สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

รายงานฉบบสมบรณ

เรอง

การพฒนาผลตภณฑเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

Healtly Drinks From Sesbania Flower (Sesbania javaica Miq.)

โดย

วรรณา ขนธชย

สาขาวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

พ.ศ. 2557

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

การพฒนาผลตภณฑเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

Healtly Drinks From Sesbania Flower (Sesbania javaica Miq.)

วรรณา ขนธชย 1

Wanna Khunthachai

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอพฒนาสตรมาตรฐานของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

การวเคราะหคณคาทางอาหาร และศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดย

การใชดอกโสน 3 ชนด คอ ดอกโสนสด ดอกโสนอบแหง และดอกโสนคว+อบแหง ศกษาอตราสวน

ของดอกโสนตอน าในอตราสวน 1:1, 1:2, 1:3 และ1:4 ศกษาปรมาณสารใหความหวาน(น าตาล)ใน

ปรมาณ 6, 7, 8 และ 9 องศาบรกซ วางแผนการทดลองแบบ Ranking test ทาการทดลอง 2 ซ า ทดสอบ

การยอมรบทางประสาทสมผส โดยใชผทดสอบ 30 คน และนาไปพฒนาเครองดมเพอสขภาพจาก

ดอกโสนโดยการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน) ดานสและกลนใชดอกเกกฮวยและใบเตยหอม

วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design (RCBD) ทาการทดลอง 2 ซ า ทดสอบ

การยอมรบทางประสาทสมผส โดยใชผทดสอบ 30 คน ดวยวธ Hedonic Test ระดบ 9 สเกล เปรยบเทยบ

คาเฉลยแบบ Duncan’s Multiple Range Test (DMRT) ผลการทดลอง พบวา ผทดสอบใหการยอมรบ

ดอกโสนอบแหง อตราสวนดอกโสน 1:2 ความหวาน 6 องศาบรกซ นามาพฒนาสารใหความหวานโดย

ใชหญาหวานทดแทนน าตาล ดานสและกลนใชดอกเกกฮวยและใบเตยหอม พบวา ผทดสอบใหการ

ยอมรบการใชน าตาล 3 องศาบรกซผสมหญาหวาน 0.05% ดอกเกกฮวย 1% ในระดบชอบมาก มลกษณะ

เปนของเหลวใส สเหลองเขม กลนหอมดอกเกกฮวยออนๆ รสหวานเลกนอย สวนใบเตยหอมใช 1%

ผทดสอบใหการยอมรบในระดบชอบปานกลาง มลกษณะเปนของเหลวใส สเหลองเขมอมเขยวออนๆ

กลนหอมใบเตยหอมออน ๆ รสหวานเลกนอย ผลวเคราะหคณคาทางอาหาร พบวา เครองดมเพอสขภาพ

จากดอกโสนหลงเตมดอกเกกฮวยจะมสเหลองเขม มคา pH 6.76 สวนใบเตยหอมจะมสเหลองเขมอม

เขยวออนๆ มคา pH 7.38 ไมพบจลนทรยทงหมด, โคลฟอรม, อโคไล, ยสต และราในผลตภณฑ และ

สามารถเกบทอณหภม 8oC ไดนาน 15 วน

คาสาคญ : การพฒนาผลตภณฑ, เครองดมสขภาพ, ดอกโสน ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1 คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ศนยหนตรา

1 Faculty of Agricultural Technology and Agro-Industry, Rajamangala University of Technology

Suvarnabhumi Huntra.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Abstract

The objectives of this study are to develop the healthy drinks from sesbania flower and to

analyze nutritive value and shelf life of healthy drinks from sesbania flower. There are fresh type, dried

type and roasted and dried type of sesbania flowers which were used. Ratios of sesbania flower to

water are 1:1, 1:2, 1:3 and 1:4. And amounts of sugar are 6o, 7o, 8o and 9o brix which were used in the

study to find suitable recipes. Ranking test and sensory evaluation with 30 panelists were used in this

study to develop healthy drinks from sesbania flower, analyzing with randomized complete block

design method. The ingredient of sweetening agent is Stevia rebaudiana flowers that mixed with

chrysanthemum flower and pandan leaves. By hedonic test with 9-point-score comparing to Duncan’s

Multiple Range Test’s mean, the results found that the dried sesbania flower to water in ratio (1:2) with

6o brix of sugar was the highest score. The ingredient formula of sweetening, which was the highest

score, was adding with 0.05% stevia and 1% chrysanthemum, 3o brix of sugar. The first product was

pale yellow, Chrysanthemum smell and slightly sweet taste when used chrysanthemum. Another

product which used pandan leaves was pale green, pandan leaves smell and slightly sweet taste. For

chemical analysis, product’s pH value was 6.76 and 7.38 respectively, not all microorganisms,

coliform, E.coli, yeast and mold. Product can store at 8•C were stable for 15 days.

Key word : Development , Healthy Drinks , Sesbania Flower (Sesbania javaica Miq.)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

(1)

สารบญ

หนา

สารบญ (1)

สารบญตาราง (2)

สารบญภาพ (3)

บทนา 1

การตรวจเอกสาร 2

อปกรณและวธดาเนนงาน 19

ผลและวจารณการทดลอง 22

สรปผลการทดลอง 31

เอกสารอางอง 32

ภาคผนวก 34

ภาคผนวก ก 35

ภาคผนวก ข 38

ภาคผนวก ค 39

ภาคผนวก ง 41

ภาคผนวก จ 42

ภาคผนวก ฉ 50

ภาคผนวก ช 52

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

(2)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ตารางแสดงคณคาอาหารไทยในสวนทกนได 100 กรม 9

2 ผลการใชดอกโสนทเหมาะสมในการทาเครองดมสขภาพจากดอกโสน 22

3 ผลการศกษาอตราสวนดอกโสนตอนาทเหมาะสมในการทาเครองดมสขภาพจากดอกโสน 23

4 ผลการศกษาปรมาณสารใหความหวาน(นาตาล)ทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพ 23

จากดอกโสน

5 ผลการศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม 24

6 ผลการศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนนาตาล 25

7 ผลการศกษาปรมาณการใชดอกเกกฮวย 25

8 ผลการศกษาปรมาณการใชใบเตยหอม 26

9 ผลการประเมนทางประสาทสมผสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 27

10 ผลการวดคาสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 28

11 ผลการวดคาpH ของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 29

12 ผลการตรวจสอบทางจลนทรยทงหมด, Colifrom, E.coli, ยสต และรา 29

13 ผลการศกษาอายการเกบรกษาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 30

ตารางผนวกท

1 สตรการใชดอกโสนในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 35

2 ศกษาอตราสวนดอกโสนตอนาทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 36

3 ศกษาปรมาณนาตาลทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 37

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

(3)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 เครองดมสมนไพร 2

2 ดอกโสน 3

3 การปลกโสน 4

4 ใบโสน 4

5 ดอกโสน 5

6 เมลดดอกโสน 5

7 การนาดอกโสนมาประกอบเปนอาหาร 8

8 หญาหวาน 10

9 ดอกเกกฮวย 13

10 ใบเตยหอม 15

ภาพผนวกท

11 เครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน 52

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บทนา

ปจจบนผบรโภคเรมหนมาใสใจสขภาพของตนเองและครอบครวกนมากขน ซงสามารถเหนได

จากสอโฆษณาตาง ๆ เชน หนงสอพมพ โทรทศน วทย อนเทอรเนต เปนตน โดยอาหารทบรโภคมกจะ

คานงถงคณคาทางโภชนาการสง และทาใหสขภาพแขงแรง สามารถปองกนการเกดโรคตาง ๆ ไดดวย

เครองดมเพอสขภาพจงเปนเครองดมสาหรบคนทรกสขภาพ ซงรสชาตของเครองดมจะไมหวาน

มาก เหมาะสาหรบทกวย เครองดมเพอสขภาพนนยงมประโยชนหลายดาน เชน นากระเจยบชวยลดความ

ดนโลหตสง น าเกกฮวยชวยยอยและเจรญอาหาร แกอาการรอนใน น าวานหางจระเขชวยเรองระบบ

ขบถาย น าดอกอญชนชวยในเรองการเพมความสามารถในการมองเหน เชน โรคตอหน น าเฉากวยแก

อาการรอนใน น าลาไยแกกระหายน า ซงในปจจบนคนสวนใหญมกจะเลอกรบประทานอาหารทม

ประโยชนมาก เพอดแลสขภาพ

ดงนนผวจยจงสนใจทจะนาเอาดอกโสนมาพฒนาเปนเครองดมเพอสขภาพ ซงเปนการพฒนา

ผลตภณฑจากดอกโสนในจงหวดพระนครศรอยธยา อกท งถาเราพฒนาเครองดมเพอสขภาพจาก

ดอกโสนใหไดมาตรฐาน กจะเปนการสรางงานสรางอาชพ และยงเปนการแปรรปผลตภณฑใหม ๆ

เพอใหมมลคาเพมขน และยงเปนทางเลอกใหกบผบรโภคหากมการตอยอดนาไปผลตในเชงพาณชยซง

ชวยใหเกษตรกรไทยมคณภาพชวตดขน ผบรโภคทรกสขภาพกจะมทางเลอกใหมในการเลอกสรร

ผลตภณฑเครองดมทมคณภาพและใหประโยชนตอรางกาย

วตถประสงค

1. เพอพฒนาสตรมาตรฐานของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

2. เพอวเคราะหคณคาทางโภชนาการของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

3. เพอศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

การตรวจเอกสาร

เครองดมสมนไพร

ภาพท 1 เครองดมสมนไพร

ทมา : http://xn--q3ckhk5a4fzd.thaidrawing.com.

เครองดมสมนไพร หมายถง เครองดมทไดจากพชผกผลไมผลตผลตาง ๆ ทไดจากธรรมชาตจาก

สวนตาง ๆ ของพช คอ ตน ใบ ดอก ราก เมลด รากหรอเหงาเปนตน เพราะพชบางชนดนอกจากจะนามา

แปรรปเปนอาหารไดหลายชนดแลว ยงมสรรพคณทางยาอกดวย เครองดมสมนไพรจงเปนการแปรรป

ผลตผลจากธรรมชาตทใหคณคาทางโภชนาการ และคณคาทางยาตอสขภาพ

1. การเลอกวตถดบ

1.1 สด ในกรณพชผกทไดมาจากตลาดสดทวไป ควรตองมการคดเลอก ตองไมชา หรอมรอย

บบหรอมร เปนของททงไวนาน ไมเนาเสย เพราะวาของสด จะมผลถงคณภาพเครองดมทจะได

1.2 สก พอดกบความตองการ พชผกผลไมบางชนด จะมชวงเวลาทเหมาะสมกบการแปรรป

รวมทงสารอาหารทจะไดดวย เชน มะละกอควรมความสขพอสมควร ไมสกจนเละ มะขาม ควรเปน

มะขามแกทสามารถนามาละลายนาได

1.3 สมบรณ ทงผกผลไม และพชตาง ๆ ทนามาทาเครองดมนควรอยในสภาพทสมบรณเตมท

ไมแกรน หากเปนผลควรอยในชวงทโตเตมท ผลไมกควรโตสมบรณพอสมควร พชทตองการกลน เชน

แตงไทยควรอยในระยะทมกลนสงสด เพอใหไดกลนและรสชาตทดทสดในการทาเครองดม

1.4 น าสะอาด การใชน าประปาโดยตรงอาจมโลหะหนก ปรอท แคลเซยม และสารกลม

ไบคารบอเนต ปนเปอนมาจากทอสงน าหรอน าใตดน ถาสงเกตวาน าทตมแลวมฝาบาง ๆ จบอยบน

ผวหนา แสดงวา นามสารอนปนเปอนอย การตมเครองดมสมนไพรควรใชเฉพาะน ากรองสะอาดเทานน

อกวธหนงทชวยไดคอ ใชมะนาวฝานบางเปนแวนลอยไวในเครองดม กรดกลมซตรกจากมะนาวจะชวย

ลดอนมลกลมไบคารบอเนตทปนเปอนอยได

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

3

2. วธการสกดพชผกผลไมใหเปนเครองดมสมนไพรสามารถทาไดหลายวธ คอ

2.1 การบบหรอคนใหเปนน า โดยทวไปใชกบ พชทมน าในตวมากจนสามารถบบหรอคนเอา

มาดมไดเลย ผกผลไม จาพวก สม มะนาว ออย

2.2 การปนหรอการบดใหละเอยด คอการทาใหพชผกผลไมนนละเอยด หรอมขนาดเลกลงและ

นาไปผสมนาตมสกหรอนาสะอาด เพอลดความเขมขนของสมนไพรนนใหเจอจาง การทาใหละเอยดอาจ

ทาไดหลายวธ เชน การใชมดสบใหละเอยด การโขลก การใชเครองปน หรอเครองบด สวนใหญจะเปน

พชจาพวกผกและผลไมบางชนดทมน านอย เชน ผกขนฉาย แตงกวา ขาวโพด แตงไทย ฝรง แครอท

มะระ เปนตน

2.3 การตม คอ การนาไปเคยวใหเดอดรวมกบน า พชบางชนดเมอโดนความรอนจะไดสและ

กลนออกมา เชน ตะไคร มะตม แหว กระเจยบ เปนตน

ดอกโสน

ภาพท 2 ดอกโสน

ทมา : http://www.biogang.net

ชอวทยาศาสตร Sesbania javaica Miq. เปนพชวงศถวคอวงศ Fabaceae (Papilionaceae)

ชอพอง โสนหน โสนกนดอก (ภาคกลาง) ผกฮองแฮง (ภาคเหนอ) สปรหลา (กะเหรยง-แมฮองสอน)

ชออน Sesbania หรอ Sesbanea pea

โสนเปนไมสกลเดยวกบแค เปนไมลมลกอาย 1 ป พชตระกลนมถนกาเนดในเขตรอนของทวป

เอเชย จากอนเดยไปทางตะวนออกจนถงประเทศมาเลเซย อนโดนเซย และฟลปปนส

โสนขนเองตามธรรมชาต มกพบในพนททมน าขง ลาตนสงประมาณ 1-4 เมตร ลาตนผวเรยบ

เปนเหลยมหรอกลมมรองละเอยดตามความยาวของลาตน โสนในเมองไทยมหลายพนธ คอ โสนหน

โสนคางคก โสนหางไกใหญ โสนหางไกเลก ลกษณะเปนไมลมลกปเดยว ลาตนสงประมาณ 2-3 เมตร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

