9 LOẠI CÁ TÍNH

VÀ NHỮNG PHƯƠNG PHÁP CẦU NGUYỆN- KHÁM PHÁ BẢN THÂN TRƯỚC THIÊN CHÚA

THE ENNEAGRAM AND PRAYER- DISCOVERING OUR TRUE SELVES BEFORE GOD

by Barbara Metz, S.N.D. de N.

John Burchill, O.P.

Dimension Book, Inc. Denville, New Jersey 07834

L.M. Giuse Trần Đình Long, SSS

Biên dịch (tái bản lần 2)

LỜI GIỚI THIỆU

Trong khi giúp các khoá Thường Huấn, Tĩnh Tâm, Hội Thảo, Tư Vấn cho các Tu Sĩ, các Bạn Trẻ hay các Gia Đình Trẻ, tôi thường gặp câu hỏi, “Làm sao để biết được mình? Làm sao hiểu được người khác? Và làm thế nào để tìm ra cách Cầu Nguyện phù hợp với mình?” Đó là những câu hỏi đơn giản, nhưng không dễ tìm được câu trả lời thoả đáng trong một sớm một chiều.

Tôi mang những câu hỏi này cho chính mình, và trong

thời gian “Tầm Sư Học Đạo” ở xứ người, tôi có cơ may được tham dự những khoá huấn luyện về ENNEAGRAM (Tạm dịch là Học Thuyết Cửu Loại). Thích thú với Học Thuyết Cửu Loại này, tôi để tâm nghiên cứu trong nhiều thời gian và ứng nghiệm vào chính bản thân mình, hiểu người và đi tới sự

hiện diện đích thực như “mình là” trước mặt Chúa trong khi Cầu Nguyện.

Có nhiều sách nước ngoài viết về ENNEAGRAM, xin giới thiệu với độc giả bản dịch cuốn sách:

THE ENNEAGRAMAND PRAYER- DISCOVERING OUR TRUE SELVES BEFORE GOD

By Barbara Metz, S.N.D. de N.

John Burchill, O.P. Theo như tác giả, “Đây không phải là một cuốn sách

cầm lên đọc cho xong rồi để cất vào tủ, nhưng là một cẩm nang hướng dẫn cách cầm trí, và đến với những hình thúc cầu nguyện mới.” Và, “Cuốn sách này dành cho tất cả những ai muốn tham gia cách nghiêm chỉnh cuộc hành trình nội tâm và đạt đến mức độ trong suốt trước mặt Thiên Chúa. Sách này cũng còn muốn cống hiến cho các vị linh hướng hoặc hướng dẫn tĩnh tâm, một sự trợ giúp để họ biết và rung động với thế giới tâm linh của những người họ hướng dẫn.”

Để hữu ích cho những người mới làm quen lần đầu với

ENNEAGRAM khi đọc cuốn sách này, xin phép được giới thiệu đôi nét chấm phá về Học Thuyết này.

Enneagram có xuất xứ từ tiếng Hy Lạp, “Ennea” có

nghĩa là một biểu đồ ngôi sao 9 cánh.

Vấn đề là nguồn gốc chính xác của phương pháp này không có một nét nào được ghi trong lịch sử. Không ai biết được tác giả khám phá ra học thuyết này là ai, và từ đâu đến.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng học thuyết này phát

xuất từ hệ phái của Suffi, một hệ thái thần bí của Hồi Giáo vào thế kỉ 10 và 11. Người khác lại cho rằng học thuyết này có thể phát xuất từ Babilon vào những năm 2500 trước C.N. hoặc nơi nào khác thuộc Trung Đông. Nhưng tất cả chỉ là những giả thiết.

Trong việc chuyển tải học thuyết Cửu Loại này, George

Ivanovich Gurdjieff (1877- 1949) là người có uy tín nhất. Gurdjieff là một người nay máu mạo hiểm, một bậc thầy khai mở trí tuệ , và một người khai phá tìm tòi để đến với sự hiểu biết cụ thể nhất và bí mật nhất về bản lĩnh con người. Có nhiều ý nghĩ khác nhau về con người này. Tích cực có, chỉ vì con người này rất kín đáo về bản thân mình cũng như về các hoạt động của mình. Con người này chỉ muốn tạo nên một hào quang thần bí chung quanh mình. Nhưng có điều không ai đã gặp con người này rồi mà không bị lôi cuốn bởi tài trí của con người này. Đã có rất nhiều đệ tử theo ông, đã viết về ông và giáo huấn của ông.

Dù rất kín đáo trong việc truyền bá tư tưởng của mình,

học thuyết “Ennea” đã được Châu Âu biết đến, đầu tiên từ trường dạy của ông ở ngoại ô Paris, được gọi là trường Fontainebleau: “Trường dạy cho con người phát triển nhân

cách của mình”. Và từ đó, học thuyết “Enneagram” và giáo huấn của ông được loan truyền trên mọi phần đất, trong các nhóm nghiên cứu ở Luân Đôn, New York. Gurdjieff giải thích học thuyết “Enneagram” gồm một vòng tròn và chín điểm(1-9). Hình tam giác biểu trưng cho những mãnh lực cao hơn và những hình 6 cạnh biểu trưng cho con người. Gurdjieff còn khẳng định học thuyết Cửu Loại là phương pháp độc quyền của giáo huấn ông. Một đệ tử của ông báo cáo với ông như thế này: “Học trò của các minh sư thuộc hệ Suffi đã đem lại cho học thuyết Cửu Loại này tầm ý nghĩa quan trọng đến nỗi các đệ tử cho học thuyết này là tối cần thiết để bảo toàn bí quyết của sự hiểu biết”

Vào năm 1970 các cha Dòng Tên người Mỹ đã khai

triển thêm học thuyết Enneagram, trong số các vị này, đặc biệt có cha Roberts Ochs người đã có được các tư liệu từ Caudio Naranjo tại Học Viện Esalem. Về sau, các cha Dòng Tên đã ứng dụng những hiểu biết này của họ để tư vấn cho các nhu cầu của các chủng sinh và những người cộng tác của họ. Để làm việc ứng dụng này, các giáo sư chỉ truyền miệng lại cho học sinh. Mãi đến năm 1972-1973, mới thấy xuất hiện các bài viết ngắn gọn về các loại Nhân Cách tại các Đại Học California, ở Berklley tại Đại Học Loyola ở Chicago và được gọi là các Tư Liệu của các cha Dòng Tên.

Biểu đồ Cửu Loại Nhân Cách là một phần của truyền

thống được chuyển đạt bằng miệng sau khi quan sát và lắng nghe những nhóm người cùng loại nhân cách nói về cuộc

sống mình. Trong khi quan sát và lắng nghe họ, ta có thể cảm nhận những nét tương đồng của họ được biểu hiện qua giọng nói, những nét căng thẳng trên gương mặt và tính cách biểu lộ ra bên ngoài của cá nhân những con người đó.

Những biểu đồ này không phải là một hệ thống cứng

nhắc, cố định. Đây là mô thức của những đường nối kết tâm lý nói lên một lực chuyển tâm lý năng động trong đó chúng ta có được tất cả các tiềm năng của cả 9 Loại Nhân Cách, nhưng chúng ta có thể xác định cách mạnh mẽ những vấn đề riêng của chúng ta.

BIỂU ĐỒ CỬU LOẠI NHÂN CÁCH:

Mỗi con người là DUY NHẤT trên trần gian này. Nếu quả là như vậy thì tại sao chúng ta lại muốn nhốt mỗi người trong một cái hộp rồi cho nó mang một con số? Đặt mỗi người trong một loại (từ 1 đến 9)?

Trả lời cho câu hỏi này là chính vì mỗi người là DUY NHẤT, nên ta cần phải nghiên cứu cẩn thận để tìm hiểu tính DUY NHẤT đó. Chủ thể là TÔI, thật diệu kỳ khi phát hiện được cái TÔI, để rồi TÔI có thể thẩm định về chính bản thân mình, và như thế có thể thẩm định giá trị của những người khác như tôi và rồi để “tôi có thể chiêm ngưỡng họ và yêu mến họ.”

Con người có xu hướng thay đổi, từ điên tiết đến dịu

dàng thích thú, và đồng thời có thể là những vật thể được bao phủ bở lớp huyền nhiệm trong môi trường sống. (Hãy thử nhắm mắt lại và tưởng tượng đang nhìn thấy những người chung quanh bạn: người thì đẹp, người thì tỏ ra bí mật, người khác lại tỏ ra sinh động và rất tốt, người khác lại xấu xí và buồn thảm. Một thế giới gồm toàn những khác biệt như vậy thật hết sức hấp dẫn)

Hãy đưa mắt nhìn những người xung quanh, nhưng

đồng thời hãy để ý đến cách cư xử của họ. Qua vẻ bên ngoài, qua màu sắc trang phục của họ, bạn không thể không ngạc nhiên khi biết họ đang nghĩ gì. Số người này có thể là những người giúp đỡ bạn, nhưng số người khác cũng có thể là những người nguy hiểm cho bạn. Vậy thì bạn có thể thấy được gì nơi họ?

Điều ngược lại cũng có thể rất đúng, miễn là chúng ta

thấy được họ từ bên trong. Chúng ta có thể bất chấp vẻ sần xù ban đầu của viên kim cương mà định được giá trị của nó

hoặc là chúng ta phá đổ ngay một mối tương quan mà đáng ra chúng ta phải trân trọng.

Điều quan trọng nhất không phải là nhìn thấy người

khác, nhưng trước tiên là phải khám phá chính mình . Chúng ta đừng quên lời khuyên của Kierkegaard: “Chúng ta nên chủ quan đối với người khác, và nên khách quan đối với chính mình”, điều này có nghĩa là khi phán đoán hành vi cử chỉ của người khác , chúng ta hãy tự đặt mình trong vị trí của họ, cố gắng tìm hiểu họ, thấy chính họ như thế nào cũng như thấy chúng ta như thế nào.

