Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 1ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
A Comparative Study of Quality Assurance Models in Thailand Higher Educational Institutions
Parichat Jantori M.A.(EuropeanBusinessManagement),Lecturer
IntegratedBachelor'sandMaster'sDegreePrograminBusinessandAccountingThammasatBusinessSchool,ThammasatUniversity
Abstract Qualitymanagementisakeyactivitythateverykindoforganizationshastoconcern,includingeducationalinstitutions.Managementteamhastofindwaytomanagetheireducationalinstitutioneffectivelyandefficientlyinordertoprovidegoodeducationandstaycompetitive.Qualityassuranceapproachiswidelyadoptedinmanyeducationalinstitutionsforensuringthatqualifications,assessmentandprogramdeliverymeetcertainstandards.SeveralmodelsofqualityassurancesuchasISO,TQM,EFQM,thecriteriafromMalcolmBaldrigeNationalQualityAwardandthemodelfromtheOfficeforNationalEducationStandardsandQualityAssessmentareimplementedinThailanduniversitiesandcolleges.Someofthemarecountryspecificandinstitutionspecific.Thisarticlewilldiscusseachoftheseindetailtogetanoverviewsoastohaveanunderstandingofdifferentmodelsandcriteriaadoptedinthesemodelsofqualityassurance.Thesuggestionwillbeprovidedattheendofarticle.
Keywords: Quality,QualityAssurance,HigherEducationInstitution
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน2 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
การศกษาเปรยบเทยบรปแบบการประกนคณภาพ
ในสถาบนอดมศกษาไทย
ปารฉตร จนโทร M.A.(EuropeanBusinessManagement),อาจารยหลกสตรควบตร-โททางการบญชเเละบรหารธรกจ
คณะพาณชยศาสตรเเละการบญชมหาวทยาลยธรรมศาสตรบทคดยอ การพฒนาและรกษาคณภาพเปนสงททกองคกรทงภาครฐภาคเอกชนรวมถงสถาบนการศกษาตางใหความสำคญเพราะคณภาพในการบรหารจดการรวมถงคณภาพของสนคาและบรการลวนนำมาซงความไดเปรยบในการแขงขนผบรหารสถานศกษาจงจำเปนตองเรยนรกลยทธการบรหารธรกจสมยใหมและนำมาปรบใชเพอหาแนวทางในการพฒนาคณภาพของตนเองทงในดานการบรหารสถาบนการศกษาการเรยนการสอนรวมถงการคนควาวจยอยางตอเนองเพอใหมความพรอมทจะผลตบณฑตทมคณภาพตอไป บทความนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบรปแบบในการประกนคณภาพรปแบบตางๆทถกนำมาใชอยางแพรหลายในสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยโดยเฉพาะสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจ(BusinessSchool)เพอนำไปสการสรางขอเสนอแนะดานการประกนคณภาพการศกษาเพอนำไปสการพฒนาการศกษาไทยตอไป
คำสำคญ:คณภาพการประกนคณภาพสถาบนอดมศกษา
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 3ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
บทนำ คณภาพเปนหวใจสำคญของการบรหารจดการใดๆในองคกรธรกจการไรซงคณภาพอาจทำใหองคกรไมสามารถขายสนคาไมสามารถสรางรายไดและไมสามารถแขงขนกบคแขงอนๆในตลาดไดในขณะทองคกรทสามารถสรางคณภาพสามารถใชคณภาพในการสรางความไดเปรยบในการแขงขนขยายฐานลกคารวมถงเพมรายไดเชนเดยวกบในสถาบนการศกษาการสรางคณภาพในดานการบรหารจดการการเรยนการสอนคณภาพของคณาจารยและสงอำนวยความสะดวกมความจำเปนอยางยงทจะนำไปสการผลตบณฑตทมคณภาพและสรางความสามารถในการแขงขน ความตนตวเรองคณภาพในสถาบนการศกษานำไปสการปฏรปการศกษาในประเทศไทยทำใหเกดกฎหมายแมบทในการจดการศกษาแหงชาตคอพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542ซงมใจความบทหนงวาดวยการพฒนาคณภาพและการประกนคณภาพของสถาบนการศกษาทงนเพอนำไปสการบรรลวตถประสงคสำคญคอการยกระดบคณภาพในการใหการบรการการศกษารวมถงเพอเพมประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารจดการสถาบนการศกษาใหมมาตรฐานทดเทยมกบนานาชาต(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542)หมวด6 ทผานมาสถาบนอดมศกษาในประเทศไทยไดรบเอาแนวทางและรปแบบการประกนคณภาพทหลากหลายทงทเปนการกำหนดโดยหนวยงานภาครฐอยางเชนสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(สกอ.)สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(สมศ.)หรอเปนรปแบบของสถาบนการประกนคณภาพระดบนานาชาตมาประยกตใชดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป
1. คณภาพทางการศกษาและการประกนคณภาพ คณภาพในบรบทของการดำเนนธรกจหมายถงการดำเนนงานทมประสทธภาพเปนไปตามขอกำหนดทตองการสามารถผลตสนคาหรอบรการนนสรางความพอใจใหกบลกคาและมตนทนการดำเนนงานทเหมาะสมไดเปรยบคแขงขนลกคามความพงพอใจและยอมจายตามราคาเพอซอความพอใจนน(ASQ,2013)สถาบนการศกษาเปนองคกรทใหบรการในรปแบบของการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษาและบรการทางวชาการแกประชาชนทวไปผานกระบวนการบรหารจดการสถาบนการศกษาทมคณภาพ