4

1. การปลก

ตนโสนขนเองอยโดยทวไป โดยเฉพาะตามรมคน า รมคลอง ในทชนแฉะ เปนพชขนงาย

ไมตองบารงรกษากงอกงาม

ภาพท 3 การปลกโสน

ทมา: http://topicstock.pantip.com/

2. ใบ

ประกอบแบบขนนกเรยงตวแบบสลบบนลาตน มหนามแหลมยาว 2 อนทโคนกานใบ แตละ

ใบมใบยอยสเขยว 10-30 ค รปรางกลมรยาว 1.2-2.5 เซนตเมตร กวาง 2-4 มลลเมตร

ภาพท 4 ใบโสน

ทมา : http://www.bansuanpa-chara.com/node/849

3. ดอก

เปนชอเชงลด หรอเปนชอกระจก ออกทปลายกง ชอกใบ ซอกกง ชอดอกยาวประมาณ 10

เซนตเมตร มดอกยอย 5-12 ดอก ยาว 2.5 เซนตเมตร มกลบดอกสเหลอง 5 กลบ บางครงกลบนอกมจด

กระสน าตาล หรอสมวงแดง กระจายอยท วไปสาหรบดอกโสนทใชรบประทานเปนอาหาร คอ โสนหน

หรอโสนกนดอก จะออกดอกในชวงปลายฤดฝนประมาณเดอนกนยายน-ตลาคม โดยชาวบานมกเกบ

ดอกโสนในชวงเยน เพราะจะไดดอกตมนารบประทาน และหากรบประทานไมหมดสามารถนาดอกโสน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

5

มาดองเกบไวรบประทานได ซงการดองทาไดไมยาก โดยนาดอกโสนมาลางใหสะอาด และใสไวในขวด

โหลแกวหรอภาชนะกระเบอง จากนนปรงน าทใชดอง นาเกลอปนผสมในน าซาวขาวใหออกรสเคม

เลกนอย เตมน าตาลทรายอกหนอยแลวเทลงในภาชนะทใสดอกโสนใหทวมพอด ปดฝาทงไว 1 วนก

สามารถรบประทานไดแลว ยงถาทงไวนาน ๆ จะเปรยวมากขนสามารถรบประทานรวมกบน าพรกกะป

น าพรกปลารา หรอนาพรกปลาทกได

ภาพท 5 ดอกโสน

ทมา: http://www.biogang.net/biodiversity_view.

4. ผล

เปนฝกผอมกวาง 4 มลลเมตร ยาวประมาณ 18-20 เซนตเมตร ฝกออนมสเขยวเมอแกกลายเปน

สมวงและสนาตาล มเมลดขนาดเลกเรยงอยภายใน ฝกแตกเองเมอแหงโดยแตกตามขวางของฝกผล เมลด

ทรงกลม เปนมนเงา มสน าตาล มขนาดประมาณ 0.05 เซนตเมตร เมอออกดอกตดเมลดแลว ตนโสนจะ

คอยๆ เหยวแหงตายไปในทสด

ภาพท 6 เมลดดอกโสน

ทมา : http://www.bansuanpa-chara.com/node/849

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

6

ดอกโสนเปนดอกไมประจาจงหวดพระนครศรอยธยา

มจารกในประวตศาสตรวา เมอครงกอกรงศรอยธยาตงเปนราชธานนน พระเจาอทองไดปกหลก

สรางเมองสรางพระราชวงใหมทตาบลหนองโสน (ปจจบนเรยกวา บงพระราม) ณ วนศกร ขน 6 คา

เดอน 5 ปขาล โทศก จลศกราช 712

แถลงปางพระเจาอ ทองปรา รภเฮย

จกประดษฐนครา ใหมย ง

ชพอหมพฤฒา จารยจด การแฮ

กลบบตรสมเพลงตง สวดพรองพทธมนต

ชนงานขดภาคพน ภมมณ ฑล เฮย

สบพระสงขเศวต กล กษรแผว

เปนทกษณวรรต ดล แสดงศภ อรรถเอย

เสรจกจพธแลว สบสรางการผอง

หนองโสนแนะถนดาว เดมม ชอนา

ขนานเปลยนนามธาน เทพไท

ทวาราวด ศร อยธยา เฮย

กรงกษตรยสถตได สรอยปปลาย

โคลงพระราชนพนธในรชกาลท ๕

ตนโสนเปนตนไมลมลกพนบาน ชอบขนอยรมหนอง คลองบง หรอลาประโดง ขนเองตาม

ธรรมชาต ผบรโภคแนใจไดวาปลอดสารเคมโดยเฉพาะอยางยงถาเกบเองจากตน ดอกโสนมกลนหอม

เฉพาะตว โดยเฉพาะอยางยงดอกโสนทเกบจากตนทแชอยในน า ใครพบดงโสนขนในทรกรางชวนกน

เกบดอกมากนกนดกวา ดอกโสนมรสออกหวานเลกนอย เหมาะแกการใชประกอบอาหารใหเดกกน

ปจจบนนจงหวดพระนครศรอยธยาพฒนาไปมาก ชาวจงหวดอยธยาอาจจะไมพบตนโสนขนอยเปน

หนองอยางในอดตแลวกได แตถาจะประกอบอาหารใหมองหาตามตลาดนด อาจยงหาซอไดอยในตลาด

บางแหงและตามตลาดนดตางจงหวดในราคา 5-10 บาท

5. ประโยชนทางอาหาร

สวนทเปนผก ยอดออน ดอกตมและดอกบานของโสนใชเปนผกได ดอกโสนออกในชวง

ปลายฤดฝนประมาณเดอนกนยายน-เดอนตลาคม ในชวงทโสนออกดอก ในตลาดสดภาคกลางและ

ภาคเหนอบางจงหวดจะมดอกโสนจาหนายดวยชาวบานมกเกบดอกโสนในชวงเยน จะทาใหไดดอกตม

นารบประทาน การปรงอาหาร ดอกโสนปรงเปนอาหารไดหลายชนด วธแรกคอ นามารบประทานรวม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

7

กบน าพรก โดยรบประทานยอดออนและดอกแบบผกสด หรอนามาลวกใหสกกได นอกจากนยง

สามารถนาดอกโสนมาผดน ามนและพรมน าปลาเลกนอย เปนโสนผกน ามน หรออาจนามาลวกและ

ลาดดวยกะท นามา เปนผกจมรบประทานกบน าพรกปลารา น าพรกกะป หรอน าพรกมะขาม วธทสอง

คอนาดอกโสนมาทอดผสมกบไข (ทาคลายกบชะอมชบไข) นาไปรบประทานกบขาวหรอรบประทาน

รวมกบนาพรกกไดวธทสาม คอ นาดอกโสนมาแกงสมกบปลาชอน

ในชวงปลายหนาฝน ดอกโสนออกเปนจานวนมาก บางบานจะนาดอกโสนมาดองเกบไว

รบประทานนานๆ การดองดอกโสนทาไดโดย นาดอกโสนลางใหสะอาด และใสไวในขวดโหลแกว

หรอภาชนะกระเบอง จากนนปรงน าทใชดองโดยนาเกลอปนผสมในน าซาวขาวใหออกรสเคมเลกนอย

เตมน าตาลทรายเลกนอย และนาน าทเตรยมไวเทลงในภาชนะทใสดอกโสนพอทวมพอด ปดฝาทงไว

1 วน รบประทานไดถาทงไวนาน จะเปรยวมากขน ดอกโสนดองมกรบประทานรวมกบน าพรกกะป

น าพรกปลารา หรอนาพรกปลาทกได

นอกจากปรงเปนอาหาร ดอกโสนยงปรงเปนขนมดอกโสนได โดยนาดอกโสนมานงใหสก

นามาคลกรวมกบแปงขาวเหนยว แปงสาล มะพราว และน าตาลดอกโสนยงใหสเหลอง สามารถคนน า

จากดอกมาทาเปนขนมบวลอย และขนมตาลไดอกดวย

6. วธใชในการประกอบอาหาร

ดอกโสนสามารถนามาประกอบ อาหารไดหลายชนดเชน นามาซบแปงทอดกรอบ กนกบ

ขนมจน นาพรก ดอกโสนมรสหวานชวนกนมาก เมนยอดฮต เชน ดอกโสนจมนาพรกมะนาว แกงดอก

โสน ดอกโสนผดนามนหอย ยาดอกโสน ขนมดอกโสนวธใชในการประกอบอาหาร : ดอกโสน

สามารถนามาประกอบ อาหารไดหลายชนดเชน นามาซบแปงทอดกรอบ กนกบขนมจน นาพรก ดอก

โสนมรสหวานชวนกนมาก เมนยอดฮต เชน ดอกโสนจมนาพรกมะนาว แกงดอกโสน ดอกโสนผดนา

มนหอย ยาดอกโสน ขนมดอกโสนดอกโสนทาอาหารหวานคาวไดหลายอยาง เมนสดฮตไดแก ดอก

โสนผดหรอลวกจมกบน าพรกกะป กนกบปลาท และชบแปงทอดกรอบกนกบขนมจนน าพรกกได ใช

วธเดยวกบการทาชะอมชบไขทอด หรอจะทาแกงสมดอกโสนกบปลาชอนกมคนรอกน สวนเมนงายๆ

กคอ ดอกโสนผดไข หรอไขเจยวใสดอกโสน ดอกโสนจมน าพรกมะนาว แกงเผดอะไรกไดใสดอก

โสน ดอกโสนผดนามนหอย ยาดอกโสน ถาใชประกอบอาหารหวานกมขาวเหนยวมนดอกโสน ใหนง

ดอกโสนพรอมขาวเหนยวราว 10 นาทสดทาย มนกะทเขาดวยกนและกนกบนาตาลและมะพราวโรยงา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

8

ภาพท 7 การนาดอกโสนมาประกอบเปนอาหาร

ทมา : https://www.google.co.th/search?q=ดอกโสน&source

7. สรรพคณทางการแพทยแผนไทย

ดอกโสนมรสจด เยน สรรพคณแกพษรอน ถอนพษไข (สรรพคณเดยวกนกบดอกแค)

สรรพคณของโสนและวธใช สวนทใชประโยชนของโสนคอ ดอก ใบ และตน ซงแตละสวนจะให

สรรพคณดงตอไปน ดอกโสน เนองจากโสนมรสจด เยน จงมสรรพคณแกพษรอน ถอนพษแมลงสตว

กดตอย ปรงเปนยาพอกแผลได นอกจากนยงมสรรพคณใชแกปวดมวนทอง ใบโสน มสรรพคณใชตายา

พอกแผลตนโสน สรรพคณในการขบปสสาวะ โดยนาตนโสนมาแชน าใหเปนดาง หรอแผนโบราณเผา

ไฟไหมใหเกรยม แลวนานามาดม

8. สรรพคณทางโภชนาการ

ดอกโสนใหธาตแคลเซยม ฟอสฟอรสบารงกระดกบารงสมอง มเหลกบารงเลอด ใหวตามนเอ

ไวตอตานโรคภยไขเจบอก และมวตามนบ 1 บ 2 ไนอะซน และวตามนซ อกพอสมควร นบวาเปน

ดอกไมพชพนบานทใหประโยชนแกรางกายอยางมาก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

9

ตารางท 1 ตารางแสดงคณคาอาหารไทยในสวนทกนได 100 กรม

ดอกโสน คณคาทางอาหาร ปรมาณ

Cal Unit 40

Moist Ure% 86.0

Protein Gm. 3.6

Fat Gm. 0.4

CHO Gm. 5.6

Fiber Gm. 3.9

Ash Gm. 0.9

Ca mg. 51

P mg. 56

Fe mg. 8.2

Vitamins A.I.U. 3338

B1 mg. 0.26

B2 mg. 0.40

Niacin mg. 2.8

C mg. 24

ทมา : ขอมลจาก กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

งานวจยจากมหาวทยาลยมหดลในป พ.ศ.2558 พบวา ดอกโสนมสารเควอเซทน ไกลโคไซด

(Quercetin 3-2 (G)-rhamnosylrutinoside) เปนองคประกอบสาคญ สารดงกลาวเปนสารฟลาโวนอยดท

สาคญ มฤทธตานการกอกลายพนธในเซลลเพาะเลยงในหองทดลอง สารกลมฟลาโวนอยดมกพบใน

ดอกไมทมสสนสวยงาม เนองจากฟลาโวนอยดดดกลนแสงอลตราไวโอเลต จงเปนสารททาหนาทช

แหลงน าหวานใหกบแมลงทมาผสมเกสร จดเปนกลมสารทมความสาคญตอการดารงชวตของพชชนสง

การศกษาฤทธชวภาพของเควอเซทนจากงานวจยพบวา เควอเซทนมฤทธกระตนใหเซลลมะเรงตายดวย

กระบวนการอะพอปโทซส (apoptosis) หยดย งการแบงเซลลของเซลลมะเรง ระงบการอกเสบ และ

ปองกนอนตรายของเซลลปกตตอความเครยดจากกระบวนการตานอนมลอสระ เมอพบวาดอกโสนอน

เปนไมพนบานมสารดงกลาวทเปนประโยชนตอสขภาพเปนองคประกอบจะทาใหผบรโภคมนใจ และ

ชกชวนกนกนไมพนบานอนมคณคายงตามฤดกาล

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

10

หญาหวาน

ภาพท 8 หญาหวาน

ทมา: http://frynn.com

หญาหวาน ภาษาองกฤษ Stevia (สตเวย) หญาหวาน ชอวทยาศาสตร Stevia rebaudiana Bertoni

อยในวงศ ASTERACEAE เปนพชพนเมองของประเทศบราซลและทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของ

ประเทศปารากวยในทวปอเมรกาใต

ใบหญาหวานนนมความหวานมากกวาน าตาลถง 10-15 เทา แตเปนความหวานทไมกอใหเกด

พลงงาน และทสาคญกคอสารสกดทไดจากหญาหวานทมชอวา สตวโอไซด (Stevioside) นนเปนสารท

ใหความหวานมากกวาน าตาลถง 200-300 เทา และดวยความทมนมคณสมบตพเศษอยางนหญาหวานจง

เปนพชทกาลงไดรบความสนใจจากผรกสขภาพเปนอยางมาก โดยไดมการนาไปใชในดานอตสาหกรรม

ตางๆ อยางเครองดม ยาสมนไพร และในดานการแพทย

ชาวพนเมองในประเทศปารากวยกรจกนาหญาหวานมาสกดเพอใชในการบรโภค หลายศตวรรษ

แลว โดยนามาใชผสมในเครองดม ชงกบชา ฯลฯ และสาหรบตางประเทศ อยางประเทศญปนกไดมการ

ใชสารสกดดงกลาวมานานมากเปนสบๆ ปแลว โดยนาไปใชผสมกบผลตภณฑอาหารตางๆ เชน เตาเจยว

ซอว ผกดอง เนอปลาบด เปนตน

สาหรบในประเทศไทย หญาหวานไดเรมเขามามบทบาทในภายหลง และไดมการนาเขามาปลก

ในชวงป พ.ศ.2518 โดยไดมการนามาเพาะปลกในภาคเหนอ ซงจะเพราะปลกกนมากในจงหวดเชยงใหม

เชยงราย พะเยา และลาพน เนองจากพชนดนจะชอบอากาศคอนขางหนาเยนในพนททมอณหภมประมาณ

20-26 องศาเซลเซยส และพชชนดนจะเจรญเตบโตไดเปนอยางดเมอเพาะปลกในพนทสงทมความสงจาก

ระดบนาทะเลประมาณ 600-700 เมตร

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

11

หญาหวานสมนไพรอนตราย สสมนไพรเพอสขภาพ

หญาหวานมการใชกนอยางกวางขวางยาวนานโดยนกวทยาศาสตรชาวอเมรกาใต เมอป ค.ศ.

