ขอเสนอแนวคด/วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน

การรบฟงพยานหลกฐานเพอยตขอเทจจรง ในกระบวนการพจารณาทางปกครอง

ปณดา พฒนพงศ

ส านกบรหารงานกลาง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

พ.ศ. 2561

(1)

สารบญ

บทท 1 บทน า 1 หลกการและเหตผล 1 บทท 2 การตรวจเอกสาร 2 1. กฎหมายและระเบยบ 2 2. แนวความคดเกยวกบพยานหลกฐาน 6 บทท 3 แนวทางการพฒนางานใหมประสทธภาพ 9 1. แนวทางการรบฟงพยานหลกฐาน 9 1.1 การรบฟงพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง 9 1.2 การรบฟงพยานหลกฐานในการสอบสวนวนย 11 1.3 การรบฟงพยานหลกฐานในกรณความผดทปรากฏชดแจง 14 1.4 การรบฟงพยานหลกฐานในการก าหนดระดบโทษทางวนย 15 2. ผลทคาดวาจะไดรบ 16 บรรณานกรม 17 ประวตผขอประเมน 18

1

บทท 1

บทน า

หลกการและเหตผล

วนยเปนเครองมอทจ าเปนส าหรบควบคมความประพฤตของขาราชการใหประพฤตตนถกตองตามท านองคลองธรรม ปฏบตตามกฎหมายและระเบยบของทางราชการ หากขาราชการมความประพฤตด การปฏบตราชการยอมเปนไปดวยความเรยบรอย มประสทธภาพ สามารถอ านวยประโยชนใหกบประชาชนอยางแทจรง เมอมการกลาวหาวามการกระท าผดวนย ผบงคบบญชาผมอ านาจสงบรรจมหนาทด าเนนการทางวนยตามกฎหมาย การด าเนนการทางวนยเปนกระบวนการพจารณาทางปกครอง และเปนกระบวนการทาง นตธรรม โดยคณะกรรมการสอบสวนมบทบาทหนาทในการรวบรวมพยานหลกฐานทกประเภท เพอใหทราบขอเทจจรง พฤตการณของการกระท าผด และพสจนวาผถกกลาวหาไดกระท าผดวนยหรอไม อยางไร ทงน การด าเนนการทางวนย ตลอดจนการลงโทษทางวนยยอมมผลกระทบตอขาราชการในดานตางๆ เชน ขวญและก าลงใจ ชอเสยง การพจารณาความดความชอบ การเลอนต าแหนง การด าเนนการทางวนยจงตองเปนไป ดวยความยตธรรม เปนธรรม รวดเรว ปราศจากอคต มใชเพอตอบโตหรอแกแคน แตเพอเปนหลกประกนความมนคงใหแกขาราชการตามระบบคณธรรม และสอดคลองกบหลกนตรฐทมหลกการวาการกระท าทางปกครองตองชอบดวยกฎหมาย

การรบฟงพยานหลกฐาน หมายถง การรวบรวมและคดเลอกพยานหลกฐานใหเขาสกระบวนการด าเนนการทางวนยโดยชอบดวยกฎหมาย ซงเปนขนตอนหนงทมความส าคญตอการพสจนคนควาหาความจรง เพอใหการบงคบใชกฎหมายมความยตธรรม เหมาะสมกบความผดทเกดขนในแตละกรณ ดงนน พยานหลกฐานทน ามาสการพจารณาวนจฉยความผดทางวนย จงมแนวความคดวา ตองเปนพยานหลกฐานทด มคณภาพ เกยวเนองกบประเดนแหงคด ใกลเคยงกบความเปนจรง สมเหตสมผล ตลอดจนไดมาโดยชอบ มใชไดมาโดยการจงใจ มค ามนสญญา ขมข หลอกลวง อกทงตองสามารถเอออ านวยประโยชนตอกระบวนการด าเนนการทางวนย ท าใหสามารถด าเนนคดไดอยางรวดเรว

ผขอประเมนจงขอเสนอแนวทางในการรบฟงพยานหลกฐานในการด าเนนการทางวนยในกรณตางๆ เพอใหการสอบสวนวนยมประสทธภาพมากยงขน ดงน

1. การรบฟงพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง

2. การรบฟงพยานหลกฐานในการสอบสวนวนย

3. การรบฟงพยานหลกฐานในกรณความผดปรากฏชดแจง

4. การรบฟงพยานหลกฐานส าหรบการก าหนดโทษทางวนย

2

บทท 2

การตรวจเอกสาร

1. กฎหมายและระเบยบ 1.1 การรบฟงพยานหลกฐานในการรายงานเบองตนตอผบงคบบญชา พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 90 เมอมการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนย ใหผบงคบบญชามหนาทตองรายงานใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ทราบโดยเรว และใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ด าเนนการตามพระราชบญญตนโดยเรว ดวย ความยตธรรมและโดยปราศจากอคต กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ขอ 2 เมอมการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนย ผบงคบบญชาของผนนมหนาทตองรายงานตามล าดบชนใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ทราบโดยเรว โดยท าเปนหนงสอ ซงอยางนอยตองมสาระส าคญ ดงตอไปน (1) ชอผกลาวหา (ถาม) (2) ชอและต าแหนงของผถกกลาวหา (3) ขอเทจจรงหรอพฤตการณแหงการกระท าทกลาวหาหรอเปนทสงสยวากระท าผดวนย (4) พยานหลกฐานทเกยวของเทาทม 1.2 การรบฟงพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรงหรอพจารณาในเบองตน พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 91 เมอไดรบรายงานตามมาตรา 90 หรอความดงกลาวปรากฏตอผบงคบบญชา ซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 รบด าเนนการหรอ สงใหด าเนนการสบสวนหรอพจารณาในเบองตนวากรณมมลทควรกลาวหาวาผนนกระท าผดวน ยหรอไม ถาเหนวากรณไมมมลทควรกลาวหาวากระท าผดวนยกใหยตเรองได ในกรณท เหนวามมลทควรกลาวหาวาขาราชการพลเรอนสามญผ ใดกระท าผดวนย โดยมพยานหลกฐานในเบองตนอยแลว ใหด าเนนการตอไปตามมาตรา 92 หรอมาตรา 93 แลวแตกรณ กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ขอ 5 เมอไดรบรายงานตามขอ 2 หรอความปรากฏตอผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจ ตามมาตรา 57 วามการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนย ใหด าเนนการอยางใดอยางหนงดงตอไปนโดยเรว (1) พจารณาในเบองตนวากรณมมลทควรกลาวหาวาผนนกระท าผดวนยหรอไม (2 ) ด า เนนการสบสวนหรอส ง ใหด า เนนการสบสวน และพจารณาวากรณมม ล ทควรกลาวหาวาผนนกระท าผดวนยหรอไม ในการน ผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57

3

อาจสบสวนเอง หรอใหขาราชการพลเรอนสามญหรอเจาหนาทของรฐทเกยวของด าเนนการสบสวน แลวรายงานมาเพอประกอบการพจารณากได ในกรณท เหนวามมลทควรกลาวหาวาขาราชการพลเรอนสามญผ ใดกระท าผดวนย หรอเปนกรณทมพยานหลกฐานในเบองตนอยแลวและเหนวามมลทควรกลาวหาวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนยใหด าเนนการตามขอ 6 ตอไป 1.3 การรบฟงพยานหลกฐานในการสอบสวนวนย

พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 92 ในกรณทผลการสบสวนหรอพจารณาตามมาตรา 91 ปรากฏวากรณมมล ถาความผดนนมใชเปนความผดวนยอยางรายแรง และไดแจงขอกลาวหาและสรปพยานหลกฐาน ใหผถกกลาวหาทราบ พรอมทงรบฟงค าชแจงของผถกกลาวหาแลวผบงคบบญชาซงมอ านาจสง บรรจ ตามมาตรา 57 เหนวาผถกกลาวหาไดกระท าผดตามขอกลาวหา ใหผบงคบบญชาสงลงโทษตามควรแกกรณโดยไมตงคณะกรรมการสอบสวนกได ในกรณตามวรรคหนง ถาผบงคบบญชาซง มอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 เหนวา ผถกกลาวหาไมไดกระท าผดตามขอกลาวหา ใหผบงคบบญชาดงกลาวสงยตเรอง มาตรา 93 ในกรณทผลการสบสวนหรอพจารณาตามมาตรา 91 ปรากฏวากรณมมลอนเปนความผดวนยอยางรายแรง ใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 แตงตงคณะกรรมการสอบสวน ในการสอบสวนตองแจงขอกลาวหาและสรปพยานหลกฐานใหผถกกลาวหาทราบพรอมทงรบฟงค าชแจงของผถกกลาวหา เมอคณะกรรมการสอบสวนด าเนนการเสรจ ใหรายงานผลการสอบสวน และความเหนตอผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ถาผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 เหนวาผถกกลาวหาไมไดกระท าผดตามขอกลาวหา ใหสงยตเรอง แตถาเหนวาผถกกลาวหาไดกระท าผดตามขอกลาวหา ใหด าเนนการตอไปตามมาตรา 96 หรอมาตรา 97 แลวแตกรณ พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาตรา 5 ในพระราชบญญตน “วธปฏบตราชการทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการ ของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครองหรอกฎ และรวมถงการด าเนนการใด ๆ ในทางปกครอง ตามพระราชบญญตน “การพจารณาทางปกครอง” หมายความวา การเตรยมการและการด าเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครอง “ค าสงทางปกครอง” หมายความวา

(1) การใชอ านาจตามกฎหมายของเจาหนาททมผลเปนการสรางนตสมพนธขนระหวางบคคลในอนทจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน ระงบ หรอมผลกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทของบคคล ไมวาจะเปนการถาวรหรอชวคราว เชน การสงการ การอนญาต การอนมต การวนจฉยอทธรณ การรบรอง และการรบจดทะเบยน แตไมหมายความรวมถงการออกกฎ

4

มาตรา 13 เจาหนาทดงตอไปนจะท าการพจารณาทางปกครองไมได (1) เปนคกรณเอง (2) เปนคหมนหรอคสมรสของคกรณ (3) เปนญาตของคกรณ คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใด ๆ หรอเปนพนอง

หรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน (4) เปนหรอเคยเปนผแทนโดยชอบธรรมหรอผพทกษหรอผแทนหรอตวแทนของคกรณ (5) เปนเจาหนหรอลกหน หรอเปนนายจางของคกรณ (6) กรณอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 16 ในกรณมเหตอนใดนอกจากทบญญตไวในมาตรา 13 เกยวกบเจาหนาทหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครองซงมสภาพรายแรงอนอาจท าใหการพจารณา ทางปกครองไมเปนกลาง เจาหนาทหรอกรรมการผนนจะท าการพจารณาทางปกครองในเรองนนไมได

มาตรา 28 ในการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทอาจตรวจสอบขอเทจจรงไดตาม ความเหมาะสมในเรองนน ๆ โดยไมตองผกพนอยกบค าขอหรอพยานหลกฐานของคกรณ

มาตรา 29 เจาหนาทตองพจารณาพยานหลกฐานทตนเหนวาจ าเปนแกการพสจนขอเทจจรง ในการน ใหรวมถงการด าเนนการดงตอไปน

(1) แสวงหาพยานหลกฐานทกอยางทเกยวของ (2) รบฟงพยานหลกฐาน ค าชแจง หรอความเหนของคกรณหรอของพยานบคคลหรอพยาน

ผเชยวชาญทคกรณกลาวอาง เวนแตเจาหนาทเหนวาเปนการกลาวอางทไมจ าเปนฟมเฟอยหรอเพอประวงเวลา (3) ขอขอเทจจรงหรอความเหนจากคกรณ พยานบคคล หรอพยานผเชยวชาญ (4) ขอใหผครอบครองเอกสารสงเอกสารทเกยวของ (5) ออกไปตรวจสถานท

คกรณตองใหความรวมมอกบเจาหนาท ในการพสจนขอเทจจรง และมหนาทแจ งพยานหลกฐานทตนทราบแกเจาหนาท พยานหรอพยานผเชยวชาญทเจาหนาทเรยกมาใหถอยค าหรอท าความเหนมสทธไดรบคาปวยการตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ขอ 22 เมอมกรณดงตอไปน กรรมการสอบสวนอาจถกคดคานได (1) เปนผกลาวหาตามขอ 3 (2) เปนคหมนหรอคสมรสของผกลาวหาตามขอ 3 (3) เปนญาตของผกลาวหาตามขอ 3 คอ เปนบพการหรอผสบสนดานไมวาชนใด ๆ หรอเปนพนองหรอลกพลกนองนบไดเพยงภายในสามชน หรอเปนญาตเกยวพนทางแตงงานนบไดเพยงสองชน (4) เปนผมสาเหตโกรธเคองกบผถกกลาวหาหรอกบคหมนหรอคสมรสของผถกกลาวหา (5) เปนผมประโยชนไดเสยในเรองทสอบสวน (6) เปนผรเหนเหตการณในขณะกระท าผดตามเรองทกลาวหา (7) เปนผทมเหตอนซงมสภาพรายแรงอนอาจท าใหการสอบสวนไมเปนกลางหรอเสย ความเปนธรรม

ขอ 29 ใหคณะกรรมการสอบสวนรวบรวมพยานหลกฐานทงปวงทเหนวาเปนประโยชน แกการสอบสวน โดยไมรบฟงแตเพยงขออาง หรอพยานหลกฐานของผกลาวหาหรอผถกกลาวหาเทานน

5

ในกรณทปรากฏวามขอเทจจรงใดทกลาวอางหรอพาดพงถงบคคล เอกสาร หรอวตถใดทจะ

เปนประโยชนแกการสอบสวน ใหคณะกรรมการสอบสวนท าการสอบสวนและรวบรวมพยานหลกฐานนน ไวใหครบถวน ถาไมอาจเขาถงหรอไดมาซงพยานหลกฐานดงกลาว ใหบนทกเหตนนไวดวย 1.4 การรบฟงพยานหลกฐานในกรณความผดทปรากฏชดแจง กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ขอ 65 ขาราชการพลเรอนสามญผ ใดกระท าผดวนยอยางรายแรงในกรณดงต อไปน ถอเปนกรณความผดทปรากฏชดแจง ผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 หรอผมอ านาจตามมาตรา 94 แลวแตกรณ จะด าเนนการทางวนยโดยไมตองสอบสวนหรองดการสอบสวนกได (1) ละทงหนาทราชการตดตอในคราวเดยวกนเปนเวลาเกนกวาสบหาวน โดยไมกลบมาปฏบตหนาทราชการอกเลย และผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ไดด าเนนการหรอสงใหด าเนนการสบสวนแลวเหนวาไมมเหตผลอนสมควร หรอมพฤตการณอนแสดงถงความจงใจไมปฏบต ตามระเบยบของทางราชการ (2) กระท าความผดอาญาจนไดรบโทษจ าคกหรอโทษทหนกกวาโทษจ าคกโดยค าพพากษา ถงทสดใหจ าคกหรอใหรบโทษทหนกกวาจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษ (3) กระท าผดวนยอยางรายแรงและไดรบสารภาพเปนหนงสอตอผบงคบบญชา หรอได ใหถอยค ารบสารภาพและไดมการบนทกถอยค ารบสารภาพเปนหนงสอ หรอมหนงสอรบสารภาพตอผมหนาทสบสวนสอบสวน หรอคณะกรรมการสอบสวนตามกฎ ก.พ. น 1.5 การรบฟงพยานหลกฐานส าหรบการก าหนดโทษทางวนย พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 88 ขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนย จะตองไดรบโทษทางวนย เวนแต มเหตอนควรงดโทษตามทบญญตไวในหมวด 7 การด าเนนการทางวนย โทษทางวนยม 5 สถาน ดงตอไปน (1) ภาคทณฑ (2) ตดเงนเดอน (3) ลดเงนเดอน (4) ปลดออก (5) ไลออก มาตรา 89 การลงโทษขาราชการพลเรอนสามญใหท าเปนค าสง ผสงลงโทษตองสงลงโทษใหเหมาะสมกบความผดและตองเปนไปดวยความยตธรรมและโดยปราศจากอคต โดยในค าสงลงโทษใหแสดงวาผถกลงโทษกระท าผดวนยในกรณใดและตามมาตราใด มาตรา 96 ขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนยอยางไมรายแรง ใหผบงคบบญชา ซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงลงโทษภาคทณฑ ตดเงนเดอนหรอลดเงนเดอนตามควรแกกรณ ใหเหมาะสมกบความผด