จงหมายถงสถาบนการศกษาทมความสามารถในการจดระบบการเรยนการสอนทมประสทธผลและประสทธภาพสามารถผลตบณฑตทมความสามารถในการคดวเคราะหแกปญหาสามารถตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานและตวบณฑตตลอดจนสรางความพงพอใจใหกบบณฑตและผใชบณฑตได(ซานซยปงและชวลตเกดทพย,2013) การประกนคณภาพ(QualityAssurance)เปนวธบรหารจดการเพอเปนหลกประกนหรอเพอสรางความมนใจวาการดำเนนงานจะทำใหไดผลลพธทมคณภาพตรงตามทกำหนดในแวดวงการศกษาไทยมความตนตวเปนอยางมากในการสรางมาตรฐานและพฒนาคณภาพการศกษาดงจะเหนไดจากการเรมประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542ทกำหนดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาเพอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาทกระดบ(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542:มาตรา47)โดยมวตถประสงคสำคญ3ประการคอ1.ทำใหประชาชนไดรบขอมลคณภาพการศกษาทเชอถอไดเกดความเชอมนและสามารถตดสนใจเลอกใชบรการทมคณภาพมาตรฐาน2.ปองกนการจดการศกษาทไมมคณภาพซงจะเปนการคมครองผบรโภคและเกดความเสมอภาคในโอกาสทจะไดรบการบรการการศกษาทมคณภาพอยางทวถงและ3.ทำใหผรบผดชอบในการจดการศกษามงบรหารจดการศกษาสคณภาพและมาตรฐานอยางจรงจงซงมผลใหการศกษามพลงทจะพฒนาประชากรใหมคณภาพอยางเปนรปธรรมและตอเนอง(พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542)
2. ระบบการประกนคณภาพทางการศกษา ระบบการประกนคณภาพทางการศกษาสามารถแบงไดเปน2กลมใหญๆคอระบบการประกนคณภาพภายใน(InternalQualityAssurance)ดำเนนการโดยบคลากรของสถาบนการศกษานนเองหรอโดยหนวยงานตนสงกดทมหนาทกำกบดแลสถาบนการศกษานนและระบบการประกนคณภาพจากภายนอก(ExternalQualityAssurance)เปนระบบการประเมนผลและการตดตามตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาจากภายนอกเชนสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(สมศ.)หรอบคคลหรอหนวยงานภายนอกทไดรบการรบรอง
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน4 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
ระบบประกนคณภาพในปจจบนมหลายรปแบบบางระบบเปนทนยมใชกนในองคกรธรกจและมการนำมาประยกตใชในสถาบนอดมศกษาดงจะกลาวในรายละเอยดตอไป 2.1 ระบบ ISO (International Organization for Standardization) ISOเปนมาตรฐานสากลสำหรบการบรหารงานในองคกรทนำไปใชกนอยางแพรหลายเพอพฒนาองคกรใหมกระบวนการทำงานทมประสทธภาพและมคณภาพมาตรฐานISOสามารถนำไปใชไดทกองคกรทกขนาดทงอตสาหกรรมการผลตและการบรการเพอสรางความพงพอใจใหกบลกคาและผทเกยวของโดยมาตรฐานISOมสาระสำคญทแตกตางกนออกไปเชนISO9000มงเนนไปทการจดวางระบบการบรหารISO14001เปนมาตรฐานทมงเนนดานการจดการสงแวดลอมหรอISO15189เปนมาตรฐานเกยวกบหองปฏบตการ(InternationalOrganizationforStandardization,2013) การประกนคณภาพโดยระบบISOเปนการประกนคณภาพจากภายนอกทมงเนนไปทการจดวางระบบการบรหารทมคณภาพมากกวาการรบรองคณภาพของสนคาและบรการโดยมการตรวจสอบผานระบบเอกสารถงแมวาการประกนคณภาพตามมาตรฐานISOเปนทนยมอยางแพรหลายในองคกรธรกจเนองจากISOเปนมาตรฐานทไดรบการรองรบจากทวโลกแตการนำISOมาใชนนยงมขอจำกดมากมายเชนมคาใชจายในการประเมนสงเปนการประเมนโดยใชผประเมนจากภายนอกมขนตอนทยงยากซบซอนหลายครงมการยดตดกบตวเอกสารมากเกนไปอกทงยงมผมองวาการประเมนดงกลาวขาดความยงยนเนองจากหลายองคกรลดความใสใจตอการบรหารจดการคณภาพหลงจากไดรบการรบรองคณภาพISOแลว(Zollondz,2002,:261)
ในบรบทการศกษาพบวามสถาบนอดมศกษาจำนวนหนงทไดรบการรบรองมาตรฐานISOเชนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาไดรบการรบรองISO9001และISO14000มหาวทยาลยบรพาไดรบการรบรองISO14000ซงเปนการรบรองคณภาพดานสงแวดลอมคณะแพทยศาสตรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดรบการรบรองตามมาตรฐานISO15189ซงเปนการรบรองมาตรฐานหองแลปปฏบตการ(มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา,2013;มหาวทยาลยบรพา,2013;คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2013)ฯลฯ อยางไรกตามการใชระบบISOเพอประกนคณภาพของสถาบนการศกษานนเปนเพยงการมงเนนไปทกระบวนการในการบรหารจดการทจะนำไปสผลลพธทตองการและตอบสนองผบรโภคแตอาจไมสามารถการนตหรอประกนคณภาพของหลกสตรหรอเนอหารายวชาทสถาบนจดการเรยนการสอนวามความถกตองสอดคลองกบมาตรฐานทางการศกษาหรอไมอยางไร(VandenBerghe,1998) 2.2 ระบบการบรหารคณภาพโดยรวม (Total Quality Management) ระบบการบรหารคณภาพโดยรวม(TotalQualityManagementหรอTQM)เปนปรชญาทมงเนนการจดการคณภาพโดยใหความสำคญสงสดตอลกคาทงลกคาภายนอกและภายในซงหมายถงบคคลททำงานรวมกนในองคกรปรชญาTQMเชอวาคณภาพเกดจากความรวมมอของพนกงานทวทงองคกรและตองมการพฒนาอยางตอเนองทงระบบกระบวนการตามTQMเรมตงแตการวางแผนกลยทธทใชความตองการของลกคาเปนตวตงมการพฒนาคณภาพของพนกงานการใชภาวะผนำการออกแบบองคกรและกระบวนการทำงานใหสอดคลองกบกลยทธขององคกรขอดของTQMนอกจากจะเปนระบบทมพลวตสงแลวยงสงเสรมความรวมมอระหวางหนวยงานในทกภาคสวนและมการคำนงถงลกคาเปนสำคญ(TQM,2013)
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 5ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
มงเนนลกคา(CustomerFocus)
ความรวมมอจากทกฝาย(TotalParticipation)
การพฒนากระบวนการ(ProcessImprovement)
การวางแผนกระบวนการ(PlanningProcess)
การจดการกระบวนการ(ProcessManagement)
สถาบนการศกษาหลายแหงไดรบเอาหลกปรชญาของTQMไปประยกตใชในการบรหารการศกษาเชนจฬาลงกรณมหาวทยาลยโดยทางคณะผบรหารมหาวทยาลยไดมแนวคดและนโยบายชดเจนตอการพฒนาบคลากรทจะชวยในการวางแผนกลยทธเพอพฒนามหาวทยาลยโดยการนำแนวคดและหลกการจดทำแผนพฒนามหาวทยาลยโดยใชเทคนคและกระบวนการTQMมาใช(พนธศกดพลสารมย,2000)โดยลกคาในทนคอนกศกษาผปกครองรวมถงผทเสยคาใชจายเพอการศกษาการออกแบบหลกสตรและรปแบบการสอนตองมการพฒนาอยางตอเนองเพอใหเทาทนกบสภาพแวดลอมองคความรและความตองการของผประกอบการทเปลยนไปและกระบวนการพฒนาจะตองอาศยความรวมมอจากบคคลทกฝายทงฝายวชาการและฝายสนบสนน 2.3 ระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต (National Quality Award) ในประเทศไทยมการมอบรางวลคณภาพแหงชาตในประเทศไทย(ThailandQualityAward,TQA)ซง