Làm sao chúng ta có được sự hiểu biết và sự nhạy cảm

cần thiết? Phải tìm ra sự thật. Chúng ta không thể tìm ra sự thật nếu chúng ta chưa hiểu chính bản thân mình, và chúng ta không thể hiểu được bản thân mình nếu chưa hiểu được người khác.

Vì thế, hiểu bản thân mình và hiểu được người khác là

hai mặt của cùng một đồng tiền. Bản tính con người như một vùng sa mạc không có địa

đồ. Vì thế chúng ta cần khám phá bản đồ của chính chúng ta rồi sau đó mới bắt đầu hành trình khám phá. Học thuyết “Cửu Loại Nhân Cách” giúp ta trong cuộc hành trình tự khám phá bản thân.

Lm. Giuse Trần Đình Long Dòng Thánh Thể

DẪN NHẬP

“Thưở xưa, nhiều lần nhiều cách, Thiên Chúa đã phán dạy cha ông chúng ta qua các ngôn sứ; nhưng vào thời sau hết này, Thiên Chúa đã phán dạy chúng ta qua Thánh Tử.” (Dt 1,1-2)

Các ngôn sứ mà đoạn văn nói đến là ai? Theo chúng

tôi, là những người nói lên rõ ràng thế giới thực tại dưới ánh sáng chân lý của Thiên Chúa. Niềm tin này, trong những năm gần nay, đã khiến chúng ta phải cúi đầu ngưỡng mộ trước những truyền thống không phải của chúng ta, nhưng là của Ki-tô Do Thái giáo.

Chúng ta đã biết đặc biệt trân trọng kho tàng khôn

ngoan của Đông Phương. Học thuyết Cửu Loại Nhân Cách là một viên ngọc trong kho tàng khôn ngoan đó mà chúng ta đã khám phá.

Thật là sai trái khi gắn kết học thuyết Cửu Loại với

truyền thống Hồi Giáo, và nhất là với truyền thống của giáo

phái Sufis, dù rất có thể là học thuyết Cửu Loại vạch đường trước cho các truyền thống này.

Trong những năm gần nay, đã có lý thuyết cho rằng con người được dìm sâu trong những sức mạnh thần linh không thuộc về con người. Lý thuyết này bắt đầu được phổ biến nhờ những cuộc hội thảo và một số tài liệu rất hạn chế.

Chúng tôi đã nghiên cứu lý thuyết này trong 5 năm và

đã muốn dùng việc nghiên cứu Học Thuyết Cửu Loại như phương tiện để giúp con người đến với sự tự do vẹn toàn nhất và căn tính tròn đầy nhất của mình trước mặt Thiên Chúa. Ước mong này của chúng tôi xuất phát từ việc chứng kiến những trăn trở của con người cố tìm cho ra các phương thức thích hợp để sống các mối tương quan cơ yếu nhất.

Công trình nhỏ nhoi và hèn mọn của chúng tôi là nỗ

lực đúc kết kinh nghiệm, học hỏi và suy tư của chúng tôi cách hết sức thực tế để có thể giúp ích cho mọi người.

Đây không phải là một cuốn sách cầm lên đọc cho xong

rồi để cất vào tủ, nhưng là một cẩm nang hướng dẫn cách cầm trí, và đến với những hình thức cầu nguyện mới. Cuốn sách này cũng còn cung ứng cho độc giả những đoạn Kinh Thánh phù hợp cho mỗi loại nhân cách.

Cuốn sách này dành cho tất cả những ai muốn tham gia

cách nghiêm chỉnh cuộc hành trình nội tâm và đạt đến mức độ trong suốt trước mặt Thiên Chúa. Sách này cũng còn

muốn cống hiến, cho các vị linh hướng hoặc hướng dẫn tĩnh tâm, một sự trợ giúp để họ biết và rung động với thế giới tâm linh của những người họ hướng dẫn.

Cuốn sách này không nhằm trình bày một công trình

nghiên cứu cơ bản về học thuyết Cửu Loại. Chúng tôi đề nghị bạn đọc nên tham gia khoá hội thảo về học thuyết Cửu Loại Nhân Cách trước khi sử dụng chất liệu trong các trang sách này và cũng khuyên bạn đọc tham cứu sâu hơn với tác phẩm “The Enneagram: A journey of self discovery” của các tác giả Beesing, Nogosek và OLeary.

CHƯƠNG I

TRƯỜNG HỢP TIÊU BIỂU CHO HỌC THUYẾT CỬU LOẠI NHÂN CÁCH

“Đây là thời đại huy hoàng nhất và cũng đen tối nhất”

Câu nói này Charles Dickens dùng để mô tả cảm nghiệm bản thân thời Cách Mạng Công Nghệ ở Anh Quốc vào thế kỉ XIX. Câu này có thể vẽ nên cách rất đậm nét chân dung tình trạng thế giới ngày nay của chúng ta. Bất cứ nhà bình luận hoặc nghiên cứu nào, cũng có thể ghi nhận những nét đặc thù có khả năng phản ảnh những chiều kích không son phấn của sự thiện và sự ác. Chúng ta cần thiết phải bắt đầu theo cách đó sau khi đã nghiên cứu và biết rằng thuyết Cửu Loại Nhân Cách có thể cung ứng cho con người một sự đóng góp tích cực, và do đó có thể tác động trên thế giới hiện hữu của chúng ta.

Đây là “thời đại huy hoàng nhất”. Con người đã phát minh nhiều kỹ thuật tân tiến. Những kỹ thuật này đã thay đổi các phương tiện truyền thông, đi lại và y tế, đó là chỉ mới nêu lên một ít mặt mà tiến bộ khoa học kỹ thuật ảnh hưởng. Năm 1880, ở Boston, cha ông chúng ta chỉ liên lạc qua thư từ hay điện báo, di chuyển bằng xe lửa hoặc xe ngựa, chẩn đoán bệnh bằng mắt, bắt mạch bằng tay hoặc bằng một vài dụng cụ thô sơ khác. Năm 1987, chúng ta đã có thể liên lạc với nhau trên khắp hoàn cầu bằng điện thoại, di chuyển bằng máy bay, xe hơi và dùng X-quang, máy quét hoặc các thử nghiệm y khoa để xác định tình trạng sức khoẻ của chúng ta. Đã hình thành các phong trào tranh đấu cho tự do, chống lại nô lệ về chính trị hoặc kinh tế, như ở Philippines hoặc Nam Phi. Ở Hoa Kỳ và vài nước phương Tây khác, các phong trào nổi dậy mang một dáng vẻ đặc biệt như phong trào đòi quyền bình đẳng cho các nhóm thiểu số hoặc phong trào phụ nữ đòi quyền tự do cá nhân, xã hội, chính trị, kinh tế và đôi khi tự do tôn giáo. Ở Mỹ Latinh, các cộng đoàn cơ bản và các nhóm học tiểu và hành động theo Tin Mừng đã trở thành nguồn cung cấp sức sống cho các cộng đoàn Ki-tô hữu đã từng là nạn nhân của những hình thức đàn áp. Người da đen ở Nam Phi đã đứng lên chống đối chế độ phân biệt chủng tộc. Hạt giống của niềm hi vọng đã mọc lên từ các thư mục vụ của Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ. Các thư mục vụ này đã có những cái nhìn rất khẩn trương trên tình trạng nguy khốn của thế giới đang bị bế tắc giữa sức mạnh nguyên tử (trong Thư Mục Vụ tựa đề “Sự thách đố của Hoà Bình”) và nhìn nền kinh tế Mỹ và thế giới dưới ánh sáng Tin Mừng. (trong

Thư Mục Vụ nói về việc giảng dạy xã hội của Giáo Hội Công Giáo và nền kinh tế Hoa Kỳ).

Đây cũng là “thời đại đen tối nhất”. Nhìn chung thế

giới, đang khi chúng ta bước qua ngưỡng cửa thế kỷ 21, chúng ta thấy gì? Sự chia rẽ, chứ không phải là hoà bình và tính hiệp nhất , là từ chung có thể mô tả thế giới của chúng ta ngày nay. Trong Bắc Bán Cầu, chỉ có một vấn đề là “có” hay “không có” sức mạnh kinh tế và quân sự. Hơn nữa, phần thế giới này đang kiểm soát 80% tài nguyên thế giới. Việc bài trừ vũ khí hạt nhân giữa hai siêu cường quốc (Hoa Kỳ và Nga) chỉ mới thực hiện qua những đàm phán không mấy hiệu quả về vấn đề hạn chế vũ khí hạt nhân. Về mặt này, chẳng có gì gọi là chân trời hứa hẹn vì trong tương lai sẽ có thể có nhiều quốc gia hơn có khả năng gia nhập vào khối quốc gia có vũ khí hạt nhân. Chủ nghĩa dân tộc kiểm soát mọi đường hướng chính trị và mọi hành vi của con người trên toàn trái đất.

Không có một cơ quan quốc tế nào có thể quy trách

nhiệm cho Nga về việc chậm trễ trong việc công bố tai nạn xảy ra cho lò nguyên tử Chernobyl, một tai nạn liên hệ đến sự sống còn của các nước láng giềng. Cũng chẳng có một cơ quan quốc tế nào có khả năng cấm đoán Hoa Kỳ giúp đỡ phe chính phủ Nicaraguam, việc mà nhiều nước thuộc Nam và Trung Mỹ phản đối. Việc phân tích chi tiết về nguyên nhân gây ra tình trạng hiện nay của chúng ta quả thực nằm ngoài mục đích của cuốn sách này. Thế nhưng cũng có người bất

đồng ý kiến với chúng tôi khi chúng tôi điểm mặt chủ nghĩa cá nhân thái quá cùng với sự cạnh tranh và chủ nghĩa dân tộc cực đoan, là nguyên nhân đầu tiên của một phần đấu tranh toàn cầu mà chúng tôi chú tâm đến.