6

ในกรณมเหตอนควรลดหยอน จะน ามาประกอบการพจารณาลดโทษกได แตส าหรบ การลงโทษภาคทณฑใหใชเฉพาะกรณกระท าผดวนยเลกนอย ในกรณกระท าผดวนยเลกนอยและมเหตอนควรงดโทษ จะงดโทษใหโดยใหท าทณฑบนเปนหนงสอหรอวากลาวตกเตอนกได การลงโทษตามมาตราน ผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 จะมอ านาจ สงลงโทษผอยใตบงคบบญชาในสถานโทษและอตราโทษใดไดเพยงใด ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎ ก.พ. มาตรา 97 ภายใตบงคบวรรคสอง ขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนยอยางรายแรงใหลงโทษปลดออกหรอไลออกตามความรายแรงแหงกรณ ถามเหตอนควรลดหยอนจะน ามาประกอบการพจารณาลดโทษกได แตหามมใหลดโทษลงต ากวาปลดออก ในกรณทคณะกรรมการสอบสวนหรอผสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนตามมาตรา 93 วรรคหนง หรอผมอ านาจตามมาตรา 94 เหนวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนยอยางรายแรง ใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงเรองให อ.ก.พ. จงหวด อ.ก.พ. กรม หรอ อ.ก.พ. กระทรวง ซงผถกกลาวหาสงกดอย แลวแตกรณ พจารณาเมอ อ.ก.พ. ดงกลาวมมตเปนประการใด ใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 สงหรอปฏบตใหเปนไปตามนน ทงนตามหลกเกณฑ และวธการทก าหนดในกฎ ก.พ. ในกรณทผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ไมใชอ านาจตามมาตรา 93 วรรคหนง มาตรา 94 หรอมาตราน ใหผบงคบบญชาตามมาตรา 57 ระดบเหนอขนไปมอ านาจด าเนนการตามมาตรา 93 วรรคหนง มาตรา 94 หรอมาตรานได ผใดถกลงโทษปลดออก ใหมสทธไดรบบ าเหนจบ านาญเสมอนวาผนนลาออกจากราชการ

2. แนวความคดเกยวกบพยานหลกฐาน ความหมายและประเภทของพยานหลกฐาน พยานหลกฐาน หมายถง สงทสามารถใชพสจนขอเทจจรงตามทคกรณแตละฝายกลาวอางมา ประเภทของพยานหลกฐานทน ามาใชในการพสจนขอเทจจรงอาจแบงไดเปนหลายลกษณะ ตามแตกฎเกณฑทใชแบง เชน สภาพของพยานหลกฐาน คณภาพหรอน าหนกของพยานหลกฐาน ดงน 1. พยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ เปนการแบงตามวธการน าพยานเขาสบ มกฎเกณฑก าหนดอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พยานบคคล หมายถง บคคลทมาใหถอยค าตอศาลดวยวาจาตามทตนประสบพบเหนหรอรบทราบมาในอดตแลวภายหลงเกดคดขน และมบางประเดนเกยวของกบขอเทจจรงทพยานประสบมา คความจงอางพยานใหมาเลาขอเทจจรงใหศาลฟง ดงนน สงทพยานมาใหถอยค าจงเปนขอเทจจรง ไมใชความคดเหนของพยานเอง พยานเอกสาร หมายถง ขอความหรอเครองหมายใด ๆ ทปรากฏอยบนกระดาษหรอวตถอนใด ซงคความเสนอตอศาลเพอใชความหมายของขอความหรอเครองหมายนนพสจนวาขอเทจจรงเกดขนตามขอความนน

7

พยานวตถ หมายถง สงของใด ๆ ทคความอางองใหศาลตรวจด เพอพสจนความมอย เพอประโยชนแกคดของตน เชน ยาเสพตด ไมของกลาง ปน 2. ประจกษพยาน กบพยานบอกเลา ประจกษพยาน หมายถง พยานทไดรเหนขอเทจจรงนนมาดวยตนเอง พยานบอกเลา หมายถง พยานทมไดรเหนขอเทจจรงนนมาดวยตนเอง หากแตไดยนไดฟงผอนเลาถงขอเทจจรงนนมาอกทอดหนง หรอหลายทอด 3. พยานโดยตรง กบพยานแวดลอม พยานโดยตรง หมายถง พยานหลกฐานใด ๆ ทระบวาขอเทจจรงเชนนนมอย โดยไมตองไปคนหาเหตผลสนนษฐานอยางใดตอไปอก พยานแวดลอม หมายถง พยานหลกฐานทไมไดระบโดยตรงวาขอเทจจรงเปนเชนนน หากแตมเหตผลหรอพฤตการณแวดลอมอน ๆ ทสามารถเชอมโยงไดวาขอเทจจรงควรจะเปนเชนนน มาตรฐานการพสจนและการชงน าหนกพยานหลกฐานในคดอาญา ในการพจารณาคดในชนศาล คความฝายทมหนาทน าสบตองรวบรวมขอเทจจรง และคดเลอกพยานหลกฐานทรบฟงไดตามกฎหมายมาสบ ถาน าพยานหลกฐานทรบฟงไมไดมาสบ เมอศาลตรวจพบศาลจะไมอนญาตใหน าพยานหลกฐานชนนนเขาสบ หรอถาไมมการตรวจพบในตอนน าสบ ตอมาในขณะทศาลจะพพากษาคด ศาลจะวเคราะหพยานหลกฐานแตละชนเสยกอนวา ชนใดเปนพยานหลกฐานทรบฟงได ชนใดเปนพยานหลกฐานทรบฟงไมได ชนใดเปนพยานหลกฐานทรบฟงไมไดจะถกตดออกไปไมสามารถน ามาใชประกอบการวนจฉยคดได หลกกฎหมายในเรองการรบฟงพยานหลกฐานเปนคนละเรองกบการชงน าหนกพยานหลกฐาน การชงน าหนกพยานหลกฐาน เปนขนตอนหลงจากการรบฟงพยานหลกฐาน และเปนขนตอนสดทายของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน โดยศาลจะน าพยานหลกฐานทกประเภททรบฟงไดไมวาจะเปนพยานบคคล พยานเอกสาร พยานวตถ มาพจารณาหรอประเมนวาจะเชอถอพยานหลกฐานแตละชนไดมากนอยเพยงใด การชงน าหนกพยานหลกฐานเปนการใชดลพนจโดยแท และเปนขนตอนทยากทสด เนองจากไมมหลกเกณฑทชดเจนตายตว กฎหมายลกษณะพยานหลกฐานของทกประเทศมขอยตตรงกนวา ควรใหศาลใชดลพนจใหเหมาะสมและรอบคอบเปนรายกรณไป โดยอาศยความรอบร ประสบการณ วฒภาวะ ความละเอยดรอบคอบ ทงน ศาลฎกาไดพฒนาแนวทางในการใชดลพนจชงน าหนกพยานหลกฐานหลายประการทจะกลาวในทนคอ การใชหลกกฎหมายในเรองมาตรฐานการพสจน ในการพจารณาคดอาญา มาตรฐานการพสจนในคดอาญาเปนมาตรฐานการพสจนทสงทสดไมวาจะเปนระบบกฎหมายของประเทศใด ตามกฎหมายไทยปรากฏอยในมาตรา 227 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เรยกวา มาตรฐานการพสจนใหเหนโดยปราศจากเหตอนควรสงสย การชงน าหนกพยานหลกฐานโดยการใชหลกกฎหมายในเรองมาตรฐานการพสจน มหลกการคอ เปรยบเทยบพยานหลกฐานของฝายทมหนาทน าสบกบมาตรฐานการพสจนในคดประเภทนน แลววเคราะหพยานหลกฐานของฝายทมหนาทน าสบวามน าหนกไดระดบเดยวกนหรอสงกวามาตรฐานการพสจนหรอไม หากไมไดระดบตามมาตรฐานการพสจนนน ศาลสามารถวนจฉยขอเทจจรงใหเปนโทษแกฝายทมหนาทน าสบไดเลย โดยไมจ าเปนตองวนจฉยน าหนกพยานหลกฐานของฝายตรงขามอกตอไป ในทางปฏบต โจทกจะตองพสจนใหศาลเหนโดยปราศจากเหตอนควรสงสยวามการกระท าความผดจรง และจ าเลยเปนผกระท าความผดนน ถาพยานหลกฐานของโจทกไมสามารถท าใหศาลแนใจ หรอมเหตทวญญชนควรสงสยวา มไดมการกระท าความผดเกดขน หรอมการกระท าผดแตยงไมแนชดวาจ าเลยเปนผกระท าผด ใหศาลยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย คอ พพากษายกฟอง ซงเทากบฟงวาจ าเลยไมได

