1

โอปอล (Opal)

ดร. ภวดล วรรธนะชยแสง

นางสาวสพรรษา โตอารย

นางสาวจมประภา โกมล

คณะอญมณ มหาวทยาลยบรพา วทยาเขตจนทบร

โอปอล มองคประกอบเปน SiO2 ในรปของของแขงอสณฐาน (Amorphous) ซงไมมความเปน

ผลกหรอมความเปนผลกตา มสวนประกอบหลกของซลกาและนา (ประกอบดวยนา 3 ถง 10 เปอรเซนต

โดยนาหนก แตบางครงอาจจะสงถง 20 เปอรเซนต ขนอยกบลกษณะการเกด) ปกตโครงสรางใน

ธรรมชาตของ Opal เปนททราบกนดวาสามารถใหปรากฏการณ (Phenomena) แบบ Play of color ได

โดยโครงสรางภายใน Opal ทแสดง Play of color นนยงมความนาสนใจในดานการจดเรยงตวของ

Hydrated Silica Sphere อกดวย (สามารถพบไดใน Opal ทมลกษณะเปนรพรนซงเราสามารถเรยก Opal

ทมลกษณะนไดวา “Hydrophane”) โครงสรางภายใน Opal ทมลกษณะ Play of color นนจะมการเรยง

ตวของ Hydrated Silica Sphere ทมขนาดทเหมาะสมเรยงตวอยางเปนระเบยบ (โดยมขนาด

เสนผาศนยกลางประมาณ 150 – 300 นาโนเมตร) และจะมชองวางอยระหวาง Hydrated Silica Sphere

เหลานน โดยชองวางเหลานเองททาใหแสงสามารถลอดผานขนมาไดและทาใหเกดการ interference

และ diffraction ขน ซงเปนสาเหตการเกด Play of color โอปอลมลกษณะทวไปดงน

ลกษณะทวไปของโอปอล :

- โปรงใสถงทบแสง (Transparent – Opaque)

- สามารถพบสพนไดหลายส

- ปรากฏการณทางแสง (Phenomena): สามารถพบการเลนส (play-of-color; รปท 1a)

สาแหรก (Asterism; หายาก) และตาแมว (Chatoyancy; หายาก)ได (รปท 1b)

2

รปท 1 ปรากฎการณทพบในโอปอล (a) play of color (b) cat’s eye

ชนดและชอทางการคาของโอปอล :

- Black opal – โปรงแสงถงทบแสง และแสดงปรากฏการณทางแสงบนสพนทมสดา ส

เทาเขม สนาเงน สเขยว สนาตาลหรอบนสพนทมสเขม (รปท 2a)

- White opal - โปรงแสงถงกงโปรงแสง แสดงปรากฏการณเลนสบนสพนสขาว (รปท

2b)

รปท 2 (a) black opal แสดง play of color (b) white opal แสดง play of color

3

- Semi-black หรอ gray opal – โปรงแสงถงทบแสงพรอมทงแสดงปรากฏการณเลนส

บนสพนทมสเทาออนถงสเทาปานกลาง

- Crystal opal – โปรงใสถงกงโปรงใสมสพนใสไมมสและแสดงปรากฏการณเลนสท

ชดเจน (รปท 3a)

- Black crystal opal – โปรงใสถงกงโปรงใสมสพนสเขมและแสดงปรากฏการณเลนสท

ชดเจน (รปท 3b)

รปท 3 (a) Crystal opal แสดง play of color (b) Black crystal opal แสดง play of color

- Fire opal – โปรงใสถงกงโปรงใส มสพนสเหลอง แดงหรอสสมถงสนาตาล โดยจะไม

แสดงปรากฏการณเลนส ซงสามารถเรยกวา Mexican opal, gold opal หรอ sun opal

(รปท 4a)

- Cherry opal – เปน fire opal ทมสพนสแดง (รปท 4b)

รปท 4 (a) Fire opal (b) Cherry opal

4

- Jelly หรอ water opal – ใสไมมส โปรงใสถงกงโปรงใส แสดงปรากฏการณเลนส

เลกนอยหรอไมแสดงเลย

- Noble หรอ precious opal – เปนโอปอลทแสดงปรากฏการณเลนส

ชอทตงตามลกษณะของปรากฏการณเลนส

- Pinfire หรอ pinpoint opal – มการแสดงปรากฏการณเลนสเปนจดเลกๆกระจายทวไป

(รปท 5a)

- Harlequin หรอ mosaic opal – มการแสดงปรากฏการณเลนสขนาดคอนขางใหญและ

เรยงตวชดตดกนทาใหเหนเปนลกษณะของโมเสก (รปท 5b)

รปท 5 (a) Pinfire opal (b) Harlequin opal

- Flame opal – มการแสดงปรากฏการณเลนสเปนขนาดใหญเตมหนาตดของโอปอล

- Flash opal – ปรากฏการณเลนสจะแสดงการเปลยนแปลงของสในมมมองตางๆอยาง

รวดเรว หรอเปลยนแปลงเมอมการขยบมมของโอปอล

- Peacock opal – ปรากฏการณเลนสหลากหลายสทมสนาเงนและสเขยวเดน (รปท 6a)

- Lechoses opal – แสดงปรากฏการณเลนสเปนสเขยวเพยงสเดยวเทานน

- Contra-luz opal - เปนชนดทหายาก ซงมลกษณะโปรงใสและแสดงปรากฏการณเลนส

ทชดเจนทงในแสงสะทอนและแสงสองผาน (transmitted light) (รปท 6b)

5

รปท 6 (a) Peacock Opal (b) Contra Luz opal

- Boulder opal – เปนชนโอปอลบางๆหรอเนอโอปอลทกระจดกระจายและแสดง

ปรากฏการณเลนสทประกบตดกบหน (รปท 7a)

- Louisiana opal – เปนหนทประกอบดวยควอตซ โอปอลและไพไรต (รปท 7b)

รปท 7 (a) Boulder opal (b) Louisiana opal

- Opalized bone – กระดกทถกแทนทโดยโอปอล สนาตาลเขม ทบแสงและมโอปอล

บางสวนทแสดงปรากฏการณเลนส

- Opalized wood – ไมทถกแทนทดวยโอปอล ซงเรยกวา xylopal

- Opalized shell – เปลอกหอยทถกแทนทดวยโอปอล

- Oolitic opal –ปรากฏการณเลนสทเกดเปนรปทรงกลมในพนหลงสดาหรอนาตาล

- Tabasheer – โอปอลซงพบในบรเวณรอยขอตอของไมไผบางชนด

6

โอปอลทไมแสดงปรากฏการณเลนส

- Common opal - มลกษณะโปรงแสงถงทบแสง โดยจะไมแสดงปรากฏการณการเลนส

ซงจะเรยกวา potch (รปท 8a)

- Milk opal – เปนโอปอลทมสขาวไมแสดงปรากฏการณเลนส

- Onyx opal – โอปอลทมลกษณะการเรยงตวเปนชน

- Wax opal – โอปอลสเหลองทมความวาวแบบขผง

- Prase opal – โปรงแสงถงทบแสงมสเขยวซงเปนการรวมอยรวมกนระหวางโอปอล

และครสโซเพรส

- Moss opal – โอปอลทไมแสดงปรากฏการณเลนสและมมลทนภายในคลายกบตนมอส

(รปท 8b)

- Cachalong opal – มสขาวอมนาเงนและมความพรนสง โปรงแสงถงทบแสง มลกษณะ

คลาย porcelain ดงนนจงเรยกวา Kalmuck agate opal

- Girasol opal – มลกษณะกงโปรงใสถงโปรงแสงทมลกษณะการแหลอบแสงคลาย

moonstone (รปท 8c)

รปท 8 (a) Common opal (b) Moss opal (c) Girosol opal

- Hyalite – มลกษณะใสไมมสโปรงใสถงสขาวโปรงแสง ซงเรยกวา water stone

- Hydrophane – โอปอลทเมอนาไปแชในนาหรอตมในนามน จะทงแสดงปรากฏการณ

เลนส ซงเรยกวา magic stone

7

- Wood opal – สนาตาลเขมถงสดาและทบแสง ของโอปอลทมการเขาแทนทในเนอไม

และคงลกษณะรปรางของเนอไมเดมไว เรยกวา zeasite

- Iron opal – มสเหลองถงสแดง

ลกษณะและขนาดทพบ : มขนาดใหญพบไดงาย และมกพบแทรกอยในชนหน

รปแบบการเจยระไน : หลงเบย แกะสลก เจยระไนเหลยม ลกปด

การวเคราะหคณสมบตทางแสง :

ลกษณะทางแสง : SR (single refraction) หรอ ADR (abnormal double refraction) เกดขนได

เนองจากความเครยดทเกดจากแรงจากภายนอกมากระทาภายในโอปอล

คาดรรชนหกเหของแสง : 1.450 (+ .020, -.080) เมกซกนโอปอลอาจอานคาไดตากวา 1.37

โดยทวไปจะอยในชวง 1.42 ถง 1.43 สวน synthetic fire opal จะมคาดชนหกเหอยในชวง 1.38 – 1.40

Birefringence: ไมม

สแฝด : ไมม

การเรองแสงภายใตหลอดยว (Fluorescence) :

- ชนดทมสพนสดาหรอสขาว – ไมเรองแสงหรอเรองแสงสขาวถงเรองแสงปานกลางส

นาเงนออน สเขยวหรอสเหลอง (ในชวงความยาวคลนยาว, LWUV, และชวงความยาว

คลนสน, SWUV) และอาจจะเกดฟอสฟอเรสเซนตได

- โอปอลชนดไมแสดงปรากฏการณเลนส – ไมเรองแสงถงเรองแสงสเขยวหรอสเขยว

อมเหลองชดเจน (ในชวงความยาวคลนยาวและชวงความยาวคลนสน) และอาจจะเกด

ฟอสฟอเรสเซนตได

- Fire opal - ไมเรองแสงถงเรองแสงสนาตาลอมเขยวชดเจน (ในชวงความยาวคลนยาว

และชวงความยาวคลนสน) และอาจจะเกดฟอสฟอเรสเซนตฟได

8

สเปกตรมการดดกลนแสง : สเขยว – แสดงการดดกลนทตาแหนง 660 นาโนเมตร และ 470 นา

โนเมตรและแสดงการดดกลนแบบ cut-off

สาเหตการเกดส : ชนดทแสดงปรากฏการณเลนส – เกดจากการแทรกสอดของแสงทลอดผาน

การเรยงตวเปนชนๆของ silica spheres ภายในเนอโอปอล สวนโอปอลทมสเขยวเปนสพน จะเกดจาก

การมนกเกลปะปนออยในเนอโอปอล

คาความถวงจ าเพาะ : 2.15 (+.08, -.09) สวน synthetic fire opal จะมคาความถวงจาเพาะในชวง

1.63 – 1.77

ความวาวทผานการเจยระไน : วาวแกวถงวาวยางสน

รอยแตก : แบบกนหอยถงแบบขรขระ

ความวาวของรอยแตก : วาวกงแกวถงวาวขผง (มกพบการวาวแบบขผงในโอปอลทไมแสดง

ปรากฏการณเลนส)

แนวแตกเรยบ (Cleavage): ไมม

ลกษณะทใชในการวเคราะห : ปรากฏการณเลนส

รปแบบของผลก : ไมมรปแบบผลก เปนอสณฐาน

จากการศกษาของ Smallwood, Thomas, and Ray ในป 2008 ไดทาการศกษาเปรยบเทยบ

ระหวาง Sedimentary Precious Opal และ Volcanic Precious Opal จากประเทศออสเตรเลยสามารถ

สรปไดวา Opal สามารถแบงตามลกษณะการเกดออกไดเปน 3 ประเภทหลกๆคอ Opal – A , Opal – CT

และ Opal – C โดย Opal – A มการเรยงตวภายในของ Hydrated Silica Sphere ทไมเปนระเบยบ

(Amorphous) สวน Opal – CT มการเรยงตวของ Cristobalite และ Tridymite ทไมเปนระเบยบอยภายใน

และสดทายคอ Opal – C มการเรยงตวของ Cristobalite ทคอนขางเปนระเบยบอยภายใน

9

Opal – A และ Opal – CT มคณสมบตทแตกตางกนดงนคอ Opal – A มความหนาแนน

ประมาณ 2.15 ในขณะท Opal – CT มความหนาแนน ประมาณ 2.00 นอกจากนนาทเปนองคประกอบ

ใน Opal – A นนมเพยง 4% - 9% แตใน Opal – CT มสงถง 9% - 18% และมคาดชนหกเหทางแสงท

แตกตางกนโดย Opal – A มคาดชนหกเหทางแสงอยท 1.42 – 1.45 ในขณะท Opal – CT มคาดชนหกเห

ทางแสงอยท 1.40 – 1.42

จากการศกษาพบวา Sedimentary Opal มกจะจดอยในประเภท Opal – A ในขณะท Volcanic

Opal มกจะจดอยในประเภท Opal – CT แตหากตองการความชดเจนเราสามารถตรวจวเคราะหไดโดย

ใชเครอง X– Ray diffraction เมอนา Opal ประเภทตางๆอนไดแก Opal – A Opal – CT และ Opal – C

มาตรวจกบเครอง X– Ray diffraction ทาใหปรากฏผลออกมาดงรปท 9

รปท 9 การตรวจดวยเครอง X – Ray diffraction ของ Opal ทง 3 ประเภท (Elzea and Rice; 1996)

10

การตรวจดวยเครอง X – Ray diffraction ของ Opal ทง 3 ประเภทพบวาสาหรบ Opal – A ไม

พบพคทตาแหนงของ Tridymite และ Cristobalite แตพบพคขนทตาแหนงของแร Quartz เนองจากม

บางสวนภายใน Opal เปน Quartz แตบางสวนเปนลกษณะภายในทเรยงตวกนอยางไมเปนระเบยบของ

Hydrated Silica Sphere สวน Opal – CT จะพบพคทสงขนมาอกระดบหนงในตาแหนงของแร

Cristobalite และ Tridymite รวมกน ทาใหพคมลกษณะทมฐานกวางและมความเปนผลกมากกวา Opal

– A โดยดจากลกษณะความแคบของพคทแคบกวาเมอเทยบกบตาแหนงเดยวกนใน Opal – A สวน Opal

– C มพคทสงและแคบชดเจนมากเนองจากมความเปนผลกสงทสด (รปท 9)

การแสดงปรากฎการณ play of color เกดจากการเรยงตวอยางเปนระเบยบและสมาเสมอของ

Hydrate silica sphere ซงเปนองคประกอบหลกของ Opal การเรยงตวทเปนระเบยบจะทาใหเกดชองวาง

ทสมาเสมอ ทาใหแสงทตกกระทบลงบนโอปอลสามารถลอดผานลงไปยงชนตางๆของ Hydrate silica

sphere และสะทอนกลบขนมาบนผว แสงทมการลอดผานและสะทอนจะทาใหเกดการแทรกสอดและ

การเลยวเบนของแสง (Diffraction) ในเนอของโอปอล สงผลใหเกดสตางๆขนในมมมองทตางกน ทงน

ขนอยกบขนาดของชองวางระหวาง Hydrate silica sphere หากมขนาดของ sphere ทมขนาดเลก และ

เรยงตวอยางเปนระเบยบ จะทาใหชวงคลนของแสงทสามารถแทรกสอดขนมาไดมความยาวคลนนอย

ทาใหไดสฟาหรอสเขยว แตหาก sphere มขนาดใหญ และเรยงตวอยางเปนระเบยบ จะทาใหไดแสงทม

ความยาวคลนมาก สงผลใหเกดสแดงบนโอปอลขน ซงเปนสทคอนขางหายาก เนองจากการทจะได

sphere ในโอปอลทมขนาดใหญเปนไปไดคอนขางยาก (รปท 10)

11

รปท 10 การเดนทางของแสงผานชองวางระหวาง hydrate silica sphere ทาใหเหนสของ play

of color ทแตกตางกนในมมมองทตางกน (http://nicolas.martinois.over-blog.com/article-the-opal-

75759820.html, 01/11/2011)

อยางไรกตามโครงสรางทมความสมบรณและสามารถแสดง Play of color ดงทกลาวไปใน

ขางตนนนคอนขางหายากในธรรมชาต ในขณะเดยวกนจะม Opal อกประเภทหนงซงมสทแตกตางไป

จาก Opal ปกต โดยจะมสเหลอง สม จนถงแดง จะเรยกโอปอลในกลมนวา Fire Opal สามารถพบ Opal

ชนดนไดทวไปตามแหลงคาพลอย โดย Fire Opal นนจะมการเรยงตวกนของ Hydrated Silica Sphere ท

มขนาดเลกในระดบนาโนเมตรแตกตางจากโอปอลทวไปทมขนาดไมโครเมตร

ในปจจบนการศกษา Opal ทไมมปรากฏการณ Play of color จะเรยก Opal ประเภทนวา

Common Opal และ Fire Opal สาหรบ Fire Opal นนจะมลกษณะโปรงแสงและมลกษณะเดนคอ สหลก

(Body Color) ของ Fire Opal จะเปนสสมจงเปนทมาของชอ Fire Opal นนเอง สาหรบสสมของ Fire

Opal เกดจากมลทนเสนเขมและอนภาคขนาดนาโนเมตรของเหลกออกไซด (โดยทวไปแลวจะมขนาด

10 - 100 นาโนเมตร) มองคประกอบสวนใหญเปน Opal – CT (โครงสรางภายในจะม Cristobalite และ

Tridymite เรยงตวกนอยอยางไมเปนระเบยบ) โดยทวไปนน Fire Opal จะมแหลงกาเนดจากเถาภเขาไฟ

โดยจะพบไดในหน Rhyolitic Tuff (หนภเขาไฟทมองคประกอบเหมอนหนแกรนตแตเกดจากเถาภเขา

ไฟทเยนตวอยางรวดเรว) อญมณชนดนสามารถพบไดในหลายๆแหลงทวโลกเชน ประเทศเมกซโกซง

สวนมากจะพบในรฐ Jalisco และ Queretaro ประเทศบราซลในรฐ Minas Gerais ประเทศคาซคสถาน

12

ประเทศเอธโอเปย และประเทศโซมาลแลนด โดยปกต Opal ทม Play of color มกจะเปน Opal – A

(Opal ทเปน Amorphous) สามารถตรวจไดจากการใชเครอง X – Ray diffraction โดยจะสามารถพบ

Opal ประเภทนไดในหนตะกอน (Sedimentary Rocks) สาหรบแหลง Opal ทมคณภาพสงคอ ประเทศ

ออสเตรเลย และประเทศบราซลในแถบรฐ Piaui

การปรบปรงคณภาพโอปอล :

วธการปรบปรงคณภาพ: อดดวยนามน แวกซหรอพลาสตก

ผลทได : เพอใหมปรากฏการณเลนสทดขน และปองกนหรอปกปดรอยแตก

ความแพรหลาย : ธรรมดา

การตรวจสอบ : การปรบปรงคณภาพดวยนามนและแวกซสามารถตรวจสอบโดยใช hot point

สวนการตรวจสอบการปรบปรงคณภาพดวยพลาสตกนนจาเปนตองใชเครองมอจากหองปฎบตการ

(กลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราด (SEM) และ/หรอ อนฟราเรดสเปกโทรมเตอร (FTIR

spectrometer))

ความเสถยรจากการปรบปรงคณภาพ : สาหรบนามนและแวกซมความเสถยรปานกลางถงตา

สวนพลาสตกมความเสถยรดมาก

การดแลรกษาเปนพเศษ : หลกเลยงจากตวทาละลายและการขดเงาซา

- วธการปรบปรงคณภาพ: อดดวยพลาสตกสดา

ผลทได : เพอใหไดโอปอลสดาและปองกนหรอปกปดรอยแตก

ความแพรหลาย : พบไดไมบอยนก

การตรวจสอบ : สงเกตจากความเขมของสในรอยแตกภายใตกลองกาลงขยายสง และ

จะมคาความถวงจาเพาะตา และการตรวจสอบอยางอนจาเปนตองใชเครองมอเฉพาะจาก

13

หองปฎบตการ (กลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองกราดและอนฟราเรดสเปกโทรมเตอร)

ความเสถยร : ดมาก

การดแลรกษาเปนพเศษ : หลกเลยงจากตวทาละลายและการขดเงาซา

- วธการปรบปรงคณภาพ : ยอมสโดยใชซลเวอรไนเตรทหรอการเคลอบน าตาลทถก

น ากรด

ผลทได : เพอใหไดลกษณะของโอปอลสดา

ความแพรหลาย : พบไดทวไป

การตรวจสอบ : ตาหนภายใตกาลงขยายสง (ความเขมของสดา)

ความเสถยร : ดถงนอย (aniline dye จะเกดการซดจางเรว)

การดแลรกษาเปนพเศษ : หลกเลยงจากตวทาละลายและการขดเงาซา

- วธการปรบปรงคณภาพ: อดดวยการรมควน (smoke impregnation)

ผลทได : เพอใหไดลกษณะของโอปอลสดา

ความแพรหลาย : พบไดทวไป

การตรวจสอบ : ตาหนภายใตกาลงขยายสง คาความถวงจาเพาะตา (อาจจะลอยในนา

จนกระทงดดซบนาเพยงพอแลวจงจมลง) ปรากฏการเลนสทเกดขนจะลดลงเมอพลอยเปยก

(แตจะกลบมาเหมอนเดมเมอพลอยแหง) และปกตแลวจะมคาดรรชนหกเหของแสงตา (1.38 ถง

1.39)

14

ความเสถยร : ปานกลางถงนอย (ปกตจะเกดการซมผานเพยงตนๆเทานน)

การดแลรกษาเปนพเศษ : หลกเลยงจากตวทาละลายและการขดเงาซา

- วธการปรบปรงคณภาพ: การปะพนหลงดวย reflective foil หรอ black paint

ผลทได : เพอใหมปรากฏการณเลนสทดขน หรอเพอใหมพนสดาคลายโอปอลสดา

ความแพรหลาย : หายาก

การตรวจสอบ : ตาหนภายใตกาลงขยายสงและลองขดขดทผว

ความเสถยร : ปานกลางถงนอย

การดแลรกษาเปนพเศษ : หลกเลยงจากตวทาละลาย

สงทใชในการแยก : การแยกโอปอลจากอญมณชนดอน

- Synthetic opal – แยกโดยใชตาหนภายใตกาลงขยายสง ฟอสฟอเรสเซนต

- Moldavite - แยกโดยใช คาดรรชนหกเหของแสง ตาหนภายใตกาลงขยายสง ส/

ลกษณะทปรากฏและความโปรงใส

- Obsidian - แยกโดยใช คาดรรชนหกเหของแสง ลกษณะทปรากฏ ตาหนภายใต

กาลงขยายสง และคาความถวงจาเพาะ

- Glass (Slocum stone) – แยกโดยใช ตาหนภายใตกาลงขยายสง คาดรรชนหกเหของ

แสง คาความถวงจาเพาะ

- Fluorite – แยกโดยใช ความถวงจาเพาะ แนวแตกเรยบ คาดรรชนหกเหของแสง

- Chalcedony – แยกโดยใช คาดรรชนหกเหของแสง ความถวงจาเพาะ

15

การดแลรกษาและความทนทาน :

วธการรกษาความสะอาด :

- เครองอลตราโซนค : หามทาความสะอาดดวยเครองน

- เครอง steamer : หามทาความสะอาดดวยเครองน

- ลางในนาสบอน : มความปลอดภย

ความแขง : 5 ถง 6.5

ความเหนยว : มความเหนยวนอยมากถงปานกลาง

ความมเสถยรภาพ :

- ปฏกรยาตอความรอน : เมอมการเปลยนแปลงอณหภมอยางรวดเรวอาจจะเปนสาเหต

ททาใหโอปอลนนเกดรอยราวหรอแตก และถาใหความรอนสงเกนไปจะทาใหโอปอล

เปลยนเปนสขาวหรอสนาตาล และทาใหปรากฏการณเลนสนนหายไป

-

- ความเสถยรตอแสง : มความเสถยร

- ปฏกรยาตอสารเคม : ทาปฏกรยากบกรดไฮโดรฟลออรกและเกดการกดกรอนเมอ

สมผสกบดาง

การตลาด :

การกระจายในตลาด : มจานวนมาก แต fine black opal และ crystal opal นนคอนขางหายาก

ความเปนทรจกของผบรโภค : รจกเปนอยางด

การตงชอ : เดอนตลาคม เวลา 6:00 pm ในการฉลองครบรอบการแตงงาน 14 ป

แหลงทส าคญ : ออสเตรเลย บราซล เมกซโก เอธโอเปย ซดาน มาดากสการประเทศอนๆเชน

เชกโกสโลวเกย ฮอนดรส อนโดนเซย โปรแลนด แทนซาเนย และสหรฐอเมรกา

16

ค าแนะน าในการน ามาใช : ขอควรระวงของผซอและผขายคอโอปอลนนมความเปราะ แตกได

งาย ควรหลกเลยงจากการกระแทกทรนแรงและการเปลยนแปลงอณหภมอยางรวดเรว และควรแจงให

ลกคาทราบเมอมการปรบปรงคณภาพ

เอกสารอางอง

Elzea, J. M., and Rice, S., 1996. TEM and X-ray diffraction evidence for cristobalite and

tridymite stacking sequences in opal. Clays and Clay Minerals, vol. 44 (4), pp. 492-500.

http://nicolas.martinois.over-blog.com/article-the-opal-75759820.html, 01/11/2011