Ở Hoa Kỳ (và nhiều nước công nghệ khác), khế ước

hôn nhân đã bị tấn cống bởi một tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng đến mức báo động. Trong hai đôi hôn nhân đã có một đôi ly hôn. Ngay cả trong Giáo Hội Công Giáo, một giáo hội có bề dày lịch sử trong việc bảo vệ khế ước hôn nhân, tỷ lệ các hôn nhân tan vỡ cũng xấp xỉ với tỷ lệ trung bình của hôn nhân tan vỡ trong mỗi quốc gia. Ngoài ra, từ những năm trong thập niên 60, nhiều linh mục tu sĩ đã bỏ lối sống của mình. Trong xã hội ngày nay của chúng ta, giá trị của sự dấn thân vĩnh viễn cho một lối sống nào, thường bị đặt thành vấn đề. Sức ép kinh tế đè nặng trên những gia đình có thu nhập bình thường, và để đáp ứng cho đủ nhu cầu, trong nhiều gia đình, cả hai vợ chồng đều phải đi làm. Điều này gây nên hậu quả là cha mẹ không còn có thể hướng dẫn con cái và con số những người con gọi là “mẫu mực” bị giảm thiểu rất nhiều. Trong khi mỗi thế hệ con cháu cố duy trì hoặc vượt xa điều kiện sống của cha ông, thì xu thế phát triển đặt ra thêm những áp lực nặng nề trên các gia đình. Hậu quả tai hại là trong xã hội chúng ta, mất đi mối tình bằng hữu, mất đi những nét tốt đẹp của cuộc sống gia đình, mất hết những mối dây liên kết của một đại gia đình, điều mà các nước kém phát triển như ở Châu Phi vẫn còn rất trân trọng. Đói kém và vô gia cư là những thực tại đen tối trong nước cũng như

ngoài nước. Trong Giáo Hội Công Giáo cũng như trong các tổ chức Ki-tô hữu, xuất hiện những căng thẳng nghiêm trọng liên quan đến giáo huấn của giáo hội và các thực hành đạo đức của giáo hội. Ví dụ, một giáo sư thần học đã bị cấm không được giảng dạy trong viện Thần Học, một giám mục bị tước mất quyền giảng dạy, và việc phong chức linh mục cho phụ nữ đã khiến cho 1/3 giáo dân từ bỏ giáo hội Anh Giáo.

Nhiều cách thức và đường lối khác nhau đã được dùng

đến để nói lên tình trạng của thế giới chúng ta ngày nay. Các vấn đề nan giải may ra có thể giải quyết nhờ khoa tâm lý, kinh tế và chính trị thế giới .v.v... Một vài đường hướng giải quyết dựa trên một quan niệm về con người: con người là tổng thể và có thể hoàn toàn bỏ qua tính chất tinh thần của tính nhân loại. Bị phân cắt ra như thế, người nam cũng như người nữ có thể được xét như một người “tiêu thụ”, “một công nhân”, “một người xa lạ” (xa lạ vì khác sắc dân, tín ngưỡng, giới tính hoặc quốc tịch). Còn chúng tôi, chúng tôi kiên vững với truyền thống đạo đức Ki-tô giáo. Quan điểm của chúng tôi là tính chất tinh thần đó của con người bao trùm toàn diện cuộc sống con người, và tính chất tinh thần đó là sự đáp trả trong đời sống với Thánh Thần Thiên Chúa.

Trong quá trình của những năm mục vụ, chúng tôi đã

có dịp làm quen với học thuyết Cửu Loại. Chúng tôi nhận thấy học thuyết này như một anh khổng lồ đang ngủ mê bỗng vùng dậy trong thời đại chúng ta và bước ra khỏi bóng

tối. Lối hiểu này về nhân cách con người đã được các nhà thần nhiệm giáo phái Sufis thuộc truyền thống Hồi Giáo dạy cho môn đồ, dù cho họ không phải là người khai sinh ra học thuyết này. Chúng tôi đã có kinh nghiệm với học thuyết này, và việc sử dụng học thuyết này có thể được ứng dụng cung cho mọi từng lớp con người, chứ không phải chỉ hạn chế cho một nhóm người nào. Chúng tôi chia sẻ quan niệm của nhiều người đã cho rằng việc tìm hiểu nhân cách con người theo cách này, quả rất hữu ích trong việc làm nổi bật viễn cảnh của Thiên Chúa trên con người và cộng đồng nhân loại.

Truyền thống Do Thái Ki-tô Giáo quan niệm con người

được tạo dựng theo hình ảnh của Chúa. Mỗi một con người là duy nhất, không thể thay thế, được ban tặng nhiều khả năng và luôn ở trong tình trạng chiến đấu. Dù được ban cho nhiều khả năng, nhưng mỗi con người luôn đầy yếu đuối và tội lỗi. Kế hoạch của Thiên Chúa cho mỗi người là họ “phải sống trọn vẹn” cho thoả lòng Người. Thiên Chúa đầy lòng thương xót cũng đã có kế hoạch về sự hiệp nhất, hoà bình và công lý cho toàn thể gia đình nhân loại. Lời kinh Chúa dạy chúng ta (Mt 6,9-13) vạch ra ý định và lòng ước mong của Thiên Chúa đối với chúng ta, công bố cho nhân loại biết tình yêu của Người được hướng về việc thể hiện một vương triều của công lý, yêu thương, hoà bình và chân thật trong mọi chiều kích của nó.

Bình diện cá thể

Là người hướng dẫn học thuyết Cửu Loại và đường tu đức, chúng tôi nhận thấy học thuyết này rất hữu ích cho con người trong phạm vi cá thể, đối nhân, và xã hội của sự hiện hữu của con người. Vấn đề cơ bản nhất mà con người phải đối mặt trong suốt hành trình làm người của mình, là vấn đề liên quan đến căn tính của mình. “Tôi là ai?” Công trình nghiên cứu mới nhất về sự phát triển tâm lý cho thấy rằng vấn đề then chốt này nổi cộm lên với những sắc thái khác nhau, qua các giai đoạn khác nhau của cuộc hành trình của con người. Phần lớn những người chúng tôi có dịp tiếp cận cách cá biệt theo các chương trình phổ biến cả nước, là những người ở độ tuổi 30 hoặc hơn. Họ kinh nghiệm đời và thường có những lời khuyên rất thiết thực. Dù đã biết về mình, họ luôn cảm thấy cần phải đào sâu hơn về mình, khi họ xác định loại nhân cách của họ theo học thuyết Cửu Loại. Sự nhận thức nảy sinh trong con người cũng giống như “ngọn đèn dọi sáng trong tủ đựng quần áo của mình”. Do đó “hiểu biết bản thân” là yếu tố cần thiết cho con người phát triển.

Dag Hammarskjold, nguyên tổng thư ký Liên Hiệp

Quốc, đã có lời nhận xét rằng chúng ta đã rất tinh thông lão luyện trong việc khám phá vũ trụ, nhưng chúng ta chưa phát huy được sự tinh thông trong việc khám phá vũ trụ nội tâm của con người chúng ta. Ông viết: “Thực ra, cuộc hành trình dài nhất là hành trình đi vào tâm khảm con người”. Con

người thực mà chúng ta phải khám phá đó chính là “hình ảnh” hay “Lời” của Thiên Chúa mà mỗi người chúng ta là người độc nhất phản ánh, những hình ảnh hoặc “Lời” đó được giấu kín dưới các lớp chiều sâu của con người. Trong lúc tiến lên theo trình độ này, chúng ta không những biết được mặt ý thức, mà còn cảm thức được những gì là vô thức đang bị chôn vùi trong quên lãng của tầm kiểm soát của ý thức. Chiều sâu vô thức đó của nhân cách con người cần điều chỉnh, chữa lành, cần được giải phóng để làm thành một tổng thể duy nhất của con người. Trong “The Divine Milieu” (Cõi linh thiêng), Teilhard de Chardin đã nói về chiều sâu này trong đoạn văn đầy ấn tượng sau đây:

Chúng ta phải cố luồn vào cõi bí mật nhất của con

người chúng ta và khám phá nó từ mọi góc độ. Hãy cố kiên nhẫn cảm nhận cho được các mãnh lực cuồn cuộn như sóng biển đang chế ngự chúng ta và đang nhận chìm sự lớn mạnh của chúng ta. Và như thế, có thể đây là lần đầu tiên trong đời (dù tôi có suy niệm mỗi ngày!), cầm lấy ngọn đèn và bỏ lại đằng sau mọi công việc cũng như liên hệ hằng ngày mà tôi thấy tất cả đều rất minh bạch rõ ràng, rồi để mình chìm lắng xuống trong sâu thẳm nhất con người tôi, nơi mà tôi cảm thấy cách lờ mờ là mạch nguồn phát xuất sức mạnh hành động của tôi. Nhưng khi tôi rút xa và càng xa khỏi những điều mà qui ước xã hội cho là chắc chắn và đang soi sáng cho xã hội, tôi càng thấy rõ hơn mình đang để mất liên lạc với chính bản thân. Từng bước đi sâu xuống, một con người mới xuất hiện trong tôi với cái tên tôi chưa bao giờ biết chắc

chắn, và nó còn chẳng vâng theo tôi. Và khi tôi ngưng cuộc khám phá, lý do là vì dưới chân tôi con đường như mờ tan, thì xuất hiện dưới chân tôi một vực sâu thăm thẳm. Và hình như ai đó đã đưa tay cứu tôi và tôi nghe giọng nói phát ra từ Tin Mừng nói với tôi từ sâu thẳm của đêm đen: “Ego sum, noli timere” (Ta là Tự Hữu, con đừng sợ). Divine Milieu, tr. 76-78”.