8

กระท าผด โดยไมตองพจารณาพยานหลกฐานของจ าเลยอกตอไป ในกรณเชนน ศาลจะน าพยานหลกฐานของจ าเลยมาแกไขขอบกพรองของพยานหลกฐานโจทกไมได ในกรณทพยานหลกฐานของโจทกมน าหนกมนคงไดมาตรฐานการพสจนแลวศาลยงวนจฉยขอเทจจรงไปทนทมได จะตองวเคราะหพยานหลกฐานของจ าเลยอกชนหนงวา มน าหนกหกลางพยานหลกฐานของโจทก จนท าใหเกดขอทวญญชนควรสงสยขนไดหรอไม ถาพยานหลกฐานของจ าเลยไมมน าหนกหกลางพยานหลกฐานของโจทกได ศาลกจะฟงวาจ าเลยกระท าผดตามทโจทกฟอง แตถาพยานหลกฐานของจ า เลยมน าหนกนาเชอถอจนท าใหเกดขอสงสยตามสมควร ศาลจะวนจฉยวาพยานหลกฐานของจ าเลยมน าหนกหกลางพยานหลกฐานของโจทก ยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย และพพากษายกฟองไดเชนกน

9

บทท 3

แนวทางการพฒนางานใหมประสทธภาพ

1. แนวทางการรบฟงพยานหลกฐาน 1.1 การรบฟงพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง

การสบสวนขอเทจจรง หมายถง การสบหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานในเบองตน เพอใชประกอบการพจารณาวา กรณมมลทควรกลาวหากระท าผดวนยหรอไม การรวบรวมพยานหลกฐานในกรณน ไมมกฎหมายหรอระเบยบก าหนดวธการหรอขนตอนไว จงอาจด าเนนการโดยวธการอยางใดกได แตตองรวบรวมพยานหลกฐานใหเพยงพอทเชอไดวา หรอมแนวโนมวามการกระท าผดวนยหรอไม ดวยเหตน การรวบรวมพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง จงมแนวทางการด าเนนการดงน พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 90 และมาตรา 91 วรรคหนง ก าหนดวา เมอมการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวาขาราชการพลเรอนสามญผใดกระท าผดวนย ใหผบงคบบญชามหนาทตองรายงานใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ทราบโดยเรว และใหผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 รบด าเนนการหรอสงใหด าเนนการสบสวนหรอพจารณา ในเบองตนวา กรณมมลทควรกลาวหาวาผนนกระท าผดวนยหรอไม ถาเหนว ากรณไมมมลทควรกลาวหาวากระท าผดวนยกใหยตเรองได จากบทบญญตดงกลาว กระบวนการสบสวนขอเทจจรงจงตองเรมตนจาก การทราบวาขาราชการคนหนงคนใดถกกลาวหาวากระท าผดวนย กรณทมการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวามการกระท าผดวนยโดยไมระบชอหรอต าแหนงของผถกกลาวหา ไมทราบวาผถกกลาวหาคอใคร จงยงไมถอเปนการสบสวนขอเทจจรง ตามความในมาตรา 90 และมาตรา 91 แหงพระราชบญญตขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ซงควรใชค าวา “ตรวจสอบขอเทจจรง” เนองจากการตรวจสอบขอเทจจรงมหลกเกณฑแตกตางจากการสบสวนขอเทจจรง ดงน 1.1 การสบสวนขอเทจจรงเปนอ านาจของผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 และสามารถมอบอ านาจใหผบงคบบญชาระดบต าลงไปปฏบตแทนได ตามหนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1011/ว 35 ลงวนท 28 กนยายน 2553 แตการตรวจสอบขอเทจจรงเปนอ านาจของผบงคบบญชา ทกระดบชน ไมวาจะเปนอธบด ผอ านวยการส านก ผอ านวยการกอง ผอ านวยการสวน ตามหลกการบงคบบญชาซงเปนหลกกฎหมายทวไป ผบงคบบญชาแตละล าดบชนตองรบผดชอบในการปฏบตหนาทของเจาหนาททกคนทอยในบงคบบญชาของตน ผบงคบบญชาจงยอมมอ านาจทจะแนะน าหรอสงการใหเจาหนาททอยใน บงคบบญชาของตนปฏบตหนาททไดรบมอบหมายใหถกตองตามกฎหมายและระเบยบอ านาจดงกลาวน ของผบงคบบญชาเปนอ านาจทวไป ไมจ าเปนตองมกฎหมายบญญตไวอยางชดแจง และผบงคบบญชาจะปฏเสธ ไมใชอ านาจดงกลาว โดยอางวาไมมกฎหมายใหอ านาจไวไมได ในกรณของอธบดซงเปนผบงคบบญชาขาราชการและรบผดชอบในการปฏบตราชการของกรมใหเกดผลสมฤทธตามมาตรา 32 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 สามารถด าเนนการตรวจสอบขอเทจจรง กรณทมการกลาวหาหรอมกรณเปนทสงสยวามการกระท าผดวนยโดยระบตวผถกกลาวหา หรอไมทราบตวผถกกลาวได โดยอาศยหลกการบงคบบญชา ซงเปนหลกกฎหมายทวไป และอาศยอ านาจตามความในมาตรา 32 แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534

10

1.2 เมอการตรวจสอบขอเทจจรง ยงไมถอเปนการสบสวนขอเทจจรงตามความในมาตรา 90 และมาตรา 91 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 จงสามารถแตงตงขาราชการบ านาญรวมเปนคณะกรรมการตรวจสอบขอเทจจรงได (หนงสอส านกงาน ก.พ. ท นร 1011/119 ลงวนท 31 มนาคม 2552) 2. การสบสวนขอเทจจรง จ าเปนตองแสวงหาพยานหลกฐานใหเพยงพอทจะสามารถระบชอและต าแหนงของผถกกลาวหา พฤตการณแหงการกระท าความผดวา ผถกกลาวหาไดกระท าการใด ทไหน อยางไร เมอใด เพราะเหตใด พฤตการณแหงการกระท าผดเปนความผดวนยอยางรายแรงหรอไมรายแรง ตามมาตราใดแหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ทงน การรวบรวมขอเทจจรง และพยานหลกฐานทเพยงพอเปนสงส าคญและจ าเปนส าหรบด าเนนการทางวนยในล าดบตอไป เนองจากการตงเรองกลาวหาในค าสงแตงตงคณะกรรมการสอบสวนตามขอ 12 และขอ 18 ของกฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 จะตองแจงใหผถกกลาวหาทราบเปนลายลกษณอกษรวาผถกกลาวหากระท าผดวนยในเรองใด เพอผถกกลาวหาจะไดรตวและมโอกาสเตรยมชแจงแกขอกลาวหาเพอความเปนธรรม และเปนหลกฐานวาผบงคบบญชาไดปฏบตหนาทของตนในการด าเนนการทางวนยแกผอยใตบงคบบญชา ทกระท าผดวนยแลว โดยไมไดละเลยตอหนาทตามมาตรา 90 วรรคสองแหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 แตอยางใด ประการตอมา การรวบรวมขอเทจจรงและพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง จะสามารถอ านวยประโยชนแกคณะกรรมการสอบสวน ในการศกษาขอมลและรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบเรองทกลาวหาประกอบการสอบสวนวนยใหชดเจนเพยงพอวาขอกลาวหาและรายละเอยดมอยางไร มพยานหลกฐานใดสนบสนนขอกลาวหาในเบองตนบาง เพอคณะกรรมการสอบสวนจะไดก าหนดประเดน การสอบสวน วางแนวทางการสอบสวน และรวบรวมพยานหลกฐาน ด าเนนการแจงขอกลาวหาและสรปพยานหลกฐานทสนบสนนขอกลาวหาใหผถกกลาวหาทราบ นอกจากน ผถกกลาวหาจะไดทราบเรองราวทถกกลาวหาไดชดเจนยงขน และจะไดตอสแกขอกลาวหาในล าดบตอไปไดอยางถกตองและเปนธรรม 3. จากประสบการณในการปฏบตงานของผขอประเมน ปญหาทเกดขนบอยครงในขนตอนการรวบรวมพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง คอ กรณทผถกกลาวหาไมมาปฏบตราชการโดยไมทราบสาเหต และจากการสบสวนขอเทจจรง คณะกรรมการสบสวนขอเทจจรง ไมสามารถตดตามตวผถกกลาวหาเพอมาใหถอยค าหรอไมพบตวผถกกลาวหาท าใหไมทราบสาเหตทแทจรงของการไมมาปฏบตราชการ และคณะกรรมการไดสรปรายงานผลการสบสวนขอเทจจรงวา ผถกกลาวหากระท าผดวนยฐานละทงหนาทราชการตดตอในคราวเดยวกนเปนเวลาเกนสบหาวน โดยไมมเหตอนสมควร หรอโดยมพฤตการณอนแสดงถงความจงใจไมปฏบตตามระเบยบของทางราชการตามมาตรา 85 (3) แหงพระราชบญญต ระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และเปนความผดทปรากฏชดแจง ตามขอ 65 (1) ของกฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ซงผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 จะด าเนนการทางวนยโดยไมตองสอบสวนกได จงเหนควรลงโทษไลออกจากราชการ ในกรณดงกลาว ผขอประเมนมความเหนวาสมควรจะไดมการสบสวนขอเทจจรงเพมเตม เพอทจะไดทราบขอเทจจรงและพฤตการณของเรองทกลาวหาโดยละเอยด เนองจากเปนประเดนอนเปนสาระส าคญ ไมควรรบดวนสรปสาเหตแหงการไมมาปฏบตราชการโดยยงไมไดขอเทจจรงทแนนอนเพยงพอ ทงนขอเทจจรงและพยานหลกฐานทเปลยนแปลงไป อาจมผลกระทบตอการพจารณาฐานความผดและ การพจารณาระดบโทษทางวนย ดงนนในการสบสวนและรวบรวมพยานหลกฐานในการสบสวนขอเทจจรง กรณผถกกลาวหาไมมาปฏบตราชการ จงตองด าเนนการแสวงหาขอเทจจรง และรวบรวมพยานหลกฐาน ในประเดนดงน

11

1) ประเดนเกยวกบสาเหตทผถกกลาวหาไมมาปฏบตหนาทราชการ ใหสอบปากค า พยานบคคลผใกลชดหรอผเกยวของกบผถกกลาวหา เชน บดา มารดา ภรรยา บตร ญาตพนอง ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน เพอนสนท ผรจกคนเคย แพทย ใหไดความชดเจนวา 1.1 ในระหวางทไมมาปฏบตราชการ ผถกกลาวหาไปอยทใด เดนทางไปท ากจธระจ าเปนทใดบางหรอไม มผใดไดรบการตดตอหรอพบเหนผถกกลาวหา หรอไม อยางไร 1.2 ผถกกลาวหา ประสบอบตเหต หรอเจบปวยหนกถงขนาดไมอาจแจงผบงคบบญชาหรอสงใบลาไดหรอไม หรอบคคลในครอบครวของผถกกลาวหา เจบปวยหนกหรอไม ประการใด 1.3 ผ ถกกล าวหา มกรณตองหาคดอาญาถกจบ ควบคม หรอข งตามหมายศาล หรอถกจ าคกตามค าพพากษาของศาลในคดอาญา ท าใหไมสามารถมาปฏบตหนาทราชการไดหรอไม และแจงเหตดงกลาวใหบคคลใดทราบหรอไม ประการใด หากเปนกรณกระท าความผดอาญาจนไดรบโทษจ าคกใหรายงานผลการด าเนนคดอาญาวาอยในขนตอนใด การด าเนนคดอาญาถงทสดแลวหรอไม อยางไร พรอมจดสงส าเนาค าพพากษาของศาลชนตน ศาลอทธรณ ศาลฎกา หมายจ าคกและหนงสอรบรองของศาลวาคดถงทสดแลว และพยานเอกสารอน ๆ ทเกยวของมาเพอประกอบการพจารณา 2) ประเดนเกยวกบระยะเวลาทผถกกลาวหาไมมาปฏบตหนาทราชการ ใหท าการสบสวนและรวบรวมพยานหลกฐานใหไดความชดเจนวา ปจจบนผถกกลาวหาไดกลบมาปฏบตหนาทราชการตามปกต หรอไมกลบมาปฏบตหนาทราชการอกเลย หากกลบมาปฏบตหนาทราชการ ไดกลบมาตงแตเมอวนท เดอน ปใด เมอกลบมาแลวไดชแจงเหตผลความจ าเปน และยนใบลาตามระเบยบของทางราชการหรอไม ประการใด โดยใหจดสงพยานเอกสารเกยวกบบญชลงเวลาการปฏบตราชการของขาราชการ และ/หรองบเดอนเวลาปฏบตราชการของขาราชการในป พ.ศ. 2555 – 2557 มาเพอเปนพยานหลกฐานประกอบการพจารณา การสบสวนขอเทจจรงโดยก าหนดรายละเอยดตามประเดนดงกลาวจะท าใหไดขอเทจจรงทชดเจน ท าให การพจารณาความผดและโทษทางวนย มความเหมาะสม ถกตองและเปนธรรม 4. ส านวนการสบสวนขอเทจจรงทจะตองรายงานใหผมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 พจารณา ประกอบดวย 4.1 รายงานการสบสวนขอเทจจรง 4.2 พยานบคคล 4.3 พยานเอกสาร ในกรณส าเนาเอกสารตองรบรองส าเนาถกตองทกแผนทกหนา รวมทงพยานวตถ (ถาม) 4.4 การสบสวนขอเทจจรง เพอความเปนธรรม ควรตองสบสวนผถกกลาวหาดวย 1.2 การรบฟงพยานหลกฐานในการสอบสวนวนย การสอบสวนวนย คอ กระบวนการในการรวบรวมพยานหลกฐานและการด าเนนการทงหลาย เพอทจะทราบขอเทจจรงและพฤตการณตาง ๆ หรอพสจนเกยวกบเรองทกลาวหาใหไดความจรงและความยตธรรมและเพอทจะพจารณาวาผถกกลาวหาไดกระท าผดวนยจรงหรอไม โดยการสอบสวนทางวนยตองท าตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายก าหนด การด าเนนการทางวนยเปนการด าเนนการของเจาหนาทเพอจดใหมค าสงทางปกครอง จงถอเปนวธปฏบตราชการทางปกครองตามมาตรา 5 แห งพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ดวยเหตนการรวบรวมพยานหลกฐานในการสอบสวนวนย จงมแนวทางด าเนนการดงน

12

2.1 เจาหนาททมอ านาจพจารณาทางปกครอง ตองมความเปนกลางหรอตองไมเปน ผมสวนไดสวนเสย หลกความเปนกลาง เปน “หลกกฎหมายทวไป” ซงหมายถงหลกการทเปนรากฐานของระบบกฎหมายทงระบบ เปนบอเกดหรอแหลงทมาทส าคญทสดของบรรดากฎเกณฑทางกฎหมายทมผล ใชบงคบอยในบานเมอง ในกระบวนการพจารณาทางปกครอง เจาหนาทเปนผทมบทบาทส าคญในกระบวนการพจารณาทางปกครอง การออกค าสงทางปกครองทชอบดวยกฎหมาย จงตองกระท าโดยเจาหนาทผมอ านาจ และเจาหนาททมอ านาจพจารณาทางปกครอง จะตองมความเปนกลางหรอไมมสวนไดเสยในเรองทตนเองเปนผพจารณา วรพจน วศ รต พชญ อธบายไว ในเอกสารประกอบการอบรม หลกส ตรพนกงาน คดปกครองระดบตน เรอง “การกระท าของฝายปกครอง : หลกความชอบดวยกฎหมายของการกระท า ทางปกครอง” วา เจาหนาททมอ านาจพจารณาทางปกครองอาจจะเปนเจาหนาทผทรงอ านาจท าการพจารณาทางปกครอง และไมวาจะอยในฐานะผออกค าสงทางปกครอง หรอผเสนอแนะใหออกค าสงทางปกครองหรอผอนมต หรอใหความเหนชอบในการออกค าสงทางปกครอง ในการด าเนนการทางวนย ผมหนาทเกยวของกบการด าเนนการทางวนยมทงบคคลและคณะบคคล ดงน

- ผสอบสวน ไดแก ผบงคบบญชา กรรมการสอบสวน - ผเสนอแนะความผดและโทษ ไดแก ผตรวจส านวน ผบงคบบญชา - ผพจารณาความผดและโทษ ไดแก ผบงคบบญชา อ.ก.พ. - ผสงลงโทษหรองดโทษ ไดแก ผบงคบบญชา

หลกความเปนกลางของเจาหนาททมอ านาจในการพจารณาทางปกครอง ซงมฐานะเปนหลกกฎหมายปกครองทวไป และตามทบญญตไวในมาตรา 13 – มาตรา 18 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ควรตองน ามาใชกบเจาหนาทผมหนาทเกยวของกบการด าเนนการทางวนย เชน นตกร ผตรวจส านวน ผบงคบบญชา หรอ อ.ก.พ. ดวย เนองจากบคคลดงกลาวเปนผทมบทบาทหนาทส าคญในการพจารณาด าเนนการทางวนยกบผถกกลาวหาเชนเดยวกบคณะกรรมการสอบสวน แนวทางการพจารณากรณเจาหนาททมอ านาจพจารณาทางปกครองตองมความเปนกลางหรอไมมสวนไดเสย ตามค าพพากษาศาลปกครองสงสด ค าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 30/2550 และ อ. 245 – 246/2552 การทเจาหนาทของรฐหรอกรรมการในคณะกรรมการทมอ านาจพจารณาทางปกครอง มพฤตการณทขดแยงในเรองสวนตวแตเอาไปปะปนกบเรองงาน หรอเจาหนาทคนเดยวเปนกรรมการพจารณาโทษทางวนยทกขนตอน ถอเปนเจาหนาททมสภาพรายแรง อนอาจท าใหการพจารณาทางปกครองไมเปนกลางตามมาตรา 16 แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 ค าพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 267 – 269/2553 ก รณ ม ล น ธ เ พ อผ บ ร โ ภ คร อ ง เ ร ยนแพทย แล ะ โ ร งพย าบาล เก ย วก บ มาต รฐ าน การรกษาพยาบาล ตอมากรรมการมลนธเพอผบรโภคซงเปนกรรมการแพทยดวยไดรวมประชมพจารณากรณดงกลาว แมจะมไดออกความเหนและมไดรวมลงคะแนนเสยงถอวาเปนคกรณโดยตรงตามมาตรา 13 (1) แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 และการทไดแสดงความเหนตอสาธารณชน ในลกษณะพาดพงและเปนปรปกษตอผถกรองเรยน ถอไดวามเหตซงมสภาพรายแรงอนอาจท าใหการพจารณาไมเปนกลาง การออกค าสงทางปกครองโดยเจาหนาท ซงมสภาพรายแรงดงกลาวจงไมชอบดวยกฎหมาย

