AĞTEMELLERİVİZEÖDEVİ

1

İÇ İNDEKİLER1.AĞİLETİŞİMİ......................................................................................................................................................................3

ParalelİletişimNEDİR?.................................................................................................................................................3

SeriİletişimNedir?..........................................................................................................................................................3

1.2.1AsenkronSeriİletişim...................................................................................................................................3

1.2.2SenkronSeriİletişim......................................................................................................................................3

2.AĞTOPOLOJİLERİ............................................................................................................................................................4

2.1.Yol(Bus)Topolojisi................................................................................................................................................4

2.1.1.Ortakyoltopolojisininavantajları;........................................................................................................4

2.1.2.Ortakyoltopolojisinindezavantajları;................................................................................................4

2.2.Yıldız(Star)Topolojisi..........................................................................................................................................5

2.2.1.Yıldıztopolojisininavantajları;...............................................................................................................5

2.2.2Yıldıztopolojisinindezavantajları;.........................................................................................................5

2.3.Ağaç(Tree)Topolojisi...........................................................................................................................................5

2.3.1.Ağaçtopolojisininavantajları;.................................................................................................................6

2.3.2.Ağaçtopolojisinindezavantajları;..........................................................................................................6

2.4.Halka(Ring)Topolojisi.........................................................................................................................................6

2.4.1.Halkatopolojisininavantajları;...............................................................................................................7

2.4.2.Halkatopolojisinindezavantajları;.......................................................................................................7

2.5.Örgü(Mesh)Topolojisi.........................................................................................................................................7

2.5.1.Örgütopolojisininavantajları;.................................................................................................................8

2.5.2.Örgütopolojisinindezavantajları;.........................................................................................................8

3.AĞBAĞLANTITİPLERİ..................................................................................................................................................8

3.1.KabloluBağlantı.......................................................................................................................................................9

3.2.KablosuzBağlantı....................................................................................................................................................9

4.AĞÇEŞİTLERİ.....................................................................................................................................................................9

4.1.YerelAlanAğları(LAN).....................................................................................................................................10

4.2.GenişAlanAğları(WAN)..................................................................................................................................10

4.3.ÖzelSanalAğlar(VPN)......................................................................................................................................11

4.4.MetropolitanAğlar(MAN)...............................................................................................................................11

5.INTRANET-EXTRANET.............................................................................................................................................12

5.1.Intranet(İçAğ)......................................................................................................................................................12

5.1.1.İntranetNedir?.............................................................................................................................................12

5.1.1.1.İntranet–İnternetİlişkileri..........................................................................................................13

5.1.2.İntranetİleNelerYapabiliriz.................................................................................................................13

5.1.3.İntranet’inKurumsalYapıÜzerindekiEtkileri.............................................................................14

2

5.1.4.İntranetKullanmanınMaliyeteYansıması.....................................................................................15

5.2.ExtRAner(DışAğ).................................................................................................................................................16

5.5.Extranet-İntranetKarşılaştırması................................................................................................................16

KAYNAKLAR..........................................................................................................................................................................16

ŞEKİLLERŞEKİL1ORTAKYOLTOPOLOJİSİ(BUS).................................................................................................................4 ŞEKİL2YILDIZTOPOLOJİSİ(STAR)..........................................................................................................................5 ŞEKİL3AĞAÇTOPOLOJİSİ(TREE).............................................................................................................................6 ŞEKİL4HALKATOPOLOJİSİ(RING)..........................................................................................................................7 ŞEKİL5ÖRGÜTOPOLOJİSİ(MESH)...........................................................................................................................7 ŞEKİL6TEMELALTYAPIÇALIŞMAMODELİ.......................................................................................................8 ŞEKİL7KABLOSUZBAĞLANTI......................................................................................................................................9 ŞEKİL8YERELAĞLAR(LAN)......................................................................................................................................10 ŞEKİL9GENİŞALANAĞLARI(WAN)....................................................................................................................11 ŞEKİL10SANALÖZELAĞ..............................................................................................................................................11 ŞEKİL11METROPOLİTANAĞLAR(MAN).........................................................................................................12

3

AĞTASARIMI 1.AĞİLETİŞİMİ

Bu yazımızda ağ iletişimi hakkında bilgiler vereceğiz. Bilgilerin farklı kaynaklar arasındatransferininmümkünolmasıçoksayıdakişitarafındanpaylaşılmasıimkansağlar.Yervezamansorunu olmadan yani Türkiye’den Amerika’ya kadar insanların birbirleriyle rahatlıklahaberleşebilmesi bilgisayar ağlarının önemini bizlere göstermektedir. Ağ iletişimi ise teknikolarak,ikiveyadahafazlabilgisayarınkabloluyadakablosuziletişimaraçlarıüzerindenyazılımvedonanımbileşenleriilebirliktebağlanmasıilemeydanagetirilensistembütünüdür.Kaynaklarınvebilginin(veri,ses,görüntüveyavideo)paylaşılmasıvekişilerarasındailetişiminsağlanmasıdır. Çeşitli yöntem ve teknolojiler ile bağlanarak bilgisayar ağını oluştururlar.Kaynakların etkin paylaşımını sağlayıp bilgi akışını hızlandırarak verimli bir iletişim ortamısunar.Sayısaliletişimikilitabandakodlanmışbilgiveyaverininsistemlerarasındaaktarılmasınıkapsar.