Suy niệm trên đoạn văn này, chúng ta thấy chìa khoá để

biểu hiện bản thân mình, để tinh thần được lớn mạnh, đó chính là cầu nguyện. Khi cầu nguyện con người chuyển dịch từ bình diện lý trí và ý thức diễn đạt bằng lời, để đến với một ý thức sâu hơn, trực giác hơn. Teilhard đã suy tư dựa trên kinh nghiệm này. Lối giải thích về sự chuyển động này được chấp nhận cách rộng rãi là “Học thuyết màn lọc”. Theo học thuyết này, não và hệ thần kinh được trang bị một số màn lọc hoặc rào chắn, để chận lại không cho toàn bộ thực tại lọt vào tầm ý thức, chỉ cho lọt vào sự hiểu biết nào đó mà con người cần phải có để sống còn. Các màn này sàng lọc các thực thể của con người và hoạt động như một bộ máy hãm đã được tính toán trước để ngăn lại không cho những ý thức tràn vào khiến hữu thể chúng ta có thể bị quá tải. Như vậy, màn lọc có vai trò bảo vệ cho bản tính nhân loại khỏi phải mang quá nhiều thực tại để rồi phải luôn cố tìm cách chận đứng các sự việc. Hàng rào bảo vệ này có thể tháo gỡ và như thế, trí tuệ con người mới được phát huy. Tháo gỡ bằng chất kích thích, và kết quả là có thể đưa đến một loại bệnh thần kinh nào đó, hoặc, nơi một số ít người, bằng khả năng ngoại

cảm nhìn thấu được qua bức màn vô hình. Cầu nguyện cũng là một phương pháp tự nhiên, hợp với bản chất con người, để giải toả cho trí tuệ. Nói chung đây là một phương pháp tiệm tiến: qua việc cầu nguyện hằng ngày, các rào cản từ từ được tháo gỡ để cho một số thực tại lớn hơn tràn ngập vào ý thức. Tuy nhiên, cũng có khi các rào cản được bỏ đi cách nhanh chóng hơn, làm cho trí hiểu bừng sáng lên.

Vì sự hiểu biết nội tâm đóng vai trò quyết định như

thế, nên con người tìm đến nhiều lối trốn thoát (nào là các liên hệ, công việc, nghiện ngập.), trốn để khỏi nhận ra sự thật về con người mình. Trong con người chúng ta, có một cái gì đó chống lại sự thật mà trong lý thuyết ai cũng phải chấp nhận. Học Thuyết Cửu Loại giúp cho con người biết được các năng khiếu của mình và nhận dạng được những trăn trở, những sai trái cá biệt của mình. Sự hiểu biết bản thân là chất xúc tác cho con người chấp nhận mình, tiếp đón con người mình với tất cả những năng lực riêng, những thúc bách, những ánh sáng và bóng tối riêng của mình. Với thái độ đón nhận này, năng lượng trong con người bớt tiêu hao, vì không còn cần phải tranh đấu để được khác hơn thực chất của mình đang có. Từ đó, con người có thể chế diễu cách lành mạnh trên những thất bại và những sai phạm của mình, giúp con người nhận ra bản chất của mình là nhẹ nhàng, đầy yêu thương. Giờ đây, trong thế giới nội tâm, con người có thể chấp nhận chính mình như một thực thể con người đang trên đường hình thành, chứ không phải khăng khăng tô vẽ một hình ảnh mà trước đây mình tự hoạ cho chính mình.

Công việc Chúa làm trên chúng ta sẽ tuyệt vời hơn khi chúng ta là nắm đất sét còn ướt. Thánh I-nha-xiô diễn tả cách súc tích điều này: “không phải chúng ta tạo nên hình dáng cho Chúa, nhưng chính Chúa tạo hình cho chúng ta. Vậy nếu chúng ta là công trình của Thiên Chúa, thì ta nên chờ bàn tay người nghệ sĩ sẽ làm tất cả những điều cần thiết khi đến thời đến buổi. Ta hãy dâng lên Ngài con tim mềm dẻo dễ uốn nắn và giữ nguyên dạng hình mà Chúa tạo nên chúng ta. Hãy là nắm đất sét còn mềm, bằng không, chúng ta sẽ trở nên cứng khô và sẽ đánh mất dấu bàn tay của Người”. Bình diện đối nhân

Thời đại ngày nay của chúng ta đặc biệt quan tâm đến bất cứ điều gì có thể tăng cường cho những liên hệ giữa cá nhân với nhau và với cộng đoàn. Chúng ta ngày càng nhận thức phải làm sao cùng nhau chung sống trên hành tinh này, không tìm cách tiêu diệt nhau. Vì thế trong những năm gần đây đã dấy lên phong trào cổ động cho tinh thần cộng đồng: nào là hình thức mới của việc sống cộng đồng, những lớp tập huấn cho sự nhạy bén của con người, những buổi gặp gỡ nhóm, những buổi hội thảo về kĩ năng thông tin liên lạc, v.v Trong chiều hướng này còn có sự chú tâm đặc biệt đến sự mật thiết. Chung chung, sự mật thiết được hiểu như giai đoạn phát triển của con người đến sự thưởng thành, như một kì vọng và đòi hỏi đi đến hôn nhân trong thời đại của chúng ta. Sự mật thiết đòi hỏi một khả năng biểu lộ tư tưởng,

cảm xúc, kế hoạch và viễn ảnh với người khác cách cởi mở và đầy tin tưởng.

Trong tương quan giữa cá nhân và cá nhân, nổi cộm sự

thẩm định giá trị và đón nhận cách thức mới về người khác, đây là hậu quả của việc biết mình và biết người mà học thuyết Cửu Loại đòi hỏi, sau khi đã được đón nhận và phản ánh trong việc cầu nguyện. Kinh nghiệm thường xảy ra với người khác cho chúng ta biết rằng chúng ta thường dùng cảm quan để tự minh thẩm định về người khác: “Đáng ra tôi không nên nghĩ, cảm thấy và hành động như thế.” Thay vì có một cái nhìn đầy kính trọng trên người khác, thái độ của chung ta là muốn họ đúc khuôn theo hình ảnh cá biệt của chúng ta, Với học thuyết Cửu Loại, chúng ta bắt đầu thấy người khác thực sự khác như thế nào. Có 9 loại nhân cách, 9 chân tướng, với những động cơ, những hương vị cảm xúc khiến chúng ta đối đầu với những con người khác trong thế giới này. Chúng ta cũng còn có thể khám phá nguyên nhân của kinh nghiệm chung này của mọi người: đối với các loại nhân cách này thì tôi thấy dễ hiểu, dễ chấp nhận; còn đối với các loại nhân cách khác thì tôi thấy rất khó chấp nhận vì một mối ác cảm tự nhiên nổi lên trong tôi.

Sự hiểu biết về Cửu Loại nhân cách giúp chúng ta sống

giới răn cao cả của lòng yêu thương vì nó mời gọi ta vượt lên trên sự chịu đựng giới hạn khả năng của người khác. Là Ki-tô hữu, chúng ta bị thách thức phải kiên nhẫn và thương cảm đối với người khác, những người mà trong cuộc sống, có

những trăn trở khác với các trăn trở của chúng ta. Vào những lúc khác, sự hiểu biết mới này của chúng ta có thể là yếu tố làm phát sinh các mối quan hệ, việc mục vụ hoặc dịch vụ thương mại. Sự hiểu biết này của chúng ta làm tan đi cái kì vọng hảo huyền này của chúng ta, là mỗi người có thể làm và phải làm được hết mọi công việc. Giờ đây chúng ta mới thấy rõ những khả năng khác nhau của người tổ chức, người mưu cầu sự an bình, người lý tưởng, người nhìn xa trông rộng, v.v... Lối nhìn như thế giúp chúng ta phân biệt được các năng khiếu, những điểm mạnh của người khác và chỉ chú tâm vào các khả năng hiện có của những con người mà chúng ta tiếp xúc trong cuộc sống như những người bạn, những người phụ giúp mục vụ, các cộng tác viên. Quan hệ xã hội

Trong bản báo cáo năm 1985 về nền văn hoá Mỹ,

Robert Bellah và các phụ tá vạch ra lịch sử truyền thống hợp tác Mỹ đang bị phai mờ dưới ảnh hưởng bào mòn của một nền văn hoá khác, của chủ nghĩa cá nhân. Chủ nghĩa này đã phung phí nhiều năng suất. Nhưng nói trắng ra, đây là kết quả của sự tham lam bẩn thỉu, sự chỉ tìm kiếm mình, và khước từ trách nhiệm đối với cộng đồng. Nét đặc thù của thứ văn hoá đi ngược cách rõ ràng không với những với truyền thống Kinh Thánh mà còn ngược lại tính lệ thuộc cộng đồng. Lời mạc khải đã cho chúng ta biết con người đã đóng vai trò như thế nào trong việc hình thành một dân tộc (dân Do Thái và Giáo Hội). Quả thế, Thiên Chúa cứu thoát chúng

ta chỉ khi nào chúng ta gắn kết lại với nhau qua việc hiến mạng sống cho nhau và yêu thương nhau. Ý thức về một gia đình nhân loại được đặc biệt đề cao trong thời đại chúng ta, nhờ các phương tiện truyền thông, nhất là truyền hình. Không một dân tộc, một quốc gia nào có thể tự cung cấp đầy đủ cho mình. Các quốc gia đều lệ thuộc vào nhau, dù cho lối sống của chúng ta không biểu lộ sự thật này qua những cơ chế phải có. Điều này có thể thấy rõ ở lãnh vực tài nguyên thiên nhiên. Tài nguyên có thể rất phong phú ở một vùng nào đó trên thế giới, ví dụ dầu mỏ ở Cận Đông, và y phục chúng ta mặc có thể mang nhãn hiệu Đài Loan hoặc Hàn Quốc. Sự lệ thuộc của chúng ta lại càng rõ nét hơn trên bình diện tinh thần: người nam hay người nữ, chúng ta được Thiên Chúa dựng nên theo hình ảnh của Người. Học thuyết Cửu Loại Nhân Cách mở ra cả một kho tàng phong phú về các loại nhân cách. Có thể so sánh sự phong phú này với muôn vàn màu sắc toát ra từ viên kim cương sáng chói. Mỗi mặt cắt đều phát ra những ánh sáng rực rỡ. Cũng vậy, trong gia đình nhân loại, chúng ta cần phải thừa nhận và tôn trọng năng khiếu riêng của mỗi người, phải chú tâm đến sự lớn mạnh và vẹn toàn của mỗi nhân cách. Bằng không hình ảnh Thiên Chúa không sao sáng chói được trong thế giới này. Cá nhân chủ nghĩa và sự cạnh tranh sẽ là cái làm chậm bước tiến chúng ta đến với những con người và các dân tộc. Chúng ta phải tiếp tục chịu đựng hạn chế và bất toàn của khả năng và những tiềm năng chưa thực hiện được của con người. Học Thuyết Cửu Loại được nghiên cứu bằng cầu

nguyện và đối thoại, còn là một xúc tác khác, để cải tạo các cơ cấu đàn áp trong thế giới chúng ta.

Cố gắng của chúng tôi xem ra cũng còn mang tính cá

nhân chủ nghĩa vì chúng tôi không tập trung vào việc cải tổ cơ cấu. Điều chắc chắn là công trình nghiên cứu này của chúng tôi mang đậm nét riêng tư vì đề cập đến các loại nhân cách, đến cầu nguyện và đối thoại. Tuy nhiên công trình này của chúng tôi không chỉ thích hợp cho mỗi cá nhân con người nhưng còn thích hợp cho xã hội. Vấn đề lớn mà cộng đồng nhân loại chúng ta ngày nay đang phải đối đầu, đó là vấn đề chiến tranh hạt nhân. Albert Einstein trong một lời phát biểu mang tính ngôn sứ, đã kêu gọi người đương thời với ông và ngay cả với chúng ta, phải ý thức đều này:

“Không bao giờ chúng ta có quyền ngơi nghỉ trong việc

nỗ lực dấy lên trong lòng con người và nhất là trong lòng các chính phủ, ý thức về một hiểm họa chưa từng có trước đây mà chắc chắn họ sẽ tự chuốc cho mình nếu họ không có một đổi thay cơ yếu trong thái độ của họ đối với con người cũng như trong quan niệm của họ về tương lai. Sức tàn phá của bom nguyên tử có thể làm thay đổi tất cả mọi điều, trừ cách suy nghĩ của chúng ta.”

Thay đổi lối suy nghĩ và thay đổi con tim, đó là thách

đố cơ yếu nhất chúng ta phải vượt qua, chiến tranh nguyên tử, nếu có, sẽ là một chiến tranh cho tiền bạc, cho quyền lực, dầu mỏ, hoặc những tài nguyên tự nhiên khác. Trong bất cứ

một xã hội nào, khi số người nắm quyền lực quá bị thu hút bởi đà phát triển kinh tế, khi công nghệ vũ khí muốn tiêu thụ sản phẩm của mình cho bất cứ người mua nào, khi những con người nắm quyền kiểm soát này quá dấn sâu trong việc bảo vệ đất nước, phát huy ảnh hưởng và uy tín, thì khi đó họ ở trong tư thế sẵn sàng quên Thiên Chúa và tự đặt mình vào chỗ của Người. Mọi sự ác đều bắt nguồn từ động cơ thúc bách và lối cư xử này, kể cả chiến tranh hạt nhân (xin Chúa đừng để cho điều này xảy ra). Vậy thì điều cần thiết là cần phải thay đổi cách suy nghĩ và thay đổi tâm hồn, triệt để quay về với Chúa bằng một con tim yêu thương, một con tim đầy tình thương cảm, một con tim ngày càng rộng mở với mọi người, ảnh hưởng đến mọi người bằng một tình yêu thương sinh động. Đối với người Ki-tô hữu, Đức Giê-su là Người Tôi Tớ đã sống đến trọn vẹn thiên mệnh này của con người, để là Đấng Cứu Chuộc mọi người. Người đã mang mọi lời nguyền rủa trên thế gian này trong cuộc thương khó và tử nạn của Người. Người chịu đau khổ vì yêu thương nhân loại và toàn thể vũ trụ này. Và mỗi người chúng ta sống để yêu thương tất cả người khác với một tình yêu đại đồng, vui mừng với những ai vui mừng, khóc lóc với những người khóc lóc, thì đều có góp phần của mình trong tiến trình cứu rỗi này. Thánh Phaolô, Đức Giáo Hoàng Gioan XXIII hoặc Gandhi đã thực hiện thiên mệnh này: “Giờ đây tôi vui mừng được chịu đau khổ vì anh em. Những gian nan thử thách Đức Kitô còn phải chịu, tôi xin mang lấy vào chân cho đủ mức, vì lợi ích cho thân thể Người là Hội Thánh”(Col 1, 24)

cũng như tình yêu là mãnh lực tin thần lớn lao nhất trong vũ trụ này. Linh Đạo của Học Thuyết Cửu Loại

Chủ tâm của chúng tôi trong cuốn sách này là bàn đến linh đạo của học thuyết Cửu Loại Nhân Cách, đến việc cầu nguyện theo học thuyết này. Độc giả có thể tham khảo những sách khác để hiểu sâu rộng hơn về 9 loại nhân cách của học thuyết này. Chúng tôi không bàn rộng ở đây về học thuyết này. Tuy nhiên độc giả cũng nên có sự hiểu biết cơ bản để dễ bề theo sát với những suy tư của chúng tôi. Giờ đây chúng tôi chỉ tóm tắt một vài điểm cơ bản về học thuyết Cửu Loại, về các trung tâm và 9 loại nhân cách.

Học thuyết Cửu Loại Nhân Cách chủ trương rằng mỗi

một con người được sinh ra với một bản tính hoàn toàn trinh trong. Con người ở trong trạng thái trinh trong này một khoảng thời gian ngắn. Ngay khi một đứa bé liên hệ với thế giới chung quanh và với những người có ảnh hưởng sâu đậm trên nó, đứa bé đã thấy có nhu cầu chống đối lại một thế giới mà nó coi như thù nghịch. Vì vậy đứa trẻ phát triển một xung năng đặc biệt đầy tính tự vệ để đến với sự sống. Xung năng này tuỳ thuộc vào loại năng lực định loại cho cá tính một con người. Mỗi con người sinh ra với một xu hướng, một ưu tư cho một loại năng lực riêng biệt. Trong khoảng thời gian 6 năm đầu, có thể từ 4 đến 6 tuổi, trẻ thơ đã hình thành một cái mặt nạ hay một lý tưởng hoá để giới

thiệu bản thân mình và bảo vệ mình trước thế giới bên ngoài. Mỗi người phát triển một loại xung năng để đối phó với thế giới bên ngoài. Các kiểu cách này chính là 9 loại nhân cách. Một bé gái hay bé trai tiếp nhận một trong 9 loại này, và duy trì loại cá tính này suốt cuộc đời mình. Tuy nhiên một người có thể bị xung động nhiều hay ít, tuỳ theo họ có thể được soi sáng nhiều hay ít, để đối diện và xử lý với loại xung động đặc biệt mà mình đã tiếp nhận lấy.

Sự soi sáng này thường xảy đến cho một cá nhân trong

quá trình tiếp xúc đầu ý thức với Thiên Chúa nhân hậu và yêu thương của mình. Trước khi bàn đến cầu nguyện, chúng ta cần có một vài lưu ý trên các Trung Tâm Năng Lực của học thuyết Cửu Loại, vì hoạt động của các loại nhân cách đều phát xuất từ các trung tâm này.

CHƯƠNG II

ĐẶC TÍNH CÁC TRUNG TÂM NĂNG LỰC CỦA HỌC THUYẾT CỬU LOẠI

Nhiều người qua quá trình phấn đấu gần như thất vọng

giữa hàng lớp của cách dối xử đã được học hỏi và những quan niệm lẫn lộn để tìm ra họ thuộc loại số nào trong Cửu Loại, thường nêu lên câu hỏi này: “Tại sao không sử dụng một công cụ giống như trong cách sắp loại nhân cách của Meyers Briggs để tìm ra mình thuộc số nào trong Cửu Loại?” Một loại công cụ như thế sẽ làm cho việc xác định mình dễ dàng hơn, đỡ mất thì giờ hơn. Cũng đã có vài người khi giới thiệu và viết về học thuyết Cửu Loại, đã dùng đến những bộ câu hỏi để giúp người ta xác định loại số của mình. Giá trị của những nỗ lực như thế thật rất hạn chế. Các câu hỏi đó nhắm đến cách cư xử, chứ không động gì đến các động cơ thúc đẩy cách cư xử đó.