รปท1ระบบการบรหารคณภาพโดยรวมอางองจากTQM(2013)
เปนรางวลทถอวามคณภาพระดบโลกเนองจากมพนฐานทางดานเทคนคและกระบวนการตดสนรางวลเชนเดยวกบรางวลคณภาพแหงชาตในประเทศสหรฐอเมรกาหรอTheMalcolmBaldrigeNationalQualityAward(MBNQA)และยงมการนำไปประยกตใชอกในหลายๆประเทศ(TQA,2013) รางวลคณภาพแหงชาตมงเนนไปทกระบวนการปรบปรงการดำเนนการพฒนาขดความสามารถและผลการดำเนนงานขององคกรเพอนำองคกรไปสความเปนเลศโดยเกณฑในการพจารณารางวลคณภาพแหงชาตประกอบดวยการนำองคกรการวางแผนเชงกลยทธการมงเนนลกคาการวดการวเคราะหและการจดการความรการมงเนนบคลากรการมงเนนการปฏบตการซงกระบวนการขางตนจะนำไปสการพฒนาผลลพธขององคกรอยางเปนระบบ(TQA,2013)ดงแสดงในรป
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน6 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
โดยองคกรธรกจหรอองคกรภาครฐรวมถงสถาบนการศกษาจำนวนมากไดนำแนวความคดมมมองเชงระบบของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตมาปรบใชในการบรหารจดการภายในองคกรและมการนำเกณฑของTQAมาปรบใชกบการเรยนการสอนทางดานบรหารธรกจอกดวย สถาบนการศกษาชนนำของไทยหลายแหงเชนจฬาลงกรณมหาวทยาลยสถาบนพฒนบรหารศาสตรหรอนดามหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบรคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลไดเรมรณรงคใหหนวยงานภายในของตนเองไดมการพฒนาองคกรตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตและใชการเขารบรางวลTQCหรอTQAเปนตวผลกดนการพฒนาองคกรตามแนวทางการบรหารจดการทด(พสเดชะรนทร2012) 2.4 ระบบบรหารคณภาพโดยใช EFQM Excellence Model EFQMExcellenceModelเปนเครองมอสำหรบประเมนตนเอง(Self-Assessment)ทถกนำมาใชควบคกบการตรวจสอบคณภาพโดยผเชยวชาญภายนอก
2.การวางแผนเชงกลยทธ 5.การมงเนนบคลากร
1.การนำองคกร 7.ผลลพธ
3.การมงเนนลกคา6.การมงเนนการปฏบตการ
4.การวดการวเคราะหและการจดการความร
โครงรางองคกรสภาพแวดลอมความสมพนธและสภาวการณเชงกลยทธ
รปท2มมมองเชงระบบของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตเพอองคกรทเปนเลศทมา:TQA(2013)
(QualityAudit)โดยใชหลกเกณฑชวดทสามารถแบงออกไดเปนสองสวนคอสวนททำใหเกดความสามารถขององคกรหรอปจจยนำเขา(Enablers)ซงครอบคลมกจกรรมตางๆขององคกรและกลมคนหรอสวนงานทเกยวของกบการดำเนนกจกรรมนนๆไดแกภาวะผนำบคลากรในองคกรนโยบายและกลยทธขององคกรพนธมตรและทรพยากรและกระบวนการทำงานและสวนทเปนตวแปรตามหรอผลลพธ(Results)ทเกดขนกบบคลากรขององคกรกบลกคากบสงคมและผลการปฎบตงานหลกซงผลลพธจะเปนอยางไรนนขนอยกบสวนททำใหเกดความสามารถและสวนททำใหเกดความสามารถนจะตองมการปรบปรงกระบวนการดำเนนงานหรอไมนนขนอยกบผลลพธทไดการดำเนนงาน(EFQM,2013) สถาบนอดมศกษาสามารถนำEFQMModelมาปรบใชโดยกำหนดตวชวดใหมใหเหมาะสมกบการใชงานดงน
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 7ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
ภาวะผนำกระบวนการเรยน
การสอนความพงพอใจของนกศกษา
ผลลพธอนๆ
การจดการการเรยนการสอนและบรหาร
งานภายใน
นโยบายและกลยทธ
พนธมตรและทรพยากร
ตวแปรตนหรอปจจยนำเขา
นวตกรรมและการเรยนร
ผลลพธ
รปท3ระบบประกนคณภาพตามแนวทางของEFQMทมา:Fourman&Mojgan(2006)
การประเมนปจจยนำเขาทมผลตอคณภาพการเรยนการสอนนน(Enables)สถาบนอดมศกษาสามารถทำไดโดย - การประเมนภาวะผนำคอมการวดความสามารถของผบรหารของสถาบนอดมศกษาในการบรหารจดการสรางแรงจงใจใหความสนบสนนกบคนในองคกรดวยการจดสงอำนวยความสะดวกและสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการทำงานใหกบผรวมงานเพอใหเขาเหลานนมความกระตอรอรนทจะปฎบตงานอยางเตมความสามารถ - การประเมนผสอนซงเปนสวนสำคญของการจดการการเรยนการสอนโดยการประเมนผสอนนนสามารถประเมนจากความรความสามารถดานวชาการและความสามารถในการถายทอดความรเหลานนไปสตวนกศกษานอกจากนนยงมการประเมนการความกระตอรอรนความทมเทในการสอนวฒภาวะทางอารมณและทกษะการเขาสงคมของตวผสอน - การประเมนนโยบายและกลยทธในการดำเนนงานคอการพจารณาความเหมาะสมและความโปรงใสของการกำหนดนโยบายโดยผบรหารโดยมการคำนงถงสภาพแวดลอมในดานตางๆทสถาบนอดมศกษาตองเผชญ - การประเมนกระบวนการเรยนการสอนคณภาพของการเรยนการสอนนนสามารถวดไดจากการ
ความเหมาะสมของหลกสตรในการสรางนกศกษาใหเปนคนรรอบและรลกเพอใหนกศกษาเหลานพรอมทจะไปประกอบอาชพนอกจากนคณภาพของกระบวนการเรยนการสอนยงหมายถงการออกแบบหองเรยนจำนวนนกศกษาตอหองจำนวนนกศกษาตออาจารยรายวชาทเปดสอนวามความหลากหลายหรออสระภาพในการเลอกทจะเรยนรของนกศกษา - การประเมนพนธมตรและทรพยากรของสถาบนอดมศกษาคอการพจารณาความรวมมอระหวางสถาบนของตนกบสถาบนการศกษาอนๆทงในและตางประเทศซงอาจเปนความรวมมอดานการทำงานวจยการจดการเรยนการสอนการสงตอขอมลการแลกเปลยนบคลากรและนกศกษาระหวางกนนอกจากนนสถาบนการศกษายงสามารถเปนพนธมตรกบองคกรเอกชนทไมเพยงแตจะใหการสนบสนนในรปของเงนทนแตยงสามารถแบงปนถายทอดมมมองและประสบการณจากผทำงานจรงรวมถงเปนสถานทฝกงานและทำงานของนกศกษาในอนาคตในสวนของการประเมนทรพยากรคอการพจารณาทรพยากรทงทจบตองไดและจบตองไมไดเชนเงนทนบคลากรอาคารและสงอำนวยความสะดวกองคความรคานยมและวฒนธรรมชอเสยงของสถาบนฯลฯวามเพยงพอตอการใหบรการการเรยนการสอนทดหรอไมทรพยากรเหลานเปนปจจยสำคญทสามารถสรางความไดเปรยบทางการแขงขนของสถานศกษาอกดวย
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน8 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
