2 รายงานทดอารไอ

รายงานทดอารไอฉบบท 124

มกราคม 2560

ท ม า : เ ร ยบ เ ร ย งจากรายงานฉบบสมบรณ โครงการศกษาประโยชนการ ค� าประกนสนเชอของธรกจการเงน ท ปลอยสนเชอแกประชาชน แตไมไดรบเงนฝาก (Non-Bank) เสนอตอบรรษทประกนสนเชออตสาหกรรมขนาดยอม (บสย.) เ มอเดอนเมษายน 2559 จดท�า โดย ดร. เดอนเดน นคมบรรกษ ดร. สมชย จตสชน ดร. จกรกฤษณ ควรพจน นางสาววรวลย ไพบลยจตอาร นางสาว นภา ศรอนนต นายยศ วชระคปต น า งสาวธาร ทพย ศร ส ว ร รณเกศ นายธปไตร แสละวงศ และนายฉตร ค�าแสง

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

(ทดอารไอ) ไดเผยแพร “รายงานทดอารไอ”

(ชอเดมวา “สมดปกขาวทดอารไอ”) มา

ตงแตเดอนสงหาคม 2536 โดยคดสรร

กลนกรองงานวจยตางๆ มาน�าเสนออยาง

เรยบงายเพอจดประกายใหเกดการวพากษ

วจารณ

“รายงานทดอารไอ” มโอกาสรบใชสงคม

ไทยมาตลอด ทงเปนรายสะดวก และปรบมา

เปนรายเดอนในระยะตอมา อยางไรกตาม

ตงแตฉบบท 118 เปนตนไป “รายงานทด

อารไอ” จะมาพบผ อ านเปนรายสะดวก

พรอมทงยงคงน�าเสนอเรองราวตางๆ อยาง

เรยบงายแบบเปนมตรตอความสนใจใครร

ของผอานทวไปเชนเดม

สรปและเรยบเรยงกตตพงศ สนธสมพนธบรรณาธการบรหารจรากร ยงไพบลยวงศ กองบรรณาธการธารทพย ศรสวรรณเกศวฒนา กาญจนานจ ออกแบบwrongdes ign

3ฉบบท 124 มกราคม 2560

การศกษาประโยชนของการค�าประกนสนเชอของธรกจการเงนทปลอยสนเชอแกประชาชน แตไมไดรบเงนฝาก (Non-Bank)

ภายใตพระราชบญญตบรรษทประกนสนเชอ

อตสาหกรรมขนาดยอม พ.ศ. 2534 บรรษทประกนสน

เชออตสาหกรรมขนาดยอม (บสย.) ไดใหการค�าประกน

สนเชอแกสถาบนการเงนตามค�านยามในพระราชบญญต

ธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551 และสถาบนการเงน

เฉพาะกจตามทคณะกรรมการก�าหนด โดยความเหน

ชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง อยางไรกตาม

บสย. มการเตรยมความพรอมเพอพฒนาการค�าประกน

ใหครอบคลมกล มผ ใหบรการทางการเงนกลมใหมๆ

เนองจากในปจจบนมธรกจการเงนอกหลายประเภททม

ความส�าคญตอเศรษฐกจไทย เชน ธรกจการเงนทไมรบ

เงนฝาก (Non-Bank) ในรปแบบตางๆ ทใหบรการสนเชอ

การประกอบธรกจดงกลาวเกดขนเพอตอบสนองความ

4 รายงานทดอารไอ

5ฉบบท 124 มกราคม 2560

ตองการสนเชอของประชาชนทมรปแบบหลากหลาย

มากขน โดยเฉพาะอยางยงกลมวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอม (SMEs) ทมคณสมบตไมเพยงพอตอการเขา

ถงแหลงทนของธนาคารพาณชย จะไดเขามาใชบรการ

ทางการเงนกบกลม Non-Bank ซงมรปแบบการใหสน

เชอตางจากธนาคารพาณชย

จากความส�าคญของธรกจการเงนประเภท Non-

Bank ซงมบทบาทในการปดชองวางทางการเงนในระบบ

เนองจากท�าหนาทเปนตวกลางทางการเงนใหกบกลม

ลกคา SMEs ทขาดหลกประกนและมคณสมบตไมครบ

ตามเกณฑการพจารณาอนมตจากธนาคารพาณชย โดย

SMEs เหลานเปนกลมท บสย. ตองการใหความชวยเหลอ

ตามพนธกจขององคกร เพอสรางโอกาสในการเขาถง

แหลงทน แตเนองจากพระราชบญญตบรรษทประกนสน

เชออตสาหกรรมขนาดยอม พ.ศ. 2534 ก�าหนดให บสย.