CÁC TRUNG TÂM NĂNG LỰC Của HỌC THUYẾT CỬU LOẠI

Thí dụ một câu hỏi được đặt ra như thế này: “Bạn có hay giúp đỡ người khác không?” Hai người có thể là những người hay giúp đỡ, nhưng vì những lý do rất khác biệt nhau. Hai loại số HAI có định ý “tôi là người hay giúp đỡ người khác, “giúp đỡ chỉ vì có giúp đỡ mới thấy mình là người tốt. Trong khi đó, định ý của người thuộc loại số BẢY là “tôi là người được, hay O.K” cho nên loại người thuộc nhân cách này hay dễ dàng đối xử tốt với những ai tốt với mình. Họ giúp đỡ để tránh đau khổ do những phản ứng tiêu cực gây ra, chẳng hạn sự như tức giận hướng trực tiếp đến họ vì không đáp ứng nhu cầu, không giúp đỡ người khác.

Nhiều câu hỏi khách quan đã được sử dụng trong các

bản trắc nghiệm, danh sách, tìm cách khiến cho mọi người nhận con số cần thiết để kiểm tra giá trị của những công việc họ thường hay làm, có nghĩa là để đặt một con người vào vị trí nào trên vòng tròn Cửu Loại.

Trước sự kiện những người nghiên cứu học thuyết Cửu

Loại bị loay hoay trong việc mô tả các trung tâm và loại nhân cách, trong cuốn sách này, chúng tôi đã chọn một cách thức khác để giúp bạn đọc. Đó là cách sử dụng hình ảnh. Hình ảnh thường khơi gợi được các chiều sâu của con người hơn là những sự kiện đơn thuần. Chúng ta sẽ nói về 3 thành phố. Đề nghị người đọc cố tuần tự đặt mình trong mỗi một thành phố. Điều quan trọng là nên suy nghĩ cẩn thận trên những kinh nghiệm của chính mình. Bạn đã cảm thấy như thế nào? Cái gì là đúng và làm bạn cảm thấy dễ chịu? Điều gì làm bạn

chán ngán? Bạn muốn thay đổi những điều gì? Và tại sao? Nếu bạn nhận thấy có một vài phản ứng lẫn lộn và thấy mình nghiêng về các phương diện của cả hai trung tâm, bạn cần nghiên cứu thêm học thuyết về các cách có liên quan.

Chúng tôi hy vọng đường hướng này sẽ vừa soi chiếu

cho bạn vừa làm cho bạn thích thú. Không phải là một điều bất thường nếu nghe tả hoặc

chính chúng ta tả về một thành phố lớn với một số tính từ được chọn lọc cẩn thận. Ví dụ: thành phố New York rầm rộ và có những thành công to lớn; Boston thì có văn hoá và rất quý phái; Philadelphia rất đáng ngưỡng mộ; Miami giàu có và đầy phương tiện giải trí; Paris thì ngụy biện và ưa trò vui đùa; Munich thì nhiệt tâm và sôi nổi. Những lối diễn tả như thế là nhìn nhận có những khác biệt rất rõ nét trong các thành phố này, mặc dù có nhiều điều giống nhau. Và khi chúng ta nói về những con người, chúng ta cũng dùng lối diễn tả sinh động như thế. Chúng ta thường có xu hướng nghĩ về nhau với cái giọng đầy cảm tính của loại nhân cách mình. Người này hay chỉ huy, người khác đầy óc sáng tạo, người khác nữa lười biếng. Cái giọng điệu đầy cảm tính của nhân cách mà chúng ta cảm nhận được trong tương giao giữa người với người, thực ra chỉ là những cách diễn đạt ra bên ngoài cái thế giới nội tâm của một con người hay là nội tình của một thành phố.

Trong khi nghiên cứu học thuyết Cửu Loại Nhân Cách, để làm cho những sự mô tả của chúng ta về 3 loại trung tâm năng cực khỏi bị khô cằn do việc chỉ nêu lên những đặc tính của mỗi trung tâm, chúng ta chọn cách đi vào trong mỗi trung tâm bằng cách sử dụng 3 hình ảnh về nội tình của các thành phố. Mỗi hình ảnh là độc nhất và biểu lộ cách hoàn toàn đầy đủ các đặc tính của một trung tâm riêng biệt được mô tả. Chúng tôi hi vọng các hình ảnh sử dụng sẽ đưa người đọc, thay vì đến với một sự đồng tình lý trí về những đặc thù của một trung tâm hay một loại nhân cách, thì đến với sự cảm nhận về một kinh nghiệm sống bên trong thực tại của trung tâm đó hoặc loại nhân cách đó. Một thành phố quy tập trên cái đầu

Thành phố Caput (cái đầu). Ngồi trên máy bay nhìn

xuống thành phố này, bức toàn cảnh của thành phố đập ngay vào mắt chúng ta. Những con đường được xếp đặt trật tự theo hàng song song. Các công viên và những trụ sở cộng đồng được đặt vào các vị trí nối kết dễ dàng với hầu hết mọi điểm ở mọi làn ranh của thành phố. Ban đêm, khi máy bay hạ cánh, ta còn thấy các con đường được thắp sáng cách đều đặn và sáng choang. Rời phi trường tuy nhỏ nhưng hữu dụng để vào thành phố, chúng ta để ý ngay đến những con số. Đường cắt ngang các con đường trên ở những góc phải, được dùng tên danh nhân để đặt. Bản mang tên đường sáng, rõ và đồng kích cỡ. Đâu đâu ta cũng thấy chứng tích của một kế hoạch tỉ mỉ, hợp lý và năng động.

Các căn nhà của cư dân Caput phần nhiều đơn sơ, không khoe khoang, tuy nhiên cũng có một số nhà rất hiện đại, một số nhà khác mang nét kiến trúc rất cầu kỳ. Nhiều nhà có hệ thống sưởi bằng năng lượng mặt trời. Điều đáng chú ý là nhiều nhà, nơi các cửa sổ đều có trang bị một loại kiếng có thể nhìn ra từ phía trong, nhưng ở ngoài không thể nhìn thấy gì ở trong nhà. Mỗi nhà đều có hàng rào bao quanh, có cổng khoá, trong khi vẫn thấy rõ những người gác gian gần các trụ sở công cộng. Nét đặc điểm của các con đường là rất yên tĩnh, vắng bóng người.

Nhiều trường cao đẳng, đại học, và trung tâm nghiên

cứu, mọc lên không cách xa nhau mấy. Điều này cho thấy rõ ràng Caput là một trung tâm giáo dục. Nhiều thư viện rộng lớn với nét kiến trúc tân thời cũng thu hút sự chú ý của du khách. Nói chung, thành phố toát lên nét của một dự án thâm trầm chứ không phải là nét chói chang của sự bộc trực.

Cư dân thành phố Caput là những con người qui tụ

trên trung tâm lý trí của học thuyết Cửu Loại, họ quan tâm đến tính thực tiễn, hợp lý và luôn tìm cách thích nghi. Cư dân của trung tâm này thà bỏ lập trường của mình hơn là khăng khăng giữ lấy và việc họ khước từ sự gây hấn, tạo nên một bầu khí bất bạo động và hiền từ dễ thương. Vì thường sống trong thế giới tư tưởng, ý định, chương trình, họ gặp khó khăn khi phải diễn tả cảm xúc sâu thẳm của mình. Thân mật và chân thành, chứ không phải sôi nổi bộc trực là nét đặc thù của những tương quan liên đới giữa họ. Vì lo sợ là

một cảm xúc ít được kiểm soát nhất trong trung tâm này, việc thắp sáng, canh gác và cần mẫn luôn là một hiện tượng hiển nhiên.

Tại trung tâm thành phố có một thánh đường dâng

kính thánh Thomas Tông Đồ. Điểm nổi bật nhất của thánh đường là cửa sổ bằng kiếng màu rất đẹp, diễn tả quang cảnh thánh Thomas nhận ra Chúa Giêsu sau khi Người sống lại, quang cảnh nói lên tinh thần, ý hướng của thánh đường. Đây là nét tinh thần hết sức bình dị, không màu mè, đầy tôn nghiêm được phô diễn cách rất hợp lý, có khả năng quang diễn sự kiện hiển nhiên: “Thấy là tin”.

Xem ra kiểu cách không phải là vấn đề quan trọng của

dân thành Caput. Ta cũng nên biết trong cách ăn mặc, họ hoàn toàn không chút tìm tòi tinh vi, dù họ có óc thẩm mĩ về màu sắc. Có lẽ cụm từ “như trẻ con” là lối diễn tả thích hợp nhất để nói về cách họ phô diễn mình.

Sống với cư dân thành phố

Caput, ta thực sự có cảm giác bị người khác cẩn thận quan sát và theo dõi hơn là được lắng nghe. Khi một người trong thành phố này được mời tham quan ngoài ranh giới của thành phố, ta luôn ngạc nhiên thấy họ tra cứu đủ chi tiết các hướng đi, trước khi khởi hành.

Mỗi người trong thành phố Caput không giống với bất cứ ai khác. Chúng ta hãy quan sát 3 loại người tại đây. Đến dự một buổi liên hoan trong văn phòng, một người đàn ông dè dặt trong bộ đồ đồng màu, đứng ở giữa vòng người đang bàn đến vấn đề thời sự. Anh ta không tham gia chuyện bàn cãi, nhưng hình như theo dõi tất cả mọi vấn đề. Tưởng chừng như anh ta không có gì đóng góp và không cảm thấy dễ chịu trước đám đông. Thời gian trôi qua, anh ta vẫn giữ thái độ dè dặt này. Người triệu tập cuộc gặp gỡ uổng công tán dương sự khôn ngoan của mình nhưng chúng tôi chẳng thấy gì là đáng tán dương. Rồi chủ đề câu chuyện quay sang thơ Dickinson. Anh bạn chúng ta vẫn thinh lặng và không tỏ vẻ gì quan tâm đến chủ đề. Đồng nghiệp của anh yêu cầu anh chia sẻ vài tư tưởng của anh với chúng tôi. Trước sự kinh ngạc của chúng tôi, anh ta bắt đầu thao thao một cách đầy hiểu biết trên vấn đề mà suốt đời anh ta đã quan tâm nghiên cứu. Người này có thể được liệt kê vào loại NĂM, loại người cho mình là “người khôn ngoan.”

