหรอเกดขนปเวนป โดยเฉพาะอยางยงชวงฤดฝน 5) พนทชมน า เปนพนทราบต า มน าทวมขงหรอมสภาพชนแฉะตลอดเวลา


เรองท 3 สถานการณอทกภยในประเทศไทย

อทกภยรายแรงทเกดขนในประเทศไทย ในอดตมอทกภยหลายเหตการณ 1. อทกภยจากพายอรา เขาสประเทศไทยท จงหวดอบลราชธาน เมอวนท 4 ตลาคม 2533 2. อทกภยจากพายดเปรสชน เขาประเทศไทย ท จงหวดนครศรธรรมราช เมอวนท 29 พฤศจกายน 2536 3. อทกภยจากพายซตา เคลอนผานประเทศเวยดนามตอนบน และประเทศลาวเขาสประเทศพมา ใกลกบภาคเหนอของประเทศไทย ชวงวนท 23 - 24 สงหาคม 2540 4. อทกภยจากพายลนดา เขาประเทศไทยท จ.นครศรธรรมราช เมอวนท 4 พฤศจกายน 2540 5. อทกภยทจงหวดสงขลา เนองจากฝนตกหนก ในชวง 20 - 22 พฤศจกายน 2543 6. ในป พ.ศ. 2554 ประเทศไทยเกดอทกภยทรนแรงทสด หรอทเรยกกนวา “มหาอทกภย” ซงเกดจากพายโซนรอน “นกเตน” ทขนฝงทางตอนเหนอของเวยดนาม สงผลใหเกด ฝนตกหนกทางภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย และท าใหเกดน าทวมในหลายจงหวด ทวทกภาคของประเทศไทย ในสวนของภาคเหนอ เมอเกดฝนตกหนกอยางตอเนองประกอบกบมน าปาไหลหลาก ท าใหเกดน าทวมอยางฉบพลน เมอน าไหลลงสทราบภาคกลาง จงท าใหเกดผลกระทบอยางรนแรงบรเวณลมแมน าเจาพระยา เพราะไดรบน าปรมาณมาก จากแมน าสาขา เขอนจงมระดบน าใกลความจทเขอนจะสามารถรบได ฝนทตกลงมาอยางหนกและตอเนอง จงตองปลอยน าออกจากเขอนภายในเวลาไมนาน อทกภยกลกลามขยายออกไป กอใหเกดความเสยหายทกภมภาคของประเทศ

การเกดอทกภยทรนแรงครงน ท าใหพนทดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมกวา 150 ลานไร ซงเปนพนททง ใน 65 จงหวด 684 อ าเภอ เกดความเสยหายประชาชนไดรบความเดอดรอน 4,086,138 ครวเรอน ประชาชนไดรบผลกระทบกวา 12.8 ลานคน ความสญเสยทมตอชวตและทรพยสนของประชาชนในชาตมมากมายมหาศาล ธนาคารโลกประเมนมลคาความเสยหายสงถง 1.44 ลานลานบาท และภยพบตครงนมมลคาความเสยหายมากทสดเปนอนดบส ของโลก

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%99

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81


น าทวมภายในวดไชยวฒนาราม จ.พระนครศรอยธยา

ภาพถายดาวเทยม แสดงมวลน าเขาทวมทาอากาศยานดอนเมองและบรเวณใกลเคยง กรงเทพฯ วนท 31 ตลาคม 2554

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Watchai_flood.jpg

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Donmuang_flood.jpg


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากอทกภย

อทกภยหรอภยจากน าทวม นบเปนภยใกลตวทอาจเกดขนไดในทกพนท ทกเวลา โดยเฉพาะอยางยงชวงฤดฝน เมอเกดอทกภยครงใดยอมสงผลตอความเสยหาย ทงทรพยสน อาคารบานเรอน รวมทงชวตของประชาชน ดงนนการเรยนรเพอเตรยมรบมอกบอทกภย ทงการเตรยมความพรอมกอนเกดอทกภย การปฏบตขณะเกดอทกภยและหลงการเกดอทกภย เพอควบคมหรอลดอนตรายและความเสยหายทอาจเกดขน ซงจะท าใหเกดความเสยหายนอยทสดจงมความส าคญและจ าเปนอยางยง โดยมแนวทางปองกน ดงน

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดอทกภย

เมอเกดน าทวม จะมหนวยงานส าหรบเตอนภย โดยมการเตอนภย 4 ประเภท คอ

ประเภท ความหมาย ระดบการปฏบต

1. การเฝาระวงน าทวม(Flood Watch)

มความเปนไปไดทจะเกดน าทวม และอยในระหวางสงเกตการณ

ตองตดตามขาวสารอยางใกลชด

2. การเตอนภยน าทวม(Flood Warning)

เตอนภยจะเกดน าทวม ควรเตรยมแผนและควรปองกนน าทวมบานเรอนและทรพยสนของตนเอง

3. การเตอนภยน าทวมรนแรง (Severe Flood Warning)

การเตอนภยน าทวมรนแรง เกดน าทวมอยางรนแรง

เตรยมอพยพ น าสมภาระทจ าเปนตดตว และอยาน าไปมากเกนไป ใหคดวาชวตส าคญทสด ตดไฟฟา ปดบานใหเรยบรอย

4. ภาวะปกต (All Clear)

เหตการณกลบสภาวะปกต หรอเปนพนทไมไดรบผลกระทบ จากภาวะน าทวม

สามารถกลบเขาสบานเรอน ของตนเองได

หลงจากไดรบการเตอนภยจากหนวยงานดานเตอนภยน าทวมแลว สงทตองรบด าเนนการ คอ 4.1.1 ตดตามการประกาศเตอนภยจากสถานวทยทองถน โทรทศน หรอรถฉกเฉนอยางตอเนอง 4.1.2 ถามการเตอนภยน าทวมฉบพลน และอยในพนทหบเขาใหปฏบต ดงน 1) ปนขนทสงใหเรวทสดเทาทจะท าได 2) อยาน าสมภาระตดตวไปมาก ใหคดวาชวตส าคญทสด


3) อยาพยายามวงหรอขบรถผานบรเวณทางน าหลาก 4.1.3 ถามการเตอนการเฝาระวงน าทวม ยงพอมเวลาในการเตรยมแผนรบมอ น าทวม 4.1.4 ด าเนนการตามแผนรบมอน าทวมทวางไว 4.1.5 ถามการเตอนภยน าทวมและอยในพนทน าทวมถง ควรปฏบต ดงน 1) อดปดชองทอน าทง อางลางจาน พนหองน า และสขภณฑทน าสามารถไหลเขาบานได 2) ปดอปกรณเครองใชไฟฟาและแกสถาจ าเปน 3) ลอคประตบาน อพยพขนทสง หรอสถานทหลบภยของหนวยงานตาง ๆ 4.1.6 หากบานพกอาศยไมไดอยในทน าทวมถง แตอาจมน าทวมในหองใตดน ควรปฏบต ดงน 1) ปดอปกรณเครองใชไฟฟาในหองใตดน 2) ปดแกส หากคาดวาน าจะทวมเตาแกส 3) เคลอนยายสงของมคาขนชนบน 4) หามอยในหองใตดน เมอมน าทวมถงบาน

การเตรยมความพรอมของประชาชนทอยในบรเวณทจะเกดอทกภย นบวามความส าคญและจ าเปน เมอไดรบสญญาณเตอนอทกภย ควรตดตามขาวสารและปฏบตตนเมอเกดเหตการณตาง ๆ ไดแก 1) เชอฟงค าเตอนอยางเครงครด เพอตดตามขาวสารทางราชการ 2) เคลอนยายคน สตวเลยง และสงของไปอยในทสง ใหพนระดบน าทเคยทวมมากอน 3) ควรเตรยมเรอไม เรอยาง หรอแพไมไวใช เพอเปนยานพาหนะในขณะน าทวมเปนเวลานาน 4) เตรยมไฟฉาย ถานไฟฉาย เทยนไข และไมขดไฟ ไวใชเมอไฟฟาดบ 5) เตรยมวทยทใชถานไฟฉาย เพอตดตามฟงรายงานขาวของลกษณะอากาศ จากกรมอตนยมวทยา 6) เตรยมโทรศพทมอถอ พรอมแบตเตอรส ารองใหพรอม เพอตดตอ ขอความชวยเหลอ


7) เตรยมยาแกพษกดตอยจากแมลงปอง ตะขาบ ง และสตวอน ๆ 8) เตรยมน าดมสะอาดเกบไวในภาชนะทปดแนน เพราะน าประปาอาจจะหยดไหลเปนเวลานาน 9) เตรยมอาหารกระปองและอาหารส ารองไว กรณทความชวยเหลอ จากทางการยงเขาไปไมถง

การเกดเหตการณน าทวม ยอมเปนบทเรยนทดตอการแกไขปญหาความเดอดรอนไดเปนอยางด ดงนนการรบมอส าหรบน าทวมครงตอไปควรปฏบต ดงน 1) คาดคะเนความเสยหายทจะเกดกบทรพยสนของตนเองเมอเกดน าทวม 2) ท าความคนเคยกบระบบการเตอนภยของหนวยงานทเกยวของ และขนตอนการอพยพ 3) เรยนรเสนทางการเดนทางทปลอดภยทสดจากบานไปยงทสงหรอพนททปลอดภย 4) ผทอาศยในพนทเสยงตอน าทวมควรจะเตรยมวสด เชน กระสอบทราย แผนพลาสตก เปนตน 5) น ายานพาหนะไปเกบไวในพนททน าทวมไมถง 6) ปรกษาและท าขอตกลงกบบรษทประกนภยเกยวกบการประกนความเสยหายของบาน 7) บนทกหมายเลขโทรศพทส าหรบเหตการณฉกเฉนไวในโทรศพทมอถอ 8) รวบรวมของใชทจ าเปนและเสบยงอาหาร ไวในทปลอดภยและสงกวาระดบทคาดวาน าจะทวมถง 9) จดบนทกรายการทรพยสนมคา และเอกสารส าคญทงหมด ถายรปหรอถายวดโอเกบไวเปนหลกฐาน และเกบไวในสถานทปลอดภยหรอหางจากทน าทวมถง เชน ตเซฟ ทธนาคาร หรอไปรษณย 10) ท าแผนการรบมอน าทวม และถายเอกสารเกบไวในทสงเกตได งาย และตดตงอปกรณปองกนน าทวมทเหมาะสมกบบานของแตละคน


4.2 การปฏบตขณะเกดอทกภย

4.2.1 ตดสะพานไฟ และปดแกสหงตมใหเรยบรอย 4.2.2 อยในอาคารทแขงแรง และอยในทสงพนระดบน าทเคยทวมมากอน 4.2.3 สวมเสอผาใหรางกายอบอนอยเสมอ 4.2.4 ไมควรขบขยานพาหนะฝาลงไปในกระแสน าหลาก 4.2.5 ไมควรเลนน าหรอวายน าในขณะน าทวม 4.2.6 ระวงสตวมพษทหนน าทวมกดตอย 4.2.7 ตดตามสถานการณอยางใกลชด เชน สงเกตลมฟาอากาศและตดตามรายงานอากาศของกรมอตนยมวทยา 4.2.8 เตรยมอพยพไปในทปลอดภยเมอสถานการณจวนตว หรอปฏบตตามค าแนะน าของทางการ 4.2.9 เมอถงคราวคบขน ใหค านงถงความปลอดภยของชวตมากกวาหวงทรพยสน

4.3 การปฏบตหลงเกดอทกภย ภายหลงจากการเกดอทกภยหรอน าทวมแลว ควรรอและเกบกวาดสงปรกหกพง และท าความสะอาด ซอมแซมบานเรอนใหเรวทสด และดแลรกษาสภาพของตนเองและครอบครว ดมน าสะอาด แตถาไดรบความเสยหายมาก ผประสบภยสามารถตดตอขอความชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของในเรองตาง ๆ ดงตอน 4.3.1 การขอรบอาหารเครองนงหม ยารกษาโรค 4.3.2 การซอมแซมบานเรอนทพกอาศย หรอการจดหาแหลงเงนก ส าหรบซอมบาน หรอสรางบานใหม หรอการจดหาทอยอาศยชวคราวให 4.2.3 การซอมแซมระบบไฟฟา ระบบประปาในบาน 4.2.4 การชวยเหลอฟนฟในเรองสขภาพทางกายและจตใจ 4.2.5 การประกอบอาชพ เชน การแนะน าทางดานวชาการเพอปลกพชทดแทน การจดหาพนธพชผลไม และการหาแหลงเงนกฉกเฉน


หนวยการเรยนรท 4 ดนโคลนถลม


การเกดดนถลมหรอโคลนถลม มกพบในทองถนทตงอยตามเชงเขาและเกดขนในชวงทมฝนตกหนก ทน าจากภเขาไหลบา พดเอาดนเอาโคลนมากองรวมกนไวมาก ๆ และเมอถงระดบหนงซงบรเวณทรองรบทนน าหนกไมไหว เกดการถลมลงมาของกองดนหรอโคลน ซงถาในบรเวณนน มการตงบานเรอนอย กจะเกดการสญเสยทงชวตและทรพยสน หรอบางครงเกดจากการตดตนไม บนพนทภเขาและไหลเขา เมอเกดฝนตกหนก ไมมตนไมใหญทจะยดดนไว ท าใหเกดดนถลม

ตวชวด

1. บอกความหมายของดนโคลนถลม 2. บอกสาเหตและปจจยในการเกดดนโคลนถลม 3. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม 4. บอกสญญาณบอกเหตกอนเกดดนโคลนถลม 5. บอกพนทเสยงภยตอการเกดดนโคลนถลม 6. บอกสถานการณดนโคลนถลมในประเทศไทย 7. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดดนโคลนถลม 8. บอกวธการปฏบตขณะเกดดนโคลนถลม 9. บอกวธการปฏบตหลงเกดดนโคลนถลม



เรองท 1 ความหมายของดนโคลนถลม เรองท 2 การเกดดนโคลนถลม 2.1 ประเภทของดนโคลนถลม 2.2 สาเหตและปจจยการเกดดนโคลนถลม 2.3 ผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม 2.4 สญญาณบอกเหตกอนเกดดนโคลนถลม 2.5 พนทเสยงภยตอการเกดดนโคลนถลม เรองท 3 สถานการณดนโคลนถลมในประเทศไทย เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม 4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดดนโคลนถลม 42 การปฏบตขณะเกดดนโคลนถลม 4.3 การปฏบตหลงเกดดนโคลนถลม




3. เวบไซต


เรองท 1 ความหมายของดนโคลนถลม

ดนโคลนถลม คอ ปรากฏการณทสวนของพนดน ไมวาจะเปนกอนหน ดน ทราย โคลนหรอเศษดน เศษตนไม เกดการไหล เลอน เคลอน ถลม พงทลาย หรอหลนลงมาตามทลาดเอยง อนเนองมาจากแรงดงดดของโลก ในขณะทสวนประกอบของชนดน ความชนและความชมน าในดนท าใหเกดการเสยสมดล

ดงนน จงอาจกลาวไดวา ดนโคลนถลม เปนปรากฏการณหรอเปนภยธรรมชาตของการสกกรอนชนดหนง ทกอใหเกดความเสยหายตอบรเวณพนททเปนเนนสงหรอภเขาทมความลาดชนมาก มกเกดในกรณทมฝนตกหนกมากบรเวณภเขา และภเขานนอมน าไวจนเกดการอมตวจนท าใหเกดการพงทลาย เกดการถลมลงมาของกองดนหรอโคลน ซงถาบรเวณนนมการตงบานเรอนอย กจะเกดการสญเสยทงชวตและทรพยสน หรอบางครงเกดจากการตดตนไมบนพนทภเขาและไหลเขา เมอเกดฝนตกหนกไมมตนไมใหญทจะยดดน

ดนโคลนถลมมกเกดพรอมกบน าปาไหลหลาก หรอตามมาหลงจากน าปาไหลหลาก เกดขนในขณะหรอภายหลงพายฝนตกหนกตอเนองอยางรนแรง กลาวคอ เมอฝนตกตอเนอง น าซมลงในดนอยางรวดเรว เมอถงจดหนงดนจะอมตวชมดวยน า ยงผลใหน าหนกของมวลดนเพมขนและแรงยด เกาะระหว างมวลดนลดลง ระดบน า ใต ผ วดน เพ มส งข น ท า ให แรงต านทาน การเลอนไหลของดนลดลง จงเกดการเลอนไหลของตะกอนมวลดนและหน


เรองท 2 การเกดดนโคลนถลม

2.1 ประเภทของดนโคลนถลม

ดนโคลนถลม มองคประกอบหลายอยาง ทงจากสวนประกอบของดน ความเรว กลไกในการเคลอนท ชนดของตะกอน รปรางของรอยดนถลม ปรมาณของน าทเขามาเกยวของ ดนโคลนถลมม 5 ประเภทใหญ ๆ ดงน

2.1.1 การถลมแบบรวงหลน มกจะเปนกอนหนทงกอนใหญและกอนเลกลกษณะอาจตกลงมาตรง ๆ หรอตกแลวกระดอนลงมาหรออาจกลงลงมาตามลาดเขากได

ภาพจ าลองลกษณะการถลมแบบรวงหลน

เปรยบเทยบภาพถายการถลมของหนรวงหลนทเคลยรครกแคนยอน รฐโคโลราโด สหรฐอเมรกา ในป ค.ศ.2005

(ภาพถายโดย หนวยส ารวจทางธรณวทยารฐโคโลราโด คดลอกจากหนงสอ The Landslide Handbook - A Guide to Understanding Landslides)


2.1.2 การถลมแบบลมคว า มกจะเกดกบหนทเปนแผนหรอเปนแทงหนทแตกและลมลงมา

ภาพจ าลองลกษณะการถลมแบบลมคว า (Topples) เปรยบเทยบกบภาพถายการถลมของหนท ฟรอทเซนตจอหนบรตชโคลมเบยแคนาดา

(ภาพถายโดย GBianchiFasani คดลอกจากหนงสอ The Landslide Handbook - A Guide to Understanding Landslides)

2.1.3 การถลมแบบการเลอนไถล เปนการเคลอนตวของดนหรอหนจากทสง ไปสทลาดต าอยางชา ๆ แตหากถงททมน าชม หรอพนททมความลาดชนสง การเคลอนทอาจเรวขน

ภาพจ าลองลกษณะการเลอนไถลแบบแนวระนาบ (Translation slide) เปรยบเทยบกบภาพถายการเลอนไถลท อ.ทาปลา จ.อตรดตถ ซงเกดจากกระแสน ากดเซาะบรเวณตนของลาดเขา

(ภาพจ าลอง คดลอกจากหนงสอ The Landslide Handbook - A Guide to Understanding Landslides) (ภาพถายโดย ประดษฐ นเล คดลอกจากเวบไซต กรมทรพยากรธรณ)


2.1.4 การไหลของดน เกดจากดนชมน ามากเกนไป ท าใหเกดดนโคลนไหลลงมาตามทลาดชน โดยการไหลของดนแบบน ดนไหลอาจพดพาเศษทราย ตนไม โคลน หรอแมกระทงกอนหนเลก ๆ ลงมาดวย และหากการไหลของดนพดผานเขามาหมบานกอาจท าใหเกดความเสยหายรายแรงได

ภาพจ าลองลกษณะตะกอนไหล เปรยบเทยบกบภาพถายความเสยหาย ทเมอง Caraballeda ประเทศเวเนซเอลา ในป พ.ศ.2545 (ภาพถายโดย L.M. Smith, WaterwaysExperiment Station, U.S. Army Corps of Engineers คดลอกจากหนงสอ The Landslide Handbook - A Guide to Understanding Landslides)

2.1.5 การถลมแบบแผออกไปดานขาง มกเกดในพนททลาดชนนอยหรอพนทคอนขางราบ โดยเกดจากดนทชมน ามากเกนไปท าใหเนอดนเหลว และไมเกาะตวกนจนแผตวออกไปดานขาง ๆ โดยเฉพาะดานทมความลาดเอยงหรอต ากวา

ภาพจ าลองลกษณะการแผออกไปดานขาง (Lateral spreading) เปรยบเทยบกบภาพถายความเสยหายของถนนจากแผนดนไหวทโลมาพรเอตา แคลฟอรเนยสหรฐอเมรกา

เมอป ค.ศ. 1989 ซงมลกษณะการเคลอนตวแบบแผออกไปดานขาง

(ภาพถายโดย Steve Ellen คดลอกจากหนงสอ The Landslide Handbook - A Guide to Understanding Landslides)


ในพนททเคยเกดดนถลมในประเทศไทยสวนใหญ พบวา รอยของดนถลมมลกษณะ เกดรวมกนไดหลายแบบ และมกเกดตามทางน าเดมทมอยแลวหรอบนรองเลก ๆ บนลาดเขาทน ามกไหลมารวมกนเมอมฝนตก และมความลาดชนสงมากกวา รอยละ 30 (วรวฒ, 2535) และจากการทดนถลมในประเทศไทยเกดรวมกบการทมฝนตกเปนปรมาณทสงมาก

2.2 สาเหตและปจจยการเกดดนโคลนถลม

การเกดดนโคลนถลม เกดจากการทพนดนหรอสวนของพนดนเคลอน เลอนตกหลน หรอไหลลงมาจากทลาดชนหรอลาดเอยงตางระดบตามแรงดงดดของโลกตามแนวบรเวณฝงแมน าและชายฝงทะเลหรอมหาสมทร รวมถงบรเวณใตมหาสมทร

2.2.1 สาเหตหลกทท าใหเกดดนโคลนถลม ม 2 สาเหต คอ 1) สาเหตทเกดตามธรรมชาต เชน (1) โครงสรางของดนทไมแขงแรง (2) พนทมความลาดเอยงและไมมตนไมยดหนาดน (3) การเกดเหตการณฝนตกหนกและตกนาน ๆ (4) ฤดกาล โดยเฉพาะฤดฝน มสวนท าใหเกดการออนตวและดนถลม (5) ความแหงแลงและไฟปาท าลายตนไมยดหนาดน (6) การเกดแผนดนไหว (7) การเกดคลนสนาม (8) การเปลยนแปลงของน าใตดน (9) การกดเซาะของฝงแมน าหรอฝงทะเล 2) สาเหตทเกดจากการกระท าของมนษย (1) การขดไหลเขาท าใหไหลเขาชนมากขน (2) การดดทรายจากกนแมน าล าคลอง ท าใหแมน าล าคลองลกลง ตลงชนมากขน ท าใหดนถลมได (3) การขดดนลก ๆ ในการกอสรางอาจท าใหเกดดนดานบนโดยรอบเคลอนตวลงมายงหลมทขดได (4) การบดอดดนเพอการกอสรางกอาจท าใหดนขางเคยงเคลอนตว (5) การสบน าใตดน น าบาดาลทมากเกนไปท าใหเกดโพรงใตดนหรอการอดน าลงในดนมากเกนไป กท าใหโครงสรางดนไมแขงแรงได


(6) การถมดนบนสนเขากเปนการเพมน าหนกใหดนเมอมฝนตกหนกอาจท าใหดนถลมได (7) การตดไมท าลายปาท าใหไมมตนไมยดเกาะหนาดน (8) การสรางอางเกบน าบนภเขา กเปนการเพมน าหนกบนภเขา และยงท าใหน าซมลงใตดนจนเสยสมดล (9) การเปลยนทางน าตามธรรมชาต ท าใหระบบน าใตดนเสยสมดล (10) น าทงจากอาคารบานเรอน สวนสาธารณะ ถนนหนทางบนภเขา (11) การกระเทอนอยางรนแรง เชน การระเบดหน การระเบดดน การขดเจาะน าบาดาล การขดดนเพอสรางอางเกบน า เขอน ฝายกนน า เปนตน

2.2.2 ปจจยทมผลตอการเกดดนโคลนถลม ดนโคลนถลมทเกดขนในประเทศไทย เกดจากปจจยหลก 4 ประการ คอ (คณะส ารวจพนทเกดเหตดนถลมภาคเหนอตอนลาง , 2550) 1) สภาพธรณวทยา โดยปกตชนดนทเกดการถลมลงมาจากภเขา เปนชนดนทเกดจากการผกรอนของหนใหเกดเปนดน ซงขนอยกบชนดของหนและโครงสรางทางธรณวทยา 2) สภาพภมประเทศ สภาพภมประเทศทท าใหเกดดนถลมไดงาย ไดแกภเขาและพนททมความลาดชนสง หรอมทางน าคดเคยวจ านวนมาก นอกจากนนยงพบวา ลกษณะภมประเทศทเปนรองเขาดานหนารบน าฝน และบรเวณทเปนหบเขากวางใหญสลบซบซอนแตมล าน าหลกเพยงสายเดยว จะมโอกาสเกดดนโคลนถลมไดงายกวาบรเวณอน ๆ 3) ปรมาณน าฝน ดนโคลนถลมจะเกดขนเมอฝนตกหนกหรอตกตอเนองเปนเวลานาน น าฝนจะไหลซมลงไปในชนดน จนกระทงชนดนอมตวดวยน า ท าใหความดนของน าในดนเพมขน เปนการเพมความดนในชองวางของเมดดน ดนใหดนมการเคลอนทลงมาตามลาดเขาไดงายขน และนอกจากนแลวน าทเขาไปแทนทชองวางระหวางเมดดนท าใหแรงยดเกาะระหวางเมดดนลดนอยลง สงผลใหดนมก าลงรบแรงตานทานการไหลของดนลดลง


4) สภาพสงแวดลอม สภาพสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป อาจท าใหเกดดนโคลนถลมได โดยพบวา พนททเกดดนโคลนถลมมกเปนพนทภเขาสงชน ทมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในรปแบบตาง ๆ เชน (1) พนทตนน า ล าธาร ปาไม ถกท าลายในหลาย ๆ จด (2) การบกรกท าลายปาไมเพอท าไรและท าการเกษตรบนทสง (3) รปแบบการท าเกษตร เชน การเปลยนแปลงสภาพปาเปนสวนยางพารา โดยเฉพาะตนยางทยงมขนาดเลกอย และการปลกยางถง ซงรากแกวไมแขงแรง (4) การใชประโยชนทดน การตดถนนผานไหลเขาสงชน หรอการตดไหลเขาสรางบานเรอน (5) การปลกสรางสงกอสรางกดขวางทางน า เชน สะพานทมเสาสะพานอยในทางน า

2.3 ผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม

การเกดเหตการณดนโคลนถลม สามารถสรางความเสยหายไดอยางมาก โดยเฉพาะถาเกดขนบรเวณใกลกบชมชนทมผคนอาศยอยจ านวนมาก ซงผลกระทบตามมาจากการเกด ดนโคลนถลม ท าใหเกดความเสยหายในดานหลก ๆ 3 ดาน ไดแก ผลกระทบทางดานสงแวดลอม ดานเศรษฐกจและสงคม และดานสขภาพอนามยและจตใจของผประสบภย

2.3.1 ผลกระทบดานสงแวดลอม 1) เปนการเรงใหหนาดนถกชะลาง พงทลายเพมขน ท าใหปาขาดความอดมสมบรณ ตนน าจะถกท าลายตามมา เกดภาวะแหงแลงเพมขน 2) ปาลดลง สตวปากลดลง ระบบนเวศนกจะเสยสมดล 3) เกดการเปลยนแปลงของภมประเทศ จากการพงทลาย การถกทบถมดวยกอนหน กรวด ทราย 4) สายน าเปลยนทศทาง เนองจากถกกดขวางจากตะกอนมหมาททบถมปดเสนทางการไหลของน า เปนตน


2.3.2 ผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคม 1) ทอยอาศย สงปลกสรางเสยหาย ท าใหเปนผไรทอยอาศย 2) สตวเลยงลมตาย และสญหาย 3) พนทท ากนและพชผลทางการเกษตรเสยหาย 4) เสนทางคมนาคมถกตดขาด สาธารณปโภคตาง ๆ ไมวาไฟฟา ประปา ใชการไมได 5) เสยงบประมาณในการรกษาการเจบปวย 6) เสยงบประมาณในการฟนฟความเปนอย หรออพยพโยกยายทอยอาศย เพอใหกลบมาด าเนนชวตตอไปได

2.3.3 ผลกระทบดานสขภาพอนามย 1) ระบบสาธารณปโภคเสยหาย อาจเกดการระบาดของโรคตาง ๆ 2) ผประสบภยไดรบบาดเจบ ปวยไข ทพพลภาพและเสยชวต 3) ผประสบภยมปญหาสขภาพจต หวาดวตก เครยด ซมเศรา สงผลตอสขภาพกายตามมา

2.4 สญญาณบอกเหตกอนเกดดนโคลนถลม

2.4.1 มฝนตกหนกถงหนกมากตลอดทงวน 2.4.2 มน าไหลซมหรอน าพพงขนมาจากใตดน นอกจากน อาจจะสงเกตจากลกษณะการอมน าของชนดน เนองจากเกดดนโคลนถลมดนจะอมตวดวยน าหรอชมน ามากกวาปกต 2.4.3 ระดบน าในแมน า ล าหวยเพมสงขนอยางรวดเรวผดปกต 2.4.4 น ามสขนมากกวาปกต เปลยนเปนเหมอนสดนภเขา 2.4.5 มกงไมหรอทอนไมไหลมากบกระแสน า 2.4.6 เกดชองทางเดนน าแยกขนใหม หรอหายไปจากเดมอยางรวดเรว 2.4.7 เกดรอยแตกบนถนนหรอพนดนอยางรวดเรว 2.4.8 ดนบรเวณฐานรากของตก หรอสงกอสรางเกดการเคลอนตวอยางกะทนหน 2.4.9 โครงสรางตาง ๆ เกดการเคลอนหรอดนตวขน เชน ถนน ก าแพง 2.4.10 ตนไม เสาไฟ รว หรอก าแพง เอยงหรอลมลง 2.4.11 ทอน าใตดนแตกหรอหกอยางฉบพลน 2.4.12 ถนนยบตวลงอยางรวดเรว


2.4.13 เกดรอยแตกราวขนทโครงสรางตาง ๆ เชน รอยแตกทก าแพง 2.4.14 เหนรอยแยกระหวางวงกบกบประต หรอวงกบกบหนาตางขยายใหญขน

2.5 พนทเสยงภยตอการเกดดนโคลนถลม

พนททมโอกาสเกดภยดนโคลนถลม หมายถง พนทและบรเวณทอาจจะเรมเกดการเลอนไหลของตะกอนมวลดนและหนทอยบนภเขาสทต าในล าหวยและทางน า ขณะเมอมฝนตกหนกอยางตอเนอง ลกษณะของพนทเสยงภยดนโคลนถลม มขอสงเกต ดงน 2.5.1 พนทตามลาดเชงเขาหรอบรเวณทลมใกลเชงเขาทมการพงทลายของดนสง 2.5.2 พนทเปนภเขาสงชนหรอหนาผาทเปนหนผพงงายและมชนดนหนาจากการผกรอนของหน 2.5.3 พนททเปนทางลาดชน เชน บรเวณถนนทตดผานหบเขา บรเวณล าหวย บรเวณเหมองใตดนและเหมองบนดน 2.5.4 บรเวณทดนลาดชนมากและมหนกอนใหญฝงอยในดน โดยเฉพาะบรเวณทใกลทางน า เชน หวย คลอง แมน า 2.5.5 ทลาดเชงเขาทมการขดหรอถม 2.5.6 สภาพพนทตนน า ล าธารทมการท าลายปาไมสง ชนดนขาดรากไมยดเหนยว 2.5.7 เปนพนททเคยเกดดนถลมมากอน 2.5.8 พนทสงชนไมมพชปกคลม 2.5.9 บรเวณทมการเปลยนแปลงความลาดชนของชนดนอยางรวดเรว ซงมสาเหตมาจากการกอสราง 2.5.10 บรเวณพนทลาดต าแตชนดนหนาและชนดนอมตวดวยน ามาก

จากการส ารวจเกบขอมลทางธรณวทยา โดยกรมทรพยากรทางธรณ พบวา พนทเสยงภยดนโคลนถลมใน 51 จงหวด 323 อ าเภอ 1,056 ต าบล 6,450 หมบาน ทวประเทศ และพนทเสยงภยในระดบสงสด 17 จงหวด เปนพนทภาคใต 7 จงหวด ไดแก จงหวดระนอง ชมพร กระบ สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง และตรง และภาคเหนอ 10 จงหวด ไดแก จงหวดแมฮองสอน เชยงราย เชยงใหม นาน ล าพน ล าปาง พะเยา แพร อตรดตถ และตาก


เรองท 3 สถานการณดนโคลนถลมในประเทศไทย

ประเทศไทยเกดเหตการณดนโคลนถลมรนแรง ดงน

วนทเกดเหต สถานท ความเสยหาย ลกษณะการเกด

28 กนยายน 2554 บานเมองกาย ต าบลเมองกาย อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม

บานเรอนของประชาชน เสยหายจ านวน 4 หลงคาเรอน มผเสยชวต จ านวน 4 ราย และสญหาย จ านวน 1 ราย ดนโคลนถลมปดทบเสนทางคมนาคม จ านวน 4 จดในพนท

ฝนทตกตอเนองตดตอกนประมาณ 4 วนท าใหดนภเขาอมน าไวมาก จนไมสามารถรองรบน าฝนได ตอมาจงเกดน าปาไหลหลากและดนโคลนถลม

23 กนยายน 2554 บานเปยงกอก ต าบลโปงน ารอน อ าเภอฝาง

จงหวดเชยงใหม

น าทวมบานเรอนประชาชน ทรพยสนไดรบความเสยหาย

มผเสยชวต จ านวน 1 ราย และสญหาย จ านวน 2 ราย

มเสยงน าปาดงขน จากนนประมาณ 5 นาท มกระแสน าไหลมาเรวมาก น ามลกษณะเปนโคลนและมเศษไม ทอนซงขนาดใหญไหลมากบน า

3 สงหาคม 2554 บานปทา ต าบลแมสามแลบ อ าเภอสบเมย จงหวดแมฮองสอน

ปดทบเสนทางหลวงแผนดน 1194 แมสะเรยง-แมสามแลบ กวา 10 จด และปดทบบานเรอนเสยหายทงหลง 1 หลง และเสยหายบางสวน

9 หลง ผไดรบบาดเจบ 12 คน มผเสยชวต 9 ราย

เกดพายนกเตน พดถลม ในพนทอ าเภอแมสะเรยง อ าเภอสบเมย ท าใหพนทอ าเภอแมสะเรยง และอ าเภอสบเมย ไดรบผลกระทบ

9 ตลาคม 2549

ต าบลแมงอน อ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

มผเสยชวต 8 ราย บานเรอนเสยหาย รวม 29 หลง

พบรองรอยดนถลม ประมาณ 40 แหง

สงหาคม 2549 ต าบลทงชาง อ าเภอทงชาง จงหวดนาน

บานเรอนเสยหาย 2 หลง ถนนบนเชงเขาถกตดขาด

พบดนไหล มากกวา 50 แหง เปนขนาดใหญ 5 แหง


วนทเกดเหต สถานท ความเสยหาย ลกษณะการเกด

22 พฤษภาคม 2549

อ าเภอลบแล อ าเภอเมองและ อ าเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ

มประชาชนผประสบภย ประมาณ 128,800 คน โดยมผเสยชวต ทงหมด 66 ราย สญหาย 37 คน บานเรอนเสยหาย 3,076 หลง ในจ านวนนเปนบานเรอนทเสยหายทงหลง จ านวน 430 หลงคาเรอน

มฝนตกหนก ท าใหดน จากภเขาทลอมรอบหมบานถลมลงมาทบบานเรอนทอยอาศยของประชาชน

จากตาราง แสดงใหเหนวาการเกดดนโคลนถลมนนมกจะเกดขนในฤดฝน ชวงระหวางเดอนพฤษภาคมไปจนถงเดอนตลาคม โดยกอนเกดดนโคลนถลม มกจะมลกษณะและสภาพอากาศคอ มฝนตกอยางหนกหรอฝนตกตอเนองกนเปนเวลาหลาย ๆ วน น าไหลผานจะตองสงเกตปรมาณและความเรวการไหลของน า สของน าทเปลยนจากใสเปนสแดงโคลน มเศษซากกง ไมใบไมไหลมากบน าดวย ใหสนนษฐานไดวาเกดดนโคลนถลมและน าปาไหลหลาก ตองท าการอพยพไปอยในทปลอดภย เพอปองกนการเกดเหตรายตอชวตและการสญเสยทรพยสน

ภาพจาก http://www.disasterthailand.org


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากดนโคลนถลม

ในการปองกนภยธรรมชาตจากการเกดดนโคลนถลมนน นอกเหนอจากเปนหนาท ของผรบผดชอบโดยตรง คอ หนวยงานของรฐแลว ยงมสวนของภาคประชาชน ทไดเขามามสวนรวมในการหาแนวทางปองกนภยแผนดนถลม หรอดนโคลนถลม ดงน

แนวทางการปองกนทด าเนนการโดยหนวยงานของรฐบาล

การปองกนดนโคลนถลมทด าเนนการโดยหนวยงานของรฐบาลในประเทศไทย สวนใหญจะเปนการด าเนนการปองกนดนโคลนถลมทเกดขนในพนททมนษยเปนผสรางขน เชน การตดภเขาเพอสรางถนน ท าใหเกดแนวดนขางถนนทตดผานเปนลกษณะลาดชน การสรางแนวปองกนตองใชงบประมาณมาก แตมความจ าเปนเนองจากเปนเสนทางทใชในการคมนาคม จงตองมแนวทางในการปองกนปญหาดนโคลนถลม สรปได ดงน

1. ลดแรงกระท าซงเปนเหตใหมวลดนเกดการเคลอนตว โดยการปรบความลาดชน

ภาพแสดงการปรบความลาดชน

2. เพมก าลงใหมวลดน เชน การลดระดบน าใตดนและลดความชนของดน

ภาพแสดง การเพมก าลงใหมวลดนโดยการลดระดบน าใตดนผานทอระบายน า

ทมา : คดลอกจาก The Landslide Handbook-A Guide to Understanding Landslides. By Lynn M. Highland, United States Geological Survey, andPeterBobrowsky, Geological Survey of Canada.


3. ตดตงอปกรณทชวยเพมความตานทานการเคลอนของมวลดน เชน ก าแพง กนดนหรอการตอกเสาเขม

ภาพแสดงโครงสรางก าแพงกนดน

ทมา : http://www.cendru.eng.cmu.ac.th/web/4-2.htm

4. การปองกนหนาดน โดยการปลกพชคลมดน หรอการพนคอนกรต

ภาพแสดงการรกษาหนาดนโดยการปลกพชคลมดน

ทมา : http://www.qsbg.org/database/botanic_book%20full%20option/search_detail.asp?botanic_id=2357

ภาพแสดงการรกษาหนาดนโดยการพนคอนกรต ทมา : http://www.cendru.eng.cmu.ac.th/web/4-2.htm


แนวทางการปองกนทด าเนนการโดยภาคประชาชน การปองกนการเกดดนโคลนถลมทเกดขนเองตามธรรมชาตนน นอกจากจะเปนหนาทของหนวยงานทรบผดชอบโดยตรงแลว คนในชมชนควรรวมมอกนในการก าหนดแนวทางการปองกนภยพบตการเกดดนโคลนถลมในพนทเสยง สรปได ดงน

1. รวมกนดแล รกษา และปองกนไมใหมการตดตนไมท าลายปาในพนทปาและบรเวณล าหวยใหมความอดมสมบรณ 2. คนในชมชนควรรวมกนจดสรรเขตพนทปา เปนเขตปาอนรกษและเขตปา ใชประโยชนออกจากกน เพอปองกนการโคนลมตนไม 3. ส ารวจบรเวณพนททมความเสยงในการเกดดนโคลนถลม โดยสงเกตลกษณะพนท ไดแก 1) เปนภเขาหวโลน ท าใหดนขาดรากไมยดเหนยว อาจเกดการถลมลงมาไดงาย

2) มชนดนหนาวางอยตามลาดภเขาทมความลาดเอยงสง หรอเปนหนาผา 3) มชนหนทรองรบชนดนเปนหนชนดทผงาย 4) ควรท าลายหรอขนยายเศษกงไม ตนไมแหงทถกพดมาขวางทางน า 5) ควรท าการอพยพประชาชนทตงบานเรอนกดขวางทางน าขนไปอยบนเนน

หรอทสงชวคราว โดยเฉพาะอยางยงเมอมการเตอนภยวาจะเกดฝนตกหนกตดตอกน 6) จดตงกลมเครอขายเฝาระวงและแจงเหตแผนดนถลม 7) จดท าแผนการอพยพแผนการชวยเหลอและฟนฟผประสบภย และควร

ฝกซอมตามแผนการอพยพในโอกาสทเสยงจะเกดแผนดนถลม

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณดนโคลนถลม ผมความเสยงประสบเหต ดนโคลนถลมควรปฏบตตน ดงน

4.1.1 สงเกตลกษณะบรเวณโดยรอบทตงของชมชนและบรเวณทเสยงภยจาก

ดนโคลน 1) อยตดกบภเขาและใกลล าหวย 2) มรองรอยดนไหล หรอดนเลอนบนภเขา 3) มรอยแยกของพนดนบนภเขา 4) อยบนเนนหนาหบเขาและเคยมโคลนถลมลงมาบาง


5) ถกน าปาไหลหลากและน าทวมบอย 6) มกองหน เนนทรายปนโคลนและตนไมในหวยหรอใกลหมบาน

4.1.2 สงเกตและเฝาระวงน าและดน 1) มฝนตกหนกถงตกหนกมากตลอดทงวน 2) ปรมาณน าฝนมากกวา 100 มลลเมตรตอวน 3) มเสยงดงผดปกตบนภเขาและในล าหวย เนองจากการถลมและเลอนไหลของน า ดนและตนไม 4) ระดบน าในล าหวยสงขนอยางรวดเรว และมน าไหลหลากลนตลง 5) สของน าขนขน และเปลยนเปนสดนของภเขา 6) มเศษของตนไมขนาดเลกไหลมากบน า

4.1.3 การเตรยมความพรอมรบสถานการณดนโคลนถลม 1) ตดตามสถานการณและขาวการพยากรณอากาศทางสถานวทย กระจายเสยงทองถน หรอเสยงตามสาย หอกระจายขาวประจ าหมบานอยางใกลชด 2) จดเตรยมอาหาร น าดม ยารกษาโรค และอปกรณฉกเฉนทจ าเปน ตองใชเมอประสบเหต 3) ซกซอมแผนการอพยพ แผนการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแผนดนถลม 4) หากมการตดตงอปกรณส าหรบเตอนภยไวในพนทเสยงภย ผมสวนเกยวของหรอผทมความเสยงประสบเหต ควรหมนตรวจสอบอปกรณแจงเตอนภยใหอยในสภาพ ทสมบรณพรอมใชงานอยเสมอ 5) หากสงเกตแลวพบวา มความเสยงในการเกดดนโคลนถลม ควรท า การอพยพออกจากพนททมความเสยง หรออยในบรเวณทปลอดภย 6) แจงสถานการณทเกดขนใหกบเจาหนาททเกยวของ หรอผน าชมขน ใหทราบโดยเรว เพอแจงเตอนภยใหผทมความเสยงประสบเหตรายอน ๆ ไดทราบอยางทวถง และเตรยมความพรอมไดอยางทนทวงท


4.2 การปฏบตขณะเกดดนโคลนถลม ผประสบเหตดนโคลนถลมควรปฏบตตน ดงน

4.2.1 ตงสต แลวรวบรวมอปกรณฉกเฉนทจ าเปนตองใชเมอประสบเหต

4.2.2 ท าการอพยพออกจากพนทเสยง หรออยในบรเวณทปลอดภย หลกเลยงเสนทางทมแนวการไหลของดน และเสนทางทกระแสน าไหลเชยว

4.2.3 แจงสถานการณเจาหนาททเกยวของ ผน าชมขนใหทราบเพอแจงเหต และเตรยมการชวยเหลอผประสบภย ตามแผนการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแผนดนถลม

4.3 การปฏบตหลงเกดดนโคลนถลม ผประสบเหตดนโคลนถลมควรปฏบตตน ดงน

4.3.1 ตดตามสถานการณและขาวการพยากรณอากาศ ทางสถานวทยกระจายเสยง ทองถน เสยงตามสาย หอกระจายขาวประจ าหมบานอยางใกลชด เพอปองกนการเกดเหตซ า

4.3.2 จดเวรยามเพอเดนตรวจตราดสถานการณรอบ ๆ หมบานเพอสงเกต สงผดปกต หามเขาใกลบรเวณทเกดดนโคลนถลม หรอบานเรอนทไดรบความเสยหาย และต ดต งปายเตอนวาพนทใดปลอดภยและพนทใดเสยงตอการเกดดนถลมซ า พรอมเรงระบายน าออกจากบรเวณทดนถลมใหมากทสด

4.3.3 ตดตอขอรบความชวยเหลอและฟนฟจากบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ


หนวยการเรยนรท 5 ไฟปา


ไฟปา เปนภยพบตอยางหนงทเกดขนในประทศไทย ซงเปนปญหาเรอรงมานาน และทวความรนแรงขนเรอย ๆ ในทกป ไฟปาเกดขนทใดกจะสงผลกระทบและสรางความเสยหาย แกทรพยากรธรรมชาตของปา และสงแวดลอมอยางมาก ยงกวาสาเหตอน ๆ เพราะไฟปาสามารถลกลามไหมท าลายพนทจ านวนมากไดในเวลาอนรวดเรว ยงไปกวานน ไฟปาทเกดขนในพนทหนง ๆ ไมเพยงแตจะกอความเสยหายแกพนทนนเทานน แตจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมโดยรวมดวย ซงเปนความจ าเปนททกคนตองเรยนรและเขาใจถงลกษณะของการเกดไฟปา สถานการณความรนแรง และผลกระทบทตามมา ตลอดจนการควบคมและรวมมออยางจรงจงในการปองกนไมใหเกดไฟปาขน

ตวชวด

1. บอกความหมายของไฟปา 2. บอกสาเหตและปจจยการเกดไฟปา 3. บอกชนดของไฟปา 4. บอกผลกระทบทเกดจากไฟปา 5. บอกฤดกาลการเกดไฟปาในแตละพนทของประเทศไทย 6. บอกสถานการณไฟปาในประเทศไทย 7. บอกสถตการเกดไฟปาของประเทศไทย 8. บอกวธการเตรยมพรอมรบสถานการณการเกดไฟปา 9. บอกวธการปฏบตเกดขณะเกดไฟปา 10. บอกวธการปฏบตหลงเกดไฟปา



เรองท 1 ความหมายของไฟปา เรองท 2 ลกษณะการเกดไฟปา 2.1 สาเหตและปจจยการเกดไฟปา 2.2 ชนดของไฟปา 2.3 ผลกระทบทเกดจากไฟปา 2.4 ฤดกาลเกดไฟปาในแตละพนทของประเทศไทย เรองท 3 สถานการณและสถตการเกดไฟปา เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาทเกดจากไฟปา 4.1 การเตรยมความพรอมเพอปองกนการเกดไฟปา 4.2 การปฏบตขณะเกดไฟปา 4.3 การปฏบตหลงเกดไฟปา



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 3. วดทศนสาเหตการเกดไฟปา


เรองท 1 ความหมายของไฟปา

ไฟปา เปนไฟทเกดขนตามพนทในปาทวไป สามารถเกดขนไดทกภาคของประเทศ และทวโลก ทงนไฟปาอาจเกดขนเองตามธรรมชาตหรอเกดจากการกระท าของมนษย โดยเฉพาะอยางยงในฤดแลงมกเกดไฟปาขนในหลาย ๆ พนท เมอมไฟปาเกดขนบรเวณใด กจะสรางความเสยหายใหบรเวณนน และอาจลกลามไปยงพนทอน จนเกดความเสยหายบรเวณกวาง และสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมทางธรรมชาต

ไฟปา นบเปนภยพบตอนรายแรงทเปนเสมอนฝนรายของทงสตวปานอยใหญ รวมถงปาไม และมวลมนษยชาต เพราะเมอไฟปามอดดบลงคงหลงเหลอแตสภาพความเสยหายอนประมาณ คาไมไดและเกดปญหาตามมาอกมากมาย

ความหมายของไฟปา โดยสรป คอ ไฟทเกดจากสาเหตอนใดกตาม แลวเกดการลกลามไปไดโดยอสระปราศจากการควบคม ทงนไมวาไฟนนจะเกดขนในปาธรรมชาตหรอสวนปากตาม

ไฟปาในลกษณะตาง ๆ


เรองท 2 ลกษณะการเกดไฟปา

2.1 สาเหตและปจจยการเกดไฟปา สาเหตและปจจยทท าใหเกดไฟปา มาจาก 2 สาเหต คอ เกดจากธรรมชาต และเกดจากการกระท าของมนษย อยางไรกตามส าหรบในประเทศไทย ยงไมพบไฟปาทเกดโดยความรอนตามธรรมชาต สวนใหญเกดจากฝมอของคนหรอมนษยทงสน มนษยจงเปนตนเหตของไฟปา ทส าคญยง

2.1.1 ไฟปาทเกดจากธรรมชาต ไฟปาทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน จากฟาผา

กงไมเกดการเสยดสกน ปฏกรยาเคมในดนปาพร เปนตน

ลกษณะของไฟปาทเกดจากฟาผา

ไฟปาทเกดจากกงไมเสยดสกน อาจเกดขนไดในพนทปาทมไมขนอยอยางหนาแนน และมสภาพอากาศแหงจด เชน ในปาไผหรอปาสน

2.1.2 ไฟปาทมสาเหตจากมนษย ไฟปาทเกดในประเทศก าลงพฒนาในเขตรอน สวนใหญจะมสาเหตมาจากกจกรรมของมนษย ส าหรบประเทศไทยจากการเกบสถตไฟปา ตงแต ป พ.ศ. 2528 - 2542 ซงมสถตไฟปา ทงสน 73,630 ครง พบวา เกดจากสาเหตตามธรรมชาตคอ ฟาผาเพยง 4 ครงเทานน คอเกดทภกระดง จงหวดเลย ทหวยน าดง จงหวดเชยงใหม


ททาแซะ จงหวดชมพร และทเขาใหญ จงหวดนครราชสมา แหงละหนงครง ดงนน จงถอไดวา ไฟปาในประเทศไทยทงหมด เกดจากการกระท าของมนษย โดยมสาเหตตาง ๆ กนไป ไดแก

1) ไฟปาทเกดจากการเผาหญา เศษวสด เศษพชผลทางการเกษตร นบเปนสาเหตส าคญประการหนงทลกลามเปนไฟปาได

การเผาเศษพชผลทางการเกษตร

2) การเผาขยะมลฝอยและวสดเหลอใชในชมชน คนในชมชนบางคนอาศยความสะดวก มกน าขยะหรอเศษวสดทเหลอใชมาเผาในหมบานหรอในชมชน อาจเปนสาเหตหนง ทท าใหเกดไฟไหมลกลามได

การลกลามของไฟปาจากจดเลก ๆ

3) เกบหาของปา เปนสาเหตทท าใหเกดไฟปามากทสด การเกบหาของปาสวนใหญ ไดแก ไขมดแดง เหด ใบตองตง ไมไผ น าผง ผกหวาน และไมฟน การจดไฟสวนใหญเพอใหพนปาโลง เดนสะดวก หรอใหแสงสวางในระหวางการเดนทางผานปาในเวลากลางคน หรอจดไฟเพอกระตนการงอกของเหดหรอกระตนการแตกใบใหมของผกหวานและใบตองตง หรอจดเพอไลตวมดแดงออกจากรง รมควนไลผง หรอไลแมลงตาง ๆ ในขณะทอยในปา


4) เผาไร เปนสาเหตทส าคญรองลงมา การเผาไรกเพอก าจดวชพชหรอเศษซากพชทเหลออยภายหลงการเกบเกยว ทงนเพอ เตรยมพนทเพาะปลกในรอบตอไป โดยปราศจากการท าแนวกนไฟ และปราศจากการควบคม ไฟจงลกลามเขาปาทอยในบรเวณใกลเคยง 5) แกลงจด ในกรณทประชาชนในพนทมปญหาความขดแยงกบหนวยงานของรฐในพนท โดยเฉพาะอยางยงปญหาเกดจากเรองทท ากนหรอถกจบกมจากการกระท าผด ในเรองปาไม กมกจะหาทางแกแคนเจาหนาทดวยการเผาปา ซงอาจจะเปนการกระท าทงทตงใจหรอไมตงใจกตาม 6) ความประมาท เกดจากการเขาไปพกแรมในปา กอกองไฟเพอใหเกดความอบอนหรอปองกนสตวรายแลวลมดบ หรอทงกนบหรลงบนพนปา เปนตน 7) ลาสตว โดยใชวธไลเหลา คอ จดไฟไลใหสตวหนออกจากทซอน หรอจดไฟเพอใหแมลงบนหนไฟ นกชนดตาง ๆ จะบนมากนแมลง แลวดกยงนกอกทอดหนง หรอจดไฟเผาทงหญา เพอใหหญาแตกใบใหม เปนการลอใหสตวชนดตาง ๆ เชน กระทง กวาง กระตาย หมปามากนอาหาร แลวดกรอยงสตวเหลานน 8) เล ย งปศ ส ตว ประชาชน ท เล ย งส ตว แบบปลอยใหหากน เอง ตามธรรมชาต มจ านวนไมนอยทท าการลกลอบจดไฟเผาปาใหโลงมสภาพเปนทงหญา เพอเปนแหลงอาหารของสตวทตนเองเลยงไว 9) ความคกคะนอง บางครงการจดไฟเผาปาเกดจากความคกคะนอง ของผจด โดยไมมไมมจดประสงคใด ๆ แตเปนการจดเลนเพอความสนกสนานเทานน 10) การเผาวชพชรมถนนหนทาง อาจลกลามเปนบรเวณกวางจนกลายเปนไฟปาทเผาผลาญท าลายบานเรอนและชมชนได

เจาหนาทชวยกนดบไฟจากการเผาหญารมถนน


2.2 ชนดของไฟปา

ไฟปาแบงออกเปน 3 ชนด ตามลกษณะของเชอเพลงทถกเผาไหม ไดแก

2.2.1 ไฟใตดน เปนไฟทไหมอนทรยวตถทสะสมอยในดน ลกลามไปชา ๆ ใตผวดน ไมมเปลวไฟปรากฏใหเหนชดเจน และมควนใหเหนนอยมาก ฉะนนไฟใตดนจงเปนไฟทตรวจพบหรอสงเกตพบไดยากทสดและเปนไฟทมอตราการลกลามชาทสด แตสรางความเสยหายใหแกพนทปาไมมากทสด เพราะไฟจะไหมท าลายรากไม ท าใหตนไมใหญนอยทงปาตายในเวล าตอมา ยงไปกวานนยงเปนไฟทควบคมไดยากทสดอกดวย ไฟใตดนยงสามารถแบงออกเปน 2 ชนด คอ 1) ไฟใตดนสมบรณแบบ คอ ไฟทไหมอนทรยวตถอยใตผวพนปาจรง ๆ ดงนนเมอยนอยบนพนปาจงไมสามารถตรวจพบไฟชนดนได หากจะตรวจใหไดผลตองใชเครองมอพเศษ เชน เครองตรวจจบความรอนเพอตรวจหาไฟชนดน ตวอยางทเหนไดอยางชดเจนของไฟใตดนสมบรณแบบ คอ ไฟทไหมชนถานหนใตดน

ลกษณะไฟใตดน

2) ไฟกงผวดนกงใตดน ไดแก ไฟทไหมในแนวระนาบไปตามผวพนปาเชนเดยวกบไฟผวดน ในขณะทอกสวนหนงจะไหมในแนวดงลกลงไปในชนอนทรยวตถใตผวพนปา ซงอาจไหมลกลงไปไดหลายฟต ไฟชนดนสามารถตรวจพบไดโดยงายเชนเดยวกบไฟผวดนทว ๆ ไป แตการดบไฟจะตองใชเทคนคการดบไฟผวดนผสมผสานกบเทคนคการดบไฟใตดน จงจะสามารถควบคมไฟได ตวอยางของไฟชนดน ไดแก ไฟทไหมปาพรโตะแดง และปาพรบาเจาะ ในจงหวดนราธวาส ของประเทศไทย

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCOTfgvvMhccCFRVIjgoduZ0F7g&url=http://www.khaoyaizone.com/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2&ei=Aom7VeTWN5WQuQS5u5bwDg&bvm=bv.99261572,d.c2E&psig=AFQjCNG6b6PaVOfU8V-gwxImwpXSPtFf_w&ust=1438440065446618


ไฟกงผวดนกงใตดน ในปาพรจงหวดนราธวาส

2.2.2 ไฟผวดน เปนไฟทไหมเชอเพลงบนพนดน ไดแก ใบไม กงไมแหงทตกสะสมอยบนพนปา หญา ลกไมเลก ๆ ไมพนลาง กอไผ ไมพมตาง ๆ ไฟชนดนลกลามอยางรวดเรว ความรนแรงของไฟผวดนจะขนอยกบชนดและประเภทของเชอเพลง ไฟปาทเกดขนในประเทศไทย สวนใหญเปนไฟผวดน

ลกษณะของไฟผวดน

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCJnl6eXOhccCFQcJjgod7ZsLLw&url=http://news.sanook.com/tag/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2/page/3/&ei=74q7VdmxFIeSuATtt674Ag&bvm=bv.99261572,d.c2E&psig=AFQjCNGqh_KTGsTbtIPx--OnVMMSX6sc8A&ust=1438440397759226


2.2.3 ไฟเรอนยอด คอ ไฟทไหมลกลามจากยอดของตนไมหรอไมพมตนหนง ไปยงยอดของตนไมหรอไมพมอกตนหนง ไฟชนดนมอตราการลกลามทรวดเรวมาก ทงนเนองจากไฟมความรนแรงมากและมความสงเปลวไฟประมาณ 10 - 30 เมตร ในบางกรณไฟอาจมความสงถง 40 - 50 เมตร ไฟเรอนยอดโดยทวไปอาจตองอาศยไฟผวดนเปนสอในการลกไหม

ลกษณะไฟเรอนยอดทพบเหนโดยทวไป

ไฟเรอนยอดแบงออกเปน 2 ชนดยอย ไดแก

1) ไฟเรอนยอดทตองอาศยไฟผวดนเปนสอ คอ ไฟเรอนยอดทตองอาศยไฟทลกลามไปตามผวดน เปนตวน าเปลวไฟขนไปสเรอนยอดของตนไมอนทอยใกลเคยง ลกษณะของไฟชนดน จะเหนไฟผวดนลกลามไปกอนแลวตามดวยไฟเรอนยอด 2) ไฟเรอนยอดทไมตองอาศยไฟผวดน มกเกดในปาทมตนไมทตดไฟ ไดงายและมเรอนยอดแนนทบตดตอกน การลกลามจะเปนไปอยางรวดเรวและรนแรง จากเรอนยอดหนงไปสอกเรอนยอดหนงทอยขางเคยงไดโดยตรง จงท าใหเกดการลกลามไปตามเรอนยอดอยางตอเนอง ในขณะเดยวกนลกไฟจากเรอนยอดจะตกลงบนพนปา กอใหเกดไฟผวดนไปพรอม ๆ กนดวย

2.3 ผลกระทบทเกดจากไฟปา

ไฟปาทเกดขนในพนทหนง ๆ ไมเพยงแตจะกอความเสยหายแกพนทเทานน แตจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศโดยรวมของโลกหลายดาน เชน เปนผลเสยตอสงคมพช ผลเสยตอดน ผลเสยตอทรพยากรน า ผลเสยตอสตวปาและสงมชวตเลก ๆ ในปา ผลเสยตอชวตและทรพยสนของมนษย และผลเสยตอสภาวะอากาศของโลก ซงผลเสยหายดงกลาว มดงน


2.3.1 ผลเสยของไฟปาตอสงคมพช เมอมไฟปาเกดขน จะท าใหเกดการเปลยนแปลงดานโครงสรางของปา โดยเฉพาะพนทปาทถกไฟไหมซ าซากเปนประจ าทกป จะมผลท าใหโครงสรางของปาเปลยนแปลงไป ตนไมจะถกไฟไหมตายหมด พนทปาจะคงเหลอแต พชทปรบตวไดด เชน หญาคา จนสภาพปาจะกลายเปนทงหญา 2.3.2 ผลเสยของไฟปาตอดน ความรอนจากการเผาผลาญของไฟปาท าใหพนดนเสอมความอดมสมบรณ หนาดนทเปดโลง ท าใหดนสญเสยความชน นอกจากนจลนทรยทอาศยอยในดนถกท าลาย ดนปราศจากแรธาตอาหาร ไมสามารถทจะเอออ านวยประโยชนตอการด ารงชพของพชอกตอไป

2.3.3 ผลเสยของไฟปาตอทรพยากรน า ไฟปาท าใหเกดความรอน น าทมอย จะระเหยไป เมอผนปาถกไฟไหม ความสามารถในการดดซบน าลดลง เมอถงฤดแลงในชนดนไมมน าเกบสะสมอยตามชองรพรนของดน จงไมมน าไหลออกมาหลอเลยงล าน า ท าใหเกดภาวะ แหงแลง ขาดแคลนน าเพอการอปโภคบรโภค และเพอการเกษตร กอใหเกดความเสยหายตอชวต ความเปนอยของมนษย

2.3.4 ผลเสยของไฟปาตอสตวปาและสงมชวตเลก ๆ เมอเกดไฟไหมปา สตวเลกทหากนอยบนพนปาจะถกควนไฟรมและถกไฟคลอกตาย นอกจากนไฟปายงท าลาย และเปลยนแปลงสภาพแหลงทอยอาศยและแหลงอาหาร ท าใหไมเหมาะสมตอการด ารงชวต ของสตวปาอกตอไป

2.3.5 ผลเสยของไฟปาตอชวตและทรพยสนของมนษย ไฟปาเมอเกดขนแลวลกลามเขาไหมบานเรอน เรอกสวน ไรนา และทรพยสนของประชาชนทอาศยอยใกลปา ประชาชนไรทอยอาศย ลมตาย หรอไดรบบาดเจบจากไฟปา ควนไฟยงกอใหเกดโรคระบบทางเดนหายใจ ท าใหผปวยเพมมากขน นอกจากนปาทเคยเปนแหลงทองเทยวทสวยงามกหมดสภาพลง สงผลใหจ านวนนกทองเทยวลดลง ท าใหขาดรายไดจากการทองเทยว เกดผลกระทบตอเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ

2.3.6 ผลเสยของไฟปาตอสภาวะอากาศของโลก ไฟปากอใหเกดสภาวะเรอนกระจก ซงมผลท าใหอณหภมของโลกสงขน และอณหภมทสงขนยงท าใหระบบนเวศของโลก เสยสมดลตามธรรมชาต ท าใหเกดการกอตวของพายทมความรนแรง ฝนตกไมสม าเสมอ ไมตกตองตามฤดกาล สรางความเสยหายตอการประกอบอาชพและสงผลถงระบบเศรษฐกจของประเทศ ทตามมาอกดวย


2.4 ฤดกาลเกดไฟปาในแตละพนทของประเทศไทย

การเกดไฟปามกจะเกดชวงฤดรอน เพราะในชวงฤดรอนอากาศแหง ตนไมขาดน า หญาหรอตนไมเลก ๆ อาจจะแหงตายกลายเปนเชอเพลงไดเปนอยางด การเกดไฟปาในแตละภมภาคของประเทศไทย จะมดงน

2.4.1 ภาคเหนอ มกจะเกดในชวงระหวางเดอนเมษายน ถงเดอนพฤษภาคมของทกป

2.4.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มกจะเกดในชวงระหวางเดอนพฤศจกายน ถงเดอนพฤษภาคมของทกป

2.4.3 ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต มกจะเกดในชวงระหวางเดอนมนาคม ถงเดอนพฤษภาคมของทกป


เรองท 3 สถานการณและสถตการเกดไฟปา

การเกดไฟปาระหวางป 2558 - 2559 ของพนททเกดไฟปาขนบอยครงในประเทศไทย

จงหวด

ขอมลวนท 1 ต.ค. 57 - 29 ม.ย. 58 ขอมลวนท 1 ต.ค. 58 - 29 ม.ย. 59

ดบไฟปา (ครง)

พนทถกไฟไหม (ไร)

ดบไฟปา (ครง)

พนทถกไฟไหม (ไร)

1. เชยงใหม 1,179 12,611.37 1,652 23,777

2. แมฮองสอน 471 3,839.50 391 4,800

3. ล าปาง 399 2,958 469 3,454

4. ล าพน 297 3,552 321 5,262

5. เชยงราย 147 1,129.72 202 3,157.29

6. พะเยา 62 428.75 131 1,400

7. แพร 140 1,004 140 2,201

8. นาน 78 934 149 1,815

9. ตาก 258 3,869 373 8,899

รวม 9 จงหวด 3,031 30,326.34 3,828 54,765.29


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาทเกดจากไฟปา

4.1 การเตรยมความพรอมเพอปองกนการเกดไฟปา

4.1.1 รวมกนดแลเพอรกษาพนทปาไม ไมตดไมท าลายปา เพอสรางความชมชน และรกษาสมดลทางระบบนเวศของผนปา จะชวยลดความเสยงตอการเกดไฟปา

4.1.2 ก าจดวสดทเปนเชอเพลง โดยเกบกวาดใบไมแหง กงไมแหง หรอหญาแหงไมใหกองสม เพราะหากเกดไฟไหมจะเปนเชอเพลงทท าใหไฟลกลามเปนไฟปา

4.1.3 สรางแนวปองกนไฟกนไฟลกลามไปยงพนทใกลเคยง โดยจดท าคนดนกน หรอขดเปนรองดนลอมรอบพนท จะชวยสกดมใหไฟลกลามอยางรวดเรว รวมถงตรวจสอบแนวกนไฟมใหมตนไมพาดขวาง เพราะหากเกดไฟปาจะท าใหเพลงลกลามไหมตนไมขามแนวกนไฟ สงผลใหไฟปาขยายวงกวางขน

4.1.4 งดเวนการเผาขยะหรอวชพชใกลแนวชายปาหรอในปา ใหก าจดโดย การฝงกลบแทนการเผา เพอลดความเสยงทท าใหไฟลกลามกลายเปนไฟปา

4.1.5 ไมเกบหาของปาหรอลาสตวดวยวธจดไฟหรอรมควน เชน การหาเหด ใบตองตง ไมไผ น าผง ผกหวานปา ไขมดแดง หน กระตาย นก เปนตน เพราะมความเสยงทไฟ จะลกลามเปนไฟปา

4.1.6 หลกเลยงพฤตกรรมเสยงทท าใหเกดไฟปา ไมทงกนบหรลงบนพงหญาแหง หากกอกองไฟควรดบไฟใหสนททกครง พรอมจดเตรยมถงน าไวใกลกบบรเวณทกอไฟ หากไฟลกลามจะไดดบไฟทน

4.1.7 ดแลพนทการเกษตร โดยหมนตดหญาและเกบกวาดใบไมแหงมใหกองสม เพราะหากเกดไฟไหม จะเปนเชอเพลงทท าใหไฟลกลามกลายเปนไฟปา

4.1.8 เตรยมพนทการเกษตรหรอเพาะปลกพชโดยวธฝงกลบ ไมเผาตอซงขาวและวชพชในพนทเกษตร เพราะจะเพมความเสยงทไฟจะลกลามกลายเปนไฟปา

4.1.9 เพมความระมดระวงการจดไฟหรอกอกองไฟในปาเปนพเศษ ไมจดไฟใกลบรเวณทมกงไม หญาแหงกองสม เพราะจะเพมความเสยงตอการเกดไฟปา พรอมดบไฟใหสนททกครงเพอปองกนไฟลกลามเปนไฟปา


4.2 การปฏบตขณะเกดไฟปา

4.2.1 กรณไมมเครองมอดบไฟปา 1) กรณ ทยงไมมอปกรณ เครองมอหรอยงไมม เจาหนาทดบเพลง จากหนวยควบคมไฟปา อยาเสยงเขาไปดบไฟ เวนแตเปนการลกไหมเลกนอยของไฟทเกดจากพวกหญาตาง ๆ ไมวาจะเปน หญาคา หญาขจรจบหรอหญาสาบเสอ เปนตน 2) ควรชวยกนตดกงไมสด ตไฟทลกไหมตามบรเวณหวไฟใหเชอเพลง แตกกระจาย แลวตขนานไปกบไฟปาทก าลงจะเรมลกลาม 3) ถามรถแทรกเตอร ควรไถไรออยหรอตนขาวใหโลงวาง เพอท าใหเปนแนวกนไฟ ไมใหเกดการตดตอลกลามมาได

4.2.2 กรณมอปกรณ เครองมอดบไฟปา เครองมอพนฐานในการดบไฟปา 1) ทตบไฟ ทตบไฟน สวนหวจะท าจากผาใบหนาเคลอบดวยยาง ขนาด 30 x 40 เซนตเมตร ใชในการดบไฟทางตรง โดยการตบคลมลงไปบนเปลวไฟเพอปองกนไมใหอากาศเขาไปท าปฏกรยากบไฟ เปลวไฟกจะดบลง เหมาะส าหรบการดบไฟทไหมเชอเพลงเบา ไดแก หญา และใบไมแหง เปนตน 2) ถงฉดน าดบไฟ อาจเปนถงประเภทถงแขงคงรป หรอถงออนพบเกบได ใชส าหรบฉดลดความรอนของไฟในการดบไฟทางตรง เพอใหเครองมอดบไฟปาชนดอนสามารถ เขาไปท างานทขอบของไฟได นอกจากนยงใชฉดดบไฟทยงคงเหลออยในโพรงไม ในรอยแตกของไม หรอในฐานกอไผ ทเครองมออนเขาไปไมได 3) ครอบไฟปา ลกษณะของครอบไฟปาดานหนงจะเปนจอบ อกดานหนงเปนคราด ใชในการท าแนวกนไฟ โดยใชดามทเปนจอบในการถากถาง ขด สบ ตด เชอเพลงทเปนวชพช จากนนจงใชดานทเปนคราด คราดเอาเชอเพลงเหลานออกไปทงนอกแนวกนไฟ


ทตบไฟ

ถงฉดน าส าหรบดบไฟ

ครอบไฟปา

4) พลวไฟปา ตวพลวปลายจะเรยวแหลมและมคมสามดานใชขด ตด ถาก ตกและสาด ตบไฟ รวมทงใชในการขดหลมบคคลส าหรบเปนทหลบก าบงจากไฟปาในกรณฉกเฉน 5) ขวานขดไฟปาหรอพลาสก หวเปนขวานอกดานหนงเปนจอบหนาแคบ ใชในการขดรองสนาม เพอเปนแนวกนไฟในการดบไฟกงผวดนกงใตดน โดยการใชดานทเปนจอบหนาแคบในการขดดนและเชอเพลง ในขณะทดามทเปนขวานใชในการตดรากไมทสานกนแนน 6) คบจดไฟ ใชเปนเครองมอในการจดไฟ เพอชงเผาก าจดเชอเพลงหรอใชในการจดไฟเผากลบในการดบไฟดวยไฟ

พลว

ขวานขดไฟปา

คบจดไฟ

4.3 การปฏบตหลงเกดไฟปา

4.3.1 ตรวจดบรเวณทยงมไฟคกรน เมอพบแลวจดการดบใหสนท 4.3.2 คนหาและชวยเหลอคน สตวทหนไฟออกมาและไดรบบาดเจบ

4.3.3 ระวงภยจากสตวทหนไฟปาออกมา จะท าอนตรายแกชวตและทรพยสนได 4.3.4 ท าการปลกปาทดแทน ปลกพชคลมดน ปลกไมโตเรว


หนวยการเรยนรท 6 หมอกควน


หมอกควน เปนปญหาส าคญอยางหนงของประเทศไทยทมกเกดขนในชวงหนาแลง สาเหตของการเกดหมอกควน คอ ไฟปา การเผาพนททางการเกษตร การเผาขยะ ฝนควน จากคมนาคมในเมองใหญ และโรงงานอตสาหกรรม นอกจากนปจจยทท าใหปญหาหมอกควนรนแรงขน คอ การเผาทงภายในประเทศและประเทศเพอนบาน สภาพภมประเทศ และสภาพภมอากาศ ปญหาหมอกควนสงผลกระทบโดยตรงตอสขภาพของประชาชน และสงผลกระทบดานเศรษฐกจและการคมนาคม ผทอยในพนททตองเผชญกบสภาวะปญหาหมอกควนจงควรรจกวธเตรยมความพรอมเพอรบมอ และรจกวธปฏบตตนทถกตอง

ตวชวด

1. บอกความหมายของหมอกควน 2. บอกสาเหตและปจจยการเกดหมอกควน 3. บอกผลกระทบทเกดจากหมอกควนได 4. บอกสถานการณหมอกควนในประเทศไทยและประเทศตาง ๆ ในโลก 5. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดหมอกควน 6. บอกวธปฏบตขณะเกดหมอกควน


เรองท 1 ความหมายของหมอกควน เรองท 2 ลกษณะการเกดหมอกควน 2.1 สาเหตและปจจยการเกดหมอกควน 2.2 ผลกระทบทเกดจากหมอกควน เรองท 3 สถานการณหมอกควนในประเทศไทย

3.1 สถานการณหมอกควนในภาคเหนอ 3.2 สถานการณหมอกควนในภาคใต


เรองท 4 แนวทางการปองกนและแกปญหาหมอกควน 4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดหมอกควน 4.2 การปฏบตขณะเกดหมอกควน 4.3 การปฏบตตนหลงเกดหมอกควน



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 3. เวบไซต 4. สอสงพมพ เชน แผนพบ โปสเตอร ใบปลว เปนตน 5. ภมปญญาทองถน / ปราชญชาวบาน


เรองท 1 ความหมายของหมอกควน

หมอกควน (Haze, Smog) คอ ปรากฏการณทฝน ควน และอนภาคแขวนลอยในอากาศ รวมตวกนในสภาวะทอากาศปด

หมอกควนเกนขนไดงายในสภาพอากาศแหง แตกตางจากหมอกทสภาพอากาศตองมความชนสงพอ หมอกควนจดเปนมลพษทางอากาศอยางหนงในบรรดาสารตาง ๆ ทปะปนอยในอากาศ

เรองท 2 ลกษณะการเกดหมอกควน

หมอกควน จดไดวาเปนมลพษทางอากาศทส าคญ เปนฝนละอองขนาดเลกกวา 10 ไมครอน (PM 10) ซงมผลกระทบตอสขภาพ เปนผลผลตของกระบวนการเผาไหม หรอสนดาปทไมสมบรณ ซงเปนตนก าเนดของสารมลพษทางอากาศ

2.1 สาเหตและปจจยการเกดหมอกควน

2.1.1 สาเหตของการเกดหมอกควน ไดแก 1) ไฟปา เปนสาเหตทส าคญทท าใหเกดหมอกควน เนองจากการเผาไหมเศษไม เศษใบไม เศษวชพช ฯลฯ ท าใหเกดเปนหมอกควนปกคลมอยในบรเวณทเกดไฟปาและพนทใกลเคยง เมอมกระแสลมจะท าใหหมอกควนการกระจายไปยงพนทอน

หมอกควนทเกดจากไฟปา

โดยทวไปแลวไฟปาเกดจาก 2 สาเหต คอ (1) เกดจากธรรมชาต เชน ฟาผา กงไมเสยดส ภเขาไฟระเบด กอนหนกระทบกน แสงแดดตกกระทบผลกหน แสงแดดสองผานหยดน า ปฏกรยาเคมในดนปาพร การลกไหมในตวเองของสงมชวต


(2) เกดจากมนษย ไมวาจะเปนความประมาท คะนอง หรอตงใจ เชน จดไฟเผาเพอใหพนทปาโลงเดนสะดวก การจดไฟเพอลาสตว เกบหาของปา การจดไฟเผาปา เพอบกรกครอบครองพนทปา จดไฟเผาปาใหโลงมสภาพเปนทงหญาเพอเปนแหลงอาหารสตว สาเหตของการเกดไฟปาในประเทศไทย พบวาสวนใหญเกดจากมนษย 2) การเผาเศษวชพช วสดทางการเกษตร และวชพชรมทาง เชน ซงขาว ซงขาวโพด การเผาเศษหญารมทาง ฯลฯ ในจงหวดทมการท าการเกษตรมาก เชน ปทมธาน อยธยา อางทอง ราชบร สระบร กาญจนบร นครสวรรค เชยงใหม ขอนแกน จะมปรมาณของฝนละอองในอากาศสงในชวงฤดแลง เนองจากสภาวะอากาศทแหงและนง ท าใหฝนสามารถแขวนลอยอยในบรรยากาศไดนาน และในชวงดงกลาว เกษตรกรจะมการเผาเศษวสดทางการเกษตรเพอเตรยมพนทส าหรบท าการเกษตรในชวงฤดฝน

ควนจากการเผาเศษวชพช วสดทางการเกษตร และวชพชรมทาง

3) การเผาขยะจากชมชน การเผาขยะกอใหเกดปญหามลพษทางอากาศ เชน ฝนละออง เขมา ควน กาซ และไอระเหย ซงมผลกระทบตอสขภาพทงในระยะสนและระยะยาว นอกจากนในขยะทมพลาสตกปนอยหากมการเผาในทโลงจะกอใหเกดสารกอมะเรง

ควนจากการเผาขยะท าใหเกดสารกอมะเรงหลายชนด


4) การคมนาคมขนสง เปนสาเหตหน ง ทท าให เกดปญหามลพษ ทางอากาศ โดยเฉพาะในเมองทมการใชยานพาหนะในการคมนาคมและขนสงจ านวนมาก 5) มลพษจากโรงงานอตสาหกรรม โดยทวไปโรงงานอตสาหกรรมนบวาเปนแหลงก าเนดของมลพษทางอากาศทส าคญและเปนแหลงทถกกลาวโทษเปนอยางมาก สารมลพษทางอากาศทเกดจากโรงงานอตสาหกรรมสวนมาก ไดแก ฝนละออง เขมา ควนกาซซลเฟอรไดออกไซด กาซคารบอนมอนอกไซด กาซคารบอนไดออกไซด กาซไนโตรเจนออกไซด และกาซพษอน ๆ

หมอกควนจากทอไอเสยรถยนต และจากโรงงานอตสาหกรรม

2.1.2 ปจจยทมผลตอการเกดหมอกควน ปจจยทท าใหการเกดหมอกควนมความรนแรงขน ประกอบดวย ปจจยท 1 การเผาในประเทศ ทงในกรณของไฟปา และการเผาเพอการเกษตร การเผาวชพชรมทาง และการเผาขยะมลฝอยในชมชน ปจจยท 2 การเผาทเกดบรเวณรอบ ๆ ประเทศ ซงท าใหเกดปญหาหมอกควนขามแดน นบเปนปญหารวมของภมภาคลมน าโขง และภมภาคอาเซยน ปจจยท 3 สภาพภมอากาศ เชน อณหภม ความชน ความกดอากาศ ทศทางลม ในวนทมความกดอากาศสงหรอไมมการพดผานของลม จะท าใหหมอกควนลอยปกคลมในพนทยาวนานกวาวนทมอากาศแจมใสหรอมลมพดผาน ปจจยท 4 สภาพภมประเทศ ภมประเทศทเออใหเกดหมอกควนปกคลม ไดแก พนทเขตเมองทมอาคารสง พนทแองกระทะทมภเขาลอมรอบ หรอพนทปดระหวางหบเขา เนองจากมภเขาลอมรอบอยท าใหหมอกควนไมสามารถแพรกระจายไปแหลงอนได


2.2 ผลกระทบทเกดจากหมอกควน

2.2.1 ผลกระทบดานสขภาพ

พนททประสบปญหาหมอกควนเปนระยะเวลานาน จะสงผลกระทบ ตอสขภาพของคนในพนทเปนอยางมาก ผทสดหายใจในอากาศทมฝนละอองขนาด เลกกวา 10 ไมครอน หรอทเรยกวา PM10 ในความเขมขนตออากาศทสงเกนระดบมาตรฐาน 120 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตรอากาศ จะเกดอาการตงแตระดบนอย ๆ ไปจนถงเปนอนตรายตอชวตได และเกดผลกระทบตอสขภาพทงในระยะสนและระยะยาวได โดยฝนละอองเมอเขาไปถงสวนทอยลกทสดของทางเดนหายใจ ซงกคอ ถงลม ปอด อาจเกดการสะสมเปนปรมาณมากจะท าใหเกดการบาดเจบของเนอเยอปอดจนเกดเปนโรคปอดอกเสบได ซงจะมผลตอรางกายรนแรงแคไหนขนอยกบเวลาทสมผส อาย ภมตานทานของแตละคน และปรมาณฝนละอองทไดรบ ผลกระทบดานสขภาพทเกดกบระบบตาง ๆ ของรางกาย ไดแก

1) ระบบตา เกดอาการระคายเคองตา ตาแดง แสบตา ตาอกแสบ 2) ระบบผวหนง ระคายเคองผวหนง เกดผนคนผวหนง 3) ระบบทางเดนหายใจ เกดอาการระคายเคองเยอบจมก แสบจมก ไอ มเสมหะ แนนหนาอก หายใจมเสยงหวด หายใจถ และท าใหเกดโรคหอบหด หลอดลมอกเสบทงแบบเฉยบพลนและเรอรง ปอดอกเสบ ถงลมโปงพอง 4) ระบบหลอดเลอดและหวใจ แนนหนาอก เจบหนาอก หายใจถ เมอยลา สนผดปกต ท าใหเกดโรคหวใจเตนผดจงหวะ หวใจลมเหลว กลามเนอหวใจตาย เสนเลอดในสมองตบ โดยทวไปแลวเมอรางกายสดดมหมอกควนเขาสรางกายในระยะเวลาสน ๆ จะท าใหเกดผลกระทบ


ตอสขภาพ คอ มอาการแสบจมก จาม ไอ ฯลฯ ซงประชาชนทวไปทมสขภาพแขงแรงจะสามารถปรบตวและฟนฟสภาพรางกายไดอยางรวดเรว และไมเกดผลกระทบตอสขภาพในระยะยาว แตในประชากรกลมเสยงนนเมอสดดมหมอกควนเขาสรางกายอาจเกดปญหาตอสขภาพรนแรงกวา เชน หายใจล าบาก มอาการหอบหด หวใจเตนแรง แนนหนาอก หนามด เปนลมหมดสต ชก และอาจหวใจวายเฉยบพลน โดยประชาชนทเปนกลมเสยงตอการไดรบผลกระทบจากหมอกควนรนแรง ม 4 กลม คอ เดกเลก ผสงอาย หญงตงครรภ และผทมโรคประจ าตวเกยวของกบระบบหวใจและหลอดเลอด โรคระบบทางเดนหายใจ

2.2.2 ผลกระทบดานเศรษฐกจ ปญหาหมอกควนและมลพษทางอากาศ มสวนท าใหรายไดเขาสภาคธรกจทองเทยวลดลงอยางกะทนหน และสงผลถงภาวการณวางงาน ของประชาชนจ านวนมากได นอกจากนประชาชนในพนทมปญหาหมอกควนทไดรบผลกระทบ ดานสขภาพ จะตองเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาลเพมมากขน และขาดรายไดจากการหยดงานอกดวย

2.2.3 ผลกระทบทางดานคมนาคม ปญหาหมอกควน สงผลกระทบตอการจราจรทงทางบกและทางอากาศ ในชวงทเกดปญหาหมอกควน สายการบนจ าเปนตองมการงดเทยวบนบางเทยวบน โดยเหตผลเพอความปลอดภยของผโดยสาร นอกจากนยงสงผลกระทบตอการสญจรทงในทองถนและบนเสนทางหลวงระหวางจงหวดดวย


เรองท 3 สถานการณหมอกควนในประเทศไทย

ปญหาหมอกควนในประเทศไทย สวนใหญมกจะอยในพนทภาคเหนอของประเทศ ในชวงฤดแลง (มกราคม-เมษายน) ของทกป โดยเฉพาะใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ไดแก จงหวดเชยงราย พะเยา ล าปาง แมฮองสอน เชยงใหม ล าพน นานและแพร เนองจากในพนท ทางภาคเหนอจะประสบปญหาไฟปา และการลกลอบเผาในทโลง เชน การเผาเศษวชพชและการเผาเศษวสดทางการเกษตร การเผาขยะมลฝอยและเศษใบไม กงไมในพนทชมชน ประกอบกบ ภมประเทศทมลกษณะเปนแองกระทะและมภเขาลอมรอบ รวมทงผลกระทบจากการเผาในพนทประเทศเพอนบานในกลมภมภาคลมน าโขง จงท าใหเพมความรนแรงของปญหายงขน นอกจาก ในพนทภาคเหนอตอนบนแลวยงพบวาในบางพนทของประเทศ เชน ยะลา นราธวาส ปตตาน สงขลา ฯลฯ ประสบปญหาหมอกควนเชนเดยวกน โดยเกดจากปญหาหมอกควนขามแดนจากไฟปาในเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ซงนอกจากจะสงผลกระทบตอประชาชนในประเทศ อนโดนเชยแลว ปญหาหมอกควนขามแดนยงสงผลกระทบตอประเทศเพอนบานในภมภาคอาเซยน ไดแก สงคโปร มาเลเซย บรไน และประเทศไทยดวย

3.1 สถานการณหมอกควนในภาคเหนอ

สภาพอากาศทเตมไปดวยหมอกควนในเชยงใหม

จากขอมลการเฝาระวงคาเฉลย 24 ชวโมงของฝนละอองขนาดเลกกวา 10 ไมครอน (PM10 ) ข อ งก รมควบค ม ม ลพ ษ ก ระ ท ร ว ง ท ร พ ย า ก ร ธ ร รมช าต แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม(http://aqnis.pcd.go.th) ในพนท 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ระหวางวนท 1 มกราคม - 30 เมษายน 2559 ขอมลจากแยกตามจดตรวจวด 17 แหง พบวามคาส ง เกนมาตรฐาน (คามาตรฐานเทากบ 120 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร) อยในชวงเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน ในระหวางวนท 1 มกราคม - 30 เมษายน 2559 จงหวดทมจ านวนวนของคาฝนละออง PM10 เกน


คามาตรฐานสงสด เรยงตามล าดบ ไดแก จงหวดเชยงราย มคาฝนละอองเกนคามาตรฐานสงสดเทากบ 319 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร เมอวนท 19 เมษายน 2559 รองลงมาไดแก จงหวดแมฮองสอน มคาฝนละอองเกนคามาตรฐานสงสดเทากบ 264 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร เมอวนท 24 มนาคม 2559 และจงหวดนาน มคาฝนละอองเกนคามาตรฐานสงสดเทากบ 238 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร เมอวนท 18 เมษายน 2559

จดตรวจวดทมจ านวนวนทมคาฝนละออง PM10 เกนคามาตรฐานสงสด ในชวงระยะเวลา 1 มกราคม - 30 เมษายน 2559 มากทสด คอ ทจดตรวจวดท ต าบลเวยงพางค า อ าเภอแมสาย จงหวดเชยงราย มจ านวนวนทมคาฝนละอองเกนคามาตรฐาน 38 วน รองลงมาคอจดตรวจวดท ต าบลจองค า อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน มจ านวนวนทมคาฝนละอองเกนคามาตรฐาน 25 วน และทจดตรวจวด ต าบลศรภม อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม มจ านวนวนทมคาฝนละออง เกนคามาตรฐาน 23 วน

3.2 สถานการณหมอกควนในภาคใต

สาเหตหลกของปญหาหมอกควนภาคใต ไดแก มลพษหมอกควนขามแดน และหมอกควนจากการเผาพนทพรในภาคใตของไทย เชน ในเดอนมถนายน 2556 จงหวด ในภาคใตตอนลางฝงอาวไทย ไดรบผลกระทบจากหมอกควนขามแดนอนมสาเหตจากการเผาปาและพนทเกษตรบรเวณตอนกลางของเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ท าใหเกดหมอกควน ปกคลมหนาแนน ลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดควนทเกดขนไปยงชองแคบมะละกา ประเทศสงคโปร มาเลเซย ทะเลจนใต และภาคใตของประเทศไทย โดยจงหวดทไดรบผลกระทบมาก คอ จงหวดสงขลา และนราธวาส ปรมาณฝนละอองขนาดเลกในจงหวดนราธวาส สงสด 129 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร เมอวนท 25 มถนายน 2556 ซงสงเกนเกณฑมาตรฐาน และอยในระดบทมผลกระทบตอสขภาพ หลงจากวนท 26 มถนายน 2556 มฝนตกทงในพนทไฟไหมบรเวณตอนกลางของเกาะสมาตรา และหลายจงหวดในภาคใตตอนลาง รวมทงจงหวดนราธวาส ท าใหปรมาณหมอกควนเรมลดลงตามล าดบ จนคณภาพอากาศในทกสถานตรวจวดของภาคใตกลบเขาสระดบปกต


สภาพหมอกควนปกคลมจงหวดสงขลา จากหมอกควนขามแดนจากอนโดนเซยในป 2556

สถานการณหมอกควนภาคใตของประเทศไทย ในป 2558 เกดจากการเผาพนทพรในเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย อกเชนกน ควนทเกดขนถกพดพาโดยลมสงผลกระทบ ตอสงคโปร มาเลเซย และภาคใตตอนลางของประเทศไทย จากขอมลคณภาพอากาศจากสถานตรวจวดคณภาพอากาศในภาคใตของกรมควบคมมลพษ ตงแตชวงปลายเดอนสงหาคม 2558 ตอเนองถงตนเดอนกนยายน 2558 พบคาฝนละออง PM10 เกนคามาตรฐาน สงสด 136 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ในวนท 3 กนยายน 2558 ทอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา สงเกนเกณฑมาตรฐานและอยในระดบทมผลกระทบตอสขภาพ หลงจากนนปรมาณฝนละอองในภาคใตตอนลางของประเทศไทยไดลดลงจนอยในเกณฑมาตรฐาน เนองจากมฝนตกอยางตอเนองในพนท แมวาจะยงพบการเผาและการปกคลมของหมอกควนเหนอเกาะสมาตรา อนโดนเซย

อยางไรกตาม ตงแตวนท 3 ตลาคม 2558 ปรมาณน าฝนในพนทภาคใตตอนลางของประเทศไทยเรมลดลง สงผลใหหมอกควนจากสาธารณรฐอนโดนเซยทถกพดมายงประเทศมาเลเซย ลอยขนมาสงผลกระทบกบภาคใตตอนลางของประเทศไทยอกครง หลายจงหวดในภาคใตเกดสภาพฟาหลว มหมอกควนปกคลมทสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา ประชาชนไดกลนควนไฟ และเกดอาการแสบตาแสบจมก พบการเพมสงขนของฝนละอองอยางชดเจนทกจงหวด ไดแก สราษฎรธาน ภเกต สงขลา ยะลา นราธวาส ปตตาน และสตล โดยในวนท 5-8 ตลาคม 2558 พบปรมาณฝนสงเกนเกณฑมาตรฐาน และอยในระดบทมผลกระทบตอสขภาพในหลายจงหวด โดยเฉพาะจงหวดสตลทพบปรมาณฝนละอองสงสดถง 210 ไมโครกรมตอลกบาศกเมตร ท าใหประชาชนในพนทมเกดผลกระทบตอสขภาพ


ปญหาหมอกควนขามแดนในพนทภาคใตตอนลางของไทยอาจไดรบผลกระทบจากหมอกควนขามแดนในลกษณะเปนครงคราว จากปรากฏการณเอลนญโญระดบปานกลางทเกดขนในภมภาคน ในปพ.ศ. 2558 ท าใหหนาแลงของอนโดนเซยซงปกตอยในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม อาจจะยาวนานไปจนถงกลางเดอนตลาคม หากภาวะแหงแลงเกดตดตอกนหลายวนโดยไมมฝนตกจะเปนปจจยใหเกดการเผาปาและพนทเกษตรเพมขน เมอประกอบกบอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ซงจะพดพาหมอกควนเขาสประเทศทอยทางตอนบนของเกาะสมาตรา ซงรวมถงภาคใตของประเทศไทย กจะไดรบผลกระทบจากหมอกควนขามแดนดวยเชนกน


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากหมอกควน

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดหมอกควน

หมอกควน เปนปญหามลพษทเกดขนเปนประจ าทกปและทวความรนแรงมากขน โดยเฉพาะอยางยงในภาคเหนอของประเทศไทย ไมวาจะเปนจงหวดเชยงใหม แมฮองสอน ล าปาง ล าพน แพร นาน หรอเชยงราย สาเหตหลกเกดจากไฟปา ฝนละอองจากทองถนน ควนจากภาคอตสาหกรรม และเขมาจากน ามนดเซล การเตรยมตวใหพรอมเพอรบมอกบสถานการณหมอกควนทอาจจะเกดขนนน สามารถปฏบตได ดงน 4.1.1 ทกคนตองรวมมอรวมใจกน ลด ละ เลก หรอหลกเลยงการเผาหรอการท ากจกรรมทกอใหเกดฝนควนเพมขน 4.1.2 หากเรามความรเรองปญหาหมอกควน กควรใหความรแกผอนวาการกอมลพษทางอากาศทกชนดโดยเฉพาะการเผา นอกจากจะบนทอนสขภาพตวเองแลว ยงบนทอนสขภาพของผอนอกดวย นอกจากนการเผายงผดกฎหมายอาญา มาตรา 220 อาจถกปรบ ถง 14,000 บาท จ าคกถง 7 ป หรอทงจ าทงปรบได 4.1.3 ทกคนมสวนรวมในการเกบใบไมกงไมเพอท าปยหมกแทนการเผา 4.1.4 พยายามลดการสรางหรอเพมจ านวนขยะ เมอมขยะในครวเรอนอาจใชวธแยกขยะอยางถกวธ เพอลดปรมาณขยะทมกเปนสาเหตของการเผา 4.1.5 หากเราเปนเจาของทดนควรดแลทดนของตวเองอยางสม าเสมอ เชน มการแผวถางและปลกตนไม เพอปองกนมใหมการเผาเกดขน 4.1.6 ถาสามารถท าไดควรปลกตนไมใหญและไมพมรวมทงไมในรมเพมมากขน

4.2 การปฏบตตนขณะเกดหมอกควน

4.2.1 ตดตามสถานการณมลพษและหมอกควนอยเสมอ ดสขภาพและหลกเลยงสถานทมควนไฟหรอหมอกควน 4.2.2 รกษาความสะอาดโดยใชน าสะอาดกลวคอ แลวบวนทงวนละ 3-4 ครง 4.2.3 งดเวนการสบบหรและงดกจกรรมการเผาทจะเพมปญหาควนมากขน 4.2.4 หลกเลยงการออกก าลงกายและการท างานหลกทตองออกแรงมาก ในบรเวณทมหมอกควน


4.2.5 กรณทจ าเปนตองอยในบรเวณทมหมอกควน ควรสวมแวนตา เพอปองกนการระคายเคองตา และควรใชหนากากอนามยปดปากและจมก หรอใชผาทท าจากฝายหรอลนนมาทบกนหลายชนคาดปากและหมแทนหนากาก และควรใชน าพรมทผาดงกลาวใหเปยกหมาด ๆ เพอชวยซบกรองและปองกนฝนละอองไดดขน หากหนากากสกปรกหรอเรมรสกอดอดหายใจ ไมสะดวกควรเปลยนใหม 4.2.6 ส าหรบผใชรถใชถนนใหเพมความระมดระวงในการเดนทาง ไมขบรถเรว เปดไฟหนารถหรอไฟตดหมอก จะชวยใหมองเหนเสนทางชดเจนขน เวนระยะหางจากรถคนหนาใหมากกวาปกต ไมแซงหรอเปลยนชองทางกะทนหน หากทศนวสยแยมากจนมองไมเหนเสนทาง ใหจอดรถในบรเวณทปลอดภย

4.3 การปฏบตตนหลงเกดหมอกควน

4.3.1 ตดตามรบฟงขาวสารและขอมลจากทางราชการอยางใกลชด เพอใหเกดความเขาใจและมการปฏบตตวไดอยางถกตอง 4.3.2 เมอมอาการผดปกตหลงจากสดดมหมอกควน ควรรบไปพบแพทยทนท


หนวยการเรยนรท 7 แผนดนไหว


แผนดนไหว (Earthquakes) เปนปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนจากการเคลอนตวของเปลอกโลกชนนอกซงประกอบดวยแผนเปลอกโลกหลายแผน เมอแผนเปลอกโลก เกดการเคลอนทท าใหเกดแผนดนไหวบนพนผวโลก ซงลกษณะของการเกดแผนดนไหวจะเกดเมอเปลอกโลกเคลอนทออกจากกนหรอเคลอนทเขามาชนกนจะท าใหเกดการสนสะเทอนทม ความรนแรงมากหรอนอยแตกตางกนไปตามปจจยและองคประกอบของการเกดแตละครง

ปจจบนนกวทยาศาสตรยงไมสามารถท านายวน เวลา สถานท และความรนแรง ของแผนดนไหวทจะเกดขนในอนาคตได ดงนนจงควรศกษา เรยนร เพอใหเขาใจถงกระบวนการเกดของแผนดนไหว อนตรายและผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว หากเราทราบถงอนตราย ของแผนดนไหวแลว เราควรมการวางแผนและเตรยมพรอมรบมออยตลอดเวลา เพอลดความเสยงทอาจจะเกดขนกบชวตและทรพยสน

ตวชวด

1. บอกความหมาย สาเหต ปจจย และผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว 2. บอกพนทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหวในประเทศไทย 3. บอกสถานการณแผนดนไหวในประเทศไทย 4. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณแผนดนไหว การปฏบตขณะเกดแผนดนไหว และการปฏบตหลงเกดแผนดนไหว 5. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว



เรองท 1 ความหมายของแผนดนไหว เรองท 2 ลกษณะการเกดแผนดนไหว 2.1 สาเหตการเกดแผนดนไหว 2.2 ปจจยทเกยวของกบระดบความเสยหายจากแผนดนไหว 2.3 ผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว 2.4 พนทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหวในประเทศไทย เรองท 3 สถานการณแผนดนไหวในประเทศไทย เรองท 4 แนวทางการปฏบตเพอปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจาก

แผนดนไหว 4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดแผนดนไหว 4.2 การปฏบตขณะเกดแผนดนไหว 4.3 การปฏบตหลงเกดแผนดนไหว





เรองท 1 ความหมายของแผนดนไหว

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 ไดใหความหมายของ แผนดนไหว หมายถง การสนสะเทอนของแผนดนทรสกได ณ บรเวณใดบรเวณหนงบนผวโลก สวนใหญเกดจากการเคลอนตวของเปลอกโลกทรองรบผวโลกอย บางครงเกดจากภเขาไฟระเบด

แผนดนไหว (Earthquakes) เปนปรากฏการณธรรมชาตซงเกดจากการเคลอนตว โดยฉบพลนของเปลอกโลก การเกดแผนดนไหวสวนใหญมกเกดขนตรงบรเวณขอบของแผนเปลอกโลก อนเปนผลสบเนองมาจากชนหนหลอมละลายทอยภายใตเปลอกโลกไดรบพลงงานความรอนจากแกนโลก และลอยตวผลกดนใหเปลอกโลกซงอยดานบนเคลอนทในทศทางตาง ๆ กนพรอมกบสะสมพลงงานไวภายในบรเวณขอบของแผนเปลอกโลก ท าใหแผนเปลอกโลกชนและเสยดสกนหรอแยกออกจากกนนอกจากนนพลงทสะสมในเปลอกโลกจะถกสงผานไปยงบรเวณรอยราว ของหนใตพนโลกหรอทเรยกวา “รอยเลอน” เมอระนาบของรอยเลอนทประกบกนอยไดรบแรงอดมาก ๆ กจะท าใหรอยเลอนมการเคลอนตวอยางฉบพลนกสามารถเกดแผนดนไหวได

ภาพจ าลองจดศนยเกดแผนดนไหว ทมา ศนยการเรยนรวทยาศาสตรและดาราศาสตร

เขาถงไดท http://www.lesa.biz/earth/lithosphere/geological-phenomenon/earthquake/seismic-waves

จดศนยเกดแผนดนไหว (focus) มกเกดตามรอยเลอนอยในระดบความลกตาง ๆ ของผวโลก สวนจดทอยในระดบสงขนมาทต าแหนงของผวโลก เรยกวา “จดเหนอศนยเกดแผนดนไหว” (Epicenter) การสนสะเทอนหรอแผนดนไหวนจะถกบนทกดวยเครองมอ ทเรยกวา “ไซสโมมเตอร (Seismometer)” และการศกษาแผนดนไหวและคลนสนสะเทอนทถกสงออกมาจะเรยกวา “วทยาแผนดนไหว” (Seismology)


เรองท 2 ลกษณะการเกดแผนดนไหว

2.1 สาเหตการเกดแผนดนไหว

แผนดนไหวเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทมสาเหตของการเกด แบงไดเปน 2 ลกษณะ ดงน

2.1.1 กระบวนการเปลยนแปลงตามธรรมชาต เชน 1) การเคลอนทของแผนเปลอกโลก 2) ภเขาไฟระเบด 3) การยบตวหรอพงทลายของโพรงใตดน 4) การสนสะเทอนจากคลนมหาสมทร

2.1.2 การกระท าของมนษย ท าใหเกดแผนดนไหวไดทงทางตรงและทางออม เชน การท าเหมอง การสรางอางเกบน าหรอการสรางเขอนใกลรอยเลอน การท างานของเครองจกรกล การจราจร และการเกบขยะนวเคลยรไวใตดน การทดลองระเบดปรมาณ การระเบดพนทเพอส ารวจวางแผนกอนสรางเขอน เปนตน

พนททมการระเบดหนและพนทสรางเขอนหลายแหงเปนสาเหตหนงของการเกดแผนดนไหว

พนททมการท าเหมองในระดบลกเปนอกสาเหตหนงของการเกดแผนดนไหว


สาเหตของการเกดแผนดนไหวทสบเนองจากการเคลอนตวของแผนเปลอกโลก เกดขนจากการเคลอนตวของแผนเปลอกโลก ทเหมอนลอยอยเหนอของเหลว เพราะในชนใตเปลอกโลกยงคงรอนขนาดหลอมละลายเปนเเมกมาและเคลอนไหว (หรอไหล) ไปในทศทางแตกตางกน การเคลอนไหวของแมกมานเองทท าใหแผนเปลอกโลก ซงไมไดตอสนทเปนแผนเดยวกน แตมรอยแยกแบงเปนแผนเปลอกโลกขนาดใหญมากมายเคลอนไหวตามไปดวยในทศทางทแตกตางกน

การเคลอนตวในทศทางทแตกตางกนของแผนเปลอกโลกนเอง ทท าใหแผนเปลอกโลก แตละแผนเกดชนกน หรอแยกออกจากกนกลายเปน “รอยเลอน” ขนมาหลายรปแบบ แตละรปแบบกอใหเกดแผนดนไหวขนได

ชนดของการเกดแผนดนไหว

(ภาพจาก http://www.neutron.rmutphysics.com/science-news)


การเคลอนตวของแผนเปลอกโลก หากมอปสรรคไปขดขวางดานใดดานหนง หรอทงสองดานของรอยเลอน ระดบความรนแรงของแผนดนไหวจะขนอยกบพลงงานสะสมในจดทเปนอปสรรคของการเคลอนตวของแผนเปลอกโลก

รอยเลอน สามารถจ าแนกตามรปแบบการเคลอนตวของแผนเปลอกโลก ดงน 1) รอยเลอนทวไป เปนสวนรอยเลอนของเปลอกโลกทสวนแรกอยคงทในขณะทอกดานหนงทรดตวลงในแนวดง หรอเกอบจะเปนแนวดง 2) รอยเลอนแบบสวนทางในแนวราบ คอ รอยเลอนทเกดจากการทแผนเปลอกโลก 2 แผนเคลอนทสวนทางกนในแนวราบ หรอเกอบจะเปนแนวราบ หรอแผนเปลอกโลกดานหนงของรอยเลอนเคลอนตวออกไปในแนวราบ ถาเปนดานซายเรยกวา “เลฟท เลเทอรล ฟอลท” ถาเปนดานขวากเรยกวา “ไรท เลเทอรล ฟอลท” แผนดนไหวทนอกชายฝงสมาตราเกดขนจาก รอยเลอนในลกษณะน เชนเดยวกบแผนดนไหวทเฮต ป พ.ศ. 2553 3) รอยเลอนทชนเขาดวยกน เกดจากการทแผนเปลอกโลก 2 แผนเคลอนทเขาหาและชนกนขน เมอเกดการกระแทกจะเกดแผนดนไหวและผวนอกของเปลอกโลกถกดนใหสงขน ภเขา หรอเกาะแกงในมหาสมทรหลายแหงเกดขนสบเนองจากการเคลอนทของแผนเปลอกโลก ในลกษณะน 4) รอยเลอนแบบแยกออกจากกน เกดขนเมอแผนเปลอกโลก 2 แผนเคลอนทออกจากกนในทศทางตรงกนขาม อาจเกดแผนดนไหวขนไดแตไมรนแรงมากนกแตจะปรากฏรอยแยกชดเจน ในบางกรณอาจมแมกมาปะทขนมาเปนลาวาไดอกดวย 5) รอยเลอนยอนมมต า เกดจากการทแผนเปลอกโลก 2 แผน เคลอนทเขาหากนในทศทางตรงกนขามแตแผนเปลอกโลกดานหนงเคลอนตวเอยงแลวมดลงไปใตแผนเปลอกโลก อกแผนหนง แผนดนไหวทเกดจากรอยเลอนลกษณะน มกจะมความรนแรงและหากเกดขนบรเวณใตทะเลมกจะกอใหเกดสนามขนาดใหญตามมา


2.2 ปจจยทเกยวของกบระดบความเสยหายจากแผนดนไหว

เหตการณแผนดนไหว ทสงผลกระทบและสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนนนลวนแตมปจจยทเกยวของของการเกด ซงประกอบดวย ขนาด ความรนแรง จดศนยเกดของแผนดนไหว ดงนนผลกระทบทเกดขนในแตละพนททไดรบ จงมระดบความเสยหายทแตกตางกน

2.2.1 แหลงก าเนดแผนดนไหว ทเกดในแนวของแผนดนไหวโลก โดยเฉพาะบรเวณทมการชนกนของแผนเปลอกโลก หรอแนวรอยเลอนทมความยาวมาก ๆ จะมศกยภาพ ท าใหเกดแผนดนไหวขนาดใหญ

2.2.2 ความลกของจดศนยเกดแผนดนไหว ซงมจดศนยเกดแผนดนไหวไมลกมากหรอผวดนจะกอใหเกดความรนแรงในระดบทมากกวาการเกดแผนดนไหวทมจดศนยเกดแผนดนไหวทลกมากกวา

2.2.3 ขนาด (Magnitude) หมายถง จ านวนหรอปรมาณของพลงงานทถกปลอยออกมาจากศนยกลางแผนดนไหวแตละครงในรปแบบของการสนสะเทอน คดคนโดย ชาลส ฟรานซส รกเตอร และในประเทศไทยนยมใชหนวยวดขนาดแผนดนไหว คอ “รกเตอร” ซงมขนาดตามมาตรารกเตอร ดงน

ขนาดของแผนดนไหวตามมาตราวดตามมาตรารกเตอร

รกเตอร การรบร ลกษณะทปรากฏ

1.0 - 2.9 เลกนอย ผคนเรมรสกถงการมาของคลน มอาการวงเวยนเพยงเลกนอย

3.0 - 3.9 เลกนอย ผคนทอยในอาคารรสกเหมอนมอะไรมาเขยาอาคาร ใหสนสะเทอน

4.0 - 4.9 ปานกลาง ผทอาศยอยทงภายในอาคารและนอกอาคารรสกถง การสนสะเทอน วตถหอยแขวนแกวงไกว

5.0 - 5.9 รนแรง เครองเรอนและวตถมการเคลอนท

6.0 - 6.9 รนแรงมาก อาคารเรมเสยหาย พงทลาย

7.0 ขนไป รนแรงมาก มาก เกดการสนสะเทอนอยางมากมาย สงผลท าใหอาคารและสงกอสรางตาง ๆ เสยหายอยางรนแรง แผนดนแยก วตถบนพนถกเหวยงกระเดน


แผนดนไหวทมขนาดตงแต 5.0 ตามมาตรารกเตอรขนไป สามารถท าใหเกดความเสยหายแกอาคารบานเรอนและสงกอสรางได ทงนระดบความรนแรงจะขนอยกบระยะหางจากจดศนยเกดแผนดนไหวและสภาพทางธรณวทยาของทตง โครงสรางอาคารหรอสงกอสรางจะไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวจะกอใหเกดความเสยหายในลกษณะตางกน

2.2.4 ระยะทาง โดยปกตแผนดนไหวทมขนาดเทากน แตระยะทางจากจดศนยกลางการเกดแผนดนไหวตางกน ระยะทางใกลกวายอมมความสนสะเทอนของพนดนมากกวา

2.2.5 สภาพทางธรณวทยา กอใหเกดความเสยหายจากความสนสะเทอน บรเวณทมการดดซบพลงงานการสนสะเทอนไดมากหรอมคาการลดทอนพลงงานมาก จะไดรบความเสยหายนอย เชน ในพนท ทเปนหนแขง แตในบร เวณทเปนดนออนจะชวยขยาย การสนสะเทอนของพนดนใหมากขนกวาเดมจะท าใหความเสยหายทไดรบจะเพมมากขนดวย

2.2.6 ความแขงแรงของอาคาร อาคารทสรางไดมาตรฐานมนคงแขงแรง มการออกแบบและกอสรางใหตานแผนดนไหว จะสามารถทนตอแรงสนสะเทอนไดด เมอเกดแผนดนไหวขนจะเพมความปลอดภยใหกบผอยอาศยไดในระดบหนง

2.3 ผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว

ผลกระทบทเกดจากแผนดนไหวทเกดขนในแตละครงขนอยกบความรนแรงทรสกไดมากหรอนอยเพยงใด โดยจะขนอยกบระยะทางจากศนยกลางแผนดนไหว ความเสยหายจะเกดขน ในบรเวณใกลเคยงกบศนยกลางแผนดนไหวและจะลดหลนลงไปตามระยะทางทหางออกไป ดงนนการสญเสยจะมากหรอนอยขนอยกบความรนแรงของแผนดนไหวโดยตรง

ความรนแรงของแผนดนไหว มมาตราวดความรนแรง ซงเรยกวา “เมอรคลล” ก าหนดขนครงแรกโดย กวเซปเป เมอรคลล (Guiseppe Mercalli) นกวทยาศาสตรชาวอตาเลยน ตอมาแฮรวด (Harry Wood) นกวทยาศาสตรดานแผนดนไหว ชาวอเมรกน ไดปรบมาตราความรนแรงเมอรคลล ใหมระดบความรนแรง 12 ระดบ โดยใชตวเลขโรมนแทนระดบความรนแรง ดงน


เมอรคลล ลกษณะทปรากฏ

I ออนมาก ผคนไมรสก ตองท าการตรวจวดดวยเครองมอเฉพาะทางเทานน

II คนทอยในตกสง ๆ เรมรสกเพยงเลกนอย

III คนในบานเรมรสก แตคนสวนใหญยงไมรสก

IV ผอยในบานรสกวามอะไรบางอยางมาท าใหบานสนเบา ๆ

V คนสวนใหญรสก ของเบาในบานเรมแกวงไกว

VI คนสวนใหญรสก ของหนกในบานเรมแกวงไกว

VII คนตกใจ สงกอสรางเรมมรอยราว

VIII อาคารธรรมดาเสยหายอยางมาก

IX สงกอสรางทออกแบบไวอยางดตามหลกวศวกรรม เสยหายมาก

X อาคารพง รางรถไฟงอเสยหาย

XI อาคารสงกอสรางพงทลายเกอบทงหมด ผวโลกนนและเลอนเปนรปคลนบนพนดน

XII ท าลายหมดทกอยาง มองเหนเปนคลนบนแผนดน

เหตการณแผนดนไหว ทสงผลกระทบและสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนในดานตาง ๆ ดงน

2.3.1 ผลกระทบตอสขภาพอนามย 1) ประชาชนทมบานเรอนพกอาศยในพนททเกดแผนดนไหว ไดรบบาดเจบหรอเสยชวตจากเศษสงปรกหกพงและการลมทบของสงกอสรางตาง ๆ 2) ทอยอาศยพงเสยหายไมสามารถเขาไปอยอาศยได ท าใหไรทอยอาศย 3) ระบบสาธารณปโภคไดรบความเสยหาย อาจเกดการระบาดของโรค 4) เกดเหตอคคภยหรอไฟฟาลดวงจร ท าใหประชาชนบาดเจบหรอเสยชวต 5) สขภาพจตของผประสบภยเสอมลง


2.3.2 ผลกระทบตอเศรษฐกจ 1) ระบบธรกจหยดชะงก เนองจากระบบการคมนาคมสอสารถกท าลาย ไมมการประกอบหรอด าเนนธรกรรมหรอการผลตใด ๆ 2) รฐตองใชงบประมาณในการดแลสขภาพการรกษาพยาบาลผประสบภยการฟนฟระบบสาธารณปโภคและบรการสาธารณะตาง ๆ ตลอดจนการกอสรางทอยอาศย ของประชาชนและหนวยงานราชการตาง ๆ สงผลถงงบประมาณทขาดหายไปในการพฒนาประเทศ 3) พชผลทางการเกษตรเสยหาย

2.3.3 ผลกระทบดานกายภาพและสงแวดลอมอนๆ 1) วนสนลงหลงจากเกดเหตแลวมการตรวจพบวา แผนดนไหวไปเรง การหมนของโลก ดงนนจงท าใหโลกหมนเรวขน รชารด กรอส (Richard Gross) นกธรณฟสกส ซงท างานในหองปฏบตการจรวดขบดนขององคการบรหารการบนอวกาศสหรฐ เปนผค านวณพบเวลาทหายไปโดยบอกวาโลกหมนเรวขน เพราะมวลของโลกเกดการกระจายตวออกไป หลงเหตการณแผนดนไหว 2) สนามโนมถวงโลกเปลยนไป การเกดเหตแผนดนไหวแตละครง จะมพลงมากจนท าใหสนามโนมถวงโลกในบรเวณนนเบาบางลงไป ซงดาวเทยมไดตรวจจบและพบวาสนามโนมถวงบรเวณนนออนหลงเกดเหตแผนดนไหว 3) ชนบรรยากาศสะเทอน เนองจากการเคลอนไหวทพนผวโลกและ การเกดสนามกอใหเกดคลนพงสชนของบรรยากาศ หลงการเกดแผนดนไหวทญปนพบวาแรงอนภาคคลนทพงสงขนไปถงชนไอโอโนสเฟยรดวยความเรวประมาณ 800 กโลเมตรตอชวโมง 4) ภเขาน าแขงทะลาย ผลกระทบจากการเกดแผนดนไหวไมไดเกดขน แคชายฝงทะเลและพนทศนยกลางแผนดนไหวเทานนแตความเสยหายสะเทอนไปไกลถงภ เขาน าแขงซลซเบอรเกอร ทมหาสมทร แอนตารตกา ซงดาวเทยมสามารถตรวจจบคลนสนาม เขากระแทกจนแตกออกมาเปนกอนน าแขง หลงจากเกดแผนดนไหวไปแลว 18 ชวโมง 5) ธารน าแขงไหลเรวขน จากการศกษาระยะหางออกไปจากชายฝงญปนนบพนกโลเมตรคลนแผนดนไหวสงผลตอการไหลของธารน าแขงวลลานส ในแอนตารตกาใหเรวขนชวคร ซงสถานจพเอสทขวโลกพบการเดนทางของน าแขงเกดขนอยางรวดเรว ในชวงเวลานน 6) แผนดนไหวขนาดเลกแพรกระจายทวโลก การเกดแผนดนไหวขนาด 9.0 ตามมาตรารกเตอร ยงคงมอาฟเตอรชอกตามมาเปนระยะ เคยปรากฏหลกฐานวาแผนดนไหว


ทประเทศญปนสงผลใหเกดแผนดนไหวขนาดเลกรอบโลกและสวนใหญเกดขนในเขตแผนดนไหว เชน อลาสกา ไตหวน และใจกลางแคลฟอรเนยโดยแผนดนไหวเหลานจะมขนาดไมเกน 3.0 ตามมาตรารกเตอร 7) พนทะเลแยก การเกดแผนดนไหวทมความรนแรงมาก ๆ จะท าใหเกดรอยแยกโดยเฉพาะบรเวณพนทะเลบรเวณชายฝงเมองโตโฮะก ประเทศญปน จนเปนเหตใหเกด สนามตามมา

2.4 พนทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหวในประเทศไทย

พนทประเทศไทยตงอยบนแผนยเรเชย ใกลรอยตอระหวางแผนยเรเชยกบแผนอนเดย-ออสเตรเลย มรอยเลอนอยทางภาคตะวนตกและภาคเหนอ ท าใหพนททมความเสยงสง ตอการเกดแผนดนไหวในประเทศไทยมหลายแหงบรเวณแนวรอยเลอน รอยเลอนทมพลง ในประเทศไทยสวนใหญอยบรเวณภาคเหนอและภาคตะวนตกของประเทศไทย

รอยเลอน คอ รอยแตกในหนทแสดงการเลอน สามารถพบไดทกภมภาคในประเทศไทย ขนาดของรอยเลอนมตงแตระดบเซนตเมตรไปจนถงหลายรอยกโลเมตร รอยเลอนขนาดใหญสามารถสงเกตไดงายจากลกษณะภมประเทศ

รอยเลอนทมความเสยงตอการเกดแผนดนไหว หรอ รอยเลอนมพลง คอ รอยเลอนทพบหลกฐานวาเคยเกดการเลอนหรอขยบตวมาแลวในหวงเวลา 10,000 ป มกจะอยในพนทบรเวณทเกดแผนดนไหวบอยหรอตามแนวรอยตอระหวางแผนเปลอกโลก


รอยเลอนมพลงในประเทศไทย กรมอตนยมวทยา ระบวา ประเทศไทยมรอยเลอนมพลงทงหมด 14 รอยเลอน ดงน

กลมรอยเลอนในประเทศไทยทเปนสาเหตของการเกดแผนดนไหว (ภาพจากเวบไซต กรมทรพยากรธรณ)

เขาถงไดจาก http://ns1.dmr.go.th/images/article/freetemp/article_20140507091801.png


เรองท 3 สถานการณการเกดแผนดนไหวในประเทศไทย

ประเทศไทย มรอยเลอนทมพลงอยทางภาคตะวนตก ภาคเหนอ และภาคใตของประเทศ จ านวน 14 รอยเลอน การเกดแผนดนไหวในแตละครงมระดบความรนแรงตางกนออกไป หากมระดบความรนแรงนอยกจะไมท าใหเรารบรแรงสนสะเทอน การเกดแผนดนไหวจะท าใหแผนเปลอกโลกบรเวณจดเหนอศนยเกดแผนดนไหวและบรเวณทเกยวของมการเปลยนแปลง เชน แผนดนแตกแยก แผนดนยบ แผนดนหรอภเขาถลม ไฟไหม เปนตน

สถตการเกดแผนดนไหวในประเทศไทยในชวงระยะเวลา 15 ป ทมจดศนยกลางอยในประเทศไทย และเปนแผนดนไหวทมขนาด 5.0 ตามมาตรารกเตอรขนไป ซงเปนระดบทรบรแรงสนสะเทอนอยางรนแรงเปนบรเวณกวาง และท าใหวตถสงของเคลอนท

วนท ขนาด

(รกเตอร) จดศนยกลาง ผลทเกดจากแผนดนไหว

5 พฤษภาคม 2557 6.3 อ าเภอพาน

จงหวดเชยงราย

- รสกสนสะเทอนไดประมาณ 30 วนาท สรางความเสยหายในวงกวาง แรงสนสะเทอนท าใหตวอาคารบานอาคารตกสงแตกราว กระเบองมงหลงคาบานและวดแตก ขาวของหลนลงมาแตกกระจาย กระจกเคลอน แผนดนแตก ถนนทรดตว ยอดฉตรของวดหกงอ

- เกดอาฟเตอรชอก ทรบรถงแรงสนสะเทอน อกกวา 700 ครง

13 ธนวาคม 2549 5.1 อ าเภอแมรม


รสกสนสะเทอนไดเกอบทวไปในจงหวดเชยงใหม และอาคารสงในจงหวดเชยงราย

21 ธนวาคม 2538 5.2 อ าเภอพราว


รสกไดทจงหวดเชยงใหม เชยงราย พะเยา ล าปาง ล าพน และแมฮองสอน เกดมความเสยหายเลกนอยทบรเวณใกลศนยกลาง

9 ธนวาคม 2538 5.1 อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

รสกไดทจงหวดเชยงใหม เชยงราย ล าพน ล าปาง พะเยา แพร อตรดตถ และนานเสยหายเลกนอย ทจงหวดแพร


วนท ขนาด

(รกเตอร) จดศนยกลาง ผลทเกดจากแผนดนไหว

11 กนยายน 2537 5.1 อ าเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย

รสกไดทจงหวดเชยงราย มความเสยหายตอสงกอสรางใกลศนยกลาง เชน โรงพยาบาลพาน วด และโรงเรยน

22 เมษายน 2526 5.9 จงหวดกาญจนบร รสกแผนดนไหวตลอดภาคกลาง และภาคเหนอ สวนอาคารในกรงเทพมหานครเสยหายเลกนอย

15 เมษายน 2526 5.5 จงหวดกาญจนบร นอกจากทกาญจนบรแลว ยงรสกแผนดนไหวชดเจนในกรงเทพหานครดวย

17 กมภาพนธ 2518 5.6 พมา-ไทย

(จงหวดตาก)

รสกไดทงทภาคเหนอและภาคกลาง รวมถง ในเขตกรงเทพมหานคร ปรากฏความเสยหายเลกนอย


เรองท 4 แนวทางการปฏบตเพอปองกนและแกไขผลกระทบทเกดจากแผนดนไหว

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดแผนดนไหว

4.1.1 สรางอาคารบานเรอนใหเปนไปตามกฎเกณฑทก าหนด ส าหรบพนทเสยงภยแผนดนไหว 4.1.2 ตรวจสอบสภาพของอาคารทอยอาศย และเครองใชภายในบาน ท าการยดเครองเรอนทอาจกอใหเกดอนตราย เชน ตและชนหนงสอกบฝาบานหรอเสา 4.1.3 ใหสมาชกในครอบครวมความรในเรองการปฐมพยาบาลเบองตนและวธการเพอความปลอดภย เชน การปดวาลวกาซหงตม ทอน าประปา สะพานไฟ การใชเครองมอดบเพลง 4.1.4 จดเตรยมสงตอไปนไวใกลตว เชน วทย ไฟฉาย ถานไฟฉาย อปกรณดบเพลง น าดม อาหารแหง ยารกษาโรคและอปกรณการปฐมพยาบาล 4.1.5 ใหความรแกสมาชกในครอบครวทกคนเกยวกบขอควรปฏบตเพอความปลอดภย เมออยในสถานทตาง ๆ ระหวางเกดแผนดนไหว 4.1.6 วางแผนนดแนะลวงหนาวาถาตองพลดหลงแยกจากกน ทกคนในครอบครวจะกลบมาพบกนทใด 4.1.7 ไมควรวางสงของทมน าหนกมากไวในทสง และควรผกยดสงของ เครองใช เครองเรอน ครภณฑส านกงานกบพนหรอฝาผนงใหแนนหนา 4.1.8 ใหสมาชกทกคนในบานทราบหมายเลขโทรศพทของสถานททควรจะตดตอในกรณฉกเฉน เชน หนวยดบเพลงเทศบาล สถานต ารวจดบเพลง ทวาการอ าเภอ ส านกงานเทศบาล หรอโรงพยาบาลทอยใกลบาน เปนตน 4.1.9 ควรตดตงโทรศพทพนฐานไวในบานอยางนอยหนงหมายเลข เพราะเมอเกดแผนดนไหวสญญาณโทรศพทมอถอมกจะใชงานไมได เนองจากมผใชงานพรอม ๆ กนเปนจ านวนมาก

การเตรยมตวส าหรบรบมอเหตแผนดนไหว ควรมการจดเตรยมสงของจ าเปนเอาไวลวงหนา เมอเกดเหตแผนดนไหวขน จะสามารถใชอปกรณในการเอาตวรอดเฉพาะหนาได ในเบองตน ซงอปกรณทควรจดเตรยมไวส าหรบอปโภคบรโภคในชวงเวลาอยางนอย 3 - 5 วน ดงน 1) อาหารแหง และอปกรณท าอาหารฉกเฉน 2) น าดม และกระตกน าแบบพกพา 3) เสอผา เครองนงหม ส าหรบกนอากาศหนาว ลม และฝน


4) รองเทาหมสน ปองกนเศษแกวหรอวตถแหลมคมอน ๆ ทอาจท าใหไดรบบาดเจบ 5) ชดปฐมพยาบาลและยา เชน ยารกษาโรคประจ าตว รกษาบาดแผล 6) เอกสารส าคญประจ าตว เพอใชเปนหลกฐานยนยนสถานะบคคล 7) วทยแบบพกพาพรอมแบตเตอรส ารอง ใชฟงขาวสารและประกาศ เตอนภยตาง ๆ 8) นกหวด ใชส าหรบเปาเรยกความชวยเหลอในกรณฉกเฉน 9) ไฟฉาย พรอมแบตเตอรส ารอง 10) เครองมอดบเพลงประจ าบาน ส าหรบการเตรยมความพรอมเหต เพลงไหม

4.2 การปฏบตขณะเกดแผนดนไหว

เมอเกดแผนดนไหว ใหตงสต อยอยางสงบ คดหาหนทางทปลอดภย หมอบอย

บรเวณทสามารถปองกนสงของหลนใส เชน บรเวณใตโตะ ใต เตยง หลกเลยงใหหางจากหนาตาง

หากอยนอกอาคารใหอยในทโลง อยใหหางจากสงหอยแขวนตาง ๆ ปฏบตตามมาตรการปองกน

ตนเองจากภยแผนดนไหว ดงน

4.2.1 กรณอยในอาคาร

1) กรณสนสะเทอนมากให ปดสวทชไฟหลก และปดถงแกส 2) มดใตโตะ เกาอ พงผนงดานใน แลวอยนง ๆ ถาไมมโตะ ใชแขนปดหนา ปดศรษะ หมอบตรงมมหอง อยใหหาง กระจก หนาตาง และเลยงบรเวณทสงของหลนใส หรอลมทบ เชน โคมไฟ ต 3) ถายงนอนอย ใหอยบนเตยง ใชหมอนปดบงศรษะ หลกเลยงบรเวณทสงของหลนใส และอยในบรเวณทปลอดภย 4) อยในอาคารจนกวาการสนสะเทอนหยดจงออกไปภายนอกบรเวณทปลอดภยอนตรายสวนใหญเกดจากสงของหลนใส 5) คาดวาหรอตระหนกเสมอวาไฟฟาอาจดบหรอสปรงเกอรอาจท างานหรอมเสยงเตอนไฟไหม


6) อยาใชลฟตขณะมการสนไหว ถาอยในลฟตกดทกปมและออกจากลฟตทนทบรเวณใกลลฟตจะเปนสวนทแขงแรงของอาคารเหมาะแกการหลบและหมอบ 7) อยาใชเทยน ไมขดไฟ หรอสงทท าใหเกดเปลวหรอประกายไฟ เพราะอาจมแกสรวอยบรเวณนน 8) อยากรกนวงออกนอกอาคาร เมอการสนไหวหยดแลวจงทยอยออกดานนอกบรเวณทคดวาปลอดภย 9) ชนบนสดของอาคารเปนทปลอดภยทหนงแตความสนสะเทอนและ การโยกจะมากกวาชนทต าลงมา 10) ถาเกดไฟไหมชวงแรกใหรบดบไฟ ใหเจาหนาทตรวจสอบความเสยหายของอาคารกอน หากปลอดภยจงจะกลบเขาในอาคารได 11) หากเปนแผนดนไหวใหญใหระลกเสมอวาอาจเกดแผนดนไหวตามมาแตมขนาดเลกกวา

4.2.2 กรณอยนอกอาคาร ใหออกมาอยบรเวณดานนอกในทโลงแจงจะปลอดภยทสด อยใหหางจากอาคาร เสาไฟ สายไฟฟา ตนไม ปายโฆษณา หรอบรเวณทอาจจะมสงของหลนใส หาทก าบงจากเศษวสดทอาจจะรวงหลนลงมาได

4.2.3 กรณอยในรถ ใหจอดรถเมอสามารถจอดไดโดยปลอดภย และในทไมมของหลนใส อยใหหางอาคาร ตนไม ทางดวน สะพานลอย เชงเขา เปนตน

4.2.4 กรณอยในเรอ ความสนสะเทอนเนองจากแผนดนไหวไมท าอนตรายผอาศยอยบนเรอกลางทะเล ยกเวนในกรณเกดสนามเรอทอยใกลชายฝงจะไดรบความเสยหายใหน าเรอออกสทะเลลก

4.2.5 กรณอยในโรงงาน เมอรสกสนสะเทอน ตงสต อยาตกใจวงหนออกนอกอาคาร ใหหมอบอยใกลเสา หรอเครองจกรทแขงแรง อยใหหางสายไฟฟา โคมไฟ สงหอยแขวน สงของทอาจลมคว า หรอหลกเลยงการอยใกลภาชนะทเปนสารเคมอนตราย วตถระเบด หรออยใกลเครองจกรทก าลงท างาน เมอความสนสะเทอนหยด จงออกไปทโลงแจง

4.2.6 กรณตดอยใตซากอาคาร อยาจดไฟ อยอยางสงบ ใชผาปดหนา เคาะทอฝาผนง หรอใชนกหวดเพอใหสญญาณตอหนวยชวยชวต การตะโกนอาจสดสงทเปนอนตรายเขาสรางกาย ใหความชวยเหลอกน และใหก าลงใจตอกน


ภาพตวอยางการปฏบตตนเมอเกดแผนดนไหว (จาก Japan Metrological Agency)

4.3 การปฏบตหลงเกดแผนดนไหว ส าหรบผประสบเหต 4.3.1 ปดสวตซไฟฟา ยกสะพานไฟ ตรวจการช ารดของสายไฟฟา ใหออกจากบรเวณทสายไฟขาด และวสดสายไฟพาดถง 4.3.2 อยาจดไมขดไฟหรอกอไฟจนกวาจะแนใจวาไมมแกสรว ตรวจสอบวาแกสรวดวยการดมกลนเทานน ถาไดกลนใหเปดประตหนาตางทกบาน 4.3.3 อพยพออกจากอาคารทไดรบความเสยหาย และเตรยมพรอมรบการเกดแผนดนไหวระลอกตอไป 4.3.4 หลกเลยงการเขาไปในเขตทมความเสยหายสง หรออาคารพง 4.3.5 หลกเลยงการใชโทรศพท เวนแตกรณจ าเปนจรง ๆ เชน มผบาดเจบหรอเกดไฟไหม ฯลฯ เพราะผอนอาจมความจ าเปนตองสงขาวสารทส าคญกวา 4.3.6 ส ารวจความเสยหายของบาน/อาคารเพอความปลอดภย กอนจะเขาไปภายในบาน/อาคาร 4.3.7 ส ารวจดความเสยหายของทอสวมและทอน าทงกอนใช 4.3.8 เตรยมน าส าหรบใชอปโภคบรโภคในกรณฉกเฉน 4.3.9 ตดตามขาว สถานการณ การเตอนภย และค าแนะน าตาง ๆ เพอความปลอดภย 4.3.10 หลกเลยงการขบขยวดยาน พาหนะบนถนนและเขาใกลอาคารทไดรบความเสยหาย ยกเวนกรณฉกเฉนเพอไมใหกดขวางการปฏบตงานของเจาหนาท


4.3.11 อยาตนตระหนกและใหความชวยเหลอผอนเทาทจะท าได 4.3.12 เตรยมรบมออาฟเตอรชอก ซงทวไปมความรนแรงนอยกวาแตกอาจสรางความเสยหายเพมขนได จงควรเปดวทยหรอโทรทศนฟงขาวเพมเตม 4.3.13 เปดตดวยความระมดระวงระวงสารเคมทตกหลน 4.3.14 ใสรองเทาหมสน หลกเลยงบรเวณสงกอสรางทเสยหายหรอพงทลายยกเวนไดรบการรองขอจากเจาหนาท 4.3.15 แจงเจาหนาทถงจ านวนและต าแหนงทมผตดอยในอาคารหากทราบ 4.3.16 หากอยชายฝงหรอใกลบรเวณปากแมน าใหรบขนทสงบรเวณ ทปลอดภยโดยเฉพาะบรเวณทเคยมประวตการเกดอนตรายจากสนาม 4.3.17 อยาเชอขาวลอและอยาแพรขาวลอ


หนวยการเรยนรท 8 สนาม


สนาม เปนภยธรรมชาตทเกดขนตอเนองจากการเกดแผนดนไหวในทะเล ท าใหเกดคลนยกษขนาดใหญ ทงมขนาดสงมากและมความยาวคลนหลายรอยเมตรถาโถมเขาหาชายฝง คราชวตผคน เปนภยธรรมชาตทไมสามารถพยากรณการเกดลวงหนาได ความรนแรงของภยจากสนามสามารถท าลายชวต ทรพยสนและสงกอสรางใหแกพนทชายฝงทะเลเปนบรเวณกวาง ปจจบนไดมการพฒนาระบบเตอนภยคลนยกษสนามขนใชทวโลก หากไดศกษาหาความรและฝกทกษะ การเผชญเหตภยสนามอยางตอเนอง จะสามารถลดการสญเสยได

ตวชวด

1. บอกความหมายของสนาม 2. บอกสาเหตและปจจยในการเกดสนาม 3. บอกสญญาณบอกเหตกอนเกดสนาม 4. บอกผลกระทบทเกดจากสนาม

5. ตระหนกถงภยและผลกระทบทเกดจากสนาม 6. บอกพนทเสยงภยในการเกดสนาม

7. บอกสถานการณการเกดสนามในประเทศไทย 8. บอกวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณสนาม

9. บอกวธการปฏบตขณะเกดสนาม 10.บอกวธปฏบตตนหลงเกดสนาม



เรองท 1 ความหมายของสนาม 1.1 ความหมายของสนาม 1.2 ขอแตกตางระหวางคลนสนามและคลนธรรมดา เรองท 2 ลกษณะการเกดสนาม 2.1 สาเหตและปจจยการเกดสนาม 2.2 สงบอกเหตกอนเกดสนาม 2.3 ผลกระทบทเกดจากสนาม 2.4 พนทเสยงภยในการเกดสนาม เรองท 3 สถานการณสนาม สถานการณการเกดสนามในประเทศไทย เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากสนาม 4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดกบสนาม 4.2 การปฏบตขณะเกดสนาม 4.3 การปฏบตหลงเกดสนาม



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 3. สอประกอบอนทสามารถหาไดในทองถน 4. สอเกยวกบการเกดคลนสนามจากเวบไซต


เรองท 1 ความหมายของสนาม

1.1 ความหมายของสนาม

สนาม (tsunami) หมายถง คลนซงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวสงมาก และมพลงรนแรง สามารถเคลอนทไปไดเปนระยะทางไกล ๆ เมอเคลอนทเขาสบรเวณชายฝง จะท าใหเกดเปนคลนขนาดใหญมาก ทเรยกกนวา “คลนยกษ” กอใหเกดความเสยหายอยางใหญหลวงตอชวตและทรพยสนของผคนทอาศยอยตามบรเวณชายฝง คลนชนดนจงแตกตางจากคลนธรรมดา ทเกดจากแรงลมพดผานเหนอพนผวน าในทองทะเล ค าวา “tsunami” มาจากภาษาญปน แปลวา คลนอาวจอดเรอ (harbour waves) ทงน เนองจากบรเวณชายฝงของประเทศญปน ทเปนอาวจอดเรอทางดานมหาสมทรแปซฟก มกไดรบภยจากคลนชนดนอยบอย ๆ ตอมาชอน ไดน าไปใชแพรหลาย จนเปนทเขาใจกนโดยทวไป ส าหรบประเทศไทย ราชบณฑตยสถานไดบญญตศพทของค าวา tsunami เปนภาษาไทยวา คลนสนาม

ลกษณะทส าคญของคลนสนาม คอ เปนคลนทเคลอนตวในมหาสมทร ประกอบดวยชดคลนทมความยาวมาก โดยมระยะทางระหวางยอดคลนแตละลก ตงแต 100 จนถง 200 กโลเมตร และมคาบคลน คอ ชวงเวลาเคลอนทของยอดคลนแตละลก ต งแต 10 นาท ไปจนถง 1 ชวโมง สามารถเคลอนทดวยความเรวสงตงแต 700 จนถงมากกวา 800 กโลเมตร ตอชวโมง และเคลอนทไปไดในระยะทางไกลหลายรอยหรอหลายพนกโลเมตร หากไมมผนแผนดนใด ๆ กนขวางอยในทะเล ขณะเคลอนทอยในบรเวณน าลก ความสงของคลนมเพยง 30 เซนตเมตร ถง 1 เมตร แตเมอเขาไปถงบรเวณน าตน ใกลชายฝง จะเพมความสงและความรนแรงมากขนตามล าดบ จนอาจมลกษณะคลายก าแพงน าขนาดใหญทถาโถมเขาหาชายฝง ยงถาบรเวณชายฝงเปนอาวแคบ หรอมรปทรงเปนกรวยยนเขาไปภายในพนแผนดนดวยแลว คลนอาจเพมความสง ไดมากถง 30 เมตร มวลน ามหาศาลทคลนพดพาขนไปบนฝง จะปะทะกบอาคารบานเรอนทตงอยขวางหนา ซงถาหากเปนอาคารเตย ๆ ทมโครงสรางไมแขงแรง กจะถกท าลายจนราบเรยบ คลนสนามจงนบเปนพบตภยทรายแรงมากอยางหนงของมนษย

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://tsunamiwaterwaves.blogspot.com/&ei=hWwmVaOSGJCJuAT04ICYDg&bvm=bv.90491159,d.c2E&psig=AFQjCNG4AglwUzw3W2MYrtLdK--pSLqqHQ&ust=1428667860639203

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=https://blog.eduzones.com/rangsit/79802&ei=WH8mVdHeKNDVuQTsxYDoDQ&bvm=bv.90491159,d.c2E&psig=AFQjCNG1iql1xQVj8dS3RUpkUyZrt4-JrQ&ust=1428672722958468


1.2 ขอแตกตางระหวางคลนสนามและคลนธรรมดา

การเปรยบเทยบความแตกตาง ระหวางคลนสนามกบคลนธรรมดา ทเกดจากกระแสลม สามารถเปรยบเทยบใหเหนได ดงตอไปน

ลกษณะของคลน คลนธรรมดา คลนสนาม

ความยาวคลน 100 - 1,000 เมตร 100 - 200 กโลเมตร

คาบคลน เปนวนาท ถงนาท 10 นาท - 1 ชวโมง

ความเรวในการเคลอนท ไมเกน 80 กโลเมตร/ชวโมง 700 - 800 กโลเมตร/ชวโมง

ความสงของคลนเมอชดเขาฝง ประมาณ 1 เมตร อาจสงถง 30 เมตร

แนวคลนถดถอย แนวน าลง ระดบน าชายฝงลดลงมาก

อยางผดปกต

แนวคลนทวมฝง แนวน าขน ระดบน าสงมาก จนไหลบาเขาไป

ทวมบรเวณชายฝง

ในตารางขางตน มลกษณะแตกตางระหวางคลนธรรมดากบคลนสนาม ทเหนไดอยางชดเจนอยางหนง คอ ถาเปนคลนธรรมดา เมอเคลอนตวเขาสบรเวณชายฝง ความสงของคลนจะมความสงไมมาก แนวคลนทซดเขาหาฝงทเรยกวา แนวคลนทวมฝง ( run - up) มเพยงแค แนวน าขนเทานน และเมอคลนถอยกลบ ระดบน ากจะลดลงไปเพยงแคแนวน าลง ผดกบคลนสนาม ซงกอนทคลนยกษจะเคลอนตวเขาสฝง ระดบน าชายฝงจะลดลงอยางผดปกต หลงจากนนระยะหนง กจะมคลนสงมากเคลอนทเขาหาฝง ตดตามกนมาเปนชด โดยชดแรกอาจมความสงไมมาก แตคลนลกตอ ๆ มาจะเพมความสงมากขน


เรองท 2 ลกษณะการเกดสนาม

2.1 สาเหตและปจจยการเกดสนาม

คลนสนาม ไมไดเกดจากลมพายเหมอนกบคลนธรรมดา เพราะเมอเกดคลนสนาม ทองฟาอาจปลอดโปรงไมมลมพายเลยกได นกวชาการในสมยกอนคดวา การเกดคลนสนาม อาจเกยวของกบน าขนน าลงทผดปกตในทองทะเล ซงมสาเหตมาจากการเปลยนแปลงของจดดบ บนดวงอาทตย (sun spots) หรอจากการวางตวของดาวเคราะหตาง ๆ ทสมพนธกบต าแหนง ของโลก ดงนนจงเรยกคลนชนดนวา “คลนน าขนลง” (tidal waves) แตปจจบนเราทราบแลววา คลนสนาม ไมไดเกยวของกบการขนลงของน าทะเล แตเกดจากการไหวสะเทอนของเปลอกโลกอยางรนแรงใตพนทองทะเลและมหาสมทร โดยมการเคลอนตวของแผนเปลอกโลก มอย 3 แบบ คอ

2.1.1 แบบกระจายตว คอ แผนเปลอกโลกสองแผนเคลอนทออกจากกน

2.1.2 แบบมดตว คอ แผนเปลอกโลกเคลอนเขาหากน โดยทแผนเปลอกโลกแผนหนงมดเขาไปอยใตแผนเปลอกโลกอกแผนหนง

2.1.3 แบบเปลยนรป คอ แผนเปลอกโลกจ านวนสองแผน เคลอนทในแนวนอนผานซงกนและกน

ในการปลดปลอยพลงงานมหาศาลออกมา ท าใหมวลน าในมหาสมทรเกดการเคลอนไหวกลายเปนคลนขนาดใหญ แผกระจายเปนวงกวางออกไปจากบรเวณทเปนจดศนยกลางของการเกดแผนดนไหว และเนองจากคลนชนดน ไมไดเกดจากการขนลงของน าทะเล นกวชาการในปจจบนจงไมนยมเรยกวา tidal waves แตเปลยนมาเรยกวา tsunami ดงชอทเรยกกน ในปจจบน

อยางไรกตาม แมวาการเกดคลนสนามสวนใหญจะมสาเหตมาจากการเกดแผนดนไหวอยางรนแรงใตพนทองมหาสมทร แตถามสาเหตอนทท าใหเกดคลนขนาดใหญในทองทะเลโดยมใชจากการกระท าของลมพายแลว กถอเปนคลนสนามไดเชนกน


2.2 สงบอกเหตกอนเกดสนาม

2.2.1 สนามเกดขนหลงจากเกดแผนดนไหวใตทองทะเล การเกดแผนดนไหว ทรสกถงแรงสนสะเทอนของแผนดนและสงทอยรอบตว หรอไดรบแจงขาวแผนดนไหวจากสอตาง ๆ สนนษฐานไวกอนเลยวา อาจจะเกดสนามตามมา

2.2.2 สนคลนเปนก าแพงขนาดใหญ สามารถมองเหนสนคลนเปนก าแพงขนาดใหญ ระลอกคลนกอตวเปนก าแพงขนาดใหญ

2.2.3 น าทะเลลดลงผดปกต สถานการณระดบน าทะเลลดลงอยางผดปกต นบเปนสญญาณเตอนวา คลนยกษก าลงกอตว ตองรบออกจากพนทโดยดวน ทงนสาเหตทน าทะเลลดลง เกดจากแผนเปลอกโลกแผนหนงมดลงไปอยขางใตแผนเปลอกโลกอกแผนหนง (เพอใหงาย ในการจนตนาการ ใหผเรยนนกถงกรณทแผนกระเบองปพนแผนหนง มดเขาไปใตอกแผนหนง) ท าใหน าปรมาณหนงถกดดลงมาในบรเวณทแผนเปลอกโลกมดซอนกน จงท าใหน าบรเวณชายฝงทะเลลดลงอยางผดปกต และน าดงกลาวจะกลบมาอกครงพรอมกบน าคลนมาดวย

ทมา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=30&chap=8&page=t30-8-infodetail06.html


2.3 ผลกระทบทเกดจากสนาม

ประเทศไทยยงไมมระบบเตอนภยคลนสนาม และขาดเจาหนาทซงมความรความช านาญเกยวกบเรองคลนสนามโดยตรง ทงน เนองจากในบรเวณทะเลอนดามนไมเคยเกดพบตภย จากคลนสนามมากอน ประเทศไทยและประเทศอน ๆ ทอยตดชายฝงทะเลอนดามน จงขาด การระมดระวงปองกนภย ไมเหมอนกบประเทศทอยในบรเวณมหาสมทรแปซฟก ซงมการสรางระบบเตอนภยจากคลนสนามไวเรยบรอยแลว

ในตอนเชาของวนท 26 ธนวาคม 2557 นน กรมอตนยมวทยา ซงมเครองตรวจจบความสนสะเทอนของแผนเปลอกโลกจากแผนดนไหว อยทส านกงาน ไดทราบวาเกดแผนดนไหวขนทบรเวณนอกฝงตะวนตกของหวเกาะสมาตรา จงไดประกาศแจงใหประชาชนทราบ แตไมมการเตอนภยวา จะมคลนสนามเกดขน เพราะไมมเครองมอตรวจวดความสงของคลนในทะเล และเจาหนาทกไมมความรความช านาญเกยวกบเรองคลนสนาม ดงนนเมอเกดคลนสนามขน ทเกาะสมาตรา และก าลงเคลอนตวเขามาทพนทชายฝงภาคใตของไทย จงไมมการแจงเตอนภย ใหประชาชนในทองถนไดทราบลวงหนา ท าใหเกดความสญเสยเปนจ านวนมาก

บรเวณทมผเสยชวตและบาดเจบเปนจ านวนมาก อยในพนทซงเปนแหลงทองเทยวชายฝงทะเลทส าคญของไทย และเปนทรจกกนทวโลก นกทองเ ทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศนยมเดนทางมาพกผอนกนมาก ประกอบกบอยในชวงเวลาเทศกาลครสตมาสและใกลวนขนปใหม จ านวนนกทองเทยวจงมมากเปนพเศษ เมอเกดพบตภยขน จ านวนผเสยชวตและบาดเจบ จงมทงนกทองเทยวและคนในทองถน โดยเฉพาะนกทองเทยวทเดนทางมาจากประเทศ ในยโรปเหนอ เชน สวเดน นอรเวย และเดนมารก มจ านวนมากกวานกทองเทยวชาตอน ๆ

นกทองเทยวและคนในทองถนสวนใหญ ไมมความรและประสบการณเกยวกบปรากฏการณคลนสนามมากอน จงขาดการเฝาระวงภยและการหนภย เหนไดมนกทองเทยวจ านวนหนง เดนลงไปดทบรเวณชายหาดเมอเกดน าลงผดปกต กอนทคลนใหญจะเคลอนตวเขามา และไมสามารถหนภยไดทน ตองเสยชวตทงหมด นอกจากนผทพกอยในบงกะโลหรอนงพกผอน อยทรานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด สวนใหญกไมสามารถหนภยไดทนเชนกน

เนองจากมไดมการเตรยมแผนแกไขสถานการณไวลวงหนา การชวยเหลอผทรอดชวตและบาดเจบจงเปนไปอยางลาชา โดยเฉพาะอยางยงในแหลงทองเทยวทเปนเกาะหางจากฝง ความชวยเหลอไปถงลาชากวาบนผนแผนดนใหญ จ านวนผเสยชวตจากการบาดเจบ จงมเพมมากขน


2.4 พนทเสยงภยในการเกดสนาม

พนทเสยงภยในประเทศไทยมทงหมด 19 จงหวด ไดแก จงหวดกระบ ชมพร จนทบร ฉะเชงเทรา ชลบร ตรง ตราด นครศรธรรมราช นราธวาส ประจวบครขนธ ปตตาน พงงา เพชรบร ภเกต ระนอง ระยอง สงขลา สตล และจงหวดสราษฏรธาน

ภาพแสดงพนทเสยงภยสนาม ทมา : กรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย


เรองท 3 สถานการณสนาม

สถานการณการเกดสนามในประเทศไทย

ในอดตเคยเชอกนวา ในบรเวณมหาสมทรอนเดยคงจะไมมปรากฏการณคลนสนามทรนแรงเกดขน เพราะถงแมวาทางดานตะวนออกของทะเลอนดามนจะเปนแนวรอยตอระหวางแผนเปลอกโลกอนเดย (Indian Plate) กบแผนเปลอกโลกยเรเชย (Eurasian Plate) และมแผนดนไหวเกดขนบอยครงกตาม แตกไมเคยมคลนสนาม ทท าลายชวตผคนและทรพยสนใหเสยหายตลอดระยะเวลาทผานมา

จนกระทงในวนท 26 ธนวาคม 2547 ฝงทางดานตะวนออกของทะเลอนดามน ไดเกดคลนสนามครงทรนแรงทสดในประวตศาสตร มผคนเสยชวต ประมาณ 220,000 คน นบเปนภยทางธรรมชาตทมผเสยชวตมากเปนอนดบ 3 ของโลกเทาทมการบนทกไว โดยภยธรรมชาตทมผเสยชวตมากเปนอนดบ 1 เกดจากพายไซโคลนพดผานประเทศบงกลาเทศ เมอ พ.ศ. 2513 มผ เสยชวตประมาณ 300 ,000 คน และภยทางธรรมชาต ทมผ เสยชวตมากเปนอนดบ 2 เกดจากแผนดนไหว ทางภาคตะวนออกเฉยงใตของประเทศจน เมอ พ.ศ. 2519 มผเสยชวตประมาณ 255,000 คน

แผนทแสดงความสงต าของแผนดนในเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทมา : http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=30&chap=8&page=t30-8-infodetail05.html

การเกดคลนสนามทางฝงทางดานตะวนออกของทะเลอนดามน เกดจากแนวทแผนเปลอกโลกอนเดยมดลงใตแผนเปลอกโลกยเรเชย ในทะเลอนดามน ทบรเวณหมเกาะอนดามน หมเกาะนโคบาร และเกาะสมาตรา คลนสนามด งกลาว เรมตนขน ทจดก าเนดของแผนดนไหว


นอกชายฝงดานตะวนตกของหวเกาะสมาตราในประเทศอนโดนเซย แลวเคลอนตวแผขยายไปทวทะเลอนดามน จนถงชายฝงตะวนออกเฉยงใตของประเทศอนเดยและเกาะศรลงกา บางสวนของคลนยงเคลอนตวไปถงชายฝงตะวนออกของทวปแอฟรกาดวย รวมประเทศทประสบภยจากคลน สนาม และมผเสยชวตใน 11 ประเทศ คอ ประเทศอนโดนเซย มาเลเซย ไทย พมา บงกลาเทศ อนเดย ศรลงกา มลดฟส โซมาเลย แทนซาเนย และเคนยา ในกรณของประเทศไทย พบตภยจากคลนสนามไดกอใหเกดความตนตระหนกแกประชาชนทวทงประเทศ เพราะมการสญเสยทงชวตและทรพยสนของผคนเปนจ านวนมาก ใน 6 จงหวดภาคใตของประเทศไทยทมพนทอยตดกบชายฝงทะเลอนดามน คอ ภเกต พงงา ระนอง กระบ ตรง และสตล โดยเฉพาะทจงหวดพงงา กระบ และภเกต มการสญเสยมากทสด นบเปนพบตภยทางธรรมชาตทเกดขนอยางรนแรงและรวดเรว โดยไมมผใดคาดคดมากอน จงไมไดมการระมดระวงและปองกนไวลวงหนา

ล าดบเหตการณของการเกดคลนสนามในทะเลอนดามน เมอวนท 26 ธนวาคม 2547 มดงน

เวลา 07.59 น. ตามเวลาในประเทศไทย ไดเกดแผนดนไหว มศนยกลางอยทบรเวณนอกฝงดานตะวนตก ทางตอนเหนอของหวเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ทละตจด 3.3 องศาเหนอ ลองจจด 95.8 องศาตะวนออก ลกลงไปในแผนดนประมาณ 30 กโลเมตร มขนาดความรนแรง 8.9 ตามมาตรารกเตอร นบเปนแผนดนไหวครงรนแรงทสดทเกดขนในทะเลอนดามน และรนแรงมากเปนอนดบ 5 ของโลก นบตงแต พ.ศ. 2500 เปนตนมา ดงแสดงในตารางน

อนดบท ความรนแรง สถานทเกด พ.ศ.

1 9.5 ประเทศชล 2503

2 9.2 รฐอะลาสกา ประเทศสหรฐอเมรกา 2507


4 9.0 คาบสมทรคมซตคา ประเทศรฐเซย 2500

5 8.9 เกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย 2547


7 7.5 หมเกาะดรล ประเทศญปน 2506


หลงจากเกดแผนดนไหวไมนาน ไดเกดคลนสนามเคลอนตวเขาสฝงตะวนตกเฉยงเหนอสดของเกาะสมาตรา ในจงหวดอาเจะห ความสงและความรนแรงของคลน ท าใหเมองและชมชนตามชายฝงถกท าลายอยางกวางขวาง มผเสยชวตรวมกนทงหมดมากกวา 150,000 คน บรเวณทมผ เสยชวตมากทสดอย ท เมองบนดาอาเจะห ซงเปนเมองหลกของจงหวด รองลงมา คอ ทเมองเมอลาโบะห ซงเปนเมองชายทะเลทางใตของเมองบนดาอาเจะห นบเปนการสญเสยชวตของผคนจากภยธรรมชาตครงใหญทสดในประเทศอนโดนเซย จากนนเวลาประมาณ 10.00 น. คลนสนามไดเรมเคลอนตวมายงชายฝงตะวนตกของคาบสมทรมลาย ซงอยหางจากจดศนยกลางแผนดนไหวประมาณ 500 - 600 กโลเมตร กอใหเกดความเสยหายในบรเวณชายฝงตอนเหนอ ของประเทศมาเลเซยและภาคใตของไทย มผเสยชวตทเกาะปนง ในประเทศมาเลเซย ประมาณ 70 คน และใน 6 จงหวดภาคใตของไทย คอ จงหวดสตล ตรง กระบ พงงา ภเกต และระนอง รวมกน ประมาณ 5,400 คน

คลนสนามสวนหนงเคลอนตวตอขนไปทางเหนอ จนถงชายฝงของประเทศพมา และประเทศบงกลาเทศ ซงอยหางจากจดศนยกลางแผนดนไหวประมาณ 1,500 - 1,700 กโลเมตร มผเสยชวตทบรเวณปากแมน าอรวด ของประเทศพมา ประมาณ 60 คน สวนในประเทศบงกลาเทศมรายงานผเสยชวต 2 คน

ส าหรบคลนสนาม สวนทเคลอนตวจากเกาะสมาตรามงไปทางตะวนตก เคลอนทผานหมเกาะอนดามนและหมเกาะนโคบาร ซงเปนดนแดนของประเทศอนเดย กลางทะเลอนดามน จากนนเคลอนตวตอไปถงชายฝงของรฐทมฬนาฑ และทางตะวนออกเฉยงใตของประเทศอนเดย รวมทงบรเวณชายฝงตะวนออกของประเทศศรลงกา ซงเปนเกาะใหญทางใตของอนเดย ท าใหมผเสยชวตทหมเกาะอนดามนและหมเกาะนโคบาร ประมาณ 900 คน และทรฐทมฬนาฑ ประมาณ 8,000 คน ซงสวนใหญอาศยอยทเมองนาคาปตตนม สวนในประเทศศรลงกามผเสยชวต ประมาณ 40,000 คน ตอจากศรลงกา คลนสนามไดเคลอนตวผานมหาสมทรอนเดยไปถงหมเกาะมลดฟส ซงเปนประเทศเลก ๆ ตงอยในมหาสมทรอนเดย หางจากเกาะศรลงกาไปทางทศตะวนตกเฉยงใตประมาณ 650 กโลเมตร เนองจากประเทศนมภมประเทศทเปนหมเกาะปะการงเตย ๆ จงไดรบความเสยหายมาก มรายงานผเสยชวตประมาณ 82 คน


นอกจากน คลนสนามสวนหนงยงคงเคลอนตวตอไปจนถงชายฝงตะวนออกของทวปแอฟรกา ซงอยหางจากจดก าเนดแผนดนไหว ประมาณ 5,500 กโลเมตร ถงแมคลนจะออนก าลงบางแลว แตกท าความเสยหายใหแกบรเวณชายฝงของประเทศโซมาเลย และประเทศเคนยามากพอสมควร มผเสยชวตทประเทศโซมาเลย ประมาณ 300 คน และทประเทศเคนยา 1 คน

ทมา : http://www.manager.co.th/asp-bin/viewgallery.aspx?newsid=9470000102479&imageid=237665

http://www.manager.co.th/asp-bin/viewgallery.aspx?newsid=9470000102479&imageid=237665


เรองท 4 แนวทางการปองกนและการแกไขปญหาผลกระทบทเกดจากสนาม

4.1 การเตรยมความพรอมรบสถานการณการเกดสนาม

เหตการณคลนสนาม ไมเคยเกดขนในประเทศไทย แตเมอมเหตการณคลนสนามเกดขน นบเปนอทาหรณส าหรบคนไทย โดยเฉพาะผทอาศยในพนทภาคใต เสยงตอการเกดสนาม ตองมการทบทวน ศกษาหาแนวทางเพอเตรยมพรอมรบมอกบความรนแรงจากสนาม ใหได การเตรยมพรอมดงกลาวสามารถท าได ดงน 4.1.1 เมอไดรบฟงประกาศจากทางราชการเกยวกบการเกดแผนดนไหว ใหเตรยมรบสถานการณทอาจจะเกดคลนสนามตามมาได 4.1.2 สงเกตปรากฏการณของชายฝง หากทะเลมการลดของระดบน าลงมาก หลงการเกดแผนดนไหว ใหสนนษฐานวาอาจเกดคลนสนามตามมาได ใหอพยพคนในครอบครวสตวเลยง ใหอยหางจากชายฝงมาก ๆ และอยในทดอนหรอน าทวมไมถง 4.1.3 ตดตามการเสนอขาวของทางราชการอยางใกลชดและตอเนอง 4.1.4 หากทพกอาศยอยใกลชายหาด ควรจดท าเขอน ก าแพง ปลกตนไม วางวสด เพอลดแรงปะทะของน าทะเล และกอสรางทพกอาศยใหมนคงแขงแรง ในบรเวณยานทมความเสยงภยในเรองคลนสนาม 4.1.5 หลกเลยงการกอสรางใกลชายฝงในยานทมความเสยงสง 4.1.6 วางแผนในการฝกซอมรบภยจากคลนสนาม เชน ก าหนดสถานทในการอพยพ แหลงสะสมน าสะอาด เปนตน 4.1.7 คลนสนามในบรเวณหนงอาจมขนาดเลก แตอกบรเวณหนงอาจมขนาดใหญ ดงนนเมอไดรบฟงขาวการเกดคลนสนามขนาดเลกในสถานทหนง จงอยาประมาทใหเตรยมพรอมรบสถานการณ 4.2 การปฏบตขณะเกดสนาม

4.2.1 ในกรณทไดรบการเตอนภยวาจะเกดคลนสนาม ใหตงสตใหด และปฏบตตามขนตอนทไดรบการอบรมมา ควรเตรยมอาหารแหง น าดม ยา และเวชภณฑ เอกสารส าคญ และเงนสดจ านวนหนงตดตวไปดวย ใหอพยพขนไปยงทเนนสงหรอใชเสนทางททางราชการก าหนดไวให


4.2.2 เมอเหนน าทะเลลดลงอยางผดปกต อยาลงไปในชายหาด เพราะหากเกดคลนเคลอนตวเขามา จะไมสามารถวงหลบหนคลนไดทน ควรรบออกใหหางจากบรเวณฝงชายทะเลใหมากทสด 4.2.3 ผทเดนเรออยในทะเลเมอไดรบขาวการเตอนภย หามน าเรอเขามาบรเวณชายฝงเดดขาด ถาอยในทาเรอหรออาวใหรบน าเรอออกไปกลางทะเลหางจากชายฝง เพราะคลน สนามทอยไกลชายฝงมาก ๆ จะมขนาดเลก 4.2.4 คลนสนามสามารถโถมเขาหาชายฝงไดหลายระลอก แตละระลอกอาจทงชวงประมาณ 20 นาท ควรรอสกระยะหรอจนกวาจะไดรบการยนยนวาปลอดภยแลว ผทอพยพขนทสงจงลงมาจากทหลบภย หรอเรอทลอยล าอยกลางทะเลจงกลบเขาฝง 4.2.5 เมอรวามแผนดนไหวเกดขน ขณะทอยในทะเลหรอบรเวณชายฝง ใหรบออกจากบรเวณชายฝงไปยงบรเวณทสงหรอทดอนทนท โดยไมตองรอประกาศจากทางราชการ ทงนเนองจากคลนสนามเคลอนทดวยความเรวสง 4.2.6 คลนสนามอาจเกดขนไดหลายระลอกจากการเกดแผนดนไหวครงเดยว 4.2.7 อยาลงไปในชายหาดเพอดคลน เพราะเมอเหนคลนแลวกใกลเกนกวาจะหลบหนไดทน

4.3 การปฏบตหลงเกดสนาม

4.3.1 ส ารวจดตนเองและคนทใกลชดวามใครไดรบบาดเจบหรอเปนอนตรายหรอไม ถามควรรบปฐมพยาบาลและน าสงโรงพยาบาลโดยดวน 4.3.2 หลงจากคลนสนามพดเขาสชายฝง เมอเหตการณสงบลง สงทควรระวง คอ การเกดแผนดนไหวเบา ๆ หรอทเรยกวา อาฟเตอรชอก (aftershock) ตามมา ซงมกจะเกดตามมาหลงจากเกดแผนดนไหวประมาณครงชวโมงถง 2 วน และหากเกดอาฟเตอรชอกขน ไมควรออกจากตวอาคารบานเรอน ไมควรยนใกลหนาตาง ประต เพราะกระจกอาจจะแตกท าใหไดรบอนตรายได 4.3.3 ส ารวจความเสยหายของอาคารบานเรอน ส งกอสรางตาง ๆ แจงให ทางราชการทราบ 4.3.4 คอยฟงประกาศจากทางราชการ หากใหมการอพยพออกนอกพนท ควรหยบเอกสารส าคญและทรพยสนมคา แลวออกจากบรเวณดงกลาว ไปอยในเขตปลอดภยตอไป


หนวยการเรยนรท 9 บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอ

การประสบภยธรรมชาต สาระส าคญ

การเกดภยพบตทางธรรมชาตแตละครง น ามาซงความสญเสยอยางมากมายมหาศาล ประมาณคามได สญเสยทงชวตและทรพยสน นอกจากนทางดานจตใจนบเปนความสญเสยทยากจะท าใจได จ าเปนอยางยงทผไดรบผลจากภยพบตทางธรรมชาตตองไดรบการดแล ชวยเหลอ และเยยวยา ดงนนจ าเปนอยางยงทตองมองคกร บคคลหรอหนวยงานทเกยวของเขามาใหความชวยเหลอผประสบภยในทกขนตอน

ตวชวด

1. ระบบคลากรทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต 2. ระบหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต


1. บคลากรทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต 2. หนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต



1. ชดวชาการเรยนรสภยธรรมชาต 1 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาเรยนรสภยธรรมชาต 1 3. เวบไซต หนวยงานทเกยวของกบภยธรรมชาต 4. สอประกอบอนทสามารถหาไดในทองถน


เรองท 1 บคลากรทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต

ความสญเสยและความเสยหายทเกดจากภยทางธรรมชาต ไมวาจะเปนภยแลง วาตภย อทกภย ดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน แผนดนไหว รวมถงภยจากการเกดคลนสนาม ลวนเปนภยทกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนอยางมากมายมหาศาล บางครงประชาชนบางกลมบางพนท ไมสามารถชวยเหลอตวเองได โดยเฉพาะอยางยงความสญเสยทเกดจากการเสยชวต ไมวาจะเปนคน สตวและพนธพชตาง ๆ ฉะนน เมอเกดเหตการณเหลานขนมา ผประสบภยจงควรไดรบการดแล ชวยเหลอจากบคคลหรอบคลากรทเกยวของเพอเปนการบรรเทาความเดอดรอนได

บคลากรทสามารถใหความชวยเหลอเมอเกดความรนแรงของภยธรรมชาตมอยจ านวนมาก หากเปนพนทในชมชน เชน ภายในหมบาน ต าบล หรอชมชนทเราอยอาศย เมอเกดภย ทางธรรมชาตครงใด ผทเราสามารถขอความชวยเหลอ ไดแก ผน าในชมชน เชน 1. ผใหญบาน ก านน 2. นายกองคการบรหารสวนต าบล หรอ นายก อบต. 3. นายกเทศมนตรเทศบาลต าบล 4. นายกเทศมนตรเมอง นายกเทศมนตรนคร 5. ผทไดรบการยอมรบและเคารพนบถอในแตละชมชน

แตถาเปนการขอความชวยเหลอระดบ อ าเภอ จงหวด หรอในระดบประเทศ สามารถแจงความประสงคเพอขอความชวยเหลอจาก 1. นายอ าเภอ ผวาราชการจงหวด 2. นายกองคการบรหารสวนจงหวด หรอ อบจ. 3. หวหนาหนวยงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยทตงอยในจงหวด 4. ผบรหารระดบสงของหนวยงานหรอองคกรทรบผดชอบ เชน รฐมนตรวาการ ปลดกระทรวงตาง ๆ ทเกยวของ ไดแก กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม เปนตน

ทงนเนองจากบคลากรระดบสงแตละองคกร เปนผมอ านาจ หนาทและศกยภาพในการ ใหความชวยเหลอไดมากกวาระดบทองถน อกทงสามารถประสานงานเพอขอความชวยเหลอ จากผบรหารระดบสง ๆ ไดงายและมความรวดเรวกวาระดบทองถน


เรองท 2 หนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผประสบภยธรรมชาต

หนวยงานหรอองคกรทสามารถขอความชวยเหลอ กรณเกดเหตการณภยพบต ทางธรรมชาตทกประเภท หนวยงานดงกลาว ไดแก

2.1 หนวยงานระดบทองถน ตงแตระดบต าบล อ าเภอ จงหวด ไดแก องคการบรหารสวนต าบล ทท าการเทศบาลต าบล เทศบาลเมอง เทศบาลนคร ทวาการอ าเภอ ศาลากลางจงหวด ปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด เปนตน

2.2 หนวยงานระดบประเทศ ประกอบดวย กรม กองและระดบกระทรวง เชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม กระทรวงคมนาคม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม ซงแตละหนวยงานจะมบทบาท หนาทและการใหความชวยเหลอได ดงน

กระทรวงมหาดไทย กระทรวงมหาดไทย เปนหนวยงานทมบทบาทหนาทโดยตรงในการปองกนและใหความชวยเหลอผประสบภย จากเหตการณภยพบตทางทางธรรมชาตทกประเภท ทงภยจากการเกดอทกภย วาตภย แผนดนไหว ดนโคลนถลม หรอภยอน ๆ

หนวยงานหรอองคกรสงกดกระทรวงมหาดไทยหลายองคกร มหนาทหลกและบทบาทส าคญในการปองกนและแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน อนเนองมาจาก ภยพบตทางธรรมชาต ซงกรวมถงการเกดอทกภยและวาตภยดวย แตหนวยงานทถอวามบทบาทโดยตรงเมอเกดเหตการณภยพบตทางธรรมชาตทกประเภท คอ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ซงมหนวยงานทตงอยประจ าแตละจงหวด คอ ศนยปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด (ปภ.)

กระทรวงคมนาคม กระทรวงคมนาคม มหนาทยกระดบการใหบรการประชาชน พฒนา ปรบปรงระบบโครงสรางพนฐานและบรการคมนาคมขนสง ใหมความคมคาและทวถง ท าใหระบบคมนาคมขนสง มความปลอดภย มผลกระทบตอสงแวดลอมนอย และสงเสรมคณภาพชวต ผสานและเชอมโยงโครงขายระบบขนสงมวลชน ระบบขนสงสาธารณะ และขยายโอกาสการเดนทางสญจร อยางเสมอภาคทวถงกน


การเกดอทกภยและวาตภยมกจะท าให เกดความเสยหายตอระบบ การคมนาคมขนสง ไมวาจะเปนทางบก ทางน า หรอทางอากาศ กระทรวงคมนาคมจะมหนาท ในการแกไขปญหารวมกบหนวยงานทเกยวของ เชน ทางหลวงชนบท ปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด เปนตน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอเกดอทกภยและวาตภย ยอมสงผลเสยหายตอพนทดนท ากน และพชผลทางการเกษตร จนบางครงท าใหเกษตรกรแทบสนเนอประดาตว ไมสามารถพนตวด าเนนอาชพหลกทางการเกษตรได ดวยเหตน กระทรวงเกษตรและสหกรณ จงเขามามบทบาทส าคญในการ ใหความชวยเหลอ แนะน าและฟนฟอาชพของเกษตรกรไดอยางเปนรปธรรม

หนวยงานหรอองคกร สงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เชน กรมวชาการเกษตร กรมการขาว กรมประมง กรมปศสตว กรมชลประทาน กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร ส านกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รวมถงหนวยงานราชการบรหารสวนภมภาค ไดแก ส านกงานเกษตรจงหวด เกษตรอ าเภอ ส านกงานเกษตรและสหกรณจงหวด ฯลฯ จะมสวนชวยแกไขปญหาทเกยวของกบหนวยงานหรอองคการนน ๆ ได

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนองคกรทถอไดวามบทบาทและหนาทโดยตรง หากเกดภยพบตทางธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยง ภยจากน าทวมหรออทกภย ภยจากความรนแรงของลมหรอวาตภย ภยจากดนโคลนถลม ไฟปา หมอกควน เปนตน

กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม เปนกระทรวงทท าหนาทดแลดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประเทศ ประกอบดวย 3 หนวยงานทงสวนราชการ รฐวสาหกจและองคการมหาชน แตหนวยงานทมสวนเกยวของ รบผดชอบและใหความชวยเหลอผประสบภยจากภยพบตทางธรรมชาตมากทสด ประกอบดวย กรมอตนยมวทยา และศนยเตอนภยพบตแหงชาต เปนตน


หนวยงานทเกยวของกบการดแล รกษา ปองกนและใหค าแนะน า ชวยเหลอ เมอเกด ภยธรรมชาตในพนท เชน 1. ศนยเตอนภยพบตแหงชาต

ทอย : 120 หม 3 อาคารรวมหนวยราชการ (อาคาร B) ชน 6 ศนยราชการเฉลมพระเกยรต 80 พรรษา

5 ธนวาคม 2550 แขวงทงสองหอง เขตหลกส กทม. 10210 โทร : 02-152-1230 ศนยประสานงานเหตฉกเฉน โทร : 192 ฟรตลอด 24 ชวโมง

2. กรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ทอย : 3/12 ถ.อทองนอก แขวงดสต กทม. 10300

โทร : 02-637-3000 สายดวนตลอด 24 ชวโมง โทร : 1784

3. กรมอตนยมวทยา

ทอย : 4353 ถ.สขมวท แขวงบางนา เขตบางนา กทม. 10260

โทร : 02-399-4566, 02-399-4568-74 สายดวน โทร : 1182 4. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

กระทรวงสาธารณสข ทอย : 88/40 หม 4 สาธารณสข ซอย 6 (ภายในกระทรวงสารณสข) ถนนตวานนท ต าบลตลาดขวญ อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000

โทร : 02-287201669, 02-2872-1601-05 เจบปวยฉกเฉน โทร : 1669


5. สมาคมเพอนเตอนภย ทอย : 125/37 หม 1 ต าบลลปะนอย อ าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน 84140 โทร : 07-741-5545

หนวยประสานงานการปองกนไฟปา

หนวยงานทเกยวของกบการดแล รกษา ปองกนและใหค าแนะน า ชวยเหลอ เมอเกดปญหาไฟปาและหมอกควน เชน 1. หนวยงานทเกยวของกบปาไม เชน ส านกงานปาไมอ าเภอ ส านกงานปาไมจงหวด วนอทยาน/กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช หนวยพทกษไฟปา เปนตน 2. ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ/จงหวด (สายดวน 1784) 3. กรมควบคมมลพษกรมควบคมไฟปา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 4. หนวยแจงเหตดบเพลง (199)


เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

1. ค. ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน จนกอใหเกดความ แหงแลง และสงผลกระทบตอชมชน

2. ง. ผลกระทบทางดานวฒนธรรม

3. ก. สมควรปลกตนไมในสวนหลงบาน

4. ง. การรกษาปาไมใหคงความอดมสมบรณ

5. ก. ประเทศไทย

6. ค. ภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

7. ง. อากาศรอนอบอาว ทองฟามดมว

8. ข. หลบอยในบาน

9. ง. การเฝาระวง การเตอนภย การปองกนภยและการแกปญหาเมอเกดภย

10. ก. สบบหรหรอจดไฟใกลถงแกส

11. ข. พนดน ไมวาจะเปนกอนหน ดน ทราย โคลน เกดการไหล เลอน เคลอน ถลม พงทลายหลนลงมาตามทลาดเอยง อนเนองมาจากแรงดงดดของโลก

12. ข. ทราบต าชมน า มน าทวมขง ชนแฉะตลอดเวลา

13. ง. ไฟทเกดจากสาเหตอนใดกตาม แลวเกดการลกลามไปไดโดยอสระ ปราศจาก การควบคม ไมวาไฟนนจะเกดขนในปาธรรมชาตหรอสวนปากตาม

14. ค. ไฟปาสน

15. ข. ระหวางเดอน เมษายน - พฤษภาคม ของทกป

16. ข. ภาคเหนอ

17. ง. ฝนควนและอนภาคแขวนลอยในอากาศรวมตวกนในสภาวะทอากาศปด

18. ง. การประกอบอาหาร

19. ก. ประชาชนปวยเปนโรคทองรวง

20. ง. สวมแวน และใชหนากากอนามยปดปากและจมก


21. ง. การเคลอนทของเปลอกโลก

22. ข. อาคารทมการออกแบบโครงสรางไมดเสยหาย ก าแพงลมพง

23. ค. บรเวณทอยหางจากรอยเลอยของแผนเปลอกโลก

24. ง. เพอใหทราบถงผลกระทบและความเสยหายทเกดขน

25. ง. คลนซงมพลงรนแรงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวสง

26. ค. แผนดนไหวใตพนมหาสมทร

27. ข. วนท 26 ธนวาคม 2547

28. ข. เกดแผนดนไหวในมหาสมทร

29. ค. ผใหญบาน

30. ง. ศนยปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด


เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 1. ค. ผลกระทบทางดานวฒนธรรม

2. ข. สมควรปลกตนไมในสวนหลงบาน

3. ง. การรกษาปาไมใหคงความอดมสมบรณ

4. ค. ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน จนกอใหเกด ความแหงแลง และสงผลกระทบตอชมชน

5. ง. ปรากฏการณทางธรรมชาต

6. ก. ทะเลจนใต

7. ง. อากาศรอนอบอาว

8. ข. พยายามควบคมสตอยางสงบ

9. ก. สรางเขอน

10. ข. บรเวณทราบลมแมน า

11. ค. พนทท ากนและพชผลทางการเกษตรเสยหาย

12. ก. การตดไมท าลายปา ท าไรเลอนลอย

13. ค. ไฟทเกดจากสาเหตอนใดกตาม แลวเกดการลกลามไปไดโดยอสระปราศจาก การควบคมทงนไมวาไฟนนจะเกดขนในปาธรรมชาตหรอสวนปากตาม

14. ก. ไฟปาสน

15. ง. ระหวางเดอน เมษายน - พฤษภาคม ของทกป

16. ข. ฤดรอน

17. ก. ฝนควนและอนภาคแขวนลอยในอากาศรวมตวกนในสภาวะทอากาศปด

18. ค. เกดจากการเดนทางของนกทองเทยว

19. ข. จ านวนนกทองเทยวลดลง

20 ง. ถกทกขอ


21. ค. แผนดนไหวเกดจากการเคลอนทของแผนเปลอกโลก

22. ก. ขนาด 23. ก. มดใตโตะทมความแขงแรง 24. ข. ตงสตอยในความสงบ แลวหลบในทปลอดภย

25. ง. คลนซงมพลงรนแรงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวสง

26. ค. แผนดนไหวใตพนมหาสมทร

27. ค. 8.9 - 9.0 รกเตอร

28. ข. รบหนขนฝงไปยงทสงโดยเรวทสด

29. ข. ผใหญบาน

30. ก. ศนยปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 1 ภยแลง

กจกรรมท 1.1

1. ภยแลง หมายถง ภยทเกดจากการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน จนกอใหเกดความแหงแลง 2. ฝนแลง หมายถง ความแหงแลงของลมฟาอากาศอนเกดจากการทฝนนอยกวาปกต ไมเพยงพอตอความตองการ หรอฝนไมตกตองตามฤดกาล ระยะเวลาทเกดความแหงแลงและความกวางใหญของพนททมความแหงแลง ฝนแลงทกอใหเกดความเสยหายอยางมาก ไดแก ฝนแลง ทเกดในชวงฤดฝน โดยเฉพาะอยางยงชวงฝนทงชวงทยาวนาน ระหวางเดอนมถนายนตอเนองเดอนกรกฎาคม 3. ฝนทงชวง หมายถง ชวงทมปรมาณฝนตกไมถงวนละ 1 มลลเมตร ตดตอกนเกน 15 วน ในชวงฤดฝน เดอนทมโอกาสเกดฝนทงชวงสง คอ เดอนมถนายน และกรกฎาคม


1. สาเหตของการเกดภยแลง เกดขนทงจากธรรมชาตและมนษย ดงน 1.1 โดยธรรมชาต 1) การเปลยนแปลงอณหภมโลก 2) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 3) การเปลยนแปลงของระดบน าทะเล 4) ภยธรรมชาต เชน วาตภย แผนดนไหว 1.2 โดยการกระท าของมนษย 1) การท าลายชนโอโซน 2) ผลกระทบของภาวะเรอนกระจก 3) การพฒนาดานอตสาหกรรม 4) การตดไมท าลายปา


2. ผลกระทบทเกดจากภยแลง 2.1 ดานเศรษฐกจ สนเปลองและสญเสยผลผลตดานเกษตร ปศสตว ปาไม การประมง เศรษฐกจทวไป เชน ราคาทดนลดลง โรงงานผลตเสยหาย การวางงาน สญเสยอตสาหกรรมการทองเทยว พลงงานอตสาหกรรมขนสง 2.2 ดานสงแวดลอม สงผลกระทบตอสตวตาง ๆ ท าใหขาดแคลนน า เกดโรคกบสตว สญเสยความหลากหลายพนธ รวมถงผลกระทบดานอทกวทยา ท าใหระดบและปรมาณน าลดลง พนทชมน าลดลง ความเคมของน าเปลยนแปลง ระดบน าในดนเปลยนแปลง คณภาพน าเปลยนแปลง เกดการกดเซาะของดน ไฟปาเพมขน สงผลตอคณภาพอากาศและสญเสยทศนยภาพ เปนตน 2.3 ดานสงคม เกดผลกระทบในดานสขภาพอนามย เกดความขดแยงในการใชน าและการจดการคณภาพชวตลดลง

กจกรรมท 1.3 ศกษาขอมลจากตารางตอไปน แลวตอบค าถาม

ภาค/เดอน เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ กลาง ตะวนออก

ใต

ฝงตะวนออก

ฝงตะวนตก

ม.ค. ฝนแลง

ก.พ. ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

ม.ค. ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

เม.ย. ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง ฝนแลง

พ.ค. ฝนแลง

ม.ย. ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง

ก.ค. ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง ฝนทงชวง

1. เดอนทเกดเหตการณฝนทงชวงคอ เดอนมถนายน และกรกฎาคม 2. ในทกภาคจะเกดเหตการณฝนแลงในเดอน มนาคม มากทสด


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 2 วาตภย


1. วาตภย หมายถง ภยทเกดจากพายลมแรงจนท าใหเกดความเสยหายแกอาคารบานเรอน ตนไมและสงกอสรางตาง ๆ

2. วาตภย หรอพาย แบงเปน 3 ประเภทใหญ ๆ 2.1 พายฝนฟาคะนอง 2.2 พายหมนเขตรอน 2.3 พายทอรนาโด

กจกรรมท 2.2 1. สาเหตส าคญทท าใหเกดวาตภย มาจากปรากฏการณทางธรรมชาต 2. อนตรายทเกดจากวาตภย มทงบนบกและในน า ดงน 2.1 บนบก ตนไมถอนรากถอนโคน ตนไมลมทบบานเรอนพง ผคนไดรบบาดเจบ จนอาจถงเสยชวต 2.2 ในทะเลมลมพดแรง คลนใหญ เรอขนาดใหญอาจถกพดพาไปเกยฝง หรอชนหนโสโครก ท าใหจมได

กจกรรมท 2.3 1. ในประเทศไทยวาตภยหรอพายลมแรง มสาเหตมาจากพายหมนเขตรอน พายฤดรอนลมงวง หรอเทอรนาโด นอกจากน วาตภยยงอาจเกดขนไดจากมรสมมก าลงแรง ซงประเทศไทย จะอยภายใตอทธพลของมรสมตะวนตกเฉยงใต และมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ส าหรบพายหมนเขตรอนทเคลอนเขาสประเทศไทย สวนใหญเปนพายดเปรสชน เนองจากพายออนก าลงลงกอนถงประเทศไทย สวนทมก าลงแรงขนาดพายโซนรอนหรอไตฝนมโอกาสเคลอนเขาสประเทศไทยนอย กรณของประเทศไทย พายหมนเขตรอนอาจกอตวในทะเลจนใตแลวเคลอนตวผานปลายแหลมญวนเขาสอาวไทย หรอกอในบรเวณอาวไทยตอนลางโดยตรง เรมตงแตกลางเดอนตลาคม-กลางเดอนธนวาคม


3. สถตพายหมนเขตรอนเคลอนทเขาสประเทศไทย มพายหมนเขตรอนเคลอนเขาสประเทศไทย ปละประมาณ 3 ลก พายจะเรมเคลอนเขาสประเทศไทย ตงแตเดอนเมษายน แตมโอกาสนอยมาก พายจะมโอกาสเคลอนเขาสประเทศไทยมากขนเปนล าดบ ตงแตเดอนพฤษภาคมเปนตนไป และเดอนตลาคมเปนเดอนทพายมโอกาสเคลอนเขาสประเทศไทยมากทสด รองลงไป คอ เดอนกนยายน พายหมนเขตรอนทเขาสประเทศไทยสวนใหญมาจากดานตะวนออกของประเทศ พายฤดรอนสวนมากจะเกดระหวางเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน โดยจะเกดบอย ในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนภาคกลางและภาคตะวนออกมการเกดนอยครงกวา ส าหรบภาคใตกสามารถเกดไดแตไมบอยนก


1. การเตรยมความพรอมรบสถานการณวาตภย เมอทราบขาววาจะเกดวาตภย ควรปฏบต ดงน 1.1. ตดตามฟงขาวอากาศจากแหลงขาวรฐบาลตลอดเวลา และปฏบตตามอยางเครงครด 1.2 หากอาศยอยในทราบหรอรมน า ควรรบท าการอพยพผคน สตวเลยง และทรพยสนขนไปอยในทสง ทมนคงแขงแรง 1.3 ควรตอกปดรดบานประต หนาตางใหแนนหนา โดยเฉพาะประตหนาตาง กระจก ควรหาไมตอกตรง หรอหาเทป กาวหนงกาวกระดาษปดทบใหแนน เพอปองกนลมแรงกระจกแตก การปดประตหนาตาง จะชวยปดกนชองลมทางน าได 1.4 เกบสงของ เรอแพ รถยนต และอพยพสตยเลยงไวในทสง 1.5 เตรยมเครองมอชาง เชน ตะป คอน ลวด เพอท าแพไม หรอแพถงน ามนส าหรบอพยพ 1.6 ควรดบไฟในเตา ปลดสะพานไฟฟา ปดวาลวแกส 1.7 จดเตรยมน า อาหารแหง ยารกษาโรค 1.8 เตรยมตะเกยง ไมขดไฟ ไฟฉาย พรอมถานแบตเตอร 2. ขณะเกดวาตภย ควรปฏบต ดงน 2.1 พยายามคมสตใหดขณะมลมพาย 2.2 ควรอยภายในอาคาร 2.3 หามอยใตตนไม


2.4 หามใชโทรศพทมอถอ 2.5 อยใหไกลจากสอไฟฟาทกชนด 3. หลงจากเกดวาตภย ควรปฏบต ดงน 3.1 เมอพายสงบควรรออยางนอย 3 ชวโมงกอน เพอใหแนในวาพายสงบแนนอน 3.2 หากมผบาดเจบใหชวยเหลอทนท หรอน าสงโรงพยาบาล 3.3 หากมสงหกพง ตนไมลม ควรเกบหรอจดการใหปลอดภย 3.4 ถามทอประปาแตก ไมควรใชน าประปา เพราอาจท าใหเกดโรคได ควรรบแจงใหเจาหนาททราบ 3.5 หากมเสาไฟฟาลม สายไฟขาด อยาเขาใกล ใหท าเครองกดขวาง เพอแจงอนตราย และแจงใหเจาหนาทมาจดการโดยเรว


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 3 อทกภย

กจกรรมท 3.1 อทกภย หมายถง ภยหรออนตรายทเกดจากน าทวม หรออนตรายอนเกดจากภาวะทน าไหลเออลนฝงแมน า ล าธาร หรอทางน าเขาทวมพนท ซงโดยปกตแลวไมไดอยใตระดบน า หรอเกดจากการสะสมน าบนพนทซงระบายออกไมทน ท าใหพนทนนปกคลมไปดวยน า

กจกรรมท 3.2 1. สาเหตและปจจยส าคญทท าใหเกดอทกภยม 2 ประการ คอ การเกดภยธรรมชาตและการกระท าของมนษย 1.1 การเกดภยธรรมชาต ไดแก 1) ฝนตกหนกจากพายหรอพายฝนฟาคะนอง เปนพายทเกดขนตดตอกนเปนเวลานานหลายชวโมง มปรมาณฝนตกหนกมาก จนไมอาจไหลลงสแมน าล าธารไดทน จงทวมพนททอยในทต า ซงมกเกดในชวงฤดฝนหรอฤดรอน 2) ฝนตกหนกจากพายหมนเขตรอน เมอพายนเกดทใดทหนงเปนเวลานานจะท าใหบรเวณนนมฝนตกหนกตดตอกน ยงพายมความรนแรงมาก เชน มความรนแรงขนาดพายโซนรอนหรอไตฝน เมอเคลอนตวไปถงทใดกท าใหทนนเกดพายลมแรง ฝนตกหนกเปนบรเวณกวางและมน าทวมขง นอกจากน ถาความถของพายทเคลอนทเขามาหรอผานเกดขนตอเนองกน ถงแมจะในชวงสนแตกท าใหน าทวม 3) ฝนตกหนกในปาบนภเขา ท าใหปรมาณน าบนภเขาหรอแหลงตนน ามมาก มการไหลเชยวอยางรนแรงลงสทราบเชงเขา เกดน าทวมขนอยางกะทนหน เกดขนหลงจากทมฝนตกหนกในชวงเวลาสน ๆ หรอเกดกอนทฝนจะหยดตก มกเกดขนในล าธารเลก ๆ โดยเฉพาะตอนทอยใกลตนน าของบรเวณลมน า ระดบน าจะสงขนอยางรวดเรว 4) ผลจากน าทะเลหนน ในระยะทดวงอาทตยและดวงจนทรอยในแนวทท าใหระดบน าทะเลขนสงสด น าทะเลจะหนนใหระดบน าในแมน าสงขนอก ประกอบกบระยะเวลาทน าปาและน าจากภเขาไหลลงสแมน า น าในแมน าจงไมอาจไหลลงสทะเลได ท าใหเกดน าเออลนตลงและทวมเปนบรเวณกวาง ยงถามฝนตกหนกหรอมพายเกดขนในชวงน ความเสยหายกยงจะมมากขน


5) ผลจากลมมรสมมก าลงแรง มรสมตะวนตกเฉยงใตเปนมรสมทพดพาความชนจากมหาสมทรอนเดยเขาสประเทศไทย ตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม เมอมก าลงแรงเปนระยะเวลาหลายวน ท าใหเกดคลนลมแรง ระดบน าในทะเลตามขอบฝงจะสงขน ประกอบกบมฝนตกหนกท าใหเกดน าทวมได ยงถามพายเกดขนในทะเลจนใตกจะยงเสรมใหมรสมดงกลาว มก าลงแรงขนอก สวนมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดจากประเทศจนเขาสประเทศไทย ปะทะขอบฝงตะวนออกของภาคใต เมอบรเวณความกดอากาศสงในประเทศจนมก าลงแรงขน จะท าใหมคลนคอนขางใหญในอาวไทย และระดบน าทะเลสงกวาปกต บางครงท าใหมฝนตกหนกในภาคใต ตงแตจงหวดชมพรลงไปท าใหเกดน าทวมเปนบรเวณกวาง 6) ผลจากแผนดนไหวหรอภเขาไฟระเบด เมอเกดแผนดนไหว หรอภเขาไฟ บนบกและภเขาไฟใตน าระเบด เปลอกของผวโลกบางสวนจะไดรบความกระทบกระเทอนตอเนองกน บางสวนของผวโลกจะสงขน บางสวนจะยบลง ท าใหเกดคลนใหญในมหาสมทรซดขนฝง เกดน าทวมตามหมเกาะและเมองตามชายฝงทะเลได

1.2 การกระท าของมนษย ไดแก 1) การตดไมท าลายปาในพนทเสยงภย เมอเกดฝนตกหนกจะท าใหอตราการไหลสงสดเพมมากขนและไหลมาเรวขน เปนการเพมความรนแรงของน าในการท าลายและยงเปนสาเหตของดนถลมดวย นอกจากนยงท าใหดนและรากไมขนาดใหญถกชะลางใหไหลลงมาในทองน า ท าใหตนเขนไมสามารถระบายน าไดทนท 2) การขยายเขตเมองลกล าเขาไปในพนทลมต า ซงเปนแหลงเกบน าธรรมชาตท าใหไมมทรบน า เมอน าลนตลงกจะเขาไปทวมบรเวณทเปนพนทลมต า 3) การกอสรางโครงสรางขวางทางน าธรรมชาต ท าใหมผลกระทบตอการระบายน าและกอใหเกดปญหาน าทวม 4) การออกแบบทางระบายน าของถนนไมเพยงพอ ท าใหน าลนเออในเมอง ท าความเสยหายใหแกชมชนเมองใหญ เนองจากการระบายน าไดชามาก 5) การบรหารจดการน าทไมด เปนสาเหตหนงทท าใหเกดน าทวมโดยเฉพาะบรเวณดานทายเขอนหรออางเกบน า


2. ลกษณะการเกดของอทกภย จากภาพท 1 และภาพท 2

น าทวมขง/น าลนตลง เกดขนเนองจากระบบระบายน าไมมประสทธภาพ มกเกดขนในบรเวณทราบลมแมน าและบรเวณชมชนเมองใหญ ๆ ซงเกดจากฝนตกหนกบรเวณนน ๆ ตดตอกนหลายวน หรอเกดจาก น าลนตลง น าทวมขงสวนใหญจะเกดบรเวณทายน า มลกษณะแผเปนบรเวณกวาง เนองจากไมสามารถระบายไดทน ความเสยหายจะเกดกบพชผลทางการเกษตรและอสงหารมทรพยเปนสวนใหญ

น าทวมฉบพลน เกดขน เน องจากฝนตกหนก ในบรเวณพนทซงมความชนมากและกกเกบหรอมการตานน านอย เชน บรเวณตนน า พนทปาถกท าลาย ท าใหการกกเกบหรอการตานน าลดนอยลง หรอเกดจากสาเหตอน ๆ เชน เขอนหรออางเกบน าพงทลาย น าทวมฉบพลน มกเกดขนหลงจากฝนตกหนก เกน 6 ชวโมง และมกเกดขนในบรเวณทราบระหวางหบเขา ซงอาจจะไมมฝนตกหนกในบรเวณนนมากอนเลย แตมฝนตกหนกมากบรเวณตนน าทอยหางออกไป เนองจากน าทวมฉบพลนมความรนแรงและเคลอนทดวยความรวดเรวมาก โอกาสทจะปองกนและหลบหนจงมนอย ดงนนความเสยหายจากน าทวมฉบพลนจงมมากทงแกชวตและทรพยสน

ภาพท 1

ภาพท 2


3. ผลกระทบทเกดจากอทกภย ในดานตาง ๆ ดงน 3.1 ดานการศกษา สถานศกษาทถกน าทวมเกดความเสยหาย เพอความปลอดภยของนกเรยน นกศกษา และลดปญหาการเดนทาง ท าใหตองปดการเรยนการสอน ซงจ าเปนตองมการสอนชดเชย หรอการปดภาคเรยนไมตรงตามเวลาทก าหนด 3.2 ดานการเกษตร เมอเกดอทกภย จะท าใหผลผลตทางดานการเกษตร เชน ขาว พชไร พชสวน ฯลฯ ไดรบความเสยหาย สวนดานการประมง การปศสตว กไดรบผลกระทบทงสน นอกจากน เครองมอ เครองจกรและอปกรณตาง ๆ กไดรบความเสยหาย สงผลกระทบตอราคาขาว พชไร พชสวน สตวน าและผลผลตอน ๆ ท าใหการผลต การขนสงมตนทนสงขนกวาปกต โดยเฉพาะอยางยงเกษตรกรทไมมเงนทนส ารอง จะตองกหนยมสนเพอลงทนท าการเกษตรตอไป 3.3 ดานอตสาหกรรม นคมอตสาหกรรมหลายแหงทไดรบผลกระทบจากการเกดอทกภย ท าใหเกดความขดของในการผลตและการขาดแคลนปจจยเพอปอนโรงงานทวโลก ประเทศทมฐานการผลตในประเทศไทย เชน ญปน กไดรบผลกระทบ สงผลใหก าไรของบรษทลดลงตามไปดวย รายไดลกจางในไทยกไดรบผลกระทบดวยเชนกน นอกจากนยงสงผลตอการสงออก เพราะขาดวตถดบในการผลตสนคา 3.4 ดานเศรษฐกจ จากการขาดวตถดบในการผลตสนคา อาจท าใหสนคาขาดตลาดประกอบกบการจดสงทยากล าบาก จะยงท าใหราคาสนคาเพมขนและอาจสงผลกระทบทวโลก เพราะไทยเปนแหลงผลตใหญของโลกในปจจบน อทกภยยงสงผลใหอตราการเตบโตทางเศรษฐกจลดลง เนองจากความเสยหายทางดานทรพยสนและความสญเสยจากคาเสยโอกาส เชน การผลต การสงออก เปนตน 3.5 ดานสาธารณสขเมอเกดน าทวมตดตอกนยาวนาน มกจะพบกบปญหาเกดสงปนเปอนของแหลงน า และโรคทมากบน า ท าใหเกดโรคระบาด เชน โรคตาแดง โรคไขฉหน โรคอจจาระรวง น ากดเทา น ากดเลบ ฯลฯ จงสงผลใหประสบปญหาการขาดยาและเวชภณฑ รวมถงสขภาพจตของประชาชนมเพมขนดวย


4. ขอความทมความสมพนธกนตามการแบงระดบพนทเสยงตอการเกดอทกภยส าหรบพนทลมน าภาคใต

.....ฉ....1. พนทเสยงจากดนโคลนไหลทบถม

.....ง....2. พนทเสยงจากน าทวมซ าซาก

.....ก....3. พนทเสยงจากน าไหลหลาก

.....จ....4. พนทชมน า

....ข..…5. พนทเสยงจากน าทวมขง

ก. เปนพนทถดจากเชงเขาทโคลนไหลมาทบถม

คอ มโคลนนอยกวาและคอนขางราบกวาพนท

เชงเขา แตน าปาไหลหลากผานไปอยางรวดเรว

พรอมทงมโคลนบางสวนตกตะกอน

ข. เปนพนทราบลมรมฝงแมน าตาปและคลอง

พมดวงซงระบายน าลงสทะเลไมทน

ค. เปนพนทราบสงมความชมชน และน าไหลผาน

ง. เปนพนททประสบกบน าทวมขงเปนประจ าเกอบทกป แตอาจไม ทวมขงตลอดปหรอ เกดขนปเวนป โดยเฉพาะอยางยงชวงฤดฝน

จ. เปนพนทราบต ามน าทวมขงหรอมสภาพชน

แฉะตลอดเวลา

ฉ.

มกเปนพนทบรเวณเชงเขาทน าปาไหลหลาก พาดนโคลน หนตนไมลงมาทบถม

ช. เปนพนทราบลมเชงเขาเมอฝนตกหนาดนถกชะลาง



เตมอกษรหนาขอความทก าหนดให ดงน อกษร ก เปนการเตรยมพรอมกอนการเกดอทกภย อกษร ข เปนการปฏบตขณะเกดอทกภย อกษร ค เปนการปฏบตหลงเกดอทกภย

……ค…..1. สมชายท าความสะอาดบานเรอนและเกบกวาดสงทช ารดเสยหาย ……ก…..2. สมคดท าคนดนหรอก าแพงกนน าโดยรอบ ……ข…..3. สมปองตดสะพานไฟ และปดแกสหงตม

……ก…..4. สมหมายถายรปทรพยสนภายในบานเพอประกอบการท าประกนภย ……ข…..5. สมหญงตดตามเหตการณอยางใกลชดและปฏบตตามค าแนะน าของทางราชการ ……ก…..6. สมควรเตรยมไฟฉาย ถานไฟฉาย และเทยนไข เพอไวใชเมอไฟฟาดบ ……ค…..7. สมใจซอมถนน สะพาน ทช ารดเสยหายใหกลบสสภาพเดม ……ก…..8. สมทรงรวมกบผน าชมชนจดท าแผนทชมชนเพอใชในกรณเกดอทกภย ……ก…..9. สมประสงคเคลอนยายพาหนะ เชน รถยนตหรอลอเลอนไปอยทสง ……ข…10. สมชาตงดใชอปกรณไฟฟาทกชนดขณะเกดน าทวม


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 4 ดนโคลนถลม


ดนโคลนถลม หมายถง ปรากฏการณทสวนของพนดน ไมวาจะเปนกอนหน ดน ทราย โคลนหรอเศษดน เศษตนไม เกดการไหล เลอน เคลอน ถลม พงทลาย หรอหลนลงมาตามทลาดเอยง อนเนองมาจากแรงดงดดของโลก ในขณะทสวนประกอบของชนดน ความชนและความชมน าในดนท าใหเกดการเสยสมดล


1. สาเหตการเกดดนโคลนถลม

สาเหตทเกดตามธรรมชาต สาเหตทเกดจากการกระท าของมนษย

1. การเกดเหตการณฝนตกหนกและตกนาน ๆ พนดนเกดการอมน าจ านวนมาก

1. การทมนษยขดพนดนตามบรเวณไหลเขา ทลาดหรอเชงเขาเพอการเกษตรหรอท าถนนหนทาง

2. โครงสรางของพนดน ความแตกตางกนของชนดนทน าซมผานไดกบชนดนทน าซมผานไมได จนท าใหน าขงใตดนมากจนดนเหลวบนทลาดเอยง จนท าใหเกดการเลอนไหลของผวดนได

2. การกระเทอนตาง ๆ เชน การระเบดหน การระเบดดน การขดเจาะน าบาดาล

3. ฤดกาลโดยเฉพาะฤดฝน มสวนส าคญท าใหดนเกดการออนตวและถลม

3. การขดดนลก ๆ ในการกอสรางหองใตดน ของอาคาร

4. การสนสะเทอนทเกดมาจากการเกดแผนดนไหว 4. การเปลยนแปลงเสนทางการไหลของน าธรรมชาต ท าใหระบบน าใตดนเสยสมดลได

5. การทตนไมถกท าลายโดยไฟปาหรอ ความแหงแลงท าใหเกดน าทวมฉบพลน

5. การตดไมท าลายปาเพอท าไรเลอนลอยหรอการท าเกษตรกรรม ท าใหเกดน าทวมฉบพลน


2. กอนเกดเหตดนโคลนถลม มขอสงเกต ดงน 2.1 มฝนตกหนกถงตกหนกมากตลอดทงวน 2.2 ปรมาณน าฝนมากกวา 100 มลลเมตรตอวน 2.3 มเสยงดงผดปกตบนภเขาและในล าหวย เนองจากการถลมและเลอนไหลของน า ดนและตนไม 2.4 ระดบน าในล าหวยสงขนอยางรวดเรว และมน าไหลหลากลนตลง 2.5 สของน าขนขน และเปลยนเปนสดนของภเขา 2.6 มเศษของตนไมขนาดเลกไหลมากบน า

3. พนทเสยงภยตอการเกดเหตดนโคลนถลม ไดแก 3.1 อยตดกบภเขาและใกลล าหวย 3.2 มรองรอยดนไหล หรอดนเลอนบนภเขา 3.3 มรอยแยกของพนดนบนภเขา 3.4 อยบนเนนหนาหบเขาและเคยมโคลนถลมลงมาบาง 3.5 ถกน าปาไหลหลากและน าทวมบอย 2.6 มกองหน เนนทรายปนโคลนและตนไมในหวยหรอใกลหมบาน

4. ผลกระทบดานสงแวดลอม เศรษฐกจ และสงคม

ผลกระทบดานสงแวดลอม ผลกระทบดานเศรษฐกจ และสงคม

1. ปาลดลง สตวปากลดลง ระบบนเวศนกจะเสยสมดล

1. ประชาชนผประสบเหตแผนดนถลม หรอโคลนถลม ไดรบบาดเจบ และเสยชวต

2. เกดการเปลยนแปลงของภมประเทศ จากการพงทลาย การถกทบถม

2. ทอยอาศย สงปลกสรางเสยหาย ท าใหเปนผไรทอยอาศย

3. สายน าเปลยนทศทาง เนองจากถกกดขวางปดเสนทางการไหลของน า

3. พนทท ากนและพชผลทางการเกษตรเสยหาย

4. เสนทางคมนาคมถกตดขาด สาธารณปโภคตางๆ ไมวาไฟฟา ประปา ใชการไมได

5. เสยงบประมาณในการรกษาการเจบปวย



1. การเตรยมความพรอมรบสถานการณ ดนโคลนถลม 1.1 สงเกตลกษณะบรเวณโดยรอบทตงของชมชนและบรเวณทเสยงภยจากแผนดนถลม 1.2 สงเกตและเฝาระวงน าและดน 1) มฝนตกหนกถงตกหนกมากตลอดทงวน 2) ปรมาณน าฝนมากกวา 100 มลลเมตรตอวน 3) มเสยงดงผดปกตบนภเขาและในล าหวย เนองจากการถลมและเลอนไหลของน า ดนและตนไม 4) ระดบน าในล าหวยสงขนอยางรวดเรว และมน าไหลหลากลนตลง 5) สของน าขนขน และเปลยนเปนสดนของภเขา 6 มเศษของตนไมขนาดเลกไหลมากบน า 1.3 การเตรยมความพรอมรบสถานการณดนโคลนถลม 1) ตดตามสถานการณและขาวการพยากรณอากาศทางสถานวทย กระจายเสยงทองถน หรอเสยงตามสาย หอกระจายขาวประจ าหมบานอยางใกลชด 2) จดเตรยมอาหาร น าดม ยารกษาโรค และอปกรณฉกเฉนทจ าเปนตองใช เมอประสบเหต 3) ซกซอมแผนการอพยพ แผนการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแผนดนถลม 4) หากมการตดตงอปกรณส าหรบเตอนภยไวในพนทเสยงภย ผมสวนเกยวของหรอผทมความเสยงประสบเหต ควรหมนตรวจสอบอปกรณแจงเตอนภยใหอยในสภาพทสมบรณพรอมใชงานอยเสมอ 5) หากสงเกตแลวพบวามความเสยงในการเกดแผนดนถลม ควรท าการอพยพออกจากพนททมความเสยง หรออยในบรเวณทปลอดภย 6) แจงสถานการณทเกดขนใหกบเจาหนาททเกยวของ หรอผน าชมขนใหทราบโดยเรว เพอแจงเตอนภยใหผทมความเสยงประสบเหตรายอน ๆ ไดทราบอยางทวถงและเตรยมความพรอมไดอยางทนทวงท


2. การปฏบตขณะเกดดนโคลนถลม 2.1 ตงสต แลวรวบรวมอปกรณฉกเฉนทจ าเปนตองใชเมอประสบเหต 2.2 ท าการอพยพออกจากพนทเสยง หรออยในบรเวณทปลอดภย 2.3 แจงสถานการณเจาหนาททเกยวของ ผน าชมขนใหทราบเพอแจงเหต และเตรยมการชวยเหลอผประสบภย ตามแผนการชวยเหลอและฟนฟผประสบภยแผนดนถลม

3. การปฏบตหลงเกด ดนโคลนถลม 3.1 ตดตามสถานการณและขาวการพยากรณอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงทองถน เสยงตามสาย หอกระจายขาวประจ าหมบานอยางใกลชด เพอปองกนการเกดเหตซ า 3.2 จดเวรยามเพอเดนตรวจตาดสถานการณรอบ ๆ หมบานเพอสงเกตสงผดปกต 3.3 ตดตอขอรบความชวยเหลอและฟนฟจากบคคลหรอหนวยงานทเกยวของ


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 5 ไฟปา


1. ไฟปา คอ ไฟทเกดจากสาเหตอนใดกตาม แลวเกดการลกลามไปไดโดยอสระปราศจากการควบคมทงนไมวาไฟนนจะเกดขนในปาธรรมชาตหรอสวนปากตาม 2. ไฟปาแบงออกเปน 3 ชนด ไดแก ไฟใตดน ไฟผวดน ไฟเรอนยอด


1. สาเหตของการเกดไฟปา ตามวดทศนทผเรยนเขาไปชม และสรปได 2. ผลกระทบทเกดจากไฟปา ไดแก ตอสงคมพช ดน ทรพยากรน า สตวปาและสงแวดลอมตอชวตและทรพยสนของมนษย สภาวะอากาศ 3. ฤดการเกดไฟปาในแตละพนทของประเทศไทย มกจะเกดชวงฤดรอน เพราะในชวงฤดรอนอากาศแหง ตนไมขาดน า หญาหรอตนไมเลก ๆ อาจจะแหงตายกลายเปนเชอเพลงไดเปนอยางด การเกดไฟปาในแตละภมภาค มดงน 3.1 ภาคเหนอ มกจะเกดในชวงระหวางเดอน เมษายน - พฤษภาคม ของทกป 3.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มกจะเกดในชางระหวางเดอน พฤศจกายน - พฤษภาคม ของทกป 3.3 ภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต มกจะเกดในชวงระหวางเดอน มนาคม - พฤษภาคม ของทกป



1. - 2. - 3. สรปสถตการเกดไฟปา ระหวางป 2558 - 2559 ของพนททเกดไฟปาขนบอยครง ในประเทศไทย

จงหวด

ขอมลวนท 1 ต.ค. 57 -29 ม.ย. 58 ขอมลวนท 1 ต.ค. 58 - 29 ม.ย. 59

ดบไฟปา

(ครง)

พนทถกไฟไหม(ไร)

ดบไฟปา

(ครง)

พนทถกไฟไหม(ไร)

1. เชยงใหม 1,179 12,611.37 1,652 23,777

2. แมฮองสอน 471 3,839.50 391 4,800

3. ล าปาง 399 2,958 469 3,454

4. ล าพน 297 3,552 321 5,262

5. เชยงราย 147 1,129.72 202 3,157.29

6. พะเยา 62 428.75 131 1,400

7. แพร 140 1,004 140 2,201

8. นาน 78 934 149 1,815

9. ตาก 258 3,869 373 8,899

รวม 3,031 30,326.34 3,828 54,765.29



1. แนวทางปองกนไฟปา คอ ควรชวยกนตดกงไมสด ตไฟทลกไหมตามบรเวณหวไฟ ใหเชอเพลงกระจาย แลวตขนานกบไฟปาทก าลงจะเรมลกลาม ฯลฯ

2. แนวทางแกไขปญหาไฟปา คอ ไมเผาขยะ กงไม ใบไมตาง ๆ ในทโลงแจง หรอตามแนวชายปา ก าจดวสดทเปนเชอเพลง สรางแนวปองกนไฟ ฯลฯ

3. น าตวอกษรทก าหนดให เตมลงในชองวางใหถกตอง อกษร ก เปนการปองกนกอนเกดไฟปา อกษร ข เปนการปฏบตขณะเกดไฟปา อกษร ค เปนการปฏบตหลงจากไฟปาสงบลงแลว .....ก...... 1. ก าจดวชพชทตดไฟไดงาย เชน พวกหญาคา หญาสาบเสอ พงออ ใบไมกงไมเลก .....ก...... 2. จดท าแนวกนไฟโดยถางปาใหหางจากทางเดนในระยะ 5 เมตร เพอปองกนการตดตอ ลกลามของไฟ ....ก...... 3. นกทองเทยวควรปฏบตตามระเบยบขอบงคบในการปองกนไฟปาใหความรวมมอ เชอฟงค าแนะน าของเจาหนาทและควรแนะน า ใหทกคนรจกอนตรายจากไฟปา ....ค...... 4. ตรวจดบรเวณทยงมไฟคกรน เมอพบแลวจดการดบใหสนท .....ค..... 5. คนหาความชวยเหลอคน สตวทหนไฟออกมาและไดรบบาดเจบ ....ค...... 6. ระวงภยจากสตวทหนไฟปาออกมา จะท าอนตรายแกชวตและทรพยสนได ....ค...... 7. ท าการปลกปาทดแทน ปลกพชคลมดน ปลกไมโตเรว ....ข...... 8. ถายงไมมเครองมอ หรอไมมเจาหนาทดบเพลงจากหนวยควบคมไฟปาแลว อยาเสยงเขา ไปดบไฟ เวนแตเปนการลกไหมเลกนอยของไฟทเกดจากพวกหญาตาง ๆ เชน หญาคา หญาขจรจบ หญาสาบเสอ ....ข..... 9. ควรชวยกนตดกงไมสด ตไฟลกไหมตามบรเวณหวไฟใหเชอเพลงแตกกระจายแลวต ขนาน กบไฟปาทก าลงจะเรมลกลาม .....ข.... 10. ถามรถแทรกเตอรควรไถไรออยหรอตนขาวใหโลงวางเพอท าใหเปนแนวไฟ มใหเกด การตดตอลกลามมาได


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 6 หมอกควน

กจกรรมท 6.1 บอกสาเหตของการเกดหมอกควน 1. ไฟปา 2. การเผาเศษวชพช วสดทางการเกษตร และวชพชรมทาง 3. การเผาขยะ 4. ควนจากทอไอเสยรถยต 5. ควนจากโรงงานอตสาหกรรม

กจกรรมท 6.2 บอกผลกระทบทเกดจากหมอกควน เกดผลกระทบตอสขภาพ 1. ระบบตา เกดอาการระคายเคองตา ตาแดง แสบตา ตาอกแสบ 2. ระบบผวหนง ระคายเคองผวหนง เกดผนคนผวหนง 3. ระบบทางเดนหายใจ แสบจมก ไอ มเสมหะ แนนหนาอก หายใจมเสยงหวด หายใจถ และท าใหเกดโรคหอบหด หลอดลมอกเสบทงแบบเฉยบพลนและเรอรง ปอดอกเสบ ถงลมโปงพอง 4. ระบบหลอดเลอดและหวใจ แนนหนาอก เจบหนาอก หายใจถ เมอยลา สนผดปกต ท าใหเกดโรคหวใจเตนผดจงหวะ หวใจลมเหลว กลามเนอหวใจตาย เสนเลอดในสมองตบ

บคคลทวไปอาจมอาการเลกนอย แตในประชากรกลมเสยงคอ เดกเลก ผสงอาย หญงตงครรภ และผทมโรคประจ าตวเกยวของกบระบบหวใจและหลอดเลอด โรคระบบทางเดนหายใจอาจมอาการรนแรง


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 7

แผนดนไหว


1. แผนดนไหว เปนปรากฏการณธรรมชาตซงเกดจากการเคลอนตวโดยฉบพลน ของเปลอกโลก การเกดแผนดนไหวสวนใหญมกเกดขนตรงบรเวณขอบของแผนเปลอกโลก การสนสะเทอนของแผนดนทรสกได ณ บรเวณใดบรเวณหนงบนผวโลก

2. แผนดนไหวเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทมสาเหตของการเกด 2 ลกษณะ คอ 2.1 กระบวนการเปลยนแปลงตามธรรมชาต เชน การเคลอนทของแผนเปลอกโลกภเขาไฟระเบด การยบตวหรอพงทลายของโพรงใตดน การสนสะเทอนจากคลนมหาสมทร 2.2 การกระท าของมนษย ท าใหเกดแผนดนไหวไดทงทางตรงและทางออม เชน การท าเหมอง การสรางอางเกบน าหรอการสรางเขอนใกลรอยเลอน การท างานของเครองจกรกล การจราจร และการเกบขยะนวเคลยรไวใตดน การทดลองระเบดปรมาณ การระเบดพนท เพอส ารวจวางแผนกอนสรางเขอน เปนตน


1. ปจจยทเกยวของกบระดบความเสยหายจากแผนดนไหว ประกอบดวย

1.1 แหลงก าเนดแผนดนไหว ทเกดในแนวของแผนดนไหวโลก โดยเฉพาะบรเวณทมการชนกนของแผนเปลอกโลก หรอแนวรอยเลอนทมความยาวมาก ๆ จะมศกยภาพท าใหเกดแผนดนไหวขนาดใหญ 1.2 ความลกของจดศนยเกดแผนดนไหว ซงมจดศนยเกดแผนดนไหวไมลกมากหรอผวดน จะกอใหเกดความรนแรงในระดบทมากกวาการเกดแผนดนไหวทมจดศนยเกดแผนดนไหว ทลกมากกวา 1.3 ขนาด (Magnitude) หมายถง จ านวนหรอปรมาณของพลงงานทถกปลอยออกมาจากศนยกลางแผนดนไหวแตละครงในรปแบบของการสนสะเทอน 1.4 ระยะทาง โดยปกตแผนดนไหวทมขนาดเทากนแตระยะทางตางกน ระยะทางใกลกวายอมมความสนสะเทอนของพนดน


1.5 สภาพทางธรณวทยา กอใหเกดความเสยหายจากความสนสะเทอน บรเวณทม การดดซบพลงงานการสนสะเทอนไดมากหรอมคาการลดทอนพลงงานมาก จะไดรบความเสยหายนอย เชน ในพนททเปนหนแขง แตในบรเวณทเปนดนออนจะชวยขยายการสนสะเทอนของพนดนไดมากกวาเดม จะไดรบความเสยหายจะเพมมากขนดวย 1.6 ความแขงแรงของอาคาร อาคารทสรางไดมาตรฐานมนคงแขงแรงไดรบการออกแบบและกอสรางใหตานแผนดนไหว จะสามารถทนตอแรงสนสะเทอนไดดเมอเกดแผนดนไหวจะเพมความปลอดภยใหกบผอยอาศยไดในระดบหนง

2. ผลกระทบทจากแผนดนไหว 2.1 ท าใหเกดพนดนแตกแยก 2.2 เกดภเขาไฟระเบด 2.3 อาคารสงกอสรางพงทลาย 2.4 ไฟไหม แกสรว 2.5 ทอระบายน าและทอประปาแตก 2.6 เกดคลนสนาม แผนดนถลม 2.7 เสนทางการคมนาคมเสยหายและถกตดขาดถนนและทางรถไฟบดเบยวโคงงอ 2.8 เกดโรคระบาด

2.9 เกดปญหาดานสขภาพจตของผประสบภย 2.10. เกดความสญเสยในชวตและทรพยสน รวมถงทางเศรษฐกจ เชน การสอสารโทรคมนาคมขาดชวง ระบบคอมพวเตอรขดของการคมนาคม ทงทางบก ทางน า และทางอากาศหยดชะงก 2.11 สงผลตอการลงทน การประกนภย 2.12 ในกรณทแผนดนไหวมความรนแรงมาก อาจท าใหอาคาร สงปลกสรางถลม และมผเสยชวตได 2.13 หากเกดแผนดนไหวขนใตทองทะเล แรงสนสะเทอนอาจจะท าใหเกดเปนคลนยกษขนาดใหญ ทเรยกวา “สนาม” (Tsunami) ซงกอใหเกดความเสยหายได


3. ขนาดตามมาตรารกเตอร การรบร และลกษณะทปรากฏของการเกดแผนดนไหว

รกเตอร การรบร ลกษณะทปรากฏ

1 - 2.9 เลกนอย ผคนเรมรสกถงการมาของคลน มอาการวงเวยนเพยงเลกนอย

3 - 3.9 เลกนอย ผคนทอยในอาคารรสกเหมอนมอะไรมาเขยาอาคารใหสนสะเทอน

4 - 4.9 ปานกลาง ผทอาศยอยทงภายในอาคารและนอกอาคารรสกถง การสนสะเทอน วตถหอยแขวนแกวงไกว

5 - 5.9 รนแรง เครองเรอนและวตถมการเคลอนท

6 - 6.9 รนแรงมาก อาคารเรมเสยหาย พงทลาย

7.0 ขนไป รนแรงมาก มาก เกดการสนสะเทอนอยางมากมาย สงผลท าใหอาคารและสงกอสรางตาง ๆ เสยหายอยางรนแรง แผนดนแยก วตถบนพนถกเหวยงกระเดน


ขาวเหตการณการเกดแผนดนไหว


1. การเตรยมความพรอมรบมอกบภยแผนดนไหว 1.1 สรางอาคารบานเรอนใหเปนไปตามกฎเกณฑทก าหนด ส าหรบพนทเสยงภยแผนดนไหว 1.2 ตรวจสอบสภาพของอาคารทอยอาศย และเครองใชภายในบานท าการยด เครองเรอนทอาจกอใหเกดอนตรายจากการลมทบ เชน ตและชนหนงสอกบฝาบานหรอเสา 1.3 ใหสมาชกในครอบครวมความรในเรองการปฐมพยาบาลเบองตนและวธการ เพอความปลอดภย เชน การปดวาลวกาซหงตม ทอน าประปา สะพานไฟ การใชเครองมอดบเพลง 1.4 จดเตรยมสงตอไปนไวใกลตว เชน วทย ไฟฉาย ถานไฟฉาย อปกรณดบเพลง น าดม อาหารแหง ยารกษาโรคและอปกรณการปฐมพยาบาล 1.5 ใหความรแกสมาชกในครอบครวทกคนเกยวกบขอควรปฏบตเพอความปลอดภย เมออยในสถานทตาง ๆ ระหวางเกดแผนดนไหว


2. แนวทางการปฏบตตนขณะเกดแผนดนไหว

2.1 กรณความสนสะเทอนมากใหปดสวทชไฟหลกและปดถงแกส 2.2 มดใตโตะ เกาอ พงผนงดานใน แลวอยนง ๆ ถาไมมโตะ ใชแขนปดหนา ปดศรษะ หมอบตรงมมหอง อยหางกระจก หนาตาง เลยงบรเวณทสงของหลนใส เชน โคมไฟ ต 2.3 ถายงนอนอยใหอยบนเตยง ใชหมอนปดบงศรษะ หลกเลยงบรเวณทสงของหลนใส อยบรเวณทปลอดภย 2.4 ใชชองประตเปนทหลบภยถาอยใกลใหอยในอาคารจนกวาการสนสะเทอนหยดจงออกไปภายนอกบรเวณทปลอดภยอนตราย สวนใหญเกดจากสงของหลนใส 2.5 อยาใชลฟตขณะมการสนไหวถาอยในลฟตกดทกปมและออกจากลฟตทนทบรเวณใกลลฟตจะเปนสวนทแขงแรงของอาคารเหมาะแกการหลบและหมอบ 2.6 หากเปนแผนดนไหวใหญใหระลกเสมอวาอาจเกดแผนดนไหวตาม (อาฟเตอรชอก) แตมขนาดเลกกวา

3. แนวทางการปฏบตตนหลงจากเกดแผนดนไหว 3.1 ปดสวตซไฟฟา วาลวกาซหงตม ประปา และหามจดไมขดไฟ จนกวาจะไดตรวจสอบการรวของกาซหรอน ามนเชอเพลงแลว 3.2 ส ารวจผไดรบบาดเจบ จดการปฐมพยาบาลเบองตน หากมผไดรบบาดเจบ หามเคลอนยายผบาดเจบสาหส ยกเวนกรณตองหลกเลยงสถานททไมปลอดภย 3.3 ตรวจการช ารดของทอน าทกประเภท ทงทอประปา ทอน าโสโครก และสายไฟฟา ทอแกส ถาแกสรวใหปดวาลวถงแกส ยกสะพานไฟ อยาจดไมขดไฟหรอกอไฟจนกวาจะแนใจวาไมมแกสรว 3.4 ส ารวจความเสยหายของบาน/อาคารเพอความปลอดภย กอนเขาไปภายในบาน/อาคาร อพยพออกจากอาคารทไดรบความเสยหาย และเตรยมพรอมรบการเกดแผนดนไหวระลอกตอไป 3.5 หลกเลยงการขบขยวดยานในถนนและเขาใกลอาคารทไดรบความเสยหาย ยกเวนกรณฉกเฉนเพอไมใหกดขวางการปฏบตงานของเจาหนาท


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 8 สนาม


1. สนาม หมายถง คลนซงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวสงมาก และมพลงรนแรง สามารถเคลอนทไปไดเปนระยะทางไกล ๆ เมอเคลอนทเขาสบรเวณชายฝงจะท าใหเกดเปนคลนขนาดใหญมาก ทเรยกกนวา คลนยกษ กอใหเกดความเสยหายอยางใหญหล วงตอชวต และทรพยสนของผคนทอาศยอยตามบรเวณชายฝง คลนชนดน จงแตกตางจากคลนธรรมดาทเกดจากแรงลมพดผานเหนอพนผวน าในทองทะเล

2. สนาม เกดจากการไหวสะเทอนของเปลอกโลกอยางรนแรงใตพนทองทะเล และมหาสมทร ซงปลดปลอยพลงงานมหาศาลออกมา ท าใหมวลน าในมหาสมทรเกดการเคลอนไหวกลายเปนคลนขนาดใหญ แผกระจายเปนวงกวางออกไปจากบรเวณทเปนจดศนยกลาง ของแผนดนไหว


1. จงหวดทไดรบความเสยหายจากการเกดสนาม เมอวนท 26 ธนวาคม 2547 คอ จงหวดทางฝงอนดามน 6 จงหวด ไดแก จงหวดระนอง พงงา ภเกต ตรง กระบ และสตล 2. ผลกระทบทเกดจากสนาม ไดแก 2.1 ความเสยหายดานชวตและทรพยสน ไดแก โรงแรมและทพกของนกทองเทยว รานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด บานเรอนของราษฎรทมอาชพทางการประมง ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยว ยานพาหนะ เรอประมง และเรอของหนวยงานราชการ สาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา โทรศพท ถนนหนทาง 2.2 ความเสยหายดานเศรษฐกจ ความเสยหายดานเศรษฐกจทส าคญทสด คอ อตสาหกรรมการทองเทยว เนองจากบรเวณทไดรบพบตภยหลายแหงเปนสถานททองเทยวทไดรบความนยมมาก นอกจากจะเสยหายในดานทรพยสนแลว การหยดกจการของธรกจตาง ๆ ทประสบพบตภย ยงท าใหบคลากรจ านวนมากตองสญเสยรายได ไมวาจะเปนเจาของกจการ หรอพนกงานลกจาง สวนกจการอน ๆ ทไมประสบพบตภยโดยตรง กมปญหาการขาดแคลนลกคา เนองจากนกทองเทยวเกดความกลว ไมกลาเดนทางมา หลงการเกดภยคลนสนาม จ านวน


นกทองเทยวใน 6 จงหวดภาคใต ลดลงอยางเหนไดชด จงหวดทไดรบผลกระทบมากทสด คอ ภเกต พงงา และกระบ เนองจากเปนแหลงทองเทยวทส าคญ และมนกทองเทยวเสยชวตและบาดเจบมากทสด แหลงทองเทยวทประสบความเสยหายมาก คอ ชายทะเลเขาหลก ในอทยานแหงชาตเขาหลก - ล าร ต าบลคกคก อ าเภอตะกวปา จงหวดพงงา

3. พนทเสยงภยตอการเกดสนามในประเทศไทย ไดแก จงหวดทตดทะเลทางฝงอนดามน 6 จงหวด ไดแก ระนอง พงงา ภเกต ตรง กระบ และสตล

กจกรรมท 8.3 บอกสถานการณการเกดสนามในประเทศไทย

วนท 26 ธนวาคม 2547 เวลา 07.59 น. ตามเวลาในประเทศไทย ไดเกดแผนดนไหว มศนยกลางอยทางตอนเหนอของหวเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ลกลงไปในแผนดนประมาณ 30 กโลเมตร มขนาดความรนแรง 8.9 ตามมาตรารกเตอร นบเปนแผนดนไหวทรนแรงมาก เปนอนดบ 5 ของโลก นบตงแต พ.ศ. 2500 เปนตนมา

หลงจากเกดแผนดนไหวไมนาน เวลาประมาณ 10.00 น. คลนสนามไดเคลอนตว มาชายฝงตะวนตกของคาบสมทรมลาย ซงอยหางจากจดศนยกลางแผนดนไหวประมาณ 500 - 600 กโลเมตร กอใหเกดความเสยหายในบรเวณชายฝงตอนเหนอ ของประเทศมาเลเซยและภาคใตของไทย มผเสยชวตใน 6 จงหวด คอ สตล ตรง กระบ พงงา ภเกต และระนอง รวมกนประมาณ 5,400 คน


1. วธการเตรยมความพรอมรบสถานการณเมอเกดสนาม 1.1 เมอไดรบฟงประกาศจากทางราชการเกยวกบการเกดแผนดนไหว ใหเตรยมรบสถานการณทอาจจะเกดคลนสนามตามมาได 1.2 สงเกตปรากฏการณของชายฝง หากทะเลมการลดของระดบน าลงมาก หลงการเกดแผนดนไหว ใหสนนษฐานวาอาจเกดคลนสนามตามมาได ใหอพยพคนในครอบครว สตวเลยง ใหอยหางจากชายฝงมาก ๆ และอยในทดอนหรอน าทวมไมถง 1.3 ตดตามการเสนอขาวของทางราชการอยางใกลชดและตอเนอง 1.4 หากทพกอาศยอยใกลชายหาด ควรจดท าเขอน ก าแพง ปลกตนไม วางวสด เพอลดแรงปะทะของน าทะเล และกอสรางทพกอาศยใหมนคงแขงแรงในบรเวณยานทมความเสยงภย 1.5 หลกเลยงการกอสรางใกลชายฝงในยานทมความเสยงสง


1.6 วางแผนในการฝกซอมรบภยจากคลนสนาม เชน ก าหนดสถานทในการอพยพแหลงสะสมน าสะอาด เปนตน 1.7 คลนสนาม ในบรเวณหนงอาจมขนาดเลก แตอกบรเวณหนงอาจมขนาดใหญ ดงนนเมอไดรบทราบขาวการเกดคลนสนาม ขนาดเล กในสถานทหน ง จงอยาประมาท ใหเตรยมพรอมรบสถานการณ

2. วธการปฏบตตนขณะเกดเหตการณการสนาม 2.1 ในกรณทไดรบการเตอนภยวาจะเกดคลนสนาม ใหตงสตใหด และปฏบตตามขนตอนทไดรบการอบรมมา ควรเตรยมอาหารแหง น าดม ยา และเวชภณฑ เอกสารส าคญ และเงนสดจ านวนหนงตดตวไปดวย ใหอพยพขนไปยงทเนนสงน าทวมไมถงหรอใชเสนทางททางราชการก าหนดไวให 2.2 เมอเหนน าทะเลลดลงอยางผดปกต อยาลงไปในชายหาด เพราะหากเกดคลนเคลอนตวเขามาจะไมสามารถวงหลบหนคลนไดทน ควรรบออกใหหางจากบรเวณฝงชายทะเลใหมากทสด 2.3 ผทเดนเรออยในทะเล เมอไดยนการเตอนภยหามน าเรอเขามาบรเวณชายฝงเปนอนขาด ถาอยในทาเรอหรออาวใหรบน าเรอออกไปกลางทะเลหางจากชายฝง เพราะคลนสนามทอยไกลชายฝงมากๆ จะมขนาดเลก 2.4 คลนสนามสามารถโถมเขาหาชายฝงไดหลายระลอก แตละระลอกอาจทงชวงประมาณ 20 นาท ควรรอสกระยะหรอจนกวาจะไดรบการยนยนวาปลอดภยแลวผทอพยพขนสทสงจงลงมาจากทหลบภยหรอเรอทลอยล าอยกลางทะเลจงกลบเขาฝง 2.5 เมอรวามแผนดนไหวเกดขน ขณะทอยในทะเลหรอบรเวณชายฝง ใหรบออกจากบรเวณชายฝงไปยงบรเวณทสงหรอทดอนทนท โดยไมตองรอประกาศจากทางราชการ เนองจากคลนสนามเคลนทดวยความเรวสง 2.6 อยาลงไปในชายหาดเพอดคลนสนาม เพราะเมอเหนคลนแลวกใกลเกนกวาจะหลบหนทน

3. วธการปฏบตตนหลงเกดเหตการณการสนาม 3.1 ส ารวจดตนเองและคนทใกลชดวามใครไดรบบาดเจบหรอเปนอนตรายหรอไม ถามควรรบปฐมพยาบาลและน าสงโรงพยาบาลโดยดวน


3.2 หลงจากคลนสนามพดเขาสชายฝง เมอเหตการณจะสงบลง สงทควรระวง คอ การเกดแผนดนไหวเบา ๆ หรอทเรยกวา อาฟเตอรชอกตามมา ซงมกจะเกดตามมาหลงจากเกดแผนดนไหวประมาณครงชวโมงถง 2 วน และหากเกดอาฟเตอรชอกขนไมควรออกจากตวอาคารบานเรอน ไมควรยนใกลหนาตาง ประต เพราะกระจกอาจจะแตก ท าใหไดรบอนตรายได 3.3 ส ารวจความเสยหายของอาคารบานเรอน สงกอสรางตางๆ แจงใหทางราชการทราบ 3.4 คอยฟงประกาศจากทางราชการ หากใหมการอพยพออกนอกพนท ควรหยบเอกสารส าคญและทรพยสนมคา แลวออกจากบรเวณดงกลาวไปอยในเขตปลอดภยตอไป

4. หนวยงานทเกยวของเมอเกดเหตการณสนาม 4.1 ศนยเตอนภยพบตแหงชาต 4.2 กรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภย 4.3 กรมอตนยมวทยา 4.4 สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต กระทรวงสาธารณสข 4.5 สมาคมเพอนเตอนภย


แนวตอบกจกรรมทายหนวยการเรยนรท 9 บคลากรและหนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอ

การประสบภยธรรมชาต

กจกรรมท 9.1 หากเกดเหตการณลมพายพดบานเรอนจนไดรบความเสยหาย ควรแจงใครเพอขอความชวยเหลอในเบองตน 1. ถาเหตการณดงกลาวเกดในหมบานของทานเองบคคลทสามารถใหความชวยเหลอ ในเบองตนไดแก ผใหญบาน ก านน นายกองคการบรหารสวนต าบล หรอ นายก อบต.

นายกเทศมนตรเทศบาลต าบล 2. ถาเหตการณเกดหมบานอนในจงหวดของทาน บคคลทสามารถใหความชวยเหลอได ไดแก นายอ าเภอ ผวาราชการจงหวด

นายกองคการบรหารสวนจงหวด หรอ อบจ. ผอ านวยการศนยปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กจกรรมท 9.2 ใหบอกหนวยงานทมบทบาทหนาทในการใหความชวยเหลอเมอเกดเหตการณภยธรรมชาตมาอยางนอย 5 หนวยงาน 1. กรมทางหลวงชนบท สงกด กระทรวงคมนาคม 2. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต สงกด กระทรวงสาธารณสข 3. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย สงกด กระทรวงมหาดไทย 4. ศนยเตอนภยพบตแหงชาต สงกด กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม 5. กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช สงกด กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม


บรรณานกรม

กจการ พรหมมา. (2551). การปองกนและบรรเทาสาธารณภยจากน าปา แผนดนถลมและน าทวมซ าซากในเขตภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย . กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

กรมทรพยากรธรณ. (2546). คมอการปองกนธรณพบตภยจากดนถลมและบญชรายชอหมบานเสยงภยดนถลมภาคเหนอ. กรงเทพฯ : กรมทรพยากรธรณ.

----------. (2547). 112 ป กรมทรพยากรธรณ “กาวทไมหยดยง มงมนเพอประชาชน”. กรงเทพฯ.

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. (ม.ป.ป.). ปองกนและบรรเทาสาธารณภยเชยงใหมประกาศวาระภยหนาว หมอกควน ไฟปาและภยแลงของจงหวด (ออนไลน). สบคนจาก http://www.disaster.go.th/dpm/index.php [ 20 มนาคม 2553]

กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน. (ม.ป.ป.). มาตรการปองกนและบรรเทาสาธารณภย (ออนไลน). สบคนจาก: http://www.dla.go.th/work/e_book/eb1/std210550/6/5.pdf

[15 กนยายน 2559]. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (ม.ป.ป). ภยสขภาพจากภาวะหมอกควน (ออนไลน).

สบคนจาก http://hia.anamai.moph.go.th/main.php?filename=hia_poster_1 [12 กนยายน 2559].

กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช. (2546). สถตการเกดไฟปา,แผนทแสดงจดทตรวจพบ ความรอน(Hotspot Maps. (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.dnp.go.th/forestfire/2546/firestatistic%20Th.hmt [20 สงหาคม 2559]. --------- . ( 2547). ประกาศก าหนดเขตควบคมไฟปา. (ออนไลน). สบคนจาก :

http://www.dnp.go.th//forestfire/2547/fire%20protect%20Th.hmt [20 กนยายน 2559].


กรมอตนยมวทยา. (ม.ป.ป.). หนงสออตนยมวทยา(วาตภย). (ออนไลน). สบคนจาก : http:// www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=72 [12 กนยายน 2559].

กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (ม.ป.ป). ค าแนะน าในการปฎบตตวและดแลสขภาพ ในสถานการณปญหาหมอกควน (ออนไลน). สบคนจาก : http://hia.anamai.moph.go.th/download/Serveillance/Danger/fog3.pdf [12 กนยายน 2559].

กฤษดา เกดด. (2553). รทนภยพบต : คมอความปลอดภยส าหรบดแลตนเองและครอบครว. กรงเทพฯ : วงกลม.

ขาวไทยพบเอส 30 ตลาคม2555. เปดเทคนคการตงชอพาย และการแบงประเภทของพาย. (ออนไลน). สบคนจาก : http://news.thaipbs.or.th/content/122156 [14 กนยายน 2559].

คลงปญญาไทย. โคลนถลม. (ออนไลน). สบคนจาก http://www.panyathai.go.th [20 มนาคม 2553]

โครงการพฒนาการจดการภยพบต ภาคประชาชน. (2550). ดนถลม (ภยพบต). (ออนไลน). สบคนจาก http://www.siamvoluter.com [21 มนาคม 2559 ].

โครงการวจยไทย มลนธสงเสรมสนตวถ. (2551). สรปประเดนส าคญ: ผลกระทบของพายไซโคลนนารกสทมตอประชาชนในพมา (ออนไลน). สบคนจาก :

www.volunteerspirit.org/files/u1/peaceway.doc [10 ตลาคม 2559]. จรญธร บญญานภาพ. (2551). ระบบสารสนเทศภมศาสตรกบการจดการภยพบตจากแผนดน

ถลมในประเทศไทย. วารสารเกษตรนเรศวร. จงรกษ วชรนทรรตน และ ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (2550) การศกษาศกยภาพลม

น าเพอจดท าแผนปองกนและฟนฟในการบรรเทาความเสยหายพนทประสบภย น าทวมฉบพลนและดนถลม : กรณศกษาพนทลมน าหวยน ารด อ าเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

จระ ปรงเขยว. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย และ มหาวทยาลยเชยงใหม. (2551). การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการวเคราะหและวางแผนจดการพนทเสยงภยดนถลมในอ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม. กรงเทพฯ.


ชตชย อนนตเศรษฐ. (ม.ป.ป.). ปญหาดนถลมในจงหวดเชยงใหมและภาคเหนอตอนบน. (ออนไลน). สบคนจาก http://www.cendru.eng.cmu.ac.th/web/4-2.htm. [2 มนาคม 2559].

ธวชชย ตงสญชล และ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. (2546). โครงการวจย การพฒนาแผนหลกการจดการภยธรรมชาตทเกยวของกบน า : น าทวม น าแลง และแผนดนถลม : รายงานฉบบสมบรณ. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

บญชา ธนบญสมบต. (2548). รบมอ"ธรณพบต" .กรงเทพฯ :รวมดวยชวยกน. มนา ม.โอวรารนท. (2557). คมอเอาตวรอดจาก 16 ภยพบต. กรงเทพฯ : โรงพมพพมพด. ----------. รบมอ “ธรณพบตภย”.กรงเทพฯ : รวมดวยชวยกน, 2548. บญชย งามวทยโรจน. (2551). ปจจยเสยงและวถชวตของชมชนในพนท เสยงภยดนถลมและน า

ทวม-ดนถลม ศกษาเฉพาะกรณชมชนในพนทลมน าปงตอนบน : รายงานการศกษาวจย. กรงเทพฯ : ส านกวจยพฒนาและอทกวทยา.

มหาวทยาลยเชยงใหม และกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (2553) การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร : เพอการวเคราะหและวางแผนจดการพนทเสยงภยดนถลมกรณศกษาอ าเภอ ลบแล อ าเภอทาปลา และอ าเภอเมอง จงหวดอตรดตถ. กรงเทพฯ : กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย.

มนา ม.โอวรารนท. (2557). คมอเอาตวรอดจาก 16 ภยพบต. กรงเทพฯ : โรงพมพพมพด. ----------. (ม.ป.ป.). พายหมนเขตรอน. (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.lesa.biz/earth/

atmosphere/phenomenon/tropical-storm [13 กนยายน 2559]. ศนยขอมลขาวสารอาเซยน กรมประชาสมพนธ. (2559). การแกไขปญหาหมอกควนภายใตความ

ตกลงอาเซยนวาดวยมลพษจากหมอกควนขามแดน (ออนไลน). สบคนจาก http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=5864&filename=index [12 กนยายน 2559]

ศนยขอมลภยพบตภาคประชาชน. (ม.ป.ป.). สถตพายหมนเขตรอนและมก าลงรนแรงทเขาสประเทศไทย (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.disasterthailand.org/สถตพายหมนเขตรอนและมก าลงรนแรงทเขาสประเทศไทย. [13กนยายน 2559].

ศนยปองกนภยพบตภาคประชาชน. (ม.ป.ป.). ขอมลเหตการณดนโคลนถลมทผานมา. (ออนไลน)สบคนจาก : http://www.disasterthailand.org. [4 เมษายน 2559].


ศนยอตนยมวทยาภาคใตฝงตะวนออก. (ม.ป.ป.).ภยธรรมชาตในประเทศไทย. (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.songkhla.tmd.go.th/attachment/images/Disas.pdf [10 ตลาคม 2559].

ศนยอตนยมวทยาภาคเหนอ. (ม.ป.ป.). ภยธรรมชาต .(ออนไลน). สบคนจาก : http://www.cmmet.tmd.go.th [25 เมษายน 2559]

----------. ภยธรรมชาต. (ออนไลน). สบคนจาก.www.cmmet.tmd.go.th [29 มนาคม 2555] ศนยการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดาราศาสตร. (ม.ป.ป.) พายฝนฟาคะนอง. (ออนไลน). สบคน

จาก:http://www.lesa.biz/earth/atmosphere/phenomenon/thunderstorm [13 กนยายน 2559]. สถาบนวจยและพฒนาพนทสง(องคการมหาชน). (2555). การปองกนไฟปา. (ออนไลน). สบคนจาก: http://www2.hrdi.or.th/media/detail/1617 [20 กนยายน 2559]. สมทธ ธรรมสโรช. (2542). “ภยธรรมชาต ทมผลกระทบตอประเทศไทย.” วารสารชมรมนก

อทกวทยา. มปพ. สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน เลมท 34 เรองท 7 พายและฝนในประเทศไทย : สถตพายหมน

เขตรอนทเขาสประเทศไทย. (ออนไลน). สบคนจาก : http://kanchanapisek.or.th /kp6/sub/book/book.php?book=34&chap=7&page=t34-7-infodetail09.html [13 กนยายน 2559].

ส านกขาวออนไลนไทยพบลกา. (2557). มลภาวะทจน: ปญหาททาทายมนษยชาต (ตอนท 9) (ออนไลน). สบคนจาก http://thaipublica.org/2014/10/shanghai-pollution-9/ [12 กนยายน 2559].

ส านกงานธรณวทยาสงแวดลอมและธรณพบตภย กรมทรพยากรธรณ. (2553). ความรเกยวกบดนถลม. (ออนไลน). สบคนจากhttp://www.dmr.go.th/download/Landslide/what_ landslide.htm [1 มนาคม 2559].

ส านกงานบรรเทาทกขและประชานามยพทกษ สภากาชาดไทย. ภยธรรมชาตใกลตว. มปท. มปป. ส านกงานสงแวดลอมภาคท 1 เชยงใหม กรมควบคมมลพษ. (2559). สถานการณมลพษหมอก

ควนจากไฟปาและการเผาในทโลง ป 2557 (ออนไลน). สบคนจาก http://reo01. mnre.go.th/ewt_dl_link.php?nid=30 [15 กนยายน 2559].

ส านกปองกนปราบปรามและควบคมไฟปา. (ม.ป.ป.). ชนดของไฟปา. (ออนไลน). สบคนจาก :


http://www.dnp.go.th//forestfire/FIRESCIENCE/lesson%201/lesson 1-3.thm [28 กนยายน 2559]. ส านกประชาสมพนธ เขต 3 เชยงใหม. (2555). รอบรเรองภยพบต. (ออนไลน). สบคนจาก : www.region 3.prd.go.th. [9 ตลาคม 2559] ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2558).

คมอการเผาระวงผลกระทบตอสขภาพจากปญหาหมอกควน ส าหรบบคลากรสาธารณสข. มปพ.

หนงสอเสรมความรชด “รทนภยพบต” เรองภยน าทวม เอกสารวชาการล าดบท 49/2555 ส านกงาน กศน. ส านกปลดกระทรวงศกษาธการ.

หนมพยากรณ. (2551). ตามรอยพายไซโคลน “นากส”. วารสาร อตนยมวทยา ฉบบท 2 ประจ าเดอน พฤษภาคม 2551 (ออนไลน). สบคนจาก : http://www.tmd.go.th/ programs%5Cuploads%5Cmagazines%5Cmag2-2551.pdf [9 ตลาคม 2559].

อตนยมวทยา. (ม.ป.ป.). ความรดานอตนยมวทยา เรอง ภยธรรมชาตในประเทศไทย(ออนไลน). สบคนจาก: http://www.tmd.go.th/info/info.php?FileID=78 [12 กนยายน 2559].

matichon online. (2559). ปญหาไฟปา ภยอนตรายตอมนษยและสงแวดลอม.(ออนไลน).

สบคนจาก : http://www.matichon.co.th [ 26 กนยายน 2559] .

Pacific Diaster Net.LandslideTypesProcesses” (Online). Availble. http://www. pacificdisaster.et/pdnadmin/data/documents/1411.html [2 March 2016].

Survey. “The Landslide Handbook - A Guide to UnderstandingLandslides” (Online). Available

Wikipedia free encyclopedia. Wikimedia Foundation. “Landslide classification” (Online). Available. https://en.wikipedia.org/wiki/Landslide_classification

[2 March 2016].


คณะผจดท า

ทปรกษา นายสรพงษ จ าจด เลขาธการ กศน. ส านกงาน กศน. นายประเสรฐ หอมด รองเลขาธการ กศน. ส านกงาน กศน. นางตรนช สขสเดช ผอ านวยการกลมพฒนาการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย นายจ าเรญ มลฟอง ผอ านวยการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายสมชาย เดดขาด รองผอ านวยการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

ผวเคราะหเนอหาและจดท าโครงสรางหลกสตร นายประดษฐ สวรรรณศกด นายชางเครองกลอาวโส ศป เขต 10 ล าปาง นางสนนท โกษาวง เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ช านาญการพเศษ ศนย ปภ เขต 10 ล าปาง นางอมพวน กนวะนา เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน ช านาญการ ศนย ปภ เขต 10 ล าปาง นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวกมลธรรม ชนพนธ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางณชากร เมตาภรณ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางพมพรรณ ยอดค า ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางรสาพร หมอศรใจ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางอรวรรณ ฟงเพราะ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางอบลรตน มโชค ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางกรรณการ ยศตอ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางวราพรรณ พลสวสด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางแกวตา ธระกลพศทธ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวนชร อมบางตลาด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางอรสา ประกอบด คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายเสถยรพงศ ใจเยน คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายธนากร หนอแกว คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวพรวมล พนลา คร ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง


ผรวบรวม/ เรยบเรยงเนอหา

หนวยการเรยนรท 1 ภยแลง นางอบลรตน มโชค ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายธนากร หนอแกว คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายประวตร ประธรรมโย คร กศน.อ าเภอแมสะเรยง จ.แมฮองสอน นางกนษฐา แสงอาย ครอาสาสมคร กศน.อ าเภอพาน จ.เชยงราย

หนวยการเรยนรท 2 วาตภย นางแกวตา ธระกลพศทธ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางณชากร เมตาภรณ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางดวงทพย แกวประเสรฐ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวชลธชา กาแกว คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอเมอง จ.นาน นางอ าพร ค าลอ ครอาสาสมคร กศน.อ าเภอเมอง จ.นาน

หนวยการเรยนรท 3 อทกภย นางอรสา ประกอบด คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางกรรณการ ยศตอ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางวราพรรณ พลสวสด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวพรวมล พนลา คร ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง นายนครนทร อรณพนธ นกวชาการ ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง

หนวยการเรยนรท 4 ดนโคลนถลม นางอรสา ประกอบด คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางกรรณการ ยศตอ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางวราพรรณ พลสวสด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวพรวมล พนลา คร ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง นายนครนทร อรณพนธ นกวชาการ ศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาล าปาง


หนวยการเรยนรท 5 ไฟปา นางสาวกมลธรรม ชนพนธ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวสายพน ใจแกน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอเมอง จ.ล าปาง นางเยาวรย บณยะภกด ครอาสาสมคร กศน.อ าเภอเมอง จ.ล าปาง

หนวยการเรยนรท 6 หมอกควน นางสาวนชร อมบางตลาด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวจระวด สมทรง คร กศน.อ าเภอแจหม จ.ล าปาง นางสาวนนทรตน ไขล าเมา คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอเมองปาน จ.ล าปาง

หนวยการเรยนรท 7 แผนดนไหว นายเสถยรพงศ ใจเยน คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางกาญจนณฏฐา ครธรกล คร กศน.อ าเภอแมสรวย จ.เชยงราย นางยพด ดวงค า คร กศน.อ าเภอสนทราย จ.เชยงใหม นางธญญารตน ก าพฒกลาง ครอาสาสมคร กศน.อ าเภอแมสรวย จ.เชยงราย

หนวยการเรยนรท 8 สนาม นายจารเศรษฐ อรณสทธ ผอ านวยการ กศน.อ าเภอสนทราย จ.เชยงใหม นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายธรวฒ วงแกว ครช านาญการ กศน.อ าเภอสงเมน จ.แพร นายอดร ค าบญเรอง คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอเชยงมวน จ.พะเยา นายพรณ กลชวาล คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอปง จ.พะเยา

หนวยการเรยนรท 9 บคลากรและหนวยงานทเกยวของ ฯ นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวกมลธรรม ชนพนธ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางแกวตา ธระกลพศทธ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ


บรรณาธการ/พสจนอกษร นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวกมลธรรม ชนพนธ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางณชากร เมตาภรณ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางอบลรตน มโชค ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางแกวตา ธระกลพศทธ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางกรรณการ ยศตอ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางสาวนชร อมบางตลาด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางวราพรรณ พลสวสด ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางอรสา ประกอบด คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายเสถยรพงศ ใจเยน คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

ผรบผดชอบโครงการ นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

จดรปเลม นายนพนธ ณ จนตา ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางณชากร เมตาภรณ ครช านาญการพเศษ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นางแกวตา ธระกลพศทธ ครช านาญการ สถาบน กศน. ภาคเหนอ นายเสถยรพงศ ใจเยน คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

ออกแบบปก นายเสถยรพงศ ใจเยน คร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

พมพท สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคเหนอ ล าปาง เอกสารวชาการล าดบท 25/2559

Documents

ชุดวิชา รายวิชาเลือกบังคับ ...203.159.251.144/pattana/download/g.6/18. Natural/Natural...ความร และท กษะในการปฏ