1887 ซงในขณะนนยงไมมรายงานวามนเปนอนตรายแตอยางใด จนกระทงตอมาในป ค.ศ.1985 กไดม

ผลงานวจยทางดานลบของหญาหวานออกมา โดยนกวทยาศาสตรทชอ John M. Pezzuto และคณะ

ซงเปนนกวทยาศาสตรชาวอเมรกน ไดสรปผลการวจยและตพมพลงในวารสาร Proc. Nati. Acad. Sci.

โดยระบวาหญาหวานนนอนตราย เพราะทาใหเกดการ Mutagenic สงมากในหนทดลอง ซงจาก

ผลงานวจยนเอง สงผลใหองคการอาหารและยาของสหรฐ(FDA) ออกมาประกาศวาหญาชนดไม

ปลอดภยและหามใชเปนสารปรงแตงในอาหาร และสงผลกระทบเปนวงกวางไปทวโลก รวมทงประเทศ

ไทยดวย (ขณะนนนายอานนท ปนยารชน เปนนายกรฐมนตร)

ตอมาในป ค.ศ.1991 มนกวทยาศาสตรทชอวา Emily Procinska และคณะ ไดออกมาคนคน

รายงานวจยของ John M. Pezzuto วาอาจมขอผดพลาด โดยตพมพในวารสาร Mutagenesis ระบวา

หญาหวานไมมผลทาใหเกด Mutagenic แตอยางใด ทงนไดทาการทดลองซ าอยหลายครง หลงจากนน

เปนมากไดมรายงานตางๆ ออกตามมาอกมากมายทระบวาผลของ mutagenic ในสารสกดหญาหวานมผล

นอยมาก หรออาจจะมผลบางเลกนอย และตอมาไดมการตรวจสอบความเปนพษพบวางานวจยสวนมาก

ระบวาหญาหวานไม มพษ และไมมหลกฐานใดๆ ระบวาหญาชนดนอาจจะทาใหเกดขอบกพรองหรอเกด

โรคมะเรงแตอยางใด

แตกระนนกตาม FDA ของสหรฐเองกยงไมสงระงบการหามใชหญาหวานแตอยางใด จนใน

ทสดองคการอนามยโลก หรอ WHO (World Health Organization) ไดยนมอเขามาไกลเกลย และได

รายงานการประเมนผลอยางละเอยดจากงานวจยตางๆ และระบวาหญาชนดนไมเปนอนตรายแตอยางใด

และในทสดเมอป ค.ศ.2009 ทผานมา FDA สหรฐกไดมการประกาศวา หญาหวานเปนพชทปลอดภยและ

ใหการยอมรบวาเปน GRAS (Generally Recognized As Safe)และจากผลงานวจยของทมวจย

มหาวทยาลยเชยงใหม ไดขอสรปวา สารสกดจากหญาหวานมความปลอดภยในทกๆ กรณ โดยคาสงสด

ทกนไดอยางปลอดภยคอ 7,938 มลลกรม/กโลกรม ซงสงมากถาเทยบเทากบการการผสมในเครองดม

หรอกาแฟถง 73 ถวยตอวน ซงเปนไปไมไดแนนอน เพราะคนสวนใหญกนกนประมาณ 2-3 กถอวามาก

เพยงพอตอวนแลว ซงการใชหญาหวานอยางปลอดภย คอ ประมาณ 1-2 ใบตอเครองดม 1 ถวย ถอเปน

ปรมาณทเหมาะสม และไมหวานมากจนเกนไป

ในปจจบนสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กไดมขนทะเบยนใหสามารถใชสาร

สตวโอไซดเพอการบรโภคแทนน าตาลได เพราะมความปลอดภยสง มพษเฉยบพลนตา ไมเปนอนตราย

หรอมผลขางเคยงใดๆ และทสาคญหญาหวานยงจดใหอยในหมวดพชสมนไพรอกชนดหนงอกดวย

ฤทธในการออกรสหวานของสารสตวโอไซดจะไมเหมอนกบนาตาลซะทเดยว เนองจากสารสตวโอไซด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

12

จะออกรสหวานชากวาน าตาลทรายเลกนอย และรสหวานะของสารสตวโอไซดจะจางหายไปชากวา

น าตาลทราย นอกจากนสารดงกลาวยงเปนสารทไมมคณคาทางอาหารแตอยางใด เพราะมแคลลอรตามาก

หรอไมมเลยและจะไมถกยอยใหเกดเปนพลงงานกบ รางกาย แตจากขอดอยตรงนนเองกถอเปนจดเดนท

เหมาะอยางมากสาหรบผท เปนโรคเบาหวาน ความดนโลหต โรคอวน และโรคหวใจ

ลกษณะของหญาหวาน

ตนหญาหวาน เปนพชลมลกอายประมาณ 3 ป ลกษณะเปนพมเตย มความสงประมาณ 30-90

เซนตเมตร มลาตนแขงและกลม ลกษณะทวไปคลายตนโหระพา ขยายพนธดวยวธการใชเมลดและการ

ใชกงชาปลก

ใบหญาหวาน ใบเปนใบเดยว ลกษณะของใบคลายรปหอกหวกลบ ขอบใบหยกคลายฟนเลอย ม

รสหวานมากใชแทนนาตาลได

ดอกหญาหวาน ออกดอกเปนชอทปลายกง ดอกมสขาว ดอกเลก กลบเปนรปไขสขาวเลกมาก

มเกสรตวผเปนสขาวงอไปมา ยนออกมาเลกนอย

สรรพคณของหญาหวาน

1. สมนไพรหญาหวาน ชวยเพมกาลงวงชา

2. ชวยสงเลอดไปเลยงสมองมากขน

3. ชวยในการรกษาผปวยโรคเบาหวาน ลดระดบนาตาลในเสนเลอด เหมาะสาหรบผทตองการ

ควบคมระดบนาตาลในเลอด

4. สรรพคณหญาหวานชวยลดไขมนในเสนเลอดสง

5. ชวยลดความเสยงของการเกดโรคหว ความดนโลหตสง และโรคอวน

6. หญาหวาน สรรพคณชวยบารงตบ

7. หญาหวาน สรรพคณทางยาชวยสมานแผลทงภายและภายนอก

ประโยชนของหญาหวาน

1. ชวยเพมการรบประทานอาหาร และชวยลดความขมในอาหารได

2. ใชเปนสารใหความหวานแทนนาตาล โดยไมทาใหนาตาลในเลอดสง

3. หญาหวานทางเลอกของคนอวน ใหความหวานเหมอนนาตาล แตไมใหพลงงาน ทานเทาไหร

กไมอวน จงชวยในการควบคมนาหนกไดเปนอยางด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

13

4. มการนาหญาหวานไปแปรรปผลตภณฑสาเรจรปตาง ๆ โดยปจจบนนยมบรโภคหญาหวาน

อยดวย 5 แบบ โดยเรยงลาดบจากมากไปนอยไดแก ใบอบแหง ใบแหงบดสาหรบชงแบบ

สาเรจรป (ชาหญาหวาน) ใบสด ใบแหงบดสาหรบใชแทนน าตาล (หญาหวานผง) และ

แบบสารสกดจากใบแหงดวยนา โดยจะนยมนามาชงเปนชาดม รองลงมากคอ การนามาตม

และเคยว แตจะไมคอยนยมนามาบรโภคในแบบผสมกบอาหารเทาใดนก

5. มการนาสารสกดจากหญาหวานมาใชแทนน าตาล หรอใชทดแทนน าตาลบางสวน เพราะ

สารสตวโอไซดนนมความทนทานตอกรดและความรอนไดเปนอยางด จงสามารถนาใชใน

อาหารและเครองดมตางๆ ไดอยางหลากหลาย เชน น าอดลม น าชาเขยว ขนมเบเกอร แยม

เยลล ไอศกรม ลกอม หมากฝรง ซอส ปรงรส ฯลฯ (ลาสดไดยนมาวาเครองดมแบรนดดง

อยางโคคา โคลา กไดมจดสทธบตรและไดทาการผลตโดยใชสารสกดนแลวเหมอนกน แต

ยงไมเหนจาหนายในไทย ซงถามมาเมอไหรกถอเปนทางเลอกทดสาหรบผทไมอยากดม

นาตาล เปนซองๆ)

6. ในอตสาหกรรมอาหารสารสกดจากหญาหวานถอวามขอดหลายอยาง เชน การไมถกยอย

สลายโดยจลนทรย เมอนามาใชกบอาหารจงไมทาใหอาหารเกดเนาบด ไมทาใหอาหารเกด

สน าตาลเมอผานความรอนสง ๆ และทสาคญกคอ จะไมถกดดซมในระบบยอยอาหาร

จงเหมาะอยางมากสาหรบผทเปนโรคอวน โรคเบาหวาน ความดนโลหต และโรคหวใจ

7. สารสตวโอไซด นอกจากจะใชในอาหารและเครองดมแลว ปจจบนยงมการนาไปใชแทน

นาตาลในการผลตยาสฟนอกดวย

ดอกเกกฮวย

ภาพท 9 ดอกเกกฮวย

ทมา : http://frynn.com.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

14

ดอกเกกฮวย หรอ ดอกเกกฮวย ภาษาองกฤษ Chrysanthemum คอ มอยหลายสายพนธ โดยสาย

พนธหลกทใชเปนยาไดแก ดอกเกกฮวยสขาว (ชอวทยาศาสตร Dendranthema morifolium (Ramat.)

หรอ (ชอวทยาศาสตร Chrysanthemum morifolium Ramat.) และดอกเกกฮวยสเหลอง (ชอวทยาศาสตร

Dendranthema indicum L.) หรอ(ชอวทยาศาสตร Chrysanthemum indicum L.) สาหรบสายพนธอน เชน

ดอกเกกฮวยปา (ชอวทยาศาสตร Dendranthema boreale (Makino) Ling) คณสมบตเดนของดอกเกกฮวย

กคอ มกลนฉน รสขม และรสหวาน มฤทธเปนยาเยน ดอกเกกฮวย เปนพชดงเดมของประเทศจน และ

ญปน แตภายหลงไดแพรกระจายไปทวในประเทศกมพชา ลาว รวมถงบานเราดวย ซงจะเพาะปลกไดด

ในพนทสงของประเทศ โดยมการจาหนายเปนดอกสด สาหรบดอกเกกฮวยทนามาใชควรเปนดอกสขาว

หรอดอกสเหลอง และไมใชสายพนธทเกบมาจากในปาเพราะอาจเปนคนละชนดกน

ดอกเกกฮวย มสารพวกฟลาโวนอยด (Flavonoid)

สารไครแซนทมน (Chrysanthemin) สารอดนน (Adenine) สตาไคดวน (Stachydrine) โคลน

(Choline) กรดอะมโน และน ามนหอมระเหยทชวยรกษาและปองกนโรคเสนเลอดหวใจตบ ชวยขยาย

หลอดเลอด ลดการเกดภาวะหวใจลมเหลว

ประโยชนของเกกฮวย

1. ประโยชนของนาเกกฮวย ชวยดบกระหาย เพมความสดชน

2. ชวยกาจดสารพษออกจากรางกาย

3. เกกฮวย สรรพคณทางยาชวยขบเหงอ

4. จากงานวจยพบวาสารสกดจากดอกเกกฮวยมคณสมบตชวยยบย งเชอไวรสเอดสได

5. ชวยดดซบสารกอมะเรงและจลนทรยชนดตางๆ

6. ชวยยายหลอดเลอดแดงใหญทไปเลยงหวใจ ชวยปองกนการเกดโรคหลอดเลอดตางๆ

7. ชวยปองกนการเกดโรคหวใจ ภาวะหวใจลมเหลว

8. ชวยปองกนการเกดโรคความดนโลหตสง

9. ชวยปองกนการเกดโรคเสนเลอดตบ

10. ประโยชนของเกกฮวย ชวยบารงโลหต

11. ชวยเพมการไหลเวยนของโลหต

12. ชวยบารงและรกษาสายตา (เกกฮวยดอกเหลอง)

13. ชวยแกอาการตาบวมแดง ปวดตา มองเหนไมชด ตาเบลอ ตามว

14. แกอาการตาอกเสบ ดวยการใชดอกสดตาแลวนามาประคบภายนอกดวงตา

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

15

15. ชวยแกอาการปวดศรษะเนองจากการกาเรบของหยางในตบ

16. ชวยบรรเทาอาการวงเวยนศรษะ หนามด ตาลาย (เกกฮวยดอกเหลอง)

17. สรรพคณเกกฮวย ชวยแกไข (เกกฮวยดอกเหลอง)

18. เกกฮวย สรรพคณชวยแกอาการหวด

19. เกกฮวยดอกขาวหากใชรวมกบ สะระแหน ใบไผขม จะชวยแกอาการไอได

20. เกกฮวยแกรอนใน มฤทธเปนยาเยน ชวยดบพษรอน

21. ชวยระบายและยอยอาหาร

22. สรรพคณของเกกฮวย ชวยขบลม

23. เกกฮวยดอกขาวหากใชรวมกบ สะระแหน ใบไผขม จะชวยบารงปอด

24. ประโยชนเกกฮวยชวยบารงตบ ไต (เกกฮวยดอกเหลอง)

25. ใชรกษาฝเปนหนอง บวมและเปนพษ ดวยการใชดอกสดนามาบดผสมนาแลวดม และนา

กากทเหลอมาพอกบรเวณทเปน

26. เกกฮวย ประโยชนชวยรกษาผมรวง ทาใหผมไมเปลยนเปนสเทา

ใบเตยหอม

ภาพท 10 ใบเตยหอม

ทมา : http://frynn.com.