13

2.2 วตถประสงคของการสอบสวนวนย คอ การรวบรวมพยานหลกฐานทงพยานเอกสาร พยานวตถ และพยานบคคล เพอพสจนความถกผดในเรองทกลาวหา ผลการพสจนความจรงจะไดความจรง ทครบถวนสมบรณและยตธรรมหรอไม เพยงใด ขนอยกบการรวบรวมพยานหลกฐานเพอยตปญหาขอเทจจรงของเจาหนาททเกยวของกบการด าเนนการทางวนยทกกลมทกคน ไมเพยงแตเฉพาะคณะกรรมการสอบสวนเทานน การวนจฉยขอเทจจรงใหเปนทยตมความส าคญและจ าเปนส าหรบการพสจนความจรง โดยเฉพาะอยางยงในกรณทมประเดนยงยากซบซอน มการวางแผนเปนขนเปนตอน ซงจะตองรขอเทจจรงทงหมดวา เชอมโยงกนอยางไร จงจะสามารถวนจฉยขอเทจจรงใหเปนทยต เพอน าไปสการปรบบทกฎหมายตอไป หนงสอวาดวยวชาขอเทจจรงของรอยเอกหลวงสตถยทธช านาญ (เปลยน ลละศร) ไดยนยนวา ล าพงมวชากฎหมายอยางเดยวจะท าหนาทใชกฎหมายยงไมได โดยเฉพาะการตดสนคดนน ทานไดกลาววา “การตดสนคด ในเบองแรกตองใชขอเทจจรงตดสนเสยกอนวา ผตองหาไดกระท า ดงขอกลาวหาหรอไม ถาไดความวาไดกระท าจรง จงจะใชขอกฎหมายตดสนเปนขนทสองตอไปไดวา การกระท าของผตองหานน จะเปนความผดตามกฎหมายหรอไม ถาฟงขอเทจจรงวา ผตองหาไมไดกระท า ดงกลาวหา กตองตดสนยกฟองโดยไมตองพจารณาขอกฎหมายตอไป ตามรปแหงหลกการทกลาวน เปนทแสดงใหเหนชดวา ขอเทจจรงของคดมความส าคญ ไมนอยกวาขอกฎหมาย หรอจะเรยกวาส าคญกวา กไมผด การทเรยกวาขอเทจจรงส าคญกวาขอกฎหมายนน กเพราะเหตวา การตดสนผดขอเทจจรงนนเปนภยรายแรง และเสยศลธรรมยงกวาผดขอกฎหมาย ดงนนหลกกฎหมายทวไป หรอสภาษตกฎหมาย จงมวา “ปลอยคนผดสบคน ดกวาลงโทษคนไมผดคนเดยว” แนวทางการรบฟงพยานหลกฐานเพอยตปญหาขอเทจจรงในการสอบสวนวนย มดงน 1. การวนจฉยขอเทจจรงใหเปนทยตในประเดนตาง ๆ ตองฟงพยานหลกฐานทมน าหนกมากกอน เชน พยานโดยตรง ประจกษพยาน พยานชนหนง ถา ไมมพยานทมน าหนกดงกลาวจงจะพจารณาพยานหลกฐานทมน าหนกนอยรองลงมา เชน พยานแวดลอม พยานบอกเลา ซงประกอบดวยเหตผล หรอพฤตการณเชอมโยงทสอดคลองตองกนใหพอฟงได นอกจากนการรบฟงพยานบอกเลา อาจน าหลกเกณฑตามมาตรา 226/3 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาเปนแนวทางประกอบการพจารณาได เชน รบฟงพยานบอกเลา เมอสภาพลกษณะ แหลงทมา และขอเทจจรงแวดลอมของพยานบอกเลานนนาเชอวาจะพสจนความจรงได ซงจะท าใหการรวบรวมและการรบฟงพยานหลกฐานมหลกเกณฑทสมเหตสมผล 2. ในบนทกค าใหการของผถกกลาวหา หรอพยานบคคลจะตองไดขอเทจจรงทชดเจนตอเนองกนโดยตลอด ไมท าใหเขาใจไปไดหลายทางและไมมขอสงสยใด ๆ ในค าใหการนนหลงเหลออย การชงน าหนกพยานหลกฐานเปนการประเมนว า จะเชอถอพยานหลกฐานแตละชนได มากนอยเพยงใด และเพราะเหตใด ไมมหลกเกณฑทางกฎหมายทแนนอนตายตว แตตองใชดลพนจในแตกรณ ในสวนของพยานบคคล มหลกเกณฑวาควรรบฟงค าพยานทใหการสมเหตสมผลในสภาพปกตวสยทคนธรรมดาเขาท ากน พยานซงใหการขดตอเหตผลธรรมดา ยอมมน าหนกนอย ในกรณของพยานค คอ พยานตงแต 2 คนขนไป ถาขอเทจจรงหนงมพยานรเหนหลายคน และพยานไดใหการถงขอเทจจรงเดยวกนสอดคลองตรงกนในสาระส าคญ จะมน าหนกมาก แตถาแตกตางกนในสาระส าคญจะมน าหนกนอย ส าหรบพยานเดยว คอ มพยานเพยงคนเดยวทรเหนขอเทจจรงนน ตามปกตจะมน าหนกนอย เพราะไมอาจจบเทจไดแมพยานจะพดเทจ อยางไรกดการคนหาความจรงจากพยานเดยว กสามารถกระท าไดโดยการพจารณาจากเหตผลทสอดคลองตองกนในตวของมนเองของเหตการณทเกดขน

14

ตงแตตนจนจบ จะท าใหค าพยานนนมน าหนกมากและนาเชอถอ ประการส าคญความนาเชอถอของ พยานบคคลมใชขนอยกบจ านวนพยานวาจะมากหรอนอยเพยงใด หรอเปนพยานเสยงขางมาก แตขนอยกบความสมเหตสมผลในค าพยาน ทงนตองอาศยประสบการณ ความรอบร และสามญส านกของผมหนาทด าเนนการทางวนย 3. การสอบสวนวนยทมประเดนเกยวของกบกฎหมาย ระเบยบ ค าสงของทางราชการ ตองน ากฎหมาย ระเบยบหรอค าสงของทางราชการรวมไวในส านวนดวย และตองศกษาคนควาจากต ารา เอกสารทางวชาการ ค า พพากษาฎกา ความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา หรอสอบถามจากผ มความร ความเชยวชาญ เพอใหการวนจฉยขอกฎหมายเปนไปโดยรอบคอบ รดกม และแจงชด 1.3 การรบฟงพยานหลกฐานในกรณความผดทปรากฏชดแจง

ความผดทปรากฏชดแจง เปนความผดทก าหนดไวในพระราชบญญตระเบ ยบขาราชการ พลเรอน พ.ศ. 2551 และเปนความผดวนยทผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 สามารถด าเนนการทางวนยโดยไมตองสอบสวน หรอหากอยระหวางการสอบสวน กสามารถงดการสอบสวนได ซงท าใหการด าเนนการทางวนยเปนไปดวยความรวดเรว อยางไรกด การออกค าสงลงโทษผถกกลาวหาในกรณดงกลาว กตองปรากฏขอเทจจรงและพยานหลกฐานทชดเจน ตลอดจนความเหนวาผถกกล าวหาไดกระท าผดวนยอยางไร รวมถงการใหโอกาสผถกกลาวหาชแจงโตแยงแกขอกลาวหาดวย การรวบรวมพยานหลกฐานในกรณความผดทปรากฏชดแจง ตามขอ 65 (1) ของกฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 มองคประกอบความผดดงน 1.1 ละทงหนาทราชการตดตอในคราวเดยวกนเปนเวลาเกนกวาสบหาวน 1.2 โดยไมกลบมาปฏบตหนาทราชการอกเลย 1.3 ผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ไดด าเนนการสบสวนแลวเหนวา ไมมเหตผลอนสมควร หรอมพฤตการณอนแสดงถงความจงใจไมปฏบตตามระเบยบของทางราชการ จากบทบญญตดงกลาว การสบสวนกรณละทงหนาทราชการ จงตองสบสวนใหไดความวา การละทงหนาทราชการนนมเหตผลอนสมควรหรอไม หรอมพฤตการณอนแสดงถงความจงใจไมปฏบตตามระเบยบของทางราชการหรอไม ถาสามารถตดตามตวผถกกลาวหาทละทงหนาทราชการไดกใหผถกลาวหาชแจงเหตผลเปนลายลกษณอกษร ถาไมพบผถกกลาวหาตองรายงานผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ครอบครว ญาต ใหไดความตามสมควรเพอทราบวาผนนไปอยทใด โดยผมหนาทสบสวนควรจะด าเนนการทกวถทางเพอทจะทราบขอเทจจรงและเหตทแทจรงแหงการละทงหนาทราชการนน ไมควรรบดวนสรปสาเหตแหงการละทงหนาทราชการโดยยงไมไดขอเทจจรงทชดเจนเพยงพอ เพอใหการพจารณาความผดและโทษ มความถกตองและเปนธรรม หากปรากฏวาการละทงหนาทราชการ มเหตผลอนสมควร หรอมไดจงใจฝาฝนระเบยบของทางราชการ กไมเปนความผดทปรากฏชดแจง ควรด าเนนการสอบสวนทางวนยตอไป นอกจากนการละทงหนาทราชการตดตอในคราวเดยวกนเปนเวลาเกนกวาสบหาวน จะตองปรากฏขอเทจจรงดวยวา ผถกกลาวหาทละทงหนาทราชการนนไมกลบมาปฏบตหนาทราชการอกเลย ดงนน จงตองรวบรวมพยานหลกฐานโดยการสอบปากค าพยานบคคล ซงเปนผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ครอบครว ญาต ประกอบกบพยานเอกสาร เชน บญชลงเวลาปฏบตราชการ งบเดอน เอกสารทาง ราชการอน ๆ ทสามารถยนยนได เนองจากการละทงหนาทราชการตดตอในคราวเด ยวกนเปนเวลาเกนกวาสบหาวน

15

โดยไมมเหตผลอนสมควรและไมกลบมาปฏบตหนาทราชการอกเลย มมตคณะรฐมนตร ลงวนท 21 ธนวาคม 2536 ก าหนดใหตองลงโทษไลออกราชการ ซงสามารถออกค าสงลงโทษไลออกยอนหลงโดยใหมผลตงแต วนทละทงหนาทราชการเปนตนไปได ตามขอ 10 ของระเบยบ ก.พ. วาดวยวนออกจากราชการของขาราชการพลเรอนสามญ พ.ศ. 2554 และเปนความผดทปรากฏชดแจง ซงผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 สามารถด าเนนการทางวนย โดยไมตองสอบสวน แตหากเปนการละทงหนาทราชการตดตอในคราวเดยวกนเปนเวลาเกนกวาสบหาวน โดยไมมเหตผลอนสมควร และผถกกลาวหาไดกลบมาปฏบตหนาทราชการอก ผบงคบบญชาซงมอ านาจสงบรรจตามมาตรา 57 ตองด าเนนการสอบสวนตอไป เนองจากไมใชกรณความผดทปรากฏชดแจง และกรณดงกลาวสามารถก าหนดระดบโทษในระดบปลดออกหรอไลออก ใหเหมาะสมกบความผดในแตละกรณได และจะตองสงลงโทษตงแตวนทมค าสงเปนตนไป จะสงยอนหลงไปใหมผลตงแตวนทละทงหนาทราชการไมได นอกจากนการวางระดบโทษปลดออกหรอไลออก มผลตอสทธในการไดรบบ าเหนจบ านาญ กลาวคอ หากลงโทษปลดออกจากราชการ ผถกลงโทษมสทธไดรบบ าเหนจบ านาญ แตลงโทษไลออกจากราชการ ผถกลงโทษไมมสทธไดรบบ าเหนจบ านาญ ดงนน การรวบรวมพยานหลกฐานในประเดนนจงมความส าคญ ซ งตองด าเนนการ อยางละเอยดรอบคอบทกแงมม โดยเฉพาะอยางยงผมหนาทสบสวนขอเทจจรง หากมความรความเขาใจ ในเรองดงกลาวกจะเปนประโยชนตอการพจารณาวนจฉยของเจาหนาทผมอ านาจในชนตอ ๆ ไป ท าให การด าเนนการทางวนยมความรวดเรวและมประสทธภาพมากยงขน

1.4 การรบฟงพยานหลกฐานในการก าหนดระดบโทษทางวนย

กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2556 ขอ 52 ก าหนดใหคณะกรรมการสอบสวนพจารณาท าความเหนเกยวกบเรองทสอบสวนวา ผถกกลาวหากระท าผดวนยในเรองทสอบสวนหรอไม ถาเหนวาผถกกลาวหาไดกระท าผดวนย ตองพจารณาใหไดความดวยวา เปนความผดวนยกรณใด ตามมาตราใด ควรไดรบโทษสถานใด และมเหตอนควรลดหยอนหรอไม เพยงใด จากบทบญญตดงกลาวเหนไดวา คณะกรรมการสอบสวนไมไดมหนาทแตเพยงรวบรวมพยานหลกฐานท เกยวกบการพสจนความถกผดของผถกกลาวหาเทานน แตยงมหนาทตองรวบรวมพยานหลกฐานทอาจใชเปนประโยชนในการวางระดบโทษอกดวย ซงหลายครงการสอบสวนของคณะกรรมการสอบสวนไมปรากฏพยานหลกฐานทชดเจนในสวนน ท าใหการพจารณาวนจฉยระดบโทษทางวนยไมถกตองเหมาะสมตามเหตผลทควรจะเปน พยานหลกฐานทมความส าคญและจ าเปนตอการพจารณาระดบโทษทางวนย มดงน 4.1 พยานหลกฐานทเกยวกบมลเหตจงใจในการกระท า หรอเหตเบองหลงการกระท าผด 4.2 พยานหลกฐานทเกยวกบประวตการรบราชการ ผลงานอนเปนทเหนประจกษ ความดความชอบ หรอคณงามความดทมในอดต 4.3 พยานหลกฐานทเกยวกบความประพฤตหรอประวตการถกลงโทษทางวนย เพอใหทราบวาผถกกลาวหากระท าผดครงแรกหรอเคยกระท าผดในลกษณะนมากอนหรอไม พฤตการณแหงการกระท าผดรายแรงเพยงใด และเกดความเสยหายแกทางราชการหรอไม อยางไร

16

2. ผลทคาดวาจะไดรบ

การสอบสวนวนยมความถกตอง เปนธรรม การพจารณาความผดและก าหนดโทษทางวนยมมาตรฐานทชดเจน เปนไปในแนวทางเดยวกน มความสมเหตสมผล ความหนกเบาของโทษไดสดสวนเหมาะสมกบความรนแรงของการกระท าผด เปนทยอมรบเชอถอ สามารถสรางภาพลกษณทดใหกบองคกร

17

บรรณานกรม

หนงสอ เขมชย ชตวงศ. ค าอธบายกฎหมายลกษณะพยาน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตบรรณการ 2529. จรญ ภกดธนากล. กฎหมายลกษณะพยาน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : ส านกอบรมศกษากฎหมายแหง เนตบณฑตยสภา, 2553. ประวณ ณ นคร. พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 สรปสาระส าคญและค าอธบาย รายมาตรา. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : สวสดการส านกงาน ก.พ, 2551. สมยศ เชอไทย. หลกกฎหมายมหาชนเบองตน. พมพครงท 9. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน, 2556. ส านกวจยและวชาการ ส านกงานศาลปกครอง. สทธของคกรณในกระบวนการพจารณาทางปกครองตาม พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : บรษท พ. เพรส จ ากด, 2554. เอกสารอน ๆ ส านกงาน ก.พ. “สรปสาระส าคญ กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2560.” เอกสาร ประกอบการสมมนา เรอง การด าเนนการทางวนยของขาราชการพลเรอนสามญตาม กฎ ก.พ. วาดวยการด าเนนการทางวนย พ.ศ. 2560. จดโดย ส านกงาน ก.พ, 2557.

18

ประวตผขอประเมน

ชอ – สกล นางปณดา พฒนพงศ ต าแหนงปจจบน นตกรช านาญการ สงกด กลมเสรมสรางวนย สวนการเจาหนาท ส านกบรหารงานกลาง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การศกษา นตศาสตรบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย เนตบณฑตไทย ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร สาขากฎหมาย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประสบการณการท างาน ท าหนาทหวหนางานเสรมสรางวนย 1 กลมเสรมสรางวนย สวนการเจาหนาท ส านกบรหารงานกลาง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช