19

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาของปญหาและปญหา

ปลายศตวรรษท 20 เปนชวงเวลาทชาวโลกเปนสกขพยานถงการลมสลายของลทธคอมมวนสต โดยเฉพาะสหภาพโซเวยตชาตมหาอ านาจผน าลทธตองแตกออกเปนประเทศเกดใหมหลายประเทศทมระบบการปกครอง เปนของตนเองและไมยอมอยใตอดมการณของลทธคอมมวนสตอกตอไป ลทธคอมมวนสตซงครงหนงชาวโลกคดวาเปนยาขนานเอกทจะชวยเยยวยา รกษาความทกขยากเดอดรอน จากผลพวงของลทธทนนยมกลบกลายเปนยาพษทท าใหชาวโลกตองไดรบทกขทรมานอยางแสนสาหสลงไปอก และการเผชญหนาระหวางของสองลทธไดท าใหมนษยผบรสทธ ทงเดก ผหญงและคนชรานบสบลานคนตองลมตายลง การลมสลายของลทธคอมมวนสตตอหนาลทธทนนยมท าใหชาวโลกยนดและไดคดวาลทธทนนยมคอหนทางเดยวทจะน ามนษยไปสความสงบและความเจรญบนพนพภพ แตตลอดเวลาทผานมาทวโลกตางไดประจกษแลววามหาอ านาจชาตผน าแหงลทธทนนยมยงไมสามารถน าความสงบสขและสนตภาพมาสโลกได เพราะทงสหรฐอเมรกาชาตผน าในยโรปรวมทงรสเซยไดสมรรวมคดกนหาทางบดขยท าลายขบวนการฟนฟอสลามในสวนตางๆ ของโลก และพยายามเขาไปแทรกแซงประเทศมสลมตางๆ เพอขดคานไมใหน ากฎหมายอสลามมาใชในการปกครองประเทศ เชน ในเชชเนย แอลจเรย อยปต ซดาน ตรก อฟกานสถาน โคโซโว และอนๆ เพราะชาตมหาอ านาจเหลานตางรดวาอสลามเปนพลงทยงคงเคลอนไหวอยางมชวตชวา เขมแขงขนเรอยๆ และจะมพลงอ านาจทสามารถทาทายหรอท าลายผลประโยชนทางวตถ วฒนธรรม และอ านาจทางการเมองของตนได ความพยายามฟนฟอสลามในสวนตางๆ ของโลกในรปแบบตางๆ ทก าลงด าเนนอยขณะนมใชเปนปรากฎการณใหม หากแตไดด าเนนมาอยางตอเนองตลอดระยะเวลาประวตศาสตรทผานมา ภายใตการน ามาของศาสนฑตตางๆ ทอลลอฮ ทรงสงมาพรอมกบอสลาม เพอเปนแนวทางในการด าเนนชวตของมนษย เมอการสงศาสนฑตมายงมนษยชาตไดมาสนสดลงพรอมกบการจากไปของทานนะบมหมมด ภารกจของการฟนฟอสลาม จงตกอยกบผทมจตศรทธาในอลลอฮ ทจะตองสบทอดภารกจอนสงสงและมเกยรตนนตอไป (บรรจง บนกาซน, อางถงใน มรยม ญะมละฮ, 2545: บทน า )

20

เปนทรกนในตอนตนของศตวรรษท 12 ปฮจเราะฮ (ครสตศตวรรษท 18) นนศาสนาและศลธรรมในโลกอสลามเสอมโทรมลงมากทสดเปนประวตการณ ไมเพยงแตเฉพาะมสลมเทานนแมแตคนทไมใชมสลมเองกยงรสกประหลาดใจทเหนวามสลมในยคนมความแตกตางจากมสลมในยคตนๆอยางมากมายทเดยว กลาวคอมสลมสมยนไดพากนละทงหลกการอสลามและหลกความเชอในเอกภาพแลวหนไปหลงใหลคลงไคลอยกบเรองคาถาอาคมและไสยศาสตรตางๆ กนอยางเอาจรงเอาจง บางพวกถงกบเดนทางไปเคารพสกการะหรอขอความชวยเหลอจากศพของบคคลทตวเองเหนวาเปน “ผศกดสทธ” กม แตในทางตรงกนขามมสญดกลบถกทอดทงใหรกรางวางเปลาและผผงไปโดยไมมใครแยแสและไมมใครทยดคมภรอลกรอานเปนแนวทางในการด าเนนชวตเลยอาจกลาวไดวาหากทานนะบมหมมด กลบมายงโลกอกครงหนงและมาเหนสภาพมสลมในตอนนนแลวทานจะสาปแชงและประณามประชาชาตของทานเองวาเปนพวกปฏเสธและพวกบชาเจวดอยางแนนอน(มรยม ญะมละฮ, 2545 : 9) ความมนคงของประชาชาตมสลมจะสามารถด ารงอยไดถามการสบทอดมรดกของอสลามอยางมระเบยบแบบแผน ซงมรดกดงกลาวจะสามารถด ารงอยเปนเวลาอกหลายรอยป ขณะทตวบคคลจะตองสญไปตามธรรมชาต ทงนขนอยกบความสามารถและคณสมบตทดในการสบทอดมรดกทางวฒนธรรมจากคนในชวอายหนงๆ ถาเราไมสามารถรกษาลกษณะเดนทางอารยธรรมของพวกเราเอาไวได และชนรนหลงหนไปชนชมยนดกบวฒนธรรมของตางชาต เชน ของอเมรกาและชาตตางๆ แลวประชาชาตอสลามกลมสลายไปแน จะเหลอทงไวกแตเพยงประชาชาตทแปดเปอนดวยลทธอเมรกนหรอลทธของชาวตะวนตกเทานน ซงแนนอนเหลอเกนลกหลานของเราจะเตบโตขนตามแบบอยางอเมรกน และนนไมใชลางรายแหงการสนสดของวฒนธรรมอสลาม และสญญาณมรณะของลกษณะพเศษแหงชาตของเราดอกหรอ? (อลเมาดดย, 2545 : 4) อสลามคอศาสนายคสดทายเปนศาสนาสากลเมอประชาชาตอสลามเปนประชาชาตยคสดทายซงเหมาะสมทจะตองถกเลอกใหเปนประชาชาตทจะตองน าสาสนของอลลอฮ เผยแผบนหนาแผนดน เพราะไมมนะบอกแลวหลงจากนะบมหมมด และไมมประชาชาตอนใดอกแลวหลงจากประชาชาตน อลลอฮ ไดบญชาใหกระจายออกไปบนหนาผนแผนดน ปรากฏวาประชาชาตอสลามไดเดนทางผานหวงเวลาอนยาวนาน ประสบปญหาอนมากมายซงไมเคยมในประชาชาตใดมากอน ถกทดสอบดวยกบกลมชนอนหลากหลายในแตละยคสมย ซงประชาชาตอนๆ ไมคนเคยมากอน และไดเผชญกบสนามแหงปญญา วชาการ อารยธรรม สงคม และนตศาสตร ซงไมปรากฏรองรอยในอดต ดงนนประชาชาตนจะไมรอดพนจากวกฤตดงกลาว เวนแตจะตองเปนประชาชาตทมชวตชวา มหลกยดทมนคง เปนไปไมไดทจะไปพงพาอาศยอ านาจทางการเมอง เพอแกปญหาวกฤตของประชาชาตน

21

ดงนนทางรอดของประชาชาตอสลามทจะฝาฝนวกฤตนไปไดประกอบดวยสองพลงดวยกน พลงทหนงจะตองน าชวตชวาของอสลามอนบรสทธมาเยยวยาแกประชาชาตน ซงไมใชอนใดนอกจากอลกรอาน และอสสนนะฮของทานนะบ พลงทสองคอพลงแหงมวลชนทเรยกรองประชาชาตนไปสอลลอฮ ผซงใหมหลกประกนในความมนคงของอสลามดวยสาเหตพวกเขา (Abū al- Hasan al-Nadwiy, 2000 : 14-15) ขบวนการฟนฟอสลาม หมายถงกลมปฏบตงานทถกจดตงขนอยางมระบบ กลไก และมระเบยบโดยคณะประชาชน เพอฟนฟสภาพอนตกต าของอมมะฮ (ประชาชาตมสลม) ใหหวนคนสการเปนผน าสงคม และใชอสลามเปนระบบแหงการด าเนนชวตอกครง เชน กลมขบวนการอลอควานอลมสลมน อลหะรอกะฮอลนะฮเฎาะฮ องคการมหมมะดยะฮ อลญะมาอะฮอลอสลามยะฮ เปนตน ยสฟ อลเกาะเราะฎอวย (Yūsuf al-Qaraḍāwiy, 2546 : 26) กลาววา “ภารกจของกระบวนการเคลอนไหวอสลามคออะไร? ขบวนการเคลอนไหวอสลามอบตขนเพอทจะฟนฟอสลาม(ตจญดดลอสลาม) และน าอสลามกลบเปนครรลองของชวตอกครงหนง หลงจากไดขจดอปสรรคตางๆ ใหหมดสนไปจากแนวทางของมนแลว ค าวา “การฟนฟอสลาม” ไมใชค าพดของขาพเจาแตอยางใด แตทานนะบมหมมด เปนผใชค าดงกลาวเอง ดงปรากฏในหะดษอศเศาะฮหทรายงานโดยทาน อะบ ฮรยเราะฮ

( 0923: ت . د˛ أخرجه أبوداود)

ความวา “แทจรงอลลอฮ จะสงในทกๆ ตนศตวรรษผซงจะฟนฟส าหรบประชาชาตนในเรองศาสนาของพวกเขา”

(บนทกโดย Abū Dāwud, n.d. : 4291)1

อบน หจญร (Ibn Hajar, n.d. : 13/366) กลาวอธบายความหมายหะดษขางตนวา “ไมจ าเปนวาผฟนฟอสลามจะตองเปนกลมหนงในความหมายวาเปนผคนจ านวนหนงทรวมคนนนคนนอยดวย แตอาจจะเปนคนกลมหนงในความหมายของส านกคดหนงหรอขบวนการเคลอนไหวทางความคดและขบวนการหนงทด าเนนงานเพอฟนฟอสลาม” ยสฟ อลเกาะเราะฎอวย (Yūsuf al-Qaradāwiy, 2546 : 2) กลาวสรปจากประเดนขางตนวา “นคอสงทขาพเจาถอวาเปนการตความทมความเปนไปไดมากทสดในการท าความเขาใจและประยกตหะดษนเขากบศตวรรษทเพงจะสนสดลง

1อลหะดษ อศเศาะฮห (al-Albaniy, 1995 : 2/149)

22

และศตวรรษทเพงจะเรมตน เราขอวงวอนตออลลอฮ ไดโปรดท าใหปจจบนของเราในศตวรรษใหมนดกวาอดตทผานมาและโปรดท าใหเราประสบแตสงดๆ ในอนาคตของเรา” จากการอธบายความดงกลาวตรงกบค ากลาวของทานชยค อะบ อลหะสน อลนดวย (Abū al-Hasan al-Nadwiy, 2000 : 12) สรปไดดงน “อสลามไดเผชญหนากบปญหามากมายทงภายในและภายนอกมาตลอดระยะเวลาทยาวนาน ไมวาเปนการบดเบอนศาสนาของบรรดาผทสดโตง การตความทออกจากขอบเขตศาสนาของบรรดาผทอวชาทงหลาย การกระท าการงานทเปนการอตรกรรมในศาสนา และปรากฏแนวความคดทน าไปสการชรก (ภาค) ตออลลอฮ ซงเปนเหตมาจากการปฏบตตามอยางหลบหหลบตา อยางปาเถอนโดยไมไตรตรอง อสลามไดถกทดสอบมาตลอดเวลานบต งแตสมยราชวงศอมะวยะฮซงปรากฏการณบชาวตถในสมยอบบาซยะฮเกดปรากฎการณการปฏเสธศาสนา และคลมคลงตอปรชญาโบราณ การโจมตอสลามครงนเปนการโจมตทรายแรงทสด จนกระทงบางคนคดวาเปนวาระสดทายของอลอสลาม ซงไมสามารถทจะรบมอกบมนได หากเปรยบเทยบกบศาสนาอนๆ แตทวา อลอสลามไดปฏเสธในการยอมจ านนตอสภาวะดงกลาว จตวญญาณแหงอลอสลามไดปฏเสธความพายแพทกสถานการณ และภายใตจตส านกของประชาชาตอสลามไดปฏเสธในการทจะปรองดองกบภยพบตอนนอยางสนเชง และไดมบคคลกลมหนงในทกๆ สมยทกแหงหนของประชาชาตอสลาม ลกขนเพอเผชญหนากบความปาเถอนทเลวราย พวกเขาไดเปดโปงโฉมหนาของผทกระท าการบดเบอนศาสนาและปองรายตออลอสลาม เพอพทกษรกษา ปกปองสนนะฮของทานนะบ ใหคงอยในการด าเนนชวตตอไป”

สงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราชเปนสงคมทผสมผสานดานวฒนธรรม มสลมมกจะไมคอยเอาใจใสในเรองศาสนาและการศกษาอสลาม รวมไปถงระบบการใชชวตทไมคอยจะมการพฒนา ตรงกบค ากลาวของอามน ดาราพงศ (อามน ดาราพงศ, บทคดยอ 2545 : ก) กลาววา “เนองจากสภาพสงคมในจงหวดนครศรธรรมราชเปนสงคมทผสมผสานดานวฒนธรรม กอปรกบคนมสลมทงทเปนเยาวชนและบคคลทวไปมความหยอนยานในเรองศาสนา ท าใหสงคมมสลมเกดความตกต าทางดานวฒนธรรม ศลธรรม และจรรยามารยาทอสลามพอสมควร จงจ าเปนททกๆ ฝายจะตองใหความสนใจ และเรงด าเนนการตอไป”

ดงน นจ า เ ปน ทจะตองส รางความ เขาใจ ใหแ กประชาชนมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช เพอเปนการหลอหลอมความเขาใจใหไปในทศทางเดยวกน รวมมอกนสรางศนยกลางเพอเรยกรองเชญชวนสการฟนฟอสลามใหกบสงคม และปลกจตส านกใหแกพนองมสลม การเผยแผแนวความคดอสลามทถกตองในหมเยาวชนมสลม และปฏบตตามหลกศรทธาทถกตอง การปลกฝงอคลาก (จรยธรรม) ใหแกเยาวชนมสลม การปลกฝงคณคาแหงความภาคภมใจ ความรก

23

ความหวงแหนอสลามลงในหวใจของพวกเขา และการพฒนาวถชวตของพวกเขาในเรองการศกษา เศรษฐกจเปนตน จ าเปนทจะตองอาศยคดคนวธการอนหลากหลาย เพอบรรลสเปาหมายแหงการฟนฟอสลาม (การเรยกรองเชญชวนสอสลาม) ดงกลาว เชน การจดการทองเทยว เยยมเยยน เขาคายอบรม จดกลมศกษา การบรรยาย จดตงมสญด จดตงองคกรทางการศกษา องคกรทางการเงน และจดองคกรในรปแบบอนๆ

ทงหมดนเปนกจกรรมทมความจ าเปนอยางยงในการรบใชอสลาม ซงจะน าไปสความใกลชดกบอลลอฮ และการผลตบรรดาผน ามสลมทสมบรณแบบใหไดรบการฝกฝนมาเปนอยางดมความรความสามารถในเรองศาสนา และทางโลกมจตส านกพรอมจะเสยสละในการปฏบตภารกจฟนฟวถชวตแบบอสลามนอยางเตมท ตลอดจนการสนบสนนพวกเขาในทกวถทางนนเปนหนาทประการหนง อลลอฮ ตรสวา

111ความวา: “แทจรงอลลอฮนนไดทรงซอแลวจากบรรดาผศรทธา ซงชวตของพวกเขาและทรพยสมบตของพวกเขาโดยพวกเขาจะไดรบสวนสวรรคเปนการตอบแทน พวกเขาจะตอสในทางของอลลอฮแลวพวกเขากจะฆาและถกฆา เปนสญญาของพระองคเองอยางแทจรง ซงมอยในคมภรเตารอฮ อนญล และกรอาน และใครเลาจะรกษาสญญาของเขาใหดยงไปกวาอลลอฮ ดงนนพวกทานจงชนชมยนดในการขายของพวกทานเถด ซงพวกทานไดขายมนไป และนนคอชยชนะอนใหญหลวง”

(อตเตาบะฮ อายะฮ 111) ซงหากหนาทประการนถกละเลยผลรายจะอบตแกสงคมมสลมอยางแนนอนการ

อ านวยและอทศตนในการจรรโลงสงคมมสลมและมนษยชาต จงเปนการเสยสละอนยงใหญในมมมองจรยธรรมอสลาม

ดวยเหตนผวจยจงเลงเหนความส าคญทจะศกษาบทบาทการฟนฟสงคมมสลมของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในจงหวดนครศรธรรมราช เพราะปจจบนมประชากรมสลมอยจ านวนมากในจงหวดนครศรธรรมราช ทไมค นเคยกบวธการฟนฟอสลามของกลมน และการ

24

ท างานของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮ อาจกลาวไดวาเปนการเคลอนไหวทไมเตมรปแบบ ฉะนนผวจยจงมความปรารถนาอนแรงกลาทจะคนควาและวจยเกยวกบบทบาทของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช เพอจะไดปรบความเขาใจ ไดรบรถงบทบาทของกลมนในการฟนฟอสลาม

1.2 อลกรอาน อลหะดษ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

1.2.1 อลกรอานทเกยวของ อายะฮอลกรอานทวาดวยการฟนฟอสลามและอลลอฮ ทรงใหค ามนสญญาแกบรรดากลมชนทมความกระตอรอรนในงานฟนฟ เพอสรางประชาชาตอสลามในแตละยคแตละสมย พระองคทรงตรสวา

ความวา : “พวกเจานนเปนประชาชาตทดยงซงถกใหอบตขนส าหรบมนษยชาต โดยทพวกเจาใชใหปฏบตสงทชอบ และหามมใหปฏบตสงทมชอบ และศรทธาตออลลอฮ และถาหากวาบรรดาผทไดรบคมภรศรทธากนแลว แนนอนมนกเปนการดแกพวกเขา จากพวกเขานนมบรรดาผทศรทธาและสวนมากของพวกเขานนเปนผละเมด”

(อาละอมรอน อายะฮ 110) อายะฮนไดกลาวถงประชาชาตทดเลศทถกอบตขนส าหรบประชาตนจากทาน อบน อบบาส กลาววา ประชาชาตทดเลศคอ บรรดาผซงอพยพพรอมทานนะบ จากนครมกกะฮสนครมะดนะฮ และในความถกตองอายะฮนบงชถงความหมายทวไปซงไมเจาะจงแกประชาชาตหนงประชาชาตใดในแตละยค และยคทดยงคอยคของทานนะบ หลงจากนนเปนยคของบรรดาเศาะหาบะฮ หลงจากนนเปนยคของบรรดาตาบอน (Ibn Kathīr, 2002 : 2/94)

25

ความวา : “ในหมผศรทธามบรษผมสจจะตอสงทพวกเขาไดสญญาตออลลอฮ เอาไว ดงนนในหมพวกเขามผปฏบตตามสญญาของเขา และในหมพวกเขามผทยงคอย (การตายชะฮด) และพวกเขามไดเปลยนแปลงแตอยางใด”

(อลอะหซาบ อายะฮ 23) อายะฮนชใหรถงบรรดาผทเสยสละในหนทางของอลลอฮ ดงค ากลาวของ

อลกรฏบย (al-Qurtubiy, n.d. : 14/147) “สวนหนงของพวกเขาทมเทในการงานของอลลอฮ จนกระทงพวกเขาถกฆาตายเสมอนทานฮมซะฮ สะอด อบน มอาซ และอานส อบน นะเฎาะร อกบางกลมพวกเขารอการตายชะฮด แตพวกเขาไมเคยเปลยนแปลงค าสญญาของอลลอฮ ” ทานอะบ อลหะสน อลนดวย (Abū al-Hasan al-Nadwiy, n.d. : 123) กลาววา “ประวตการญฮาดและการฟนฟอสลามยงคงด ารงอยางตอเนอง จตส านกของการปรบปรงสอสลามยงคงรอยเรยงเปนลกโซซงไมมวนทจะมอดลง”

ความวา: “และสวนหนงจากผทเราไดบงเกดนนคอ “คณะหนง” ซงพวกเขาแนะน าดวยความจรง และดวยความจรงนนพวกเขาปฏบตโดยเทยงธรรม” (อลอะอรอฟ อายะฮ 181)

อายะฮนบงชใหรวาอลลอฮ ท าใหดนยานนมไดวางเปลาส าหรบนกดาอย (ผ เรยกรองไปสอลอสลาม) ในทกยคทกสมย (al-Qurtubiy, n.d : 7/294) ทาน อะฏออ รายงานจากอบน อบบาส กลาววา “คณะหนง” หมายถงประชาชาตของมหมมด พวกเขาคอมฮาญรน(ผอพยพสมะดนะฮ) และบรรดาผทเจรญรอยตามพวกเขา” (al-Baghāwiy, n.d. : 3/308)

ความวา: “และจงใหมขนจากพวกเจา ซงคณะหนงทจะเชญชวนไปสความดและใชใหกระท าสงทชอบ และหามมใหกระท าสงทมชอบและชนเหลานแหละพวกเขาคอผไดรบความส าเรจ”

(อาละอมรอน อายะฮ 104)

26

ทานอฏเฎาะหหาก ไดใหความหมายอายะฮดงกลาววา ค าวา “อมมะฮ” ณ ทนคอบรรดาเศาะหาบะฮ (สหายของทานนะบมหมมด ) และบางสายรายงานใหความหมาย เปนชาวมฮาญรน และอละมาอมสลม ทาน อบน กะษร (Ibn Kathīr, 2002 : 2/91) มความเหน อายะฮตนนวา เขาคอบคคลกลมหนงทมคณลกษณะดงกลาวดงปรากฏในหะดษเศาะฮห ซงรายงานจากทาน อะบ ฮรยเราะฮ กลาววา ทานนะบ กลาววา

ความวา:“ผใดใครกตามในหมพวกทานไดเหนการท าชวกจงยบย งดวยมอ หากไมมความสามารถจงยบย งดวยลนหากไมมความสามารถอกกจงยบย งดวยหวใจ นนคอขนต าสดของการอมาน” 2

อฏฏอบรย ไดอางค ากลาวของ อะบ ญะฟรในตฟสรของเขา อะบ ญะฟร กลาววา ซงใหความหมายแปลวา “โอผศรทธาแลว” พวกเขาคอญะมาอะฮ (กลม) หนงทเรยกรองผคนไปสอสลาม และก าชบใชใหมนษยปฏบตตามแบบอยางของทานนะบ (al- Ṭabriy, n.d. : 7/91)

ความวา: “อลลอฮ ทรงสญญากบบรรดาผศรทธาในหมพวกเจา และบรรดาผกระท าความดทงหลายวาแนนอนพระองคจะทรงใหพวกเขาเปนตวแทนสบชวงในแผนดน เสมอนดงทพระองค ทรงใหบรรดาชนกอนพวกเขา เปนตวแทนสบชวงมากอนแลว และพระองคจะทรงท าใหศาสนาของพวกเขาซงพระองคทรงโปรดปราน เปนทมนคงเปนเกยรตแกพวกเขา และแนนอนพระองคจะทรงเปลยนแปลงใหพวกเขาไดรบความปลอดภย หลงจากความกลวของพวกเขา โดยทพวกเขาจะตองเคารพภกดขาไมตงภาคอนใดตอ

2 บนทกโดย Muslim, n.d. : 49

27

ขา และผ ใดปฏเสธศรทธาหลงจากน นชนเหลาน นพวกเขาคอผฝาฝน”

(อนนร อายะฮ 55) อายะฮดงกลาวบงชถงการสญญาของอลลอฮ ใหแกทานนะบ วาจะม

ตวแทนบนหนาแผนดนคอผน าอสลาม พวกเขาจะมาปรบปรงบานเมอง ท าใหบานเมองสงบสขมนษยอยดกนดมความรมเยนเปนสข อลลอฮ ไดทรงท าค ามนสญญาใหเปนจรงมาตงแตทานนะบ ยงมชวตอย เชน การเปดเมองมกกะฮ เมองคยบร เมองบะหเรน เมองเยเมน และอกหลายเมองในแควนอาหรบหลงจากททานนะบ เสยชวตไปแลวกไดมเคาะลฟะผทรงธรรมมาปกครองเมองตางๆมากมาย (Ibn Kathīr, 2002 : 6/78)

อหมามอลบะเฆาะวยไดกลาวในตฟสรของเขาวา “อายะฮนชใหเหนวาอลลอฮ ทรงสงบรรดาเคาะลฟะฮอรรอชดน มาปกครองเมอง ซงมปรากฏสายรายงานจาก สะฟนะฮ กลาววา ฉนไดยนทานนะบ กลาววา ความวา “เคาะลฟะฮหลงจากฉนมระยะเวลาการปกครองจ านวน 30 ป จากนนจะเปนการปกครองระบอบกษตรย” (al-Baghāwiy, n.d. : 6/59)

ความวา: “ไมบงควรทบรรดาผศรทธาจะออกไปสรบกนทงหมด ท าไมแตละกลมในหมพวกเขาจงไมออกไปเพอหาความเขาใจในศาสนา และเพอจะไดตกเตอนหมคณะของพวกเขา เมอพวกเขาไดกลบมายงหมคณะของพวกเขา โดยหวงวาหมคณะของพวกเขาจะไดระมดระวง”

(อตเตาบะฮ อายะฮ 122) อายะฮนบงชถงการศกษาหาความร และสงเสรมใหมความเขาใจศาสนาเปนสงจ าเปนส าหรบมสลมทกคน เพอทจะท าการถายทอดวชาความรใหแกผอนในแตละกลมชน บนหนทางของการขดเกลาชวตของพวกเขา ดงน นบคคลทมเจตนาทจะแสวงหาความรเพอจดประสงคทจะเผยแผใหกบผอน พวกเขายอมมเกยรต ณ อลลอฮ ไมนอยกวาผทออกไปสงครามเพอปกปองศาสนา เพราะพวกเขาไดท าในสงทเปนหนาททางศาสนาแลวคอเปนการปกปองอสลามเชนเดยวกน (Rashīd Riḍā, n.d. : 11/63)

28

)

ความวา: “จงกลาวเถดมหมมด นคอแนวทางของฉนเรยกรองไปสอลลอฮ อยางประจกษแจงท งตวฉนและผปฏบตตามฉน และมหาบรสทธแหงอลลอฮ ฉนมไดอยในหมผต งภาค”

(ยสฟ อายะฮ 108) อายะฮดงกลาวอลลอฮ ไดทรงเรยกรองใหมนษยมการเชญชวนกนไปสหนทางของพระองค พวกเขาจะอยบนหนทางทเทยงตรง ดงนนค าวา ซงมความหมายวา ผปฏบตตามฉน ทานอบดลลอฮ บตร มสอด กลาววา “พวกเขาคอบรรดาเศาะหาบะฮของทานนะบ พวกเขาคอประชาชาตทประเสรฐยง หวใจของพวกเขาเปนหวใจทบรสทธ มความรและปราดเปรองในวชาการอสลาม เปนกลมชนทอลลอฮ ไดทรงคดเลอกเปนเศาะหาบะฮของทานนะบ เพอด ารงอสลาม ดงนนจงรจกความประเสรฐของพวกเขา เจรญรอยตามแบบฉบบของพวกเขาเถด” (al-Baghāwiy, n.d. : 4/285

1.2.2 อลหะดษทเกยวของ อลหะดษของทานนะบ ทไดกลาวถงกลมตางๆ ในการฟนฟอสลามตงแตยคของทานจนถงปจจบน และรวมไปถงอนาคต ดงนนหะดษตอไปนจะอธบายถงคณลกษณะพเศษของนกฟนฟอสลามเปนกลมๆ แตละกลมคอ 1.2.2.1 กลมอลมนศเราะฮ (กลมทไดรบการชวยเหลอ)

( ˛3221 :1883 )

ความวา: “จะยงคงมผคน “กลมหนง” จากประชาชาตของฉนโดยปรากฏชยชนะอยางชดเจน จนกระทงวนสนโลกของอลลอฮ จะมาถงพวกเขา พวกเขากยงไดรบชยชนะ”

(บนทกโดย al – Bukhāriy, 1993 : 6881)

(˛ :3294 )

29

ความวา: “จะยงคงม “กลมหนง” จากประชาชาตของฉนโดยปรากฏอยางชดเจนอยบนสจธรรม ผททอดทงพวกเขาจะไมสามารถสรางผลกระทบใดๆตอพวกเขาได จนกระทงวนสนโลกไดมาถง พวกเขายงคงอยบนทางน”

(บนทกโดย Muslim, n.d. : 1920)

(˛ :3290 )

ความวา: “ยงคงม “หมคณะหนง” จากประชาชาตของฉนซงตอสตามพระบญชาของอลลอฮ โดยพชตศตรของพวกเขาลง ผทขดแยงกบพวกเขาไมสามารถท าอนตรายพวกเขาได จนกระทงวนสนโลกไดมาถงพวกเขายงคงอยบนทางน”

(บนทกโดย Muslim, n.d. : 1924) เนอหาจากหะดษทกลาวมาทงหมด อหมาม อลนะวะวย อธบายหะดษดงกลาวเกยวกบ “กลมอลมนศเราะห” เขาไดยกตวอยางโดยอางค าพดของ อหมามอลบคคอรย กลาววา “ค าวา ( طائفة) นนหมายถง อะฮลลอลม (ผมความร)” อหมาม อะหมด กลาววา “หากพวกเขาไมใช อะฮลลหะดษ (ผมความรดานหะดษ) แลวจะเปนใครอกเหลา?” กอฎย อลอยาฎ กลาวเสรมในค าพดของอหมาม อะหมด วา “อะฮลลหะดษนน หมายถง ชาวอะฮลสสนนะฮวลญะมาอะฮ” ทานอหมามนะวะวย สรปโดยรวมวา “เปนไปไดชนกลมนนอาจจะมาจากบรรดานกรบในสงครามศาสนา นกนตศาสตรอสลาม นกหะดษ นกบญ (ซฟย) ทเขาไดยบย งความชวและก าชบในการกระท าความด หรออาจจะมาจากกลยาชน (ศอลห) และกลมคนในหะดษดงกลาวเปนปาฏหารยหนงทปรากฏชดและเปนคณลกษณะเดนทมมาตงแตสมยทานนะบ ” (al-Nawawiy, 1930 : 13/66)

1.2.2.2 กลมอนนาญยะฮ (กลมทรอดพนจากการหลงผด) ดงหะดษ

(˛ :1229 )

30

ความวา: “ชาวยะฮดยนนไดแตกออกเปน71กลมและกลมเดยวเทานนอยในสวรรค อก 70 กลมอยในนรก นะศอรออนนไดแตกออกเปน72 กลม และกลมเดยวเทานนอยในสวรรค อก71กลมอยในนรก ขอสาบานดวยผทชวตของมหมมด อยในพระหตถของพระองค วาแนนอนประชาชาตของฉนจะแตกออกเปน73 กลมและกลมเดยวเทานนอยในสวรรค อก 72 กลมอยในนรก มผหนงถามวา “โอ เราะสลของอลลอฮ เอย พวกเขานนเปนใครละ? ทานเราะสล ตอบวา อลญะมาอะฮ (หมคณะ)”

(บนทกโดย Ibn al-Mājah, n.d : 3992)3 หะดษนอธบายความถงกลมทรอดพน “อลฟรเกาะฮอลนาญยะฮ” ซงเปนกลมทอลลอฮ ไดใหรอดพนจากไฟนรก ดงทอบน ตยมยะฮไดใหความหมายคณลกษณะดงกลาวไววา “พวกเขาคออะฮลสสนนะฮวลญะมาอะฮ พวกเขาเปนบคคลสวนใหญและกลมอนๆนนถอเปนกลมทแปลกแยก เชน กลมอตรกรรมศาสนา กลมเอาความคดตวเองเปนฐาน พวกเขาไมถงขนของกลมฟรเกาะฮอนนาญยะฮ บรรทดฐานของพวกเขาขดแยงกบอลกรอาน และอสสนนะฮของเราะสลลลอฮ ” (Ibn Taymiyah, 2005 : 215)

(˛ :301 )

ความวา: “อสลามเรมอยางแปลกหนา และมนจะกลบมาอยางแปลกหนา ดงนนความดนนจงประสบแดบรรดาคนแปลกหนา”

(บนทกโดย Muslim, n.d. : 145) หะดษดงกลาว อหมามอลนะวะวย ไดอธบายโดยกลาวอางค าพดของ กอฎย อลอยาฎ มาอธบายความหมาย ค าวา นนหมายถงแปลกหนา คอปรากฏทเมองมะดนะฮ ( ايبغر) เพราะอสลามนนเรมตนทเมองมะดนะฮ เสมอนคนแปลกหนาและจะกลบสเมองมะดนะฮอยสภาพเดมเสมอนคนแปลกหนาเชนกน กอฎย อลอยาฎ กลาวอกวา อสลามเรมจากคนจ านวนนอย ตอมากคอยๆขยายออกไปสดนแดนตางๆ สดทายกจะกลบมาอยในสภาพเดม และในค ากลาวทวา (غرباء) หมายถงคนหลายเผาพนธมารวมตวกน เพออสลามและไดอพยพไปสเมองมะดนะฮ ละทงสมบต บานเรอนของพวกเขาไปสอลลอฮ พวกเขาคอชาวมฮาญรน ทมหวใจบรสทธ เตมเปยมไปดวยอสลาม ปฏบตตามทานนะบ และในสมยของเคาะลฟะฮกเชนเดยวกน ตลอดจนบรรดาอละมาอ

3 อลหะดษ อศเศาะฮห ( al- Albāniy, 1995 : 3/480)

31

ทยดแนวทางของทานนะบ และบรรดาผทเจรญรอยตามพวกเขา ทงหมดนนคอผทมความศรทธามนในอสลาม (al-Nawawiy, 1996 : 1/334)

1.2.2.3 อลหะดษเกยวกบนกฟนฟอสลาม

(˛ :0923 )

ความวา: “แทจรงอลลอฮ จะสงในทกๆตนศตวรรษผซงจะฟนฟส าหรบประชาชาตนในเรองศาสนาของพวกเขา” (บนทกโดย Abū Dawūd, n.d. : 4291)4

หะดษนบงถงนกฟนฟอสลาม ดงค ากลาวของ อลอะซม อลอาบาดย ซงมใจความวา “ปรากฏวาแทจรงนกฟนฟนนคอผทมความรดานศาสนา ประกอบกบผทมความตงใจเพอทจะฟนฟและเผยแผอสสนนะฮ ยบย งการอตรกรรมในการงานศาสนาดวยวาจา การเขยนต ารบต าราศาสนา การสอนอสลาม หรอกจกรรมอนๆ หากปราศจากอดมการณดงกลาวแนนอนเขามใชนกฟนฟอสลาม แมนวาเขาเปนนกวชาการศาสนาทโดงดงกตาม” (al-‘Azīm al-Ābādiy, 2001 : 11/264) 1.2.2.4 อลหะดษทบงชถงความรงเรองของอสลามในอนาคต

(: 1002 )

ความวา: “ยคสมยหนงจะมาถงผคนทงหลาย ดงนนจะมกลมชนหนง ไดมการท าสงครามกน แลวพวกเขาไดกลาววา ในหมพวกทานมผคนทเคยใชชวตรวมกนกบทานเราะสล หรอไม? พวกเขากตอบวา มครบแลวตอมาพวกเขากไดพชตแผนดนนน หลงจากนน

4อลหะดษ อศเศาะหฮห (al-Albāniy, 1995 : 2/149)

32

ยคสมยหนงจะมาถงผคนทงหลาย ดงนนจะมกลมชนหนง ไดมการท าสงครามกน แลวพวกเขาไดกลาววา ในหมพวกทานมผคนทเคยใชชวตรวมกนกบเศาะหาบะฮของทานเราะสล หรอไม ? พวกเขากตอบวา มครบ แลวตอมาพวกเขากไดพชตแผนดนนน หลงจากนนยคสมยหนงจะมาถงผคนทงหลาย ดงนนจะมกลมชนหนงไดมการท าสงครามกน แลวพวกเขาไดกลาววาในหมพวกทานมผคนทเคยใชชวตรวมกนกบเศาะหาบะฮของเศาะหาบะฮของทานเราะสล หรอไม? พวกเขากตอบวามแลวครบ แลวตอมาพวกเขากไดพชตแผนดนนน”

(บนทกโดย al-Bukhāriy, n.d. : 3449) หะดษนบงชถงความรงเรองของอสลามในอนาคต ทานอะล อลกอรย ไดกลาวถงค ากลาวของทานนะบ ทวา ( ) ความวา “จะมกลมชนหนง ไดมการท าสงครามกน” พวกเขาคอญะมาอะฮหนง ซงปรากฏในสมยของทานนะบ สมยตาบอน(ชนรนศตวรรษทสอง) และสมยตาบอตอตตาบอน (ชนรนศตวรรษทสาม)(‘Ali al-Qāriy, 2002 : 7/3877) เปนการแจงขาวดของทานนะบ วาอสลามจะรงเรองในอนาคตดวยความเปนบะเราะกะฮ (สรมงคล) ของบรรดาเศาะหาบะฮ

(: 1311 )

ความวา: “พวกทานจะไดท าสงครามในคาบสมทรอาหรบ แลว อลลอฮ กไดเปดมน (คอใหมสลมปกครองดนแดนนน) ตอมาพวกทานจะไดท าศกกบเปอรเซย แลวอลลอฮ กไดเปดมน (คอใหมสลมปกครองดนแดนนน)”

(บนทกโดย Muslim, n.d. : 5166) หะดษนอธบายถงความรงเรองของอสลามในอนาคต จากอะล อลกอรย

(‘Ali al-Qāriy, 2002 : 8/3410-3411) ไดกลาววา “ทานนะบ ไดสอใหเหนถงหลงจากทานนะบ เสยชวตแลวบรรดามสลมจะท าการเปดเมองอาหรบ เชน มกกะฮ มะดนะฮ เมองเยเมน หรออาจจะทงหมด ทานนะบ อาจจะกลาวกบเศาะหาบะฮ ณ ทน แตเปนการสอความหมายถงประชาชาตอสลามทงหมด”

33

( :9244 )

ความวา: “วนสนโลกจะไมเกดขน จนกระท งพวกทานจะไดท าสงครามกบตรกทมตาเลก หนาแดง จมกสนแบนใบหนาของพวกเขาคลายกบโลหนง วนสนโลกจะไมเกดขนจนกระทงพวกทานจะไดท าสงครามกบกลมชนหนงทมรองเทาเปนขน”

(บนทกโดย Muslim, n.d. : 2900) หะดษนอธบายถงความรงเรองของอสลามและการตอสเพอศาสนาของอลลอฮ

ทานนะบ ไดพยากรณเอาไววาวนสนโลกจะไมเกดขนจนกระทงพวกทาน(มสลม)จะไดท าสงครามกบตรก ดงการอธบายของ อบน หจญร (Ibn Hajar, n.d. : 6/755) ซงอางองค าพดของทาน อลกอบสย กลาววา พวกอลบารซน ในอกสายรายงานหนง หมายถงพวกทเรองอ านาจบนหนาแผนดน พวกอาหรบเรยกพวกนวาพวก “อลบารซ” เปนสญลกษณของความอนตราย

1.2.3 เอกสารทเกยวของ 1.2.3.1 เอกสารทเกยวของกบการฟนฟอสลาม

เอกสารทเกยวของกบการฟนฟอสลาม ผวจยจะกลาวถงวรรณกรรมทกลาวถงการฟนฟอสลามดงน หนงสอ al-Tajdīd fī al-Fikr al-Islāmiy เขยนโดยอดนาน มหมมด อมามะฮ (‘Adnān Muhammad Umāmah , 2001) หนงสอเลมนไดอธบายถงทฤษฎและความหมายในการฟนฟอสลามดานภาษาและดานวชาการเอาไวอยางละเอยด และผเขยนไดกลาวถงความส าคญในการฟนฟอสลาม รวมถงบรรดาบคคลส าคญ “มญดดด” ของโลกแตละยคสมยในการฟนฟอสลาม และไดกลาวถงมตดานตางๆ ในการฟนฟอสลาม เชน ดานหลกความเชอ ดานวชาการแขนงตาง ๆ และดานสงคม เปนตน

จดเดนงานเขยนชนนอยทใหความส าคญกบหลกฐานในการก าหนดทฤษฎประกอบกบค าอธบายทเชอถอไดจ านวนมากสามารถพจารณาไดวาเปนงานเขยนทกลาวถงทฤษฎการฟนฟอสลามทมาตรฐานทสดเลมหนง หนงสอ Rijāl al-Fikr wa al-Da‘awah เขยนโดยอะบ อลหะสน

อลนดวย (Abū al- Hasan al-Nadwiy, 2000) นเปนงานเขยนชนหนงของ อะบ อลหะสน อลนดวย ซงเขาไดเขยนถงบคคลส าคญในการฟนฟอสลาม นบตงแตอดตทผานมามบคคลส าคญมากมายทม

34

ความพยายามเพออสลาม คอการเผยแผอสลาม การเผยแผอสลามเปนงานทตองอาศยนกฟนฟศาสนา ซงพวกเขาไดค าจนศาสนาอนบรสทธใหกลบคนไปสประชาชาตอสลามในทกยคทกสมย จดเดนของงานเขยนชนนคอ อะบ อลหะสน อลนดวย เขาไดกลาวถงประวตของบรรดานกฟนฟอสลามในอดต และกลาวถงการเผชญหนาอยางหนาชนชมเปนอยางยง ของพวกเขาตอสกบแรงกดดนจากมหาอ านาจตางๆ จนพวกเขาตองยนหยดและทาทายกบแดดลม ตลอดจนกระแสวฒนธรรมทพาผคนไปสความตกต าของชวต หนงสอ al-‘Aṣrānīyūn wa Mafhūm Tajdīd al-Dīn (ʿArḍun wa

Naqdun) เขยนโดยอบดล อะซซ มคตาร อบรอฮม (‘Abd al-ʿAzīz Mukhtār Ibrāhīm, 2009) หนงสอเลมนเปนงานเขยนหนงทผเขยนไดอธบายความถงความหมายของการฟนฟอสลามทถกตองตามแบบฉบบของชาวสะลฟ (บรรพชนยคตนอสลาม) และไดแยกแยะใหมความชดเจนถงขออางของพวกเขาทมแนวคดสมยใหม ซงพวกเขาพยายามทจะอธบายความในเรองการฟนฟอสลาม ตงกฎเกณฑ ระเบยบและกลไกขนมาใหมใหตรงกบแนวคดของชาตตะวนตก ดวยเหตดงกลาวศาสนาอสลามอนบรสทธกถกบดเบอน หนเหออกจากหลกการทแทจรงโดยไรรองรอย จดเดนของงานเขยนชนนคอท าใหรปแบบของการฟนฟอสลามประจกษขนตามแบบฉบบของทานนะบ และเหลาบรรดาเศาะหาบะฮของทาน และเปนการตอตานแนวคดทจะน าไปสการบดเบอนอสลาม ชทางน าใหประชาตอสลามไดรและเขาใจถงการแทรกซมปรชญาของบรรดาผทมแนวคดสมยใหม ซงมเจตนาทจะท าลายลางศาสนาอสลามในรปของการฟนฟอสลาม หนงสอ Min Ajli Ṣahwat Rāshidat Tajdīd al-Dīn wa Tunhidu

bi al-Dunya เขยนโดยยสฟ อลเกาะเราะฎอวย (Yūsuf al-Qaraḍāwiy, 2001) งานเขยนชนนเปนงานเขยนเอกชนหนงของ ยสฟ อลเกาะเราะฎอวย เขาไดอธบายถงความส าคญของค าวา “อตตจญดด” (การฟนฟอสลาม) และเขาไดน าเสนอดวยตวบทอลหะดษ พรอมกบการวเคราะห อลหะดษเกยวกบการฟนฟอสลาม เขาไดเพมรายละเอยดในสวนหนงของหะดษเกยวกบบคคลส าคญในการฟนฟอสลาม ในยคแรกๆ เปนตนมา จดเดนของงานชนนคอขจดขอคลางแคลงของปญหาการฟนฟอสลามทมความขดแยงกนยาวนานในปวงปราชญซงท าใหเกดความสบสนใหแกบคคลทวไป ตอมาประเดนปญหาดงกลาวกเปนประเดนทไดรบการคลคลายหลงจากทไดรบการชแจงแนวทางการแกไขจากบรรดาอละมาอรวมสมย หนงสอ ขบวนการเคลอนไหวอสลามกบการทาทายของยคสมย เขยนโดยยสฟ อลเกาะเราะฎอวย (Yūsuf al-Qaraḍāwiy, 2546) แปลโดยมหมมด ศรอญดดน กลาว

35

เ รมตนในหนงสอของเขาดวยการแนะน าขบวนการอสลาม ต งแตนยามขบวนการอสลาม ความส าคญของขบวนการอสลามในการจดล าดบความส าคญภารกจของการท างาน และแสดงภาพของขบวนการเคลอนไหวเพออสลามทเปนไปในดานความคดและความรอนลกซงเปนแกนสาร พรอมทงยกตวอยางการท างานของบรรพชนในอดตทเตมไปดวยพลงของการเสยสละ และการสรางสรรคสงคมตามครรลองทถกตองของอลอสลาม และไดตงขอสงเกตอยเสมอถงขบวนการเคลอนไหวอสลามในรปแบบของการเผยแผ (ดะอวะฮ) ไปในทศทางใด ดวยเหตนเขาจงน าเสนอขนตอนของการท างาน ในขบวนการเพอการเคลอนไหวอสลามเอาไวอยางเปนระบบ ตงแตการขยายตวในแนวราบไปจนถงปญหาของงานอสลามในกจกรรมของสตร หนงสอ สการฟนฟอสลามภารกจท ตองเขารวม เขยนโดยยสฟ อลเกาะเราะฎอวย แปลและเรยบเรยงโดย กดามะฮ (Yūsuf al- Qaraḍāwiy, 2547) หนงสอเลมนเปนงานเขยนชนหนงของ ยสฟ อลเกาะเราะฎอวย ซงเขาไดแสดงใหเหนถงความจ าเปนในแงหลกการของการฟนฟอสลาม และไดแนะวถทางเอาไว เขาไดเรมตนงานเขยนเลมนดวยอางถง หะดษการฟนฟอสลาม และสรางความเขาใจในสถานะของตวบทหะดษ จากคณคาตางๆ ในการปฏบตงานฟนฟอสลาม พรอมกบอธบายถงเปาหมายในการฟนฟอสลาม และรวมถงบรรดาบคคลส าคญในอดตทถกกลาวขานกนวาบรรดา “มญดดดน” ซงพวกเขาเปนนกตอสเพออสลามมานบหลายศตวรรษ สดทายเขาไดกลาวถงระหวางของจรงและของปลอม หนงสอ อะไรคอภารกจ การท างานเพออสลามของฉน เขยนโดย ฟตฮย ยะกน แปลโดยอะบ อมมาร (Fathiy Yakan, 2544) ไดกลาวในบทน าหนงสอเลมนวา “ศตวรรษทผานมาชางถอวาเปนหวงเวลาทประชาชาตอสลาม อยในสภาพตกต าทสด และตองเผชญกบชะตากรรมอนบอบช าอยางแสนสาหสทสดเชนเดยวกน ทงจากภยความเสอมถอยและภยจากศตรภายนอกอนหมายถงยวและสมนชาตตะวนตกทหมายรมท ารายอมมะฮนใหหมดสนไปอยางถอนรากถอนโคน เรมตงแตการพยายามท าลายระบบเคาะลฟะฮอนถอดงสมองและสญลกษณ แหงอ านาจของมวลมสลมไปเมอป ค.ศ.1922 ตดตามดวยการลาอาณานคม ยดและฉกแผนดนประเทศมสลม ออกเปนประเทศเลกประเทศนอยแลวตงหนเชดขนปกครอง การแทรกแซงกจการภายใน การรกรานทางวฒนธรรม การแพรหวานความคดแปลกปลอมและอยเบองหลงลทธเบยงเบนตางๆในหมมสลม ตลอดถงการสรางสถานการณ เพอเปาหมายท าลายตอประเทศมสลมตางๆ ครงแลวครงเลาจนประเทศเหลานนออนแอและสญเสยความเปนเอกราชในทกสงทกอยาง สถานการณชวงตางๆ ดงกลาวไดสรางบรรดาวระบรษนกฟนฟและขบวนการอสลามตางๆ เกดขนมากมายเพอปลดปลอยประชาชาต เชน อมรมคตาร ญะมาลดดนอลอฟฆอนย มหมมด อบน อบดลวะฮฮาบ

36

หะสนอลบนนา ซยยดกฎบ มหมมดอกบาล อะบ อลอะลาอลเมาดดย และอะบ อลหะสนอลนดวย” เปนตน และเขาไดกลาวถง งานเขยนของ ฟตฮย ยะกน ซงเขาไดจดประกายและไดน าเสนอล าดบขนตอนในการพฒนาตนเอง สการเปนมสลมทถกตองแลว ผเขยนยงไดวเคราะหถงสาเหตของความตกต าของอมมะฮในภาพรวม พรอมชทางออกของปญหาตางๆ เหลานน ซงมอยอยางเสรจสรรพอยแลวในอสลาม หากไดน าพามนสการปฏบตอยางแทจรงและครบถวนในฐานะ “ระบอบแหงการด าเนนชวต” ซงภารกจอนยงใหญนถอเปนฟรฏอยน (หนาทจ าเปน) ส าหรบผทเรยกตวเองวามสลมทกๆ คนอยางหลกเลยงเสยมได ขณะทการนงเฉยหรอดดายนนเทากบเปนการทรยศ (คยานะฮ) ตออลอสลามอยางชดเจน หนงสอ อสลามในทวปอเมรกาเหนอ เขยนโดยญามละ จตตหมวด แปลโดยนาอม จตตหมวด, (ญามละ จตตหมวด, 2532) ในเนอหาของหนงสอ ไดกลาวถงความเปนมาของขบวนการอสลามในทวปอเมรกาเหนอไดมความกาวหนาไปอยางรวดเรวในดานประชากรทเขารบอสลาม การกอสรางศนยกลางและมสญด การจดตงโรงเรยนและสถาบนอสลามอนๆ ทจดตงขนมาเพอเผยแผอสลามและบรการสงคม ตลอดจนทงการขยายตวในกจกรรมตางๆ ของอสลามทมขนอยางกวางขวางทวทวป และไดกลาวถงแนวทางของการเขามาของอสลามสดนแดนทวปอเมรกาเหนออยสามแนวทาง แนวทางทหนงคอ ไดมมสลมคนหนงชอ อไลญะฮ มหมมด เปนผรเรมฟนฟอสลาม ขนมาอกครงหนงในหมชาวอเมรกนผวด า แนวทางทสอง คอมาจากการอพยพของชาวตะวนออกกลางและชาวอนเดย ปากสถานไปตงรกรากอยทนนหลงจากสงครามโลกครงทสองไดสนสดลง แนวทางทสาม คอมาจากนกศกษามสลม เมอมสลมตางแดนเขามาศกษาในสถาบนระดบสงของสหรฐอเมรกา และแคนาดา กเปนอกเหตหนงทสรางความส าคญตอการเคลอนไหวและการเจรญเตบโตของอสลาม ณ ดนแดนแหงโลกใหม และตอนทายของหนงสอผเขยนไดอางบทความของทานชยค อะบ อลหะสน อลนดวย ซงแปลโดย อานส อมาตยกล ซงมเนอหาสาระในการฟนฟอสลาม ทานไดกลาวถงประชาชาตทประเสรฐทอลลอฮ ไดสงมาเพอเรยกรองสความดและยบย งจากความชว หนงสอ Rabbāniy lā Rahbāniy เขยนโดยอะบ อลหะสน อลนดวย (Abū al-Hasan al-Nadwiy, 2004) ในเนอหาของหนงสอ ทานไดกลาวถงเรองการฟนฟอสลามของปวงปราชญอสลามแตละยคแตละสมยไวในงานเขยนของทานเลมน ทานไดพรรณนาถงคณลกษณะของอละมาอทมความศรทธามนตออลลอฮ ในดานจตวญญาณและไดเสยสละเพอหนทางของ อลอสลาม ซงลกษณะหนงพวกเขาคอไมใชนกพรตหรอนกบวชทแยกศาสนาออกจากการงานทางโลก

37

พวกเขาไดทมเทในงานการฟนฟอสลามของพวกเขา หลงจากทโลกไดปนเปอนไปดวยความสกปรกของความชว และความปาเถอนทไรคณธรรมจรยธรรม อลลอฮ กไดสงบรรดาอละมาอ อรรอบบานย (ผทรงคณธรรม) มาเพอพยงความเปนอสลามเอาไวใหคงอยตลอดมา เขาไดกลาวไวตอนหนงในงานเขยนเลมน ความวา “ไมเปนทนาสงสยเลย หากไมมบรรดาอละมาอ อรรอบบานยเหลาน ผซงไดเชอมโยงกบพระผเปนเจาในดานคณงามความด และเปนผ ศรทธามนใน อลลอฮ แนนอนคลนของวตถนยมไดมาครอบง าพวกเขา ซงท าใหมนษยไรซงความศรทธาและมารยาททดงามโลกกเงยบเหงาจากเสยงเรยกรองไปสอลอสลาม” หนงสอ ขบวนการฟนฟอสลาม เขยนโดยมรยม ญะมละฮ แปลโดย บรรจง บน กาซน (มรยม ญะมละฮ, 2545) งานเขยนชนนเปนงานเขยนชนเอกของมรยม ญะมละฮ เปนผลงานอนทรงคณคาวาดวยการตอสของนกเคลอนไหวอสลาม ผานขบวนการฟนฟอสลามในประเทศตางๆ วระบรษมสลมเหลานเปนผจดประกาย และกระตนวธคดแบบอสลาม ใหแกประชาชาตอสลาม พวกเขาเปนบคคลตวอยางในความอดทน สมถะ และมความพอเพยงในการใชชวตบนโลกน พวกเขาเปนนกตอสเผชญหนากบขบวนการลมลางอสลาม กวาจะท าใหอดมการณอนเทยงธรรมของอสลามเปนทประจกษแกชาวโลก จดเดนของผลงานคอการสอใหรถงความส าคญของขบวนการอสลามแตละยคแตละสมย มบรรดานกคดอสลามทมการวางแผนตอการฝาฟนอปสรรคอนแรงกลา จากแรงเสยดทานทางสงคม การเมอง หรอการถกทดสอบจากอ านาจภายนอก เพอศาสนาอสลามของเราตลอดไป หนงสอ อนโดนเซยอดตและปจจบน เขยนโดยภวดล พงคประเสรฐ (ภวดล พงคประเสรฐ , 2547)หนงสอเลมนไดพรรณนาถงประวตความเปนมาของประเทศอนโดนเซย ตงแตอดตจนถงปจจบน กลาวถงการแปรผนทางการเมองการปกครอง การลาอาณานคมของตะวนตก ซงพวกเขาไดเขามามบทบาทในการปกครอง-เศรษฐกจ และการศกษา และไดกลาวถงขบวนการตางๆ ทถกกอตงเพออดมการณอสลาม หนงในนนคอองคการอลมหมมะดยะฮ ซงถกกอตงรากฐานขนมาในทามกลางความวนวายทางการเมอง องคการอลมหมมะดยะฮไดมบทบาททางการเมอง การปกครอง เศรษฐกจ และการศกษา เปนองคกรทมเอกลกษณโดดเดนในการเรยกรองไปสอสลามตามวถอลกรอานและสนนะฮ และเปนขบวนการทมงสการฟนฟวถชวตของประชาชาตอสลามใหกลบไปสรากฐานเดมแหงอลอสลาม หนงสอ ประวตศาสตรอนโดนเซย เขยนโดยเอลชา ไซยนดดน แปลโดยเพชร สมตร (เอลชา ไซยนดดน, 2552) หนงสอเลมน บรรจเนอหาเกยวกบลกษณะประเทศและประชาชนในอนโดนเซยตลอดจนปญหาในการศกษาประวตศาสตรอนโดนเซย และไดกลาวถง

38

การสรางประวตศาสตรสมยโบราณ สมยรบศาสนาอสลาม สมยชนชาตตะวนตกเขาครอบครอง จนถงเรองของขบวนการชาตนยม ผานสมยสงครามโลกทงสองครง จนถงระยะกอบกเอกราชและไดรบเอกราชในทสด โดยผานการตอสของขบวนการชาตนยม หนงในนนคอองคการมหมมะดยะฮ เปนองคการทอยอนดบตนๆ ในการเคลอนไหวอสลามซงไดรบแนวคดมาจากตะวนออกกลาง เปนองคการทเปนตวของตวเองเรยกรองสความถกตอง และเปนการเคลอนไหวในรปแบบสมยใหม จนกระทงไดสรางบทบาททางการเมอง การศกษา และเศรษฐกจ โดยพนฐานเจตนารมณของศาสนาอสลาม พวกเขาไดกอตงโรงเรยนตางๆ ทใชวธแบบตะวนตก และสอนภาษาตะวนตก แตจะไมทงรากฐานแหงอสลามทถกตอง 1.2.4 งานวจยทเกยวของ 1.2.4.1 งานวจยทเกยวของกบการฟนฟอสลาม งานวจย เรอง การอธบายความตอเนองทางประวตศาสตรผานทฤษฎกลมฟนฟในอสลาม : การก าหนดทฤษฎและการศกษาเปรยบเทยบเชงประวตศาสตร โดยทวศกด อปมา (ทวศกด อปมา, 2552 : บทคดยอ) ผลการศกษาพบวา “ทฤษฎกลมฟนฟอสลามกลาวถงกลมพเศษทปรากฏขนกลางประชาชาตอสลาม โดยจะมมญดดด (นกฟนฟ) ด ารงอยในฐานะเปนผน ากลมฟนฟหรอบคคลทโดดเดนทสดในงานฟนฟแตละยคสมย ซงสามารถสรางผลกระทบอยางเหนไดชดเจน ทงในดานอดมการณและสมรภมญฮาด และมการเคลอนไหวสบสานกนอยางตอเนองตลอดหนาประวตศาสตรจนกระทงวนสนโลกไดอบตขน...” งานวจยเรอง Tajdīd al-Dīn Mafhūmuhū wa Thawābituhu wa

Āthāruhu เขยนโดย มหมมด หสสานยน หะสน หสสานยน (Muhammad Hassānai Hasan

Hassānai, 2007: บทคดยอ) ผลการวจยพบวา การฟนฟอสลามใหความเขาใจสองความหมาย การฟนฟอสลามทเปนสนนะฮสอดคลองกบอลกรอานและสนนะฮ และการฟนฟทไมไดเปนสนนะฮ คอขดกบอลกรอานและสนนะฮ การฟนฟอสลามจะตองเนนในเรองหลกความเชอ หลกการปฏบตศาสนกจ และการปฏสมพนธระหวางมนษย ใหตรงตองกบวถอลกรอานและอสสนนะฮ การฟนฟอสลามไมไดหมายถงท าใหอสลามรงเรองเพยงอยางเดยว แตเพอทจะตองน าเสนอและเชญชวนใหกบประชาชาตทงโลก ไดใหความส าคญกบการฟนฟอสลามเพอทจะผดงพระบญญตอนสงสงของ อลลอฮ ผลงานนยงสะทอนภาพเชงเปรยบเทยบวานกฟนฟอสลามจะตองวานเมลดพชแหงการอบรมสงสอนอสลาม ตามขนตอนจนถงระดบการวนจฉย และต งมนอยบนแนวทางของ อะฮลสสนนะฮวลญะมาอะฮ

39

1.2.4.2 งานวจยทเกยวของกบกลมอสสนนะฮ อลมหมมะดยะฮ

ส าหรบงานวจยทเกยวของกบกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราชโดยตรงเทาทไดคนความายงไมพบงานวจยทเกยวของทงในภาคภาษาไทย และภาษาอนๆ

1.2.4.3 วจยทเกยวของกบบทบาท ก. ความหมายของบทบาท

บทบาท ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา (role) เ ปนเ รองของพฤตกรรมและหนาทความรบผดชอบ (function) เพอเปนการแสดงใหเหนวา เมอบคคลด ารงต าแหนงใด กควรแสดงพฤตกรรมใหตรง และเหมาะสมกบหนาท ความรบผดชอบนน มนกการศกษาไดใหความหมายของค าวา บทบาท หรอ role ไว ดงตอไปน

พจนานกรมราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2542 (พจนานกรมราชบณฑตสถาน พ.ศ. 2542, 2546 : 602) ใหความหมายของค าวาบทบาทไววา บทบาท (role) หมายความวา การท าหนาททก าหนดไว เชน บทบาทของพอแม บทบาทของคร เปนตน

ณฏฐพร ชนบตร (2547 : 46) กลาววา บทบาท หมายถง การกระท าหรอพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมาตามต าแหนงหนาททางสงคม ทตนด ารงอยในขณะนน ซงจะตองขนอยกบสทธและหนาทของต าแหนง และยงตองเปนไปตามความคาดหวงของตนเอง และผอนทเกยวของสมพนธกนดวย ปรชา สวงบตร (2547 : 22) กลาววา บทบาท หมายถง การทบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาตามสถานภาพ หรอต าแหนง หรอสทธหนาทหรอบรรทดฐานทางสงคม ทมความคาดหวงตอการกระท าของบคคลกลมคนและสงคม เพอใหเกดการปฏสมพนธระหวางกนในสงคมนน นตย ประจงแตง (2548 : 5,23) กลาววา บทบาท หมายถง ลกษณะของพฤตกรรมทแสดงออกตามต าแหนงทบคคลนนไดรบการแสดงออกนนยอมผกพนกบความคดของผด ารงต าแหนงเอง และตามความคาดหวงของผอนทมสวนเกยวของกบต าแหนงนน พระมหาพนมนคร มราคา (2549 : 26) กลาววา บทบาท หมายถง การปฏบตหนาทตามสถานภาพทเปนมาโดยธรรมชาตหรอตามสถานภาพทถกก าหนดหรอถกคาดหวงจากสงคม อนเปนปฏสมพนธระหวางกนของสมาชกในสงคม

40

บญตา ไลเลศ (2550 : 12) กลาววา บทบาท หมายถง การปฏบตตามสทธและหนาทของสถานภาพของต าแหนงใดต าแหนงหนงทบคคลไดรบ ตองมบทบาทหนาทความรบผดชอบตามทก าหนดไวตามบทบาทของต าแหนงนน และคลอยตามความมงหวงของสงคม เชน บทบาทของผบรหารสถานศกษากหมายถง พฤตกรรมทแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน เกยวของกบงานในหนาททปฏบตในสถานศกษานน สนธร ค าเหมอน (2550 : 7) กลาววา บทบาท หมายถง ความสมพนธระหวางบคคลและพฤตกรรมทคาดหวงหรอการแสดงออกทางพฤตกรรมทเกดจากการมปฏสมพนธกบบคคลอน และไดแสดงออกตามบทบาท จากทกลาวมาสรปไดวา บทบาท หมายถง อ านาจ หนาท และความรบผดชอบเกยวกบการงานโดยตรงและงานพเศษทควรจะตองกระท า หรอพฤตกรรมทคาดหวงส าหรบผอยในสถานภาพตางๆ วาตองปฏบตอยางไร เปนบทบาททคาดหวงโดยกลมคนหรอสงคม

ข. ทฤษฎบทบาท การปฏบตงานตามบทบาทของตนเองใหถกตองเหมาะสมกบสภาพบทบาททรบมาตามขอตกลงของสงคมนน ไดสรปเปนทฤษฎบทบาทไวดงตอไปน

ธนารตน เทพโยธน (2544 : 10)ไดรวบรวมทฤษฎบทบาท และไดอธบายโดยสรปไว ดงน 1. ทฤษฎของลนตน (Linton) ลนตน กลาววา สถานภาพหรอต าแหนงเปนตวก าหนดบทบาทใหแกบคคล สถานภาพเปนนามธรรม หมายถงฐานะหรอต าแหนง ดงนน เมอก าหนดต าแหนงใดขนกจ าเปนจะตองมบทบาทหรอภาระหนาทก ากบต าแหนงนนไวเสมอ 2. ทฤษฎของสกอต (Scott) สกอต กลาวถง บทบาทไว 5 ประการดงน 2.1 บทบาทเปนความคาดหวงทเกดขนในต าแหนงตางๆ มไดเกยวของหรอมงไปทตวบคคล 2.2 บทบาทมความสมพนธกบพฤตกรรมในการท างาน บทบาทในองคการเปนพฤตกรรมทถกคาดหวงใหปฏบตงานหนงๆ 2.3 บทบาทนนยากทจะก าหนดชเฉพาะลงไปไดอยางชดเจน 2.4 บทบาทจะท าใหบคคลเกดการเรยนรและเปลยนแปลงพฤตกรรม

41

2.5 บทบาทกบงานไมใชเปนสงเดยวกนในงานหนงๆ บคคลอาจมหลายบทบาทได

ระเบยบ ค าเขยน (2546 : 11) ใหแนวคดทฤษฎของบทบาทไววา บทบาทตามต าแหนงหนงนนไดถกคาดหวงจากสงคมรอบดาน เชน จากผทอยในต าแหนงอนๆ รอบตวเรารวมทงตวของเราเองดวย ถาความคาดหวงของทกฝายไมตรงกน ผด ารงบทบาทไมสามารถปรบใหมความพอดจะเกดปญหาความขดแยงในบทบาทหรอความลมเหลวในงาน และการแสดงบทบาทของบคคลในต าแหนงทตนตองแสดงหรอตองปฏบต ประสบการณของผทจะตองแสดงบทบาท และบคลกภาพของผทจะตองแสดงบทบาทดวย

นตย ประจงแตง (2548 : 23) ไดรวบรวมทฤษฎบทบาทและได

อธบายโดยสรปในแตละทฤษฎไว ดงตอไปน

1. ทฤษฎของลนตน (Linton) ลนตนใหแนวคดเกยวกบสถานภาพหรอฐานะ (status) และบทบาท (role) ไววา สถานภาพเปนนามธรรมหรอต าแหนงซงฐานะจะเปนตวก าหนดบทบาทของต าแหนงนนวามภารกจและหนาทอยางไร ดงนนเมอมต าแหนง สงทตามมาคอ บทบาทของต าแหนงซงทกต าแหนงตองมบทบาทก ากบ 2. ทฤษฎของเพยรสน (Pearson) เพยรสน กลาววา ความสมพนธระหวางมนษยในสงคมท าใหมนษยตองเพมบทบาทพเศษของแตละบคคลซงคนในสงคม มความจ าเปนทตองตดตอสมพนธกน ตองมความสนใจกนเปนพเศษและใหความเหนวา สภาพสงคมในโรงเรยนจะประกอบดวย ครใหญ คร นกเรยน ซงตองตดตอสมพนธกน และมความสนใจกนเปนพเศษ และ 3. ทฤษฎของฮอรแมนส (Homan) ฮอรแมนส กลาววา ต าแหนง เปนสาระของพฤตกรรมสมพนธบคคลจะปฏบตอยางไรกตอเมอเหนวาเปนประโยชนแกตนเอง และคดเสมอวาต าแหนงเปนเพยงปจจยทกระตนใหบคคลเกดการกระท าหรอแสดงพฤตกรรมเทานน ดงนนบคคลจะเปลยนบทบาทไปตามต าแหนงหนาททไดรบมอบหมายจากสงคม พระมหาพนมนคร มราคา (2549 : 27-28) ไดรวบรวมทฤษฎ บทบาทและไดอธบายโดยสรปไว ดงน

1. ทฤษฎ เดโช สวนานนท ไดกลาวถงแนวคดเกยวกบบทบาทซง สรปไดวา บทบาทจะตองประกอบดวยลกษณะ 4 ประการ ดงตอไปน 1.1 รสภาพของตนในสงคม 1.2 ค านงถงพฤตกรรมทเกยวของกบผอน 1.3 ค านงถงพฤตกรรมทเกยวกบผอน และตนเอง

42

1.4 ประเมนผลการแสดงบทบาทของตนเอง 2. ทฤษฎของโคเฮน (Cohen) ไดกลาวสรปทฤษฎบทบาทไววา การทสงคมก าหนดเฉพาะเจาะจงใหบคคลปฏบตหนาทตามบทบาทใดบทบาทหนงนน เรยกวา บทบาททถกก าหนด ถงแมวาบคคลบางคนมไดประพฤตปฏบตตามบทบาททสงคมก าหนดให สวนบทบาททปฏบตจรงหมายถง การทบคคลไดแสดงหรอปฏบตออกจรงตามต าแหนงของเขา ความไมตรงกนของบทบาททถกก าหนดกบบทบาททถกปฏบตจรงนน อาจมสาเหตมาจากสงตางๆ เหลาน 2.1 บคคลขาดความเขาใจในบทบาททสงคมตองการ 2.2 ความไมเหนดวยหรอไมลงรอยกบบทบาททถกก าหนด และ 2.3 บคคลไมมความสามารถทจะแสดงบทบาทนนไดอยางมประสทธภาพ 3. ทฤษฎของมด (Mead) ไดกลาวถงทฤษฎบทบาทไววา บทบาทเปนองคประกอบทเกยวของกบการปฏบตจรง หรอบทบาททเปนจรงซงจะตองประกอบดวยสงดงตอไปน 3.1 การรจกตนเองตามบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย 3.2 พฤตกรรมตามสถานการณทก าหนดใหจะตองมความเหมาะสมกบการสงเสรมฐานะของตนเอง 3.3 ภมหลงของการกระท าทเกยวของกบผ อนน นการเปนแบบอยางเพอใหการกระท าบางอยางเปนไปตามแนวทางทตองการ และ 3.4 การประเมนผลการกระท าตามบทบาท สามารถด าเนนการ ดวยตนเองหรอโดยคนอน สรปแนวคดและทฤษฎของบทบาทคอบคคลหนงบคคลใดไดรบบทบาททางสงคมอนไดแกต าแหนงตางๆ ในสถาบนหรอองคกรตางๆ เขายอมมบทบาทในเชงปฏบต และสงคมจะตองรบรและเขาใจถงบทบาทของบคคลน นๆ ในดานการกระท า และพฤตกรรมตามสถานการณทถกก าหนดไว ดงนนบทบาทจะเกดขนมไดนอกจากผมบทบาทและสงคมจะตองสอดคลองและเขาใจซงกนและกนในเชงปฏบต

43

1.3 วตถประสงค

1.3.1 เพอศกษาความหมายการฟนฟในค าสอนอสลาม 1.3.2 เพอศกษาสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช 1.3.3 เพอศกษาบทบาทกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช

1.4 ความส าคญ และประโยชนของการวจย

1.4.1 ไดทราบถงความหมายการฟนฟในค าสอนอสลาม 1.4.2 ไดทราบถงสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช 1.4.3 ไดทราบถงบทบาทการฟนฟสงคมมสลมของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในจงหวดนครศรธรรมราช 1.4.4 ไดเพมประสบการณในการวจยของผวจย 1.4.5 ไดเปนขอมลความรใหมส าหรบผสนใจทจะศกษาคนควาในโอกาสตอไป

1.5 ขอบเขตของการศกษาวจย

การวจยเรอง “บทบาทของกลมอสสนนะฮอลมหมมาดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช” นผวจยไดวางขอบเขตการศกษาไว 2 ดานดงน

1.5.1 ขอบเขตดานเนอหา มดงน 1.5.1.1 ศกษาถงความหมายการฟนฟในค าสอนอสลาม 1.5.1.2 ศกษาถงสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช 1.5.1.3 ศกษาถงบทบาทของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในดานการ เผยแผศาสนา การศกษา สงคม และเศรษฐกจในจงหวดนครศรธรรมราช

1.5.2 ขอบเขตภาคสนาม มดงน 1.5.2.1 ประชากรในการศกษาวจยมทงหมด 5615 คน จาก 14 มสญด ในเขต

พนทจงหวดนครศรธรรมราช 1.5.2.2 กลมตวอยาง ศกษาจากแหลงขอมลใน 14 มสญด ซงทงหมดตงอยใน

เขตพนทจงหวดนครศรธรรมราช ผวจยใชกลมตวอยาง จ านวน 168 คน จาก 14 มสญด

44

1.5.2.3 กรอบแนวคดการวจย ขอมลกลมตวอยาง ขอมลบทบาทการฟนฟอสลาม

-อาย -ทอยอาศย -การศกษาศาสนา -การศกษาสามญ -อาชพ

-บทบาทเผยแผศาสนา -บทบาททางการศกษา -บทบาททางสงคม -บทบาททางเศรษฐกจ

1.6 ขอตกลงเบองตน

1.6.1 การอางองทน ามาจากเอกสารตางๆ ผวจยจะอางโดยการเขยนแบบ นาม-ป นนคอมรายชอของผแตง ปทพมพ และเลขหนา อางองในเครองหมายวงเลบ (...) 1.6.2 ค าอธบายเพมเตมของผวจยทชวยในการท าความเขาใจเนอหาของงานวจยผวจยจะใชการเขยนแบบเชงอรรถ รวมถงประวตยอของบคคล และค าอธบายศพทส าคญดวย

1.6.3 การอางองอายะฮอลกรอาน ผวจยจะอางโดยระบชอสเราะฮ (บท) และตามดวยการระบเลขอายะฮดานลาง หากเปนอายะฮทถกอางจากฐานขอมลจะระบไวแบบเชงอรรถ 1.6.4 การอางองอลหะดษ ผ วจ ยจะอางแบบชอผ บนทกอลหะดษ และหมายเลข อลหะดษดานลางตวบทอลหะดษ หากเปนอลหะดษทถกอางจากฐานขอมลจะระบไวแบบเชงอรรถ โดยน ามาจากหนงสอตวบทอลหะดษทระบไวในบรรณานกรม และผวจยจะใชการเขยนแบบเชงอรรถในการชแจง ถงสถานภาพของอลหะดษ ยกเวนอลหะดษทรายงานโดยอลบคอรยและมสลม จะไมเขยนชแจงไว เนองจากอลหะดษทงสองแหลงถอวาเปนอลหะดษอศเศาะฮห (ถกตอง) อยแลว 1.6.5 ((...)) ใชกบอลหะดษ 1.6.6 “...” ใชส าหรบการแปลความหมายของอลกรอานและอลหะดษ รวมไปถงขอความส าคญทถกอางองในแหลงอนๆ ดวย 1.6.7 ... ใชกบอลกรอาน 1.6.8 “” สบหานะฮวะตะอาลา แปลวา มหาบรสทธแดอลลอฮ 1.6.9 “” ศอลลลลอฮอะลยฮวะสลลม แปลวา เศาะละวตและสะลามะฮแดนะบ 1.6.10 “” เราะฏยลลอฮอลฮ แปลวา อลลอฮทรงพอพระทยแกเศาะหาบะฮ

45

1.6.11 การเทยบอกษรภาษาอาหรบและศพทเกยวกบอสลามศกษา ผวจยจะอางองจากตารางการเทยบพยญชนะอาหรบ –ไทย ของวทยาลยอสลามศกษามหาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ปพทธศกราช 2536

1.6.12 แปลความหมายอลกรอานผวจยจะแปลความหมายตามอลกรอานฉบบแปลของสมาคมนกเรยนเกาอาหรบแหงประเทศไทย

1.6.13 แปลความหมายอลหะดษผวจยจะแปลความหมายโดยผวจยเอง

1.7 นยามศพทเฉพาะ

บทบาท หมายถง การกระท าทถกก าหนดตามฐานะและสถานะภาพของแตละบคคลทจะตองกระท าในทนหมายถงบทบาทกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมจงหวดนครศรธรรมราช

กลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮ หมายถง กลมปฏบตงานทถกจดตงขนเพอฟนฟสภาพอนตกต าของอมมะฮ (ประชาชาตมสลม) ในหลกการอสลามใหหวนคนสหลกการทถกตองตามแบบฉบบอลกรอานและอสสนนะฮ ซงเปนระบอบแหงการด าเนนชวตอสลามอกครงหนง การฟนฟ หมายถง การรอฟนในสงทถกลบเลอนจางหายไปจากศาสนา ทงในแงของแนวความเชอ (อะกดะฮ) การศกษา สงคม และเศรษฐกจ อนถกตองตามหลกศาสนาอสลามแลวน ามาเผยแผแกประชาชนอกครงหนง มสลมจงหวดนครศรธรรมราช หมายถง ประชากรมสลมทมภมล าเนาในจงหวดนครศรธรรมราช อสสเราะฮ หมายถง บทอลกรอาน อลหะดษ หมายถง การงานทมาจากทานนะบ อนไดแกการพด การกระท า และการยอมรบ อลอายะฮ หมายถง โองการอลกรอาน อสสะลฟ หมายถง บรรพชนในยคตนๆ ของอสลาม อนไดแกบรรดาเศาะหาบะฮ ตาบอน ตาบอตตาบอน เปนตน อลอละมาอ หมายถง ผรในศาสนาอสลาม อสสนนะฮ หมายถง แบบอยางของทานนะบ ซงจากการพด การกระท า และการยอมรบ

46

อะฮลสสนนะฮว ลญะมาอะฮ หมายถง กลมทยดหลกตามหลกฐานอลกรอาน และสนนะฮ อนเปนกลมทไดใหไดรบการรอดพนจากการหลงผดและไดรบการชวยเหลอจากอลลอฮ อหมาม หมายถง ค าเรยกผน าในศาสนาอสลาม ผน าในการท าละหมาด และต าแหนงส าคญของคณะกรรมการบรหารมสญด เคาะฎบ หมายถง ผอานคฏบะฮในวศกร เปนต าแหนงทตงขนในประเทศไทย เพราะทอนนนผอานคฏบะฮนนเเปนอหมามประจ ามสญด บลาล หมายถง ผประกาศเชญชวนมสลมเขาสการละหมาดทมสญดเมอถงเวลา มสญด หมายถง สถานทซงมสลมใชเปนทประกอบพธกรรมทางศาสนาอสลาม ญะมาอะฮ หมายถง กลมหนงทมารวมเขาอยดวยกนบนกจการใดกจการหนง อลหะดษอฎเฎาะอฟ หมายถง อลหะดษทมสายรายงานออนแอ อลหะดษอศเศาะฮห หมายถง อลหะดษทมสายรายงานเขงแรง อลหะดษอาหาด หมายถง อลหะดษทมการรายงานคนเดยว อตตจญดด หมายถง การฟฟอสลาม อลมญดดดน หมายถง นกฟนฟอสลาม อลอะกดะฮ หมายถง หลกความเชอในอสลาม

1.8 วธด าเนนการวจย

การศกษาคนควาบทบาทกกลมอสสนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราชครงน ผวจยไดด าเนนการศกษาคนควาตามล าดบขนตอนดงตอไปน

1.8.1 ประชากรและกลมตวอยาง 1.8.1.1 ประชากรในการศกษาครงน ผวจยไดก าหนดประชากรจากสปปรษประจ ามสญดทสงกดกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในจงหวดนครศรธรรมราช ซงเปนมสญดทมการจดทะเบยนแลว 14 มสญดซงมสปปรษทงหมด 5615 คน โดยประมาณ (ดตารางท 1)

47

ตารางท 1 ประชากรทงหมดของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮทสงกดมสญดตางๆในจงหวดนครศรธรรมราช

ล าดบ ชอมสญด ทตงปจจบน จ านวน

1 ดสลาม ต. คลง อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 200

2 ญาเมยะ ต. คลง อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 818

3 อดดารสลาม ต. ในเมอง อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 150

4 ดารสลาม ม. 5 ต. นาเคยน อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 680

5 มวาฮดน ม. 4 ต. นาเคยน อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 946

6 นรลเอยะสาน ม. 5 ต. ปากนคร อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 390

7 ดารลเอยะซาน ม. 6 ต. ทางว อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 150

8 ดารลวาสด ม. 6 ต. ก าแพงเซา อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 150

9 อลมวะหฮดน ม. 4 ต. ทาซก อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 376

10 นรดดน ม. 5 ต. ปากนคร อ. เมอง จ. นครศรธรรมราช 550

11 ซรกลฮดา ม.11 ต. กลาย อ. ทาศาลา จ. นครศรธรรมราช 150

12 ดารชชฮดร ม. 11 ต. ทาศาลา อ. ทาศาลา จ. นครศรธรรมราช 200

13 อล-มหมมะดยะฮ ม. 7 ต. ทงปรง อ. สชล จ. นครศรธรรมราช 300

14 อนซอรสสนนะฮ ม. 6 ต. ปรก อ. ทงใหญ จ. นครศรธรรมราช 750

รวม 5615

ขอมลส ารวจจากคณะอหมามและกรรมการประจ ามสญด พ.ศ. 2555

48

1.8.1.2 กลมตวอยางในการศกษาครงน ผวจยไดก าหนดกลมตวอยางไวทงหมด 168 คนโดยใชวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Judgement sampling) ซงผวจยไดจ าแนกกลมตวอยางไวดงน

ก. ผน าศาสนาอสลามประจ ามสญดสงกดกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในต าแหนงตางๆ ไดแก อหมาม จ านวน 14 คน เคาะฎบ จ านวน 14 คน และบลาล จ านวน 14 คน รวมทงหมดม จ านวน 42 คน จาก 14 มสญด ข. คณะกรรมการประจ ามสญด แตละมสญดมจ านวน 9 คน รวมทงหมด จ านวน 126 คน ใน 14 มสญด แตละมสญดมสปปรษไมเทากนจงจ าแนกมสญดเปน 2 ขนาด คอขนาดใหญและขนาดเลก ขนาดใหญมจ านวนสปปรษจาก 500 คนขนไป สวนขนาดเลกมจ านวนต ากวา 500 คน (ดตารางท 2 หนาท 51)

1.8.2 รปแบบการวจย การวจยเพอการศกษาบทบาทของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมจงหวดนครศรธรรมราช เปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

รวบรวมขอมลจากเอกสาร การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม การสมภาษณแบบเจาะลก อาศยวธการพรรณนาวเคราะห (Desription Method)

1.8.3 เครองมอในการวจย 1.8.3.1 ลกษณะของเครองมอ

เครองมอทใชในการวจยครงน แบบสงเกต และแบบสมภาษณ เกยวกบบทบาทกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช แบบสงเกต คอ สงเกตสภาพการประกอบศาสนกจประจ าวน การเรยนการสอน และการจดกจกรรมตางๆ ภายในมสญดรวมถงสภาพทวไปในการบรหารจดการ แบบสมภาษณ ซงแบงออกเปน 2 ตอน ดงน ตอนท 1 เปนขอค าถามขอมลสวนตวของผถกสมภาษณ ตอนท2 เปนขอค าถามอยางเจาะลกทเกยวกบบทบาทกลมอสสนนะฮ อลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช

49

1.8.3.2 การสรางเครองมอ ก. ผวจยไดศกษาจากเอกสารตางๆ แนวคด และทฤษฎทเกยวของการ

ทดสอบความนาเชอถอของเครองมอ เพอน ามาประยกตใชท าแบบบสอบถามของการวจยครงน ข. ผวจยรางแบบสงเกตใหสอดคลองกบวตถประสงคการวจย ค. ผวจยพมพแบบสมภาษณฉบบราง โดยประกอบดวยตอนท 1 และ

ตอนท 2 1.8.3.3 การตรวจสอบเครองมอ ก. เครองมอทน าไปใชในการวจยเปนโครงสรางค าสมภาษณ ทไดรบการตรวจสอบความสมบรณของเครองมอ หรอหาความตรง (Validity) โดยใหผทรงคณวฒทางดานสงคมวทยา มนษยวทยา และศาสนาอสลามตรวจสอบเนอหา ภาษา ขอความ และโครงสรางของค าถาม ข. หลงจากนนไดน าแบบสมภาษณทไดแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ ไปลองใช (Tryout) กบกลมตวอยางจรง30 คนเพอหาคาความเชอมนของแบบสอบถามโดยการวดความสอดคลองภายใน (Internal Consistency) โดยหาคาสมประสทธแอลฟา (Alpha) ของครอนบาค (Cronbach) ค. แลวน ามาปรบปรงแกไข ตอจากนนจงน าเอาแบบสมภาษณฉบบสมบรณไปเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางจรงทถกก าหนดมาแลว ง. ผวจยขอใบน าจากบญฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน เพอแสดงกบกลมตวอยางในการเกบรวบรวมขอมล

1.8.4 การเกบรวบรวมขอมล มดงน วธการไดมาของขอมลทน ามาใชในการวจยครงนไดมาจากแหลงขอมล 2 สวน

ดงน 1.8.4.1 การเกบขอมลทเปนต ารา เอกสาร และงานวจย ก. เกบรวบรวมขอมลจากต ารา เอกสาร และงานวจย ทเกยวของกบการฟนฟอสลามจากแหลงเอกสารตาง ๆ ข. ทบทวนต าราหะดษในบททเกยวของกบการฟนฟอสลาม ซงไดถกรวบรวมเอาไวโดยนกบนทกหะดษ เชน เศาะฮหอลบคคอรย เศาะฮหมสลม และสนนอะบ ดาวด รวมถงต าราทอรรถาธบายหะดษดงกลาว

50

ค. ทบทวนต าราอรรถาธบายอลกรอานในบททเกยวของกบการฟนฟอสลาม ซงไดถกบนทกเอาไวโดยนกอรรถาธบายอลกรอาน เชน ตฟสร อบน กะษร ตฟสรอลกรฎบย เปนตน ง. รวบรวมเอกสารทเปนแหลงขอมลหลกและแหลงขอมลรองจากหอสมดตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ เชน หอสมดวทยาลยอสลามศกษา หอสมดจอหน เอฟ เคนเนด มหาวทยาลยสงขลานครนทร (วทยาเขตปตตาน) หอสมดมหาวทยาลยอสลามนานาชาต ประเทศมาเลเซย และขอมลจากหองสมดอเลกทรอนกสทปรากฏในเวบไซตตางๆ ทเกยวของ 1.8.4.2 เกบรวบรวมขอมลภาคสนาม เปนการรวบรวมขอมลภาคสนามโดยใหแบบสมภาษณทผวจยสรางขนซง เ ก ยวกบบทบาทก ลมอส สนนะฮอล มหมมะ ดยะ ฮ ตอการ ฟนฟส งคมมส ลมจงหวดนครศรธรรมราช ผวจยใชวธเกบรวบรวมขอมลตามขนตอนดงน ก . ผ ว จ ย ข อหน ง ส อ แนะน า ตว จ า ก ว ท ย า ล ย อ ส ล า ม ศ ก ษ ามหาวทยาลยสงขลานครนทร (วทยาเขตปตตาน) ข. ผวจยลงพนทตามมสญดตางๆ ใน 14 มสญดของกลมตวอยางโดยใชวธเกบขอมลดงน 1) การสมภาษณแบบเจาะลก(In-dept Interview)วธนใชกบการศกษาบทบาทของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช ซงมประชากรและกลมตวอยางทไดระบไวในหวขอ 1.8.1 อนงผวจยจะจ าแนกกลมตวอยางออกเปนสองสวนดวยกน (ดตารางท 2 หนาท 51) อธบายไวดงน สวนทหนงคอการสมภาษณแบบเจาะลกจากผน าศาสนาอสลาม อหมาม 14 คน เคาะฎบ 14 คน และบลาล14 คน จ านวน 42 คน จาก 14 มสญด เรองประวตความเปนมาหรอประวตบคคลทเกยวของกบกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮในจงหวดนครศรธรรมราช สวนทสองคอการสมภาษณแบบเจาะลกจากคณะกรรมการประจ ามสญด มสญดละ 9 คน จ านวน 126 คน ใน 14 มสญด เรองบทบาททวไปของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮตอการฟนฟสงคมมสลมในจงหวดนครศรธรรมราช 2) การสงเกต (Observation) สภาพการประกอบศาสนกจประจ าวน การเรยนการสอน และการจดกจกรรมตางๆ ภายในมสญดรวมถงสภาพทวไปในการบรหารจดการ

51

ตารางท 2 ประชากรและกลมตวอยางของกลมอสสนนะฮอลมหมมะดยะฮทสงกดมสญดตางๆ ในจงหวดนครศรธรรมราช

ท

ชอมสญด

จ านวนประชากร

กลมตวอยาง

รวม อหมาม คอฏบ บลาล กรรมการ

1 ดสลาม 200 1 1 1 9 12

2 ญาเมยะ 818 1 1 1 9 12

3 อดดารสลาม 150 1 1 1 9 12

4 ดารสลาม 680 1 1 1 9 12

5 มวาฮดน 946 1 1 1 9 12

6 นรลเอยะสาน 390 1 1 1 9 12

7 ดารลเอยะซาน 150 1 1 1 9 12

8 ดารลวาสด 150 1 1 1 9 12

9 อลมวะหฮดน 376 1 1 1 9 12

10 นรดดน 550 1 1 1 9 12

11 ซรกลฮดา 150 1 1 1 9 12

12 ดารชชฮดร 200 1 1 1 9 12

13 อล-มหมมะดยะฮ 300 1 1 1 9 12

14 อนซอรสสนนะฮ 750 1 1 1 9 12

รวม 5615 14 14 14 126 168

ขอมลส ารวจจากคณะอหมามและกรรมการประจ ามสญด พ.ศ. 2555

52

1.8.4.3 การจดกระท าของขอมล ก. น าขอมลทรวบรวมไดจากแหลงเอกสารตางๆมาศกษาและสรป

สาระส าคญตามขอบเขตทก าหนด

ข. น าขอมลทไดจากการสมภาษณทจดบนทกและเทปบนทกเสยงไวมาถอดขอความดวยวธสรปสาระส าคญตามขอบเขตดานเนอหาทก าหนดไว

ค. น าขอมลตามขอ ก. และขอ ข. มาตรวจสอบความสมบรณ และเกบขอมลเพมเตมในสวนทยงไมสมบรณ

ง. น าขอมลตามขอ ก. ขอ ข. และขอ ค. มาศกษาวเคราะหตามขอบเขตดานเนอหา

1.8.4.4 การวเคราะห ขอมล และวธการทางสถตตางๆทใช การวเคราะหขอมลม 2 รปแบบคอ

1. การวเคราะหขอมลเอกสารและต ารา ผวจยจะใชหลกการดงน วทยาการอลกรอานเชน อลมฟฮม อลมนฏก อลอามและอลคอศวทยาการอลหะดษเชน อศเศาะฮห อฏเฎาะอฟ และอลหะสน หลกทวไป เชนไวยากรณภาษาอาหรบ (อนนะห และอศศอรฟ)

2. การวเคราะหขอมลภาคสนาม

วเคราะหขอมลโดยใชสถตเบองตน และแจกแจงจ านวนคดเปนคารอยละ