PARALELİLETİŞİMNEDİR?

Paralelveri iletimi,birveri içindekibitlerinaynıandagönderilmesidir.Paralelveri iletimindegönderilecekbilgininherbitiiçinayrıbirkablobağlantısıbulunur.

SERİİLETİŞİMNEDİR?

Seriveriiletimi,birveriiçindekibitlerinaynıhatüzerindenartardagönderilmesidir.Bilgisayarağlarındakullanılaniletişimseriiletişimdir.Seriveriiletiminde,birkeredebirkarakterinsadecebirbitiiletilir.Alıcımakine,doğruhaberleşmeiçinkarakteruzunluğunu,başla-bitir(start-stop)bitlerini ve iletim hızını bilmek zorundadır. Paralel veri iletiminde, bir karakterin tüm bitleriaynıandailetildiğiiçinbaşla-bitirbitlerineihtiyaçyoktur.Dolayısıyladoğruluğudahayüksektir.Paralelveri iletimi,bilginin tümbitlerininaynıandailetimisebebiyleçokhızlıdır.Seri iletişimasenkronseriiletişimvesenkronseriiletişimolmaküzereikiçeşittir:

1.2.1AsenkronSeriİletişim

Herhangibir zamandaveri gönderilebilir.Veri gönderilmediği zamanhatboştakalır. Senkronseriiletişimdendahayavaştır.Herverigrubuayrıolarakgönderilir.Gönderilenveribirandabirkarakterolacakşekildehattabırakılır.Karakterinbaşınabaşlangıçvesonundahatasezmekiçinbaşkabirbiteklenir.Başlangıçiçinbaşlabiti(0),veriiletişiminisonlandırmakiçinisedurbiti(1)kullanılır.

1.2.2SenkronSeriİletişim

Senkron iletişim alıcı ve vericinin eş zamanlı çalışması anlamına gelir. Önce gönderici tarafbelirlibirkaraktergönderir.Buherikitarafçabilineniletişimebaşlamakarakteridir.Alıcıtarafbu karakteri okursa iletişim kurulur. Verici bilgileri gönderir. Transfer işlemi veri blokutamamlananayadaalıcıvericiarasındakieşlemekayboluncayakadardevameder.

4

2.AĞTOPOLOJİLERİ

Ağtopolojilerinedirsorusununennetcevabı,“birağıoluşturancihazlarınfizikselvemantıksalyerleşimidir”.Ağtopolojilerifizikseltopolojivemantıksaltopolojiolmaküzere2sınıfaayrılır.

2.1.YOL(BUS)TOPOLOJİSİ

Ortakyoltopolojisindeiletişimomurga(backbone)denilentekbirhatüzerindengerçekleştirilir.Ağdagönderilenverihedefeulaşıncayakadarveyasonlandırıcıyagelinceyekadarhatüzerindebulunan tüm cihazlara uğrar. Bu sebeple ağ performansı oldukça düşük bir topolojidir. Bustopolojisinde genellikle koaksiyel kablo kullanılır. İnce koaksiyel kablo kullanıldığında hattınuzunluğu185metre,kalınkoaksiyelkablokullanıldığındaenfazla500metredir.Ağamaksimum30 cihaz bağlanabilir. Ağ üzerindeki bir cihaz veri göndermeden önce hattın başka bir cihaztarafındankullanılıpkullanılmadığınıkontroleder.Ağkullanımdaysahattınboşalmasınıbekler.

ŞEKİL1ORTAKYOLTOPOLOJİSİ(BUS)

2.1.1.ORTAKYOLTOPOLOJİSİNİNAVANTAJLARI;

• Ağınkurumukolaydır.• Ağayenicihazeklenmesikolaydır.• Ekonomiktir.• Dahaazkablokullanılır.• Switch/hubgerektirmez.