ใบเตยหอม หรอ เตยหอม หรอ ใบเตยหอม ภาษาองกฤษ Pandan Leaves, Fragrant Pandan,

Pandom wangi มชอวทยาศาสตรวา Pandanus amaryllifolius Roxb. และยงมชอทองถนอนๆอกเชน

ใบสมมา (ระนอง), สมตะเลงเครง (ตาก), สมป (แมฮองสอน), สมพอด ผกเกงเคง (ภาคเหนอ) เปนตน

ใบเตยหอมจดเปนไมยนตน พมเลก ขนเปนกอ มใบเปนใบเดยว เรยงสลบเวยนเปนเกลยวจนถงยอดใบ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

16

ลกษณะของเปนทางยาว สเขยวเปนมน ใบคอนขางแขงมขอบใบเรยบ ซงเราสามารถนาใบเตยมาใชไดทง

ใบสดและใบแหง ในใบเตยจะมกลนหอมของน ามนหอมระเหย (Fragrant Screw Pine) โดยกลนหอม

ของใบเตยนนมากจากสารเคมทชอวา 2-acetyl-1-pyrroline ซงเปนกลนเดยวกนกบทไดใน ขาวหอมมะล

ขนมปงขาว และดอกชมนาด

นอกจากนใบเตยยงประกอบดวย วตามนและแรธาตสาคญอกหลายชนด โดยใบเตยหอม 100

กรมนนจะมเบตาแคโรทน 3 ไมโครกรม วตามนซ 8 มลลกรม วตามนบ2 0.2 มลลกรม วตามนบ3 1.2

มลลกรม ธาตแคลเซยม 124 มลลกรม ธาตเหลก 0.1 มลลกรม ธาตฟอสฟอรส 27 มลลกรม นอกจากนยง

มคารโบไฮเดรต 4.6 กรม โปรตน 1.9 กรม และใหพลงงานถง 35 กโลแคลอร

ใบเตยเปนพชทคนไทยทกคนตางกรจกกนด เนองจากมการนามาใชกนอยางหลากหลายตงแต

สมยโบราณแลว โดยเฉพาะอยางยงการนามาปรงแตงอาหารอยางขนมไทยใหมกลนหอม อรอย และ

ยงใหสสนนารบประทานอกดวย

ประโยชนของใบเตยหอม

1. ใบเตยหอมสรรพคณชวยบารงหวใจใหชมชน และชวยลดอตราการเตนของหวใจ (น าใบเตย)

2. การดมนาใบเตยจะชวยดบกระหายคลายรอนไดเปนอยางด เพราะใบเตยมกลนหอมเยนทาน

แลวจงรสกสดชน ผอนคลาย

3. รสหวานเยนของใบเตย ชวยชกาลงได

4. การดมนาใบเตยชวยแกอาการออนเพลยของรางกายได

5. ชวยปรบสมดลในรางกาย

6. ผทมธาตเจาเรอนเปนธาตไฟนนการรบประทานอาหารทปรงจากใบเตยจะชวยทาใหรสกเยน

สบายสดชนได

7. ชวยรกษาโรคเบาหวาน ชวยควบคมระดบนาตาลในเลอด ซงตามตารบยาไทยไดมการนา

ใบเตยหอม 32 ใบ ใบของตนสก 9 ใบ นามาหนตากแดด แลวนามาชงเปนชาดมอยางนอย 1

เดอน หรอจะใชรากประมาณ 1 กามอนามาตมกบนาดมเชาเยนกไดเหมอนกน (ใบ, ราก)

8. ชวยลดความดนโลหต (สารสกดนาจากใบเตย)

9. ชวยปองกนการแขงตวของหลอดเลอด

10. ใบเตย สรรพคณชวยบรรเทาอาการอาการและดบพษไขได

11. ใบเตยชวยดบพษรอนภายในไดเปนอยางด

12. ใชรกษาโรคหด (ใบ)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

17

13. สรรพคณใบเตยใชเปนยาแกกระษย (ตน,ราก)

14. ใชเปนยาขบปสสาวะดวยการใชตน 1 ตนหรอจะใชรากครงกามอกได นามาตมกบนาดม

(ราก, ตน)

15. สรรพคณของใบเตยใชรกษาโรคหดได

16. ใบเตยสดนามาตาใชพอกรกษาโรคผวหนงได

17. ประโยชนใบเตย มการนาใบเตยมาใชแตงกลนอาหารอยางหลากหลาย ไมวาจะเปนของ

หวานตาง ๆ อยาง ขนมลอดชอง ขนมชน รวมไปถงเคกและสลด เปนตน

18. มการนาใบเตยมาทบพอแตก นาไปใสกนลงถงสาหรบนงขนม จะทาใหขนมทสกแลวมกลน

หอมนารบประทานมาก

19. ใชใบเตยลองกนหวดสาหรบนงขาวเหนยว เมอขาวสกแลวจะทาใหมกลนหอมมาก

20. สเขยวของใบเตยเปนสของ คลอโรฟลล สามารถนามาใชแตงสขนมได

21. ใชใบเตยสดใสลงไปในนามนทใชแลว แลวตงไฟใหรอนแลวคอยตกใบเตยขน จะทาให

นามนไมมกลนเหมนหน ทาใหน ามนทใชทอดมกลนเหมอนนามนใหมใบสามารถใชไล

แมลงสาบได

22. ประโยชนของใบเตยกบการนามาใชทาเปนทรทเมนทสตรบารงผวหนา ดวยการใชใบเตย

ลางสะอาด หนเปนชนเลกๆ นามาปนรวมกบนาสะอาดจนละเอยด จะไดครมขนเหนยวแลว

นามาพอกหนาทงไวประมาณ 20 นาท

งานวจยทเกยวของ

มหาวทยาลยมหดล(2548) ทาการศกษา พบวาดอกโสนมสารเควอเซทนไกลโคไซด (Quercetin

3-2(G)-rhamnosylrutinosids) เปนองคประกอบสาคญ สารดงกลาวเปนสารฟลาวโวนอยดทสาคญ มฤทธ

ตานการกอกลายพนธในเซลลเพาะเลยงในหองทดลอง สารกลมฟลาวโวนอยดมกพบในดอกไมทมสสน

สวยงามเนองจากฟลาวโวนอยดดดกลนแสงอลตราไวโอเลต จงเปนสารททาหนาทชแหลงน าหวานให

ศกษาฤทธชวภาพของเควอเซทนจากงานวจยพบวา เควอเซทนมฤทธกระตนใหเซลลมะเรงตายดวย

กระบวนการอะพอปโทซส(apoptosis) หยดย งการแบงเซลลของเซลลมะเรง ระงบการอกเสบ และ

ปองกนอนตรายของเซลลปกตตอความเครยดจากกระบวนการตานอนมลอสระ เมอพบวาดอกโสนอน

เปนไมพนบานมสารดงกลาวทเปนประโยชนตอสขภาพเปนองคประกอบจะทาใหผบรโภคมนใจ และ

ชกชวนกนกนไมพนบานอนมคณคายงตามฤดกาล

ผศ.มาลน สาล จากสาขาวชาอาหารและโภชนาการ คณะเทคโนโลยคหกรรมศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร กลาววา ดอกโสนมสารตานอนมลอสระ จงไดศกษาแนวทาง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

18

การแปรรปผลตภณฑอาหารจากสวนตางๆของโสนทงดอกและใบ โดยเปนผลตภณฑ 2 ชนดคอ ชาจาก

ดอกโสน และชาจากยอดใบ เมอนามาทาชาจะมกลอนหอมออนๆ รสชาตออนนม สามารถทาเองได

งายๆ ไวรบประทานไดดวยตวเอง หรอจะพฒนาและสงเสรมใหเปนสนคาประจาทองถนตอไปกได โดย

ชาดอกโสน ทาไดสองวธ คอ นาดอกโสนไปอบทอณหภม 70 องศาเซลเซยสเปนเวลา 2 ชวโมง แลว

นามาบรรจซองชาในปรมาณ 3 กรม/ซอง สวนยอดใบโสน พบวามวตามน เอ สง ชาทไดกมกลนหอมเขม

กวา ชาดอกโสน วธทาคอนามาควไฟกลางครงละ 50 กรม เวลา 20แลวนามาอบทอณหภม 70 องศา

เซลเซยส เวลา 3 ชวโมง บรรจในซองชา 3 กรม/ซอง ซงทงสามชนดสามารถเกบไวไดนานกวา 60 วน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

อปกรณและวธการดาเนนการ

อปกรณ

1. อปกรณเครองครว

- หมอสแตนเลส, ทพพ, ชอน, เหยอกนา, กระชอนสาหรบกรอง, ผาขาวบาง

- เตาไฟฟา - เครองชง - นาฬกาจบเวลา - เทอรโมมเตอร

2. อปกรณสาหรบวเคราะหคณภาพ

- เครองวเคราะหคาส ( Hunter Lab,Ultar Scan VIS)

- เครองวดคา pH - meter ( Sartorius , Docu- pH-Meter )

- อปกรณเครองแกว - บคเกอร - แทงแกว

- อาหารเลยงเชอ - Plate count agar (PCA), (Difco,USA)

- Potato dextrose agar (PDA), (Phytotech,USA)

- ตบมเชอ (MEMMERT , INE600 256l)

3. วตถดบ

- ดอกโสน (Sesbania javaica Miq.)

- นาตาลทราย (ตรา ลน)

- ใบเตยหอม (Pandanus amaryllifolius Roxb.)

- หญาหวาน (Stevia rebaudiana Bertoni )

- ดอกเกกฮวย (Chrysanthemum morifolium Ramat.)

วธการดาเนนงาน

1. พฒนาสตรมาตรฐานของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดยการ

1.1 ศกษาวธการใชดอกโสนทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพ โดยการใชดอกโสน

3 ชนด คอ ดอกโสนสด, ดอกโสนอบแหง, ดอกโสนควและอบแหง และทาการทดสอบความชอบของ

ผบรโภคแบบ Ranking test เพอหาระดบความชอบของผบรโภค จานวน 30 คนใชแบบทดสอบทาง

ประสาทสมผสโดยวธการใหคะแนนความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ ชอบมากทสดเปนลาดบ 3

และชอบนอยทสดเปนลาดบ 1 ทาการทดสอบ 2 ซา

1.2 ศกษาอตราสวนดอกโสนตอน าทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

โดยนาผลการศกษาขอท 1.1 มาศกษาอตราสวนดอกโสนตอน าในอตราสวน 1:1, 1:2, 1:3 และ 1:4 และ

ทาการทดสอบความชอบของผบรโภคแบบ Ranking test เพอหาระดบความชอบของผบรโภค จานวน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

20

30 คนใชแบบทดสอบทางประสาทสมผสโดยวธการใหคะแนนความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ

ชอบมากทสดเปนลาดบ 4 และชอบนอยทสดเปนลาดบ 1 ทาการทดสอบ 2 ซา

1.3 ศกษาปรมาณสารใหความหวาน(น าตาล)ทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจาก

ดอกโสน โดยนาสตรทผบรโภคใหการยอมรบจาก 1.2 มาศกษาปรมาณความหวานของเครองดมเพอ

สขภาพจากดอกโสน คอ 6, 7, 8, 9 องศาบรกซ และทาการทดสอบความชอบของผบรโภคและทาการ

ทดสอบความชอบของผบรโภคแบบ Ranking test เพอหาระดบความชอบของผบรโภค จานวน 30 คนใช

แบบทดสอบทางประสาทสมผสโดยวธการใหคะแนนความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ ชอบมาก

ทสดเปนลาดบ 4 และชอบนอยทสดเปนลาดบ 1 ทาการทดสอบ 2 ซา

1.4 พฒนาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

โดยการนาผลการศกษาขอท 1.3 ทผบรโภคใหการยอมรบมาทสด มาพฒนาดงน

1.4.1 ศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม

ศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม โดยใชหญาหวานใน

ระดบความหวาน 3 ระดบ คอ 0.1%, 0.3%, 0.5% และนามาทดสอบความชอบแบบ Ranking test เพอหา

ระดบความชอบของผบรโภค จานวน 30 คนใชแบบทดสอบทางประสาทสมผสโดยวธการใหคะแนน

ความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ ชอบมากทสดเปนลาดบท 3 และชอบนอยทสดเปนลาดบท 1 ทา

การทดสอบ 2 ซา

1.4.2 ศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนนาตาล

ศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนนาตาลทใหพลงงานสง โดยการ

เปรยบเทยบ 3 แบบ คอ น าตาล, หญาหวาน, นาตาลผสมหญาหวาน และนามาทดสอบคะแนนความชอบ

แบบ Ranking test เพอหาระดบความชอบของผบรโภค จานวน 30 คนใชแบบทดสอบทางประสาท

สมผสโดยวธการใหคะแนนความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ ชอบมากทสดเปนลาดบท 3 และ

ชอบนอยทสดเปนลาดบท 1 ทาการทดสอบ 2 ซา

1.4.3 ศกษาปรมาณการใชดอกเกกฮวย และใบเตยหอม

โดยการใชปรมาณดอกเกกฮวย และใบเตยหอมในปรมาณ 0.5%, 1%,1.5%, 2% ของ

น าหนกสวนผสม และทาการทดสอบทางประสาทสมผส โดยใหคะแนนการยอมรบแบบ Ranking test

เพอหาระดบความชอบของผบรโภค จานวน 30 คน ใชแบบทดสอบทางประสาทสมผสโดยวธการ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

21

ใหคะแนนความชอบแบบการเรยงลาดบความชอบ ชอบมากทสดเปนลาดบท 3 และชอบนอยทสดเปน

ลาดบท 1 ทาการทดสอบ 2 ซา

1.4.4 ศกษาการใชดอกเกกฮวย และใบเตยหอมมาปรบปรงดานสและกลนของเครองดม

เพอสขภาพจากดอกโสน

โดยการใชปรมาณดอกเกกฮวย และใบเตยหอมในอตราสวนรอยละ 0, 1, 2, 3 ของ

นาหนกสวนผสม และทาการทดสอบการยอมรบของผบรโภคโดยการทดสอบทางประสาทสมผสโดยใช

ผชมจานวน 30 คน โดยการใหคะแนนการยอมรบแบบ Hedonic scoring test ซงคะแนนระดบ 9 คอ ชอบ

มากทสด และคะแนนระดบ 1 คอไมชอบมากทสด และทดสอบคณลกษณะดานส ลกษณะทปรากฏ กลน

รสชาต เนอสมผส การยอมรบ โดยการวางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design

(RCBD) ทาการทดลอง 2 ซา

2. วเคราะหคณภาพของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

นาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนทผบรโภคใหการยอมรบมากทสด จากขอ 1.4 มา

วเคราะหคณภาพทางกายภาพ เคม และจลนทรย โดยการตรวจสอบคณภาพ ดงน

2.1 ตรวจสอบทางกายภาพ และเคม โดยการ วดคาส คา pH

2.2 ตรวจสอบทางจลนทรย โดยการหาจลนทรยทงหมดโดยใชวธ Total plate count,

ตรวจสอบ Colifrom, E.coli, ยสตและรา

3. ศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

โดยการเกบรกษาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนในภาชนะปดสนท เกบทอณหภม 8 องศา

เซลเซยส เปนเวลา 15 วน แลวนามาตรวจสอบการเปลยนแปลงของผลตภณฑ และวดคา pH

4. วเคราะหทางสถต

วเคราะหขอมลทางสถตโดยใชโปรแกรมสาเรจรป วเคราะหความแปรปรวน (Analysis of

Variance : ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยของแตละหนวยทดลองดวยวธ Duncan’s Multiple Range

Test (DMRT)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ผลและวจารณการทดลอง

1. การพฒนาสตรมาตรฐานของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

1.1 ผลการศกษาการใชดอกโสนทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

จากตารางท 2 ผลการใชดอกโสนทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

โดยใชดอกโสน 3 ชนดคอ ดอกโสนสด, ดอกโสนอบแหง และดอกโสนคว+อบแหง ผลการทดลอง

พบวา ผบรโภคใหการยอมรบสตรดอกโสนอบแหงมากทสด รองลงมาคอ สตรดอกโสนสด และ

ดอกโสนคว+อบแหง โดยมคะแนนเฉลย เทากบ 2.65, 2.01 และ 1.56 ตามลาดบ เนองจากดอกโสนสด

จะมสออนกวาดอกโสนแหง และดอกโสนคว+อบแหงจะมสเขมกวาดอกโสนแหง และมกลนเหมอน

น าชา ดงตารางท 2

ตารางท 2 ผลการใชดอกโสนทเหมาะสม ในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สตร คะแนนความชอบ

ดอกโสนสด 2.01 a ± 0.72

ดอกโสนอบแหง

ดอกโสนคว+อบแหง

2.65a ± 0.65

1.56b ± 0.84

P *

หมายเหต : * หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95

(p<0.05) a,bหมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

1.2 การศกษาอตราสวนดอกโสนตอนาทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

จากตารางท 3 ผลการศกษาอตราสวนดอกโสนตอน าทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอ

สขภาพจากดอกโสน โดยการนาผลจากขอท 1.1 มาทาการทดลองหาอตราสวนดอกโสนตอน า

ผลการทดลองพบวา อตราสวนดอกโสนตอน าทเหมาะสมคอ ดอกโสน 1 สวนตอน า 2 สวน รองลงมา

ดอกโสน 1 สวนตอน า 3 สวน, ดอกโสน 1 สวนตอน า 1 สวน และดอกโสน 1 สวนตอน า 4 สวน โดยม

คะแนนเฉลย เทากบ 3.61 รองลงมาคอ 2.53, 2.48 และ 1.43 ตามลาดบ เนองจากดอกโสน 1 สวนตอน า 2

สวน น าจะมสเหลอง กลนหอมดอกโสน, สวนดอกโสน 1 สวนตอน า 3 สวน น าจะมสเหลองออน กลน

หอมดอกโสนเลกนอย, ดอกโสน 1 สวนตอน า 1 สวน น าจะมสเหลองเขม กลนหอมดอกโสน และ

ดอกโสน 1 สวนตอนา 4 สวน นาจะมสเหลองออน ไมคอยมกลนหอมดอกโสน ดงตารางท 3

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

23

ตารางท 3 ผลการศกษาอตราสวนดอกโสนตอนาทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

อตราสวน คะแนนความชอบ

1:1 2.48b ± 0.94

1:2

1:3

1:4

3.61a ± 0.80

2.53b ± 0.76

1.43c ± 0.64

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,b หมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

1.3 ศกษาปรมาณสารใหความหวาน(นาตาล)ทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

จากตารางท 4 ผลการศกษาปรมาณสารใหความหวาน(น าตาล)ทเหมาะสมในการทา

เครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดยนาสตรทผบรโภคใหการยอมรบจากขอ 1.2 มาทาการทดลองตอ

ผลการทดลองพบวา ปรมาณสารใหความหวาน(น าตาล)ทผบรโภคใหการยอมรบมากทสดคอ 6 องศา

บรกซ รองลงมา 7, 8 และ 9 องศาบรกซ โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 3.80, 2.90, 1.75 และ 1.50 ตามลาดบ

เนองจากความหวาน 6 องศาบรกซ จะมความหวานพอเหมาะสาหรบผบรโภคทตองการรกษาสขภาพ

ดงตารางท 4

ตารางท 4 ผลการศกษาปรมาณสารใหความหวาน(นาตาล)ทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพ

จากดอกโสน

ปรมาณความหวาน คะแนนความชอบ

6 องศาบรกซ 3.80a ± 0.54

7 องศาบรกซ 2.90b ± 0.62

8 องศาบรกซ 1.75c ± 0.62

9 องศาบรกซ 1.50c ± 0.74

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,b,c หมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

24

1.4 การพฒนาเครองดมสขภาพจากดอกโสน

1.4.1 ศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม

จากตารางท 5 ผลการศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม

โดยใชหญาหวานในระดบความหวาน 3 ระดบ คอ 0.1%, 0.3% และ 0.5% ผลการทดลองพบวา ผบรโภค

ใหการยอมรบหญาหวาน 0.1% มากทสด รองลงมา 0.3% และ 0.5% โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 2.75

รองลงมาคอ 2.00 และ 1.25 ตามลาดบ ซงปรมาณของหญาหวานทใชในการทดลองครงนเปนไปตาม

ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 360 พ.ศ.2556 เรองสตวออลไกโคไซต ซงกาหนดไววาใชไดไม

เกน 200 มลลกรม/ กโลกรม ดงตารางท 5

ตารางท 5 ผลการศกษาปรมาณการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทเหมาะสม

ปรมาณหญาหวาน คะแนนความชอบ

0.1% 2.75a ± 0.54

0.3% 2.00a ± 0.41

0.5% 1.25b ± 0.65

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,bหมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

1.4.2 ศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนนาตาล

จากตารางท 6 ผลการศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนน าตาล

พบวา การใชน าตาล 3 องศาบรกซผสมหญาหวาน 0.05% มคะแนนการยอมรบมากทสด รองลองมาสตร

ทมการยอมรบคอ น าตาล และหญาหวานโดยมคะแนนเฉลยเทากบ 2.90 รองลงมา 1.66 และ 1.40

ตามลาดบ ดงตารางท 6

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

25

ตารางท 6 ผลการศกษาการใชสารใหความหวาน(หญาหวาน)ทดแทนนาตาล

สารใหความหวาน คะแนนความชอบ

นาตาล 6 องศาบรกซ 1.66b ± 0.57

หญาหวาน 0.1% 1.40b ± 0.49

นาตาล 3 องศาบรกซผสมหญาหวาน 0.05% 2.90a ± 0.39

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,b หมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

1.4.3 การศกษาปรมาณการใชดอกเกกฮวย และใบเตยหอม

จากตารางท 7 ผลการศกษาปรมาณการใชดอกเกกฮวย โดยนาผลทไดจากขอ 1.4.2 มา

ทาการทดลอง โดยใชปรมาณดอกเกกฮวย ในอตราสวน 0.5, 1, 1.5 และ 2% ของน าหนก พบวา ผบรโภค

ใหการยอมรบปรมาณดอกเกกฮวยในอตราสวน 1 % มากทสด รองลงมาอตราสวน 1.5, 2 และ 0.5% โดย

มคะแนนเฉลยเทากบ 3.85 รองลงมา 2.50, 2.15 และ 1.50 ตามลาดบ เนองจากดอกเกกฮวย 1 % มส

เหลอง กลนหอมดอกเกกฮวยเลกนอย สวนอตราสวน 1.5, 2 % จะมสเหลอง มกลนหอมดอกเกกฮวยมาก

ขน และอตราสวน 0.5% จะมสเหลองออน ไมมกลนหอมดอกเกกฮวย ดงตารางท 7

ตารางท 7 ผลการศกษาปรมาณการใชดอกเกกฮวย

ปรมาณดอกเกกฮวย คะแนนการยอมรบ

0.5% 1.50c ± 0.65

1% 3.85a ± 0.51

1.5% 2.50b ± 0.62

2% 2.15b ± 1.00

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,b,c หมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

26

จากตารางท 8 ผลการพฒนาเครองดมจากดอกโสนดานสและกลนจากใบเตยหอมโดยนาผลทได

จากขอ 1.4.2 มาทาการทดลอง โดยใชปรมาณใบเตยหอมในอตราสวน 0.5, 1, 1.5 และ 2 % ของน าหนก

พบวา ผทดสอบใหการยอมรบปรมาณใบเตยหอมในอตราสวน 1% มากทสด รองลงมา 1.5, 2 และ 0.5%

โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 3.63 รองลงมา 2.96, 2.06 และ 1.33 ตามลาดบ เนองจากใบเตยหอม 1 % มส

เหลองเขมอมเขยวออน ๆ กลนหอมใบเตยหอมเลกนอย สวนอตราสวน 1.5, 2 % จะมสเหลองเขมอม

เขยวออน ๆ เขมขน มกลนหอมใบเตยหอมมากขน และอตราสวน 0.5% จะมสเหลองออนอมเขยวออน ม

กลนหอมใบเตยหอมเลกนอยตามลาดบ ดงตารางท 8

ตารางท 8 ผลการศกษาปรมาณการใชใบเตยหอม

ปรมาณใบเตยหอม คะแนนการยอมรบ

0.5% 1.33c ± 0.68

1% 3.63a ± 0.75

1.5% 2.96b ± 0.66

2% 2.06b ± 0.70

P *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,b,c หมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

1.4.4 ผลการศกษาการใชดอกเกกฮวย และใบเตยหอมมาปรบปรงดานสและกลนของเครองดม

เพอสขภาพจากดอกโสน

จากตารางท 9 ผลการประเมนทางประสาทสมผสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

พบวา

ดานส

ผบรโภคใหการยอมรบดานสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมดอกเกกฮวยอย

ในระดบชอบมาก โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 8.00 สวนเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมใบเตยหอม

อยในระดบชอบปานกลางโดยมคะแนนเฉลยเทากบ 7.05

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

27

ดานกลน

ผบรโภคใหการยอมรบดานกลนของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมดอกเกกฮวยอย

ในระดบชอบมาก โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 8.01 สวนเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมใบเตยหอม

อยในระดบชอบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 6.76

ดานรสชาต

ผบรโภคใหการยอมรบดานรสชาตของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมดอกเกกฮวย

อยในระดบชอบมาก โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 8.10 สวนเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสม

ใบเตยหอมอยในระดบชอบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 7.083

ดานเนอสมผส

ผบรโภคใหการยอมรบดานรสชาตของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมดอกเกกฮวย

อยในระดบชอบมาก โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 7.90 สวนเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสม

ใบเตยหอมอยในระดบชอบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 6.88

ดานความชอบโดยรวม

ผบรโภคใหการยอมรบดานรสชาตของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสมดอกเกกฮวย

อยในระดบชอบมาก โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 8.00 สวนเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนผสม

ใบเตยหอมอยในระดบชอบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยเทากบ 7.08

ตารางท 9 ผลการประเมนทางประสาทสมผสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สตรโดยรวม ส กลน รสชาต เนอสมผส ความชอบ

เกกฮวย 8.00a± 0.48 8.01a± 0.50 8.10a ± 0.30 7.90a ± 0.30 8.00a ± 0.43

ใบเตย 7.05b ± 0.69 6.76b ± 0.74 7.08b ± 0.67 6.88b ± 0.64 7.08b ± 0.53

P * * * * *

หมายเหต :* หมายถง มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p<0.05)

a,bหมายถง คาความแตกตางกนในแตละแถวแนวตง แสดงวามความแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (p< 0.05)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

28

2. ผลการวเคราะหคณคาทางอาหารของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

นาเครองดมสมนไพรเพอสขภาพจากดอกโสนทผบรโภคใหการยอมรบมากทสด จากขอ 1 มา

วเคราะหคณคาทางอาหารทางกายภาพ เคม และจลนทรยโดยตรวจสอบคณภาพ ดงน

2.1 การตรวจสอบทางกายภาพ และเคม

2.1.1 ผลการวดคาส

จากตารางท 10 ผลการวเคราะหคาสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน พบวา สตร

ดอกโสนสดมคาส L*11.084, a*-29.4 และ b*2.102 ผลตภณฑมสเหลองอมเขยวออน ดอกโสนแหงม

คาส L*11.953, a*-53.4 และ b*2.430 ผลตภณฑมสเหลองเขม สตรดอกโสนแหงผสมใบเตยหอมมคาส

L*15.396, a*-44.6 และ b*2.158 ผลตภณฑมสเหลองเขมอมเขยวออน ๆ และสตรดอกโสนแหงผสม

ดอกเกกฮวยมคาส L*14.474, a*-37.6 และ b*2.158 ผลตภณฑมสเหลองเขม ดงตารางท 10

ตารางท 10 ผลการวดคาสของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

ตวอยาง L* a* b*

ดอกสด 16.084 -29.4 2.102

ดอกแหง 11.953 -53.4 2.430

ผสมใบเตย 15.396 -44.6 2.158

ผสมเกกฮวย 14.474 -37.6 2.722

หมายเหต : L* หมายถง คาความสวาง (0 มคาความสวางนอยและ 100 มคาความสวางมาก)

a * หมายถง คาสแดงและสเขยว (a+= สแดง, a-= สเขยว)

b* หมายถง คาสเหลองและสนาเงน (b+= สเหลอง, b-= สน าเงน)

2.1.2 ผลการวดคา pH

จากตารางท 11 ผลการวดคา pH ของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสนในตวอยางทใช

ทดสอบคอ ดอกโสนสด, ดอกโสนแหง, ดอกโสนแหงผสมใบเตย และดอกโสนแหงผสมดอกเกกฮวย

คา pH ทได ดอกโสนสดมคา pH เทากบ 9.38, ดอกโสนอบแหงมคา pH เทากบ 7.68, ดอกโสนแหงผสม

ใบเตยมคา pH เทากบ 7.38 และดอกโสนแหงผสมดอกเกกฮวยมคา pH เทากบ 6.76 ดงตารางท 11

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

29

ตารางท 11 ผลการวดคา pH ของเครองดมสมนไพรจากดอกโสน

ตวอยาง คา pH

ดอกโสนสด 9.38

ดอกโสนแหง 7.68

ดอกโสนแหงผสมใบเตย 7.38

ดอกโสนแหงผสมเกกฮวย 6.76

2.2 ผลการตรวจสอบทางจลนทรย โดยการหาจลนทรยทงหมด, Colifrom, E.coli, ยสต และรา

โดยใชวธ Total plate count

จากตารางท 12 ผลการตรวจสอบทางจลนทรยของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดย

วเคราะหปรมาณจลนทรยทงหมด(Total Plate Count), Colifrom, E.coli, ยสต และรา ในการทดสอบ

ตวอยางดอกโสนแหงปรมาณจลนทรยทงหมด, Colifrom, E.coli, ยสต และรา ตรวจไมพบ ในการ

ทดสอบตวอยางดอกโสนสดปรมาณจลนทรยทงหมด, Colifrom, E.coli, ยสต และรา ตรวจไมพบ ในการ

ทดสอบตวอยางดอกโสนแหงผสมดอกเกกฮวยปรมาณจลนทรยทงหมด Colifrom, E.coli, ยสต และรา

ตรวจไมพบ และในการทดสอบตวอยางดอกโสนแหงผสมใบเตยปรมาณจลนทรยทงหมด Colifrom,

E.coli, ยสต และราตรวจไมพบ ซงเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท 356 พ.ศ.2556 เรอง

เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท ซงจะตองไมพบจลนทรยทกอใหเกดโรค พบ Colifrom นอยกวา 2.2

ตอเครองดม 100 มลลลตร ไมพบ E.coli และพบยสตและเชอรานอยกวา 1 ในเครองดม 1 มลลลตร

ดงตารางท 12

ตารางท 12 ผลการตรวจสอบทางจลนทรยทงหมด Colifrom, E.coli, ยสต และรา

ตวอยาง Colifrom E.coli Yeast Mold Total Plate Count

ดอกสด ND ND ND ND ND

ดอกแหง ND ND ND ND ND

ดอกโสนแหงผสมใบเตย ND ND ND ND ND

ดอกโสนแหงผสมเกกฮวย ND ND ND ND ND

หมายเหต : ND หมายถง non detected (วเคราะหไมพบ)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

30

3. ผลการศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

จากผลการศกษาอายการเกบรกษาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดยบรรจในภาชนปดสนท

ทอณหภม 8 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15 วน โดยสงเกตการเปลยนแปลงและวดคา pH พบวา ไมเกดการ

เปลยนแปลงของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน และ คา pH ลดลงเลกนอย ดงตารางท 13

ตารางท 13 ผลการศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน *

วนท ดอกโสนสด ดอกโสนแหง ดอกโสนแหงผสม

ใบเตยหอม

ดอกโสนแหงผสม

ดอกเกกฮวย

pH การเปลยนแปลง pH การเปลยนแปลง pH การเปลยนแปลง pH การเปลยนแปลง

1 9.38 ลกษณะเปน

ของเหลวใส

สเหลองอมเขยว

ออน

หวานเลกนอย

กลนดอกโสนสด

7.68 ลกษณะเปน

ของเหลวใส

สเหลองเขม

หวานเลกนอย

กลนดอกโสน

แหงออนๆ

7.38 ลกษณะเปน

ของเหลวใส

สเหลองเขมอม

เขยวออนๆ

หวานเลกนอย

กลนใบเตยหอม

ออนๆ

6.76 ลกษณะเปน

ของเหลวใส

สเหลองเขม

หวานเลกนอย

กลนดอกเกกฮวย

หอมออนๆ

2 9.38 ปกต 7.66 ปกต 7.38 ปกต 6.76 ปกต

3 9.38 ปกต 7.66 ปกต 7.38 ปกต 6.73 ปกต

4 9.33 ปกต 7.62 ปกต 7.36 ปกต 6.71 ปกต

5 9.30 ปกต 7.61 ปกต 7.36 ปกต 6.71 ปกต

6 9.30 ปกต 7.61 ปกต 7.36 ปกต 6.71 ปกต

7 9.30 ปกต 7.61 ปกต 7.36 ปกต 6.70 ปกต

8 9.29 ปกต 7.58 ปกต 7.35 ปกต 6.70 ปกต

9 9.29 ปกต 7.55 ปกต 7.35 ปกต 6.66 ปกต

10 9.29 ปกต 7.52 ปกต 7.35 ปกต 6.66 ปกต

11 9.23 ปกต 7.52 ปกต 7.34 ปกต 6.66 ปกต

12 9.20 ปกต 7.52 ปกต 7.34 ปกต 6.66 ปกต

13 9.20 ปกต 7.52 ปกต 7.34 ปกต 6.66 ปกต

14 9.19 ปกต 7.51 ปกต 7.34 ปกต 6.65 ปกต

15 9.19 ปกต 7.51 ปกต 7.34 ปกต 6.65 ปกต

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สรปผลการทดลอง

การศกษานมวตถประสงคเพอพฒนาสตรมาตรฐานของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

วเคราะหคณคาทางอาหาร และศกษาอายการเกบรกษาของเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน โดยการใช

ดอกโสน 3 ชนดคอ ดอกโสนสด, ดอกโสนอบแหง และดอกโสนคว+อบแหง ศกษาอตราสวนของ

ดอกโสนตอนาในอตราสวน 1:1, 1:2, 1:3 และ 1:4 ศกษาปรมาณสารใหความหวาน(นาตาล)ในปรมาณ 6,

7, 8 และ 9 องศาบรกซ วางแผนการทดลองแบบ Ranking test ทาการทดลอง 2 ซ า ทดสอบการยอมรบ

ทางประสาทสมผสโดยใชผทดสอบ 30 คน นาไปพฒนาเครองเพอสขภาพจากดอกโสนโดยการใช

สารใหความหวาน(หญาหวาน) ดานสและกลนใชดอกเกกฮวยและใบเตยหอม วางแผนการทดลองแบบ

Randomized Complete Block Design (RCBD) ทาการทดลอง 2 ซ าทดสอบการยอมรบทางประสาท

สมผสโดยใชผทดสอบ 30 คน ดวยวธ Hedonic Test ระดบ 9 สเกล เปรยบเทยบคาเฉลยแบบ Duncan’s

Multiple Range Test (DMRT) ผลการทดลอง พบวา ผทดสอบใหการยอมรบดอกโสนอบแหงใน

อตราสวนดอกโสน 1 สวนตอน า 2 สวน ความหวาน 6 องศาบรกซ แลวนามาพฒนาสารใหความหวาน

โดยใชหญาหวานทดแทนน าตาล ดานสและกลนใชดอกเกกฮวยและใบเตยหอม พบวา ผทดสอบให

การยอมรบการใชน าตาล 3 องศาบรกซผสมหญาหวาน 0.05 % ใชดอกเกกฮวย 1 % ผทดสอบให

การยอมรบในระดบชอบมาก เปนของเหลวใส มสเหลองเขม กลนหอมเกกฮวยออนๆ รสหวานเลกนอย

มคา pH 6.76 สวนใบเตยหอมใช 1% ผทดสอบใหการยอมรบในระดบชอบปานกลาง เปนของเหลวใส

มสเหลองเขมอมเขยวออนๆ กลนหอมใบเตยหอมออนๆ รสหวานเลกนอย มคา pH 7.38 ไมพบจลนทรย

ทงหมด, Colifrom, E.coli, ยสต และราในผลตภณฑ และสามารถเกบรกษาทอณหภม 8 องศาเซลเซยส

ไดนาน 15 วน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

เอกสารอางอง

ดรณ เพชรพลาย และคณะ. 2537. สมนไพรพนบาน. พมพครงท 2. กองวจยและพฒนาสมนไพร

กรมวทยาศาสตรการแพทย, กระทรวงสาธารณสข.

รจนาถ อรรถสษฐ และคณะ.2533. สมนไพรในงานสาธารณสขมลฐานสาหรบบคลากรสาธารณสข.

สานกงานคณะกรรมการสาธารณสขมลฐาน สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พมพครงท 2

โรงพมพองคการทหารผานศก.

รงนภา พงศสวสดมานต. 2549. การพฒนาผลตภณฑในอตสาหกรรมเกษตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,

กรงเทพ.

ศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนจงหวดพระนครศรอยธยา. ขอมลทวไปจงหวดพระนครศรอยธยา

[online]. http://school.obec.go.th/prbr/wisdom/pro.htm [2554, กรกฏาคม 19].

สมพร ภตยานนท. 2542. ความรเบองตนเกยวกบการแพทยแผนไทยวาดวยสมนไพรกบการแพทย

แผนไทย. พมพครงท 3. องคการสงเคราะหทหารผานศก, กรงเทพฯ.

สภาภรณ ปตภรณ และสดใจ พรหมเกด. 2545. หญาปกกง:สมนไพรทางเลอกของผปวยมะเรง.

เรอนแกว, กรงเทพฯ.

เอมอร โสมนะพนธ. 2536. อาหารเสรมสขภาพ. ในวนด กฤษณพนธ (บก.). เภสชวนชฉย สารและ

ผลตภณฑจากธรรมชาต. มหาวทยาลยมหดล, หนา 290 – 298 : กรงเทพฯ.

“การปลกดอกโสน.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: HTTP://TOPICSTOCK.PANTIP.COM/.

( 19 พฤษภาคม 2557).

“เกกฮวย สรรพคณและประโยชนของเกกฮวย.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://frynn.com/.

( 14 พฤษภาคม 2557).

“ขนมดอกโสน.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://www.google.co.th/search?q=ดอกโสน&source.

(14 พฤษภาคม 2557).

“ความหมายเครองดมสมนไพร.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://kwanjai6116.blogspot.com/

2011/06/1-1-2.html. (19 พฤษภาคม 2557).

“ใบเตย สรรพคณและประโยชนของใบเตย.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://frynn.com/.

( 12 พฤษภาคม 2557).

“ประกาศกระทรวงสาธารณสข.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://55_ Elib.fda.moph.go.th/

fulltext2. (21 พฤษภาคม 2557).

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

33

“มาลน สาล จากสาขาวชาอาหารและโภชนาการ คณะเทคโนโลยคหกรรมศาสตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลธญบร.”. ( ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://kwanjai6116.blogspot.com/

(27 พฤษภาคม 2557).

“เมลดดอกโสน.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://www.bansuanpa-chara.com/node/849.

( 14 พฤษภาคม 2557).

“รปดอกโสน.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://www.biogang.net/biodiversity_view.php?menu=

biodiversity&uid. ( 12 พฤษภาคม 2557).

“สมนไพรไทย อมตะแหงอาหารไทย.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://xnq3ckhk5a4fzd.thaidrawing.

Com/. ( 15 พฤษภาคม 2557).

“หญาหวาน สรรพคณและประโยชนของหญาหวาน.”. (ออนไลน). เขาถงไดจาก: http://frynn.com/.

( 12 พฤษภาคม 2557).

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ก

สตรการใชดอกโสนในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

ตารางผนวกท 1 สตรการใชดอกโสนในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สตรท 1 สตรท 2 สตรท 3

สวนผสม

ดอกโสนสด 100 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนาสะอาดและ

นาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมดตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม 80 องศา

เซลเซยสแลวนาดอกโสนลงตม

10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม 80 องศา

เซลเซยส นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปดสนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสนอบแหง 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนาสะอาดและ

นาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมดตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม 80 องศา

เซลเซยสแลวนาดอกโสนลงตม

10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม 80 องศา

เซลเซยส นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปดสนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสนควและอบแหง 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนาสะอาด

และนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมดตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม 80 องศา

เซลเซยสแลวนาดอกโสนลงตม

10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม 80 องศา

เซลเซยส นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปดสนท

9. Cooling

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

36

ตารางผนวกท 2 ศกษาอตราสวนดอกโสนตอนาทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สตรท 1 (1:1) สตรท 2 (1:2) สตรท 3 (1:3) สตรท 4 (1:4)

สวนผสม

ดอกโสน 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 10 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 15 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80 oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 20 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80 oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80 oC นาน 5 นาท

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

37

ตารางผนวกท 3 ศกษาปรมาณนาตาลทเหมาะสมในการทาเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

สตรท 1(6 oBrix) สตรท 2(7 oBrix) สตรท 3(8 oBrix) สตรท 4(9 oBrix)

สวนผสม

ดอกโสน 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

นาตาล 5 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาทแลว

เตมนาตาล

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

นาตาล 10 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาทแลว

เตมนาตาล

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

นาตาล 15 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาทแลว

เตมนาตาล

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวนผสม

ดอกโสน 5 กรม

นาสะอาด 1000 กรม

นาตาล 20 กรม

วธทา

1. ลางดอกโสนในนา

สะอาดและนาเกลอ

2. ชงสวนผสมทงหมด

ตามสตร

3. ตมนาจนเดอด

4. ปรบใหไดอณหภม

80oC แลวนาดอกโสน

ลงตม 10 นาท

5. กรองเอากากออก

6. ตมอกครงทอณหภม

80oC นาน 5 นาทแลว

เตมนาตาล

7. กรอง

8. บรรจในภาชนะปด

สนท

9. Cooling

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ข

ขนตอนการทาเครองดมจากดอกโสน

1. ลางดอกโสน ดวยนาสะอาด และนาเกลอ 2. ชงสวนผสมทงหมดตามสตร

3. ตมนาใหเดอด 4. ปรบอณหภมนาใหได 80 องศา

เซลเซยสแลวใสดอกโสน ตม 15 นาท

5. นามากรอง 6. ตมซาอกครงทอณหภม 80 องศาเซลเซยส

นาน 5 นาท

7. นามากรองอกครง 8. บรรจขวด

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ค

แบบทดสอบแบบเรยงลาดบความชอบ (Ranking test)

ชอผทดสอบ……………………………. วนท………………

ชอผลตภณฑ เครองดมสมนไพรจากดอกโสน ชดท…………….

คาแนะนา

กรณาทดสอบตวอยางจากซายไปขวา และเขยนลาดบความชอบ กาหนดให 4 คอ ชอบมากทสด

และ 1 คอ ชอบนอยทสด กรณาบวนปากระหวางตวอยาง

…………… ……………… …………….. …………….

ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………..ขอบคณคะ/ครบ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

40

แบบรายงานการทดสอบประสาทสมผส

Hedonic scoring test

ชอผทดสอบ……………………………. วนท………………

ชอผลตภณฑ เครองดมสมนไพรจากดอกโสน ชดท…………….

คาชแจง

กรณาทดสอบตวอยางจากซายไปขวา แลวใหระดบความชอบของตวอยาง โดยใสตวเลขแสดง

ความรสกความชอบทตรงกบใจทานมากทสด ระดบความชอบมดงน

9 = ชอบมาทสด 6 = ชอบเลกนอย 3 = ไมชอบปานกลาง

8 = ชอบมาก 5 = เฉยๆ 2 = ไมชอบมาก

7 = ชอบปานกลาง 4 = ไมชอบเลกนอย 1 = ไมชอบทสด

ลกษณะการประเมน ตวอยาง

ส

กลน

รสชาต

เนอสมผส

ความชอบโดยรวม

ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………….ขอบคณคะ/ครบ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ง

1. การตรวจสอบจลนทรยทงหมด, Coliform และ E.coli โดยใชวธ Total plate count

ขนตอนในการตรวจวเคราะหหา Coliform และ E.coli

1. การเตรยมหองปฏบตการกอนการทาการตรวจวเคราะห

1.1 ทาความสะอาดพนโตะปฏบตงานดวยแอลกอฮอล

1.2 ลางมอดวยสบและเชดมอใหแหงดวยกระดาษทสะอาด

1.3 สวมชดปฏบตการทรดกมเพอลดโอกาสการปนเปอนในขณะปฏบตงาน

2. อบ Plate ทอณหภม 180 องศาเซลเซยส นาน 1 ชวโมง 30 นาท

3. เตรยมอาหาร Plate count agar (PCA) สาหรบวเคราะห Coliform และ E.coli โดยเทลงใน

Plate ทเตรยมไว

4. ทาการปเปตตวอยาง ปรมาณ 1 มลลลตร ลงใน Plate ทเตรยมไว

5. นาเขาตบมเชอ (บมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส นาน 24 ชวโมง)

6. ทาการอานผลและบนทก

หมายเหต : ตวอยางทใชวเคราะห อายการเกบรกษาตองไมเกน 36 ชวโมง

2. การตรวจสอบหายสตและรา โดยใชวธ Total plate count

ขนตอนในการตรวจวเคราะหหายสตและรา

1. การเตรยมหองปฏบตการกอนการทาการวเคราะห

1.1 ทาความสะอาดพนโตะปฏบตงานดวยแอลกอฮอล

1.2 ลางมอดวยสบและเชดมอใหแหงดวยกระดาษทสะอาด

1.3 สวมชดปฏบตการทรดกมเพอลดโอกาสการปนเปอนในขณะปฏบตงาน

2. อบ Plate ทอณหภม 180 องศาเซลเซยส นาน 1 ชวโมง 30 นาท

3. เตรยมอาหาร Potato dextrose agar (PDA)สาหรบวเคราะห ยสตและราโดยเทลงใน Plate

ทเตรยมไว

4. ทาการปเปตตวอยาง ปรมาณ 100 มลลลตร ลงใน Plate ทเตรยมไวและใช อปกรณรนไฟ

เกลยใหทวผวหนาอาหาร

5. นาเขาตบมเชอ (บมทอณหภม 37 องศาเซลเซยส นาน 24 ชวโมง)

6. ทาการอานผลและบนทก

หมายเหต : ตวอยางทใชวเคราะห อายการเกบรกษาตองไมเกน 36 ชวโมง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก จ

ประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท ๓๕๖) พ.ศ. ๒๕๕๖

เรอง เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท

โดยทเปนการสมควรปรบปรงประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง เครองดมในภาชนะ

บรรจทปดสนทอาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ วรรคหนง และมาตรา ๖ (๓) (๔) (๖) (๗) และ (๑๐)

แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ อนเปนกฎหมายทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากด

สทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ มาตรา ๔๓ และมาตรา

๔๕ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหง

กฎหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ออกประกาศไว ดงตอไปน

ขอ ๑ ใหยกเลก

(๑) ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๑๔) พ.ศ. ๒๕๔๓ เรอง เครองดมในภาชนะ

บรรจทปดสนท ลงวนท ๑๙ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๓

(๒) ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๓๐) พ.ศ. ๒๕๔๔ เรอง เครองดมในภาชนะ

บรรจทปดสนท (ฉบบท ๒) ลงวนท ๒๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๔

(๓) ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๙๐) พ.ศ. ๒๕๔๘ เรอง เครองดมในภาชนะ

บรรจทปดสนท (ฉบบท ๓) ลงวนท ๒๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๘

(๔) ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท (ฉบบท ๔)

ลงวนท๔ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔

ขอ ๒ ใหเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนทเปนอาหารทกาหนดคณภาพหรอมาตรฐาน

ขอ ๓ เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนทตามขอ ๒ แบงออกเปน ๕ ชนด ดงตอไปน

(๑) น าทมกาซคารบอนไดออกไซดหรอออกซเจนผสมอยดวย

(๒) เครองดมทมหรอทาจากผลไม พชหรอผก ไมวาจะมกาซคารบอนไดออกไซดหรอ

ออกซเจนผสมอยดวยหรอไมกตาม

(๓) เครองดมทมหรอทาจากสวนผสมทไมใชผลไม พชหรอผกไมวาจะมกาซคารบอนได

ออกไซด หรอออกซเจน ผสมอยดวยหรอไมกตาม

(๔) เครองดมตาม (๒) หรอ (๓) ชนดเขมขนซงตองเจอจางกอนบรโภค

(๕) เครองดมตาม (๒) หรอ (๓) ชนดแหง

ขอ ๔ เครองดมตามขอ ๒ ตองมคณภาพหรอมาตรฐาน ดงตอไปน

(๑) มกลนและรสตามลกษณะเฉพาะของเครองดมนน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

43

(๒) ไมมตะกอน เวนแตตะกอนอนมตามธรรมชาตของสวนประกอบ

(๓) น าทใชผลตตองเปนนาทมคณภาพหรอมาตรฐานตามประกาศกระทรวงสาธารณสข

วาดวยเรอง นาบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนท

(๔) ตรวจพบแบคทเรยชนดโคลฟอรมนอยกวา ๒.๒ ตอเครองดม ๑๐๐ มลลลตรโดยวธ

เอม พ เอน (Most Probable Number) )

(๕) ตรวจไมพบแบคทเรยชนด อ.โคไล (Escherichia coli)

(๖) จลนทรยททาใหเกดโรคใหเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองมาตรฐาน

อาหารดานจลนทรยททาใหเกดโรค

(๗) ไมมสารเปนพษจากจลนทรยหรอสารเปนพษอนในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอ

สขภาพ

(๘) ตรวจพบยสตและเชอราได ดงน

(๘.๑) นอยกวา ๑ ในเครองดม ๑ มลลลตร สาหรบเครองดมตามขอ ๓ (๑)

(๘.๒) นอยกวา ๑ ในเครองดม ๑ มลลลตร สาหรบเครองดมตามขอ ๓ (๒) และ

ขอ ๓ (๓) ทผานกรรมวธสเตอรไลส หรอ ย เอช ท

(๘.๓) นอยกวา ๑๐๐ ในเครองดม ๑ มลลลตร สาหรบเครองดมตามขอ ๓ (๒) และ

ขอ ๓ (๓) ทผานกรรมวธอนนอกเหนอจากวธสเตอรไลส หรอ ย เอช ท

(๘.๔) นอยกวา ๑๐ ในเครองดม ๑ กรม สาหรบเครองดมตามขอ ๓ (๔) ทผาน

กรรมวธสเตอรไลส หรอ ย เอช ท

(๘.๕) นอยกวา ๑๐๐ ในเครองดม ๑ กรม สาหรบเครองดมตามขอ ๓ (๔) ทผาน

กรรมวธอนนอกเหนอจากวธสเตอรไลส หรอ ย เอช ท

(๘.๖) นอยกวา ๑๐๐ในเครองดม ๑ กรมสาหรบเครองดมตามขอ ๓(๕)การตรวจ

วเคราะหยสตและเชอราดงกลาวใหใชวธ Bacteriological Analytical Manual (BAM) Online. U. S.

Food and Drug Administration ทเปนปจจบน (updated version) หรอวธทมความถกตองเทยบเทา

(or equivalent method)

(๙) ไมมสารปนเปอน เวนแต ดงตอไปน

(๙.๑) สารหน ไมเกน ๐.๒ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๙.๒) ตะกว ไมเกน ๐.๕ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๙.๓) ทองแดง ไมเกน ๕ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๙.๔) สงกะส ไมเกน ๕ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๙.๕) เหลก ไมเกน ๑๕ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

44

(๙.๖) ดบก ไมเกน ๒๕๐ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๙.๗) ซลเฟอรไดออกไซด ไมเกน ๑๐ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๑๐) ใชวตถทใหความหวานแทนนาตาลหรอใชรวมกบนาตาล นอกจากการใชน าตาลได

โดยใหใชวตถทใหความหวานแทนน าตาลไดตามมาตรฐานอาหาร เอฟ เอ โอ/ดบบลว เอช โอ, โคเดกซ

(Joint FAO/WHO, Codex) ทวาดวยเรอง วตถเจอปนอาหาร และฉบบทไดแกไขเพมเตมในกรณทไมม

มาตรฐานกาหนดไวตามวรรคหนงใหสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ประกาศกาหนดโดยความ

เหนชอบของคณะกรรมการอาหาร

(๑๑) มแอลกอฮอลอนเกดขนจากธรรมชาตของสวนประกอบและแอลกอฮอลทใชใน

กรรมวธการผลตรวมกนไดไมเกนรอยละ ๐.๕ ของนาหนก ถาจาเปนตองมแอลกอฮอลในปรมาณสงกวาท

กาหนดไว ตองไดรบความเหนชอบจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา แอลกอฮอลทใชใน

กรรมวธการผลตตองไมใชเมทลแอลกอฮอลเครองดมชนดเขมขนทตองเจอจางหรอเครองดมชนดแหงท

ตองละลายกอนบรโภค ตามทกาหนดไวในฉลาก เมอเจอจางหรอละลายแลวตรวจพบแบคทเรยชนดโคล

ฟอรมไดตาม (๔) และมสารปนเปอนไดตามทกาหนดไวใน (๙)

ขอ ๕ เครองดมตามขอ ๓ นอกจากตองมคณภาพหรอมาตรฐานตามขอ ๔ แลว ตองมคณภาพ

หรอมาตรฐานเฉพาะ ดงตอไปนดวย

(๑) เครองดมตามขอ ๓ (๒) ตองมคณภาพหรอมาตรฐานตามประเภทหรอชนดของผลไม

พชหรอผกนน ๆ ทไดรบความเหนชอบจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

(๒) เครองดมตามขอ ๓ (๒) ชนดเขมขนหรอชนดแหง เมอเจอจางหรอละลายแลวตองม

คณภาพหรอมาตรฐานตามประเภทหรอชนดของผลไม พชหรอผกนน ๆ ทไดรบความเหนชอบจาก

สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

(๓) เครองดมชนดแหงมความชนไมเกนรอยละ ๖ ของนาหนก ถาเปนเครองดมชนดแหง

ทผลตจากพชหรอผก ใหมความชนไดตามทไดรบความเหนชอบจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

(๔) เครองดมตามขอ ๓ (๒) หรอ ๓ (๓) มวตถกนเสยได ดงตอไปน

(๔.๑) ซลเฟอรไดออกไซด ไมเกน ๗๐ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม

(๔.๒) กรดเบนโซอค หรอกรดซอรบค หรอเกลอของกรดทงสองน โดยคานวณเปน

ตวกรดไดไมเกน ๒๐๐ มลลกรม ตอเครองดม ๑ กโลกรม เครองดมตามขอ ๓ (๒) หรอ ๓ (๓) ชนด

เขมขน เมอเจอจางแลวมวตถกนเสยไดไมเกนทกาหนดไวใน (๔) เครองดมตามขอ ๓ (๒) หรอ ๓ (๓)

ชนดแหง เมอละลายแลวมวตถกนเสยไดไมเกนทกาหนดไวใน (๔) การใชวตถกนเสยใหใชไดเพยงชนด

หนงชนดใดตามปรมาณทกาหนดใน (๔.๑) หรอ (๔.๒) ถาใชเกนหนงชนด ตองมปรมาณของชนดทใช

รวมกนไมเกนปรมาณของวตถกนเสยชนดทกาหนดใหใชนอยทสด เมอจาเปนตองใชวตถกนเสยแตกตาง

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

45

ไปจากทกาหนดไวดงกลาวขางตน ตองไดรบความเหนชอบจากสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

(๕) เครองดมตามขอ ๓ (๓) ทใชวตถแตงกลนรสทมกาเฟอนตามธรรมชาต ตองมปรมาณ

กาเฟอนไมเกน ๑๕ มลลกรมตอเครองดม ๑๐๐ มลลลตร

ขอ ๖ ผผลตหรอผนาเขาเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนทเพอจาหนาย ตองปฏบตแลว แต

กรณดงน

(๑) ปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง วธการผลต เครองมอเครองใช

ในการผลต และการเกบรกษาอาหาร สาหรบเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนททมใชชนดทมความเปน

กรดตาและชนดทปรบกรด หรอ

(๒) ปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง วธการผลต เครองมอเครองใช

ในการผลตและการเกบรกษาอาหารในภาชนะบรรจทปดสนทชนดทมความเปนกรดตาและชนด

ทปรบกรด สาหรบเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนทชนดทมความเปนกรดตา และชนดทปรบกรด

ขอ ๗ ภาชนะบรรจทใชบรรจเครองดม ใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง

ภาชนะบรรจ

ขอ ๘ การแสดงฉลากของเครองดม ใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรอง

ฉลาก เวนแตการใชชอเครองดมตามขอ ๓ (๒) ทมหรอทาจากน าผลไมทงชนดเหลวหรอชนดแหงและ

เครองดมตามขอ ๓ (๓) ซงมกลนหรอรสผลไมทไดจากการสงเคราะหทงชนดเหลวและชนดแหงให

ปฏบต ดงตอไปน

(๑) เครองดมตามขอ ๓ (๒) ใหใชชอ ดงน

(๑.๑) “นา ..... .๑๐๐%” (ความทเวนไวใหระบชอผลไม) สาหรบเครองดมทมหรอทา

จากผลไมลวน

(๑.๒) “นา ....... ๑๐๐% จากนา ....... เขมขน” (ความทเวนไวใหระบชอผลไม) สาหรบ

เครองดมททาจากการนาผลไมชนดเขมขนมาเจอจางดวยนา เพอใหมคณภาพหรอมาตรฐานเหมอนกบ

เครองดมตาม (๑.๑)

(๑.๓) “นา .......%” (ความทเวนไวใหระบชอและปรมาณเปนรอยละของผลไม)

สาหรบเครองดมทมหรอทาจากผลไมตงแตรอยละ ๒๐ ของนาหนกขนไป แตไมใชเครองดมตาม(๑.๑)

(๑.๔) “นารส .......%” (ความทเวนไวใหระบชอและปรมาณเปนรอยละของผลไม)

สาหรบเครองดมทมหรอทาจากผลไมไมถงรอยละ ๒๐ ของนาหนก

(๒) เครองดมตามขอ ๓ (๓) ซงมกลนหรอรสของผลไมทไดจากการสงเคราะหเปน

สวนผสมใหใชชอ ดงน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

46

“นาหวานกลน.....” (ความทเวนไวใหระบชอกลนของผลไมทไดจากการสงเคราะห)

(๓) เครองดมตามขอ ๓ (๔) นอกจากจะตองใชชอเครองดมตาม (๑) หรอ (๒)โดยไมตอง

แสดงปรมาณของผลไมแลวจะตองมขอความ“เขมขน” ตอทายชอดงกลาว และใหแสดงขอความ“เมอ

เจอจางแลวมน า .......%” (ความทเวนไวใหระบชนดและปรมาณของผลไม) ไวใตชอเครองดมดวย

(๔) เครองดมตามขอ ๓ (๕) นอกจากจะตองใชชอเครองดมตาม (๑) หรอ (๒) โดยไมตอง

แสดงปรมาณของผลไมแลวจะตองแสดงขอความ “เมอละลายแลวมน า .......%” (ความทเวนไวใหระบ

ชนดและปรมาณของผลไม) ไวใตชอเครองดมทใชวตถทใหความหวานแทนน าตาล ตองแสดงขอความ

วา “ใช......เปนวตถทใหความหวานแทนน าตาล” (ความทเวนไวใหระบชอของวตถทใหความหวานแทน

น าตาลทใช) ดวยตวอกษรขนาดไมเลกกวา ๒ มลลเมตร สของตวอกษรตดกบสพนของฉลากขอความท

สานกงานคณะกรรมการอาหารและยาประกาศกาหนด (ถาม)

ขอ ๙ การแสดงฉลากของเครองดมตามขอ๓(๓)ทใชวตถแตงกลนรสทมกาเฟอนตามธรรมชาต

นอกจากตองปฏบตตามขอ ๘ แลว ใหแสดงขอความวา “มกาเฟอน” ดวยตวอกษรขนาดความสงไมนอย

กวา ๒ มลลเมตร ทอานไดชดเจน อยในบรเวณเดยวกบชออาหารหรอเครองหมายการคา

ขอ ๑๐ ประกาศน ไมใชบงคบกบเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนททผลตเพอจาหนายใน

การสงออก

ขอ ๑๑ ใหผผลตหรอนาเขาเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนททไดรบใบสาคญการขน

ทะเบยนตารบอาหาร หรอใบสาคญการใชฉลากอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๑๔)

พ.ศ. ๒๕๔๓ เรอง เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท ลงวนท ๑๙ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๓ ประกาศ

กระทรวงสาธารณสข(ฉบบท ๒๓๐) พ.ศ. ๒๕๔๔ เรอง เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท (ฉบบท ๓)

ลงวนท ๒๔กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๔ ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๙๐) พ.ศ. ๒๕๔๘ เรอง

เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท (ฉบบท ๓) ลงวนท ๒๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๘ และประกาศ

กระทรวงสาธารณสข เรอง เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท (ฉบบท ๔) ลงวนท ๔ มนาคม พ.ศ.

๒๕๕๔ซงออกใหกอนวนทประกาศนใชบงคบใชเลขสารบบอาหารดงกลาวตอไปได โดยถอวาไดจด

ทะเบยนอาหารตามประกาศฉบบนแลว

ขอ ๑๒ ประกาศนมผลบงคบใชเมอพนกาหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนถดจากวน

ประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

ประกาศ ณ วนท ๒๖ มถนายน พ.ศ. ๒๕๕๖

ประดษฐ สนธวณรงค

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท ๓๖๐) พ.ศ. ๒๕๕๖

เรอง สตวออลไกลโคไซด

โดยทเปนการสมควรใหมการใชสตวออลไกลโคไซด (Steviol glycosides) ซงประกอบดวย

สตวโอไซด (Stevioside) รบาวดโอไซด เอ (Rebaudioside A) รบาวดโอไซด บ (Rebaudioside B)

รบาวดโอไซด ซ (Rebaudioside C) รบาวดโอไซด ด (Rebaudioside D) รบาวดโอไซด เอฟ

(Rebaudioside F) ดลโคไซด เอ (Dulcoside A) รบโซไซด (Rubusoside) และ สตวออลไบโอไซด

(Steviolbioside) เปนวตถเจอปนอาหาร ซงคณะกรรมการผเชยวชาญวาดวยวตถเจอปนอาหารของ

องคการอาหารและเกษตร และองคการอนามยโลก แหงสหประชาชาต (The Joint FAO/WHO Expert

Committee on Food Additives, JECFA) ไดประเมนและกาหนดคาความปลอดภย (Acceptable Daily

Intake, ADI) แลว

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ วรรคหนง และมาตรา ๖ (๑) (๒) (๔) (๕) (๖) (๗) (๙) และ

(๑๐) แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ อนเปนกฎหมายทมบทบญญตบางประการเกยวกบการ

จากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๓ มาตรา ๔๑ มาตรา ๔๓ และ

มาตรา ๔๕ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญต

แหงกฎหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ออกประกาศไวดงตอไปน

ขอ ๑ ใหยกเลก ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๒๖๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ เรอง สตวโอไซด

และอาหารทมสวนผสมของสตวโอไซด ลงวนท ๒๖ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๕

ขอ ๒ ใหสตวออลไกลโคไซดเปนวตถเจอปนอาหาร

ขอ ๓ สตวออลไกลโคไซด (Steviol glycosides) หมายความวา สารสกดบรสทธจากใบหญา

หวาน (Stevia rebaudiana Bertoni) ซงประกอบดวย สตวโอไซด (Stevioside) รบาวดโอไซด เอ

(Rebaudioside A) รบาวดโอไซด บ (Rebaudioside B) รบาวดโอไซด ซ (Rebaudioside C) รบาวดโอไซด

ด (Rebaudioside D) รบาวดโอไซด เอฟ (Rebaudioside F) ดลโคไซด เอ (Dulcoside A) รบโซไซด

(Rubusoside) และ สตวออลไบโอไซด (Steviolbioside)

ขอ ๔ การผลตหรอนาเขาเพอจาหนายสตวออลไกลโคไซดตองปฏบตตามประกาศกระทรวง

สาธารณสข (ฉบบท ๒๘๑) พ.ศ. ๒๕๔๗ เรอง วตถเจอปนอาหาร ลงวนท ๑๘ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๗

ยกเวน การปฏบตตามขอ ๔ และขอ ๖ ใหปฏบตตามประกาศน

ขอ ๕ สตวออลไกลโคไซด ตองมคณภาพหรอมาตรฐาน ดงตอไปน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

48

ชอสารเคม : สตวโอไซด : 13-[(2-O-ß-D-glucopyranosyl-ß- glucopyranosyl)oxy]kaur-

16-en-18-oic acid หรอ ß-D-glucopyranosyl ester [CAS : 57817-89-7, INS No. 960] รบาวดโอไซด เอ :

13-[(2-O ß-D-glucopyranosyl-3 -O-ß-D-glucopyranosyl-ß-D-glucopyranosyl)oxy]kaur-16-en-18-oic

acid หรอ ß-D-glucopyranosyl ester [CAS : 58543-16-1, INS No. 960]

สตร : ตวโอไซด : C38H60O18 นาหนกโมเลกล ๘๐๔.๘๘ รบาวดโอไซด เอ :

C44H70O23 นาหนกโมเลกล ๙๖๗.๐๓

คณลกษณะ : เปนผงสขาวหรอสเหลองออน ไมมกลนหรอมกลนเฉพาะ มความหวาน

มากกวานาตาลทราย ๒๐๐ - ๓๐๐ เทา

ขอกาหนดเฉพาะ :

- ปรมาณสารในกลมสตวออลไกลโคไซดรวมทงหมดไมนอยกวารอยละ ๙๕ ของนาหนกแหง

- การละลาย ละลายนาไดด

- pH ๔.๕-๗.๐ ของสารละลาย ๑ ใน ๑๐๐ สวน

- ความบรสทธ : เถา ไมเกนรอยละ ๑

- การเสยนาหนกเมอแหง (ทอณหภม ๑๐๕ องศาเซลเซยส, ๒ ชวโมง) : ไมเกนรอยละ ๖.๐

- ปรมาณสารละลายตกคาง : เมทานอล ไมเกน ๒๐๐ มลลกรมตอกโลกรม และ เอทานอลไมเกน

๕,๐๐๐ มลลกรมตอกโลกรม

ขอจากดของสารแปลกปน : สารหน ไมเกน ๑ มลลกรมตอกโลกรม และตะกว ไมเกน๑

มลลกรมตอกโลกรม

การบรรจและการเกบรกษา : เกบในภาชนะบรรจทปดสนท

คณภาพหรอมาตรฐาน : อางองจาก JECFA Monograph (๒๐๑๐) หรอหากมการแกไขใหม

คณภาพหรอ มาตรฐานตามทกาหนดไวในฉบบลาสด

ขอ ๖ การใชสตวออลไกลโคไซดเปนวตถใหความหวานแทนน าตาลใหใชตามขอกาหนดตาม

ชนดอาหารและปรมาณทกาหนดไวตามบญชทายประกาศน

ขอ ๗ ใหผผลต หรอผนาเขาอาหารตามทไดรบอนญาตตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบ

ท ๒๖๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ เรอง สตวโอไซดและอาหารทมสวนผสมของสตวโอไซด ลงวนท ๒๖ กนยายน

พ.ศ. ๒๕๔๕ ขอขนทะเบยนตารบอาหารใหถกตองตามประกาศฉบบน และประกาศกระทรวง

สาธารณสข(ฉบบท ๒๘๑) พ.ศ. ๒๕๔๗ เรอง วตถเจอปนอาหาร ลงวนท ๑๘ สงหาคม ๒๕๔๗ ภายใน

๑ ปนบแตวนทประกาศนใชบงคบอาหารทมสวนผสมของสตวโอไซดทใชเปนอาหารสาหรบผทตองการ

ควบคมน าหนกตามประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท ๑๒๑ (พ.ศ. ๒๕๓๒) เรอง อาหารสาหรบผท

ตองการควบคมนาหนกลงวนท ๒๓ พฤษภาคม ๒๕๓๒ ใหแกไขรายละเอยดอาหารใหถกตองตาม

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

49

ประกาศฉบบน ภายใน ๑ ปนบแตวนทประกาศนใชบงคบ

ขอ ๘ ประกาศน ใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

ประกาศ ณ วนท ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๖

ประดษฐ สนธวณรงค

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

บญชแนบทายประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท ๓๖๐) พ.ศ. ๒๕๕๖ เรอง สตวออลไกลโคไซด

ลาดบ ชอและกลมหนาทใน

อาหาร

รหสของ

หมวด

อาหาร

ชนดของอาหาร ขอเสนอปรมาณสงสดทใหใชได

(มลลกรมตอ ๑ กโลกรม)

เวนแตไดระบปรมาณเฉพาะไวแลว

๑.

(INS 960)

สตไวออล ไกลโคไซด

ชออน:

Steviol Glycosides

กลมหนาท :

- วตถใหความหวาน

แทนนาตาล

๑๓.๖ ผลตภณฑเสรม

อาหาร

๒๕๐๐

คานวณเปนสตวออล

ใชสาหรบผลตภณฑเสรมอาหารท

ใชเคยวเทานน

๑๔.๑.๓ นาผลไมและนาผก

ชนดเนคตา

๒๐๐

คานวณเปนสตวออล

๑๔.๑.๔ เครองดมแตงกลน

รส ไมรวมถง

เครองดมเกลอแร

๑๑๕

คานวณเปนสตวออล

๑๔.๑.๕ กาแฟ เครองดม

แทนกาแฟ ชา ชา

สมนไพรและ

เครองดมรอน

จากธญชาตชนด

ตางๆ ไมรวมถง

โกโก

๒๐๐

คานวณเปนสตวออล

ใชสาหรบผลตภณฑพรอมบรโภค

และสวนผสมสาหรบเตรยม

ผลตภณฑพรอมบรโภค

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ฉ

เครองมอทใชในการทาการทดลอง

1. เครองวดคาส ( Ultra Scan, VIS)

2. เครอง Hot Air oven ( BINDER , FP Serien)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

51

3. เครองชง (Sartorius , BSA8201)

4. เครองวด เครองวดคา pH - meter ( Sartorius , Docu- pH-Meter )

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก ช

ผลตภณฑเครองดมเพอสขภาพจากดอกโสน

ภาพผนวกท 1 ผลตภณฑเครองดมจากดอกโสน