การประเมนในสวนของตวแปรตามหรอผลลพธเกดขนทสะทอนถงคณภาพของสถาบนอดมศกษาสามารถวดไดจากความพงพอใจของนกศกษาและอาจรวมไปถงความพงพอใจของผปกครองตลอดจนความพงพอใจของนายจางทมตอผลงานและคณภาพของนกศกษาโดยนกศกษาจะมความพงพอใจตอสถาบนอดมศกษาของตนเมอเขาเหลานนไดเรยนรในสภาพการเรยนการสอนทดมสงอำนวยความสะดวกอปกรณการเรยนการสอนเพยบพรอมมผสอนทมความรความสามารถและเขาไดรบการเตรยมความพรอมสำหรบการประกอบอาชพเปนอยางดมโอกาสทดในตลาดงานและความพงพอใจของผปกครองจะเกดขนเมอลกหลานของเขาไดรบการศกษาทดและมความกาวหนาในหนาทการงานในขณะทนายจางจะเกดความพงพอใจเมอไดผรวมงานทมความรความสามารถทางวชาการมทกษะในการทำงานและมจรยธรรมและความรบผดชอบในการทำงานอนเปนผลมาจากการอบรมบมเพาะจากสถานศกษา จดเดนของการใชระบบEFQMเพอประเมนและพฒนาคณภาพของการเรยนการสอนในสถาบนอดมศกษานอกจากจะมคาใชจายในการประเมนนอยเนองจากเปนการประเมนตนเองแลวEFQMยงเปนระบบทเชอมโยงความสมพนธของหนาทตางๆในองคกรเขาดวยกนตงแตผบรหารนกวชาการคณาจารยพนกงานอนๆและนกศกษาซงระบบการจดการคณภาพจะเกดขนไมไดเลยหากขาดความรวมมอจากคนในองคกรและวฒนธรรมองคกรทมงเนนการพฒนาคณภาพอยางตอเนองและEFQMยงเปนระบบการประเมนตนเองทไมไดมงเนนเพยงผลลพธทเกดขนแตใหความสำคญกบกระบวนการททำใหเกดคณภาพไมวาจะเปนกระบวนการวางแผนการจดการหรอความสามารถในการนำองคกรของผบรหารแตจดออนของEFQMคอรปแบบทซบซอนในการกำหนดนำหนกคะแนนสำหรบแตละตวชวดใหเหมาะกบความตองการขององคกร(Hahne,2001)นอกจากนEFQMในประเทศไทยยงไมเปนทรจกในหมมากและการประเมนดวยตนเองอาจจะทำใหขาดความนาเชอถอ
2.5 ระบบประกนคณภาพการศกษาของ สกอ. และ สมศ. สำนกงานคณะกรรมการอดมศกษาหรอสกอ.เปนหนงในหาองคกรหลกของกระทรวงศกษาธการทำหนาทในการดแลและรบผดชอบการศกษาระดบอดมศกษาภารกจสำคญของสำนกงานคณะกรรมการอดมศกษาคอศกษาวเคราะหวจยปญหาและแนวทางการพฒนาการอดมศกษากำหนดมาตรฐานการอดมศกษาจดทำแผนพฒนาการอดมศกษาใหสอดคลองกบความตองการตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนการศกษาแหงชาตรวมถงการจดระบบประกนคณภาพภายในและรบขอเสนอแนะจากคณะกรรมการรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษาเพอปรบปรงสถานศกษาตามกำหนด คณะกรรมการรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษาหรอสมศ.มสภาพเปนองคการมหาชนทมบทบาทสำคญในการกำหนดหลกเกณฑและแนวทางในการประเมนคณภาพภายนอกเพอสงเสรมสนบสนนและพฒนาการดำเนนงานเกยวกบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาเพอใหการศกษาไทยมความทนสมยสอดคลองกบบรบททเปลยนแปลงไป(สมศ.,2013) การประกนคณภาพโดยสมศ.จดวาเปนการประกนคณภาพการศกษาทเชอมโยงการประกนคณภาพจากภายในและภายนอกเขาดวยกนกลาวคอสถาบนการศกษาทดำเนนการประกนคณภาพภายในตามสกอ.แลวจะตองจดทำรายงานการประเมนตนเอง(Self-AssessmentReportหรอSAR)เพอนำเสนอสถาบนหรอหนวยงานตนสงกดและนำเสนอตอสาธารณชนโดยทสมศ.จะเขามาประเมนคณภาพของสถาบนการศกษาประกอบกบการตรวจเยยมหรอเรยกวาการประกนคณภาพจากภายนอกเพอจดทำรายงานการประเมนผลซงจะเปนขอมลปอนกลบไปยงสถาบนอดมศกษากอนทจะดำเนนการตดตามผลตอไปดงรป
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 9ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542แกไขเพมเตม(ฉบบท2)พ.ศ.2545กำหนดใหสถานศกษาทกแหงตองไดรบการประเมนคณภาพจากสมศ.อยางนอย1ครงในทกรอบ5ปนบตงแตการประเมนครงสดทายและตองนำเสนอผลการประเมนตอหนวยงานทเกยวของและสาธารณชน มาตรฐานทใชในการประกบคณภาพของสกอ.และสมศ.มทงสวนทสอดคลองกนในประเดนตางๆเชนการบรหารและพฒนาสถานศกษาการจดการเรยนการสอนเพอสรางบณฑตทมคณภาพการผลตงานวจยการใหบรการทางวชาการตอสงคมการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมและการสรางกลไกการประกนคณภาพสวนการเปนผชนำทางสงคมเสนอแนะแนวทางปองกนแกปญหาสงคมจะมการกลาวถงในตวบงชของสมศ.เทานน ตวบงชการประกนคณภาพภายในสถานศกษาของสกอ.จะแบงออกเปนองคประกอบคณภาพ9ดาน
ขอมลปอนกลบ
การประกนคณภาพภายใน การประกนคณภาพภายนอก
ขอมลปอนกลบ
การปฏบตงาน
ของสถาบนการประเมนตนเอง
ของสถาบนรายงานประจำป การตรวจเยยม
รายงานผล
การประเมนการตดตามผล
รปท4ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในและภายนอกทมา:สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(2013)
และประกอบดวย44ตวบงชในขณะทการประกนคณภาพภายนอกโดยสมศ.จะมการแบงตวบงชออกเปน3กลมมตวบงชรวมทงสน18ตวบงชไดแกกลมตวบงชพนฐานใชประเมนภารกจของสถานศกษาไดแกการผลตบณฑตทมคณภาพตามมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตการผลตงานวจยและงานสรางสรรคการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมการบรหารและพฒนาสถาบนและการประกนคณภาพภายในกลมตวบงชอตลกษณเปนกลมตวบงชทประเมนผลผผลตตามปรชญาปณธานวสยทศนพนธกจและวตถประสงคของการจดตงสถานศกษารวมถงจดเดนทสงผลสะทอนเอกลกษณของแตละสถานศกษาและกลมตวบงชมาตรฐานสงเสรมเปนกลมตวบงชทใชประเมนการดำเนนงานของสถานศกษาในการเสนอแนะแนวทางเพอพฒนาปองกนและแกไขปญหาสงคมตามนโยบายของรฐหรอเปนผชนำสงคมในดานตางๆดงแสดงในตาราง
องคประกอบ และตวบงช สกอ. ตวบงช สมศ.
องคประกอบ1ปรชญาปณธานวตถประสงค ตวบงชดานการบรหารและพฒนาสถาบน(12-13) และแผนการดำเนนการ(1.1-1.2) ตวบงชผลพฒนาตามอตลกษณของสถาบนและจดเนน จดเดนทสะทอนเปนเอกลกษณของสถาบน(16-17)
องคประกอบ2การเรยนการสอน(2.1–2.13) ตวบงชดานคณภาพบณฑต(1-4)และตวบงชดานการ บรหารและพฒนาสถาบน(14)
องคประกอบ3กจกรรมการพฒนานสตนกศกษา (3.1-3.2) องคประกอบ4การวจย(4.1–4.5) ตวบงชดานงานวจยและงานสรางสรรค(5-7)
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน10 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
องคประกอบ และตวบงช สกอ. ตวบงช สมศ.
องคประกอบ5การบรการทางวชาการตอสงคม ตวบงชดานงานบรการวชาการแกสงคม(8-9) (5.1-5.5) องคประกอบ6การทำนบำรงศลปะวฒนธรรม ตวบงชดานการทำนบำรงศลปะวฒนธรรม(10-11) (6.1–6.3) องคประกอบ7การบรหารและการจดการ(7.1–7.9) ตวบงชดานการบรหารและพฒนาสถาบน(12-13) องคประกอบ8การเงนและงบประมาณ(8.1–8.2) และตวบงชผลพฒนาตามอตลกษณของสถาบนและจดเนน จดเดนทสะทอนเปนเอกลกษณของสถาบน(16-17)
องคประกอบ9ระบบกลไกการประกนคณภาพ ตวบงชดานการพฒนาและประกนคณภาพภายใน(15) (9.1–9.3)
ตวบงชดานผลการชนำปองกนหรอแกปญหาของสงคม ในดานตางๆ(18)
ในกรณทผลการประเมนคณภาพภายนอกแสดงวาผลการจดการศกษาของสถานศกษาไมผานเกณฑมาตรฐานสมศ.จะดำเนนการแจงเปนหนงสอพรอมแสดงเหตผลทไมผานเกณฑมาตรฐานแกหนวยงานตนสงกดและสถานศกษานนและใหสถานศกษานนปรบปรงแกไขโดยจดแผนพฒนาคณภาพและดำเนนการตามแผนเพอขอรบการประเมนใหมภายในสองปนบแตวนไดรบแจงผลการประเมนครงแรก(ขอ40กฎกระทรวงวาดวยระบบหลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษาพ.ศ.2553)และหากไมมการดำเนนการแกไขใดๆในกำหนดเวลาตามขอ40สมศ.จะรายงานตอคณะกรรมการการอาชวศกษาหรอคณะกรรมการการอดมศกษาหรอหนวยงานตนสงกดอนแลวแตกรณเพอพจารณาสงการตอไป(ขอ41กฎกระทรวงวาดวยระบบหลกเกณฑและวธการประกนคณภาพการศกษาพ.ศ.2553) 2.6 ระบบการประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาต (Accreditation) การประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาตเปนระบบการประกนคณภาพจากภายนอกทเขามามบทบาทอยางแพรหลายในสถาบนอดมศกษาไทยองคกรรบรองคณภาพ(AccreditationAgency/Body)ทเปนทยอมรบระดบโลกไดแกACQUIN(Accreditation,CertificationandQualityAssurance
ตาราง1ตารางแสดงความสมพนธระหวางองคประกอบและตวบงชสกอ.และตวบงชสมศ.ทมา:สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(2013)
Institute),AQAS(AgencyforQualityAssurancebyAccreditationofStudyPrograms),FIBAA(FoundationforInternationalBusinessAdministrationAccredi-tation,EQUIS(EuropeanQualityImprovementSystem),AACSB(AssociationtoAdvanceCollegiateSchoolsofBusiness),AMBA(AssociationofMBAs)ฯลฯสำหรบสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจหรอBusinessSchoolมองคกรรบรองคณภาพการศกษาสำคญจากยโรปคอEQUISและจากฝงอเมรกาคอAACSBและAMBAโดยAMBAจะรบรองเพยงหลกสตรMBAเทานนปจจบนมเพยง54สถาบนการศกษาดานบรหารธรกจทไดรบการรบรองจากทง3องคกร(TrippleAccredi-tation)นอกจากนนในบางประเทศยงมองคกรรบรองคณภาพการศกษาของตนเองเชนHKQFของฮองกงหรอOAQของสวตเซอรแลนด เงอนไขการรบรองคณภาพนานาชาตเชนขอบเขตของการรบรองคณภาพระยะเวลาของกระบวนการระยะเวลาทไดรบรองคณภาพวธการประเมนจำนวนและลกษณะมาตรฐานทใชประเมนรวมถงคาใชจายในการประเมนเพอขอรบรองคณภาพนานาชาตจะมความแตกตางกนไปตามแตละสาขาหรอหลกสตรทตองการรบรองรวมถงองคกรททำการรบรองคณภาพ
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 11ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
การรบรองคณภาพนานาชาตในสถาบนการศกษาดานบรหารธรกจโดยEQUISจะมการพจารณาจากมตตางๆเชนคณภาพหลกสตรนกศกษาคณาจารยผลงานวจยกจกรรมเพอสงคมและความเปนนานาชาต(EQUIS,2013)ดงรป
ในขณะทการขอรบรองคณภาพจากAASCBจะใชมาตรฐาน(Standard)ซงครอบคลม3หมวดหลกคอ1.การบรหารเชงกลยทธ(StrategicManagement)2.ผมสวนรวม(Participants)ประกอบดวยนกศกษาคณาจารยผบรหารและเจาหนาท3.กระบวนการเรยนร(AssuranceLearning)และมแบงยอยออกเปน14
รปท5เกณฑการประเมนรบรองคณภาพโดยEQUIS(EQUISAssessmentCriteria)ทมา:EuropeanFoundationofManagementDevelopment(2013)
มาตรฐานโดยกระบวนการบรหารจดการสถาบนการศกษาและหลกสตรจะตองมงเนนไปทการสรางนวตกรรม(Innovation)การมบทบาทสำคญ(Impact)และการมสวนรวม(Engagement)(AACSB,2013)ดงแสดงในตาราง
การจดการเชงกลยทธและนวตกรรม
มาตรฐาน1.พนธกจบทบาทความสำคญนวตกรรม
มาตรฐาน2.การสรางองคความรและความสอดคลองกบพนธกจ
มาตรฐาน3.การบรหารการเงนและจดสรรทรพยากร
ผมสวนเกยวของ: นกศกษา ผบรหารคณะ คณาจารย และบคลากรสายสนบสนน
มาตรฐาน4.กระบวนการรบนกศกษาการพฒนาและการเตรยมความพรอมสการประกอบอาชพ
มาตรฐาน5.ความเพยงพอและความพรอมของคณะในการดำเนนการตามพนธกจ
มาตรฐาน6.การจดการภายในคณะและการใหการสนบสนนกบบคลากร
มาตรฐาน7.ความเพยงพอและความพรอมของบคลากรคณาจารยในคณะในการดำเนนการตามพนธกจ
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน12 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
ในประเทศไทยมสถาบนอดมศกษาดานบรหารธรกจทไดรบการรบรองจากองคกรรบรองคณภาพการศกษานานาชาตไดแกสถาบนบณฑตบรหารธรกจศศนทรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดรบการรบรองทงAACSBและEQUISคณะพาณชยศาสตรและการบญชมหาวทยาลยธรรมศาสตรไดรบการรบรองจากEQUISทงระดบปรญญาตรโทและเอกคณะบรหารธรกจสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร(นดา)ไดรบการรบรองจากAACSB(EQUIS,2013;AACSB2013) ประโยชนทไดรบจากการประกนคณภาพโดยองคกรรบรองคณภาพนานาชาตนอกจากจะเปนการกำหนดเปาหมายทชดเจนในการยกระดบคณภาพของสถาบนการศกษาแลวยงเปนการสรางชอเสยงใหกบคณะหรอสถาบนการศกษาในระดบนานาชาตสามารถเพมความสามารถในการแขงขนของสถาบนการศกษาชวยดงดดบคลากรดานการศกษารวมถงนกศกษาตางชาตทำใหสามารถเทยบเคยงคณภาพการศกษากบสถาบนชนนำระดบโลกและยงเปนกญแจสำคญในการสรางความรวมมอดานวชาการกบสถาบนการศกษาอนๆทวโลกอยางไรกตามการขอรบรองคณภาพดงกลาวมกมกระบวนการทเขมขนและอาศยระยะเวลายาวนานอกทงยงมคาใชจายสงและเปนทรจกในวงจำกดในประเทศไทย