Chiều tối thứ hai ở Caput,

chúng tôi nhận lời mời của một người đàn bà, đến dùng cơm tối tại nhà bà. Vừa đến nhà, chúng tôi bị đánh động ngay bởi sự tiếp đón nồng hậu và dễ thương của bà. Chỉ sau chốc lát, chúng tôi đã cảm thấy thoải mái như ở nhà mình. Bà ta có 3 cô con gái, và

rõ ràng là bà ta muốn nói về 3 cô con gái này của bà. Bà đã nói về một vài nỗi lo lắng và sợ hãi trước một vài chuyện xảy ra trong đời của 3 người con của mình. Chúng tôi có cảm giác như bà ta là một người đang mang nhiều nỗi lo lắng sợ sệt trên mình. Vào một lúc nào đó, chúng tôi nói về chính quyền vừa mới xâm lấn tiểu bang Grenada nhỏ bé. Khi nghe chúng tôi, bà ta như bị tê liệt bởi những vấn đề và lời bình luận được nêu ra, và bà ta không thể suy nghĩ gì khác ngoài những hành vi quyết định của chúng tôi. Chúng tôi có thể liệt bà vào loại số SÁU, loại thường lý tưởng hoá con người mình như người trung tín: “Tôi là người trung tín, thật thà”.

Ngày cuối cùng ở Caput, chúng tôi đang có mặt tại

trung tâm hành chánh của thành phố, vì người dân đang có lễ hội mừng cảnh sát trưởng. Tại đây, chúng tôi gặp một người phụ nữ đang đứng tách biệt khỏi những người khác, có thể vì trang phục của bà quá sặc sỡ hoặc ví một cá tính

mạnh. Bà ta có nét mặt tươi cười. Khi nói về kế hoạch cho mùa nghỉ sắp tới, bà tỏ ra rất phấn khởi, rất hấp dẫn. Theo cách bà nói, thì mọi sự sẽ rất tốt đẹp. Một người trong chúng tôi sau đó có nhận xét hình như trong đời, bà này chưa bao giờ “bị xẹp bánh xe giữa đường”! Và khi chủ đề câu chuyện chạm tới vấn đề nóng bỏng là thay thế người cầm đầu trong ủy ban nhà

trường, vấn đề đang được bàn cãi sôi nổi và trước khi chúng tôi biết việc gì đã xảy ra, thì người đàn bà đã lái câu chuyện sang một vấn đề khác. Lại một lần nữa bà ta bộc lộ tâm trạng của mình và hăng say bênh vực cho những quan niệm tích cực và lạc quan của mình. Hình như trong đời bà chưa bao giờ có chỗ cho sự khổ đau. Mọi việc xem ra hết sức trôi chảy và tươi sáng. Loại người này, học thuyết Cửu Loại liệt kê vào loại số BẢY, loại thường tự coi mình “là được, là OK”.

Những ngày ở Caput quả là những ngày rất yên tĩnh,

nhưng đầy suy tư, được đánh dấu bằng một sự dằng kéo nhưng đầy vui tươi vào thế giới thực tại của những khả thi. Một thành phố quy tập trên con tim

Thành phố Cordis (con tim), cách xa thành phố Caput

không đầy trăm dặm, nhưng cách bố trí bên ngoài cũng như giá trị nội tại, lại cách xa Caput hàng năm ánh sáng. Rõ ràng đây là một thành phố được xây dựng không theo một kế hoạch dự án nào. Có thể nói rằng một ngôi nhà mới có thể mọc lên bất cứ nơi đâu có sự tương quan tốt đẹp, nơi đâu con người có nhu cầu. Nhà ở cứ kế sát nhau, người ta thường nói chuyện với nhau từ cổng nhà này qua cổng nhà nọ, từ hàng rào này qua hàng rào khác. Những con đường mòn cũ xưa nối nhà này qua nhà khác. Rất ít thấy những chỗ che khuất.

Trong khi ở Caput người ta chỉ cảm nhận đâu cũng là

tính hợp lý, tính thực tiễn, thì ở Cordis bầu khí tương giao,

xã hội, quan hệ pháp lý bao trùm lên tất cả. Dân cư tỏ ra rất nhiệt tình, thân thiện và dễ bày tỏ tình cảm.

Người mới đến thành phố này phải bị đánh động ngay

bởi số đông đảo nữ điều dưỡng hay các công nhân trong bộ đồng phục của họ đang trên đường đến sở làm hay từ sở làm trở về nhà. Hình như đa số dân ở đây làm việc trong các cơ sở dịch vụ. Bệnh viện, trạm xá, và các cơ sở dịch vụ mọc lên rất nhiều trong thành phố này.

Ngoại hình, dứt khoát là một vấn đề quan trọng đối với

người dân Cordis. Họ rất tự nhiên trong những kiểu thời trang mới nhất. Các phòng chuyên khoa chữa béo phì, giảm cân, rất nhiều trong thành phố. Và câu chuyện trao đổi thường quay chung quanh vấn đề giảm cân, thời trang và những thành tựu.

Để cổ động cho các ứng viên chính trị, người ta thường

treo những bảng hiệu lớn trong vườn hoa của nhiều nhà. Những băng rôn ghi nhớ thành tích đủ loại, được giăng khắp quảng trường. Trên các thân cây hoặc trên báo tường cộng đồng, người ta thường treo hoặc đăng tin về những cuộc khiêu vũ lớn trong công viên, những cuộc mít tinh lớn hoặc các cuộc thi ngộ nghĩnh như thi ăn bánh nướng. Có nhiều nhà hát, nhà chiếu phim, nhiều câu lạc bộ như câu lạc bộ hướng đạo sinh, câu lạc bộ các Hiệp sĩ Columbus, và các câu lạc bộ dành cho phụ nữ .v. v... tất cả đều có hình quảng cáo riêng.

Quang cảnh thánh đường thánh Marta cũng khá làm cho chúng ta bỡ ngỡ. Cờ hiệu, biểu ngữ giăng đầy tường, ghế quỳ được thay bằng những dãy gối. Đi ngang qua thánh đường, chúng ta thường nghe văng vẳng những khúc nhạc tôn vinh cho việc cầu nguyện và các việc phụng tự.

Thành phố Cordis phản ánh rõ ràng tính cách tương

giao của trung tâm con tim. Ngay lúc bước chân vào thành phố, du khách đã bị ảnh hưởng ngay bởi sự sống động, bởi các hình ảnh và mối quan tâm hội của dân thành phố.

Tại Cordis, chúng ta gặp được ba loại nhân cách khi

đến dự hội nghị thường niên. Bà chủ tịch mời chúng tôi đến uống trà tại nhà bà. Trong khi chúng tôi có mặt, bà tỏ ra luôn quan tâm để làm cho chúng tôi cảm thấy thoải mái và cung ứng cho mọi nhu cầu của chúng tôi. Nhiều cú gọi điện thoại ngắt quãng buổi chuyện trò của chúng tôi. Rõ ràng là người ta đã nhờ bà giúp đỡ trong nhiều việc, nhiều dự án

khác nhau. Có lần bực mình, bà đã thốt ra: “Có thể các ông nghĩ sao không nhờ người khác đi. Tại sao tôi phải luôn làm tất cả mọi chuyện như thế này?” Bà phải đứng lên ngồi xuống hoài không thể ngồi yên tiếp chuyện chúng tôi. Như chúng tôi sau này đã nhận xét, quả là bà ta biết rất nhiều về chúng tôi, còn chúng tôi

chỉ nghe bà nói rất ít về mình. Bà tỏ vẻ như là một người không muốn lệ thuộc ai và không muốn nhìn nhận rằng mình cũng có các nhu cầu riêng của mình. Đó là lần đầu tiên chúng tôi tiếp xúc được với người thuộc loại số HAI, loại người muốn xây dựng chân dung mình như “Tôi là người hay giúp đỡ người khác,” “Tôi có thể cho đi”. Loại cá tính này chúng tôi có thể gặp nhiều hơn trong thành phố này.

Cordis là một trong những văn phòng của chúng ta.

Trong thời gian lưu lại đó, chúng tôi đã có cuộc hẹn với bà hạt trưởng địa phương. Cô thư ký hướng dẫn chúng tôi vào gặp bà. Văn phòng hạt trưởng lập tức lôi kéo sự chú ý của chúng tôi: văn phòng được trang bị với hệ thống vi tính hiện đại nhất, với những máy photocopy, hệ thống truyền thanh nội bộ. v. v... Trên tường treo đầy biểu đồ các chỉ tiêu phải đạt. Bà hạt trưởng trang phục gọn gàng cho công việc, đến gặp chúng tôi đúng giờ đã hẹn. Sau một vài câu chào xã giao, bà đi ngay vào vấn đề của công việc. Chúng tôi đến gặp bà vì

ngành Cordis (con tim) đã không có những thành đạt như trước. Bà hạt trưởng đưa ra nhiều lý do để biện hộ và bà tin tưởng rằng đây chỉ là một sự chậm trễ nhất thời. Bà bảo đảm với chúng tôi rằng những gì bà đã làm, không ảnh hưởng gì đến sự sa sút hiện nay trong sản xuất. Chúng tôi nhận thấy bà quyết liệt bênh vực mình

trong vấn đề này và mạnh mẽ tô bày hình ảnh mình là người thành đạt. Chúng tôi có hồ sơ về bà. Bà đã được nhanh chóng cất nhắc trong công ty và luôn muốn có mặt bất cứ nơi đâu có công việc. Sau buổi gặp gỡ, chúng tôi nhận xét với nhau rằng hình như bà hạt trưởng đã quá hình thức trong khi tiếp xúc với chúng tôi. Rất thân thiện, ăn nói lưu loát và tỏ ra rất nắm vững chuyên môn của mình. Chúng tôi xác định bà thuộc loại nhân cách số BA, loại người hình dung mình như “Người thành công”, “người đầy hiệu năng”. Chúng tôi đã gặp nhiều người khác trong bộ phận quản lý của công ty trong thành phố này.

