บทท 1 บทน ำ

1.1 เกรนน ำ

ในชวงป 2531 ทผเขยนไดมโอกาสรวมสมมนากบสมาคมอตสาหกรรมทประเทศฟลปปนสและไดรบฟงแนวคดธรกจของบรษทยกษใหญแหงหนง วทยากรไดเลาใหฟงวา บรษทมนโยบายจะขายสนคาทวางจ าหนายในตลาดตางๆทวโลกเปนราคาเดยวกน ในชวงเวลานนเรามขอสงสยวา จะเปนไปไดอยางไรเนองจากตนทนคาใชจายในการกระจายสนคาไปวางจ าหนายในแตละประเทศยอมมความแตกตางกน

ในป 2543 ผเขยนไดน าเสนอบทความวจยในทประชมระหวางประเทศ ณ กรงออตวา ประเทศแคนาดา ภายใตเรอง “โซคณคาในอตสาหกรรมผาทอประเทศไทย” (Juthatip Patrawart,2543)โดยชใหเหนประเดนของการศกษาสถานการณในระบบอตสาหกรรมสงทอในหวงเวลาทเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 บทบาทของตวละครทเกยวของในโซคณคาอตสาหกรรมสงทอ ซงประกอบไปดวย ผประกอบการอตสาหกรรมทอผาขนาดใหญ ผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม ตลอดจนผรบเหมาชวงทเปนผรบจางท างานทบาน (home workers) โดยผวจยไดน าเสนอยทธศาสตรการยกระดบการจางงานแกผรบเหมาชวง เพอน าไปสการมงานท าและมชวตความเปนอยทด

ในชวงกวาทศวรรษทผานมา เราเรมคนเคยกบการจบจายใชสอย ในหางสรรพสนคา และรานสะดวกซอใกลบาน เชน หางเทสโก โลตส และ 7-eleven กนมากขน อกทงยงไดซอ สบ และสนคาอปโภคบรโภคทผลตโดยบรษทยกษใหญไดในราคาเดยวกนไมวาจะซอทไหน ในสวนของผลตภณฑทผลตโดยระบบธรกจของบรษทขามชาตท าใหเราสามารถซอสนคาไดในราคาเดยวกนไมวาจะอยในประเทศไหนกตาม

ทกลาวมาขางตนนนเปนปรากฏการณของการจดการโซอปทานในธรกจ ซงบางทอาจอยในรปของโซคณคา ซงถอเปน นวตกรรมดานกระบวนการทางธรกจ ซงชวยยกระดบขดความสามารถในการแขงขน และถอเปนวทยาการดานธรกจทควรศกษา และน ามาประยกตใชในการจดการในธรกจของสหกรณดวยเชนกน

หากยอนกลบไปพจารณาถงววฒนาการของธรกจในระบบเศรษฐกจ จนถงตนศตวรรษท 21 กอนทจะเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 นน จะเหนไดวากลไกการขบเคลอนระบบเศรษฐกจและสงคมในทศทางทม “ก าไร” เปนแรงจงใจและใชเปนตวขบเคลอนระบบเศรษฐกจ ทท าใหนกธรกจตางแขงขนกนอยางรนแรงและใชกลยทธการตลาดเพอชวงชงสวนแบงการตลาด และครองความเปนผน าทางการตลาด ซงกอใหเกดทงผลดและผลเสย ตอผมสวนไดสวนเสยภายใตโซอปทานของธรกจ ซงจะไดกลาวถงในบทตอๆไป

ในชวงหลงจากวกฤตเศรษฐกจทเกดผลกระทบตอระบบเศรษฐกจและสงคมในวงกวาง จงไดมการทบทวนกนในเวทระดบโลกอยางกวางขวาง โดยมประเดนททาทายวา ท าอยางไรจงจะใหเกดความเปนธรรมแกทกฝายทเกยวของในระบบเศรษฐกจ และท าอยางไรจงจะท าใหผประกอบการรายยอยและเกษตรกร

2

รายเลกสามารถยนหยดอยไดในระบบเศรษฐกจและสงคมยคโลกาภวฒนทโครงสรางเศรษฐกจ เออตอผประกอบการรายใหญ ตวอยางเชนในคราวการประชมเศรษฐกจระดบโลกทเมองดาวอสในป 2011 ไดมการตงขอสงเกตวา เหตใดในป 2551 ทมผลผลตการเกษตรออกสตลาดมากเปนประวตการณ แตราคาสนคากลบสงขนกวาเดม 10 – 15% ถาสงเกตใหด ดเหมอนวากลไกตลาดมไดสะทอนกลไกการเกดราคาทมาจากดมานดและซพพลายอกตอไปแลว หากแตเปนบทบาทของตลาดซอขายสนคาลวงหนา (future Market) ทมผเลนยกษใหญระดบโลกเพยงไมกรายทอยในตลาดธญพชเทานน ประเดนขอสงเกตนไดถกตงเปนโจทยค าถามทตองหาทางแกไข

การคาขายนนเกดขนมานานพอๆ กบมนษยชาตและโดยพนฐานแลว การคาขายเกดขนจากการทคนเรามทกษะและความสามารถทแตกตางกน และเพอพฒนาการไปในระดบการคาระหวางประเทศ ซงท าใหคนสามารถใชประโยชนจากความหลากหลายของสนคามากขน และเมอการคาระหวางประเทศขยายตวขน กมการพฒนาทฤษฎความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ (Theory of competitive advantage) ซงอธบายวา ผลประโยชนสงสดจะเกดขนหากประเทศตางๆ ทมความไดเปรยบในการผลตจ าหนายสนคาไปยงประเทศอน อยางไรกตามทฤษฎดงกลาวยงมขอกงขาอย เนองจากขอมลเชงประจกษเปนทชดเจนวาไมใชทกประเทศทจะไดรบประโยชนจากการคาตามแนวคดดงกลาวหากแตประเทศทผลตสนคาอตสาหกรรม โดยเฉพาะประเทศทางตะวนตกทมกจะไดประโยชนจากการขายสนคาเหลานนมากกวาประเทศทผลตสนคาขนพนฐานเชนในประเทศก าลงพฒนาทงหลาย เราจงไดเหนปรากฏการณวาเมอประมาณ 300 ปทแลวความแตกตางทางรายไดของประเทศตางๆ ยงไมมากนก แตเมอถงชวงเวลาตนศตวรรษท 21 ความแตกตางดงกลาวอยในสดสวน100 ตอ 1 ทเดยว

ในชวง 2 ทศวรรษทผานมา การคาระหวางประเทศภายใตนโยบายการคาเสรไดเรมสงผลใน “ทางลบ” และเปนทมาของปญหาความเหลอมล าและความยากจนทวความรนแรงมากขน “โลกไรพรมแดน” แตกอใหเกดความไมเสมอภาคของอ านาจตอรองทมอยในโลกเศรษฐกจปจจบน โดยจะสงเกตเหนไดวาในหวงเวลาศตวรรษท 21 เปนตนมา บรษทตางๆ จะซอขายกนเอง ภายใตระบบการคาเสรทไรอปสรรคหรอสงกดขวาง ดงนน คนจนทยงตองอาศยอยในระบบธรกจเดยวกนกบบรษททงหลาย ยอมเปรยบเสมอนปลาเลกในกระแสน าเดยวกนกบปลาใหญ ซงยอมมใชเรองดส าหรบปลาเลกอยางแนนอน