ค�าประกนสนเชอโดยผานธนาคารพาณชยเทานน ท�าให

บสย. ตองเสนอขอแกไขกฎหมายเพอขยายกรอบการ

ค�าประกนไปยงธรกจ Non-Bank ซงการขอเสนอแกไข

กฎหมายในประเดนดงกลาว จ�าเปนอยางยงท บสย. จะ

ตองมการเตรยมความพรอมโดยการศกษาวจยขอมล

เกยวกบความส�าคญและขนาดของธรกจและธรกรรม

ทางการเงนของกลม Non-Bank โดยเฉพาะอยางยงใน

สวนทเกยวของกบผประกอบการ SMEs รวมถงการ

ศกษาประโยชนทางเศรษฐกจทจะเกดขน

ความส�าคญของการใหบรการทางการเงนของธรกจ Non-Bank

ธรกจการเงนทปลอยสนเชอแกประชาชนแตไม

ไดรบเงนฝาก (Non-Bank Financial Institution) หรอท

เรยกวาธรกจ Non-Bank หมายถงธรกจทเปนตวกลาง

ทางการเงนทไมไดรบเงนฝาก (Non-Deposit Taking

Financial Intermediaries) ซงเปนผปลอยสนเชอโดย

อาศยความเชยวชาญเฉพาะทาง และมกปลอยสนเชอ

ระยะสนหรอระยะปานกลาง

ธรกจ Non–Bank มบทบาทส�าคญในการให

บรการสนเชอแกประชาชนรายยอย เมอธนาคารพาณชย

และบรษทเงนทนในระบบการเงนของไทยเขมงวดในการ

ปลอยสนเชอมากขน ธรกจ Non-Bank จงเปนทางออก

หนงส�าหรบผประกอบการรายยอย โดยเฉพาะธรกจราย

ยอยทมหลกทรพยค�าประกนไมเพยงพอ ไมมหลกฐาน

ในการด�าเนนธรกจ และผประกอบการขาดประสบการณ

ดงทเปนอปสรรคในการเขาถงแหลงเงนทนจากธนาคาร

พาณชยในอดต อกทงธรกจ Non-Bank มรปแบบการ

เสนอสนเชอหลากหลายประเภทตามจดประสงคของ

การน�าไปใช และใหบรการประชาชนรายยอยทมฐาน

รายไดต�า ท�าใหประชาชนกยมเงนไดงาย สะดวก และ

รวดเรวกวากยมจากธนาคารพาณชยและบรษทเงนทน

ทวไป นอกจากน ธรกจ Non-Bank บางประเภทยงกยม

6 รายงานทดอารไอ

เงนไดโดยไมตองมหลกทรพยค�าประกนสนเชอ จงท�าให

ธรกจ Non-Bank เตบโตอยางรวดเรว

รปแบบของธรกจ Non-Bank ทส�าคญของไทย

ม 6 ประเภท ไดแก

1. ธรกจบตรเครดต

2. ธรกจบตรกดเงนอเลกทรอนกส

3. ธรกจสนเชอสวนบคคล

4. ธรกจการใหเชาแบบลสซง

5. ธรกจการใหเชาซอ

6. ธรกจแฟคตอรง

จากรปแบบของธรกจ Non-Bank ทง 6 ประเภท

หากจดกล มของธรกจการใหบรการสนเชอ “ตาม

วตถประสงคของการขอสนเชอ” จะจดกลมธรกจ Non-

Bank ไดเปน 3 กลมหลก ไดแก

1. กลมธรกจบตรเครดตและสนเชอสวนบคคล

ประกอบดวย ธรกจบตรเครดต ธรกจบตรกดเงน

อเลกทรอนกส และธรกจสนเชอสวนบคคล

2. กลมธรกจสญญาเชา ประกอบดวย ธรกจการ

ใหเชาแบบลสซงและธรกจการใหเชาซอ

3. ธรกจแฟคตอรง

อยางไรกตาม คณะผวจยท�าการศกษาขนาดและ

ปรมาณสนเชอของธรกจ Non-Bank เฉพาะประเภททจะ

สงเสรมการประกอบธรกจของ SMEs เทานน ดงนน การ

ศกษานจงจ�ากดเฉพาะกลมธรกจสญญาเชา ซงประกอบ

ดวยธรกจการใหเชาแบบลสซง ธรกจการใหเชาซอ และ

กลมธรกจแฟคตอรง เนองจากกลมธรกจบตรเครดตและ

สนเชอสวนบคคลเปนสนเชอเอนกประสงคทมไดเจาะจง

เพอน�าไปประกอบธรกจ ซงสามารถน�าไปใชจายเพอ

การอปโภคและบรโภค นอกจากน การใชจายผานบตร

เครดตไมถอวาเปนเงนก ดงนน การค�าประกนส�าหรบ

บตรเครดตบรษทหรอบตรเครดตองคกรจงไมสามารถ

ท�าไดในปจจบน

จากการรวบรวมขอมลสนทรพยของบรษท Non-

Bank ทเปนนตบคคลตามฐานขอมลบรษทจดทะเบยน

7ฉบบท 124 มกราคม 2560

ของกรมพฒนาธรกจการคาในป 2556 และจากการ

ประมาณการมลคาสนเชอทเปนสดสวนของสนทรพย

พบวากลมธรกจ Non-Bank มขนาดสนเชอประมาณ

824,066 ลานบาทในปดงกลาว แบงเปนสนเชอประเภท

เชาซอและลสซงยานยนตประมาณ 713,534 ลานบาท

และสนเชอประเภทเชาซอและลสซงเครองจกร/อปกรณ

และสนเชอแฟคตอรง ประมาณ 103,077 ลานบาท วงเงน