2.1.2.ORTAKYOLTOPOLOJİSİNİNDEZAVANTAJLARI;

• Ağabağlanabilecekcihazsayısısınırlıdır.• Ağınhatuzunluğusınırlıdır.• Omurgaüzerindekibirsoruntümağıetkiler.• Yaşanabileceksorunlarıntespitivegiderilmesizordur.• Ağınbantgenişliğidüşüktür.

5

2.2.YILDIZ(STAR)TOPOLOJİSİ

Yıldız topolojisi en yaygınkullanıma sahip topolojidir.Merkezdekibir hubyada swith’ebağlıcihazların iletişimi merkezde bulunan cihaz üzerinden gerçekleştirilir. Ağa bağlı birgöndericiden çıkan veri önce merkezdeki hub ya da switch’ e gelir, oradan da alıcı cihazagönderilir.Hubyada switch’ teki bir sorun tümağı etkiler. Yıldız topolojisinde çift burgulukablolar kullanılır. Cihazların hub ya da switch uzaklığı en fazla 100metredir. 100metredensonraperformansbüyükorandadüşer.

ŞEKİL2YILDIZTOPOLOJİSİ(STAR)

2.2.1.YILDIZTOPOLOJİSİNİNAVANTAJLARI;

• Ağınyönetimivesoruntespitikolaydır.• Ağayenicihazeklemekkolaydır.• Bağlıcihazdaoluşacaksorunağıetkilemez.

2.2.2YILDIZTOPOLOJİSİNİNDEZAVANTAJLARI;

• Merkezdekicihazdaoluşacaksoruntümağıetkiler.• Çokfazlakablobağlantısıgerektirir.

2.3.AĞAÇ(TREE)TOPOLOJİSİ

Ağaç topolojisi yıldız topolojisi ile ortak yol topolojisinin birlikte kullanıldığı topolojidir.Merkezdekibirortakyol(omurga)üzerineyerleştirilmişhubyadaswitch’lerebağlıcihazlarlaoluşturulur.Butopolojiyeağaçtopolojisidenmesininnedeniomurganınağaçgövdesini,hubyadaswitchüzerindenbağlananbilgisayarlarındaağacındallarınımodellemesidir.Ağaçtopolojisibüyükağlarınomurgalarınıoluşturmakiçinkullanılır.

6

ŞEKİL3AĞAÇTOPOLOJİSİ(TREE)

2.3.1.AĞAÇTOPOLOJİSİNİNAVANTAJLARI;

• Farklıüreticilerindonanımlarıileuyumluçalışır.• Ağıngenişletilmesikolaydır.• Sorunlarıntespitivegiderilmesikolaydır.• Ağınyönetimivebakımıkolaydır.• Dallardanbirindeoluşacaksorundiğerlerinietkilemez.

2.3.2.AĞAÇTOPOLOJİSİNİNDEZAVANTAJLARI;

• Kablolamaişlemizordur.• Dallanmaarttıkçaağınbakımıveyönetimizorlaşır.• Omurgadayaşanacakbirsoruntümağıetkiler.

2.4.HALKA(RİNG)TOPOLOJİSİ

Halkatopolojisinde,halkabiçimindekiağüzerindengönderilenverialıcıcihazaulaşıncayakadarağüzerindekitümcihazlaratekertekeruğrar.Ağüzerindekiveri3byte’lıkjeton(token)denilenbirkılavuz ilegönderilir. Jetonağüzerindesüreklidolaşırvegöndericidenaldığıveriyialıcıyaulaştırır.Halka topolojisinde ağa bağlı cihazlardan birinin arızalanması ağın çökmesine sebepolur. Halka topolojisinin yapısı merkezde bulunan bir Multistation Access Unit (MAU) ve ağabağlıcihazlardanoluşur.Ağbağlantısıçiftburgulukablolarilegerçekleştirilir.Halkatopolojisi,ağtopolojileriiçerisindeenazkullanımasahiptopolojidir.

7

ŞEKİL4HALKATOPOLOJİSİ(RING)

2.4.1.HALKATOPOLOJİSİNİNAVANTAJLARI;

• Bağlıtümcihazlaraynıyetkiyesahiptir.• Sunucuyaihtiyaçyoktur.• Ağınbüyütülmesiperformansıazetkiler.

2.4.2.HALKATOPOLOJİSİNİNDEZAVANTAJLARI;

• Bağlıcihazlardanbirindekiarızaağınçökmesinenedenolur.• AğarayüzkartlarıveMAU,ethernetveswitch’egörepahalıdır.

2.5.ÖRGÜ(MESH)TOPOLOJİSİ

Örgütopolojisinde,ağabağlıbircihazağdakidiğercihazlaradoğrudanbağlantılıdır.Çoğunluklageniş alan ağları (WAN) arasında kullanılır. Ağa bağlı cihaz sayısı‘ N‘ ise, ağ üzerindekibağlantısayısı‘N*(N-1)/2‘adettir.

ŞEKİL5ÖRGÜTOPOLOJİSİ(MESH)

8

2.5.1.ÖRGÜTOPOLOJİSİNİNAVANTAJLARI;

• Bircihazabağlıhattasorunoluşmasıcihazıniletişiminikesmez.• Veriiletimhızıoldukçayüksektir.• Ağıngenişletilmesidiğerbağlantılarıetkilemedenyapılabilir.

2.5.2.ÖRGÜTOPOLOJİSİNİNDEZAVANTAJLARI;

• Bağlantısayısıçoktur.• Karmaşıkbiryapısıvardır.• Çokfazlakablokullanılır.• Maliyetiyüksektir.

3.AĞBAĞLANTITİPLERİ

Ağbağlantıtiplerikabloluvekablosuzolmaküzereikiçeşittir.

ŞEKİL6TEMELALTYAPIÇALIŞMAMODELİ

9

3.1.KABLOLUBAĞLANTI

Kablolubağlantı,ağdakicihazlarınbirbirlerinekablovasıtası ilebağlandıklarıyapıdır.Kablolubağlantıda kablo uzunluğunun artması iletişim performansını olumsuz etkilemektedir. Bubağlantıtüründekullanılankablotürünegörebağlantıhızındadeğişikliklerolabilmektedir.

3.2.KABLOSUZBAĞLANTI

Kablosuz bağlantı kablolu iletişime alternatif olarak uygulanan RF (Radyo Frekansı)teknolojisini kullanarak havadan bilgi alışverişi yapan esnek bir iletişim şeklidir. Bu bağlantışeklindeağdakicihazlar(bilgisayar,yazıcı,kamera,vs.)birbirleriilekablosuzcihazlar(WirelessBridge)veekipmanlarlabağlantıoluşturmuşlardır.

ŞEKİL7KABLOSUZBAĞLANTI

4.AĞÇEŞİTLERİ

Ağ, paylaşım amacıyla iki ya da daha fazla cihazın bir araya getirilmesiyle oluşturulan biryapıdır. Yüzlerce iş istasyonu veya kişisel bilgisayardan oluşabileceği gibi iki bilgisayarınbirbirinebağlanmasıyladaeldeedilebilir.Oluşturulanbuağlarkendiiçindekullanımalanlarınagöresınıflandırılmışlardır.

10

4.1.YERELALANAĞLARI(LAN)

Belli sayıdakibilgisayarınbelirli bir alandaoluşturdukları ağ çeşididir. Yerel alanağları (localareanetwork)bilgisayarlar,ağarabirimkartları,ağkabloları,ağtrafikkontrolcihazlarıvediğerçevreselcihazlardanoluşmuştur.Yerelalanağlarındabirofisveyabirbinaiçindeyazıcı,dosyave program paylaşımı gibi işler kolaylıkla ve verimli bir biçimde yapılabildiği gibi elektronikhaberleşme dediğimiz e-mail ve video konferans uygulamaları da başarılı bir biçimde yerinegetirilmektedir.

ŞEKİL8YERELAĞLAR(LAN)

4.2.GENİŞALANAĞLARI(WAN)

Ağdakikullanıcısayısınınartmasıveağınalanbakımındangenişlemesisonucundaortayaçıkanağ tipinegenişalanağı (wideareanetwork)denilmektedir.Genişalanağları farklıbölgelerdeolan bilgisayar veya sunucuları içeren yerel alan ağlarının birbirine bağlanmış hâlidir. Ağlararasıbağlantıfiberoptikkablolararacılığıileolabileceğigibiuydularüzerindendesağlanabilir.GenişAlanAğları(WAN),coğrafiolarakbirbirindenuzakbirmekandabulunanbilgisayarlarınve başka bir mekanda bulunan bilgisayarlarla iletişim kurabilmesi için LAN'ları ve başka tipağlarıbirbirinebağlayanbilgisayarağlarıdır.

11

ŞEKİL9GENİŞALANAĞLARI(WAN)

4.3.ÖZELSANALAĞLAR(VPN)

Özel sanal ağlar ile internet gibi halka açık ağlar üzerinden güvenli bir şekilde kullanıcılarınkendi kurum kaynaklarına erişmeleri sağlanmaktadır. Özel sanal ağ (virtual private network)ağlaragüvenlibirşekildeuzaktanerişimdekullanılanbirteknolojidir.

ŞEKİL10SANALÖZELAĞ

4.4.METROPOLİTANAĞLAR(MAN)

Metropolalanağıgenelliklebirşehirveyagenişbiryerleşkedekullanılanbilgisayarağıdır.BirMAN,genelliklefiberoptikbağlantılargibiyüksekkapasitelibackboneteknolojisinikullanarakLAN’lar arasında bağlantı kurar, internet veWAN için bağlantı hizmetleri sağlar.MAN bütünşehir binalarının çoğu bloklarına kadar LAN'dan daha geniş bir cografi alan için optimizeedilmiştir.MAN da orta-yüksek veri oranları iletişim kanalları bağlı olabilir. BirMAN tek birkuruluş tarafından işletilebilir, ama çoğunlukla birçok kişi ve kuruluşlar tarafından

12

kullanılacaktır. MAN lar aynı zamanda kamu hizmet kuruluşları olarak işletilebilir ve bukuruluşlar tarafından sahip olunulabilir. Çoğunlukla yerel ağların ağlararası iletişimi için araçsağlar.

ŞEKİL11METROPOLİTANAĞLAR(MAN)

5.INTRANET-EXTRANET

5.1.INTRANET(İÇAĞ)

Sadecebelirlibirkuruluşiçindekibilgisayarları,yerelağları(LAN)vegenişalanağlarını(WAN)birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır. Intranetler gateway’ ler ile diğernetwork lere bağlanabilir. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgiişlem kapasitesini paylaşmaktır. Intranetler, şirket(ler) içi tele-konferans uygulamalarında vefarklıbirimlerdekikişilerinbirarayagelebildiğiişgruplarınınoluşturulmasındadakullanılırlar.Intranetler üzerinden HTTP, FTP vb. gibi pek çok protokol uygulamaları çalıştırılabilir.Günümüzde, Intranetler içinde,Web erişimi ile kaynakların kullanımı oldukça yaygındır. Bazışirketlerdeki Intranet lerden, “Firewall” sistemleri üzerinden (bazı emniyet tedbirleri ile),Internetçıkışıdayapılmaktadır.Busayede,herikiyöndedeiletitrafiğikontroledilebilmektevegüvenliksağlanmaktadır.

5.1.1.İNTRANETNEDİR?

İntranet, internet yöntemlerinden yararlanılarak oluşturulmuş, bir kurum ya da firmabünyesindeki özelağolarak tanımlanabilir. İntranet içinkısacakurum içiağ yada “özelweb”denilebilir. Internet üzerinde geliştirilmiş standart teknolojileri ve protokolleri kullananintranet,yalnızcakurumaözgüdür. İntranet, internet́_nörgütgereksinimlerine indirgenmişveverimliolarakyönetilipdenetlenebilecekdurumagetirilmişbiçimiolarakdaadlandırılabilir.Birintranet,aynıteknolojiyiveyapıyıtemelalanözelbirinternetgibidiramayapısınıntümütekbirörgütlebağlantılıdır.İntranetlerintemelhedefi,çalışanlararasındakesintisiziletişimveişbirliğisağlayabilmektir.Önceleri,bilgikaynakları,birbirindenayrıalanlardasaklanmaktaveyalnızcao

13

alandaçalışankişilerinerişimineaçıktutulmaktaydı.İntranetortamındaisekullanıcılar,çeşitliveritabanlarına, raporlara ve işleriyle ilgili değişik bilgilere, tek bir ara yüz üzerindenulaşabilirler.Geçmişte intranetler,bilgi teknolojileribirimlerininüzerindeçalıştıklarıbirprojeolarak algılanmıştır. Bugün ise intranet, bir kurumun teknolojik yapısındaki en önemli ve enstratejikolgudurumunagelmeyebaşlamıştır.

5.1.1.1.İNTRANET–İNTERNETİLİŞKİLERİ

Temeldeintranettıpkıinternetgibidir.İntranettekuruluşiçerisindekibilgisayarları,yerelağları(LAN) ve geniş alan ağları (WAN) birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır.İntranettekibilgilerstandartbirwebtarayıcıpenceresindeizlenebilir.Ancakbubilgiyeuzananerişim,şirketinsınırları içerisindekalır.İntranetlerininternet́ebağlıolmalarızorunludeğildir,bununla birlikte intranetler genellikle internetle yakın ilişki içindedir. İnternet küresel biretkileşimkanalı, intranetiseplanlıbiçimdekısıtlanmışbiriletişimvebilgipaylaşımortamıdır.İntranet, kuruluşun sunucusu üzerinde kurulmuş, genelde şirket çalışanlarının yada üyelerinkullanımına sunulmuş bir yapıdır. İntranetin diğer yerel ağlardan daha üstün araç olaraknitelendirilmesinin nedeni, internet teknolojisini kullanıyor olmasıdır. İntranet’in internet’tenfarkı;

• İntranet, kullanıldığı firmanın ya da kurumun bulunduğu yerle sınırlı iken, internet’indünyaçapındabirağolması,

• İntranet üzerinden internet’e ulaşılabilir, fakat internet’ten intranet’e ulaşılamazolmasıdır.

Ancak interneti bir araç olarak kullanarak uzak masaüstü bağlantısıyla şirket sunucusunabağlanılarak ulaşılabilmektedir. Yani her şekilde sadece şirket bilgisayarları üzerindengirilebilmektedir.

5.1.2.İNTRANETİLENELERYAPABİLİRİZ

İntranet, şirket yöneticileri ve yönetimin gereksinim duyduğu finansal verilerden kuruluştakiçalışmagruplarınınplanlanmasınaveçalışankayıtlarındakitümayrıntılaradekuzanabilir.Satışsonrası hizmetler içinmüşteri bilgileri vemüşterikartları tutulabilir. Şirket içi haberleşmeveyeniduyurularyayınlanabilir.Kısacasıyönetiminşirket içindeyayınlanmasını istediğiherşeyiintranetteoluşturabilirsiniz.Kullanımı herkese açık olan internet standartlarından ve teknolojilerinden yararlanmadüşüncesi, son yıllarda oldukça hızlı gelişmiş olan intranet uygulamasının kaynağınıoluşturmuştur.Tıpkı örgütdışındakilerin erişimine açıkbir internet sitesi hazırlar gibi, şirketiçindeişlemeküzerebirintranetkurulabilir.Günümüzdeinternet,bilişimteknolojisiyöneticileriaçısındançeşitlisorunlarınortayaçıkmasınanedenolmaktadır.Çünkütümkoruyucuönlemlerekarşın yeterince denetlenemeyen bir olgu olarak internet bütün dünyanın erişimine açıkdurumdadır. İntranet, internet́in en iyi özelliklerinden yararlanma ve sakıncalarını dışarıdabırakmatemeliüzerinekurulmuştur.Buaçıdanintranetlerdahagüvenli,denetlenebilirvebelirliamaçlarayönelikolmalarıaçısından_nternet́tenayrılırlar.İntranet,herhangibirağdaolduğugibidosyadizinlerinidepolarvekaynakpaylaşımınısağlar.Bir düzey yukarı çıkıldığında, iletiler, haritalar ve ayrıntılı bilgilerin kullanımını sağlayan vebunları,gereksinimiolankişileredağıtıpgösterenbiryayımkaynağınadönüşür.Kaliteyönetim

14

sistemlerinde ağırlıklı olarak kullanılan intranet sistemleri, en güncel talimat, form yadaprosedürlereulaşmayısağlayarakkalitesistemininişlemesinedeyardımcıolmaktadır.Üretim artışı, kayıpların azaltılması ve daha verimli iletişim ile ilgili uzun dönemli yararlarınedeniyle, yeni teknolojilerin çoğu, kuruluşlar dünyasında kendilerine bir yer bulmakta, fakatbunlardançokazbirbölümüintranetkadarbelirginvehızlıparasalkazançsağlayabilmektedir.İntranet önerisinin en anlaşılır ve çekici yanlarından biri, düşük maliyettir. Genel iletişimstratejisininbirparçasıolarakintranet,gelişimiçinbüyükbirpotansiyelvesağlambirstratejisunar. İçeriğin denetlenmesiyle, kurumsal verilerin niteliği ve kullanılabilirliğinde büyükgelişimlersağlanabilir;aynızamandagizliveönemliverilerinyönetimiveizlenmesideoldukçakolaydır.Sunucudasaklanansayısalverilereerişiminartması,gereksizbelgetrafiğininazalması,birbirlerini tanıması gereken kişiler arasındaki etkileşimin hızlanması ve verimliliğin artmasıanlamına gelir. İnternet́ten farklı olarak intranet, yararı belirgin olan alanlarda doğrudanyatırım yapmak için kurumsal bir gereç olarak kullanılabilir. En yalın biçimiyle intranet, birkurumun bilişim teknolojileri altyapısının maliyetini doğrudan ve kayda değer düzeydedüşürecektir.Mimari açıdan bakıldığında intranet geçit yollarıyla (gateway)diğernetworklere bağlanabilir.Bunların temel kuruluş amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesinipaylaşmaktır. İntranetler, şirket içi tele-konferans uygulamalarında ve farklı birimlerdekikişilerinbirarayagelebildiğiişgruplarınınoluşturulmasındadakullanılır.İntranetlerüzerindenhttp,ftp,smtpvb.pekçokprotokoluygulamalarıçalıştırılabilir.Günümüzde,intranetleriçinde,web erişimiyle kaynakların kullanımı oldukça yaygındır. İnternet’tekine benzer biçimde builetişim ağı üzerinde de TCP/IP protokolü çalışır. Elektronik belgeler html dili sayesindeHyperTextbağlantılarıylailişkilendirilirvebuözellikteolanbelgelerarasındakiiletişimdehttpprotokolüylesağlanır.

5.1.3.İNTRANET’İNKURUMSALYAPIÜZERİNDEKİETKİLERİ

İntranet yapısının temelini oluşturanbilişim teknolojisi işletmelerinkurumsal yapısı üzerindedoğrudanvedolaylıetkilermeydanagetirir.Bilişimteknolojisiningelişmesi,bunabağlıolarakda iletişimin,bilgisaklanabilirliğivepaylaşabilirliğinin,araştırmavegeliştirmededegelişmeyiortaya çıkarır. Zaman ve alan kavramlarını minimuma indirerek hayatı kolaylaştırmaktadır.İntranetten yararlanmakta olan işletmelerin örgütsel yapıları da bilgisayar ağlarının etkisiniişletmeye uyarlamak için sürekli değişmektedir. İntranet, uluslar arası rekabette, yenidenyapılanmada, kalite yönetim sisteminin uygulanmasında yardımcı olmaktadır. İntranetlerdenoluşan bilgisayar ağları yalnızca işletme birimlerinin kaynaşmasını değil, aynı zamandaişletmelerinhizmetvekalitesistemlerinindüzgünbirşekildeyürümesinisağlamaktadır.İnternet teknolojilerinin intranet ortamında uygulanması, bir şirket içerisindeki bilgininkullanımı ve değerini arttırır. İntranet’in diğer en büyük başarısı ise, kâğıt gereksinimini vegereksiz kâğıt sarfiyatını azaltmasıdır. Şirketlerde, stratejik bilgi yönetimini en iyi biçimdegerçekleştirmekiçinşusıralamayıyapabiliriz:

• Gereksinimleribelirlemek,• Araçlarıseçmek,• Denemeçalışmasıyapmak,• Uygulamayageçmek,• Yapılanlarıincelemek.

Bunları gerçekleştirme deki en başarılı araç intranettir. İntranetin şirketlere sağladığıyararlardan başta olanı, yayımcılık tekniklerinin kolaylıklarından yararlanılarak bilgi

15

sunumlarının anında güncellenmesidir. İntranetler ana sunucudaki bilgilerin güncellenmesinisağlayacak yapıdadırlar. İntranetin başarısı, işletmedeki satış ve pazarlama, insan kaynakları,mühendislik, kalite, finans gibi birimlerin desteğine bağlıdır. Her bir departmanın, intranetverilerinin hazırlanmasında ve yönetimi konusunda sorumluluk alması gerekmektedir.Kullanıcılariçinsağlananönemlibirüstünlükte,formlarınveprosedürlerinengüncelhallerineerişebilecek olmasıdır. Özetlemek gerekirse, intranetlerin işletme üzerindeki iki ana olumluetkisiolacaktır:

1. Faaliyetlerinetkinlikveverimlilikerininsürekligüncellenenbilgilereerişim,maliyetvezaman kazanımları, müşteri ihtiyaç ve isteklerine daha ileri düzeyde tepki verebilme,yetkilendirilmişçalışanlar,artanbeyingücü,yeniişfırsatlarıveartanmüşterihizmetlerisebebiylerekabetçiüstünlüğeyolaçması.

2. Artaniletişim,bilgininpaylaşımıveişbirliğiartışı,dahayetkiliçalışanlar,kolaylaştırılmışörgütselöğrenme, işhayatınınartankalitesinedeniylegelenekselduvarlarınyıkılması,paylaşımveişbirliğikültürününoluşturulması.

5.1.4.İNTRANETKULLANMANINMALİYETEYANSIMASI

İntranetlerürüngeliştirme,ürün,hizmet,dağıtımvetüketimaçısındanmaliyetleribüyükorandaazaltmaktadır ve zamandan tasarruf sağlamaktadır. Çalışanlar arasında gerçekleşen sorucevapların, intranetüzerindenyapılmayabaşlandığındaşirkettekizamankazancıgözlegörülürbir fark yaratacaktır. Kâğıt ağırlıklı formlar, belgeler, raporlar, grafik ve tablolar elektronikolarak intranet üzerinde bulunduğunda, kullanıcıların hızlı erişimi sayesinde sonuç, “zamankazancı”olacaktır.Birkurumiçerisindeyürütülenbilgiüretmeçalışmalarınabakıldığındabirçokadımdanoluşanbir işlem zinciri görülür. Belgenin hazırlanması, hammetinlerin yazılması ve biçimsel olarakdüzenlenmesi, bunların masaüstü yayıncılık araçlarıyla zenginleştirilmesi, ilk kopyanınçıkartılması,düzeltmevegözdengeçirme,sonkopya,çoğaltmavedağıtım. İntranetyayımcılıkmodeliiseçokdahakısabirsürecikapsarveyukarıdasıralananbirçokişlemitümüyleortadankaldırır. Burada belge içeriğinin hazırlanması ve belgenin intranet ortamına aktarılmasıyeterlidir. Kullanım kolaylığı getirdiği için personel eğitim giderleri azalır. İnternet tarayıcısıkullanabilenherkes,bilgiyedekolaylıklaerişebilir.Şirketbüyüyüpgereksinimlerarttıkça,bunaparalel olarak, modüler yapısı nedeniyle intranet de büyütülebilir. Bunun için kullanıcılarınkendileriyleilgilibölümlerigeliştirmelerikadar,işletmebünyesindekiprojelerinçeşitlenmesiylekonu başlıkları da çeşitlenebilir. Belirli ilgi grupları tasarlanarak, aynı konuda çalışan ya dabilgiyegereksinimduyanlarayönelikduyurularınyayınlanmasısağlanabilir.Yukarıdadeğinilenözelliklerinsonucuolarakintranetyoluylasağlananönemliyararlariseşöylesıralanabilir:

• İlkyatırımgiderleriküçüktür,• Kullanımmaliyetleridüşüktür,• Dağıtıkbilişimaltyapısıilekaynaklaretkiliveverimlikullanılır,• Kullanımıkolaydır,• Eğitimgereksinimleriazdır.

Sonuç olarak söylemek gerekirse, bugün intranet ortamı ile, kurum içinde “yararlı bilgiyönetimi”anlayışınadoğrubirdeğişimbaşlatılmıştır.Budeğişim,kültürvedüşünceyapısındadadönüşümanlamınagelmektedir.Buanlayışıntemelsinerjisi,“paylaşım”,“işbirliği”,“öğrenme”ve“değişimeayakuydurmaya”dayanır.

16

5.2.EXTRANER(DIŞAĞ)

Extranetşirketçalışanlarınındışarısıileişbirliğiveiletişiminisağlayanözelişağıdır.Extranet,işilişkilerinigeliştirmekveyönetmekkonusundaçokönemliroloynar.ExtranetlerIntranetlerilebenzerdir fakat Extranetlerde iş partnerleri, önemli müşteriler, tedarikçiler gibi seçilikullanıcılaradışarıdanerişimizniverilmiştir.Extranetkullanıcılarıdikkatleseçilmişbirgruptanoluşur ve kullanıcılara güvenlik açığı verilmemeye özen gösterilir. Extranetleri güncel tutmakiçin gerekli kaynaklar vardır, bu durum şirket çalışanlarının içerik yönetim yazılımı hakkındaeğitimliolmasınıgerektirir.Extranetlerde ayrıca EDI (Electronic Data Interchange – Elektronik Veri Değişimi) kullanarakbüyük boyutta veri değişimi, çevrim içi sipariş, ticaret partnerlerinin siparişlerini izleme veyönetme, düşük maliyetle müşterilere çevrim içi doküman sunma, ürün haberlerini şirketortaklarıylapaylaşmagibiözelliklervardır.Extranet ise Intranet’e benzer olmakla birlikte müşteriler, iş ortakları veya şirket dışındanherhangi birileri tarafından erişilebilir olma özelliğine sahiptir. Extranet tasarım, şirketinizindışındakiinsanlarlairtibathalindeolabilmenizisağlarveşirketinizin,belgeyönetimi,dosyavefotoğraf değişimi, posta, duyurular, bilgi edinme talebi, müşteri proje güncelleme, etkinliktakvimi, çevrimiçi katalog, fiyatlandırma, irtibat yönetimi, müşteri geri bildirimi gibi birçokişiningerçekleştirilmesineimkantanır.

5.5.EXTRANET-İNTRANETKARŞILAŞTIRMASI

EXTRANET İNTRANETERİŞİM Anlaşmayla ÖzelKULLANIM İşortaklarıiçin Şirketçalışanlarıiçin

BİLGİ Paylaşılan sektör konusunaözel

ŞirketeÖzel

KAYNAKLAR

https://immibbilisim.com/blog/139/ag-topolojileri

http://www.bilgisayarkurtu.com/ag-baglanti-tipleri-ve-ag-cesitleri-78628/

https://bidb.itu.edu.tr/eskiler/seyirdefteri/blog/2013/09/07/intranet-(i%C3%A7-a%C4%9F)-ve-extranet-(d%C4%B1%C5%9F-a%C4%9F)