บทวเคราะหดงกลาวขางตนสะทอนใหเหนผลกระทบจากกลไกการขบเคลอนเศรษฐกจตามกระแสหลก ซงเปนทมาของแนวคดเกยวกบแนวทางใหมในการพฒนา (new development path) ซงในปจจบนประเทศตาง ๆ ทวโลกภายใตเครอขายสหประชาชาตรวมทงประเทศไทยได เหนชอบรวมกนในการขบเคลอนการพฒนาตามกรอบแนวทางการพฒนาทยงยน และใชเปาหมายตวชวดความส าเรจ 17 ตวชวด (SDGs) เพอการบรรลเปาหมายรวมกนในป พ.ศ. 2573 (รปท 1.1 )

3

รปท 1.1 การเชอมโยงการจดการโซอปทานสการพฒนาทยงยน ทกลาวมาขางตนเปนการทบทวนสถานการณและมมมองทมความแตกตาง ซงจะเปนประโยชนในการน าเขาสการเรยนรส าหรบการบรหารจดการโซอปทานในธรกจสหกรณไดอยางชดเจนมากขน 1.2 ควำมส ำคญของกำรจดกำรโซอปทำน องคการธรกจตางๆ ไดหนมาใหความสนใจกบการเชอมโยงเครอขายและการจดการโซอปทานในการด าเนนธรกจทเชอมโยงสตลาดโลกโดย ปเตอร ดรกเกอร (1998) ไดกลาววา "การจดการโซอปทานเปนเรองของกระบวนทศนในการจดการใหมทมแนวคดในการสรางความสมพนธทางธรกจทแตกตางในจากเดมและเปนไปเพอคนหากระบวนการทางธรกจขององคกรตาง ๆ ภายใตโซแหงคณคา (value chain)" ดงทไดเกรนน าไวในตอนตนวา ในโลกธรกจทคนในสงคมใหความส าคญกบลกคา โดยมแรงจงใจท “ก าไร” ดงนนความทาทายของผประกอบการและองคกรธรกจจงมงไปท “การแขงขน” ทงการเพมประสทธภาพ (Efficiency) การเพมผลตผล (Effectiveness) การลดตนทนการผลตทต าทสด (Minimized Cost) การคดคนเทคโนโลยและกลยทธททนสมยกวา เพอขยายสวนแบงการตลาด และการเปนผน าการตลาด นบตงแตทศวรรษท 1980 ไดมการคดคนกลยทธตาง ๆ น ามาใช อาทเชน Just in time, Lean Manufacturing, Joint Venture, Strategic Alliance, Business partnerships และในทสดกกลายมาเปนการจดการโซอปทาน (Supply Chain Management) เนองจากปจจยสภาพแวดลอมการแขงขนทรนแรง ความตองการน าเสนอผลตภณฑหรอบรการใหมออกสตลาด และสงมอบใหลกคาในเวลาทรวดเรว อกทงลกคากมความคาดหวงสงขน ทงในเรองของความพงพอใจไมวาจะเปนดานสถานท รปทรงของผลตภณฑ บรรจภณฑ มาตรฐานคณภาพ ฯลฯ

4

พฒนาการขององคการธรกจทมการขยายธรกจตามโซผลตภณฑทงในสวนของการเชอมโยงกบกจกรรมในระดบการจดหาวตถดบ การผลตและการกระจายผลผลตไปสผบรโภคท าใหผประกอบการตองมความเชยวชาญในหลาย ๆ ดาน ระบบธรกจมความซบซอนมากขน ในกรณดงกลาวหากองคกรธรกจไมมระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพเพยงพอกจะสงผลกระทบตอธรกจ ดงเชนกรณของบรษทยกษใหญหลายรายทตองขายทอดกจการใหแกคแขงไปเนองจากจ าเปนตองรกษาสวนของธรกจทตนตองมความเชยวชาญมากกวา โดยยอมทงกจการทตนไมสามารถบรหารจดการไดดเทากบคแขงทางการคาไป

1.3 ควำมหมำยของกำรจดกำรโซอปทำน ความหมายของการจดการโซอปทาน มการกลาวถงในหลายมมมอง ดงน • การจดการโซอปทาน (Supply Chain Management: SCM) หมายถง การบรหารจดการ

รวมกนระหวางกจการทอยในสายการผลตตลอดสาย ตงแตตนกระบวนการผลตไปจนจบกระบวนการผบรโภค โดยมการแบงปนขาวสารขอมลทจ าเปนและใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดรวมกน เพอใหบรรลวตถประสงคในการลดตนทนใหต าทสด และตอบสนองตอความตองการของผบรโภคไดสงสด ผลทไดจะท าใหผประกอบการตลอดสายสามารถใชประโยชน จากทรพยากรไดอยางมประสทธภาพมากขน ไดรบผลตอบแทนจากการด าเนนงานดขนและมความสามารถในการแขงขนมากขน(อางอง)

• การจดการโซอปทาน (The International Center for Competitive Excellener, 2001) หมายถง การประสานกระบวนการทางธรกจทครอบคลมจากผจดสงวตถดบผานระบบธรกจอตสาหกรรมไปสผบรโภคขนสดทาย ซงมการสงผานผลตภณฑการบรหารและขอมลสารสนเทศควบคกนไป อนเปนการสรางคณคาเพมในตวผลตภณฑและน าเสนอไปสผบรโภคขนสดทาย

• การจดการโซอปทาน (Institute for Supply Management) หมายถง การออกแบบและการจดกระบวนการเพมมลคาระหวางองคกรเพอตอบสนองความตองการทแทจรงของลกคาคนสดทาย

• การจดการโซอปทาน (Supply Chain Council) หมายถง การจดการอปทานและอปสงค ตงแตการหาแหลงวตถดบและอปกรณ การแปรรปและเครองจกรคลงสนคาและการตดตามสนคาคงคลง การปอนใบสงและการจดการการสงซอ การกระจายสนคาในชองทางการจ าหนายตางๆ ตลอดจนการสงมอบใหกบลกคา

• การจดการโซอปทาน (Martha C. Cooper, Douglas M.Lambert,Janus D,Pagh) หมายถง การขยายผลของโลจสตกสและการบรณาการของธรกจ ซงตองการการประสานงานและท ากจกรรมรวมกนระหวางองคกรในโซอปทานซงมขอบเขตมากกวาโลจสตกส”

• การจดการโซอปทาน (Christopher) หมายถง เครอขายองคการทเขาไปมสวนรวมทงระหวางตนน าและปลายน า ซงมกระบวนการทแตกตางและกจกรรมทสรางคณคาในรปของผลตภณฑและบรการแกผบรโภค

5

• การจดการโซอปทาน (Giunipero and Brand) หมายถง บรบทของ SCM คอ เครองมอในการจดการเชงกลยทธทจะใหผบรโภคมความพงพอใจในการปรบปรงความสามารถในการแขงขนของกจการและก าไร

• การจดการโซอปทาน (Davenport) หมายถง กระบวนการ SCM คอ โครงสรางและเครองมอทสามารถท างานทงภายในและภายนอกองคการธรกจเพอใหไดผลลพธส าหรบตลาดเปาหมายและลกคา

• การจดการโซอปทาน (Lambert, 2008) หมายถง การบรณาการของกระบวนการทางธรกจทเปนกญแจส าคญทกาวขามโซอปทานเพอการสรางระบบคณคาส าหรบลกคาและผมสวนไดสวนเสย

1.4 พฒนำกำรของกำรจดกำรโซอปทำน : กระบวนทศนของอตสำหกรรมจำกหวงโซคณคำเครอขำยคณคำ แนวคดการจดการโซอปทานของ ไมเคล พอรตเตอร ในป 2523 ไดใหความส าคญของกรอบการท างานทจะพฒนาคณคาในระดบองคกร โซอปทานจะท าใหไดรบบทบาทการเปนแกนกลางทจะพฒนาไปสการลดตนทนและการเพมมลคา ผลทไดรบ คอ การเพมประสทธภาพในการผลตตามความสามารถหลกขององคกร ซงไดจากการวเคราะหตนทนจากการจดการธรกจทประหยดตอขนาด

รปท 1.2 พฒนาการของการจดการโซอปทาน 1.4.1 ยค Creation ทปรกษาดานอตสาหกรรมชาวอเมรกาในชวงตนป 2523 คอ Mr.Jame Thompson ซงไดรเรมในงานของเขาทประเทศไทย อยางไรกตาม ในชวงตนๆ ของศตวรรษท 20 กไดคดสรางสรรคเรองเกยวกบโซอปทาน ไดกลาวถงการปรบเปลยนไปสขนาดใหญ (Large Scale Changeผ)การรอปรบโครงสราง (re-engineering) การปรบลดขนาดธรกจ (downsizing) 1.4.2 ยค Integration ในยคนมจดนาสนใจดวยการพฒนาระบบขอมลอเลคโทรนค ขนมาใช(Electronic Data Interchange) ในระหวางป 2503 - 2533 โดยน าเสนอเรองราว ERP (Enterprise Resource Planning) ซงไดรบความสนใจ จนถงชวงตนศตวรรษท 21 ดวยการขยายโครงขายความรวมมอผานทางอนเตอรเนต ในยคนการจดการโซอปทานมคณลกษณะทงดานเพมมลคาและลดคาใชจายโดยการบรณาการความรวมมอกน

6

1.4.3 ยคโลกาภวฒน ยคท 3 ของการจดการโซอปทาน ในชวงของโลกาภวฒนไดใหความสนใจความสมพนธระหวางผผลตและขยายโซอปทานขามประเทศ ทงระดบภมภาค แมวาความเชอมโยงระดบโลกจะมใหเหนมาตงแตทศวรรษสดทายในศตวรรษท 20 กตาม เชน กรณของอตสาหกรรมน ามนกตาม แตเพงจะมาในชวงหลงทองคการธรกจหนมาใชการจดการโซอปทานระดบโลกทมงไปทเปาหมายการเพมประโยชนเปรยบเทยบ การเพมมลคาและการลดคาใชจาย ผานกลไกในแหลงตางๆ (ระดบโลก) 1.4.4 ยคเชยวชาญเฉพาะ ระยะท 1: การผลตและกระจายสนคาโดยในยคทศวรรษท 90 อตสาหกรรมเรมใหความสนใจในเรองความสามารถหลกและไดมการพฒนารปแบบเฉพาะขนมา องคการธรกจไดละทงการรวมตวในแนวดงและการปฏวตทมใชความสามารถหลกออกไปและใชทรพยากรภายนอกมาแทนท รปแบบการสงท าของ (model OEM ) และใหคนอนมาบรการคลงสนคาแทนตน รปแบบเฉพาะไดสรางสรรคเครอขายผลตและกระจายสนคาทผผลต (supplier) และ ลกคา (customers) มการออกแบบธรกจรวมกนในการผลต กระจายสนคา การตลาด การจ าหนายและบรการ โดยกลมของภาคทเกยวของกบระบบธรกจจะเปลยนไปและใชชองทางการตลาดทเหมาะสมกบตลาดเปาหมาย 1.4.5 ยคเชยวชาญเฉพาะ ระยะท 2: การจดการโซอปทานในฐานะบรการชนดหนง ความเชยวชาญเฉพาะในการจดการโซอปทานเรมขนในทศวรรษท 80 ดวยการขนสง การจดการคลงสนคาและการวางแผนดานอปทาน การรวมมอ การตดสนใจ มการใชเทคโนโลยจากหนวยภายนอก 1.4.6 การจดการโซอปทาน 2.0 (SCM 2.0) เวบ 2.0 ถกก าหนดเปนแนวโนมในโลก เวบซงไดเพมการสรางสรรคการแลกเปลยนขอมลขาวสารและความรวมมอของผใช SCM 2.0 ประกอบดวย กระบวนการวธการศกษา เครองมอทจะชวยน าทางบรษทในการเรงรดการเพมขนของโซอปทานทใหความส าคญกบการแขงขนระดบโลก ความผนผวนของราคาทรวดเรว วฏจกรชวตของผลตภณฑ

1.5 องคประกอบของโซอปทำน องคประกอบของโซอปทานเรมตนกจกรรมการน าวตถดบจากผสงมอบ หลงจากนนวตถดบกจะ

ถกน าไปสขนตอนการผลต และจดสงไปยงคลงสนคาเพอจดเกบไวชวคราว และหลงจากนนจงจะจดสงไปยงพอคาสงหรอผกระจายสนคาไปยงคคาหรอรานคาปลกตอไป เมอพจารณาใหดจะเหนไดวาการด าเนนการตาง ๆ เหลานจะมงเนนไปทการบรหารจดการภายในธรกจของตนอยางเดยว ยอมไมสามารถจะท าไดดทสด ดงนนจงตองมการประสานความรวมมอของหนวยตาง ๆ ในองคกรและองคกรพนธมตรภายใตโซอปทานเพอสรางคณคาในผลตภณฑและบรการใหเปนทพงพอใจของลกคาใหมากทสด ในขณะเดยวกนกจะชวยลดตนทนคาใชจาย และระยะเวลาทดทสด (ดงรป 1.3)

7

รปท 1.3 เครอขายภายใตโซอปทานแสดงใหเหนเครอขายอปทานผสงมอบ ผผลต ผกระจายสนคาและลกคา 1.6 กระบวนกำรจดกำรโซอปทำน (Lambert, 2004) โมเดลในการจดการโซอปทานไดมขอเสนอในหลายๆ สถาบน อาทเชน Scor โดย สภาโซอปทาน (Supply chain Council) SCM โดย GSCF: Global Supply Chain Forum ในทนจะไดกลาวถกระบวนการจดการโซอปทาน ตามแนวคดของ Lambert ไดกลาวไว ซงมองคประกอบของกจกรรมทส าคญ 8 กจกรรมไดแก การเคลอนยายสนคา การจดการความสมพนธกบลกคา การจดการอปสงคการสงซอ การจดการคา-ผลต การพฒนาผลตภณฑและธรกจ การคา และชองทางส าหรบผลตอบแทน (รปท1.4)

รปท 1.4 กระบวนการจดการโซอปทาน

8

1.7 กำรจดกำรโลจสตกส ค านยามของสมาคมบรหารโลจสตกสแหงสหรฐอเมรกา หมายถง “กระบวนการในการวางแผน

การด าเนนการ และการควบคมความมประสทธภาพและมประสทธผลดานตนทนในการไกล การจดเกบวตถดบ งานระหวางผลต สนคาส าเรจรป และสารสนเทศทเกยวของ จากจดทเปนแหลงเรมตนไปยงจดทมการบรโภค โดยมจดประสงคเพอใหสอดคลองกบความตองการของลกคา”

วตถประสงคทมความส าคญอนดบแรกของการจดการระบบโลจสตกสในระบบธรกจ คอ การสรางประโยชนจากเวลาและสถานท หรอการสรางคณคาโดยการน าสนคาจากตนก าเนดไปสทๆ มความตองการ หนาทนกคอการน าสนคาจากแหลงทถกตองในรปแบบ จงหวะเวลา คณภาพปรมาณทถกตองดวยตนทนทพอเหมาะไปสสถานททถกตอง พนธกจของการบรหารโลจสตกส คอ การวางแผน การด าเนนงาน และประสานการด าเนนงานในกจกรรมตางๆ ทมงบรรลผลในดานการตอบสนอง ความตองการของลกคา โดยการน าเสนอบรการและคณภาพในระดบทเหนอกวาดวยตนทนการด าเนนงานทสามารถแขงขนไดอยางมประสทธภาพ กจกรรมทอยในขอบขายการกระบวนการโลจสตกส ประกอบดวย งานบรการลกคาการวางแผนเกยวกบต าแหนงทตงของอาคารโรงงาน คลงสนคา การพยากรณและการวางแผนอปสงคการจดซอจดหา การจดการสนคาคงคลง การจดการวตถดบ การเคลอนยายวตถดบ การบรรจหบหอการด าเนนการกบค าสงซอ การขนของและการจดสง การจดการสนคาคน การจดการกบชองทางจดจ าหนาย การกระจายสนคา คลงสนคาและการเกบสนคาเขาคลงการจราจรและการขนสง กจกรรมการแปรรปเพอน ากลบมาใชใหม การรกษาความปลอดภยส าหรบการจดการและการวางแผนระบบโลจสตกสนส าคญมาก เพราะจะตองมแบบแผนและขอก าหนดทชดเจน โดยตงกฎใหผปฏบตท าอยางเครงครด ตองมการรายงานสงเปนลายลกษณอกษร และใหหวหนางานลงนามก ากบเพอตรวจสอบสนคาอกครง แลวจงลงนามก ากบรบผดชอบ และตองมการเขยนหมายเหตทกขนตอนการจดการระบบโลจสตกสมดงตอไปน

1. การจดระบบขนสงล าเลยงภายในโรงงานของผผลตสนคาสนคาทผลตตองมการตรวจสอบวาไดมาตรฐานผานเปนทเรยบรอย แลวจงจะท าการสงมาเกบไวในโกดง ซงการจดการล าเลยงขนยายภายในโรงงาน จะตองมภาชนะใสสนคาบรรจปองกนความเสยหายทอาจจะเกดขนไดตอสนคานน ๆ หรอท าการบรรจใสกลองสนคาส าหรบสนคาส าเรจรป แลวน ามารวมกนไวใหเรยบรอยสะดวกตอการทจะขนสงออกไปภายนอกโรงงานหรอจดสงใหกบลกคาตอไป

2. การท าบญชสนคาเขาออกและสนคาคงคลง หวหนาคลงสนคาตองท าบญชสนคาเขาออกและสนคาคงคลงวามจ านวนเทาไรในแตละวน และบนทกผทมารบสนคาไปตามรายละเอยดแบบฟอรมกรอกขอความของโรงงาน ส าหรบโรงงานทมการสงออกไปตางประเทศโดยตรง กตองประสานงานกบฝายสงออกโดยทฝายสงออกจะเปนผตดตอด าเนนการดานการขนสงสนคาและพธการศลกากร

3. การจดซอวตถดบและการจดเกบ เพอใหทนกบการผลตแบบสนองความตองการของลกคาและบรหารการจดสง การผลตอาจมความจ าเปนในการสงวตถดบจากทอนมาทด แทนในกรณทวตถดบทมอยไมพอเพยงเพอใหผลตไดทนและจดสงตามใบสงซอจากลก คาโดยเฉพาะลกคาในประเทศทจะตองจดสงใหทนเวลาและมลกคาจ านวนหลากหลาย

9

4. การบรหารบคลากรใหมประสทธภาพมากขน โดยตองมความรบผดชอบตอคณภาพสนคาและเวลาทจะตองสงมอบสนคา หรออาจจะมการโยกยายไปแผนกอน ๆ บาง การบรหารบคลากรตองมการอบรมกนเปนประจ าถงแมวาจะไมเกดปญหาใดกตาม ทงนเพอใหเขาใจในกระบวนการผลตสนคา ซงจะตองสงใหทนเวลากบสายการผลตของลกคาแตละราย ถาสงไมทนกจะท าใหการผลตตอเนองของลกคานน ๆ ไดรบผลกระทบลาชาตามมาดวย

5. กรณสนคาผลตไมไดมาตรฐาน ถามการขนสงออกไปอาจจะถกสงกลบมา ท าใหเสยคาขนสงเพมขนและเสยหายตอตนทนในการผลตชดเชยโดยเปลาประโยชน และจ าเปนทจะตองน าไปสงอกครง ซงตนทนการขนสงจะเพมเปน 2 เทยว และการจดเกบสนคาทไมไดคณภาพกเปนภาระในการแปรสภาพ สวนสนคาคนทยงพอทจะขายลดราคาได กตองเกบรกษาไวอยางดรอลกคาทจะมาเหมาเพอสงไปขายไดอกทงในประเทศและนอกประเทศ ซงกมบรษทรบซออยเสมอและผทมารบซอไปแลวกตองมการบรหารคลงสนคาแบบโลจสตกสดวย

6. ระบบโลจสตกสทท ากนอยางดมคณภาพ มขอส าคญคอ รถบรรทกและพนกงานขบรถ ตองระลกไวดวยวา รถบรรทกคอเครองจกรชนดหนงทใชน าพาสนคาเพอการสงมอบนน ขบเคลอนไปมาไดโดยอาศยพนกงานขบรถ การเลอกใชรถตองใหเหมาะสมกบกจการของตวเองตามลกษณะของงานและตองบ ารงรกษากนตามก าหนด ซงไมตางจากเครองจกรทวๆไป การประหยดคาน ามน การประหยดคาสกหรอ อปกรณสนเปลองตางๆ การประกนอบตเหตและความเสยหายของสนคา ฯลฯนนเปนงานใหญอกงานหนงทอาจตองสรางขนเปนแผนกใหญอกแผนกหนงโดยเฉพาะถามงานขนสงมากหลายๆโรงงานมกใชวธจางบรษทขนสงมารบชวงตอเพอทจะลดภาระในองคกร โดยจะจางบรษทขนสงทคอนขางมบรการด มระบบโลจสตกสแบบครบวงจร นนคอ การบรการแบบเบดเสรจ ณ ทเดยวทเรยกวา one stop service พรอมดวยการรายงานและใหค าปรกษาพรอมรวมกนวางแผนงานกบลกคาตลอดเวลา

การทจะสรางและท าธรกจแบบโลจสตกสในดานบรการ ม 4 ลกษณะคอ 1. แบบภายในประเทศ

การขนสงภายในประเทศท าการกนเปนแบบขนสงทว ๆ ไปและ แบบสงรวมแตยงไมถงมอลกคาโดยตรง ทกวนน มพฒนาการออกแบบตวรถบรรทกใหมความสะดวกและทนสมยมากขน และคงอกไมนานนก จะมนกลงทนสรางเครอขายสาขาศนยโลจสตกสแตละภมภาคหลายสาขาเพอใหไดรบสนคาทงขาไปและขากลบ เพอเปนการลดตนทนและเพมรายได ซงสวนหนงจะท าใหคาขนสงมราคาถกลงไดบาง การกอสรางคลงสนคาแบบลกษณะโลจสตกสจะตองจางวศวกรซงมความรดานโลจสตกสพอควร ทงนเพอออกแบบใหมความสะดวก ปลอดภย ทนสมย และก าหนดสงอ านวยความสะดวกใหครบถวน ในการทจะประกอบกจการของแตละสาขานน ๆ รวมทงการใชคอมพวเตอรระบบออนไลนทงในกจกรรมของบรษทและทจะขยายไปถงลกคาแตละรายดวย การจดเกบรกษา การคดเลอกและแยกหรอรวมสนคาเพอใหเกดความสะดวกในการทจะสงของในคราวตอไป

10

2. แบบสากลระหวางประเทศ (การสงออกและน าเขาสนคา) การขนสงสนคาออกและสนคาเขาคอเมอสนคาพรอมทจะสงออกจากโกดงโลจสตกส หรอ

คลงสนคาของโรงงานแลว หมายถงวามการแพคกงเปนมาตรฐานเพอการสงออกและพรอมดวยใบอนญาตตาง ๆ ถาจ าเปนตองใชแลวบรษทขนสงระบบโลจสตกสจะด าเนนการลวงหนาดงน

- การจองเรอเดนสมทรหรอสายการบน (Freight forwarder) - การผานพธการทางศลกากรและสทธพเศษตาง ๆ ทจะไดรบชดเชยภาษ - น าตคอนเทนเนอรมาบรรจทโกดงโลจสตกสหรอคลงสนคาของโรงงานแลวบรรทกไปททาเรอท

ก าหนดไว ระบบโลจสตกสสามารถใหบรการกบโรงงานทมสนคาเปนของตวเองได เชน การตรวจสนคาทจะสงออกและท าบญชสนคาคงคลงได และหากไดรบความเชอถอมากอาจจะใหบรการการบรหารคลงสนคาแบบเบดเสรจและการท าแพคกงลงสนคาการบรรจสนคาเขาตคอนเทนเนอรเหมอนในบางประเทศกไดมการด าเนนการอยบางแลว

3. งานโครงการขนาดใหญ งานกอสรางโครงการขนาดใหญทตองใชเครองกลหนกหรอโรงงานอตสาหกรรมหนกทตองม

เครองจกรน าหนกมาก อกทงยงเกยวของกบการขนสงวสดกอสรางหรอวตถดบส าหรบการผลตจ านวนมาก การรบงานขนสงเคลอนยายเครองกลและเครองจกรขนาดหนกและวสดนตองใชวศวกรคดค านวณ ส ารวจเสนทาง วางแผนการท างานโดยละเอยด ซงงานลกษณะนจะตองเขยนรายงาน ขนตอนในการทจะท างานและความเปนไปไดอยางละเอยดเสนอตอเจาของงาน โดยใชระบบโลจสตกสมาชวยในการจดการและบรหารวางแผนงานตาง ๆ ทงนเพอชวยใหงานนนมความราบรนดวยด

4. การขนสงพชเกษตร-ผลไมและสตวน าการขนสงลกษณะนจ าเปนตองใชรถบรรทกแบบมดชด มการควบคมอณหภม เชนประมาณ 24 องศาส าหรบพชเกษตร ทงนแลวแตพชผกแตละชนด และแชแขงส าหรบสตวน า การออกแบบภายในรถบรรทกจะตองมชนและชองวางสนคาเพอปองกนความเสยหายจากการซอนทบกน หรอใสภาชนะบรรจพลาสตกโดนสามารถซอนกนได ภาชนะบรรจทไดมาตรฐานสามารถใชไดทงการสงภายในประเทศและการสงออกไปตางประเทศดวย ส าหรบการขนสงสนคาเกษตรกรรมในปรมาณมากทใชการขนสงทางน า ถาเปนการสงออกกจะใชเรอฉลอมซงสามารถเขาไปเทยบกบเรอเดนสมทรไดโดยตรง ภาชนะบรรจ กลองกระดาษหลายชนดซงมความแขงพอทจะซอนกนไดสงกเปนสงจ าเปน เพอใหสนคานนๆปลอดภยแตกตองเสยคาบรการกลองกระดาษดวย ส าหรบสนคาทอาจแตกเสยหายไดงาย กตองท าการแพคกงใหมหรออาจจะใชวธตอกลงไมเพม ถงแมวาจะเสยคาใชจายเพมขนบางแตสนคาถงมอผรบโดยปลอดภย ปจจบนไดมการพฒนาดานบรรจภณฑอยางมาก ในตางประเทศทเจรญมากแลว ภาชนะบรรจมกเนนใหมแบบทสวยงามอยางพถพถน ซงราคาภาชนะบรรจอาจสงมากพอ ๆ กบราคาสนคา โดยเฉพาะสนคาทเปนของกนและอาหาร

การประหยดพลงงานขนสง การขนสงนอกจากการก าหนดความเรวแลว มการอบรมใหพนกงานขบรถค านงถงการประหยดพลงงาน กฎจราจร เสนทางในการขนสง รายละเอยดการประกนภย การบ ารง รกษาสภาพรถใหดตามก าหนดเวลา ปจจบนมการใชกลองด าหรอวธอน ๆ มาใชตรวจสอบการท างานของรถ

11

แตละคน และตรวจสอบวเคราะหการสนเปลองของการใชน ามนเชอเพลง ในตางประเทศทเจรญมากมการใชระบบดาวเทยมตดตามการเดนทางของรถแตละคน ซงท าใหสามารถสอสารกบพนกงานขบรถไดตลอดเวลา

พฒนำกำรของระบบโลจสตกส ธรกจโลจสตกส เรมตนการพฒนามาจากการจดสงสนคาเปนหลก ตอมาธรกจทเกยวกบการ

ขนสงสนคาไดแตกยอยออกมาเปนบรการจดการคลงสนคา การบรการกระจายสนคา การบรการบรรทกสนคา และการขนสงสนคาระหวางประเทศ ตอมาธรกจโลจสตกสไดผนวกขนตอนกอนการผลต (Pre-production) เขามารวมดวย เชน การจดหาวตถดบ และการสตอกสนคา มาจนถงยคปจจบน โลจสตกสไดรวมไปถงการจดการหวงโซอปทานทงระบบ โดยรวมผทเกยวของกบการผลตและการกระจายสนคาทงหมด เชน Supplier ผผลต ผคา และผจดจ าหนาย นอกจากนยงเกดบรษทขามชาตขนาดใหญทใหบรการธรกจโลจสตกสสมยใหมแบบครบวงจรทเรยกวา Third Party Logistics (3PLs) ซงท าหนาทประสานภารกจตาง ๆ ทเกยวของกบโลจสตกส เขาดวยกน ตงแตการบรรจหบหอ การตดฉลากสนคา การจดสงสนคา และการกระจายสนคา ทงนเนองจากผผลตตองการลดความเสยงในเรองโลจสตกสซงมความซบซอนมากขน ดงนน โลจสตกส หมายถง กระบวนการในการวางแผน จดสายงาน และควบคมกจกรรมเพออ านวยความสะดวกในกระบวนการไหลของสนคาตงแตจดเรมจดหาวตถดบไปถงจดทมการบรโภค เพอใหคาใชจายโดยรวมในการกระจายสนคาต าทสด และดวยเหตนโลจสตกสจงเกยวของตงแตกระบวนการจดหาวตถดบและไปสนสด ณ จดทมการบรโภคสนคา โดยกจกรรมหลกของโลจสตกสจะประกอบดวย

(1) การขนสง (2) สนคาคงคลง (3) กระบวนการจดซอจดจาง นอกจากนยงรวมกจกรรมสนบสนนอนๆ อาท การจดการคลงสนคา การยกขน การจดหาวตถดบ

และการจดการดานขอมลการกระจายสนคา เปนตน โดยทวไปพบวาประเทศทมพนทบนบกกวางใหญ เชน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย มกจะมความเชยวชาญโลจสตกสทางบกและอากาศ สวนประเทศทเปนเกาะ เชน องกฤษ สงคโปร ญปน ฮองกง มกจะช านาญโลจสตกสทางน า โดยความส าเรจในการพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศตางๆ เหลานจะประกอบดวย 4 ขนตอนหลก ไดแก

(1) Physical Distribution การสงสนคาไปสผบรโภค (2) Internally Integrated Logistics การเชอมโยงการจดการภายในบรษท ตงแตการจดซอ

วตถดบจนสงถงมอผบรโภค (3) Externally Integrated Logistics การเชอมโยงองคกรตางๆ ในหวงโซอปทานเขาดวยกน

(4) Global Logistics Management การจดซอวตถดบและจดสงสนคาครอบคลมทวโลก

ทงนความส าเรจในการพฒนาระบบโลจสตกสขางตน ไดท าใหตนทนดานโลจสตกสของหลายประเทศ เชน ญปน สหรฐอเมรกา และสหภาพยโรป ลดต าลงเหลอเพยงรอยละ 7-10 ของ GDP เทานน ในทางกลบกน ระดบการพฒนาโลจสตกสของประเทศในเอเชยตะวนออก กมความแตกตางกนมาก เนองจาก

12

ความแตกตางในเรองสาธารณปโภค ระเบยบพธการศลกากร การประสานงานของระบบราชการ และระดบการใชระบบพาณชยอเลกทรอนกส อยางไรกตาม การลดตนทนดานโลจสตกสในเอเซยนนจ าเปนตองแกปญหาในเรองระบบสาธารณปโภค โดยเฉพาะดานการขนสง การพฒนาธรกจบรการดานโลจสตกส การพฒนาระบบสารสนเทศทเชอมโยงระหวางหนวยงานทเกยวของ และการแกไขระเบยบราชการทเปนอปสรรค ซงจากการศกษาของธนาคารโลก พบวา ตนทนดานการขนสงทางเรอทลดลงรอยละ 1 จะชวยเพมสวนแบงทางการคาใหกบผสงออกไดถงรอยละ 5-8 และหากตนทนการขนสงโดยรวมลดลงรอยละ 10 จะชวยเพมปรมาณการคาไดถงรอยละ 20 ในปจจบนประเทศไทยก าลงกาวไปสขนตอนท 2 ของการพฒนาระบบโลจสตกส หรอการพฒนาไปสการเชอมโยงการจดการภายในตวบรษท ตงแตการจดซอวตถดบไปจนถงการจดสงสนคาถงมอผบรโภค อยางไรกตาม ยงตองใชความพยายามอกมากเพอใหกาวสขนตอนท 3 ซงไดแก การเชอมโยงองคกรตางๆ ในหวงโซอปทานเขาดวยกน ท าใหปจจบนตนทนดานโลจสตกสของไทยยงสงถงรอยละ 25-30 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ซงสงกวาประเทศคแขงโดยเฉพาะจนซงมตนทนโลจสตกสประมาณรอยละ 20 ของ GDP เทานน ทงนทางภาครฐไดประเมนวา หากประเทศไทยสามารถลดตนทนดานโลจสตกสลงไดเหลอรอยละ 10 ของ GDP แลวจะชวยท าใหรฐประหยดรายจายทไมจ าเปนไดถง 300,000 ลานบาท และจะท าใหสนคาของประเทศไทยสามารถแขงขนในตลาดโลกเพมขนไดอกมหาศาล อนง นอกจากปญหาเรองตนทนสนคาแลวประเทศไทยยงประสบปญหาเรองขนตอนราชการทยงยาก ซงท าใหบางครงตองใชเวลาในการเคลยรสนคาททาเรอ รถไฟ และสนามบน นานถง 5 วน ซงถอวานานกวาประเทศคแขงอนๆ ในเอเชยไมวาจะเปนฮองกง สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส มาเลเซย และจน จากผลการจดอนดบการแขงขนทางดานโลจสตกสของประเทศตางๆ ทวโลกในป 2547 โดย International Institute for Management Development (IMD) ประเทศไทยไดรบการจดอนดบในล าดบท 29 จาก 60 ประเทศทวโลก อยางไรกตาม เมอพจารณาลงไปในรายละเอยดจะพบวา ในแงโครงสรางพนฐานดานกายภาพ ประเทศไทยจดอยในล าดบท 50 ซงถอวารงทายประเทศคแขงเปนสวนใหญ ปญหาทางดานกายภาพเปนสาเหตส าคญทท าใหตนทนทางดานโลจสตกส (Logistics) ของประเทศไทยสงถงรอยละ 20 - 30 ของ GDP หรออกนยหนงประเทศไทยมตนทนดานโลจสตกสสงถง 1.5 ลานลานบาท ในการผลตสนคาและบรการทงหมดของประเทศมลคา 6 ลานลานบาท ตนทนดงกลาวนบวาสงมากเมอเทยบกบประเทศทพฒนาแลว ซงมสดสวนแคเพยงรอยละ 7 - 10 ของGDP เทานน ซงแนนอนวาตนทนโลจสตกสทสงมากเชนนจะเปนการลดขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ เนองจากท าใหตนทนราคาวตถดบน าเขาและสงออกสงขน แตผสงออกจ าเปนตองกดราคารบซอสนคาจากผผลตในประเทศ เพอใหราคาสนคาทสงออกไปจ าหนายสามารถแขงขนไดในตลาดโลก ดวยเหตนจงท าใหเกดแรงกดดนเรองตนทนการผลตและผลก าไรของผประกอบการ ดงนน การพฒนาระบบโลจสตกสของประเทศและการลดตนทนดานการขนสงจะมสวนชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการ และเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศไดมากขน ในป 2546 ไดมการประมาณตนทนทางดานโลจสตกสของประเทศไทยทรอยละ 19.17 ของ GDP ดงแผนภาพท 3 โดยแบงเปน 4 กจกรรมใหญๆ ดงน รอยละ 3.09 เปนคาบรหารจดการ รอยละ 7.29 เปนคาการเกบรกษาสนคาคงคลง รอยละ 0.22 เปนคาสรางและบรหารศนยกระจายสนคา และรอยละ 8.61 เปนคาขนสง

13

ทงนทางภาครฐไดประเมนวา หากประเทศไทยสามารถลดตนทนดานโลจสตกสลงไดเหลอรอยละ 10 ของ GDP จะชวยท าใหรฐประหยดรายจายทไมจ าเปนไดถง 300,000 ลานบาท และจะท าใหสนคาของประเทศไทยสามารถแขงขนในตลาดโลกเพมขนไดอกมหาศาล-คาใชจายทเกดจากการขนสง (Transportation Cost) กจกรรมดานขนสงทกอใหเกดตนทนขนสง ซงตนทนดานนสามารถพจารณาไดหลายทางขนอยกบการวเคราะหตนทนของหนวยงาน สามารถแบงไดตามประเภทของลกคา ผลตภณฑ ชองทางการจดจ าหนาย เชน ตนทนขนสงขาเขากบตนทนขนสงขาออก เปนตน ตนทนเหลานแปรผนตามปรมาณการขนสง น าหนก ระยะทาง จดตนทาง และจดปลายทาง นอกจากนตนทนยงอาจผนแปรตามวธการและรปแบบการขนสงอกดวย - ตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง (Inventory Carrying Cost) เปนกจกรรมทท าใหเกดตนทนการเกบรกษาสนคาคงคลง ไดแก การควบคมสนคาคงคลง การบรรจภณฑ การซอมแซม และการท าลายสนคาทช ารด ซงตนทนทเกยวของนจะแปรผนตามปรมาณสนคาคงคลง โดยวดไดจากตนทนเงนทน ตนทนคาเสยโอกาส ตนทนในการดแลสนคา และตนทนความเสยงจากการจดเกบสนคา - ตนทนคลงสนคา (Warehousing Cost) คอตนทนทเกยวกบคลงสนคาประกอบดวยการเลอกสถานทตงโรงงานและคลงสนคา ดแลรกษาคลงสนคา กจกรรมภายในคลงสนคา การบรหารจดการคลงสนคา ตนทนนจะแปรผนตามจ านวนและสถานทตงของคลงสนคา - ตนทนการบรหารจดการ (Administration Cost) เปนกจกรรมในระดบจลภาค ไดแก ตนทนทเกยวกบกจกรรมทก าหนดระดบการใหบรการลกคา (ประกอบดวย คาใชจายเกยวกบการสงสนคา การจดหาอะไหล และการใหบรการสนบสนนอนๆ และคาใชจายในการจดการสนคาสงคน) รวมทงตนทนคาเสยโอกาสในการขาย นอกจากนยงรวมถงตนทนกระบวนการและขอมลในการสงซอ และตนทนการจดซอ ประกอบดวย ตนทนกระบวนการสงซอ กระจายหรอสงค าสงซอ การตดตอสอสาร การพยากรณความตองการ การพฒนาระบบสารสนเทศ เชน การบนทกค าสงซอและการประมวลค าสงซอ ตลอดจนการจดซอและการผลตซงจะแปรผนตามการเปลยนแปลงในปรมาณสนคาหรอความถในการสงซอ ส าหรบความพยายามในการพฒนาระบบ โลจสตกสของประเทศไทยนน เรมจะเปนรปธรรมเมอกระทรวงการคลงและกระทรวงคมนาคมรวมมอกนตงเปาลดตนทนดานโลจสตกส ลงใหเหลอรอยละ 10 - 15 ของ GDP ภายในเวลา 5 ป โดยจดการประชมเมอวนท 26 กรกฎาคม 2547 เพอจดท ายทธศาสตรการเชอมโยงระบบขนสงทงหมดของประเทศไทย พรอมทงไดน าเอารฐวสาหกจทด าเนนการเกยวของกบระบบโลจสตกสจ านวน 12 แหง มาประชมรวมกน เพอก าหนดแผนการลงทนในชวงปงบประมาณ พ.ศ. 2547-2552 ซงรฐบาลเชอวาหากโครงการลงทนเหลานมการจดท าแผนประสานและเชอมโยงซงกนและกนไดมากขนแลว จะชวยพฒนาระบบการขนสงซงเปนองคประกอบหลกของระบบโลจสตกสของประเทศไทยไดดยงขน การด าเนนการคาขายสนคาของประเทศไทยในปจจบนนน จะมตนทนในการจดสงสนคาคอนขางสงกวาในประเทศทพฒนาแลว สงผลใหหนวยงานและองคกรทเกยวของ พยายามหาแนวทางเพอน ามาลดตนทนสนคาและบรการ รวมทงเพอเพมศกยภาพในการแขงขนใหมากขน การจดการดานโลจสตกสจงเขามามบทบาทในการจดการเพอลดตนทนการจดสงสนคา และบรการ เนองจากการจดการโลจสตกสสามารถสรางอรรถประโยชนดานสถานทและเวลาใหแกธรกจ เพอสนองตอบความตองการของลกคาไดทนทวงท ในเวลาทก าหนดและปรมาณตามทตองการ รวมทงสามารถเพมศกยภาพการ

14

แขงขนในตลาดได โครงการนสอดคลองกบทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ภายใตยทธศาสตรการเพมสมรรถนะและขดความสามารถในการแขงขน

เมอพจารณาความแตกตางระหวางการจดการโลจสตกสและการจดการโซอปทานอาจพจารณาไดวา การจดการโลจสตกสนนเปนเรองของการบรหารกจกรรมทเกยวของกบการบรหารจดการเคลอนยายทางกายภาพของวสดนบจากวตถดบหรอชนสวนจากผสงมอบ ผานคลงวตถดบไปเปนงานระหวางผลตและสนคาส าเรจรปไปสนสดจดหมายปลายทางทลกคาคนสดทาย ซงจะครอบคลมในภารกจดานการวางแผน การด าเนนการตาง ๆ ในระบบธรกจ สวนการจดการโซอปทานนนเปนเรองของการบรหารเชงกลยทธ ในการสรางความรวมมอระหวางองคกรตาง ๆ ภายในเครอขายโซอปทานเพอประสานใหหนวยงานตาง ๆ ทงภายในองคกรและระหวางองคกรสามารถปฏบตงานเพอน าเอาความสามารถหลกและทนทรพยากรขององคกรพนธมตรภายใตโซอปทานมาเชอมประสานอยางลงตว เพอการบรรลเปาหมายรวมกน การจดการโลจสตกสและโซอปทานจงเปนสงทตองไปดวยกน และตองพงพาซงกนและกนเสมอนเปนหนงเดยวกนอยางแยกกนไมออก ดงนนในปจจบนเมอเราพดถงการจดการโลจสตกสจงจะมงไปทการจดการโลจสตกสภายใตกลไก โซอปทาน (รปท 1.5)

รปท 1.5 การจดการโลจสตกสภายใตกลไกโซอปทาน

1.8 กำรบรหำรจดกำรโซอปทำนอยำงบรณำกำร (Integrated Supply chain management) ระบบเศรษฐกจทเปนอยในปจจบน ทเปนยคเศรษฐกจใหม (New Economy) มความซบซอน และเชอมโยงกนมากขน ทงนเนองมาจากนโยบายการคาเสรตามพนธกรณขององคการการคาโลก (WTO) ตลอดจนการรวมกลมการคาในภมภาคตางๆ ของโลกไดทวสงขนเปนล าดบ กอปรกบความกาวหนาของเทคโนโลยสมยใหม ทน ามาใชในการผลต การตลาด การบรการ และการสอสารโทรคมนาคม ท าใหการแขงขนทางการคาทวความรนแรงมากขนเปนล าดบ แรงกดดน จากภาวการณแขงขนดงกลาวผลกดนใหธรกจตางๆ หนมาใหความส าคญในเรองการจดการโซอปทาน มาใชเปนกลยทธเพอเพมศกยภาพ ในการแขงขนและการบรรลเปาหมายของธรกจอยางยงยน

15

ในทนจะไดน ากรอบคดของ Donald J. Bowersox David J. Class และ M. Bixby Cooper, 2007 ซงไดกลาวถง ควำมหมำยของกำรจดกำรโซอปทำนแบบบรณำกำร (Integrated supply chain) :เปนลกษณะของการเชอมโยงพนธมตรทางธรกจเขาสรปแบบของควำมรวมมอของธรกจตำงๆ ภายใตโซอปทาน บรบทดงกลาวจะกอเกดเปนโครงสรางของโมเดลการจดการธรกจของโซอปทานซงเปนผลลพธเชงกลยทธความรวมมอ (Cooperative Strategy) ทจะสงผลตอศกยภาพการแขงขนของธรกจ เพอการน าผลตภณฑและบรการจากผผลตสผบรโภค คณคาทเกดจากการผนกก าลงระหวางพนธมตรธรกจ (Strategic Partners) ภายใตโซอปทานดงกลาว จะประกอบไปดวย ความรวมมอกนในเรอง ขอมลขาวสาร ผลตภณฑ บรการ การเงนและนวตกรรม/ความร โดยพนธมตรธรกจจะรวมมอกนในการด าเนนกจกรรม จากกระบวนการในระดบตนน า กลางน า สปลายน า เพอล าเลยงผลตภณฑและบรการพรอมๆกบการสรางคณคาและมลคาเพมใหกบผลตภณฑและบรการไปดวยในตว ดวยวธน คลายวาเปนกระบวนการรวมมอกน ภายใตโซอปทาน (Supply chain collaboration) รปท 1.6

รปท 1.6 โมเดลของการบรณาการโซอปทาน (The Integrate Supply Chain Framework) จฑาทพย ภทราวาท และคณะ. 2553. กรอบคดการจดการโซอปทาน.(online). http://www.cai.ku.ac.th/article/article _280653.pdf. Donald J. Bowersay and other, Supply Chain Logistic Management, (Mc Graw Hill, International Edition 2007) P.6

กระบวนการจดการความสมพนธระหวางพนธมตรธรกจเพอการสรางความสามารถในการท าธรกจและการแขงขนจะประกอบไปดวย การสรางเครอขายอปทานในระดบการผลต การสรางพนธมตรธรกจส าหรบกจกรรมการจดหาปจจยการผลต การผลตและกระบวนการโลจสตตก ซงจะกอใหเกดผลดในการลดตนทนการผลต การมระบบขอมลขาวสารเพอการวางแผนการผลต การบรหารจดการรวมกนระหวางพนธมตรธรกจทน าความสามารถของแตละกจการมาวางแผนรวมกนโดยพจารณาเรองประโยชนเปรยบเทยบ

16

(Comparative Advantage) ในระดบของกจกรรมปลายน า จะเปนเรองของการสรางเครอขายกระจายสนคาในระหวางพนธมตรธรกจเพอการกระจายผลผลตผานชองทางการตลาดต างๆ ไปสตลาดเปาหมายตามแผนธรกจทก าหนดรวมกน โมเดลของการบรณาการโซอปทานในลกษณะเชนนเปนเรองของการจดการธรกจทมองเปาหมายในระยะยาว โดยผน าระดบสงของพนธมตรธรกจทจะรวมมอกนจ าเปนตองปรบทศทางของธรกจจากทมงเนนเรองของหนาท (Function) ในโครงสรางการบรหารจดการขององคกรใหความส าคญกบกระบวนการท างานรวมกนในลกษณะของการเพมประสทธภาพ การลดตนทนซงจะตองใหความส าคญกบการวเคราะหตนทนรวม (Total Cost Analysis) การออกแบบกระบวนการท างานรวมกน (Process Engineering) และการค านวณตนทนจากฐานกจกรรม (Activity-Based Costing: ABC) เปนส าคญ

ในบทตอไป จะไดกลาวถงกรณศกษาการพฒนาโซอปทานในธรกจอยางบรณาการ ส าหรบธรกจของสหกรณทเปนไดพฒนาภายใตโครงการวจยของสถาบนวชาการดานสหกรณ และการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย