1

สวนท ๑

บทนำ�

1.คว�มเปนม�สถานการณและสภาพปญหาของชาต ในปจจบนเปนทประจกษโดยทว

กนแลววาการทประเทศมงพฒนาทางดานเศรษฐกจและการเงนเพอสรางความแขงแกรงทางการเงนและการคลงของประเทศอยางมากสงผลใหเกดการพฒนาทางดานเศรษฐกจและความเจรญทางดานวตถอยางเหนไดชด ทศทางของการพฒนานนกมไดเปนไปอยางยงยนและครอบคลมทงดานคนและวตถเพราะการพฒนาประเทศโดยมงความเจรญทางเศรษฐกจและความกาวหนาทางเทคโนโลยทเนนเรองวตถอปกรณอยางรวดเรว โดยขาดความสมดลกบการพฒนาทางดานจตใจของคนใหมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทด ไดกอใหเกดปญหาทสงผลกระทบตอคณภาพชวตของคนในประเทศจำานวนมาก ผลของการพฒนา เหลาน จงเปนทมาของปญหาสงคมปจจบนทจะทวความรนแรงขนเปนลำาดบ โดยเฉพาะกลมเดกและเยาวชน ซงเปนอนาคตของประเทศชาตกำาลงประสบปญหาสงคมหลายดานทรมลอมคกคามเดกเยาวชน นกเรยน นกศกษา ทำาใหหลงผดและมพฤตกรรมทเบยงเบน ขาดระเบยบวนยฯ ละทงคานยมความเปน ไทย และขาดคณธรรม เปนปญหาสงคมทควรแกไขเปนการเรงดวน

จากสภาพสงคมในปจจบนมความเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและหลากหลายอนเนองมาจากความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขอมลขาวสารตางๆ แพรหลายอยางรวดเรวทำาใหแนวคด วถชวต คานยมของบคคลในสงคมเกดความเปลยนแปลง เบยงเบนไปจากหลก ศลธรรม จรยธรรมทดงามตามหลกธรรมของพทธศาสนา กลบชนชมวฒนธรรมตะวนตก ทเนนการ บรโภควตถตางๆ จนเกดความสบสน ระบบสงคมทเคยดงามของไทยไดรบผลกระทบอยางหลกเลยง ไมได อนสบเนองมาจากการใหความสำาคญในดานเศรษฐกจซงเปนการพฒนาทางดานวตถมากกวา พฒนาสงคมในดานอน ๆ โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจจงทำาใหเกดปญหาความยอหยอนของคณธรรมจรยธรรม มการประพฤตปฏบตทเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม ยงสงผล ไปยง

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

2

ปญหาตาง ๆ ทเกดขนในสงคมไทย อาท เกดปญหาทจรตคอรปชน ปญหายาเสพตด และปญหาหยาราง ปญหา นกเรยนตกน ปญหาการรกรวมเพศ การหลงมวเมาในอบายมข การปลอยตวปลอยใจ ขาดระเบยบวนย ไรทศทางของชวต ฟมเฟอย และอน ๆ อกมากมาย หากปลอยไวจะเปน ผลกระทบตอความมนคงของประเทศดวย

ผลจากการพฒนาประเทศในระยะผานมาโดยเฉพาะดานเศรษฐกจทำาใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจในอตราสง มความกาวหนาทางวตถและเทคโนโลยใหม ๆ อยางรวดเรว ประกอบกบอทธพลจากวฒนธรรมตางชาตเขามามบทบาทในสงคมไทย ทำาใหเกดปญหาสงคมทสลบซบซอน ระบบสงคมทเคยดงามของไทยไดรบผลกระทบอยางหลกเลยงไมได ซงการพฒนาทางดานเศรษฐกจเปน การพฒนาทางดานวตถมากกวาพฒนาสงคมในดานอนๆ โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจ จงทำาใหเกดปญหาความยอหยอนของคณธรรม จรยธรรม มการประพฤตปฏบตทเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม การขาดคณธรรมจรยธรรม ทำาใหเกดปญหาทจรตคอรปชน ปญหายาเสพตด และปญหาอน ๆ อกมากมาย หากปลอยไวจะเปนผลกระทบตอความมนคงของประเทศดวย

การพฒนาคณธรรมจรยธรรมของคนไทยในสงคมใหเปนคนด จงเปน เรองทจำาเปน เพราะคนในสงคมตางเรยกรองในเรองคณธรรมจรยธรรมใหเกดขนในสงคมไทยแมเปน เรองทมความยากเปนอยางยง เพราะเปนกระบวนการทมความสลบซบซอน และมองคประกอบอน ๆ ทเกยวของ มากมาย ดงนน กระทรวงศกษาธการ โดยสำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดพจารณาถงความจำาเปนทจะตองดำาเนนการ ในเรองการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม ซงเปนเครองมอในการกำาหนดความสงบสขของสงคมไทย (ผลงานวจย ขอมลทเกยวของตาง ๆ ในเอกสาร ๒๔๘๖ ทแนบ– )ไดวเคราะหแลว พบวา สงคมใดมผเพยบพรอม ดวยคณธรรมจรยธรรม สงคมนนจะมแตความสงบสข ในขณะเดยวกน หากคนในสงคมใดมความ บกพรองดานจตใจ ขาดคณธรรมและจรยธรรม แมสงคมนนจะมความมงคงทางเศรษฐกจ กหาความสงบ สขไดยาก สรปภาพรวมของปญหาสงคมทเกดขนกบคนในชาตทกกลมเปาหมาย นบวนจะรนแรงและทวคณมากขน ทมผลตอประเทศและสงคมไทยโดยรวม

รฐธรรมนญแหงร�ชอ�ณ�จกรไทย พทธศกร�ช ๒๕๕๐คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

3

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ สวนท ๕ แนวนโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณสข การศกษา และวฒนธรรม มาตรา ๗๙ รฐตองใหความอปถมภและคมครองพระพทธศาสนา เปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอมาชานานและศาสนาอน ทงตองสงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการนำาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต

แผนพฒน�เศรษฐกจและสงคม ฉบบท ๑๐ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท ๑๐ มจดมงหมายในการพฒนาส สงคมทมความสขอยางยงยน “ (Green Society) ให ความสำาคญกบการสรางสมดลของการพฒนาใหเกดขนในทกมต ทงมต ทางเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเปาหมายสงสด คอ การนำาไปสความอยดมสขของคนไทย และเกดการพฒนาทยงยนตลอดไป แนวคดพนฐาน คนเปนศนยกลางของการพฒนา ยดหลกปรชญาของ “เศรษฐกจพอเพยง โดยเฉพาะเรอง การเสรมสรางคณภาพคน ใหเปนคนด ม”คณธรรม มความซอสตย สจรต ไมเบยดเบยนผอน เออเฟ อเผอแผ มความอดทน มความเพยร มวนย มสต ตงอยในความไมประมาท มการพฒนาปญญาและความรอยางตอเนอง

๒.วตถประสงค

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

4

๒.๒.๑ เพอพฒนานกเรยนทกคนใหมจตสำานกความเปนชาตไทย ๒.๒ เพอพฒนานกเรยนทกคนใหมคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑๒.๓ เพอใหโรงเรยนสามารถพฒนาโครงงานคณธรรม เยาวชน“ไทย ทำาด ถวายในหลวง”๒.๓ เพอสงเสรม สนบสนนโรงเรยนทกโรงจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา

๓ กจกรรม ไดแก กจกรรมศนยการเรยนรพระพทธศาสนา (ศนย GIVE&TAKE) กจกรรมโครงงานคณธรรมสำานกด (CSR) และกจกรรมคายพระ คร ผปกครอง

๓.เป�หม�ย ๓.๑ เชงปรมาณ โรงเรยนในสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย

เขต ๒ จำานวน ๑o๒ แหง ๓.๒ เชงคณภาพ โรงเรยนทกแหงในสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒ พฒนานกเรยนทกคนใหมจตสำานกความเปนไทย ไดอยางเหมาะสมกบวย

๔.คว�มค�ดหวงทจะเกดขน ๔.๑ โรงเรยนในสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

ดำาเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรมใหกบนกเรยน ๓ กจกรรมไดชดเจน เปนรปธรรม ๔.๒ โรงเรยนขบเคลอนดำาเนนงานดานพฒนาโครงงานคณธรรม เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง ไดอยางมประสทธภาพ“ ”ตามบรบทของโรงเรยน ๔.๓ นกเรยนไดรบการสงเสรมใหเปนคนดดวยวธการทหลากคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

5

หลาย เหมาะสมกบวย ๔.๔ นกเรยนไดรบการพฒนาทกษะและเกดจตสำานกในความเปนชาตไทย ๔.๕ ผบรหาร คร นกเรยน มศลธรรม ลด ละ เลก อบายมข ลดปญหาสงคม ความเสอมทราม ๔.๖ การเรยนการสอนงายขน ผลสมฤทธดขน

๕.เงอนไขทนำ�ไปสคว�มสำ�เรจ๕.๑ มแนวทางการปฏบตการทชดเจน เปนรปธรรมสำาหรบโรงเรยนใชเปนคมอส

การปฏบตเพอใหการดำาเนนการเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของหนวยงาน

๕.๒ บคลากรทกฝายใหความรวมมอ ตงแตครอบครว ชมชน สงคม หนวยงาน

อนทงภาครฐและเอกชน ตระหนกถงความสำาคญในการพฒนาคณธรรมในสถานศกษาใหแกเดกและเยาวชน ๕.๓ มการจดระบบการตดตาม สงเสรม สนบสนน ชวยเหลอทจรงจง ตอเนองและมประสทธภาพเพอใหการดำาเนนงานมประสทธภาพ ๕.๔ จดสรรงบประมาณสนบสนน ๕.๕ มการเสรมสรางขวญ กำาลงใจ แกบคลากรตามโอกาส

๖. นย�มศพท๖.๑ จตสำ�นกคว�มเปนไทย ใชเกณฑของสำานกงานสงเสรมเอกลกษณของชาต

สำานกนายกรฐมนตร ไดแกสงทแสดงถงจตสำานกความเปนไทย ม ๔ สถาบน ๑๖ ประเดน ไดแก

๑)สถาบนชาต การดำาเนนการเกยวกบประเดน ๗ ประเดน

๑.๑) ธงชาต

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

6

๑.๒) การใชเลขไทย ๑.๓) การใชคำาวางพทธศกราช หรอ พ.ศ. ๑.๔) การใชภาษาไทย ๑.๕) สญลกษณประจำาชาตไทย (ชางไทย ดอกราชพฤกษ ศาลาไทย) ๑.๖) การใชผาไทย ๑.๗) เพลงไทย ๒) สถาบนศาสนา ดำาเนนการเกยวกบ ประเดน ๓ ประเดน

๒.๑) การไหว ๒.๒) การใชโตะหมบชา ๒.๓) การอยรวมกนของ ๕ ศาสนา (ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ - ฮนด และศาสนาซก วนสำาคญทางศาสนา ๓) สถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนการเกยวกบประเดน ๔ ประเดน ๓.๑) เพลงสรรเสรญพระบารม ๓.๒) เพลงพระราชนพนธ ๓.๓) วนสำาคญของพระมหากษตรย ๓.๔) ความจงรกภกด ๔) การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดำาเนนการเกยวกบประเดน ๒ ประเดน ๔.๑) การเสรมสรางวนยในการจราจร ๔.๒) การเสรมสรางวนยในการเขาควรบบรการตาง ๆ ๖.๒ โครงง�นคณธรรมสำ�นกด (CSR=Corporate Social Responsibility) เปนโครงงานความดทนกเรยนทำาเพอพฒนาหรอแกปญหาในสงทไมพงประสงคหรอเปนโครงงานทนกเรยนทำาโดยบรณาการความด ในการทำาโครงงาน ซงกระบวนการทำาโครงงานเกดจากความคดสรางสรรคของนกเรยนททำาโครงงาน ในป ๒๕๕๖

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

7

จดเปนโครงงานคณธรรมสำานกด CSR เฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เนองในโอกาสพระชนมพรรษาครบ ๘๔ พรรษา โดยจำาแนกโครงงานคณธรรม ๕ รปแบบ ไดแก ๑) โครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๒) โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๓) โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรต ๔) โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๕) โครงงานเสรมสรางคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๖.๓ คณลกษณะอนพงประสงค คณลกษณะอนพงประสงคอยางนอย ๘ ประการตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ไดแก ๑) รกชาต ศาสน กษตรย ๒) ซอสตยสจรต ๓) มวนย ๔) ใฝเรยนร ๕) อยอยางพอเพยง ๖) มงมนในการทำางาน ๗) รกความเปนไทย ๘) มจตสาธารณะ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

8

สวนท ๒แนวท�งก�รพฒน�และองคคว�มรทเกยวของ

ประเทศไทยมสถาบนหลกของชาตไทย ประกอบดวย สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรยการธำารงสงเสรมใหประชาชนในชาตเกดจตสำานกและตระหนกถงความสำาคญของสถาบนหลก ทง ๓ สถาบน ซงเปนศนยรวมจตใจของคนในชาต จงเปนหวใจหลกทจะกระตนจต สำานกของพนองประชาชนของชาตดวยการดำาเนนงานมตศาสนาภายใตสถาบนหลก ๓ สถาบน การดำาเนนงานใหประชาชนในชาตรวมกจกรรมทผสมผสานกนอยางแนบแนนและมความผกพนกน โดยมหลกธรรมทางศาสนาเปนเครองยดเหนยว และมสถาบนชาต และสถาบนพระมหากษตรยเปนองคประกอบหลกของกจกรรม

แนวท�งก�รพฒน� สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กำาหนดหลกการปฏรป

การศกษาในทศวรรษทสอง ๓ เปาหมาย ๔ กรอบแนวทาง ไดแก

เป�หม�ย1. พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย2. เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ3. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวน ของสงคมในการบรหารและ

จดการศกษา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

9

กรอบแนวท�ง 1. พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม2. พฒนาคณภาพครยคใหม3. พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม4. พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม

ในก�รขบเคลอนคณธรรมจรยธรรม จะตองขบเคลอนดวยฐานของพนททวประเทศ

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กำาหนดทศทางในการพฒนา ดงน

วสยทศน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนพลงขบเคลอนการศกษาขนพนฐานของประเทศไทย ใหเปนผนำาหนงในสองของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ภายในปการศกษา ๒๕๕๖

พนธกจ พฒนาและสงเสรมการจดการศกษาขนพนฐานใหประชากรวยเรยนทกคน ไดรบการศกษาอยางมคณภาพ โดยพฒนาผเรยนใหเปนบคคลทมความรคคณธรรม มความสามารถตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน และนำาไปสการพฒนาคณภาพระดบสากล

สำ�นกง�นคณะกรรมก�รก�รศกษ�ขนพนฐ�นกำ�หนดเปนกลยทธในก�รพฒน� กลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความสำานกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

โดยมจดเนน ๑๐ ประก�ร ไดแก

ประก�รท ๔ นกเรยนทกคนมความสำานกในความรกชาต (EQ: Emotional Quotient) ประก�รท ๖ สงเสรมการจดการศกษาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยการขยายผลสถานศกษาพอเพยงตนแบบ (Sufficiency Economy)

เป�หม�ยและตวชวดคว�มสำ�เรจ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

10

กลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความสำานกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงท เป�หม�ยคว�มสำ�เรจ ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑ ผเรยนทกคนไดรบการพฒนา

ใหมคณธรรม จตสำานกความเปนไทย

จำานวนผเรยนไดรบการพฒนาใหมจตสำานก ความเปนไทย ยดมนในสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยและการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๒ ผเรยนมคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานไมนอยกวารอยละ ๘๐

รอยละของผเรยนมคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

๓ โรงเรยนทกโรงเรยนจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม ความสำานกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

-จำานวนโรงเรยนทจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมความสำานกในความเปนชาตไทย และวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง-จำานวนโรงเรยนทจดกจกรรมตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนสถานศกษาพอเพยงตนแบบ ๑๐,๐๐๐ แหง

๔ ผเรยนทกคนไดรบการพฒนาทกษะการดำารงชวตทมคณภาพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จำานวนผเรยนไดรบการพฒนาทกษะการดำารงชวตทมคณภาพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

11

โครงง�นคณธรรม (Moral Project)โครงง�นคณธรรมคออะไร? โครงงานคณธรรม หรอโครงงานความด เปนนวตกรรมการเรยนรทสงเสรมการทำาความดมคณธรรมแบบเชงรก โดยใหผเรยนทเปนเดกและเยาวชนเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการเรยนรนเอง ผานเทคนควธการเรยนรแบบโครงงาน (Project Approach) โดยประเดนทเลอกทำาโครงงานนนเกดขนมาจากความสนใจและความคดรเรมของผเรยนเอง เนนการเรยนรผานการปฏบตงานจรง ดวยความพากเพยรพยายามอยางจดจอตอเนองในชวงระยะเวลาทยาวนานพอสมควร (ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ในลกษณะวจยปฏบตการ (action research) นำาไปสการแกไขปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรม และสงเสรมการบมเพาะความดมคณธรรมอยางเปนรปธรรมและเปนระบบ รวมทงการขยายความมสวนรวมไปสบคคลตางๆ ในสถานศกษาและชมชนของตนเองหรอชมชนอนๆ ทเกยวของ

ก�รเรยนรทไมจำ�กด EDUCATION FOR ALLในเมอโครงงานคณธรรมเปนกระบวนการพฒนาคณธรรมและความด

โครงงานคณธรรมน จงมลกษณะทเปดกวางสำาหรบทกคน โดยไมมขอจำากดวาเรยนสายวทยหรอสายศลป มอปกรณเครองมอทางวทยาศาสตรหรอเปลา? เปนนกเรยนประถมหรอมธยม เพราะคณธรรมและความดงามนน เปนเรองทมคณคาทควรเขาถงของคนทกคนนนเอง

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

12

ไมจำากดจำานวนคน เพศ วย สถานะ ระดบชวงชนหรอสายวชาทเรยน แตสนบสนนใหทกคนมสวนรวมใหไดมากทสด แมวาจะมผรบผดชอบโครงงานเปนกลมเรมตน ๘-๑๐ คนกตาม แตโครงงานกกำาหนดเงอนไขใหผรบผดชอบน ตองคดวางแผนและดำาเนนงานเพอขยายหาแนวรวมตอไปในรปของเครอขายแกนนำา สมาชก หรอกลมเปาหมาย และตองสรางความมสวนรวมในทกภาคสวนใหมากทสด ทงครอบครว(บาน) ศาสนา(วด) และสถานศกษา(โรงเรยน) โครงงานคณธรรมไมมกตกาควบคมจำานวนคนทมาชวยทำาโครงงาน หากใครอยากมาชวย อยากเขามารวมทำางาน กเขามาชวยเลย โครงงานใดยงมคนมาชวยรวมมอดวยมากเทาไร โครงงานนนยงประสบความสำาเรจ เพราะเทากบวามคนมารวมทำาความดเพมมากขนเทานน

องครวมแหงคว�มด ทไรขดจำ�กดไมแยกเรอง ไมแยกสวน แตทกเรองสาระสามารถบรณาการเขามาเปน

สวนหนงของโครงงานนไดทงหมด ไมวาจะเปนวชาการดานใดหรอปญหาของใคร นำาองคความรทกดาน ทกวชา ทกสาระการเรยนร และทกทกษะทเกยวของไมวาจะเปนศลปะ-ดนตร-กฬา สามารถนำามาปรบบรณาการใชในการทำาความด ทำาการงาน และการสอสารประชาสมพนธโครงงานไดทงสน

ไมตดขดทงบประมาณ เพราะการทำาโครงงานดานความดหรอคณธรรมนไมตองลงทนดวยเมดเงนมาก บางโครงงานลงทนเพยงแรงงานจากสองมอทคอยเกบขยะ และเมอแยกขยะขายกไดทนมาเพมอก บางโครงงานใชสองมอนอยๆ บบนวดใหพอแมปยาตายายในชมชน บางโครงงานมาจากพฤตกรรมชวยกนประหยดนำาประหยดไฟ บางโครงงานมาจากการยมไหวทกทาย ตวอยางของโครงงานในลกษณะเชนนมอยมากมายทลงทนนอยแตไดผลและมคณคามาก แตอยางไรกตาม กตองมการลงทนเมดเงนในเรองคณธรรมบาง ไมใชปากบอกวาเรองคณธรรมความดสำาคญแตพฤตกรรมไมแสดงออกวาใหความสำาคญเลย โครงการนจงออกแบบเปนพเศษใหโครงงานทไดรบคดเลอกไดรบทนการสนบสนนเบองตนจาก สพฐ. และศนยคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

13

คณธรรม ตงแตตนทางของการทำางาน และเชอวาการลงทนทางดานคณธรรมความดนจะเหนยวนำาและดงดดใหทกภาคสวนในโรงเรยนชมชนมารวมกนลงทนในเรองความดนเพมขนอกหลายเทาตว ซงกพบวาเปนจรง เพราะหากวาเงนทนทไดรบไมพอกลมทำางานกลบมวธการหาทางออก ขอความชวยเหลอในรปแบบอนๆ ดวยตวเองไดอกอยางนาอศจรรย เพราะความดยอมเหนยวนำาความดมาหากน เชนไดรบการบรจาคและความชวยเหลอจากผทศรทธาและนยมชมชนในการทำาความดของกลมเยาวชน เรยกวาบญตอบญนนเอง ดงนนโครงงานคณธรรม จงเปน WIN-WIN SITUATION กลาวคอ ทกฝายมสวนรวมและทกฝายกไดรบประโยชนสขรวมกนทงหมด กลาวคอ ปญหาตางๆ ในโรงเรยนและชมชนไดรบการพจารณาและแกไข เดกและเยาวชนไดรบการปลกฝงบมเพาะซมซบและเรยนรคณธรรมความดงามตางๆ ดวยความรสกเปนเจาของ เดกและเยาวชนไดฝกฝนและพฒนาทกษะการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดแกปญหา คดเชงระบบ คดประเมนคา ฯลฯ ผานการทำาโครงงานอยางเปนวทยาศาสตร เดกและเยาวชนไดรบการฝกทกษะการทำางานจรง การทำางานเปนระบบ ความรบผดชอบตองาน และไดรบการฝกทกษะทางสงคม ผานกระบวนการทำางานเปนกลมใหญในระยะเวลายาวนานพอสมควร และเมอโครงงานนนๆ ไดมการขยายผลไปถงการแกปญหาในครอบครว วด ชมชน พอแมผปกครอง พระสงฆ และคนในชมชนกจะไดรบอานสงสแหงประโยชนสขนนดวย ผบรหารและคณะครอาจารยกจะเบาใจสบายใจไมตองกงวลเครยดกบปญหาทสงสมไวมากมายโดยไมมการแกไข แตปญหาเหลานนกลบแปรเปลยนเปนผลงานทมความโดดเดนและนาชนชมแทน นอกจากน ผบรหาร ครอาจารย และศกษานเทศก ยงสามารถนำาขอมลและผลจากการทำาโครงงานคณธรรมมาทำาการวจยใหเปนผลงานทมคณคา ไดอยางมคณภาพและเกดประโยชนแทจรงไดอกดวย

โครงง�นคณธรรม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

14

ก�รทำ�ดเชงรกพรอมกบก�รเรยนรชวตอย�งเปนวทย�ศ�สตรโครงงานคณธรรมนถกออกแบบมาเพอใหตอบโจทย คำาทาทายทวา

เดกไทยไมใฝด ใฝตำาทำาชวมวเพศเสพยา ละอายการทำาด ทำางานเปนทมไมเปน คดวเคราะหไมได โดยการสรางเงอนไขใหเขาใชปญหาจรงทตองเผชญอยทกวน ไมวาในโรงเรยนหรอในครอบครวในชมชน นำามาตรวจสอบ วเคราะห วางแผน แสวงหาแนวทางแกไขรวมกน ซงไมเพยงเขาใจปญหานอกตวเทานน นยงเปนโอกาสใหเดกๆ ไดเชอมโยงสตนเอง เพราะคณสมบตของโครงงานคณธรรมนน พเศษตรงทเปนเรองในชวตจรง เปนประเดนปญหาจรงๆ ในชวต ซงทกคนมสวนรวม เกยวของ สมพนธอยดวยกนนนเอง แตอาจไมรตวกได ดงนน ดวยกระบวนการคดอยางเปนระบบ จงพบทางออกของปญหาดวยปญญา โครงงานคณธรรมจงเปนกระบวนการทนำาพาใหเดกไทยสามารถทำาโครงงานจรงในชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตรนนเอง

โครงงานคณธรรมนน เนนการนำาปญหาในชวตจรงมาเรยนรผานการทำาโครงงาน อนจะเปนการเรยนรและพฒนาทกษะชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตร หรอ ดวยกระบวนการทางปญญา อนพอจะสรปไดเปนลำาดบขนดงน

๑) สงเกตปญหา ระดมความคด เลอก ระบ วเคราะห เชอมโยง “ปญห�-ส�เหต ไดชดเจน เหนความเชอมโยงเปนเหตเปนปจจยเกยว”เนองกนไดตลอดสาย (จาก ภายนอก ส ภายใน ชวตจตใจของตนเอง“ ” “ ” ) ๒) คาดการณและระบ “เป�หม�ย ของการแกปญหาใหชด ทงเปา”หมายในตวคน (พฤตกรรม จตใจ ปญญา ทคาดหวง) เปาหมายนอกตวคน (สงแวดลอม-กายภาพ) เปาหมายเชงปรมาณ เปาหมายเชงคณภาพ เปาหมายระยะสน ระยะกลาง ระยะยาว

และเมอรจดหมายปลายทางชด การกำาหนดทศทางและการเดนทางกจะชดไปดวย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

15

๓) วางแผนและออกแบบ “ท�งแก หรอวธการทดลองอยางมหลก”เกณฑ ทแกปญหาไดตรงจด (คอแกทสาเหต) และถงพรอมทจะบรรลเปาหมายทวางไวได

๔) ลงมอทำ� พรอมกบเรยนร แสวงหา ฝกฝน คณธรรมจากภายใน“ตน ไปส การแกปญหาภายนอก ทงการเรยนรสวนบคคลจำาเพาะตน และ” “ ”เรยนรรวมกนผานกระบวนการกลม

๕) ลงมอปฏบตการอยางเปนระบบ มการตดต�มและเกบบนทกขอมล ทำาตามแผนงานอยางยดหยน มงมนทมเทแตไมยดตดมากเกนไป เรยนรอยางตนตวเทาทนพรอมปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนไป เพอใหเกดประโยชนสขสงสดแมมขอจำากดมากมาย

๖) ประมวลผล-สรปผล ประเมนผลการบรรลเปาหมายและวตถประสงคทไดตงไว การประเมนตนเอง การยอนพจารณาเพอปรบปรงแกไขขอบกพรอง และการตอยอดขยายผล

๗) นำ�เสนอ สอส�ร ขอมลเรองราวการทำาโครงงานผลของการทำางาน สสาธารณะ อยางมประสทธภาพเพอเปนการแพรขยายความด-สอสารความด บอกตอองคความรในการแกปญหาตางๆ เผยแพรวธการในการทำาความด อนจะเปนการเสรมสรางคานยมการทำาความด สรางแรงบนดาลใจในการทำาความดใหกบผอนตอๆ ไป และเปนการสบตอความดตอไปไดไมสนสด

แกนก�รเรยนรคอ รวมกน ทำ�ด อย�งมปญญ� “ ”กระบวนการเรยนรทดและสมบรณของโครงงานคณธรรมนน จะตอง

เรมตนจากการสรางคว�มเปนกลย�ณมตรตอกนกอน อนเปนปจจยตนเรมทสำาคญทสด จงตองออกแบบและจดวางเงอนไขใหเกดการรวมกลมกนของผรบผดชอบโครงงานจำานวน ๘-๑๐ คน และทปรกษาอก ๓ คน โดยมองคประกอบโครงสรางและความสมพนธในกลม ใหสามารถดงดานบวกของแตละคนออกมาหากนใหไดมากทสด ซงกจะทำาใหเกดการใฝดคดดและทำ�ดรวมกนออกมาไดอยางเตมทเตมตามศกยภาพของแตละคน เกดการซมซบความด พรอมๆ กบมการเรยนรหรอมกระบวนก�รท�งปญญ�เกดขนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

16

ตลอดสาย ตงแตเรมตนระดมความคด การสงเกตสำารวจสภาพปญหา ปญญาตระหนกรในสถานการณหรอสภาพปญหาและสบสาวถงสาเหต ปญญาคนควาหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ เพมเตม การรวบรวมประมวลขอมล ปญญาคดวเคราะหคดสงเคราะห ปญญาคดรเรมสรางสรรค การทำาความคดใหชดและเปนระบบ การคดวางแผนงาน การรางโครงงาน ปญญาการปรบประยกตจากนามธรรมใหเปนรปธรรม ปญญาการตดตามดำาเนนงานปรบปรงงาน ปญญาการแกปญหาเฉพาะหนา ปญญาการประเมนผลสรปผล และปญญาการนำาเสนอ ตลอดจนสตปญญาทจะเทาทนและสามารถวางใจตอโลกธรรมทง ๘ ทมาถกตองสมผสใจไดอยางฉลาดและเปนกศลไดในทสด

กระบวนการเรยนรทเกดขนภายใตโครงงานคณธรรมฯน เปนกระบวนการทพฒนาและปรบประยกตมาจากกระบวนการเรยนรวถพทธ ซงใชแบบจำาลองของวงรอบ ๑-๒-๓-๔ ทหมนเวยนรอบพฒนาขนอยางตอเนอง อนประกอบดวย (๑) กระบวนการกลยาณมตร, (๒) การเปดการเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ), (๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม (ตามหลกไตรสกขา-ภาวนา๔) และ (๔) กระบวนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนอง จงทำาใหกระบวนการเรยนรและการพฒนาคณธรรมของผเรยนเกดขนควบคกนไป ดงแผนผงของแบบจำาลอง ดานลางน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

17

แบบจำ�ลองก�รศกษ� ๑-๒-๓-๔ นอาจเรยกชอเปนธรรมอกหมวดหนงไดวา “กระบวนก�ร ๓ ป ตอเนอง ”ลกศร A : ปรยต, ลกศร B : ปฏบต, ลกศร C : ปฏเวธ, ลกศร D : ตอเนอง

ทมา: Phramaha Pongnarin Thitavamso, “An Analytical Study of Process of Learning in Theravada Buddhism,” Bangkok:

Mahachulalongkornrajavidyalaya University, ๒๐๐๕

(๑) กระบวนการกลย�ณมตร ขนตอนนเปนขนตอนตนเรมทสำาคญทสด โดยจดวางเงอนไขใหเกด

การนำาพาใหบคคลตางๆ ซงมตงแตกลมเพอนใกลตว คร ผบรหาร พระสงฆ พอแม จนถงองคกรทใหการสนบสนนมารวมกลมกนโดยดงดานบวกของแตละคนแตละฝายออกมาหากนใหไดมากทสด ใหแตละคนมาสวมบทบาทเปนกลยาณมตรตอกน กลยาณมตรนนมความสำาคญอยางมากทจะชวยกระตนเตอน ชวยสรางแรงบนดาลใจ ชวยสรางศรทธาในการทำาความด ชวยสนบสนนใหโครงงานดำาเนนไปไดดวยดขนตอนนจงสำาคญมากทสดทจะทำาใหเรมตนการเรยนรไดและดำาเนนตอไปจนถงปลายทางแหงความสำาเรจ โดยกลยาณมตรจะทำาหนาทเปนผชกจงปจจยภายนอกมากระตนตวเปดการเรยนรภายในคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

18

(๒) การเปดก�รเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ) (ลกศร A) การเปดก�รเรยนรภายใน เปนขนตอนทสำาคญมากอกขนตอนหนง ทเสมอนเปนก�รออกสต�รทหรอจดตดเครองยนตแหงการเรยนรภายในตวมนษย ซงมองคธรรมเรมตนแหงการเรยนรสำาคญสองประการดวยกนคอ “สทธ� ” (ความสนใจใฝร, ความเชอใจ เชอถอ และความเชอมน) และ “โยนโสมนสก�ร ” (พจารณาอยางแยบคาย คดเปน นอมมาใสใจไปส– –

การเปดก�รเรยนรภายใน จะเกดขนไดตองอาศยกลยาณมตรเตรยมการและเลอกใชปจจยภายนอกมากระตนปจจยภายในอยางพอเหมาะพอดแกผเรยนและสถานการณแวดลอม ปจจยภายนอกดงกลาวนน เรยกวา “ปรโตโฆสะ ซงมหลายลกษณะ ตงแตคำาสอน คำาบอกกลาว หนงสอ ตำารา สอ”ตางๆ และทดทสด คอ “เสยงของคร เพราะเปนเสยงทจะสรางศรทธาให”เกดขนในใจ เปนเสยงทจะชวยเตอนจตสะกดใจใหฉกคดหรอตระหนกสำานก เปนเสยงทเปนกำาลงใจใหเกดการเรยนรภายในตนขน มนใจขน จนเขาใจถงคณคา ถงประโยชนของการทำาความดการสรางคณธรรมจรยธรรมขนในตน เมอเขาใจถงประโยชน จงเกดฉนทะความพอใจใครทจะลงมอกระทำาดวยตนเองโดยไมลงเล ดงตวอยางของ เสยงของคร ในโครงการนทสำาคญทสด คอ พระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทชาวไทยทกคนลวนมศรทธาอยางเตมเป ยม เมอโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรตเลอกมาใชเปนเสยงบอกกลาว (ปรโตโฆสะ) ทยำาชดเจนวา “เย�วชนไทย ทำ�ด ถว�ยในหลวง จงเทากบเปนเสยงบอกทใหแนวทางวา ”ศรทธาทเกดขนนนควรนำาไปสการตอบแทนคณพระองคทาน ในโอกาสครงนมใชสงใดอน แตเปนการทำ�ดถวายพระองคทานนนเอง

เมอสทธ�คอความสนใจใฝรเกดขนกจะชวยไปกระตนตวเปดการเรยนรภายในอกอยางหนง กคอกระบวนการคดพจารณาอยางแยบคาย หรอทเรยกวา โยนโสมนสก�ร ใหเรมตนและทำางานไปดวยกน เรมตงแตเยาวชนสนใจใฝรและคดพจารณาวาจะทำาดอะไรถวายในหลวง ซงตามเงอนไขกคอ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

19

การกระทำานนควรตอบโจทยหรอแกปญหาจรงททกคนหรอสวนใหญกำาลงเผชญอย โดยชวยกนระบปญหาใหชดเจน คนหาสาเหตทมาของปญหานนๆ สบสาว ปจจยแวดลอมทเกยวของ ทงบคคล สถานการณ สถานท ฯลฯ เรมวเคราะหและกำาหนดเปาหมายของการแกปญหา พจารณาหาหนทางปฏบต เพอนำาไปสการแกปญหาอยางเปนจรง ทงหมดนเปนวธคดพจารณาแบบอรยสจ ๔ นนเอง

(๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ตามหลกไตรสกข� (ลกศร B และ C)

กระบวนการไตรสกข� เปนกระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ในดานพฤตกรรม(ศล) ดานจตใจ(สมาธ) ดานปญญา(ปญญา) ซงจะเกดขนไดตองจดเตรยมเหตปจจยใหเออตอการกระทำาหรอปฏบตงานจรง โครงการนจงเนนใหมชวงระยะเวลาดำาเนนงานนาน เพอใหเพยงพอตอการคอยๆ สะสมการเรยนร สงสมและบมเพาะคณความดในจตใจ และการปรบเปลยนพฤตกรรม จากประสบการณทพบจากการทำาโครงงานคณธรรมมา ๒ ปนน ทำาใหพบวา อยางนอยตองมเวลาประมาณ ๒ เดอนสำาหรบการปฏบตงานจรงๆ (เฉพาะชวงเวลาทำางานจรง ไมรวมชวงทำางานเอกสาร) ศล เปนการเรยนรดานพฤตกรรมหรอการเรยนรทกษะทางสงคมทจะทำางานรวมกนเปนกลมรวมกบผอนอยางเอออาทร พรอมทจะใหกำาลงใจและใหอภยแกกน การระมดระวงคำาพด-การกระทำาทจะไมเบยดเบยนใคร หากมการกระทบกระทงกนบางกมศลกำากบทจะไมใหเกนเลยไปจนกระทบกระแทกใหแตกทำาลายความสมพนธระหวางกน การสำารวมระวงทงทางคำาพดและการกระทำาการยอมรบสำานกผด การใหอภยกน กอใหเกดพฒนาการทางดานพฤตกรรมไมใหเปนมลภาวะเบยดเบยนตนเองและผอน กจะทำาใหการทำางานกลมเกดขนไปไดตลอดรอดฝง

สม�ธเปนการเรยนรทางดานจตใจ ทตองเผชญสถานการณจรงจากการทำางาน ทำาใหตองมความมงมนตงใจ ความขยนหมนเพยรกระทำาอยางตอเนองไมทอถอย มความอดทน ทงตอภาระงาน และทงตอคนและ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

20

สถานการณทเขามา นอกจากนยงหมายถงการเจรญงอกงามของคณความดหรอคณธรรมในจตใจ อนนำาไปสภาวะความสขสดชน แจมใสผองใสในจตใจ ตงมนเปนสมาธ

ปญญ� เปนการเรยนรทมาจากกระบวนการสงเกต สำารวจ การคดการพจารณาไตรตรอง การตดสนใจอยางเปนเหตเปนผลเปนระบบ นำาไปสภาวะทออกจากปญหา นำาออกจากทกข นำาไปสภาวะทดงามเปนบญกศล การเรยนรทางปญญาเรมจากการเรยนความรจากหลกธรรม คำาสอน ขอมล ขอเทจจรง การจดจำา การจบประเดน การแยกแยะ การจดหมวดหม อนเปนปญญาขนรจำ� และพฒนาขนไปสปญญาขนรคด อนเกดจากการฝกทกษะการคดวเคราะหคดสงเคราะหการคดเชอมโยงเหตปจจย การคดพจารณาคณคาแทคณคาเทยมเปนตน และพฒนาไปสปญญาขนรแจงททำาใหแสวงหาทางออกจากปญหาได ตลอดจนปญญาทกอเกดจากการลงมอปฏบตเพอบรรลผลของการแกไขปญหาหรอดบทกขได (เผดจศกกบปญหา) และปญญาตดตามประเมนผลอยางเปนระบบเพอปรบปรงใหดขน นำาสการสงสมเปนประสบการณและปรชาญาณรแจงในเรองนนๆ

(๔) ขนก�รพฒน�แบบเวยนรอบตอเนอง (ภ�วน�๔ ส กลย�ณมตร) (ลกศร D)

เมอผเรยนผานกระบวนการเรยนรใน ๓ ขนตอนแรกมาซำาแลวซำาอก เปนเวลาตอเนองกนในชวงเวลาทเหมาะสม (กรณทำาโครงงานคณธรรม ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ผเรยนจะเกดพฒนาการในตนเองอยางเปนองครวมทกดาน ทง พฒนาการทางพฤตกรรมทเกยวของกบรางกายและกายภาพแวดลอม (ก�ยภ�วน�) พฒนาการทางสงคม (ศลภ�วน�) พฒนาการทางจตใจ (จตภ�วน�) และพฒนาการทางปญญา (ปญญ�ภ�วน�)

การประกวดโครงงาน จงเปนกศโลบายหรอบทเรยนครงสำาคญทพวกเขาจะไดเรยนรและฝกการวางใจไดอยางเหมาะสม ไมใหหวนไหวไปกบโลกธรรม ๘ ไดอยางไร รจกรกษาใจใหอยในพรหมวหาร ๔ ไดหรอไม และไม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

21

หลงยดตดอยกบการแขงขนหรอรางวล แตกลบเหนคณคาของความรกใครปรองดองสามคค ชวยเหลอเกอกลกน สามารถอนโมทนา ยนดในความสำาเรจของโครงงานของเพอนๆ กลมอนได นบเปนการปรบเขาสทศนคตและคานยมทด ใฝด ใฝสรางสรรค มพฒนาการทางพฤตกรรม จตใจตงมนในความดงาม เขมแขง อดทน ขยน กลาหาญ ไมยอทอตออปสรรคตางๆ และมพฒนาการทางปญญาทด มทกษะกระบวนการคดทด มความแยบคายในการชกชวนคนอนๆ เขามาชวยกนแกปญหา เขาใจความเปนจรงของชวตของโลก เรยกไดวา หากมพฒนาการทง ๔ ดานพรอม (กายภาวนา ศลภาวนา จตตภาวนา ปญญาภาวนา) กจะเปนผทพรอมทจะมบทบาทเปนกลยาณมตรใหกบผอนไดตอไป ซงกจะเทากบวาเปนผเรมตนขบเคลอนวงจรแหงการเรยนรวถพทธนสบไปดงเชน ขอเทจจรงทพบวาแทบทกโครงงานมกจะสรปบทเรยนสำาคญวา การจะไปเปลยนแปลงผอน ตองเรมจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองกอน (กายภาวนา และ ศลภาวนา) และระหวางทเขาไดเรยนรเพอเปลยนแปลงตนเอง กทำาใหเขาไดเกดการเรยนรคณความดหรอคณธรรมจากภายใน (จตภาวนา) ทคอยๆ ซมซบ และสงสมเปนประสบการณเปนปญญาญาณหยงรเชยวชาญในเรองทตนเองทำานน(ปญญาภาวนา) เขากจะพฒนามาสความเปนกลย�ณมตรทสมบรณขน อนจะกอเกดเปนวงจรขบเคลอนททรงพลงใหเกดการสบเนองไปสขนตอๆ ไป นำาพาใหเพอนคนอนๆ ไดเกดการเรยนรและพฒนาตอเนองขยายวงออกไปไดไมสนสด

ขนตอนในก�รทำ�โครงง�นคณธรรมขนตอนท ๑ ก�รตระหนกรและพจ�รณ�เลอกหวเรองหรอ

ประเดนปญห�ขนตอนนเปนขนตอนทสำาคญทสด ทตองอาศยภาวการณตระหนกรใน

สถานการณหรอสภาพปญหาดวยสตปญญา หรอภาวะทมแรงบนดาลใจทจะทำาสงดงามอะไรบางอยางทเปนความฝนหรออดมคต ซงอาจจะเกดจากผเรยนเองโดยตรง หรอ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

22

อาจจะเกดจากการแนะนำาหรอชชวนจากครทปรกษาหรอผอนทเปนเงอนไขภายนอก มากระตนใหผเรยนเกดความตระหนกรหรอแรงบนดาลใจขนกได

การสรางความตระหนกรนนเปนขนตอนทยาก เพราะโดยทวไปสภาพการณทเปนปญหาตางๆ นนมกจะเกดขนอยแลว แตมกจะถกละเลยมองขาม หรอชาชนเคยชนจนมองไมเหนปญหา หรอไมรสกวาตนเองมสวนเกยวของกบปญหานนอยางไรในทำานอง เสนผมบงภเขา หรอ ปลาอยในนำามองไม“ ” “เหนนำา จงตองอาศยเหตปจจยภายนอก จากกลยาณมตรทกระตนปจจย”ภายในใจของผเรยนไดถกตรงกบจรตนสย ในเงอนไขสถานการณแวดลอม และจงหวะเวลาทพอเหมาะพอด จนเกดฉนทะรวมกนทจะรวมกนเปนกลมเพอดำาเนนการโครงงาน

กจกรรมแนะนำ�สำ�หรบครทปรกษ�ครทปรกษาอาจวางเงอนไขเบองตนจากการใหผเรยนสำารวจและ

สงเกตสภาพปญหาตางๆ จากเพอนนกเรยน ปญหาทพบเหนในหองเรยน โรงเรยน วด และชมชน แลวชวยกนระดมความคดตอปญหาทเกดขนใหไดมากทสด แลวมาอภปรายกนในกลมใหญหรอกลมยอยกได (อาจทำาใหสนกในลกษณะโตวาทหรอยอวาทกได) เพอเลอกประเดนปญหาทมความสนใจ หรออยากจะแกปญหานนมากทสด เพอนำามาตงเปนประเดนสำาหรบทำาโครงงาน

คำ�แนะนำ�เพมเตม (Tip)ความด หรอ ประเดนทเลอกมาทำาโครงงานนนมทมา ๒ ลกษณะดวย

กน คอ ผเรยนเรมคดจาก (๑) ปญห�ทอย�กแก หรอจาก (๒) สงดทอย�กทำ� จากประสบการณพบวาผเรยนทเรมคดจากความดทอยากทำากอนนนมกยงมองแบบผวเผน ความคดความเขาใจยงไมหยงรากลก ความจรงแลวแมเปนความดทอยากทำากตาม หากยอนคดพจารณาใหดกจะพบวาสงดทอยากทำานนตองชวยแกไขหรอปรบปรงอะไรใหดขนสกอยางหนงแน ครทปรกษากตองชวยกระตนชชวนใหผเรยนไดยอนคดพจารณากลบไปทประเดนปญหาใหได เชน หากเดกเรมตนดวยความคดอยากปลกตนไมขนมาลอยๆ ครทปรกษาอาจตองถามใหยอนคดไปวา ทำาไมหรอถงตองปลกตนไม? ปลกคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

23

ทไหน? เพราะอะไรจงตองปลกทน? ปลกตนไมมนชวยแกปญหาอะไรหรอ? หรอมนชวยทำาใหอะไรดขนบาง? ถาผเรยนชวยกนคดและตอบปญหาเหลานได กจะไดประเดนปญหาทชดเจนสำาหรบการนำามาตงเปนประเดนทำาโครงงาน

ขนตอนท ๒ ก�รรวบรวมประมวลขอมลและองคคว�มรทเกยวของเมอสมาชกทกคนในกลมเหนพองกนและตดสนใจเลอกประเดนปญหา

หรอหวเรองไดแลวและไดรบความเหนชอบจากทปรกษาแลว กจะเปนขนตอนของการระดมความคดวางแผนงานในเบองตน โดยเรมจากการรวมกนพจารณาวเคราะหสภาพปญหาแลวสบสาวไปหาสาเหตและปจจยรวมตางๆ การวางเปาหมายและวธการแกปญหา แลวประมวลสงทวเคราะหไดทำาเปนผงมโนทศน ในขนตอนนจะพบวายงมขอมลของสภาพปญหาและปจจยตางๆ ทเกยวของไมเพยงพอหรอยงมรายละเอยดทไมชดเจน ตวแปรสนบสนนและองคความรตางๆ ทจะนำามาใชในการวางแผนแกปญหากยงมไมครบถวนหรอยงไมชดเจนเปนตน จงตองมการรวบรวมขอมลและองคความรเพมเตม (ซงอาจจะไดมาจากการสำารวจโดยละเอยดหรอประมาณการโดยคราวๆ กได) จากการพบปะสนทนาขอความรวมมอจากบคคลตางๆ และจากการคนควาหาความรจากหนงสอตำาราและแหลงเรยนรตางๆ แลวนำาขอมลทรวบรวมไดทงหมดมาประมวลเพอจดเตรยมสำาหรบคดวางแผนทำาร�งโครงง�นตอไป

โครงก�รพฒน�โครงง�นคณธรรม เฉลมพระเกยรต ปก�รศกษ� ๒๕๕๖

นวตกรรมก�รเรยนรโครงง�นคณธรรม ๕ ประเภท ข. โครงง�นคณธรรม เฉลมพระเกยรตค. โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตง. โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรต

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

24

จ. โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรตฉ. โครงงานก�รเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรต

- โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตมใชแคผลตสอ แตมทมาของความคดวา ทำาไม“ ? ถงผลตสอคณธรรมน ม”แผนงานการผลตสอ มกระบวนการนำาไปใช มการตดตามประเมนผลวา สอทผลตขนน ทำาใหเกดผลดอยางไรตอผรบสอ สอทผลตขนสามารถชวยแกปญหาทตงไวไดจรงหรอไม? จงจะมคว�มเปนโครงง�น

- โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรตเปนโครงงานวทยาศาสตรทมใชแคทดลองเสรจประกวดจบแลวเลกทำา ไมจำาเปนตองคดคนใหมกได แตเนนการนำาไปใชจรงเพอพฒนา/แกไขปญหาจรงๆ ในลกษณะงานจตอาสา-บำาเพญประโยชนตอสวนรวม ในโรงเรยนหรอชมชน โดยสรางจตสำานกความเสยสละตอสวนรวมใหแกเยาวชนไดด (บางโครงงานสามารถตอยอดเปนโครงงานธรกจคณธรรม หาทนมาสนบสนนกจกรรมการกศลไดดวย)

- โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต (ธรกจ ๒ ช พอเพยง)(โครงงานธรกจเพอพฒนาชวตและชมชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เฉลมพระเกยรต)ธรกจทไมไดเนนผลกำาไรสงสด เนน ประโยชนสข สงสด“ ” ธรกจทมคว�มเปนโครงง�น สอดคลองกบหลกการเรยนร รวมกน ทำาด อยางมปญญา “ ”และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไมใชธรกจบาป ไมยงเกยวกบอบายมข ไมเปนธรกจทขดกบหลกศลธรรมเปนธรกจทมแนวคดดๆใหมๆ ทชวยแกปญหาจรงในโรงเรยนชมชน ทำาใหคณภาพชวตดขน เนนการใชทรพยากรในทองถนอยางประหยดคมคาสงสด มผลกำาไรท อย�งนอย ๑๐ % นำาเขากองทนโครงงานคณธรรม ( กองทนทำาด ) ของโรงเรยน ทเหลอเปนทนหมนเวยนของธรกจเพอปรบปรงหรอขยายกจการ และจดสรรเปนเงนออมหรอทนการศกษาของคนทำางาน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

25

- โครงงานก�รเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรตโครงงานเชงยทธศาสตรทเปดโอกาสใหเยาวชนทมศกยภาพเปนผนำ�

ตวจรง คดก�รใหญ (Think Big) ไดด มคณธรรมเปนแบบอย�ง มารวมกนคดออกแบบองคกร โครงสราง การเมองภาคเยาวชน ดวยตนเองอยางสรางสรรคไมจำากดรปแบบ เพอเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอน - เกาะตด การทำาความดของเยาวช น การแกปญหาของเยาวชนดวยเยาวชนเอง ทงน เยาวชนทเขามาสตำาแหนงบรหารองคกรการเมองน ตองเปนแบบอยางและถกฝกฝนอบรมใหมคณลกษณะ ๓ ดานดวยกน คอ ๑) รกช�ตรกสวนรวม ดวยงานอาสาสมคร ๒) เปนคนดมศลธรรม ดวยการปฏบตทางศาสนา ๓) มคว�มรคว�มส�ม�รถ ดวยการศกษาทงทางโลกและทางธรรม โดยทง ๓ ดานนตองกำาหนดใหเปนขอปฏบตเปนวถชวตในแตละวน/สปดาห/เดอน ทวดประเมนได นบเวลาปฏบตได

โครงงานการเมองคณธรรมน มกจะพฒนามาจากการยกระดบโครงงานคณธรรมขนาดใหญทมคณภาพโดดเดน มาเปนองคกรขบเคลอนใหเกดโครงงานคณธรรมทกประเภททงระบบโรงเรยน หรอการยกเคร องคณะกรรมการนกเรยนใหถกออกแบบใหม (re-engineering) ใหเปนองคกรทเยาวชนรสกเปนเจาของเอง แลวบรหารปกครองในดานการสงเสรมการทำาความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยกนเอง อยางเกาะตดและเขมแขง ทงภายในโรงเรยนและลงสชมชน

ก�รเขยนร�ยง�นโครงง�น1.ร�ยง�นโครงง�น จดพมพใหมจำานวนหนา ๒๐ ๕๐ หนากระดาษ–

ขนาด A ๔ ไมรวมปก โดยแสดงเนอหา บทและหวขอตางๆ ตามทกำาหนด ดงน (ดตวอยางโครงงานระดบประเทศ ท www.moralproject.net)(๑)ปกหน�

(๑.๑) ปกนอก (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, ชอกลมเยาวชนผรบผดชอบ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

26

โครงงาน, ชอสถานศกษา, ชอสงกด โดยระบสพป., และพมพระบวา รายงานนเปนสวนหนงของโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ประจำาปการศกษา ๒๕๕๔ ระดบมธยมศกษา ทจดโดย กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.)

(๑.๒) ปกใน (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, รายชอสมาชกกลมเยาวชน

ผรบผดชอบโครงงานโดยระบ ชอ-นามสกล ตำาแหนง ชนเรยน, ชอ-ฉายา-นามสกลพระสงฆทปรกษาโดยระบวดและทตงของวด หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอผบรหารและครทปรกษาโดยระบ ตำาแหนง หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอสถานศกษา ทตง หมายเลขโทรศพท/โทรสาร/E-mail/เวบไซต(ถาม))(๒) กตตกรรมประก�ศ (แสดงการขอบคณบคคล คณะ องคกรตางๆ ท

สนบสนนการทำาโครงงาน)(๓) บทคดยอ (สรปยอเนอหาและประเดนสำาคญของโครงงานเปนความ

เรยงใน ๑ หนากระดาษ)(๔)ผงมโนทศน (สรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑

หนากระดาษ)(๕)บทท ๑ บทนำา

๑.๑ ทมาและความสำาคญ (อธบายความเปนมา แรงบนดาลใจ หรอเหตผล ททำาใหคดทำาโครงงานขน)๑.๒ วตถประสงค (แสดงจดมงหมายของการทำาโครงงาน เปนรายขอ ไมควรเกน ๕ ขอ)๑.๓ ขอบเขตการศกษาเรยนร (ระบ กลมเปาหมาย กำาหนดระยะเวลาและสถานท ในการ

ดำาเนนการโครงงาน)(๖)บทท ๒ การดำาเนนการโครงงาน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

27

๒.๑ วธการดำาเนนงาน (อธบายวธการดำาเนนงาน, แสดงแผนผงขนตอนการดำาเนนงาน ,แสดง

ปฏทนหรอกำาหนดการดำาเนนงาน และ/หรอ มรปภาพประกอบ)๒.๒ งบประมาณ (แสดงรายการคาใชจายโดยแยกเปนรายหมวดและยอดรวม) ๒.๓ แหลงทมาของงบประมาณ (กรณทมการระดมทนหรอหางบประมาณเพมเตมขนเอง ให

อธบายถงวธการระดมทนหรอการเขาถงแหลงงบประมาณนนโดยยอดวย)๒.๔ อปสรรคความผดพลาดและการแกปญหา (อธบายถงอปสรรคปญหาหรอขอขดของตางๆ

ทเกดขนในการดำาเนนการโครงงาน และการแกปญหาเฉพาะหนา แลวสรปเปนบทเรยนทไดจากการเผชญปญหานนๆ)(๗) บทท ๓ ผลการดำาเนนงาน (แสดงผลการดำาเนนงานโดยการอธบาย

พรอม รปภาพ และ/หรอ มสถต ตาราง หรอแผนภม ประกอบ)(๘) บทท ๔ การศกษาวเคราะห

๔.๑ ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะหสบสาวหาสาเหตของปญหา)

๔.๒ เปาหมายและทางแก (วเคราะหเชอมโยงเปาหมายของโครงงานกบวธการดำาเนนงาน วา

เปนหนทางไปสเปาหมายทวางไวอยางไร อยางเปนเหตเปนผล)๔.๓ หลกการและหลกธรรมทนำามาใช (แสดงหลกธรรมและแนวพระ

ราชดำาร หรอหลกวชาการตางๆ ทนำามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบโครงงาน อยางสอดคลองเปนเหตเปนผล)

๔.๔ ประเมนผลการดำาเนนงาน (แสดงหรออธบายเหตผลวา ผลการดำาเนนงานเปนไปตาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

28

วตถประสงคและเปาหมายของโครงงานหรอไม เพยงใด เพราะเหตใด หรอแสดงสถตประกอบ (ถาม)

๔.๕ การประเมนตนเอง (สมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานทกคน แสดงความคดเหน

และความรสกตอการพฒนาตนเอง หรอความประทบใจตอสงทไดเรยนรระหวางทำาโครงงาน)

๔.๖ การประเมนและวจารณโดยผอน (แสดงความคดเหนเชงวเคราะห คำาวจารณ และ

ขอเสนอแนะ ของผบรหารสถานศกษา อาจารยและพระสงฆทปรกษาโครงงาน และ/หรอ บคคลอนทเกยวของอกไมเกน ๕ คน เชน ผปกครอง, เพอนนกเรยนคนอนทไมไดเปนสมาชกกลม, คนในชมชน)(๙)บทท ๕ บทสรปและขอเสนอแนะ

๕.๑ สรปผลการดำาเนนการโครงงาน (อธบายสรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเชอมโยงส

กระบวนการเรยนรและพฒนาคณธรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานคณธรรม)

๕.๒ แผนการดำาเนนงานในอนาคตและขอเสนอแนะ ในภาคการศกษาตอไป

(๑๐) เอกส�รอ�งอง (ถาม)(๑๑) ภ�คผนวก (ถาม)

๒. สรปยอโครงง�น ใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภ�พโครงง�น ใน ๑ หนากระดาษสรปยอโครงงานทงหมดและรปภาพประกอบลงใน ๒ หนากระดาษขนาด A ๔

๓. แผนพบ (Brochure) สรปโครงง�นสรปโครงงานทงหมดลงใน ๑ แผนกระดาษขนาด A ๔ ทพบ ๓ สวน ทพมพทงดานหนาและดานหลง โดยออกแบบและพจารณาเลอกเนอหา รปภาพ ตารางหรอแผนภมประกอบ ใหสวยงามสำาหรบเผยแพร

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

29

๔. สอ Presentation ทางคอมพวเตอรหรอ VCD นำ�เสนอโครงง�นเลาเรองแสดงภาพรวมและเจาะประเดนสำาคญของโครงงานลงในสอ Presentation ทางคอมพวเตอรในระยะเวลาไมเกน ๗ น�ท โดยสามารถจดทำาเปนภาพเคลอนไหววดทศน (VCD) หรอ เปนแผนภาพการนำาเสนอ ดวยโปรแกรมจำาพวก presentation เชน Powerpoint กได

๕. แผนป�ย (Board) นทรรศก�รโครงง�น แสดงภาพรวมและสรปสาระสำาคญของโครงงานทงหมด ไดแก ชอโครงงาน สถานศกษา รายชอทปรกษาและกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน บทคดยอ ผงมโนทศน วธการดำาเนนงาน ผลการดำาเนนงาน ขอมลสถต การประเมนผลสรปผล เปนตน โดยมงเนนการจดแสดงเปน แผนผง แผนภม รปภาพ ตาราง สญลกษณ ฯลฯ ททำาใหผชมเขาใจไดโดยไว โดยใชความคดสรางสรรคและเทคนคทางศลปะมาชวยนำาเสนอใหเกดการสอความไดงาย ชดเจน และนาสนใจ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ค�ยพระ คร ผปกครองการจดคายพระ คร ผปกครอง กลมโรงเรยนอาจจดรวมกนได ซง

กจกรรมคายพระ คร ผปกครอง เปนกจกรรมทเปนการรวมมอในการพฒนาคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

๖๕ ซม.

๑๒๐ ซม. ๖๐

ซม.๖๐

รอยทพบหกกลางไปดาน

ชอโครงง�นคณธรรม

ปกหนาโครง

ปกหลงโครง

๖๐

๖๕

วสดทแนะนำ�: ใชพลาสตกลกฟกหนา ๓หรอ๕ มม. ถาทำาไดถกตองตามทกำาหนดจะสามารถพบแผนปายสลบกนไดเปน ๔ ทบ มลกษณะเปน Big

30

คณธรรมเดกและเยาวชน ระหวาง บาน วด โรงเรยน สงทเดกและเยาวชนไดรบจากการเขา คายคณธรรมจรยธรรม สงทเดกจะไดรบความรและ“ ”ประสบการณ ตลอดจนการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ในเรองตาง ๆ ไดแก

1. เดกรจกเลอกห�แหลงคว�มรและแบบอย�งทด เดกและเยาวชนทจะเตบโตไปสชวต

ทดงาม สามารถพฒนาชวตของตนเอง พฒนาสงคมไดตองเปนคนทรจกเลอกหาแหลงความร และแบบอยางทด รจกคบคน รจกเลอกสอไมถกปจจยแวดลอมทไมดหลอหลอม โดยมผปกครอง พอแม ครอาจารย สอสารมวลชนและผใหญทวไป มหนาทเปนกลยาณมตร เปนสงแวดลอมทด และชวยจดสรรสภาพแวดลอมทดใหแกเดก

2. เดกรจกจดระเบยบชวตและก�รอยรวมกบผอนในสงคม เดกและเยาวชนจะมวนย มศล รจกจดระเบยบชวตของตนและรจกจดระเบยบความสมพนธกบผอน หรอการอยรวมกบผอน เพราะชวตทจดระเบยบไดดแลวจะเปนชวตทพรอมจะรบการพฒนา

3. เดกมแรงจงใจทถกตอง เดกและเยาวชนจะไดรบการเรยนร ใหรจกการเลอกรบแรงจงใจทถกตอง ทเรยกวา ฉนทะ ไดแก การใฝร และใฝสรางสรรคหรอใฝทำา และเชอวาการทมนษยจะพฒนาชวตไปได จะตองมแรงจงใจ คอ ความปรารถนาทใฝด

4. เดกไดรบกำ�ลงใจทจะพฒน�ศกยภ�พของตนใหเตมท เดกและเยาวชนจะไดรบ

การเรยนร จากพระพทธศาสนาทถอวา มนษยสามารถฝกได พฒนาไดและมศกยภาพในตวตน มนษยแตละคนมศกยภาพทสามารถพฒนาใหสมบรณไดทงศกยภาพเฉพาะตว คอ ความถนดของตนเอง และศกยภาพทเกดจากการพฒนาทำาใหเดกเกดแนวคดและกำาลงใจทจะพฒนาตนเอง

5. เดกมทศนคตและค�นยมทด คานยมและทศนคตทถกตอง ตามหลกของพระพทธศาสนา เรมดวยการมองสงทงหลายตามเหตปจจย ซงเปนทาทของจตใจทนำามาซงปญญาและการกระทำาตามเหตผล ทศนคตในคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

31

พระพทธศาสนา เปนทศนคตทมองสงตาง ๆ ตามเหตปจจย เดกและเยาวชน จะไดรบการปลกฝง และพฒนาใหมทศนคตแบบน อนเปนทศนคตพนฐานของพระพทธศาสนา กลาวคอ ทศนคตทมองสงทงหลายตามเหตปจจย อนนำาไปสทศนคตหรอทาทแหงการเรยนรเปนการสรางสรรคเดกและเยาวชนในขนรากฐานใหมทศนคตทถกตอง

6. เดกมคว�มกระตอรอรน ขวนขว�ย ไมประม�ท เดกและเยาวชนไดเรยนรจาก

พระพทธศาสนาทสอนในเรองความเปลยนแปลงควบคไปกบหลกความเปนไปตามเหตปจจย ความเปลยนแปลงทเกดจากความไมเทยงนไมไดเปนไปอยางเลอนลอย แตเปนไปตามเหตปจจย หลกการนสำาคญมากเปนเครองชบงวาคนทอยในพระพทธศาสนาเปนคนทมความกระตอรอรนตลอดเวลา ไมใชคนเฉอยชา เดกจงมจตสำานกตอความเปลยนแปลง นำาไปสความไมประมาท ความกระตอรอรน ขวนขวายไมอยนงเฉย ไมปลอยเวลาใหลวงไปโดยเปลาประโยชน

7.เดกรจกคดพจ�รณ�ใหเกดปญญ�ทจะรเข�ใจสงทงหล�ยต�มคว�มเปนจรง

เดกและเยาวชนไดเรยนร วาการทมปญหาตาง ๆ เกดขน เปนเพราะการปฏบตตอสงทงหลายไมถกตอง จงตองรจกสงทงหลายตามความเปนจรงรจกโลก รจกชวต รจกปญหา รจกเหตของปญหา ดวยสตปญญา คอ การรจกคด รจกพจารณา เรยกวา การคดเปน การคดพจารณา สงของตาง ๆ ไดอยางถกตอง จะทำาใหเกดปญญาและเกดคณธรรม

ในการจดคายพระ คร ผปกครอง กจกรรมทจดในคายเพอพฒนาคณภาพผเรยน ทจะทำาใหเกดชวตทดงามขนยอมมองคประกอบ คอ ธรรมเหลานเกดขน ๗ ประการ(พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๘๕-๘๗)

๗.๑ รจกเลอกห�แหลงคว�มรและแบบอย�งทด เปนการเดนหนาในการพฒนา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

32

ชวตดวยการรจกเลอกหาแหลงความรเรมตงแตรจกเลอกคบคนซงเปนแหลงความดงาม โดยเฉพาะ เดก ๆ ทชอบทำาตามแบบอยางทจะตองรจกเลอกหาแหลงความรและแบบอยางทดงามในการรจกเลอกแหลงความรและเลอกคบคนรจกนยมแบบอยางทด รจกเลอกดโทรทศนเรองรายการทจะไดความรเปนประโยชนนกเรยนรจกคดพจารณาเลอกวาเรองนควรปรกษาใคร ควรจะคนหนงสออยางไรซงเปนบพนมตทสำาคญขอหนงของการศกษา และพฒนาชวตทจะดำาเนนกาวตอไป เรยกวากลยาณมตตตา เปนความมกลยาณมตร สำาหรบผใหญทเปนผบรหารและจดการศกษา ตลอดจนพอแม ผปกครอง สอมวลชนผบรหารประเทศ และผใหญทวไป ซงมหนาทจดสรรหาแหลงความร และแบบอยางทดใหแกเดกและเยาวชน และตลอดจนประชาชนทวไป รวมทงการมหนาทในการทจะทำาตนหรอปฏบตตนใหเปนแบบอยางทด ซงจะตองทำาใหเดกและเยาวชน ตลอดจนประชาชนทวไปเกดความสามารถทรจกเลอกหาแหลงความรและแบบอยางทดงาม จงจะเปนการเรมตนของการศกษาอยางแทจรงอนเปนรงอรณของการศกษา คอ จดสรรและเปนกลยาณมตร ททำาใหเดกรจกเลอกกลยาณมตร จงจะเกดการเรมตนของการศกษา (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๘๗-๘๘)

๗.๒ ก�รมชวตและอยรวมสงคมเปนระเบยบวนย เปนการรจกจดระเบยบชวต

และการอยรวมกนในสงคมอยางเปนระเบยบเรยบรอย เพอใหสงคมอยรวมกนดวยความเรยบรอยไมวนวายสบสน ทำาใหเกดความสะดวกมชองทางมโอกาสทเปนจดเรมทจะอำานวย เกอกลตอกระบวนการศกษา และกระบวนพฒนา ชวตทจะเดนหนาตอไปไดงาย ดวยการทบคคลมระเบยบในการดำาเนนชวต และมระเบยบในการอยรวมกนกบผอนในสงคมเปนบพนมตทเรยกวาสลสมปทาเปนความถงพรอมดวยศล (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๘๘-๘๙)

๗.๓ คว�มพรอมดวยแรงจงใจใฝรสร�งสรรค เปนการมแรงจงใจทถกตองดวย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

33

ความใฝรใฝดทเรยกวา ใฝธรรม หรอ ฉนทะ ความจรงความดงามเขาถงไดดวยความรทตองใฝร ใฝความจรงเกดขนไดตองใฝความร ใฝความดงามเปนการใฝสรางสรรคทำาความดงามใหเกดขน มแรงจงใจทถกตองเปนการใฝรใฝดแลวซงจะสามารถทำาใหกาวไปในการศกษา การพฒนาชวตและ การสรางสรรคผลตสงตาง ๆ ททำาใหพนปญหาทเกดจากการใฝเสพใฝบรโภคจากการบรโภคนยม เปนบพนมตทเรยกวา ฉนทสมปทา เปนความถงพรอมดวยฉนทะ (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๘๙-๙๐)

๗.๔ ก�รมงพฒน�ตนใหเตมศกยภ�พ เปนหลกทแสดงวามนษยเปนสตวทมศกยภาพสงสดเปนสตวทฝกได และฝกจนประเสรฐสด โดยแตละคนมศกยภาพของตนทสามารถพฒนาเปนพระพทธเจาได เปนพระอรหนตไดซงจะตองมความเชอมนในศกยภาพของมนษยทมอยในตนและมจตสำานกในการพฒนาตนอยเสมอดวยความมงมนพฒนาศกยภาพใหเตมทเปนบพนมตทเรยกวา อตตสมปทาเปนการทำาตนใหถงพรอม (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๙๐)

๗.๕ ก�รปรบทศนคตและค�นยมใหสมแนวเหตผล เปนการมทาทถกตองตอประสบการณตาง ๆ และมองสงทงหลายตามเหตปจจย อนเปนการมทศนคตและคานยมทถกตอง ซงเปนทาทของการเรยนร และมองตามเหตปจจยซงเปนคำาสอนเบองตนทสดและสำาคญยง ซงจะทำาใหเกดการคดวเคราะหแยกแยะสงตาง ๆ ทเกดความรจรง ปญญางอกงาม และมคานยมตามแนวเหตผล ซงสอดคลองกบเจตคตทมองสงทงหลายตามเหตปจจยแลวมคานยมทดงาม ซงเปนสวนสำาคญของการศกษาและการมชวตทดงามเปนบพนมต ทเรยกวา ทฏฐสมปทา เปนการทำาความเหนความเขาใจใหถงพรอม (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๙๐-๙๑)

๗.๖ ก�รมสตกระตอรอรนตนตวทกเวล� เปนการมจตสำานกตอกาลเวลาและ ความเปลยนแปลงทพระพทธศาสนาสอนหลกอนจจง ซงการเปลยนแปลงสมพนธกบกาลเวลา และสงสำาคญจะตองทำาใหเกดความไมประมาท ดวยการตองมความตนตวตอเหตการณและสถานการณทกอยางทผกพนอยกบกาลเวลา และการเปลยนแปลงทเปนไปตามเหตปจจย ดงนน คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

34

จงตองมการตนตวตอสงทเกดขนวาสงนนเปนเหตปจจยของความเสอมหรอเปนเหตปจจยของความจรง ถาเปนเหตปจจยของความเสอมจะตองรบปองกนแกไขและหากเปนเหตปจจยทจะทำาใหเกดความเจรญจะตองรบสรางสรรคขน อนเปนความตนตวกระตอรอรนทเรยกวาความไมประมาท เปนตวเรงทโยงเขาไปหาการศกษาเหตปจจย และการกระทำาใหตรงกบเหตปจจยททำาใหมนษยตองมการพฒนาชวตอยตลอดเวลา เปนบพนมตทเรยกวา อปปมาทสมปทา เปนการถงพรอมดวยความไมประมาท (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๙๑-๙๒)

๗.๗ ก�รแกปญห�และก�รพงพ�ตนเองไดดวยคว�มรคด เปนการตองรจกคด รจกพจารณาคดเองเปนดวยการคดตามกระบวนการแหงเหตปจจยทเรยกวา โยนโสมนสการ เปนการคดเองเปนและรจกคดตามกระบวนการแหงเหตปจจย ซงเปนหลกสำาคญทำาใหแกปญหาไดถกตอง และเปนวธการสำาคญทำาใหเกดปญญาและพฒนาปญญาใหงอกงามยงขนไป ดงนน หลกการรจกคดและคดเปนจงเปนจดยำาเนนในพระพทธศาสนา และเปนหลกททำาใหมนษยพงพาตนเองได หากมนษยทงเดกและผใหญทยงไมมโยนโสมนสการ ยงไมรจกคดเองเปนตราบนนบคคลนนยงตองอาศยกลยาณมตรตอไปเพอไมใหถลำาออกจากทางของการศกษา หรอการพฒนาชวต แตเมอบคคลนนคดเองเปนกจะอาศยกลยาณมตรนอยลง สามารถพงพาตนเองไดแกปญหาดวยตนเองได แลวรจกใชประโยชนจากกลยาณมตรไดดดวย เปนบพนมตทเรยกวา โยนโสมนสการสมปทา เปนความถงพรอมดวยโยสโสมนสการ (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๙๒-๙๓) บพนมตของชวตทดงามหรอรงอรณของการศกษาจะเกดขนในตวบคคลในตวเดกในกระบวนการศกษา จะตองอาศยบคคลสำาคญ คอ ครอาจารยทำาหนาทในบทบาทกระตนชกจงใหเกดองคประกอบ ๗ ประการ ในตวผเรยนซงการทำาหนาทของครอาจารย จะทำาใหกลายเปนกลยาณมตรในการจดสรร และเปนกลยาณมตรในการสอน แนะนำาใหรจกเลอดกลยาณมตรเอง รวมไปถงใหเกดความเจรญในองคประกอบขออน ๆ ทงหมดในรงอรณของการศกษาจนครบทง ๗ ประการ จนถงโยนโสคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

35

มนสการ ซงเปนตวนำาไปสปญญา อนเปนแกนนำาของการศกษา หรอพฒนาชวตทกาวไปใหถงความสมบรณของการพฒนาชวตดวยการพงพาตนเองไดถงอสรภาพอยางแทจรง เปนปจจยเดนทเปนหลกทงกลยาณมตรกบ โยนโสมนสการ เปนองคประกอบคกนโดยกลยาณมตรเปนปจจยภายนอก และโยนโสมนสการเปนปจจยภายใน ซงจดเปนปจจยแหงสมมาทฐอนเปนแนวความคดทถกตองในองคประกอบขอแรกของมรรค ในวถชวตทดงามหรอวถแหงการพฒนาชวต ดงนน ในกระบวนการศกษา หรอพฒนาชวตจงตองเนนองคประกอบทงสองนเปนพเศษ ซงหากผใดมโยนโสมนสการยอมไมจำาเปนตองอาศยกลยาณมตรชวยใหรจกโยนโสมนสการใหเกดขน โดยเมอใดบคคลเกดมองคประกอบ ๗ ประการของรงอรณของการศกษาครบถวน ยอมจะมการศกษาเกดขน หรอเปนชวตทมการพฒนาตนเอง คอ การศกษาหรอการพฒนาชวตเกดขนตองอาศยรงอรณของการศกษา หรอบพนมตรของชวตทมองคประกอบ ๗ ประการ (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) : ๒๕๓๙, ๙๓-๙๖)

กจกรรมค�ย นกเรยนทรวมกจกรรมจะไดรบประสบการณการทำางานเปนทม ซงการจดคายสงทสำาคญคอ จะตองมการทำางานเปนทม มการแบงงานหนาทรบผดชอบ การมอบหมายงาน ดงนน จำาเปนทจะตองศกษาเรองการทำางานเปนทม เพอใหการจดคายมประสทธภาพ เกดประสทธผล คอ การทำางานเปนทม หมายถง การรวมกนทำางานของสมาชกทมากกวา ๑ คน โดยทสมาชกทกคนนนจะตองมเปาหมายเดยวกนจะทำาอะไรแลวทกคนตองยอมรบรวมกน มการวางแผน การทำางานรวมกน การทำางานเปนทม มความสำาคญในทกองคกร การทำางานเปนทมเปนสงจำาเปนสำาหรบการเพมประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารงาน การทำางานเปนทมมบทบาทสำาคญทจะนำาไปสความสำาเรจของงานทตองอาศยความรวมมอของกลมสมาชกเปนอยางด

ลกษณะของทม ลกษณะทสำาคญของทม ๔ ประการ ไดแก

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

36

1. การมปฏสมพนธทางสงคมของบคคล หมายถง การทสมาชกตงแต ๒ คนขนไป มความเกยวของกน

ในกจการของกลม/ทม ตระหนกในความสำาคญของกนและกน แสดงออกซงการยอมรบ การใหเกยรตกน สำาหรบกลมขนาดใหญมกมปฏสมพนธกนเปนเครอขายมากกวาการตดตอกนตวตอตว

๒. มจดมงหมายและเปาหมายรวมกน หมายถง การทสมาชกกลมจะมสวนกระตนใหเกดกจกรรมรวมกนของทม/กลม โดยเฉพาะจดประสงคของสมาชกกลมทสอดคลองกบองคการ มกจะนำามาซงความสำาเรจของการทำางานไดงาย

๓. การมโครงสรางของทม/กลม หมายถง ระบบพฤตกรรม ซงเปนแบบแผนเฉพาะกลม สมาชกกลมจะตองปฏบตตามกฎหรอมตของกลม ซงอาจจะเปนกลมแบบทางการ (Formal Group) หรอกลมแบบไมเปนทางการ (Informal Group) กได สมาชกทกคนของกลมจะตองยอมรบและปฏบตตามเปนอยางดสมาชกกลมยอยอาจจะมกฎเกณฑแบบไมเปนทางการ มความสนทสนมกนอยางใกลชดระหวางสมาชกดวยกน

๔. สมาชกมบทบาทและมความรสกรวมกน การรกษาบทบาททมนคงในแตละทม/กลมจะมความแตกตางกนตามลกษณะของกลม รวมทงความรความสามารถของสมาชก โดยมการจดแบงบทบาทและหนาท ความรบผดชอบกระจายงานกนตามความร ความสามารถ และความถนดของสมาชกการทำางานเปนทมเปนแรงจงใจสำาคญทจะผลกดนใหทานเปนผนำาทด ถาทานประสงคทจะนำาทมใหประสบความสำาเรจในการทำางาน ทานจำาเปนตองคนหาคณลกษณะของการทำางานเปนทมใหพบระลกไวเสมอวาทกคนมอสระในตวเอง ขณะเดยวกนกเปนสวนหนงของทม แลวจงนำาเอากลยทธในการสรางทมเขามาใชเพอใหทกคนทำางาน

คณลกษณะของทม ทมทจะประสบความสำาเรจในการทำางาน คอ กลมของบคคลททำางานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายของทม ตอไปนเปนสงททานและเพอนรวมทมจะตองยดถอเปนกรอบเพอทำางานรวมกน มความเปน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

37

หนงเดยวกน จดการดวยตนเอง พงพาตวเอง ขนาดของกลมทพอเหมาะมความเปนหนงเดยวกนสมาชกของทมทประสบความสำาเรจในการทำางานจะตองมความเปนหนงเดยวกน ทก ๆ คนจะถกดงเขามาในทศทางเดยวกนเพอใหบรรลความสำาเรจในงาน และ/หรอบรรลเปาหมายรวมกน โดยทวไปแลวงานและ/หรอเปาหมายอาจบรรลไดเมอทำางานรวมกนแทนทจะตางคนตางทำาทมงานทมประสทธภาพจะมลกษณะโดดเดนและสมาชกทกคนมความรสกวาตนเองมสวนรวมในความสำาเรจดวย จดการดวยตนเอง ทมงานทประสบความสำาเรจในการทำางานมแนวโนมวาจะสรางโครงสรางเฉพาะตนขนมา เนองจากสมาชกยอมรบบทบาทของตนในเวลาตาง ๆ กน คลอยตามความจำาเปน ความตองการและความสามารถของตน บางคนอาจมประสบการณในงานเฉพาะอยางจงอาจเปนคนจดการใหคนอน ๆ ทำาตาม คนอน ๆ กจะทำาหนาทในกจกรรมของตนไปในงานทเขาคนเคย พฤตกรรมเหลานจะถกพฒนาไปในแนวของโครงสรางองคกร และสมาชกทกคนจะตองปฏบตตามพงพาตวเองสมาชกของทมทประสบความสำาเรจในการทำางานจะรวมมอกบคนอน ๆ เพอทำางานชนใดชนหนงหรอทำาให เปาหมายสำาเรจอยางไมหลกเลยง รวมกนทำางานตามกำาลงความสามารถของตนเองใหคำาปรกษาแนะนำาและชกจงเมอจำาเปน รวมประสานงานในหนาทและแกไขปญหาอปสรรครวมกน ทกคนตางเอออาทรชวยเหลอกนและมความเปนหนงเดยวกน ถามบคคลหนงบคคลใดทำางานเกนกำาลงหรอประสบปญหายงยาก ลกษณะของสมาชกทพบมแตกตางกน ดงน

๑.เปนนกคด สมาชกประเภทนอาจเรยกวาเปน คนเจาความคด เขา“ ”มกเขาไปยงเกยวกบสงทจะตองกระทำาและมกจะมความคดความอานและมขอเสนอแนะตาง ๆ มากมาย นกคดมกไมคอยสนใจในรายละเอยดมากนก โดยปกตแลวสมาชกของทมประเภทนจะตองถกจดการอยางระมดระวง ใหเกยรต ใหกำาลงใจ และแมแตการยกยองใหเกดความภาคภมใจ เพอปองกนไมใหเขาถอนตวออกไปจากทมเสยกอน

๒.เปนนกจดองคกร การทำางานรวมกบนกคดทสรางสรรคยงขนซงอาจเปนนกจดองคกรผซงชอบเขาไป

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

38

ยงเกยวกบการทำางานของทมงานเสมอ เพอไปจดการและจดสรรงานและหนาทตาง ๆ เปนคนเจาหลกการและเจาระเบยบ แตกเปนผทำางานทมประสทธภาพด นกจดองคกรบางครงกไดรบการยอมรบวาเปนผมความคดกวางไกลแตไมคอยยดหยนนก ในการทำางานเขามกจะประสบกบปญหาสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงและมความไมแนนอน ทานจะตองมแผนการปฏบตงานทชดเจนเพอประสานงานกบเขาอยางสมำาเสมอ

๓.เปนนกปฏบตก�รสมาชกประเภทนเปนนกสรางงาน และมทศนคตทจะตงใจทำางานเพอใหมผลงานเกดขน เปนคนเปดเผย หนหนพลนแลน ไมอดทนหากการตดสนใจลาชาหรอถกดแลควบคมการปฏบตงานอยางใกลชด และมกจะผดหวงเมอทกสงทกอยางไมเปนไปตามทตงใจ ทานจะตองใชความพยายามควบคมหนวงเหนยวเขาไวเพอไมใหรบผลกระทบจากความรนแรงทเกดขน

๔.เปนสม�ชกของทม ไมนาแปลกใจนกทสมาชกของทมจะเปนผทกระตอรอรนในการทำางานเพอใหทมงานประสบความสำาเรจ และมการกระทำาทสนบสนนและสามคคกลมเกลยวตอเพอนรวมทมเปนอนด พยายามทจะพฒนาและเสนอแนวความคดของกลมมากกวาแนวความคดของตวเอง สมาชกของทมมกไมชอบการเผชญหนาและการทะเลาะเบาะแวงกน ไมตองการตอตานใครคนใดคนหนง บางครงสมาชกของทมกไมคอยไดรบความสนใจเทาทควรจงพยายามปลกตนเองออกจากคน อน ๆ ทานจะตองกระตนและชกจงใหเขาเสนอความคดเหน หรอใหขอแนะนำาและมองในดานบวก อยเสมอ

๕.เปนนกตรวจสอบ กเปนไปตามชอนนแหละ นกตรวจสอบหรอนกตรวจซำา มกชอบ จบตาดวามงานอะไรบางทกาวหนา เขามกคดวาตนเองเปนคนยตธรรมและมความพถพถนแตคน อน ๆ อาจมองวาเขาเปนคนชอบใชอำานาจและเปนพวกเผดจการ นกตรวจสอบมบทบาททตองคอยเตอนใหทมงานรสกถงความจำาเปนตองใชความรบดวนปฏบตงานอยางจรงจง เพอใหงานกาวหนาและบรรลเปาหมายทนเวลา ทานอาจตองเขาไปประสานกบนก

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

39

ตรวจสอบหรอทำาหนาทประนประนอมเมอเขามความขดแยงกบเพอนรวมทมคนอน ๆ

๖.เปนนกประเมนผล สมาชกประเภทนเปนผทสรางสมดลอยางดยงระหวางนกคดและนกปฏบตการ ชอบความเปนอสระและมกจะแยกตวออกจากทม มความระมดระวงและรอบคอบในการเขาไปประเมนหรอวเคราะหขอมลหรอสถานการณ ถงแมวานกประเมนผลจะไมเปนทชนชอบของสมาชกบางคน แตทศนะของเขากไดรบการยอมรบนบถอจากสมาชกรวมทมคนอน ๆ

สวนท ๓แนวท�งก�รพฒน�คณธรรมในสถ�นศกษ�

สำ�นกง�นเขตพนทก�รศกษ�ประถมศกษ�หนองค�ย เขต ๒กำาหนดแนวทางการดำาเนนการดงตอไปน

1. กำาหนดนโยบาย สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

40

หนองคาย เขต ๒2. แตงตงคณะกรรมการดำาเนนงาน3. ประชม ระดมความคดเหน จดทำารางแนวทางการดำาเนนงาน

กจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา

4. ประชม วพากษ พจารณาปรบปรงแนวทางการดำาเนนงานใหเหมาะสม ยดหยนไดตาม

บรบทของโรงเรยน5. นำาเสนอ ประกาศใหโรงเรยนดำาเนนการ

1. กำ�หนดนโยบ�ย สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

กำาหนดนโยบายในการพฒนาคณภาพการศกษาในรปแบบการบรหารการศกษาแบบองครวม (Holistic Management) กจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา

๒.แตงตงคณะกรรมก�รดำ�เนนง�น ประกอบดวยผบรหารโรงเรยนเครอขายโรงเรยนวถพทธชนนำา ป ๒๕๕๖ บคลากรทมความร ประสบการณ รวมกบศกษานเทศก สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒ จดทำาแนวทางการดำาเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษาเพอเปนคมอสำาหรบโรงเรยนใชในการดำาเนนการ ใหเปนไปตามวตถประสงค เกดผลอยางเปนรปธรรม

๓.ประชมระดมคว�มคดเหน จดทำารางแนวทางการดำาเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรม

ในสถานศกษา โดยดำาเนนการดงน ๓.๑ พฒนา ปรบปรง แนวทางการดำาเนนงานกจกรรมเสรม

สรางคณธรรมในสถานศกษา ๓ กจกรรมในปทผานมา กำาหนดเปนแนวทางการดำาเนนการในป ๒๕๕๖

๓.๒ ระดมความคดในการจดทำาแนวปฏบตกจกรรมตาง ๆ ดานโรงเรยนวถพทธ ตามประเดนตาง ๆ คอ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถ“พทธ ปท ๙ จดทำาขนตอน แนวทาง การปฏบตในโรงเรยนทกประการ เพอ”เปนแนวทางใหโรงเรยนดำาเนนการ

๓.๓ ตอยอดกจกรรม ๓ กจกรรม ไดแก ๑) กจกรรมศนย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

41

การเรยนรพระพทธศาสนา (ศนย GIVE & TAKE) ๒) กจกรรมโครงงานคณธรรมสำานกด (CSR) และ ๓ กจกรรมคาย พระ คร ผปกครอง

๓.๔ รณรงค ในเรองการพฒนาจตสำานกความเปนชาตไทย ซงกำาหนดใหดำาเนนการใหครบถวนโดยบรณาการในการจดกจกรรมตาง ๆ

๔. ประประชม วพากษ พจารณาปรบปรงแนวทางการดำาเนนงานใหเหมาะสม ยดหยนไดตามบรบทของโรงเรยน โดยคณะทำางานบรรณาธการ ไดพฒนา ปรบปรงรปแบบ เนอหาสาระ ใหสอดคลองกบตวชวด เพอเปนแนวทางดำาเนนงานโรงเรยนวถพทธใหมคณภาพ

๕. นำาเสนอ ประกาศ แนวทางการดำาเนนงานเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

แนวท�งในก�รดำ�เนนก�รกจกรรมเสรมสร�งคณธรรมในสถ�นศกษ�

รายละเอยดการดำาเนนการกจกรรมเสรมสรางคณธรรมในสถานศกษา มดงตอไปน

1.พฒน� ตอยอด ก�รดำ�เนนง�นกจกรรมเสรมสร�งคณธรรมในสถ�นศกษ� ๓ กจกรรมในปทผ�น

ม� แลวกำ�หนดเปนแนวท�งก�รดำ�เนนก�รในป ๒๕๕๖

กจกรรมท ๑ ศนยก�รเรยนรพทธศ�สน�สร�งจตอ�ส�ชมชน (ศนยGIVE & TAKE) จตอ�ส� คว�มด ไมซอนเรน

เรองจตอาสา เปนการปฏบตกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนจนเกดคณธรรม จรยธรรมคณลกษณะอนพงประสงค ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ กจกรรมจตอาสาเปนการทำาหนาทเพอประโยชนของมวลมนษย ซงดานการปฏบตธรรม พระพทธองคทรงสงสอนภกษไววา เธอจงจารกไปเพอประโยชนของมวลมนษยและสรรพสตว นกคอ ความเมตตา และความกรณา คอการแบงปนลดละตวตน ลดละ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

42

ความอยากได อยากม อยากเปน เปนการให เปนการแบงปน จงทำาจตของเรามความบรสทธและงดงาม และมความสขมากกวาการเปนผรบ แตไมไดหมายความวาผรบเปนผทตำาตอยกวา แตเปนผทเสมอภาพกน เราเปนทงผใหและผรบ ไดรบความรก ความเมตตา ความเคารพ ศรทธา และเรากใหความเมตตากรณา  กถอวาเปน การเชอมโยง การทำาหนาทดวยการปฏบตธรรม ดวยจตใจอาสา หมายถงทำาโดยไมหวงสงใด ตอบแทน ไมวาจะเปนลาภยศสรรเสรญใด ๆ

ตวอยางกจกรรมจตอาสา ไดแก การทำาความสะอาดหองนำา โรงเรยน ชมชน วด ทำาความสะอาดสาธารณสถาน การชวยเหลอ เยยมเยอน เลานทานใหเดก คนชราฟง การเสยสละเวลาทำาประโยชนเพอสงคม และสวนรวม การทำาความดทเปนการแกไขและพฒนาปญหาทพบในสงคม

ตวอย�งแนวท�งก�รทำ�กจกรรมจตอ�ส�ทำ�คว�มด

วธดำาเนนการ กจกรรมจตอาสาชมชน ( ศนย GIVE & TAKE)1. ประชาสมพนธโครงการศนยการเรยนรพระพทธศาสนาฯ

๑.๑ รบสมครนกเรยนทมจตอาสาเขาทำางานเปนคณะทำางานศนยฯ ๑.๒ รบสมครตวแทนนกเรยนเขตพนทบรการ จากสายหมบาน ตามจำานวนสายในหมบาน

เพอเปนตวแทนของหมบาน จำานวนหมบานละ ๑ คน ทงหมด...คนรวมมสมาชกทงสนจำานวน...คน โดยมครทปรกษาศนยฯจำานวน ๒ คน เปนผคอยใหคำาปรกษาและดแล การดำาเนนงาน ๒. ประชมคณะทำางาน ๒.๑ ชแจงเปาหมายการทำางานของศนยฯ

๒.๒ รวมกนกำาหนดวตถประสงคของศนย (เปนรายขอ เพอเปนแนวทางในการดำาเนนงาน) ๒.๓ สรางจตสำานกใหมจตอาสาตอสวนรวม คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

43

๒.๔ ปลกฝงใหมจตศรทธาในพระพทธศาสนา ๒.๕ สรางคานยมใหมความเปนประชาธปไตย ๒.๖ นำาพาเยาวชนหางไกลยาเสพตด ๓. กำาหนดแผนการปฏบตงาน ศนย GIVE & TAKE

๓.๑ ตวแทนนกเรยนเกบรวบรวมขอมลผตองการใหความชวยเหลอ

๓.๒ คณะทำางานคดกรองขอมลเพอเรยงลำาดบตองการความชวยเหลอ ๓.๓ ประชาสมพนธรบบรจาคสงของ/ทนทรพย/ความชวยเหลอดานอน ๆ ๓.๔ กำาหนดวนเวลาในการออกหนวยเคลอนทใหความชวยเหลอ

๓.๕ After Action Review (AAR) หลกการปฏบตงานทกครง

๓.๖ รายงานผลการดำาเนนงานตอ สพป. และ สพฐ. และเวบไซต

กจกรรมท ๒ โครงง�นคณธรรมสำ�นกด (CSR=Corporate Social Responsibility) โครงงานคณธรรม ๕ แบบ ไดแก ๑) โครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๒) โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๓) โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรต ๔) โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต ๕) โครงงานเสรมสรางคณธรรม เฉลมพระเกยรต การดำาเนนการจดทำาโครงงานคณธรรมสำานกด ใหโรงเรยนทกโรงเรยนดำาเนนการพฒนา ตอยอดโครงงานคณธรรมสำานกดของนกเรยนในโรงเรยนใหดำาเนนการครบวงจร และจำาแนกโครงงานตามแบบโครงงาน คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

44

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร1. พฒนา ตอยอด โครงงานคณธรรมของโรงเรยนในปทแลว 2. รณรงค ใหความร ความเขาใจขนตอนในการทำาโครงงานคณธรรม3. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ตลาดนดคณธรรมในโรงเรยน กลมโรงเรยน

เพอนำาเสนอในระดบเขตพนทการศกษา ระดบภาคตอไป

4. สรป รายงานการดำาเนนงาน

กจกรรมแนะนำ�สำ�หรบครทปรกษ�- สำาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษ� จากการระดมความคดในขนตอนท

๑ แลวเลอกมา ๑ อยางนน ครทปรกษาควรใหผเรยนชวยกนระดมความคดกนตอเพอตอบคำาถาม ๕ ขอตอไปน

๑. “ปญห� ทเลอกเปนประเดนเรมตนทำ�โครงง�น คออะไร” ? ระบสภาพปญหาใหชดเจน

(ปญหา มกเปนสภาพการณทผดปกต ไมด ไมนาพอใจ หรอเปนพฤตกรรมทไมพงประสงค พฤตกรรมทผดศลธรรม/กฎระเบยบ หรอผดจากมารยาททถกตอง เปนตน)

๒. ปญห�นนม “ส�เหต ม�จ�กอะไร” ? วเคราะหรวมกนตอวาอะไรเปนสาเหตตนตอท

แทจรง อะไรเปนปจจยรวม? อะไรเปนปจจยแวดลอมภายนอก อะไรเปนปจจยภายใน

๓. “เป�หม�ย ของก�รแกปญห�คออะไร” ? ควรใหชวยกนเรมคดจากการวางเปาหมาย

ระยะสน-ระยะกลางกอน โดยเรมจากการชวยกนระบเป�หม�ยเชงปรม�ณวาเกยวของกบบคคลหรอสงของแวดลอมใดบาง? จำานวนหรอปรมาณเทาใด? มขอบเขตระยะเวลา พนทการทำางานเทาใด– ? แลวชวยกนตง เป�หม�ยเชงคณภ�พ วาตองการใหกลมเปาหมายเกดพฤตกรรมทพงประสงค

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

45

อยางไรบาง? ใหเกดการพฒนาจตใจ หรอพฒนาปญญาอยางไรบาง? หรอใหเกดสงของ / สภาพแวดลอม ทพงประสงคอยางไรบาง?

1. “ท�งแก หรอวธก�รดำ�เนนง�น เพอไปสเป�หม�ยนน มแผนง�น” อย�งไรบ�ง?

ใหชวยกนวางแผนการทำางานทจะสามารถทำาไดทง ๒ ระยะ ทงเฉพาะหนาในระยะเวลา ๓ เดอนในชวงเทอม ๑ และระยะท ๒ ในชวงเทอม๒ อกประมาณ ๓ ๔ เดอน–2.ก�รดำ�เนนง�นโครงง�นดงกล�วนน มก�รใช “หลกธรรมและแนว

พระร�ชดำ�ร”อะไรบ�ง?* (หากผเรยนยงจำาหวขอธรรมะทแนนอนไมได หรอจำาพระราชดำารสทถกตองไมได กใหใชถอยคำางายๆ ทอธบายใหเขาใจไดแทนไปกอน แลวไปคนควาเพมเตมตอในภายหลงกได)- เมอตอบคำาถาม ๕ ขอนไดแลว กใหประมวลสรปนำาเสนอในรปแบบของผงมโนทศน ทมหวขอดงน

๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ปญหาทเลอกทำาโครงงาน๐ สาเหตของปญหา๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ ทางแก (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม/พระราชดำาร/พระราชดำารส ทนำามาใช

- สำาหรบนกเรยนระดบประถมศกษ�นน เนนแคใหเดกสามารถคดก�รใหญ (Think Big) คดเปนขนตอนได กเพยงพอแลว สวนการคดวเคราะหอยางนกเรยนมธยมนนถอวาเปนการตอยอด เวลาตงคำาถามสามารถอนโลมใหใชคำาถาม ๕ คำาถามเหมอนของระดบมธยมกได แตเดกนกเรยนจะวเคราะหไดไมลกซงนก และจะดเครงเครยดเกนไป ครทปรกษา จำาตองกระตนความคดดวยคำาถามทหลากหลาย และยอยประเดนลงไปใหมากขน และหากเดกสนใจในประเดน สงดทจะทำา มากกวา ปญหาทจะ“ ” “

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

46

แก กไมเปนไร กใหขยายสงดทจะทำาใหเปนโครงการใหญตงกลมเปา”หมายใหชดและคดขนตอนของการทำางานออกมาได กเพยงพอแลวตวอย�งประเดนคำ�ถ�มกระตนคว�มคดนกเรยนระดบประถมศกษา- ถาจะชวนกนใหทำาความดนนหลายๆ คน จะทำาไดหรอไม? - จะวางกลมเปาหมายเปนใคร? จำานวนกคน?- จะชกชวนหรอประชาสมพนธ ดวยวธการอยางไรบาง?- จะมวธการหรอกจกรรม ดำาเนนการโครงงานนอยางไรบาง?- จะมวธใดทจะรวาแตละคนนนทำาความดนนจรงหรอไม?- ถาเขาทำาจรง จะรไดอยางไรวาเขาทำามาก หรอทำานอย?- ถามคนททำาความดมากๆ จะใหอะไรเขาตอบแทน?- ตองการใหเกดผลดจากการทำาโครงงานนอยางไรบาง?- จะตงชอโครงงาน, ชอกลม วาอะไร? - อน ๆ เชน คณธรรมใดทจะนำามาใชในการทำาความดน

จากนนจงใหประมวลขอมลเปนผงมโนทศนทมหวขอดงตอไปน ๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ประเดนสงดทอยากทำา / ประเดนปญหา(และสาเหตของปญหา) ทเลอกทำาโครงงาน๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ วธการ (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม/พระราชดำาร ทนำามาใช

กจกรรมแนะนำ�สำ�หรบครทปรกษ�ครทปรกษาควรฝกหดใหนกเรยนนำาเสนอโครงงานในหลากหลาย

เงอนไขเวลาและสถานการณ เชน การนำาเสนอในเวลา ๗ นาทบนเวท การนำาเสนอในเวลา ๓ นาททหนาบอรด การนำาเสนอใน ๓ ประโยคทหนาบอรดแตทำาใหผฟงเขาใจไดไว เปนตน

หลกเกณฑก�รพจ�รณ�คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

47

๑) การประเมนโครงงานคณธรรมนน ตองเปนโครงงานทคดรเรมโดยตวของเย�วชนเอง ไมวาจะเปนการคดงานใหมหรอคดปรบปรงแกปญหางานเดมกได โดยพจารณาในสองสวนสำาคญคอการทเยาวชนคดเองทำ�เองอยางแทจรง กบแนวคดสรางสรรคใหมๆ ในการแกไขปญหาทม คว�มเปน นวตกรรม (Constructive & Creative Moral Project)

๒) มก�รใชหลกธรรม ในทางพระพทธศาสนาหรอศาสนาอนทเกยวของ และอญเชญพระร�ชดำ�รส/แนวพระร�ชดำ�รสำ�คญ เชน เศรษฐกจพอเพยง, ปทะเลยมหาวชชาลย และ/หรอ บวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ) มาใชเปนหลกการหรอแนวทางในการดำาเนนการโครงงานไดอยางสอดคลองเหมาะสม กลาวคอมการยกหวขอหลกธรรมได สอดคลองกบประเดนปญห� และวธการดำาเนนงาน มการ อธบ�ยคว�มหม�ย หวขอหลกธรรม นนไดถกตองกระชบ ไมสนหรอเยนเยอจนเกนไป มการอธบายเชอมโยงหลกธรรมหรอพระราชดำารนนๆ มาสแนวคดในการทำาโครงงานหรอเชอมโยงม�สก�รปฏบตง�นหรอกจกรรม ตางๆในโครงงาน ไดเปนทเขาใจ

๓) คว�มเปนโครงง�น ทมงเนนกระบวนก�รท�งปญญ�ในการสงเกตสำารวจคนควาคดวเคราะหคดสงเคราะหจนเขาใจในประเดนทเลอกมาทำาโครงงานไดตลอดสายระหวาง ปญห�-ส�เหต-เป�หม�ย-ท�งแก

ทงนการวเคราะหความเปนเหตปจจยทเกยวเนองกน ควรเรมจากการพจารณาวาปญห�ทเลอกมาทำาโครงงานนนระบไดเปนประเดนทชดเจนหรอไม แลวจงวเคราะหเชอมโยงตอไปไดวา ปญหานนมส�เหตมาจากอะไร ทงสาเหตหลกและปจจยแวดลอมอนๆ โดยพจารณาดวามความเปนเหตเปนผลทนาเชอถอ และสอดคลองกบขอเทจจรงหรอไม? (ควรมสถตขอมลจากการสงเกตสำารวจหรอจากแหลงอางองจากหนวยงานในพนทจรงเชนขอมลจากฝายปกครองมาประกอบการวเคราะหปญหาสาเหตดวยจะทำาใหมความเปนโครงงานสง)

กตองพจารณาวามการวาง เป�หม�ย ไดชดเจน และรบกนกบปญหาท ตงไวหรอไม โดยปกตทวไปเปาหมายตองมสภาวะตรงขามกบปญหา อยางเชน ตงปญหาไววา โรงเรยนสกปรก นกเรยนมพฤตกรรมไมรกษาความสะอาดทง“คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

48

ขยะไมลงถง เปาหมายกตองวางในลกษณะตรงขามกนคอ โรงเรยนสะอาด” “ไมมขยะทงตกคางในบรเวณตางๆ นกเรยนชวยกนรกษาความสะอาด ทงขยะไดลงถง ” โดยระบรายละเอยดเพมเตมใหชดวา ขอบเขต และ เป�หม�ยเชง ปรม�ณ - เชงคณภ�พ เปนอยางไร

และเมอเหนปญหาสาเหตและวางเปาหมายไดชดแลว กตองพจารณาตอวา จะมวธการ/กจกรรม/การสอสารประชาสมพนธรณรงค อะไรอยางไรบางเพอไปสเปาหมายใหได และวธการหรอกจกรรมเหลานแกปญหาทสาเหตหลกและแกทปจจยแวดลอมททำาใหเกดปญหาหรอไม เพราะการแกปญหาทดทถกตองและมประสทธผลคอการแกปญหาทสาเหตนนเอง

ในขนตอนททำาโครงงานแลวและจดทำาเปนรายงาน การมขอมลสถตและนำาเสนอขอมลสถตทไดจากการทำางานมานนใหเหมาะสมเขาใจงาย ทำาใหผอานเหนทมาทไปไดชด เหนการเปลยนแปลงและความสำาเรจของโครงงานไดชด กจะแสดงออก คว�มเปนโครงง�น สง ทงน ตองระวงวาไมไดไปเนนการทำาขอมลสถตทยงยากทางวชาการมากเกนไป มากเกนกวาระดบการศกษาของเดกและเยาวชน (ไมถงขนาดทำาแบบวทยานพนธ) แคพจารณาวามวธคดของการแสวงหาขอมลเกบขอมลสถตมาใชประโยชนในการวางแผนงานตดตามงานประเมนและปรบปรงงานในเบองตน กเพยงพอแลว ในขนตอนของขอมลสถตนอนญาตใหครทปรกษาสามารถชวยแนะนำาวางแผนใหกบเดกและเยาวชนได

๔) ประเดนทเลอกทำาโครงงานมคณประโยชนในการแกปญห�ด�นคว�มเสอมทร�มท�งศลธรรม โดยเฉพาะเปนการแกปญหาของโรงเรยนหรอชมชนของตนเองเปนสำาคญ ในปการศกษานมงเนนในแนวคดทวา ลดละเลกพฤตกรรมเสยง สรางเสรมงานจตอาสาพฒนาโรงเรยนและ“

ชมชน”การให คะแนนม�กเปนพเศษ นน จะพจารณาใหกบโครงงานทเลอก

และระบประเดนปญห�ไดเดนชด ทมงปรบแกพฤตกรรมเสยงทผดศลธรรมของนกเรยน เชน การแกปญหาการเสยตวกอนวยอนควร (ไมรกนวลสงวนตว), การตดบหรสรายาเสพตด, การทะเลาะกนโดยใชความรนแรง คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

49

(ชกตอย-ตบตกน), การตดการพนนอบายมข-ตดเกมคอมพวเตอร, การลกขโมย, การเสพสอหรอผลตสอลามกอนาจาร, การหนเรยน, การทำาลาย-ไมดแลสาธารณสมบต, ครอบครวไมอบอน เปนตน

อกอยางหนง คอโครงงานทมงเนนการบมเพาะ จตอ�ส� เปน อ�ส� สมครบำ�เพญประโยชน ตอสวนรวมอยาง เดนชด เชน อาสาชวยงานในโรงเรยน วด ชมชน โรงพยาบาล ชวยแกปญหาไมมคนดแลผสงอาย เดกเลก ผปวย ผพการในชมชน เปนตน กจะไดรบคะแนนจากการพจารณาเปนพเศษเชนกน (แตตองไมไดเปนโครงงานแบบเหมารวมกจกรรมตางๆ ของร.ร.มาใสเตมไปหมด)

๕) คว�มเปนไปไดของร�งโครงง�น หรอผลสมฤทธของโครงง�น ทบรรลผลไดตามเปาหมายและวตถประสงคของโครงงานทตงไว รวมทงการทำาใหเกดก�รเรยนรและพฒนาการแกผเรยนไดจรง ทงทางดานพฤตกรรม จตใจ และปญญ� แมจะมขอจำากดดานทรพยากรและปจจยตางๆ

หากเปนรางโครงงานกพจาณาจากความเปนไปไดถงแผนงานวธการและกจกรรมตางๆ ภายใตระยะเวลา งบประมาณ และขอจำากดจากสถานการณในพนทจรง วามความเปนไปได ทจะนำาไปสความสำาเรจตามเปาหมายทวางไวไดหรอไม? อยางไร? ทงนไมควรรบสบประมาทแนวคดของเดกวาทำาไมได แตควรเปนการพจารณาเชงแนะนำาและใหกำาลงใจแกเดกและเยาวชนในการทำาโครงงานตอไป

หากเปนการพจารณาโครงงานทไดดำาเนนการไปแลว กตองพจาณาทคว�มสำ�เรจของง�นสวนหนง และการเรยนร-พฒน�คณธรรมคว�มดของคนอกสวนหนง โดยพจารณาผลสำาเรจของงานวาไดตามเปาหมายและวตถประสงคทตงไว ทงนไมใชแคดวาไดตามเปาหรอเกนเปาหรอไม เพราะผทำาอาจใชเทคนคการตงเปาหมายไวตำาเพอใหไดผลงานเกนเปา ตองดประกอบกบความยากงายของงาน-สถานการณของปญหาดวย

๖) การสรางคว�มมสวนรวมแกบคคลหลายฝายโดยเฉพาะชมชน (บ-ว-ร: บ�น-วด-โรงเรยน) ไดมากทสด โดยพจารณาจากการวางขอบเขตคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

50

การทำางาน การระบกลมเปาหมาย การสรางเครอขายแกนนำาหรอกลมสมาชกหรอการตงเปนชมรม/ชมนม เปนตน ทงนมไดพจารณาแตเพยงจำานวนตวเลขของคนเทานน ตองดบรบทแวดลอมของโรงเรยนประกอบดวย

๗)ก�รพงตนเองได ดวยคว�มขยนหมนเพยรทำ�ง�นจรง การแสดงออกถงความมงมนทมเทเพยรพยายามของกลมเยาวชนเองจนเปนทประจกษ โดยมชวงเวลาทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอนตอ ๑ ภาคการศกษา ลกษณะของกจกรรมและวธการปฏบตงานพสจนใหเหนถงการเกาะตดมงมนทมเททำาจรง, การทำางานลงสกลมเปาหมายอยางตอเนอง จนเกดการยอมรบและปรบเปลยนเปนพฤตกรรมทพงประสงคไดจรง

๘) ก�รสบตอไปไดอย�งยงยน ไดแก การมแผนงานในอนาคตทชดเจนและเปนไปไดสง, มการสบตอของกลมแกนนำาไปยงรนนองรนตอไปได, มวธการระดมทน ทมาของงบประมาณ เปนตน

๙) นำ�เสนอไดอย�งสร�งสรรค ทงเทคนควธก�รและกรย�ม�รย�ททด ทงน ผรบผดชอบโครงงาน สามารถใชทกษะวธการทางศลปะ ดนตร กฬา การแสดง สอเทคโนโลย ฯลฯ มาบรณาการและประยกตใชรวมได เพอสรางความนาสนใจ

ทงน การฝกฝนทกษะการนำาเสนอ มใชการฝกซอมเพยงเพอสรางภาพความสำาเรจของงานใหถกใจกรรมการเทานน แตเปนทกษะการ สอส�รคว�มด การบอกเลาความด ทตนเองไดทำ�จรง ไดอยาง น�สนใจ และสรางความ เข�ใจ ไดชดเจนในเวลาอนจำากด ภายใตวธการและสถานการณทหลากหลาย

ก�รประเมนร�งโครงง�นจากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปน

เกณฑการใหคะแนนร�งโครงง�น ตามประเดนการพจารณา ๑๒ ขอ ไดดงนท ประเดนพจ�รณ�ใหคะแนน คะแนน๑ รเร มจ�กเย�วชนเอง (ค ดเองท ำา เองมาก) ๑๕

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

51

(Constructive)คดใหม ไอเดยด มแงมมนาสนใจ (Creative)

๒ คณประโยชนด�นศลธรรมเปนสำาคญ (ใหคะแนนมากเปนพเศษแกโครงงานทมงแก พฤตกรรม เสยง ทผดศลธรรม และบมเพาะ จตอ�ส� )

๑๕

๓ วเคราะห ปญห� - ส�เหต ไดสมเหตผล และม ขอมล สถต ประกอบ ใหเหนความสำาคญและเกดความตระหนก

๑๐

๔ คว�มเปนไปไดของรางโครงงานโดยรวม ระบเปาหมายเชงคณภาพและปรมาณไดชดเจนเหมาะสม และมความเปนไปได

๑๐

๕ มแผนก�รทำ�ง�นชดเจน มกจกรรมทมากพอและสามารถแกปญหาได และมระยะเวลาทำางานทตอเนองกนนานกวา ๒ เดอน

๑๐

๖ ใชหลกธรรม/พระราชดำารไดถกตอง-เหม�ะสม อธบายไดด

๑๐

๗ งบประม�ณ สมเหตผล ประโยชนสงประหยดสด– พงตนเองไดมาก

๕

๘ สรางก�รมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) ๕๙ ศกยภาพของผทำ�โครงง�นทจะเปนแบบอย�งท

ดได๕

๑๐ นำาเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจำามา ๕๑๑ กรยามารยาทในการนำาเสนอดดนาประทบใจ ๕๑๒ ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำาเสนอ ๕

รวมคะแนนทงหมด ๑๐๐

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

52

ก�รประเมนโครงง�นจากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปน

เกณฑการใหคะแนนโครงง�น ตามประเดนการพจารณา ๑๔ ขอ ไดดงนท ประเดนพจ�รณ�ใหคะแนน คะแนน๑ รเร มจ�กเย�วชนเอง (คดเองทำาเองมาก)

(Constructive)คดใหม ไอเดยด มแงมมนาสนใจ (Creative)

๑๐

๒ คณประโยชนด�นศลธรรมเป นส ำาค ญ (ให คะแนนมากเปนพเศษสำาหรบ โครงงานทมงแกพฤตกรรมเสยง และสงเสรมจตอาสา)

๑๐

๓ ขยนทำ�ง�น มงมนทมเทเพยรพยายามเดนชด (นำาทำาเปนแบบอยาง)

๑๐

๔ เกดผลสำ�เรจ แกไขปญหาได พฒนาคณธรรมกลมเปาหมายได

๑๐

๕ ผทำ�เองเกดก�รเรยนร พฒนาตนเองเปนแบบอย�งทดมากขน

๑๐

๖ เกบขอมลวเคราะหประมวลผลเปนสถตไดด ๑๐๗ ใชหลกธรรม/พระราชดำารไดถกตอง-เหม�ะสม ๕๘ ปญหา-สาเหต-เปาหมาย - ทางแก สอดคลองกน

และสมเหตผล๕

๙ งบประมาณ พงตนเองไดมาก - ประโยชนสงประหยดสด

๕

๑๐ สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) ๕

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

53

๑๑ โครงงานมการสานตอไปไดอกนาน (เชน มรนนองสบตอ)

๕

๑๒ นำาเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจำามา ๕๑๓ กรยามารยาทในการนำาเสนอดดนาประทบใจ ๕๑๔ ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำา

เสนอ๕

รวมคะแนนทงหมด ๑๐๐

กจกรรมท ๓ ค�ยพระ คร ผปกครองค�ยคณธรรม เปนกจกรรมอยางหนงทจดขนในรปของการเรยนร

นอกหองเรยน เปนลกษณะของกจกรรมนำาความร เพอพฒนาความรสปญญาสงเสรมใหเกดทกษะจากการลงมอทำาผานกจกรรม เปนการจดกจกรรมการเรยนรทตองการสงเสรมใหผเรยนเรยนรอยางตอเนอง มทกษะชวต คดแกปญหาดวยปญญา มวนย สามคค และมสำานก รวมถงการคดสรางสรรค การจดการคายจำาเปนตองมกระบวนการจดการอยางเปนระบบเพอใหบรรลวตถประสงคของโครงการ การจดการมการแบงหนาทการทำางานอยางชดเจน มผนำาและผตาม

ในก�รจดกจกรรมค�ยพระ คร ผปกครอง กจกรรมในค�ยจะตองมผเกยวของครบ ทง บ�น วด โรงเรยน และชมชน (บ ว ร ช)แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร

๑. กอนทำ�ง�น ๑.๑ ศกษาแนวทางการดำาเนนการกจกรรมคาย ๑.๒ การจดกจกรรมคาย อาจจดในโรงเรยนหรอนอกโรงเรยน และ

อาจจดรวมกบโรงเรยนอน ๆ หรอกลมโรงเรยน ๑.๓ แตงตงคณะกรรมการดำาเนนงาน ๑.๔ ประชม วางแผนการทำางานอยางเปนระบบ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

54

๑.๕ จดทำาหลกสตรคายพระ คร ผปกครอง และกำาหนดกจกรรมใหเปนไปตามนโยบาย บาน วด โรงเรยน และชมชน มสวนรวมในการพฒนาผเรยน

๑.๖ วางแผนการจดแถวใหเหมาะสมกบหองอบรม ๑.๗ เตรยมอปกรณการกำาหนดทนง เชน กระดาษ A๔, ปากกาเคม, ปายชอ, ฯลฯ ๑.๘ เตรยมสถานทรบประทานอาหาร ๑.๙ วางแผนการนงรบประทานอาหาร ๑.๑๐ วางแผนการเกบจานลางจาน/แกวนำา/โตะ/เกาอ ๑.๑๑ เตรยมปายสำาหรบการวางรองเทา ๑.๑๒ ดความเรยบรอยของหองนำา/หองนอน/หองอบรม

๒. ระหว�งง�น ๒.๑ ประชมคณะครและวทยากร ใหรบรถงการทำางานเพอใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

๒.๒ ควบคมและตดตามการทำางานใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ

๒.๓ ตดใจสนแกไขปญหาทเกดขนระหวางการทำางาน ๒.๔ เพมเตมในงานบางสวนทไมสมบรณ ๒.๕ จดลำาดบการนงของผเขาอบรมใหเรยบรอย ๒.๖ แจกปายชอผเขารบการอบรม ๒.๗ กำาหนดทนงของผเขารบการอบรมหลงจากทจดแถวเสรจแลวมแบบฟอรมใหกรอก ๒.๘ ทำาแผนผงกำาหนดทนง โดยเอาตารางแตละแถวมารวมใหอยในกระดาษแผนเดยวกน ๒.๙ ตรวจสอบโรคประจำาตวของผเขารบการอบรม เพอความปลอดภยของนกเรยน ๒.๑๐ ชแจงกตกาการอยคาย เชน การเดน/การพด/เขา-ออกหองประชม/ การรบประทานอาหาร เปนตนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

55

๒.๑๑ ควบคมระเบยบกตกาการอยคายอยางเครงครด ๒.๑๒ ควบคมเวลาใหเปนไปตามกำาหนดการคาย

๒.๑๓ ดแลความปลอดภยของผเขารบการอบรม

๓. หลงก�รทำ�ง�น ๓.๑ ตรวจสอบความเรยบรอยของสถานทจดกจกรรม ๓.๒ ประชมทมชแจงขอผดพลาดของการทำางาน รวมไปถงเพมเตมในสวนทควรจะม

๓.๓ เปดโอกาสใหสมาชกไดวากลาว แนะนำาการทำางานได เพอแกไขในครงตอไป

๓.๔ สรปผลการดำาเนนกจกรรมคาย

3.ระดมคว�มคดในก�รจดทำ�แนวปฏบตกจกรรมต�ง ๆ ด�นโรงเรยนวถพทธต�มประเดนต�ง ๆ คอ ๒๙ ประก�รสคว�มเปนโรงเรยน“วถพทธ ปท ๙ จดทำ�ขนตอนแนวท�งก�รปฏบตในโรงเรยนทก”ประก�ร เพอเปนแนวท�งใหโรงเรยนดำ�เนนก�ร ซงมแนวท�งก�รพฒน�โรงเรยนวถพทธ ๕ ด�น

๒.๑ ด�นก�ยภ�พ

- มปายโรงเรยนวถพทธ

- มพระพทธรปบรเวณหนาโรงเรยน - มพระพทธรปประจำาหองเรยน - มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารส ตดตามทตาง ๆ - มความสะอาด สงบ รมรน - มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม - ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐ %

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

56

๒.๒ ด�นพฤตกรรมนกเรยน คร และผบรห�รโรงเรยน- รกษาศล ๕

- ยมงาย ไหวสวย กราบงาม - กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหารทรบประทาน - รบประทานอาหาร ไมดง ไมหก ไมเหลอ - ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของ - มนสยใฝร สสงยาก

๒.๓ ด�นก�รเรยนก�รสอน- บรหารจต เจรญภาวนา กอนเขาเรยน เชา-บาย ทงครและนกเรยน - บรณาการวถพทธทกกลมสาระการเรยนร - ครพานกเรยนทำาโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง - คร ผบรหารและนกเรยนทกคนไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร - คร ผบรหารและนกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอย

ปละ ๑ ครง

๓.๔ ด�นก�รสงเสรมวถพทธ - ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน

- ไมด ดานกเรยน - ชนชมคณความดหนาเสาธงทกวน - โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชน ความรสกทไดทำาความด - คร ผบรหารและนกเรยน มสมดบนทกความด - คร ผบรหารและนกเรยน สอบไดธรรมะศกษาตรเปนอยางนอย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

57

- บรหารจต เจรญปญญากอนการประชมทกครง - มพระมาสอนในโรงเรยนอยางสมำาเสมอ

๓.๕ ด�นกจกรรมประจำ�วนพระ - ใสเสอสขาวทกคน

- ทำาบญ ใสบาตร ฟงเทศน - รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน - สวดมนตแปล

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร ด�นท ๑ ด�นก�ยภ�พ

กจกรรมท ๑ มป�ยโรงเรยนวถพทธ

วตถประสงค

๑)จดใหมปายโรงเรยนวถพทธอยดานหนาโรงเรยน

๒)จดใหมปายโรงเรยนวถพทธทมขนาดเหมาะสม

๓)ปายโรงเรยนวถพทธมขอความทชดเจน สวยงาม เปนภาษาไทย หรอภาษาองกฤษดวยทงสองอยาง

เป�หม�ย๑)โรงเรยนทเขาโครงการมปายโรงเรยนวถพทธทกโรงเรยน

๒)ปายโรงเรยนวถพทธตงอยดานหนาโรงเรยน๓)ปายโรงเรยนวถพทธมขนาดตวหนงสอทเหมาะสม อาน

งาย สวยงาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

58

ระยะเวล�ดำ�เนนก�รกำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไป

สถ�นทในก�รดำ�เนนก�รกำาหนดใชสถานท คอโรงเรยนทเขาโครงการโรงเรยนวถพทธ

สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒ ทกโรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑)ประชมคร กำาหนดเปาหมาย ๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม๓)ควบคมกำากบ และตดตามการดำาเนนงาน๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑)โรงเรยนวถพทธ มปายตดตงหนาโรงเรยนทกโรงเรยน๒)โรงเรยนมปายโรงเรยนวถพทธทเหมาะสม อานงาย สวยงาม

เกดความประทบใจตอผทพบเหน๓)ผบรหาร คร นกเรยน และผปกครอง ตลอดผมสวนเกยวของ

มความพงพอใจ

กจกรรมท ๒ มพระพทธรปหน�โรงเรยนวตถประสงค

๑)จดใหมทตงวางพระพทธรปอยบรเวณดานหนาสนามโรงเรยนหรอทเหมาะสม

๒)จดใหมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม๓)จดใหมแจกนดอกไม ทวางเชงเทยน ทวางกระถางธป ทเหมาะสม สวยงาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

59

เป�หม�ย๑)โรงเรยนมสถานทประดษฐานพระพทธรปทเหมาะสม สวยงาม๒)คร นกเรยน มความเคารพเลอมใส มความศรทธาในพทธ

ศาสนา โดยการแสดงตนเปนพทธมามะกะทดคอการไหวพระพทธรปทกครงตอนเชา หรอชวงกจกรรมหนาเสาธง

๓)นกเรยนไดตระหนกในการปฏบตการไหวพระ และมสวนรวมในการจดใหมแจกนดอกไม การจดธป เทยน บชาพระพทธรป และเขาใจความหมายของการไหวพระ

ระยะเวล�ดำ�เนนก�รกำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไป สถานท

ดำาเนนการกำาหนดใชสถานท คอโรงเรยนในโครงการโรงเรยนวถพทธ ทกโรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน กำาหนดเปาหมาย ๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม๓)ควบคมกำากบ และตดตามการดำาเนนงาน๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑)โรงเรยนวถพทธ มศาลา หรอทสำาหรบประดษฐานพระพทธรป

อยหนาเสาธงโรงเรยน๒)โรงเรยนมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม สวยงาม ทำาใหผ

พบเหนเกดความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ๓)นกเรยนไดฝกปฏบตจรงในการไหวพระ สวดมนต สมาธ ทก

วน ก�รวดและประเมนผล

๑)สงเกตการปฏบตในการไหวพระสวดมนต การสมาธ ของนกเรยนเตม ๑๐๐ %คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

60

๒)แบบประเมนความพงพอใจในการปฏบต

กจกรรมท ๓ มพระพทธรปประจำ�หองเรยนวตถประสงค

๑)จดใหมทตงวางพระพทธรปอยบรเวณดานหนาหองเรยนหรอทเหมาะสม

๒)จดใหมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม๓)จดใหมแจกนดอกไมทเหมาะสม สวยงาม เปนดอกไมแหง หรอ ดอกไมสด๔)นกเรยนสามารถสวดมนตไหวพระไดทกคน ๕)นกเรยนมความศรทธา เสอมใสในการปฏบตธรรม สวดมนตไหวพระทกวน

เป�หม�ย๑)ภายในหองเรยนมสถานทประดษฐานพระพทธรปทเหมาะสม

สวยงาม๒)คร นกเรยน มความเคารพเลอมใส มความศรทธาในพทธ

ศาสนา โดยการแสดงตนเปนพทธมามะกะทดเขาใจความหมายของการสวดมนตไหวพระ และฝกการนงสมาธ ไหวพระกอนกลบบาน

๓)นกเรยนในหองเรยนทกคนมสวนรวมในการจดใหมแจกนดอกไม การทำาความสะอาดทกวนอยางสมำาเสมอ เพอใหสวยงาม นาเลอมใสศรทธา ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร

กำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไปสถ�นทในก�รดำ�เนนก�ร

กำาหนดใชสถานท คอหองเรยนทเขาโครงการโรงเรยนวถพทธ สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒ ทกโรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน กำาหนดเปาหมาย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

61

๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม๓)ควบคมกำากบ และตดตามการดำาเนนงาน๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑)โรงเรยนวถพทธ มทสำาหรบประดษฐานพระพทธรปอยใน

หองเรยน๒)หองเรยนมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม สวยงาม ทำาใหผ

พบเหนเกดความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ๓)นกเรยนไดฝกปฏบตจรงในการไหวพระ สวดมนต สมาธ ทกวนท

โรงเรยนและทบานก�รวดและประเมนผล

๑)สงเกตการปฏบตในการไหวพระสวดมนต การสมาธ ของนกเรยนเตม ๑๐๐ %

๒)แบบประเมนความพงพอใจในการปฏบต

กจกรรมท ๔ มพทธศ�สนสภ�ษต ว�ทะธรรม พระร�ชดำ�รส ตดต�มทต�งๆภ�ยในโรงเรยน

วตถประสงค๑)จดใหมพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารส

ตดตามทตางๆ ภายในโรงเรยน หองเรยนหรอเปนมมทเหมาะสม๒)พทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารส มความเหมาะสมกบวยของ

นกเรยนทงายตอการเขาใจ เมออานแลวเกดการพฒนาจตใจในทางทด๓)พทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารส ตวหนงสอมขนาดใหญพอสมควร

งายตอการอาน สวยงาม เหมาะสม สะดดตา สดดใจ อานแลวสรางความประทบใจตอการทำาด

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

62

เป�หม�ย๑)โรงเรยนจดใหมพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชดำารส

ตดตามทตาง ๆ๒)จดใหมมมธรรมะ หรอ หองธรรมะ ตามความเหมาะสมกบ

บรบทโรงเรยน๓)คร นกเรยน มสวนรวมในการจดกจกรรม ๔)การดแลรกษาบรเวณทจดกจกรรม ใหสะอาด สวยงามอย

เสมอ ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร กำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไปสถ�นทในก�รดำ�เนนก�ร

กำาหนดใชสถานท คอโรงเรยนทเขาโครงการโรงเรยนวถพทธ ทกโรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน กำาหนดเปาหมาย

๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม๓)ควบคมกำากบ และตดตามการดำาเนนงาน๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑)โรงเรยนวถพทธ มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราช

ดำารส ตดตามทตาง ๆ ภายในโรงเรยน๒)นกเรยนมความรและประสบการณพทธศาสนสภาษต นำาความ

รไปประยกตใชในชวตประจำาวนไดอยางเหมาะสม๓)โรงเรยนมการพฒนาดานอาคารสถานท สวยงาม ทำาใหผ

พบเหนเกด ความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ๔)โรงเรยนมแหลงเรยนรดานพทธศาสนา เกยวกบพทธศาสน

สภาษต วาทะธรรมพระราชดำารสคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

63

ก�รวดและประเมนผล แบบประเมนความพงพอใจ

กจกรรมท ๕ โรงเรยนมคว�มสะอ�ด สงบ รมรนวตถประสงค

๑) จดใหบรเวณถนนโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม และหองนำาหองสวมมความสะอาดนาอย

๒) จดใหบรเวณโรงเรยนมความรมรน ๓) ใหโรงเรยนมมมสงบสำาหรบผเรยน

เป�หม�ย ๑) ถนนภายในโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม หองนำาหองสวม ไดรบการเอาใจใสรกษาความสะอาดอยเสมอ

๒) บรเวณโรงเรยนมตนไม รมไม ศาลา ใหผเรยนไดพก เลนในเวลาวางอยางพอเพยง

๓) โรงเรยนมมมทเงยบสงบ สำาหรบใหผเรยนทตองการความสงบไดพกผอน

ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร กำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไป

สถ�นทในก�รดำ�เนนก�ร โรงเรยนสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

หนองคาย เขต ๒ทกโรงเรยนวธดำ�เนนก�ร

1) ประชมคร ประเมนความเปนไปได กำาหนดเปาหมาย2) แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายในโรงเรยนไดม

สวนรวม3) ควบคมกำากบ ตดตามการดำาเนนการเปนระยะ4) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

64

๑) ถนนภายในโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม หองนำาหองสวม สะอาด

๒) โรงเรยนมตนไม รมไม ศาลา มมสงบ สำาหรบผเรยนพกในเวลาวาง

๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจก�รวดและประเมนผล

๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนได

เสย(Stakeholders) ๓) ภาพถายกจกรรม

กจกรรมท ๖ มหองพระพทธศ�สน� หรอล�นธรรมวตถประสงค

๑) ใหโรงเรยนมหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม๒) ใหโรงเรยนใชหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม จด

กจกรรมพฒนาคณธรรมจรยธรรมผเรยน ๓) ใหโรงเรยนมหอง/มมปฏบตธรรมสำาหรบผเรยน

เป�หม�ย ๑) โรงเรยนทกโรงเรยนมหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม

๒) ผเรยนทกคนไดใชหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ฝกคณธรรมจรยธรรม ทกสปดาห

๓) ผมสวนไดเสย (Stakeholders) มความพงพอใจในการใช หองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม

ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร กำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไป

สถ�นทในก�รดำ�เนนก�ร กำ�หนดใชสถ�นท คอ โรงเรยนสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

หนองคาย เขต ๒ทกโรงเรยนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

65

วธดำ�เนนก�ร 1) ประชมคร ประเมนความเปนไปได กำาหนดเปาหมาย2) แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายในโรงเรยนไดม

สวนรวม3) ควบคมกำากบ ตดตามการดำาเนนการเปนระยะ4) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑) โรงเรยนมหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรมทไดรบการดแล

และใชงานอยางคมคา๒) ผเรยนทกคนไดฝกคณธรรมจรยธรรม ทกสปดาห๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจใน

ก�รวดและประเมนผล ๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนได

เสย(Stakeholders) ๓) ภาพถายกจกรรม

กจกรรมท ๗ ไมมสงเสพตด เหล� บหร ๑๐๐%วตถประสงค

๑) ใหผเรยนเหนโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สงเสพตด เหลา บหร

๒) ใหผเรยน และบคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมไมเกยวของกบสงเสพตด เหลา บหร

๓) ใหโรงเรยนเปนโรงเรยนปลอดจากสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐%เป�หม�ย

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

66

๑) ผเรยนไดรบการชแนะใหเหนโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สงเสพตด เหลา บหร อยางชดเจน

๒) โรงเรยนไมมผเกยวของกบสงเสพตด เหลา บหร๓) โรงเรยนประกาศตนเองเปนโรงเรยนปลอดจากสงเสพตด

เหลา บหร ระยะเวล�ดำ�เนนก�ร

กำาหนดใหดำาเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๖ เปนตนไปสถ�นทในก�รดำ�เนนก�ร

โรงเรยนสงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒ทกแหง

วธดำ�เนนก�ร 1) ประชมคร ประเมนความเปนไปได กำาหนดเปาหมายรวมกน2) ตงคณะทำางานเพอรวมกนกำาหนดแผน และวธดำาเนนการ3) แบงงาน กำาหนดแผนและมอบหมายความรบผดชอบใหทก

ฝายทงคร นกเรยนกรรมการสถานศกษาและ ชมชน มสวนรวมในการดำาเนนการ

4) ควบคมกำากบ ตดตามการดำาเนนการเปนระยะ5) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ๑) ผเรยนมความรเกยวกบโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สง

เสพตด เหลา บหร ๒) โรงเรยนไมมผมพฤตกรรมเกยวของกบสงเสพตด เหลา

บหร๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจ

ก�รวดและประเมนผล ๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

67

๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนไดเสย(Stakeholders)

๓) ภาพถายกจกรรม

ตวอย�ง พทธศ�สนสภ�ษต ว�ทะธรรม พระร�ชดำ�รส

พอแมหวงพงพาเจา ครเลาหวงใหสรางชอ ชาตหวงกำาลงฝมอ นกเรยนคอความหวงทงมวล

อยอยางคน สนใจในความสะอาด อยอยางปราชญ สนใจในความร อยอยางคร สนใจในวชา อยอยางหม เอาแตนอน อยอยางหนอน ชอบของเนา อยอยางพระพทธเจา สมาธวปสนา

เดกด มวนย ใฝเรยนร สงานหนก รกธรรมชาต ตดขาดอบายมข จะเปนสขตลอดกาล

แมมไดทำาดในแดนดน จะถวลถงสวรรค นนอยาหมายแมมไดสงลกเขาโรงเรยน จะภาคเพยรเหนผล ไดไฉนแมมไดสนใจในวชา จะหวงรบปรญญาไดอยางไรแมมไดเรยนรเรองใกลไกล จะสอนศษยเปนคนดไดอยางไร

จตใจ...เปนสงสำาคญเหนอสงอนใด เมอจตใจของลกเขมแขง ...รางกายของลกกแขง

แรง

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

68

เมอจตใจของลกออนแอ ...รางกายของลกกทรดโทรม

ลกจงพอใจในสงทตวเองม และพอใจในสงทตนเองไมม คดเสยวา...มกด ไมมกได จกไดไมตองเปนภาระของตนเอง จะไปทไหนกสบายเหมอนนก

ลกจงจำาไววา ความโกรธ... มผลตออารมณของเรา ความโกรธ... มผลตอหนาทการงานของเรา ความโกรธ... มผลตอความสขในชวตของเรา

ตองเปนคนทมสมมาคารวะ สมมาคอความถกตอง คารวะคอแสดงความเคารพ ตองแสดงความเคารพอยางถกตองแกบคคล และสถานทตามสมควรแกวยและฐานะของเรา

การชนะทยงใหญทสด คอ การชนะใจตนเอง“ ”เพราะฉะนน ลกตองหดบงคบใจตนเองใหไดเมอลกบงคบใจได จะทำาอะไรกประสบความสำาเรจ

พงนกอยเสมอเมอลกเกดอาการเบอเรยนขอใหคดวา...การเรยนร เปนประตสความสำาเรจการเรยนรเปนประตสความสข การเรยนรเปนประตสชยชนะ

ความเกรงใจ เปนสมบตของคนดจะไปไหนมาไหน อยาใหใครรอจะไปไหนมาไหน ใหบอกผใหญในบานเรอนเพอทานจะไดรบร และชวยเหลอในสงจำาเปนสำาหรบเรา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

69

หนานอก บอกความงามหนาใน บอกความดหนาท บอกความสามารถ

สงทควรทำา คอความดสงทควรม คอคณธรรมสงทควรจำา คอบญคณ

จะดจะชว อยทตวทำาจะสงจะตำา อยททำาตว

ความขยน อดทน... สงผลใหคนประสบชยชนะความซอสตย ความถอมตน... สงผลใหมความสขเราควรพจารณาคำากลาวนใหมาก ๆ และนำาไปปฏบต

ถาครานเรยน เรยนอะไร กไมร ถาครานด ดอะไร กไมเหนถาครานทำา ทำาอะไร กไมเปนตองลำาเคญ เปนขอทาน เพราะครานเอยถาหมนเรยน เรยนอะไร กตองรถาหมนด ดอะไร กตองเหนถาหมนทำา ทำาอะไร กตองเปนถาไมเลน หมนทำา จกจำาเรญ

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร ด�นท ๒ ด�นพฤตกรรมนกเรยน คร และผบรห�รโรงเรยน

กจกรรมท ๘ รกษ�ศล ๕

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

70

วตถประสงค ๑) เพอฝกการไมเบยดเบยนผอนและตนเอง

๒) เพอการเปนมนษยทสมบรณเป�หม�ย ๑) บคลากรทกคนในโรงเรยนไมเบยดเบยนผอน และตนเอง

๒) บคลกรทกคนมศล ๕ เปนมนษยทสมบรณระยะเวล�

ตลอดปการศกษาสถ�นท

บาน วด โรงเรยนวธดำ�เนนก�ร

๑) ทบทวนทวนศล๕กอนกลบบานทกวน ๒) ตรวจ ศล ๕ ดวยตนเองทกวน

๓) ครตรวจศล ๕ นกเรยนดวยการสงเกต สอบถามตวชวดคว�มสำ�เรจ

๑) นกเรยนรอยละ ๙๐ รกษาศล ๕ ไดสมบรณ ๒) ครและผบรหารทกคนรกษาศล ๕ ไดสมบรณ

ก�รวดประเมนผล ๑) ตรวจศล ๕ โดยใชแบบสงเกต ๒) สงเกตพฤตกรรมนกเรยน โดยใชแบบสงเกต ๓) สอบถามบคลากรโดยใชแบบสอบถาม

กจกรรมท ๙ ยมง�ย ไหวสวย กร�บง�มวตถประสงค

๑) เพอฝกใหบคลากรในโรงเรยนใหมบคลกงามอยางไทย ๒) เพอเปนแบบอยางทดแกผปกครองและชมชน

เป�หม�ย ๑) บคลากรทกคนเมอพบและลา ยมไหว ทกทายกนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

71

๒) บคคลกรทกคนไหวไดสวยงามและถกตองตามขนบธรรมเนยมประเพณ และ กราบพระไดถกตอง เปนแบบอยางได

ระยะเวล�ตลอดปการศกษา

สถ�นท โรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑) ครผบรหารนกการภารโรง ประชมปฏบตการสรางความตระหนกและฝกมารยาทไทยตามแบบ ยมงาย ไหวสวย กราบงาม

๒) ครฝกนกเรยน ยมสวยเมอพบเจอ ไหวบคคลตามวยวฒ กราบพระและบคคล

๓) ปฏบตทกวนใหเปนปกตตวชวดคว�มสำ�เรจ

ทกคนในโรงเรยน ไดเรยน รเพอจะรกจากแบบอยางทดจากรอยยมทเปนกำาลงใจ (Be a good example) โดยทกคนเปน แบบอยางทดซงกน ใหแพรขยายไปถง พอ แม ผปกครอง จะไดรบความสข และรวมกนสงเสรมสนบสนนการไหวงามตามวฒนธรรม วาจาด มารยาทงาม ยมแยมแจมใส สบตอไป

ก�รวดประเมนผล สงเกตพฤตกรรมยมงาย ไหวสวย กราบงาม

กจกรรมท ๑๐ พจ�รณ�อ�ห�รทรบประท�น รบประท�นอ�ห�รไมดง ไมหก ไมเหลอ

วตถประสงค ๑) เพอใหบคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

72

๒) เพอใหนกเรยนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร ๓) เพอใหบคลกรทกคนมมารยาททดในการรบประทานอาหาร

เป�หม�ย ๑) บคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร ๒) นกเรยนทกคนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร ๓) บคลกรทกคนมมารยาททดในการรบประทานอาหาร

ระยะเวล� ตลอดปการศกษา

สถ�นท บาน วด โรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร๑) ใหนกเรยนทองบทพจารณาอาหารตามทโรงเรยนกำาหนด๒) ฝกการรบประทานอาหารแบบไทยและแบบสากล

๓) สรางกตกาหามขาวหกและเหลอตวชวดคว�มสำ�เรจ

๑) บคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร ๒) นกเรยนทกคนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร

๓) บคลกรทกคน มมารยาททดในการรบประทานอาหารก�รวดประเมนผล

๑) สงเกต ขณะรบประทานอาหารและหลงรบประทานอาหาร ๒) สอบถาม ผปกครองนกเรยนในพฤตกรรมการรบประทานอาหารทบาน

กจกรรมท ๑๑ ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของวตถประสงค

๑) เพอใหบคลกรในโรงเรยนใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

73

๒) เพอใหบคลากรในโรงเรยนใชสงของอยางประหยดและใหเกดประสทธภาพสงสด

เป�หม�ย ๑) บคลากรทกคนในโรงเรยนใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม ๒) บคลากรทกคนในโรงเรยนใชสงของอยางประหยดและใหเกดประสทธภาพสงสด

ระยะเวล� ตลอดปการศกษา

สถ�นท บาน โรงเรยน

วธดำ�เนนก�ร ๑) รณรงคการประหยดและออม จดทำาธนาคารออมทรพยในโรงเรยน ๒) จดทำามาตรการควบคมภายในในการใชเงนและวสดสงของ

๓) ใหรางวลบคคลตวอยางในการประหยดและออมตวชวดความสำาเรจ

๑) บคลากรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม ๒) บคลากรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ใชสงของอยางประหยดและเกดประสทธภาพสงสด การวดประเมนผล

๑) สงเกต พฤตกรรมการใชเงน และบญชการออม ๒) สอบถามผเกยวของ คร ปกครอง

กจกรรมท ๑๒ มนสยใฝร สสงย�กวตถประสงค

๑) เพอใหบคลกรในโรงเรยนเปนบคลทเรยนรตลอดเวลาคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

74

๒) เพอใหบคลกรในโรงเรยนขยนหมนเพยร ทำางานจนประสบความสำาเรจ

เป�หม�ย ๑) บคลกรในโรงเรยนทกคนเปนบคลทเรยนรตลอดเวลาโดยการอานและฟง ๒) บคลกรในโรงเรยนทกคนขยนหมนเพยร

๓) บคลากรในโรงเรยนทำางานทไดรบมอบหมายจนประสบความสำาเรจทกครงระยะเวล�

ตลอดปการศกษาสถ�นท

ทกแหงทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยนวธดำ�เนนก�ร

๑) จดกจกรรมวางทกงานอานทกวน วนละประมาณ ๕-๑๐ นาท ๒) จดกจกรรมประกวดยอดนกอาน

๓) จดกจกรรมตามแผนปฏบตการทกกจกรรม๔) สรปการดำาเนนงานกจกรรมทกกจกรรม ๕) รณรงคจดการเรยนรโดยใชโครงงาน

ตวชวดคว�มสำ�เรจ ๑) บคลกรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ เปนบคคลทเรยนรตลอดเวลา ๒) บคลกรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ขยนหมนเพยรสงานทยงยาก

ก�รวดประเมนผล ๑) สงเกต การอานและการทำางาน ๒) สอบถาม ผปกครอง

๓) นำาผลการดำาเนนงาน ไปพฒนาการดำาเนนงานอยางตอเนองตวอยางแบบประเมนกจกรรมดานท ๒

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

75

พฤตกรรม ระดบผลการปฏบต หมายเหต๑ ๒ ๓ ๔

๑.ยมงาย ไหวสวย กราบงาม๒.ยมงาย ไหวสวย กราบงาม๓.กอนรบประทานอาหาร จะมการพจารณาอาหารทรบประทาน รบประทานอาหารไมดง ๔.ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของ๕.มนสยใฝรสสงยาก๖.ตรงตอเวลา

เกณฑการประเมน ระดบ ๑ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม นอยกวารอยละ ๖๙ ระดบ ๒ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๗๐-๗๙ ระดบ ๓ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๘๐-๘๙ ระดบ ๔ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๙๐ ขนไป

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร ด�นท ๓ ด�นก�รเรยนก�รสอน

กจกรรมท ๑๓ บรห�รจต เจรญภ�วน� กอนเข�เรยน เช�-บ�ย ทงครและนกเรยน

วตถประสงค

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

76

๑) ดานบคลกภาพ เพอใหคร นกเรยนมบคลกภาพดงตอไปน - มบคลกเขมแขงหนกแนน มนคง

- มความสงบเยอกเยน ไมฉนเฉยวหรอโกรธงาย - มความสภาพนมนวล - สดชนผองใส - มความมนคงทางอารมณ - มความกระฉบกระเฉง ไมเซองซม

๒) ดานการดำาเนนชวตประจำาวน เพอใหคร นกเรยนมเปนผ - จตใจสบาย หายเครยด - ไมวตกกงวล - นอนหลบสนท ไมฝนราย - มประสทธภาพในการทำางานและการเรยนรดขน - มความจำาแมนยำา - รกษาโรคบางอยางทเกดจากความเครยดได

เป�หม�ย ผบรหาร คร และนกเรยนทกคน

ระยะเวล� ตลอดปการศกษาสถ�นท

สถานศกษา/โรงเรยน วธดำ�เนนก�ร

เปนกจกรรมทปฏบตกอนเขาเรยน ตอนเชา-บาย โดยปฏบตพรอมกนทงครและนกเรยนตามแนวปฏบต ไดแก ตอนเช� อาจทำาพรอมกนทหนาเสาธงหลงกจกรรมอน ๆ แลวเสรจ หรออาจใชหองประชม ตอนบ�ย อาจปฏบตหนาหองเรยนของแตละชน หรอรวมกนทหองประชมใหญ กอนเขาชนเรยนแนวดำาเนนการ ดงนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

77

1)ขนเตรยมการ กอนลงมอปฏบต มอบหมายใหตวแทนนกเรยนเปนผนำากลาว - ระลกถงคณของพระรตนตรย- แผเมตตาใหมนษยและสตวทงหลาย

- ตดความกงวลตาง ๆ ทำาจตใหปลอดโปรง- กำาหนดเวลาในการฝกปฏบต (ประมาณ ๕-๑๐ นาท)

๒) ขนลงมอปฏบต - นงขดสมาธ โดยใชเทาขวาทบเทาซาย มอขวาวางทบมอซาย นงลำาตวตรง ตงสตใหมน - กำาหนดลมหายใจเขาออก เมอหายใจเขาภาวนา พท เมอ“ ”หายใจออก ภาวนา โธ“ ” - ปฏบตเรอยๆโดยใหจตจดจออยกบลมหายใจเขาออกจนจตนง ตวชวดคว�มสำ�เรจ ๑) ครและนกเรยนทกคนมบคลกเขมแขงหนกแนน มนคง มความเยอกเยน ไมฉนเฉยวหรอโกรธงาย มความสภาพนมนวล สดชน ผองใส มองโลกในแงด มความมนคงทางอารมณกระฉบกระเฉง ไมเซองซม ๒) ครและนกเรยนทกคนมจตใจสบาย หายเครยด ไมวตกกงวล นอนหลบสนท ไมฝนรายมประสทธภาพในการทำางานและการเรยนรดขน มความจำาแมยำา รกษาโรคบางอยางทเกดจากความเครยดได

แนวท�งก�รวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผลกจกรรมบรหารจต ภาวนา ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชน - การสงเกตพฤตกรรม - การสมภาษณ/สอบถาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

78

- การทดสอบ (กรณทตองการทดสอบเกยวกบความร ความเขาใจ)

กจกรรมท ๑๔ ก�รบรณ�ก�รวถพทธทกกลมส�ระก�รเรยนร วตถประสงค เพอใหพฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรทงในดาน ความประพฤต (ศล) จตใจ (สมาธ) และปญญา (ปญญา) เพอความเจรญงอกงามในทกชนตอนของชวต ใหกนเปน อยเปน ดเปนและ ฟงเปน เป�หม�ย

ครผสอนทกคน ทกกลมสาระการเรยนรระยะเวล�

ตลอดปการศกษา สถ�นท

สถานศกษา/โรงเรยน/วด/แหลงเรยนรตางๆ ทเกยวกบศาสนา วธดำ�เนนก�รต�มหลกปฏบตต�มแนวท�งวถพทธ ๔ ลกษณะคอ

        ๑) กจกรรมเสรมเนอหาสาระตามหลกสตร           - พธแสดงตนเปนพทธมามกะ           - ประกวดมารยาทชาวพทธ            - กจกรรมคายพทธบตร           - กจกรรมบรหารจต เจรญภาวนา           - เรยนธรรมศกษา/สอนธรรมศกษา           - บรรพชาสามเณรฤดรอน          ๒) กจกรรมประจำาวน/ประจำาสปดาห         - กจกรรมหนาเสาธง             - รำาลกถงชาต ศาสนา พระมหากษตรย              - สวดมนตไหวพระ แผเมตตา สงบนง              - กจกรรมพทธศาสนาสภาษตวนละบท

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

79

             - กจกรรมนองไหวพ             - เดนแถวเขาหองอยางมสต         ๓) กจกรรมทำาความดระหวางวน             - เดนเขาโรงอาหารอยางมสต             - กลาวคำาพจารณาอาหารกอนรบประทานอาหาร             - รบประทานอาหารอยางมสต             - ขอบคณหลงอาหาร             - สมาธ ๕ นาทกอนเรยน         ๔) กจกรรมกอนเลกเรยน             - ไหวพระสวดมนต             - รำาลกพระคณชองผมพระคณ             - ทองอาขยายสรางสมาธ         ๕) กจกรรมประจำาสปดาห             - สวดมนตสรภญญะประจำาสปดาห             - ทำาบญตกบาตรประจำาสปดาห

ตวชวดคว�มสำ�เรจ ๑) ผเรยนทกคนมลกษณะตอไปน นกเรยนทกคนมพฒนาการทางกาย ศล จต และปญญาอยางบรณาการ คอ ๑.๑) ทางกาย (กายภาพ) มลกษณะ ดงตอไปน - บรโภค ใชสอย ปจจยสในปรมาณและคณคาทเหมาะสม ไดคณคาอยางแทจรง - มการดแลรางกาย และแตงกายสะอาดเรยบรอย - ดำารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

80

๑.๒) นกเรยนทกคนมพฒนาการ ดานศล (สงคม) คอ - มศล ๕ เปนพนฐานในการดำารงชวต - มวนย ซอสตย มความรบผดชอบ ตรงเวลา - สามารถพงตนเองได ทำางานเลยงชพดวยความสจรต ๑.๓) นกเรยนทกคนมพฒนาการดานจต (จตใจ/อารมณ) คอ - มความกตญญรคณ ตอบแทนคณ - มจตใจ เมตตา กรณา เออเฟ อ เผอแผ ตอกน

- ทำางานและเรยนรอยางตงใจ อดทน ขยนหมนเพยร - มสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน ๑.๔) นกเรยนทกคนมพฒนาการดานปญญา คอ - มศรทธา และความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย - รบาปบญ คณ โทษ ประโยชน มใชประโยชน - ใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง และใฝสรางสรรคพฒนาอยเสมอ - รเทาทน แกปญหาชวตไดดวยสตและปญญา ก�รวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผล ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

81

- การสงเกตพฤตกรรม - การสมภาษณ/สอบถาม - การทดสอบ (กรณทตองการทดสอบเกยวกบความร ความเขาใจ)

        กจกรรมท ๑๖ กจกรรมเนองในโอก�สวนสำ�คญท�งพทธศ�สน� วตถประสงค ๑) ปลกฝงใหผเรยนเหนความสำาคญของวนสำาคญทางพทธศาสนา

๒) สงเสรมใหผเรยนปฏบตตนตามหลกธรรมของพทธศาสนา             ๓) สรางเสรมความสมพนธระหวางบาน วด

โรงเรยน

เป�หม�ย นกเรยนทกคน ครทกคน ผปกครองนกเรยน กรรรม

การสถานศกษา ระยะเวล�

ตลอดปการศกษา สถ�นท

สถานศกษา/โรงเรยน/วด (บวร) และชมชนแนวท�งดำ�เนนก�ร

๑) ด�นหลกสตรสถ�นศกษ� ๑.๑) สอดแทรกพทธธรรม ในคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน ๑.๒) เพมคณธรรมจรยธรรม ในผลการเรยนรทคาดหวง

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

82

๑.๓) มการบรณาการพทธธรรมทกกลมสาระ ๑.๔) สอดแทรกความร การปฏบตจรงทกกลมสาระโดยบรณาการไตรสกขาเขาในชวตประจำาวน               ๒) ด�นผสอน เปนแบบอยางทด ตามลกษณะ สอนใหร ใหทำาด อยใหเปน อยางสมำาเสมอ เปนกลยาณมตรตอผเรยน มความเมตตาออนโยน อดทน เสรมสรางขวญกำาลงใจเสมอ

๓) ด�นก�รจดก�รเรยนร สถานศกษาจดกจกรรมวถชวต ประจำาวน ประจำาสปดาห หรอในโอกาสตางๆ เปนภาพรวมทงสถานศกษาทเปนการปฏบตบรณาการทง ศล สมาธ และปญญา โดยเนนการมวถชวตหรอวฒนธรรมของ ก�รกน อย ด ฟง ดวยสตสมปชญญะ เพอเปนไปตามคณคาแทของการดำาเนนชวต โดยมกจกรรมตวอยางดงน ๓.๑) มกจกรรมสวดมนตไหวพระ กอนเขาเรยนและกอนเลกเรยนประจำาวน (เพอใกลชดศาสนา)  ๓.๒) มกจกรรมรบศล หรอทบทวนศลทกวน อาจเปนบทกลอนหรอเพลง เชนเดยวกบกจกรรมแผเมตตา (เพอใหตระหนกถงการอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข)  ๓.๓) มกจกรรมทำาสมาธรปแบบตางๆ เชน นงสมาธ ทองอาขยานเพอสมาธ สวดมนตสรางสมาธ หรอทำาสมาธเคลอนไหวอน ๆ เปนประจำาวนหรอกอนเรยน (เพอพฒนาสมาธ)  ๓.๔) มกจกรรมพจารณาอาหารกอนรบประทานอาหารกลางวน (เพอใหกนเปน กนอยางมสต มปญญารเขาใจ)  ๓.๕) มกจกรรมอาสาตาวเศษปฏบตวนยหรอศล (เพอใหอยเปน อยอยางสงบสข)  ๓.๖) มกจกรรมประเมนผลการปฏบตธรรม (ศล สมาธ ปญญา) ประจำาวน (เพอใหอยเปน)  คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

83

๓.๗) มการสวดมนต ฟงธรรมประจำาสปดาห หรอในวนพระ (เพอพฒนาศล สมาธ ปญญา)  ๓.๘) มกจกรรมบนทกและยกยองการปฏบตธรรม (เนนยำาและเสรมแรงการทำาความด)  ๓.๙) ทกหองเรยนมการกำาหนดขอตกลงในการอยรวมกน โดยเขาใจเหตผลและประโยชนทมตอการอยรวมกน  (พฒนาศล/วนย ดวยปญญา)          ๓.๑๐) พฒนาผเรยนรอบดาน ใหมความสมบรณทงกาย ใจ และปญญา        ๓.๑๑) จดโอกาส สงเสรมใหเกดการเรยนร และปฏบตธรรมตางๆ ใหสอดคลองกบชวต สงเสรมใหเกดการแสวงหาความร ๓.๑๒) กจกรรมเสยงตามสาย นทานธรรมะ อานพทธสภาษต อานขาวกจกรรมธรรมะจากหนงสอพมพ

ตวชวดคว�มสำ�เรจ ผเรยนปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา อยางนอยรอยละ ๘๐ ผเรยนเขารวมกจกรรมวนสำาคญทางพทธศาสนา ทกคน ผเรยนทมคณลกษณะเปนผมนสยเบกบาน จตแจมใส มเจตคตทดตอกจกรรมวนสำาคญทางพทธศาสนา

แนวท�งก�รวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผล ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชน การสงเกตพฤตกรรม การสมภาษณ/สอบถามเจตคต

กจกรรมท ๑๖ ผบรห�ร คร และนกเรยนทกคน ไปปฏบตศ�สนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร วตถประสงค

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

84

๑) เพอใหผบรหาร คร และนกเรยนไดปฏบตศาสนกจรวมกน เพอเทดพระเกยรต และถวายความจงรกภกด ตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

๒) เพอปลกฝงใหทกคนเปนคนด บำาเพญประโยชนตอสงคม อยรวมกนใน

สงคมทหลากหลายวฒนธรรมไดอยางมความสข ๓) เพอใหผเรยนสามารถประมวลความร และแนวคดมาเปน

แนวทางในการดำารงชวต และปฏบตตนตามหลกคำาสอนของศาสนา ๔) เพอใหทกคนมศลธรรม มสมาธ มความสามคค รจกเสยสละ มความกตญญตอผมพระคณ รจกและเขารวมการปฏบตศาสนกจทางศาสนาเปนประจำา

เป�หม�ย ผบรหาร คร นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตลอดจน บคลากรในหนวยงานทกคน เขารวมการปฏบตศาสนกจทวดอยางนอยเดอนละ ๑ ครง

ระยะเวล� ปฏบตศาสนกจทกเดอนในวนขน ๑๕ คำา หรอวนแรม ๑๕ คำา ในชวงเวลาเปดเรยนทกเดอน

สถ�นท โรงเรยน วดในเขตบรการ หรอทกวดทสนใจเขารวมปฏบตศาสนกจตามความตองการ

วธดำ�เนนก�ร1)พานกเรยนไปวด หรอปฏบตธรรม ทโรงเรยนในวนธรรมสวนะ

กำาหนดทกวนทเปนวนขน ๑๕ คำาหรอวนแรม ๑๕ คำา เปนการกำาหนดประชมฟงธรรมของพทธบรษท โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลเวลาทกำาหนดเปนประจำา ยอมกอใหเกดสตปญญา สรมงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

85

เสวนานสงสอยแลว การฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไว ใหทกคนละเวนการประพฤตกจทเปนบาปตางๆ และปฏบตสมาทานศล รบศล ๕ หรอศล ๘ ซงนบวาเกดประโยชนแกผปฏบต และไดรบอานสงสแหงการฟงธรรม ๕ ประการ คอ

๑.๑) ผฟงธรรมยอมไดฟงสงทยงไมเคยฟง ๑.๒) สงใดไดเคยฟงแลว แตไมเขาใจชด ยอมเขาใจสง

นนชด ๑.๓) บรรเทาความสงสยไดชดเจน ๑.๔) ทำาความเหนใหถกตอง ๑.๕) จตของผฟงยอมผองใส

๒) การไหวพระสวดมนต กำาหนดใหทกคนสวดมนตเพอเปนการสรรเสรญคณพระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ โดยบทสวดมนตนำามาจากพระสตรตาง ๆ ในพระไตรปฎกสวนหนง และจากนกปราชญทางพระพทธศาสนาทแตงขน เพอนำามาเปนอบายฝกจต และฝกสมาธ ขณะสวดใหระลกถงพระพทธคณ และคำาสงสอนของพระพทธองค โดยปฏบตทกวนขน ๑๕ คำา หรอ วนแรม ๑๕ คำา หรอตามเวลาสะดวกทแตละสถานศกษาเหนสมควร ดงตวอยาง

วน เดอน ป

รายการ ผรบผดชอบ

กำาหนดตามความเหมาะสมอยางนอยเดอนละ

๑. นำาเสนอกจกรรมตอกลมบรหารเพอขออนมต ๒. เขารวมประชมหวหนาระดบเพอชแจงการดำาเนนงาน๓. แตงตงคณะกรรมการดำาเนนงานและตดตามงานในระดบ ตาง ๆ

ครผรบผดชอบโครงการคณธรรมผบรหารโรงเรยนครคณธรรมฯ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

86

๑ ครง ๔. สงรายชอหวหนาสายชน เขารวมสมมนาการพฒนา สถานศกษาส ความเปนเลศดานศลธรรมและอบรมวจยเชง ปฏบตการแบบมสวนรวมทสถานศกษา หรอทวดตาม สถานศกษากำาหนด (ปฏบตธรรมในขน ๑๕ คำาหรอ วน แรม ๑๕ คำา และสวดมนตไหวพระในวนธรรมสวนะ๕. ประชมวางแผนเพอพฒนาสถานศกษาสความเปนเลศ ดานศลธรรมและอบรมวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ใหแกคณะคร ผบรหาร นกเรยน คณะกรรมการ สถานศกษาขนพนฐาน และผเกยวของทงโรงเรยน

ผอำานวยการผบรหารโรงเรยนและผเกยวของ

ตวชวดคว�มสำ�เรจ ๑) ผบรหาร คร นกเรยน ทกคน เปนผมวฒนธรรมและดำารง

ชวตไดอยางมความสขตามหลกคำาสอนของพระพทธเจา๒) ผบรหาร คร นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษาขน

พนฐาน รอยละ ๙๐ มศลธรรม มสมาธ มความสามคค รจกเสยสละ มความกตญญตอผมพระคณ รจก และเขารวมการปฏบตศาสนกจทางศาสนาเปนประจำา

ก�รวดผลประเมนผล๑) สงเกตพฤตกรรม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

87

๒) สมภาษณ

กจกรรมท ๑๗ ผบรห�ร คร นกเรยนทกคน เข�ค�ยปฏบตธรรมอย�งนอยปละ๑ ครง วตถประสงค ๑) เพอใหคร ผบรหาร นกเรยนทกคนเขาคายปฏบตธรรม ฝกนงสมาธ พฒนาจต อยางนอยปละ ๑ ครง ๒) เพอสงเสรมใหเดกและเยาวชนเปนผมคณธรรม จรยธรรม และความเปนไทย มความตระหนก เหนความสำาคญ และยดมนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และรจกหลกเลยงหางไกลยาเสพตด มความกตญญกตเวท และรจกอนรกษวฒนธรรมทองถน ๓) เพอสรางจตสำานก อาสาชมชน รวมพฒนาเดก และเยาวชน ๔) เพอพฒนากจกรรมเสรมสรางคณธรรม ๓ ประการ (บาน วด โรงเรยน) เป�หม�ย

คร ผบรหาร นกเรยน กรรมการสถานศกษา บคลากรในหนวยงาน ทกคน

เขาคายปฏบตธรรมนงสมาธ พฒนาจต ปละ ๑ ครง ระยะเวล�

ชวงเปดเรยนกอนเขาพรรษาหรอตามความเหมาะสม ประมาณ ๒ คน ๓ วน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

88

สถ�นท โรงเรยน หรอวดในชมชน หรอพระอารามหลวง เปนตน

แนวท�งดำ�เนนก�ร ๑) ภาคปรยตธรรม มการอบรมหลกธรรมเบองตน เชน ทาน ศล ภาวนา คหปฏบต (ธรรมสำาหรบฆราวาส) และขนบธรรมเนยมประเพณทดของไทย พทธประวต และ ศาสนพธ เปนตน

๒) ภาคปฏบต ฝายจดจะกำาหนดการอบรมประจำาวน เชน กจกรรมทำาวตร

สวดมนต เชา-เยน ในตอนกลางวนมการฟงธรรมประกอบการฝกปฏบตพระกมมฎฐาน ตอนกลางคนมการฝกกมมฎฐาน (ตอ) และสอบอารมณจากการปฏบต และขอคำาแนะนำาจากพระวทยากรทใหการอบรมสงสอน

๓) ขอปฏบตระหวางการเขารบการอบรม ๓.๑) ผเขาอยอบรมธรรมปฏบต ใหถอศล ๕ หรอ ศล ๘ ตามทโรงเรยนกำาหนด ๓.๒) เตรยมของใชสวนตว เชน สบ ยาสฟน ยาประจำาตว เปนตน ๓.๓) เตรยมเสอผาชดขาว หรอชดของสถาบน

๓.๔) เคารพกฎระเบยบของขอบงคบททางวดกำาหนด ๓.๕) เปนผมสขภาพรางกายแขงแรง ๓.๖) เปนผมระเบยบวนยในการเขารวมกจกรรม ๓.๗) เปนผมความอดทนในการเขารวมกจกรรม เปนตน ๓.๘) ขอหามระหวางการเขารบการอบรม ๓.๘.๑) หามเสพยสงเสพตดของมนเมาทกชนด เชน สรา บหร ๓.๘.๒)หามพกพาอาวธ หรอของมคมตาง ๆ ตดตวมา      ๓.๘.๓) หามประพฤตตนในทางทจะขาดความสามคค หรอกอใหเกดเรองทะเลาะววาทกนคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

89

๓.๘.๔) หามฟงวทย หรออปกรณทเปนเครองเสยงตาง ๆ และหามใชเครองมอ

สอสาร ๓.๘.๕) หามอานหนงสออานเลน     

๓.๘.๖) หามพดโออวดผลการปฏบตธรรม ๓.๘.๗) หามทำาความสกปรกในบรเวณวด

๓.๘.๘) ในระหวางการอบรม หามออกนอกบรเวณวด โดยไมไดรบอนญาต เปนตน ตวชวดคว�มสำ�เรจ

1) เดกและเยาวชนรอยละ ๙๐ เปนผมคณธรรม จรยธรรม และ

ความเปนไทย มความตระหนกเหนความสำาคญ และยดมนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความกตญญกตเวท และรจกอนรกษวฒนธรรมทองถน

2) นกเรยนรอยละ ๙๐ มจตสำานก อาสาชมชน รวมพฒนา3) นกเรยนรอยละ ๙๐ ของนกเรยน ไดนำาความรไปใชใน

ชวตประจำาวน๔) นกเรยนรอยละ ๙๕ มพฒนาดานคณธรรมจรยธรรม

และหางไกลยาเสพตดแนวท�งก�รวดผลประเมนผล

๑) สงเกต พฤตกรรม ๒)

สมภาษณ ๓) แบบ ประเมนการผาน กจกรรม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

ศลสม�

ธปญญ�

90

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร ด�นท ๔ ด�นก�รสงเสรมวถพทธ

กจกรรมท ๑๘ ไมมอ�ห�รขยะข�ยในโรงเรยนวตถประสงค

1) เพอใหนกเรยนเลอกบรโภคอาหารทมประโยชน2) เพอหลกเลยงโรคอวน และโรคอนๆ จากอาหารขยะ3) เพอใหนกเรยนมความร โทษจากการรบประทานอาหาร

ขยะเป�หม�ย

นกเรยนในโรงเรยนทกคน แนวท�งดำ�เนนก�ร

โรงเรยนไมจำ�หน�ยอ�ห�รขยะในโรงเรยนอาหารขยะ ไดแกขนมกรบกรอบ บะหมซอง และนำาอดลม 

อาหารกลมนเปนแปงทขดสเอาเสนใย และวตามนออกหมด นำาตาลกฟอกขาว แลวแถมเตมดวยสารแตงส แตงกลน กบผงชรสเขาไป  ตามดวยกระบวนการทอดในนำามนซำาๆ เวลาทรางกายรบเอาแปงขดขาวหรอนำาตาลฟอกขาวเขาไป จะยอยแลวดดซมเขาสเซลลอยางรวดเรว เขาสวงจรชวเคมทเรยกวา วงจรเครปส ภายในเซลลแลวเผาผลาญใหเกดพลงงานทนท โดยปกตวงจรเคมนตองการวตามนบทงกลม ทำาหนาทเปนโคเอนไซมเพอจรรโลงใหกระบวนการเคมผานไปโดยราบรน ในเมอไมไดรบวตามนมาพรอมกบอาหาร  รางกายจะตองใชวตามนทเปนทนเกา ซงปกตใชอยในเซลลสมอง มาชวยใหกลามเนอไดเผาผลาญใหเกดกำาลงงาน  ผลกคอ เมอกนอาหารกลมนบอยๆ วตามนบจะหมดไปจากระบบประสาทอยางรวดเรว เปนเหตใหเกดอาการตางๆ เชน สมองมนงง สมาธสน หงดหงด ซกซนเกนเหต และงวงเหงาซมเซา  สารแตงส แตงกลน สารกนบด สารกนเชอราและผงชรส เปนสารเคมทรางกายไมไดใชประโยชน มเปนเพยงกบดกทลอตาลอลนใหกนไมยงกลนไมหยดเทานนเอง  เมออยในรางกายกรงแตจะเปนขยะทเปนภาระแกตบและไตของเดกๆตองคอยขบออก ไตและตบนอยๆของเดกเหลานจงคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

91

ตองทำางานหนก และเปนสาเหตหนงททำาใหเกดโรคไตวาย ตบอกเสบ ไขมนพอกตบ และมะเรงในเวลาทไมนาน กระบวนการผลตทใชนำามนทอดซำาๆ ในวนหนงๆทโรงงานทอดบะหมซอง เครองจกรแตละเครองจะทอดบะหมได ๕๐,๐๐๐ ซองตอวน  ผลกคอ กระบวนการเผาไหมทำาใหเกดอนมลอสระ ซงยงทำาลายโครงสรางของกรดไขมนในนำามน แตกตวเปนสารโมโนเมอร ไดเมอร ไตรเมอร โพลเมอร บางมวนตวแลวจบกบคลอไรด กลายเปนสารไดออกซน ซงทงหมดเปนบนทอนภมตานทาน เปนเหตใหเดกๆเหลานภมตานทานตำาภมแพ และกอมะเรงในทสด

 ปญหาเดกอวนในภมภาคเอเชยพบในประเทศอตสาหกรรมใหมทวภมภาค สงคโปรเปนประเทศหนงทตระหนกถงปญหานกอนใครเพอน เมอเกอบ ๑๐ ปทแลว รฐมนตรสาธารณสข นายยอรจ เยยวของสงคโปรถงกบประกาศโผงผางในงานแจกรางวลประจำาปแกเดกปญญาเลศของสงคโปรวา ปญหาความอวนในเดกนอกจากทำาใหเสยงตอปญหาสขภาพนานบประการแลว ความอวนยงคกบ อาการฉลาดนอย อกดวย“ ”  เดกไทยอวนไดกวธ เปนปญหาทพงใครครวญหาคำาตอบ กลาวคอ

ประการแรก ภาวะขาดการออกกำาลงกาย เกมกด และเกมคอมพวเตอรกลายเปนเครองเลนหลกของเดกสมยปจจบน ทำาใหเดกขาดการเคลอนไหวรางกาย เกดเปนปญหาความอวน

ประการสอง ภาวะการกนอาหารลนเกนและอาหารผดสวน อาหารทเดกไทยกนมากและกอความอวนไดแกอาหาร ๓ ชนดหลกคอ อาหารขยะ อาหารฟาสตฟด และผลตภณฑนม

แหลงขอมล : คณะเภสชศ�สตร มห�วทย�ลยศลป�กร - www.pharm.su.ac.th

ตวชวดคว�มสำ�เรจ1) นกเรยนมสขภาพจต สขภาพกายด2) นกเรยนเหนคณคาของเงน ไมใชจายฟมเฟอย3) นกเรยนรบประทานอาหารทมคณคา และเปนเวลา ไมจกจก

ก�รประเมนผล1)สอบถามความคดเหนการใชจายเงนของนกเรยน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

92

2)ประกวดเรยงความ เรอง การใชจายเงน เปนตน3)สงเกตพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

กจกรรมท ๑๙ ไมด ด�นกเรยน

อนจตใจเดกใชดนหรอหนออนถงเคาะกรอนหรอแตงป นอยามนหมายวาจะเหมอนแมพมพใหญไปทกรายเพราะเดกไซรหลายชนดจตนานาขอแตเราผใหญเขาใจเดกเรองใหญเลกทเหนเปนปญหาจงเขาใจในแงจตวทยาอยามวดาเมอเดกไมเขาใจเอย

ประเดนครไมด ดา นกเรยนนน หมายถง การไมใชคำาหยาบ คำาไมสภาพ หรอคำาพดกระทบถงพอแม ผปกครอง เปนตน

วตถประสงค1) เพอใหนกเรยนมสขภาพจตด รกคร รกการเรยน รกโรงเรยน2) เพอใหนกเรยนได /เหนแบบอยางทด ดงคำาสภาษตทวา

“สำาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล”เป�หม�ย

ผบรหาร คร และนกเรยนทกคนในโรงเรยนวธดำ�เนนก�ร

1) โรงเรยนกำาหนดเปนนโยบาย ในการทำาโทษนกเรยนตามความเหมาะสม

2)จดมกจกรรมประกวดมารยาทงาม พดจาไพเราะ 3)จดกจกรรม การพดหนาเสาธง หรอ หนาหองเรยน ชวงโฮ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

93

มรมตวชวดคว�มสำ�เรจ

1) ผบรหาร คร และนกเรยนทกคน มกรยา วาจาสภาพ 2) นกเรยนมสขภาพจตด 3) นกเรยนรกคร รกโรงเรยน ไมขาดเรยนโดยไมจำาเปน

ก�รประเมนผล1)สอบถาม นกเรยน ผปกครอง2)สอบถามความพงพอใจของนกเรยน

กจกรรมท ๒๐ ชนชมคณคว�มดหน�เส�ธงทกวนวตถประสงค

1) เพอเสรมสรางขวญ กำาลงใจใหผทำาความด2) เพอประชาสมพนธ ความดทเกดขนในโรงเรยน3) เพอเปนตวอยาง การทำาความด

เป�หม�ยผบรหาร คร และนกเรยนทกคน

วธดำ�เนนก�ร1)จดกจกรรมตาง ๆ และสรป นำาเสนอหนาเสาธงทกกจกรรม2)ประชาสมพนธความดทเกดขนในโรงเรยน3)จดกจกรรมเสรมสรางการทำาความดในโรงเรยน4)จดกจกรรมใหนกเรยนนำาเสนอขาวการทำาความดจาก

หนงสอพมพแลวนำาเสนอหนาเสาธง5)จดปายนเทศ นำาความดทเสนอหนาเสาธงจดไวใหนกเรยนอาน

อกทางหนง6)จดทำาแฟม ความดของโรงเรยน ตามลำาดบวนท เหตการณท

เกด7)กจกรรมหนาเสาธง ใหเปนกจกรรมทเสรมสรางความด หรอ

เรองด ๆ สรางสรรคคมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนท

การศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

94

(หากมเรองทมปญหา ควรมกรรมการ คดคนหาวธแกปญหา แลวจงนำาเสนอปญหาและวธแกปญหา เพอขอความรวมมอจากบคลากรในโรงเรยน)

ตวชวดคว�มสำ�เรจ1) นกเรยนรอยละ ๙๐ มาโรงเรยนทนเวลาเขาแถว2) โรงเรยนมปายประชาสมพนธความด

ก�รประเมนผล1)แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยน ผปกครอง2)ตรวจสอบแฟมความดของโรงเรยน (กจกรรมหนาเสาธง)

กจกรรมท ๒๑ โฮมรมเพอสะทอนคว�มรสกวตถประสงค

๑)เพอใหนกเรยนมความคดสรางสรรคในการทำากจกรรมทำาความด เพอ

เสรมสรางคณธรรมจรยธรรมในโรงเรยน ๒)เพอใหนกเรยนมโอกาสแสดงความรสกทไดทำาความด๓)มการบรณาการการทำางานรวมกนทงหนวยงานตนสงกดและ

นกเรยนกบบคลากรในโรงเรยน

เป�หม�ย๑)คร นกเรยนมความรและทกษะการอยรวมกนอยางมความสข ๒)นกเรยนมคณธรรมและจรยธรรมทด ไมนอยกวารอยละ ๙๐

ระยะเวล� ตลอดปการศกษา ๒๕๕๔วธก�รและขนตอนในก�รดำ�เนนง�น

๑) ประชมชแจงใหผเกยวของทราบ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

95

๒) แตงตงคณะทำางานดำาเนนการ๓) จดทำาโครงการกจกรรมโฮมรม ดวยกจกรรมทหลากหลาย

ไดแก - หลงจากทำากจกรรมเคารพธงชาตหนาเสาธงแลวนกเรยนทกคนเขาหองเรยน เพอทำากจกรรมนงสมาธทกวนวนละ ๕ นาท

- นกเรยนออกมาเลาเรองทไดทำาความดและเลาขาวเหตการณทพบเหน

และไดยนขาวเกยวกบการทำาความด - นกเรยนสงความรสกทกคนทไดทำาความดในแตละ

ระดบชนกบ ครประจำาชน

- รวบรวมความรสกนกเรยนทไดทำาความดแลวสงประกวด ๔) ตดตามและประเมนผล๕) สรป / รายงานผล

ตวชวดคว�มสำ�เรจ ๑) นกเรยนทกคนมความรสกทดทไดทำาความด ๒) ครและบคลากรมความภาคภมใจเปนแบบอยางทด๓) นกเรยนมคณลกษณะทพงประสงค เรอง การมาโรงเรยนทน

เวลาก�รวดและประเมนผล

สงเกตพฤตกรรมนกเรยนตวอยางแบบสอบถามหลงจากไดจดกจกรรมโฮมรมเพอสะทอน

ความรสก

รายการประเมน นอยมา

นอย

ปานกล

ด ดมาก

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

96

ก าง1. ระยะเวลาความเหมาะสมแตละ

กจกรรม2. ประโยชนทไดรบ

ผลทค�ดว�จะไดรบ๑) นกเรยนทกคนมความรสกทดทไดทำาความด๒) ชมชนใหการสนบสนน ชวยเหลอดานบคลากร ดานทนทรพย

เพอพฒนาการศกษา ๓) นกเรยนมาโรงเรยนทนเวลา

แนวท�งก�รดำ�เนนก�ร ด�นท ๕ ด�นกจกรรมประจำ�วนพระ

๒๘. กจกรรมสวมเสอข�วหรอใสชดข�ววนพระ การสวมชดขาวเปนวฒนธรรมชาวพทธอนดงามทบรรพชนไดปฏบตสบตอกนมาเปน

เวลายาวนาน ซงเปนประดจสญลกษณแหงความเคารพบชา ทมตอพระรตนตรยและความตงใจทจะปฏบตตนตามคำาสอนของพระพทธองคอยางไมเสอมคลาย การสวมชดขาว จงถอเปนธรรมเนยมปฏบตทวญญชนสรรเสรญ เพราะถกตองตามหลกการแตงกายทด ๓ ประการ คอ มความสะอาด ความสภาพ และความเหมาะสม เพราะสขาวเปนสงทดสะอาดตาและสภาพเรยบรอย เหมาะกบการมาสงสมบญกศล

วตถประสงค1) เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการ

แสดงออกจากกจกรรมททำา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

97

2) เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงวฒนธรรมอนดงาม

เป�หม�ยผบรหาร คร และนกเรยนทกคนในโรงเรยน

ก�รดำ�เนนก�ร1)จดทำาโครงการกจกรรมประจำาวนพระ 2)ประชาสมพนธ รณรงค ผบรหาร คร และนกเรยนทกคนแตง

กายดวยชดขาวหรอเสอสขาวในวนพระ

ก�รประเมนผล ประเมนผลภาพรวมในกจกรรมดานท ๕

๒๗. กจกรรมทำ�บญใสบ�ตรในวนพระ ในปจจบนความเจรญทางดานวตถมมากขน ทำาใหความเจรญ

ทางจตใจ ลดนอยลง ทำาใหบคคลสวนมากเกดความเหนแกตว ขาดการเสยสละ เพอสงเสรมใหคนรจก การเสยสละ การทำาบญบรจาคทาน จงจดกจกรรมทำาบญใสบาตรในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถดำาเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป

วตถประสงค ๑)เพอสรางความสมพนธใหเกดขนระหวางนกเรยนกบชมชน

(บวร) ๒)เพอเปนการอนรกษ จรรโลง ศาสนาใหคงอยตลอดไป

๓)เพอใหนกเรยนเขาใจและสามารถปฏบตพธกรรมทางศาสนา การทำาบญ ใสบาตร

๔)นกเรยนรจกการเสยสละ โดยการถวายอาหาร

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

98

วธดำ�เนนก�ร ๑ ) ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความสำาคญของการ

ทำาบญใสบาตร โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง

๒) กำาหนดใหนกเรยนทำาบญใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ ) เชญชวนใหนกเรยนไดใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครงขอเสนอแนะ1. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบการใหทาน2. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน

๖. กจกรรมรกษ�ศล ๕ ในวนพระ

หลกก�รและเหตผลการรกษาศล คอ ความประพฤตด หรอประพฤตชอบ ทางกายและวาจา

การรกษากายวาจา ใหเรยบรอย เปนพนฐานของการทำาความดทกอยาง บคคลควรไดมการปฏบตควบคกบการรกษาศล ดวยเหตวามผมศลยอมเปนบอเกดของคณธรรมตาง ๆ จะนำาพาและเปนแนวทางแหงการทำาความด และจรรโลงชวต สงเสรมใหเกดความสงบสข การประพฤตปฏบตทเปนคณงามความด เพอความสงบสขของตนเองและสงคม ไดแก ศล ๕ (เบญจศล) และธรรม ๕ (เบญจธรรม) การรกษาศล ถกกำาหนดขนเพอเออตอการเลอกปฏบตตามความพรอมของพทธศาสนกชน โดยแบงออกเปน  ๒ ประเภท คอ                    ๑. ปกตอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษากนตามปกตเฉพาะวนหนงกบคนหนง          ๒. ปฏชาครอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษาเปนพเศษกวาปกต

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

99

ธรรมดา คอ รกษาคราวละ ๓ วน จดเปนวนรบวนหนง วนรกษาวนหนง และวนสงอกวนหนง          แตโดยเนอแทแลว ทงสองประเภทกมขนเพอมงใหพทธศาสนกชนมโอกาสรกษากาย วาจา ใจ ใหบรสทธ ตามหวใจของพระพทธศาสนานนเอง

วตถประสงค1. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการ

แสดงออกจากกจกรรมททำา2. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรม

อนดงาม

ก�รดำ�เนนก�ร              เชญชวนคร นกเรยนทกคนรกษาศล ๕ ในวนพระ

ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบศล ๕

๘. กจกรรมพ�ครนกเรยนเข�วดวนพระหลกก�รและเหตผลพทธศาสนกชนสามารถปฏบตศาสนกจในวนธรรมสวนะ คอ วนกำาหนด

ประชมฟงธรรมของพทธบรษท ทเรยกเปนคำาสามญโดยทวไปวา "วนพระ" เปนประเพณนยมของพทธบรษท ทไดปฏบตสบเนองกนมาแลวแตครงพทธกาล โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลทกำาหนดเปนประจำาไว ยอมกอใหเกดสตปญญา และสรมงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมสวนานสงสอยแลว วนกำาหนดฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไวในเดอนหนง ๆ ทงขางขน และขางแรมรวม ๔ วน ไดแก   ๑. วนขน ๘ คำา  ๒. วนขน ๕ คำา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

100

  ๓. วนแรม ๘ คำา   ๔. วนแรม ๑๔ หรอ ๑๕ คำา (หากตรงกบเดอนขาด เปนแรม ๑๔ คำา)    

                 วตถประสงค1. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสนกเรยนในการ

แสดงออกจากกจกรรมททำา2. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรม

อนดงาม

ก�รดำ�เนนก�ร1. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความสำาคญของการ

ทำาบญในวนพระ โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง2. เชญชวนคร นกเรยนทกคนเขาวดทำาบญ ๕ ในวนพระ

ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบประโยชนของการทำาบญในชวโมง

เรยนหรอกจกรรมโฮมรม ก�รวดและประเมนผล

กจกรรมระดบผลก�รปฏบต

หม�ยเหต๑ ๒ ๓ ๔

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจำาสปดาห๓. กจกรรมทำาบญใสบาตรในวนพระ๔. กจกรรมจตอาสาดแลสงคมและ

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

101

สงแวดลอม๕. กจกรรมสวมเสอขาวหรอใสชดขาววนพระ๖. กจกรรมรกษาศล ๕ ในวนพระ๗. กจกรรมพาครนกเรยนเขาวดวนพระ

เกณฑการประเมนระดบ ๑ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละนอยกวา

รอยละ ๖๙ระดบ ๒ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ

๗๐-๗๙ระดบ ๓ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๘๐-๘๙ระดบ ๔ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๙๐ ขน

ไป

วตถประสงค๑. เพอใหประชาชน นกเรยน ขาราชการครและบคลากรทางการ

ศกษา เขาวดฟงธรรมและประกอบพธทางศาสนาในวนพระ๒. เพอเพอใหประชาชน นกเรยน ขาราชการครและบคลากรทางการ

ศกษา นำาหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในชวตประจำาวน๓. เพอเปนแหลงเรยนรและเผยแพรคณธรรมจรยธรรมแกนกเรยน

และประชาชนทวไป

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ

หลกก�รและเหตผล

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

102

เนองจากความเสอมโทรมทางดานจตใจควบคกบความเจรญทางดานวตถ เพราะภาวะทางเศรษฐกจผนแปรไป เดกขาดความอบอนทางครอบครว สงคมทางบานเสอมโทรมทำาใหมผลตอปญหาสงคม การฟงเทศนเปนวธหนงในการสอนธรรมแกเดกโดยทางออม โดยใชหลกธรรมและ คำาสอนของพทธศาสนาใหกบนกเรยน เพอทจะใหนกเรยนประพฤตปฏบตใหเปนนสยและสามารถนำาไปใชไดในทกสถานการณ ตลอดจนทจะมงเนนใหนกเรยนเขาใจธรรมชาตของโลกและชวตทแทจรงและฝกใหนกเรยนสามารถดำาเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงามยง ๆ ขนไป วตถประสงค

๑ . เพอชวยขดเกลาจตใจคนใหออนโยนลง๒ . เพออบรมหรอสงเสรมทางดนจตใจ๓ . เพอเผยแพรพระพทธศาสนา

วธดำ�เนนก�ร 1. เปดเทปเกยวกบธรรมะหรอนมนตพระมาอบรมธรรมะใหกบ

นกเรยนในวนพระ 2. กอนเขาชนเรยนและในเวลาพก เปดเทปเกยวกบธรรมะโดยอาจ

ทำาเปนรายการเสยงตามสายขอเสนอแนะ1. ใหครผสอนวชาศลธรรมสอดแทรกเพลงธรรมะในชวโมงเรยนให

สอดคลองกบบทเรยน2. ใหครทสอนวชาดนตรเลอกเพลงทเกยวของกบธรรมชาต และ

ชวตสอดแทรกดวย

๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจำ�สปด�หหลกก�รและเหตผล

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

103

ดวยนกเรยนทงหลายซงเปนเยาวชนของชาต ยงไมเขาใจจดมงหมายของพทธศาสนาดพอ ยงไมรจกการสวดมนตทถกตอง ไมเขาใจพระธรรมซงเปนหวใจของพทธศาสนา จงใหมกจกรรมสวดมนตแปลในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนา เพอทจะไดประพฤตปฏบตและสามารถดำาเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป วตถประสงค

๑ . นกเรยนสามารถสวดทำานองสรภญญะได และสวดมนตแปลบางบทได ๒ . เพอใหรถงคณบดา มารดา คร อาจารย ๓ . เพอใหนำาคำาสงสอนของพระพทธศาสนาไปใชในชวตประจำาวน ๔ . ใหนกเรยนมความเมตตากรณา มความรกและศรทธาในพระพทธศาสนา

วธดำ�เนนก�ร 1. ทำาปฏทนและแผนปฏบตทกวนพระหรอวนสดสปดาห 2. แบงครทปรกษาแตละระดบชน3. ตงคณะกรรมการนกเรยนแตละระดบรบผดชอบ4. ใหนกเรยนเปนผดำาเนนการ โดยมครเปนทปรกษา5. เชญวทยากรมาบรรยายธรรมประกอบในบางโอกาส

ขอเสนอแนะ1. นกเรยนทกคนตองทำาดวยความศรทธา2. สถานทในการจดกจกรรมควรอยในทสงบ3. เวลาตองเหมาะสม (คาบแรกของวน)

๓. กจกรรมทำ�บญใสบ�ตรในวนพระ

หลกก�รและเหตผล

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

104

ในปจจบนความเจรญทางดานวตถมมากขน ทำาใหความเจรญทางจตใจลดนอยลง ทำาใหบคคลสวนมากเกดความเหนแกตว ขาดการเสยสละ เพอสงเสรมใหคนรจกการเสยสละ การทำาบญบรจาคทาน จงจดกจกรรมทำาบญใสบาตรในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถดำาเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป วตถประสงค

1) เพอสรางความสมพนธใหเกดขนระหวางนกเรยนกบชมชน บาน วด และโรงเรยน

2) เพอเปนการจรรโลงศาสนาใหคงอยตลอดไป

3) เพอใหนกเรยนเขาใจและสามารถปฏบตพธกรรมทางศาสนา ในเรองการทำาบญใสบาตร

4) ใหนกเรยนรจกการเสยสละ โดยการถวายอาหาร

วธดำ�เนนก�ร 1. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความสำาคญของการ

ทำาบญใสบาตร โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง2. กำาหนดใหนกเรยนทำาบญใสบาตรในวนพระ หรออยางนอย

สปดาหละ ๑ ครง3. เชญชวนใหนกเรยนไดใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาห

ละ ๑ ครงขอเสนอแนะ

1. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบการใหทาน2. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

105

๔. กจกรรมจตอ�ส�ดแลสงคมและสงแวดลอม

หลกก�รและเหตผล

ในสงคมปจจบนความเจรญทางดานวตถมมากขน ทำาใหสงคมเปลยนแปลงไป ทำาใหคนเหนแกตวมากขน ความเจรญทางจตใจลดนอยลง ขาดการเสยสละ ดงนนเพอปลกฝงใหนกเรยนเปนผมความเสยสละ มระเบยบวนย เคารพกฎเกณฑของสงคม มความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม จงจดกจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอมนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถดำาเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป วตถประสงค

1. เพอใหนกเรยนตระหนกถงความจำาเปนทพลเมองทดจกตองรกษาทรพยสมบตของสวนรวม2. เพอใหนกเรยนรจกเสยสละ ในการดแลสงแวดลอมและชมชน

สวนรวม

3. เพอใหนกเรยนมความรบผดชอบ

วธดำ�เนนก�ร 1. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความสำาคญกจกรรมจต

อาสาดแลสงคมและสงแวดลอม โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง2. จดทำาปฏทนการปฏบตงานจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

106

3. แบงนกเรยนเปนกลมและแบงเขตรบผดชอบ เพอปฎบตงานตามปฏทน4. เชญชวนใหนกเรยนไดเขารวมกจกรรมจตอาสาดแลสงคมและ

สงแวดลอมขอเสนอแนะ1. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบจตอาสาดแล

สงคมและสงแวดลอมบาตร 2. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน3. ครควรสรปผลการปฎบตงานใหนกเรยนฟง โดยเนน คตธรรม

ธรรมคอความเสยสละ

๕. กจกรรมสวมเสอข�วหรอใสชดข�ววนพระ

หลกก�รและเหตผลการสวมชดขาวเปนวฒนธรรมชาวพทธอนดงามทบรรพชนไดปฏบต

สบตอกนมาเปนเวลายาวนาน ซงเปนประดจสญลกษณแหงความเคารพบชา ทมตอพระรตนตรยและความตงใจทจะปฏบตตนตามคำาสอนของพระพทธองคอยางไมเสอมคลาย การสวมชดขาว จงถอเปนธรรมเนยมปฏบตทวญญชนสรรเสรญ เพราะถกตองตามหลกการแตงกายทด ๓ ประการ คอ มความสะอาด ความสภาพ และความเหมาะสม เพราะสขาวเปนสงทดสะอาดตาและสภาพเรยบรอย เหมาะกบการมาสงสมบญกศล

วตถประสงค1. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการ

แสดงออกจากกจกรรมททำา2.เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซง

วฒนธรรมอนดงาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

107

ก�รดำ�เนนก�ร              ใหคร นกเรยนทกคนแตงกายดวยชดขาวหรอเสอสขาวในวนพระ

ขอเสนอแนะ -

๖. กจกรรมรกษ�ศล ๕ ในวนพระ

หลกก�รและเหตผลการรกษาศล คอ ความประพฤตด หรอประพฤตชอบ ทางกายและวาจา

การรกษากายวาจา ใหเรยบรอย เปนพนฐานของการทำาความดทกอยาง บคคลควรไดมการปฏบตควบคกบการรกษาศล ดวยเหตวามผมศลยอมเปนบอเกดของคณธรรมตาง ๆ จะนำาพาและเปนแนวทางแหงการทำาความด และจรรโลงชวต สงเสรมใหเกดความสงบสข การประพฤตปฏบตทเปนคณงามความด เพอความสงบสขของตนเองและสงคม ไดแก ศล ๕ (เบญจศล) และธรรม ๕ (เบญจธรรม) การรกษาศล ถกกำาหนดขนเพอเออตอการเลอกปฏบตตามความพรอมของพทธศาสนกชน โดยแบงออกเปน  ๒ ประเภท คอ                    ๑. ปกตอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษากนตามปกตเฉพาะวนหนงกบคนหนง          ๒. ปฏชาครอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษาเปนพเศษกวาปกตธรรมดา คอ รกษาคราวละ ๓ วน จดเปนวนรบวนหนง วนรกษาวนหนง และวนสงอกวนหนง          แตโดยเนอแทแลว ทงสองประเภทกมขนเพอมงใหพทธศาสนกชนมโอกาสรกษากาย วาจา ใจ ใหบรสทธ ตามหวใจของพระพทธศาสนานนเอง

วตถประสงค๑.เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมททำา

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

108

๒.เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรมอนดงาม

ก�รดำ�เนนก�ร              เชญชวนคร นกเรยนทกคนรกษาศล ๕ ในวนพระ

ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบศล ๕

 ๗. กจกรรมพ�ครนกเรยนเข�วดวนพระหลกก�รและเหตผลพทธศาสนกชนสามารถปฏบตศาสนกจในวนธรรมสวนะ คอ วนกำาหนด

ประชมฟงธรรมของพทธบรษท ทเรยกเปนคำาสามญโดยทวไปวา "วนพระ" เปนประเพณนยมของพทธบรษท ทไดปฏบตสบเนองกนมาแลวแตครงพทธกาล โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลทกำาหนดเปนประจำาไว ยอมกอใหเกดสตปญญา และสรมงคงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมสวนานสงสอยแลว วนกำาหนดฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไวในเดอนหนง ๆ ทงขางขน และขางแรมรวม ๔ วน ไดแก   ๑. วนขน ๘ คำา  ๒. วนขน ๕ คำา  ๓. วนแรม ๘ คำา   ๔. วนแรม ๑๔ หรอ ๑๕ คำา (หากตรงกบเดอนขาด เปนแรม ๑๔ คำา)    

                 วตถประสงค๑.เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสนกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมททำา๒.เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรม

อนดงาม

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

109

ก�รดำ�เนนก�ร๑.ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความสำาคญของการทำาบญ

ในวนพระ โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง๒.เชญชวนคร นกเรยนทกคนเขาวดทำาบญ ๕ ในวนพระ

ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบประโยชนของการทำาบญในชวโมง

เรยนหรอกจกรรมโฮมรม ก�รวดและประเมนผล

กจกรรมระดบผลก�รปฏบต

หม�ยเหต๑ ๒ ๓ ๔

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจำาสปดาห๓. กจกรรมทำาบญใสบาตรในวนพระ๔. กจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม๕. กจกรรมสวมเสอขาวหรอใสชดขาววนพระ๖. กจกรรมรกษาศล ๕ ในวนพระ๗. กจกรรมพาครนกเรยนเขาวดวนพระ

เกณฑการประเมนระดบ ๑ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละนอยกวา

รอยละ ๖๙

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒

110

ระดบ ๒ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๗๐-๗๙

ระดบ ๓ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๘๐-๘๙ระดบ ๔ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๙๐ ขน

ไป

คมอแนวทางการจดกจกรรมสรางเสรมคณธรรมในสถานศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาหนองคาย เขต ๒