การจดการเรยนการสอน และการเรยนร
มาตรฐาน8.การออกแบบโครงสรางหลกสตรเพอนำไปสการเรยนร
มาตรฐาน9.เนอหาในหลกสตร
มาตรฐาน10.ความสมพนธระหวางคณาจารยและนกศกษา
มาตรฐาน11.การออกแบบโครงสรางระยะเวลารปแบบการเรยนการสอนของการศกษาในแตละระดบ
มาตรฐาน12.ประสทธผลในการสอน
การมสวนรวมเชงวชาการและวชาชพ
มาตรฐาน13.การมสวนรวมของนกศกษาตอกระบวนการเรยนร
มาตรฐาน14.การจดการเรยนการสอนในระดบสง(ExecutiveEducation)ทนอกเหนอไปจากการใหการศกษาตามวฒการศกษาทวไป
มาตรฐาน15.คณภาพและคณภาพของคณะรวมถงบคลากรสายตางๆ
ตาราง2มาตรฐานการประเมนตามAACSBทมา:AACSBStandard(2013)
3. ความเหมอนและความแตกตางบางประการของระบบประกนคณภาพของประเทศไทยและนานาชาต เมอนำระบบการประกนคณภาพของสถาบนการศกษามาเทยบเคยงกนเชนระบบประกนคณภาพในประเทศไทยโดยสกอ.และสมศ.และมาตรฐานการรบรองคณภาพนานาชาตโดยAASCBหรอEQUISและพจารณาในสวนของเกณฑการประกนคณภาพจะพบวามสวนทคลายคลงกนและแตกตางกนในประเดนตางๆเชน -องคประกอบท1ของสกอ.วาดวยกระบวนการพฒนาแผนเปนการประเมนการวางยทธศาสตรการกำหนดพนธกจของสถาบนการศกษาทมงเนนการมสวนรวมการสรางความเขาใจและมกระบวนการทเหมาะสมมความสอดคลองกบการประเมนของAASCBมาตรฐานท1คอการกำหนดยทธศาสตรและพนธกจและวตถประสงคทชดเจนอยางมนวตกรรม(Innovation)มบทบาทสำคญ(Impact)และมงเนนการมสวนรวม(Emgagement)และมาตรฐานในกลมท1ของEQUISวาดวยยทธศาสตรและพนธกจซงเปนจดเรมตนของการบรการสถาบนการศกษา -องคประกอบท2ของสกอ.วาดวยการเรยนการสอนและการผลตบณฑตมตวบงชทสำคญคอกลไกการพฒนาและบรหารหลกสตรและการพจารณาสดสวนคณาจารยทจบการศกษาระดบปรญญาเอกรวมถงอาจารย
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 13ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
ประจำทดำรงตำแหนงวชาการซงคลายคลงกบมาตรฐานท4ของEQUISวาดวยคณลกษณะของคณะและองคประกอบเชนสดสวนคณาจารยและคณวฒของคณาจารยรวมถงทมผบรหารและมาตรฐานท5ของAACSBแตAACSBจะพจารณาสดสวนคณาจารยออกเปนประเภทตางๆคอScholaryAcademic,PracticeAcademic,ScholaryPractitionerและInstrutionalPractionerตามคณวฒการศกษาและความเชยวชาญอนๆเชนประสบการณดานวชาชพการเปนทปรกษาใหกบองคกรธรกจตางๆการผลตตำราและผลงานวจย(AACSB,2013)จะเหนวาAACSBใหความสำคญกบทกษะประสบการณรวมถงงานอนๆทจะเปนประโยชนตอการเรยนการสอนเชนการใหคำปรกษามากกวาการนบจำนวนอาจารยทจบปรญญาเอกหรอดำรงตำแหนงวชาการเพอนำมาหาสดสวนเพยงอยางเดยว -องคประกอบท2และองคประกอบท3ของสกอ.และตวบงช1-4ของสมศ.วาดวยการจดการเรยนการสอนใหกบนกศกษาคณภาพของบณฑตและกจกรรมนกศกษามตวบงชสำคญคอกลไกการพฒนาสมฤทธผลการเรยนรวมถงการจดกจกรรมพฒนานกศกษาใหเปนไปตามคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคตามกรอบมาตรฐานคณวฒแหงชาตของแตละหลกสตรซงระบใช5ดานและคณลกษณะของบณฑตตามความตองการของผใชบณฑตซงอาจมความแตกตางกนไปตามลกษณะอาชพซงสอดคลองกบมาตรฐานท3ของEQUISวาดวยเรองของกระบวนการคดเลอกการจดการเรยนการสอนการสนบสนนและใหคำแนะนำเกยวกบการประกอบอาชพความเปนสากลและความมคณธรรมจรยธรรมและจตสำนกตอสงคมของนกศกษาและมาตรฐานท4ของAACSBวาดวยการสรางนกศกษาใหมความกาวหนาทางวชาการมกจกรรมและกลไกทสงเสรมการเรยนการสอนนำไปสการบรรลวตถประสงคและมกจกรรมเตรยมความพรอมและสนบสนนนกศกษาในการออกไปประกอบอาชพรวมถงมาตรฐานท8ของAACSBวาดวยการออกแบบโครงสรางของหลกสตรเพอนำไปสการเรยนร(AssuranceofLearningหรอAOL)โดยแตละหลกสตรสามารถกำหนดคณสมบตของบณฑตทตนตองการผลตรวมถงวธการวดผลวาบณฑตทผลตมคณสมบตตามทกำหนดไวหรอไมโดยคณสมบตของบณฑตอาจมความแตกตางกนไป
ในแตละหลกสตรเชนหลกสตรทเนนการเรยนการสอนแบบบรณาการและเนนการปฏบตอาจกำหนดคณสมบตของบณฑตวาตองสามารถนำความรจากหลายศาสตรไปบรณาการและสามารถประยกตใชไดจรงและกำหนดใหมการวดผลจากโปรเจคทตองใชความรจากหลากหลายศาสตรเพอทำโปรเจคนนในขณะทหลกสตรทเนนความรทางทฤษฎอยางลกซงอาจกำหนดคณสมบตของบณฑตวาตองมความเขาใจสามารถอธบายหลกการทฤษฎตางๆไดอยางแมนยำและดำเนนการวดผลจากการสอบ จะเหนไดวามาตรฐานของEQUISและAACSBจะมลกษณะกวางๆมความยดหยนสงคอสามารถกำหนดคณลกษณะของบณฑตทตองการผลตวธการดำเนนการและการวดผลรวมถงการจดกจกรรมตางๆโดยพจารณาตามความเหมาะสมของหลกสตรและความสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนของสถาบนโดยไมมการกำหนดกรอบอยางเชนสมศ.ทระบชดเจนวาบณฑตตองมคณสมบตอยางไรหรอสถานศกษาจะตองจดกจกรรมประเภทใดเพอใหความรและฝกทกษะของนกศกษา -องคประกอบท4ของสกอ.และตวบงชท5–7ของสมศ.วาดวยการวจยและการผลตงานสรางสรรคซงเปนกจกรรมสำคญทสถาบนการศกษาและคณาจารยตองดำเนนควบคไปกบการจดการเรยนการสอนมความสอดคลองกบมาตรฐานท5ของEQUISและถงแมในเกณฑการประกนคณภาพของAACSBจะไมไดกลาวถงการวจยโดยตรงแตมาตรฐานท5,6ของAACSBไดกลาวถงการมแนวทางสนบสนนและพฒนาบคลากรใหมความกาวหนาทางวชาการและวชาชพซงครอบคลมถงการสนบสนนและสงเสรมการทำวจยของคณาจารยอยางไรกตามการประเมนตามมาตรฐานของEQUISหรอAASCBไมไดมการประเมนผลงานวจยทไดรบการตพมพเผยแพรโดยพจารณาเปนสดสวนตออาจารยประจำหรอไมไดมการวดสดสวนเงนสนบสนนงานวจยหรองานสรางสรรคจากภายนอกและภายในมหาวทยาลยตออาจารยประจำดงเชนสกอ.และสมศ.แตระบเพยงวาตองมความเหมาะสมและสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนของสถาบนการศกษาหรอคณะเชนหากสถาบนการศกษามพนธกจในการเปนทยอมรบในระดบนานาชาตผลงานวจยกควรจะไดรบการตพมพหรอเผยแพรในวารสารวชาการนานาชาตหรอการประชมวชาการนานาชาต
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน14 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
-องคประกอบท6ของสกอ.และตวบงชท10และ11ของสมศ.วาดวยการสรางระบบและกลไกทำนศลปะและวฒนธรรมโดยสถาบนการศกษาจะตองอนรกษฟนฟสบสานเผยแพรวฒนธรรมภมปญญาทองถนตามจดเนนของสถาบนอยางมประสทธภาพและประสทธผลมการบรณาการการทำนศลปะและวฒนธรรมกบการเรยนการสอนและกจกรรมนกศกษาหรอในองคประกอบอนๆของสกอ.และสมศ.จะมการกำหนดกจกรรมหรอแนวทางปฏบตทมงเนนการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมแตหากพจารณามาตรฐานของEQUISและAACSBจะพบวาไมมการกำหนดมาตรฐานเกยวกบการทำนบำรงศลปะวฒนธรรมและคณธรรมจรยธรรมไวเพยงแตสถาบนการศกษาหรอคณะจะตองดำเนนการหรอจดกจกรรมดงกลาวหากเปนพนธกจหรอวสยทศนทสถาบนการศกษาหรอคณะพงบรรล -องคประกอบท7และ8ของสกอ.และตวบงช12และ10ของสมศ.วาดวยการบรหารจดการสถาบนการศกษาหลกสตรการบรหารการเงนและทรพยากรและบทบาทหนาทของสถาบนและผบรหารของสถาบนซงเปนกจกรรมพนฐานสำคญทผบรหารสถาบนการศกษาไมสามารถละเลยไดองคประกอบดงกลาวมความสอดคลองกบมาตรฐานท7ของEQUISและมาตรฐาน3ของAACSB -ตวบงช18ของสมศ.วาดวยผลการชนำปองกนหรอการแกไขปญหาสงคมตางๆมความสอดคลองกบมาตรฐานท1ของAACSBวาดวยการกำหนดพนธกจกลยทธรวมถงการมบทบาทความสำคญ(Impact)ตอสงคมแตจะไมระบชชดดงเชนสมศ.วาประเดนชนำหรอแกปญหาในสงคมจะตองเปนดานใดเพยงแตตองสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนทสถาบนการศกษาหรอคณะตงไว นอกจากนนยงมความแตกตางอนๆซงสามารถสรปไดดงนกลาวคอการประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพ(AccreditationAgency)สวนใหญจะมคาใชจายสงเมอเทยบกบการประกนและประเมนโดยสกอ.ซงเปนการประเมนภายในและสมศ.ซงเปนการประเมนภายนอกแตกมจดเดนคอมความเปนสากลสงทำใหสถาบนการศกษาสามารถเทยบเคยงคณภาพของตนเองกบสถาบนการศกษาอนๆทวโลกไดและยงเปนการสรางภาพลกษณใหกบองคกรในระดบสากลหลายสถาบนการศกษาในประเทศไทยจงมงมนทจะนำองคกรของตนไปสการรบรองคณภาพระดบนานาชาตอยาง
ไมลงเลใจในขณะทการประกนคณภาพโดยสมศ.เปนสงททกสถาบนการศกษาจะตองดำเนนการโดยปราศจากเงอนไขเพอใหตนสามารถเปดการเรยนการสอนไดและการประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพนานาชาตไมมการกำหนดเกณฑการประเมนหรอเงอนไขการประเมนอยางละเอยดในลกษณะของเชคลสตอยางเชนของสมศ.ทมระบไววาหากดำเนนการไดกขอจะไดคะแนนเทาใด และหากเปรยบเทยบระบบประกนคณภาพของสถาบนการศกษาโดยสกอ.และสมศ.การประกนคณภาพโดยสถาบนรบรองคณภาพนานาชาตกบระบบการบรหารคณภาพโดยรวม(TQM)ระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตTQAและการประยกตใชEFQMExcellenceModelจะพบวามหลกการทสอดคลองกนคอมการมงเนนการพฒนาในทกดานๆเรมจากปจจยนำเขากระบวนการเพอนำไปสผลลพธทดยงขนโดยการพฒนาตองอาศยความรวมมอจากทกฝายและมงเนนการตอบสนองความตองการของลกคาในทนหมายถงนกศกษาและอาจครอบคลมถงผประกอบการหรอผใชนกศกษาในอนาคตอยางไรกตามระบบTQMระบบบรหารคณภาพตามเกณฑรางวลคณภาพแหงชาตและEFQMเปนเพยงการนำหลกการมาประยกตใชเปนความพยายามในการประกนคณภาพภายในซงถงแมวาจะมคาใชจายตำแตกอาจมปญหาในเรองของความโปรงใสและความนาเชอถอเนองจากสถาบนการศกษาเปนผดำเนนการประเมนตนเองอยางไรกตามสถาบนการศกษาสามารถเลอกทจะนำองคกรของตนเขาสกระบวนการพจารณารางวลคณภาพแหงชาตเชนTQA(ThailandQualityAwards)หรอEFQMExellenceAwardsซงจดขนเปนประจำอยางตอเนองและเปนการพจารณาโดยคณะกรรมการผมความรความสามารถการไดรบรางวลคณภาพจะเปนเครองยนยนความสามารถในการบรหารคณภาพขององคกรมความนาเชอถอสงและเปนทยอมรบในวงกวาง
4. ขอสรปและขอเสนอแนะ จากการเปรยบเทยบระบบประกนคณภาพตางๆนำไปสขอสรปและขอเสนอแนะสำคญดงน 1.การประกนคณภาพเปนกลไกสำคญททำใหเกดการพฒนาคณภาพของสถาบนการศกษาอยางตอเนองและมคณภาพทดเทยมกบนานาประเทศทำใหการบรหารสถาบนการศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 15ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
ชวยสรางความนาเชอถอใหกบสถาบนการศกษาและชวยในการดงดดนกศกษารวมถงบคลากรทงชาวไทยและชาวตางชาตการประกนคณภาพจงเปนกระบวนการทสถาบนการศกษาไมอาจละเลยได 2.การประกนคณภาพมหลายรปแบบทแตกตางกนออกไปเชนการประกนคณภาพภายในและภายนอกรปแบบทมคาใชจายและไมมคาใชจายนอกจากนนยงมมาตรฐานเกณฑการพจารณาทแตกตางกนแตสถาบนการศกษาในประเทศไทยจะตองประกนคณภาพและเขารบการประเมนคณภาพโดยสำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาหรอสมศ.ซงเปนไปตามเงอนไขของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542โดยหลกเกณฑในการประกนคณภาพตามสมศ.มความสอดคลองกบการประกนคณภาพในรปแบบอนๆและนำไปสผลลพธเหมอนกนคอพฒนาใหเกดคณภาพแตสถาบนการศกษาในปจจบนนยมเขาสระบบการรบรองคณภาพการศกษาโดยองคกรรบรองคณภาพนานาชาต(Accreditation)หรอการขอรบรองคณภาพจากISOจงเกดความซำซอนของการประกนคณภาพภายในองคกรและเปนการสนเปลองทรพยากร ดงนนเพอลดความซำซอนในการประกนคณภาพของสถาบนการศกษาภาครฐและสถาบนอดมศกษาควรจะรวมกนเพอดำเนนการดงตอไปน
1.ควรศกษาทบทวนถงความเหมาะสมของการประกนคณภาพทใชอยรวมถงการทำการวจยเกยวกบประสทธผลของเครองมอประกนคณภาพในการพฒนาคณภาพการศกษาโดยเปรยบเทยบกบระยะเวลาหรองานทตองทมเทไปในกระบวนการประกนคณภาพวามความเหมาะสมสอดคลองกนหรอไมอยางไร 2.ควรเปดชองใหกบสถาบนอดมศกษาในการเลอกใชระบบประกนคณภาพตามความเหมาะสมและยทธศาสตรของสถาบนอดมศกษาเชนหากสถาบนอดมศกษาหรอคณะไดรบการรบรองคณภาพนานาชาตทเปนทยอมรบทวโลกอาจจะไดรบการยกเวนทจะไมตองถกประเมนคณภาพโดยสมศ.เพอเปนการลดกระบวนการทำงานและสามารถนำทรพยากรทมอยไปใชกบการใหบรการการศกษาและวจยเพอใหเกดประโยชนสงสดตอตวองคกรและประเทศชาต 3.ควรสงเสรมและสรางความตระหนกถงความสำคญของการประกนคณภาพใหกบผมสวนเกยวของทกฝายพยายามสรางกลไกใหเกดการมสวนรวมจากทกฝายเพราะการพฒนาคณภาพไมใชงานของฝายใดฝายหนงหรอฝายQAและทายทสดทงภาครฐและสถาบนอดมศกษาควรทำใหการประกนคณภาพและการบรหารคณภาพของสถาบนอดมศกษาเปนกระบวนการทดำเนนการอยางตอเนองเปนปกตวสยไมใชการทำเพอการขอรบการประเมนเปนครงคราวทงนเพอใหการประกนคณภาพการศกษาบรรลวตถประสงคอยางยงยน
วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน16 ปท 26 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2558
เอกสารอางองคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย(2013).ขาวประชาสมพนธรบมอบ ISO 15189,จาก:http://161.200.98.10/ thaiv1/index.php?option=com_content&task=view&id=831,สบคนเมอวนท30.09.2013.ซานซยปงและชวลตเกดทพย(2013).ปจจยวฒนธรรมองคการทสงผลตอการดำเนนงานประกนคณภาพภายในการ รบรของผบรหารสถานศกษาสงกดสำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส,วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน,ปท24,ฉบบท2,2556.มหาวทยาลยบรพา(2013).การประกนคณภาพการศกษา,จาก:http://www.lib.buu.ac.th/qa/iso/index.htm, สบคนเมอวนท30.09.2013.มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา(2013).สำนกงานอธการบด – ขาวประชาสมพนธ,จาก:http://www.president-ssru.net/, สบคนเมอวนท30.09.2013.พนธศกดพลสารมย(2543).TQMกบการพฒนาคณภาพโดยรวมของสถาบนอดมศกษาไทย,วารสารครศาสตร, 29(1),หนา19-33.พสเดชะรนทร(2012).TQAกบการศกษา,ผจดการ 360° รายสปดาห,30มนาคม2555.พระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542,กระทรวงศกษาธการ,จาก:http://www.moe.go.th/edtechfund/ fund/images/stories/laws/prb_study(final).pdf,สบคนเมอวนท30กนยายน2556สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา.(2013).คมอการประกนคณภาพภายในสถานศกษาระดบ อดมศกษา พ.ศ. 2553,จาก:http://www.mua.go.th/users/bhes/front_home/qa%20advance54/ ManualQA_MUA_January2554.pdf,สบคนเมอวนท30.09.2013.สำนกงานรบรองมาตรฐานและคณภาพการศกษา(องคการมหาชน)(2013).คมอการประเมนคณภาพภายนอกรอบ 3 ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2554 – 2558. จากhttp://www.onesqa.or.th/onesqa/th/ download/download.php?LinkPath=../../upload/download/uploadfile/369-8692.zip& DownloadFile=369-8692.zip&DownloadID=369,สบคนเมอวนท30.09.2013.AACSB(2013).2013 Accreditation Standards.from:http://www.aacsb.edu/accreditation/2013standards/, retrieveddate30กนยายน2556ASQ(2013).Quality Glossary.from:http://asq.org/glossary/q.html,retrieveddate30.09.2013.EFMD(2013).European Foundation of Management Development.EQUISSelf-AssessmentCriteria.EFQM(2013).EFQM Excellence Model.fromhttp://www.efqm.org/the-efqm-excellence-model, retrieveddate30.09.2013.EQUIS(2013).EQUIS standard & Criteria.from:http://www.efmd.org/images/stories/efmd/EQUIS/ EQUIS_Standards_and_Criteria_2013.pdf,retrieveddate30.09.2013.Fourman,O.&Zarei,M.(2006).das EFQM Excellence Model – Schlüssel- und Optimierungsprozessean der Hochschule (EFQM Excellence Model – กญแจสำคญในกระบวนการพฒนาสถาบนการศกษาระดบ อดมศกษา).HochschulenfürTechnikundWirtschaftdesSaarlands,Germany.InternationalOrganizationforStandardization(2013).from:http://www.iso.org/iso/home.html,retrieved date30.09.2013.Hahne,A.(2001).EFQM fürHochschulmanagement (EFQM สำหรบการจดการสถานศกษา). Neuwied.TQA(2013).Thailand Quality Award – Background.from:http://www.tqa.or.th/en/ Thailand%20Quality%20Award/Background.html,retrieveddate30.09.2013.TQM(2013).Total Quality Management – Definition. from:http://www.tqm.com/%20beratung/tqm, retrieveddate30.09.2013.VandenBerghe,W.(1998).ApplicationofISO9000standardstoeducationandtraining,Vocational Training European Journal,No.15,p.20-28.Zollondz,H.(2002).Grundlagen Qualitätsmanagement (การจดการคณภาพเบองตน). München.