สนเชอดงกลาวคดเปนสดสวนรอยละ 6.87 ของสนเชอ

ของธนาคารพาณชยซงมวงเงนประมาณ 12 ลานลาน

บาท อยางไรกด ตวเลขดงกลาวเปนเพยงตวเลขขนต�า

เนองจากม Non-Bank จ�านวนหนงทใหบรการสนเชอเชา

ซอ ลสซง หรอแฟคตอรง ภายใตบรษทแมซงเปนธนาคาร

พาณชยทใหบรการรบเงนฝากดวย

ประโยชนและความเสยงของการขยายการค�าประกนไปยงธรกจ Non-Bank

ประโยชนของธรกจ Non-Bank คอการเขาถงเปา

หมายอกกลมหนงทธนาคารพาณชยไมสามารถเขาถงได

และชวยสงเสรมการเขาถงแหลงเงนทน โดยใหเงนกยม

แกธรกจขนาดเลกทไมสามารถกยมจากธนาคารพาณชย

หรอทไดรบเงนกจากธนาคารพาณชยไมเพยงพอ

การก ยมเงนผาน Non-Bank มความส�าคญ

กบธรกจรายยอยเปนอยางมาก เนองจากเปนกลมทไม

สามารถเขาถงแหลงเงนทนผานชองทางธนาคารพาณชย

ซงการกยมเงนผาน Non-Bank มวตถประสงคทหลาก

หลาย คอเพอน�าไปเรมตนประกอบธรกจ ขยายธรกจ และ

ใชเปนเงนทนหมนเวยนเมอขาดสภาพคลอง นอกจากน

การเขาถงเงนทนจากธรกจ Non-Bank ยงงายกวา เพราะ

มความเชอมโยงกบทองทมากกวาธนาคารพาณชย จง

มความคนเคยกบธรกจรายยอยมากกวา ท�าใหการกยม

เงนมความยดหยน สามารถเจรจาตอรองเงอนไขการก

ยมและการช�าระเงนไดงายขน โดยมขนาดวงเงนกแตละ

รายไมสงมาก

การขยายการค�าประกนสนเชอของ บสย. ไปยง

กลมธรกจ Non-Bank ม 2 ประเภทคอ

8 รายงานทดอารไอ

ประเภททหนงเปนการค�าประกนผประกอบธรกจ

ขนาดยอมในการขอสนเชอจากธรกจ Non-Bank (Retail

guarantee) เปนการเพมหลกประกนทมมลคาแนนอนให

กบผปลอยกในกรณทเกดการผดนดช�าระหน ท�าใหความ

เสยหายจากการผดนดช�าระหนลดลง ผลลพธกคอผปลอย

กใหกในวงเงนทสงขน หรออาจท�าใหการกยมเงนท�าได

งายขน เชน ตองการเงนมดจ�านอยลง ซงตอบสนองตอ

ขอจ�ากดในการเขาถงแหลงเงนทนของธรกจขนาดยอม

ประเภททสอง คอ การเขาไปค�าประกนใหธรกจ

Non-Bank ในการกยมเงนหรอระดมทน (Wholesale

guarantee) เพอน�ามาปลอยสนเชอใหกบ SMEs อกท

วธนเปนการชวยลดตนทนทางการเงนใหแกบรษท Non-

Bank และท�าใหขยายการใหสนเชอไดมากยงขน รวมถง

Non-Bank อาจคดดอกเบยสนเชอนอยลงดวย ซงวธน

บรษท Non-Bank จะตองรกษามาตรฐานการบรหารความ

เสยงใหเหมอนเดม คดกรองลกหนตามเกณฑทก�าหนดไว

เชนเดมเพอมใหเกดการผดนดช�าระหนของ SMEs และ

ภาระความเสยงกจะไมตกแก บสย. ทงยงเปนการชวยให

SMEs สามารถเขาถงแหลงเงนทนไดมากขนดวย

ทงนวธดงกลาวยงมปญหาในดานการเขาถงเปา

หมาย เนองจากบรษท Non-Bank หลายรายไมไดปลอย

สนเชอใหกบผกทเปนผประกอบการเพยงอยางเดยว แต

มการใหบรการสนเชอส�าหรบบคคลดวย และธรกจ Non-

Bank หลายรายท�าสนเชอหลายประเภทควบคกนไป

นอกจากน การค�าประกนในรปแบบดงกลาวอาจมปญหา

ในการค�าประกน โดยเฉพาะหลกเกณฑในการค�าประกน

ส�าหรบธรกจรายยอย เนองจากบรษท Non-Bank อาจไม

เขาขายเปนบรษทขนาดกลางและขนาดยอม

อยางไรกตาม การค�าประกนผานบรษทขนาด

เลกและขนาดใหญมความเสยงแตกตางกน เนองจากรป

แบบการด�าเนนธรกจของบรษท Non-Bank มความแตก

ตางกนอยางมาก โดยเฉพาะความแตกตางในดานการ

บรหารจดการของธรกจ Non-Bank ทอยและไมไดอยภาย

ใตการก�ากบดแลดานการบรหารความเสยงของธนาคาร

แหงประเทศไทย โดยบรษททอยภายใตการก�ากบดแล

ของธนาคารแหงประเทศไทยมระบบการบรหารจดการ

ความเสยงและมการคดกรองลกหน ท�าใหสดสวนของ

ผผดนดช�าระหนอยในระดบต�า และใหบรการดวยอตรา

ดอกเบยทแขงขนได ซงระบบการบรหารจดการความ

เสยงทดจะชวยลดภาระการค�าประกนของ บสย. และ

ท�าใหการค�าประกนมประสทธภาพ เพอจ�ากดความเสยง

จากการไมคดกรองลกหนของบรษทสนเชอทปลอยก

การค�าประกนของ บสย. ตองมเงอนไขส�าคญ

คอผกจะตองมการสญเสยหากไมช�าระหน และผปลอยก

จะตองมการสญเสยบางสวนหากผกไมช�าระหน เพอใหผ

ปลอยกคดกรองลกคาทควรใหการค�าประกน

ทงน เพอลดความเสยงของการกยมเงน การ

ปรบปรงกฎหมายเรองการทวงถามหนใหตดตามหนใน

กรณของผทจงใจเบยวหนไดมากขนและการบงคบยด

9ฉบบท 124 มกราคม 2560

หลกทรพยเปนสวนส�าคญอยางยง เนองจากท�าใหเกด

ระบบการช�าระเงนทด หรอหากมการผดนดช�าระหนก

สามารถชดเชยความเสยหายจากการขายทรพยสนทอด

ตลาดไดอยางรวดเรว ซงปจจยเหลานจะท�าใหผใหกกลา

ใหสนเชอมากขน

บสย. อาจก�าหนดใหผปลอยกทเขารวมโครงการ

ค�าประกนส�าหรบธรกจ Non-Bank ตองมมาตรฐานในการ

ใหสนเชอ เชน ตองเปนบรษททอยภายใตการก�ากบดแล

ของธนาคารแหงประเทศไทย มระบบการใหคะแนนความ

เสยง หรอเขาเปนสมาชกของบรษทขอมลเครดตแหงชาต

จ�ากด เพอคดกรองผปลอยกทไมไดมาตรฐาน

รปแบบการค�าประกนทเหมาะสม

การค�าประกนสนเชอ Non-Bank จ�าแนกไดเปน

2 ประเภท คอการค�าประกนธรกจรายยอยทเปนผก และ

การค�าประกน Non-Bank ทปลอยกใหกบธรกจรายยอย

การเลอกการค�าประกนแบบใดแบบหนงขนอยกบกลม

ลกคาเปาหมายท บสย. ตองการจะปลอยสนเชอ หาก

เปาหมายคอลกคาทเปนนตบคคลซงมการประกอบธรกจ

ในระบบ กใหการค�าประกนแกผกโดยตรงได เพราะผก

มตวตนทางกฎหมาย รวมทงมประวตและหลกฐานการ

ประกอบธรกจทเปนทางการ ท�าใหประเมนความเสยง

ในการใหสนเชอและตดตามทวงถามหนได ในทางตรง

กนขาม หากกลมลกคาท บสย. ตองการจะเขาถงคอกลม

ธรกจรายยอยทประกอบธรกจนอกระบบ ไมมประวตการ

กยมเงนในระบบ (ท�าใหไมสามารถเชครายชอจากเครดต

บโรได) และธรกจไมมผลการด�าเนนการทเปนทางการ ก

อาจจะตองเลอกใชวธการค�าประกน Non-Bank ทเปนผ

ใหก เพราะ Non-Bank มความเชยวชาญในการประเมน

ความเสยงของลกคาทไมอยในระบบ และสามารถจดรป

แบบและเงอนไขการใหสนเชอทสอดคลองกบระดบความ

เสยงและรายรบของลกคานนๆ

การศกษาประสบการณในตางประเทศพบวาม

การค�าประกนทงสองรปแบบ เชน ในกรณของเมกซโก

โครงการ Equipment Financing Programme ใหการค�า

10 รายงานทดอารไอ

ประกนบรษทลสซงทใหเชาซอเครองจกรและอปกรณทใช

ในการผลตตามนโยบายของภาครฐ อนง บรษทลสซงทได

รบการค�าประกนจะตองผานกระบวนการตรวจสอบและ

ประเมนทรพยสนตลอดจนหนสนของบรษทวามมลคา

ถกตองครบถวนตามบญชและมอยจรง (due diligence)

โดยบรษทสอบบญชทไดรบการรบรอง ในขณะท Kredi

Garanti Fonu (KGF) ของตรกใหการค�าประกนแบบ

portfolio แกผใหก ซงอาจประกอบดวยเงนกและสนเชอ

เชาซอรถยนตและเครองจกรไดดวย

ประเภทของการค�าประกนสนเชอ

จากการศกษาพบวาตลาดสนเชอทธรกจขนาด

ยอมเขาไมถงคอตลาดสนเชอเชาซอและลสซงในกรณ

ของอปกรณและเครองจกร เนองจากเปนสนทรพยท

ยดไดยากและไมมตลาดรอง การใหเชาซออปกรณและ

เครองจกรในปจจบนจ�ากดเฉพาะกรณของลกคาของ

บรษททจ�าหนายเครองจกรบางราย หรอลกคาของ

Non-Bank ทมประวตการกยมเงนจาก Non-Bank นนๆ

ท�าใหมประวตทางดานการเงน คณะผวจยจงเหนวา

บสย. อาจจดท�าโครงการประกนสนเชอเชาซอเครองจกร

และอปกรณผาน Non-Bank ในลกษณะทคลายคลง

กบโครงการ Equipment Financing Programme ของ

เมกซโก ซงรฐบาลใหการค�าประกนแก Non-Bank ท

ปลอยสนเชอเชาซอแกเกษตรกร ในขณะเดยวกน บสย.

ควรผลกดนใหมการปรบปรงกฎหมายวาดวยการบงคบ

คด เพอใหผใหกสามารถยดสนทรพยค�าประกนทเปน

สงหารมทรพยไดในเขตพนทของผกเพอลดความเสยง

ในการปลอยสนเชอ อนจะสงผลใหมบรการสนเชอเชา

ซอทหลากหลายและมการแขงขนสงเชนในกรณของสน

เชอเชาซอรถยนตในปจจบน ซงจะเปนประโยชนโดยตรง

ส�าหรบผประกอบการรายยอยทขาดเงนทนในการซอ

เครองจกรและอปกรณการผลต

ส�าหรบบรการแฟคตอรง คณะผวจยเหนวาการ

ค�าประกนจะชวยใหธรกจขนาดกลางและขนาดยอมม

ปญหาการขาดสภาพคลองนอยลงเชนกน เนองจากธรกจ

ทตองขายบญชลกหนการคาสวนมากเปนธรกจขนาด

เลกทขาดสนทรพยซงสามารถน�ามาค�าประกน หรอขาด

ขอมลผลการประกอบธรกจในอดต (สถาบนการเงนสวน

ใหญจะเรยกขอมล 3 ปยอนหลง) ท�าใหไมสามารถกยม

เงนจากธนาคารพาณชยได จงมกประสบปญหาการขาด

สภาพคลองในชวงเวลาทรอการช�าระเงนจากผซอสนคา

ซงโดยทวไปมระยะเวลาประมาณ 60-90 วน นบจากวน

ทสงสนคาใหกบลกหนการคาหรอผซอสนคา

นอกจากน ผใหบรการสนเชอแฟคตอรงสวนมาก

เลอกทจะปดความเสยงจากการปลอยกโดยการปฏเสธท

จะปลอยสนเชอใหกบลกคาทเปนลกหน (เชน หางสรรพ

สนคาทสงซอสนคา) ไมใหความรวมมอในการตอบรบการ

โอนสทธในการเรยกรองหน ท�าให Non-Bank มความ

เสยงวาลกคาทขายบญชลกหนอาจมเจตนาฉอโกง โดย

การเกบหนจากลกหนและไมสงตอใหกบ Non-Bank ท

ใหเงนกลวงหนาไปแลว ตางจากการปลอยกแฟคตอรง

แบบโอนสทธสมบรณ ซงลกหนของลกคาตอบรบทจะ

ช�าระคาสนคาใหกบบรษททรบโอนสทธในหนโดยตรง

เปนลายลกษณอกษร ท�าให Non-Bank สามารถไลเบย

กบลกหนของลกคาของตนในกรณทมการคางช�าระคา

สนคา เนองจากมสถานภาพเปนเจาหนตามกฎหมาย

ในกรณดงกลาว หาก บสย. ชวยค�าประกนใหกบธรกจ

ขนาดกลางหรอขนาดยอมทตองท�าแฟคตอรง แตผซอ

สนคาปฏเสธทจะใหความรวมมอ กจะชวยใหธรกจเหลา

นแกปญหาสภาพคลองได

11ฉบบท 124 มกราคม 2560

12 รายงานทดอารไอ

ค�าประกนอยางไรทจะปดความเสยง

เนองจากธรกจเชาซอหรอลสซงมไดเปนธรกจ

ทตองขนทะเบยนกบธนาคารแหงประเทศไทย ตางจาก

Non-Bank ทใหบรการสนเชอสวนบคคลหรอสนเชอบตร

เครดต ท�าใหไมไดอยภายใตกฎกตกาในการก�ากบดแล

ความเสยงและความมนคงทางการเงนของ Non-Bank

ทประกอบธรกจทงสองประเภทดงกลาว ยกเวนในกรณ

ของผใหบรการเชาซอ ลสซง หรอแฟคตอรงทเปนบรษท

ลกของธนาคารพาณชย ซงมระบบการควบคมความเสยง

ทเปนมาตรฐานเดยวกนกบทใชกบการปลอยเงนกของ

ธนาคารพาณชยทเปนบรษทแม เนองจากสนทรพยและ

หนสน ตลอดจนผลการประกอบธรกจของหนวยธรกจท

ใหบรการเชาซอ ลสซง หรอแฟคตอรง จะปรากฏอยใน

งบดลรวม (consolidated balance sheet) ของบรษทแม

ส�าหรบบรษทลสซงหรอแฟคตอรงทไมไดเปน

บรษทลกของธนาคารนนสามารถก�าหนดเกณฑในการ

ใหสนเชอหรอวธการตงส�ารองหนเสยไดเองตามความ

เหมาะสม อยางไรกด ผประกอบการบางรายกเลอกทจะ

ใชเกณฑเดยวกนกบธนาคารพาณชย แตบางรายอาจ

ก�าหนดเกณฑทแตกตางออกไปตามขอมลสถตของการ

ปลอยสนเชอของตนเองในอดต

คณะผวจยมความเหนวาในชวงแรกท บสย. จะ

เขาไปค�าประกนลกหนของ Non-Bank ควรเลอก Non-

Bank ทมคณสมบตดงตอไปน

1. เปนบรษททจดทะเบยนกบกระทรวงพาณชย

เทานน เนองจากมตวตนและมขอมลผลการด�าเนนงาน

ในอดตเปนทประจกษ

2. มหลกเกณฑในการ (1) ตงส�ารองหนเสย และ

(2) จดล�าดบความเสยงของลกหนทด

ทงน บสย. ควรท�า due diligence กบ Non-Bank

ทสมครเขาโครงการสงเสรมการเชาซอเครองจกรและ

อปกรณโดยบรษทสอบบญชทไดรบการรบรองจากคณะ

กรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (กลต.)

การก�าหนดกระบวนการคดกรอง Non-Bank ดงกลาวจะ

ชวยปองกนการแทรกแซงทางการเมองในการพจารณา

การใหการค�าประกน Non-Bank ไดดวย ซง Non-Bank ท

จะไดรบประโยชนจากโครงการดงกลาวจะเปน Non-Bank

รายยอยทตองการเงนทน

นอกจากน บสย. ยงสามารถปองกนมให บสย.

ตองรบความเสยงมากจนเกนไป โดยให Non-Bank ตอง

มสวนรบภาระคาใชจายในกรณทมการเบยวหน เชน การ

ก�าหนด coverage ratio ทไมสงเกนไป คณะผวจยมความ

เหนวาในกรณท บสย. เลอกทจะปลอยกใหกบผทตองการ

สนเชอโดยตรง บสย. ควรถายโอนภาระในการกลนกรอง

ผกใหกบ Non-Bank เนองจาก Non-Bank มความคนเคย

กบผกมากกวา จงประเมนความเสยงไดดกวา โดย บสย.

ท�าหนาทออกแบบรปแบบการค�าประกนในลกษณะ loss

sharing เพอปองกนมให Non-Bank ปลอยสนเชอเชาซอ

ในลกษณะทสมเสยง ในทางทฤษฎ หนวยงานทเปนผ

ประเมนความเสยงของผกและคดกรองผทควรไดรบสน

เชอจะตองเปนผทรบความเสยงในกรณของการผดนด

ช�าระหน ดงนน หาก บสย. ไมมกระบวนการกลนกรอง

ผก กควรออกแบบการค�าประกนทจ�ากดความเสยงของ

บสย. อยางเขมงวด มฉะนน บสย. จะตองมกระบวนการ

กลนกรองความเสยงของผก

นอกจากน บสย. จะตองสรางแรงจงใจให Non-

Bank ตดตามทวงถามหน แทนทจะให บสย. รบภาระใน

กรณทเกดการเบยวหน เชน อาจจะตองออกแบบใหมการ

แบงเงนช�าระหนแตละงวดระหวาง บสย. กบ Non-Bank

แทนการให บสย. รบหนทคงคางในกรณทผกหยดการ

ช�าระหน

13ฉบบท 124 มกราคม 2560

ขณะเดยวกน เพอเปนการลดความเสยงจากหน

เสย บสย. อาจก�าหนดใหผกด�าเนนการดงตอไปน

• ม บคคลค� าประกน โดยเฉพาะสมาชก

ครอบครว เพอสะทอนความจรงใจในการรบ

ภาระหน

• มการวางสนทรพยค�าประกนทอาจมมลคาไม

สง แตมผลกระทบตอการด�าเนนชวตประจ�า

วน เชน โทรทศนหรอตเยน

• ในกรณของบรการแฟคตอรง ควรจ�ากดการ

ประกนสนเชอเฉพาะในรปแบบของการโอน

สทธสมบรณ เพอปดความเสยงทอาจเกด

จากการทผ ขอสนเชอไมปฏบตตามสญญา

และเรยกเกบเงนจากลกหนเอง แมจะท�าการ

ขายบญชลกหนดงกลาวแลวกตาม

การปรบปรงและแกไขกฎระเบยบและหลกเกณฑในการค�าประกนสนเชอ

1. การปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการประกอบ

ธรกรรมลสซงและแฟคตอรง

ในปจจบน ประเทศไทยยงไมมกฎหมายวาดวย

สญญาลสซงและแฟคตอรง มเพยงกฎหมายวาดวยการ

เชาทรพย ตามมาตรา 537 แหงประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย และวาดวยการเชาซอ ตามมาตรา 572 แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สญญาลสซงคอสญญาทเจาของทรพยสน (Lea-

sor) ตกลงใหบคคลอกฝายหนง เรยกวาผเชาทรพยสน

แบบลสซง (Leasee) ใชประโยชนจากทรพยนนได

โดยผเชาอาจเลอกทจะซอทรพยสนทใหลสซงนนเมอ

สญญาเชาสนสดลงหรอไมกไดตามราคาทก�าหนดไวใน

สญญา แตปญหาทส�าคญของลสซงคอการบงคบช�าระ

หน เนองจากประเทศไทยใชระบบกฎหมายแบบ civil

law ซงยดหลกวาการบงคบหนตองด�าเนนการผาน

กระบวนการทางศาล ไมสามารถบงคบหนไดดวยตนเอง

(self-help remedies) ตางจากระบบกฎหมายแบบ com-

mon law ทใหเจาหนด�าเนนการบงคบช�าระหนไดเองโดย

วธการขายทอดตลาด กลบเขาครองทรพยสนชวคราว

เพอเกบรวบรวมรายไดจากทรพยสนนน และการครอบ

ครองทรพยสนโดยผานทางเจาพนกงานพทกษทรพย

เนองจากกระบวนการทางศาลในประเทศไทยมความยง

ยากซบซอน รวมทงใชเวลานาน จงเกดความเสยงแกผ

ใหเชาในกรณทผเชาคางช�าระคาเชา เพราะไมสามารถยด

ทรพยสนคนไดเอง ท�าใหไมสามารถใชทรพยสนดงกลาว

เปนหลกทรพยค�าประกนไปในตวได จงตองหาทรพยสน

อนๆ มาค�าประกน หรอค�าประกนสวนบคคลกด

แม ประ เทศไทยจะ มบทบญญต เก ยว กบ

กระบวนการคมครองเจาหนระหวางการพจารณาของศาล

กอนทจะมค�าพพากษา เพอปองกนความเสยหายทอาจ

เกดแกทรพยสนทใหเชา ตามมาตรา 254 แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความแพง และโจทกสามารถรองขอ

ตอศาลใหมค�าสงคมครองชวคราวในเหตฉกเฉน เพอให

ศาลพจารณาค�าขอและไตสวนเปนการเรงดวนได ตาม

ความในมาตรา 266 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพง แตกเปนการคมครองระหวางการพจารณา

ของศาลเทานน และการคมครองจะตองเปนไปตาม

สทธประโยชนตามประเดนค�าฟองเพอบงคบคดตามค�า

พพากษาเทานน ถายงไมมการฟองคด ศาลกไมสามารถ

มค�าสงเกยวกบวธการคมครองได ท�าใหมความเสยงวา

ผเชาอาจยกยายถายเททรพยสนของผใหเชากอนทจะม

การฟอง ดวยเหตผลดงกลาว จงควรมการผลกดนราง

พระราชบญญตประกอบธรกจลสซง พ.ศ. .... เพออ�านวย

ความสะดวกในการประกอบธรกจลสซงใหกบทงเจาของ

14 รายงานทดอารไอ

15ฉบบท 124 มกราคม 2560

ทรพยสนทเปนผใหเชาและผเชาทรพยสนดงกลาว

ในลกษณะเดยวกน บรการแฟคตอรงซงม

ลกษณะพเศษตรงทเปนการใหสนเชอหมนเวยนระยะ

สน โดยผขายบญชลกหนการคาตกลงโอนสทธเรยกรอง

ใหช�าระเงนตามบญชลกหนการคาใหกบผซอบญชลก

หนการคา เรยกวาบรษทแฟคเตอร ซงจะช�าระเงนให

กบผขายบญชลกหนการคาตามสดสวนทตกลงกน และ

ตดตามเรยกเกบเงนจากลกหนเมอหนถงก�าหนด แต

เนองจากกฎหมายไทยยงไมมบทบญญตเฉพาะเกยวกบ

การท�าแฟคตอรง ดงนน เมอเกดขอพพาททางกฎหมาย

ในการท�าแฟคตอรง จงตองน�าหลกการโอนสทธเรยกรอง

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาปรบใช ซงยง

ขาดบทบญญตทจ�าเปนเกยวกบการประกอบธรกรรม

แฟคตอรงหลายประการ เชน วธการโอนสทธเรยกรอง

ตามบญชลกหน และภาระหนาทของบรษทแฟคเตอร

ลกคาซงเปนผขายบญชลกหนและลกหน วธการแจงการ

โอนสทธ ความรบผดชอบของผขายบญชลกหนการคาใน

กรณทมการขายบญชใหแกบรษทแฟคเตอรหลายรายซ�า

ซอนกน ฯลฯ ดงนนจงควรผลกดนใหมการออกรางพระ

ราชบญญตการประกอบธรกจแฟคตอรง พ.ศ. .... และ

รางพระราชบญญตสญญาแฟคตอรง พ.ศ. ....

2. การปรบปรงกฎ ระเบยบ และหลกเกณฑวาดวย

การค�าประกนของ บสย.

หาก บสย. ตองการค�าประกน SMEs ทตองการ

ขอสนเชอแบบเชาซอ ลสซง หรอแฟคตอรง จ�าเปนตอง

มรายละเอยดเกยวกบการค�าประกนดงน

ก) คณสมบตของ Non-Bank และธรกรรมท

สามารถค�าประกน

1. ก�าหนดนยามของธรกรรมทใหการค�าประกน

ทชดเจน เชน ลสซง เชาซอ และแฟคตอรง

2. ก�าหนดคณสมบตของ Non-Bank ทสามารถ

เขารวมโครงการ เชน ตองเปนนตบคคล

ทมผลการด�าเนนงานทดไมต�ากวา 3 ป ม

ระบบการตงส�ารองและการจดชนลกคาทได

มาตรฐาน

3. ก�าหนดคณสมบตของธรกรรมทมสทธในการ

ขอการค�าประกนตามวตถประสงคของการค�า

ประกนเพอสงเสรม SMEs เชน

(1) ตองเปนธรกรรมใหม

(2) ตองเปนการเชาซอหรอลสซงอปกรณ

หรอเครองจกรเพอการผลตสนคาหรอให

บรการ ตองเปนการขายบญชลกหนการ

คาส�าหรบสนคาประเภทใดบาง หรอตอง

ไมประกอบธรกจในสาขาใดบาง (เชน สรา

ยาสบ สถานบนเทง)

(3) ตองมระยะเวลาของสญญาไมต�ากวา x ป

เชน หากตองการใหสนเชอระยะยาว อาจ

ก�าหนดใหสญญาลสซงหรอเชาซอนนตอง

มระยะเวลาไมต�ากวา 1 ป ซงจะหมายถง

financial lease ไมรวม operational lease

(4) ตองมวงเงนไมเกน x บาท เพอใหมการ

กระจายการค�าประกน

4. ก�าหนดคณสมบตของผทมสทธขอรบการค�า

ประกน เชน ตองเปน SMEs ทมรายไดไมเกน

x บาทตอป ตองไมเปนบคคลหรอนตบคคลท

ศาลพพากษาวาทจรตหรอฉอโกง ฟอกเงน

ไมใหขอมลทเปนเทจในการยนขอสนเชอ

ฯลฯ บางประเทศก�าหนดใหตองเปน SMEs

ทกอตงกจการไมเกน 7 ป และมการลงทน

ในการท�านวตกรรมไมต�ากวารอยละ x ของ

รายได เปนตน

16 รายงานทดอารไอ

ข) การก�าหนดนยาม

1. ก�าหนดนยามของ “เงนตน” ทงน ในกรณของ

การเชาซอ ลสซง และแฟคตอรง เนองจาก

เปนการปลอยกทตางไปจากเงนกทวไป จง

ตองมการก�าหนดนยามของค�าวา “เงนตน”

เชน ในกรณของ InnovFin SME Guarantee

ของสหภาพยโรป จะก�าหนดนยามของเงนตน

(principle) ในกรณของธรกจลสซง เพอใชใน

การก�าหนดวงเงนประกน (agreed portfolio

volume) วาหมายถงวงเงนสนเชอท Non-

Bank ใหกบลกคา ณ เวลาใดเวลาหนงตาม

สญญาลสซง เชน ราคาสทธของทรพยสนท

ใหเชาหกดวยเงนดาวน เปนตน

2. ก�าหนดนยามของ “อตราดอกเบย” ในกรณ

ของสญญาเชาซอ ลสซง และแฟคตอรง

3. ก�าหนดนยามของ “หนคางช�าระ” ในกรณของ

ลสซงอาจหมายถงเงนตน ดอกเบย ไมรวมคา

ธรรมเนยม คาปรบ ฯลฯ

ค) การก�าหนดเงอนไขในการค�าประกน

1. ก�าหนดอตราการค�าประกน เชน รอยละ 50

ของวงเงนหนทคางช�าระ

2. ก�าหนดขนาดของวงเงนรวมทสามารถใหการ

ค�าประกนขนสง ในกรณของ portfolio guar-

antee

ง) ก�าหนดความรบผดชอบในการบรหาร ตดตาม

และรายงานหน

1. ก�าหนดให Non-Bank เปนผรบผดชอบในการ

บรหารและตดตามหนตามขนตอนและวธการ

ทก�าหนดไวในระเบยบภายในของ Non-Bank

(แปลวา Non-Bank ทเขารวมโครงการตองม

ระเบยบภายในในประเดนเหลาน)

2. ก�าหนดนยามของมลหนทตดตามได (recov-

eries) และวธแบงมลหนทตดตามไดระหวาง

บสย. และ Non-Bank เชน อาจก�าหนดใหเปน

ไปตามสดสวนในการค�าประกนความเสยหาย

เชน รอยละ 50

3. ก�าหนดภาระในการรายงานเกยวกบผทได

รบการค�าประกนและธรกรรมทไดรบการค�า

ประกน

ทงน เพอใหการค�าประกน Non-Bank มความ

โปรงใส คณะผวจยเหนวา บสย. ควรออกระเบยบภายใน

ใหมการเปดเผยชอและทอยของธรกจทไดรบการค�า

ประกน ระยะเวลาการค�าประกน รปแบบของธรกรรมท

ไดรบการค�าประกน และวงเงนทไดรบการค�าประกน ดง

เชนในกรณของ InnovFin SME Guarantee ของสหภาพ

ยโรปทก�าหนดให European Investment Fund (EIF) ซง

เปนหนวยงานทค�าประกนตองด�าเนนการเรองดงกลาว