Trước khi rời Cordis, chúng tôi đã dùng cơm với một

người bạn cũ. Anh ta vẫn độc thân và mời chúng tôi đến nhà. Vừa vào căn hộ của anh, chúng tôi phải ngỡ ngàng trước cách trang trí tao nhã của phòng khách. Các bức tranh, một vài pho tượng thêm nét chấm phá cho căn phòng. Một thứ âm nhạc nhẹ nhàng, trầm lặng, hoà điệu với câu chuyện

của chúng tôi trong bữa ăn. Anh đã chủ tâm chuẩn bị bữa ăn cho chúng tôi. Màu sắc của những món ăn được sắp xếp đẹp mắt khiến chúng tôi càng ngon miệng. Chiều tối hôm đó, chúng tôi như đắm chìm trong nỗi hoài nhớ. Khi đề cập về quá khứ, chúng tôi cảm nhận được nỗi đau buồn vì những mất mát qua các biến cố

trong đời mà anh ta chia sẻ với chúng tôi. Các biến cố này càng thêm bi thương khi anh ta dùng các hình ảnh và biểu tượng để diễn tả. Thỉnh thoảng, giọng anh uất nghẹn vì xúc động. Anh ta trình bày kí ức của mình với giọng sống động và đầy ấn tượng. Đối với anh ta, không có gì là đơn giản, bình thường. Chúng tôi tỏ ý ngưỡng mộ về tình trạng sức khoẻ của anh. Anh ta cho chúng tôi biết đó là cũng là nhờ ăn kiêng và luyện tập thể dục và đem khoe với chúng tôi bộ đồ đi bộ kiểu mới nhất. Trước khi chúng tôi rời Cordis, anh ta đã năn nỉ chúng tôi dùng chỗ ngồi dành riêng cho anh ta để xem vở tuồng sẽ trình diễn trong tuần này. Chúng tôi có thể xác định anh ta là người thuộc nhân cách loại BỐN, loại hằng tô điểm chân dung mình như một người “đặc biệt”, “nhạy bén”, và “tinh tế”.

Chúng tôi đánh giá thời gian lưu lại Cordis như một

thời gian đầy chất xã hội, một thời gian rất ít khi chúng tôi ở riêng một mình. Chúng tôi rời Cordis lòng hân hoan vì được chia sẻ cuộc sống với cư dân ở đây. Nhưng dù sao chúng tôi vẫn nhận thấy họ cần phải có thời gian và điều kiện để đi sâu hơn vào thế giới tĩnh lặng và suy tư. Thành phố qui tập trên khí phách gan dạ

Humus (Đất) là thành phố thứ ba chúng ta thăm viếng.

Cũng như Caput hoặc Cordis, thành phố này cũng có nét rất khác biệt. Đây là một thành phố mang đầy hoài bão về lịch sử và truyền thống. Do đó, dáng hình của một quá khứ đập

ngay vào mắt chúng tôi. Đâu đâu cũng có những bảo tàng viện. Nhà cửa trong thành phố mang nét cổ xưa khiến cho du khách có ấn tượng ngay đây là một nơi cho hành động hơn là cho thẩm mỹ hoặc nghệ thuật. Vẫn còn nhiều đất hoang. Nhiều vườn rau, hay đúng hơn nhiều vườn hoa điểm nét cho quang cảnh. Hình như dân thành Humus tương đối ơ hờ trước kiểu cách, không sặc sỡ màu mè, không trang sức với những cuỗi đá quý hoặc trang điểm cầu kì. Có thể nói, dân thành Humus, đàn ông cũng như đàn bà và trẻ em, sống rất gần với mặt đất. Thói ẩm thực của họ còn chứng minh rõ hơn nét sống đơn giản này, chẳng có những bận tâm phiền phức. Thức ăn được bán đầy, những khu đất để cắm trại và những cánh rừng là những nơi dành cho việc giải trí và nghỉ ngơi.

Dân thành Humus đặc biệt quan tâm đến các vấn đề

liên quan đến công bình và môi trường. Chẳng phải là một chuyện bất bình thường, khi thấy những người biểu tình tuần hành trên đường hoặc đứng một chỗ tại góc đường, công khai bày tỏ ý kiến của họ trên các vấn đề.

Thành phố ồn ào thậm chí đôi khi náo nhiệt dữ dội.

Dân thành phố sôi nổi, luôn sẵn sàng chống đối, tranh cãi. Hoàn toàn bộc trực trong gặp gỡ và đương nhiên ăn nói không trau chuốt, bộc lộ thẳng thừng. Đơn sơ và liêm chính là nét nổi bật của người dân. Những gì thuộc về hình ảnh không được đánh giá cao.

Cuộc sống của thành phố không bao giờ ngưng. Ngày cũng như đêm, tiếng ồn ào cứ tìm cách len lỏi vào tâm thức người du khách. Thánh đường thánh Phêrô là nơi thờ phượng của dân Công Giáo thành phố Humus. Ngọn cờ có hình thánh Phêrô nhảy xuống nước để vươn tới Chúa Giêsu phục sinh là hình ảnh nổi bật nhất đón chào những người đến thờ phượng Thiên Chúa. Những chiếc lưới treo trên tường của thánh đường kiện toàn cho chủ đề dân dã về cảnh biển. Trong giáo xứ này rõ ràng là có một sự giao thoa giữa tinh thần đạo đức với các vấn đề công bình xã hội. Chỉ cần nghe các bài giảng hoặc những quan tâm biểu đạt trong lời cầu nguyện giáo dân cũng thấy rõ điều này. Rất thường có những buổi lạc quyên thực phẩm cho người nghèo và kẻ bị bỏ rơi bên lề xã hội. Trong thánh đường nhiều bản thông báo nêu lên các nhu cầu của thế giới hoặc địa phương đập trước mắt các tín hữu. Một lối giữ đạo rất thực tiễn, bám rễ sâu trong cuộc sống con người.

Dân thành Humus rất ưa

chuộng các môn thể thao. Tinh thần thi đua trong các môn thể thao bình dân nhất nói lên bản chất của dân thành. Các đội vô địch bóng đá, bóng chày hay đô vật là niềm tự hào của dân thành Humus.

Tại thành phố Humus này,

chúng tôi đã gặp được ba loại nhân

cách khác. Chúng tôi đáp trả lời mời đến làm quen với môn chơi gôn ở một câu lạc bộ. Người đứng đầu câu lạc bộ mời chúng tôi, là một con người có cá tính rất mạnh. Hình như ông ta cảm thấy thích thú trong việc nắm quyền điều khiển tất cả mọi chuyện và trong việc làm cho người khác không thoải mái. Ông ta la toáng lên trước một ván chơi gôn đang diễn ra trước mắt chúng tôi và than phiền rằng ván chơi quá chậm. Ông ta dùng những lời thô tục và sắc bén. Thấy chúng tôi tỏ vẻ ngạc nhiên, ông ta cho chúng tôi biết ông luôn đạt được những gì ông ta xứng đáng được. Có lần ông ta nói quyết liệt lên tiếng chỉ trích người quản lý siêu thị vì trong một ga-lon kem mà chỉ thấy có mỗi một quả hồ đào. Rồi ông ta đòi bù một nửa ga-lon khác. Một trong những quan tâm đặc biệt của ông ta là tình nguyện bênh vực và giúp đỡ cho hiệp hội tennis của những người láng giềng. Ông làm cho chúng tôi có cảm giác là ông có thể làm cho mọi chuyện thay đổi. Ông còn khuyên chúng tôi phải mạnh mẽ nói lên các nhu cầu hoặc những lời than phiền của mình. Ông cho chúng tôi thấy những khó khăn khi phải đối diện với bất cứ sự yếu đuối nào. Người này phải là người thuộc loại nhân cách số TÁM, loại luôn cho mình là “người có uy quyền”, “người mạnh khỏe”.

Trong buổi chơi gôn ngày hôm đó, có một người bạn

của người mang nhân cách số TÁM này. Đây là một phụ nữ, người này là mẫu mực của sự an bình. Không chịu được những tiếng la ó, bà ta lập tức khuyên người bạn bên cạnh bình tĩnh lại, khi ông này hăng say tranh luận.

Chúng tôi còn nghe bà làm dịu đối phương của ông ta bằng cách cho biết ông này đã phải trải qua một ngày bực dọc. Hình như bà ta tìm mọi cách để cho mọi sự lắng dịu. Xem ra bà là một người dễ dàng được thoả mãn trong cuộc sống và không có một mục tiêu nào khác để theo đuổi. Bà cho chúng tôi biết cách bà đã siêu tầm các đồ vật khác nhau như thế nào: như lưu trữ các loại bàn chải đánh răng vì một sở thích đặc biệt, như luôn có sẵn trong hộc bàn cả nửa tá bánh nho khô để khỏi phải đi tìm đâu xa. Quả thế, chúng tôi có thể nghĩ bà ta đã sử dụng năng lực nhiều trong việc nghỉ ngơi, làm lắng dịu người khác và cố gắng duy trì sự yên tĩnh. Bà ta là một người thuộc loại nhân cách số CHÍN, loại tự cho mình là “người ổn định,” “người đã được sắp xếp đâu vào đó”

Chúng tôi có mặt tại Humus trong thời bầu cử. Người

số TÁM mà chúng tôi đã quen đề nghị chúng tôi tham dự một cuộc mít tinh chính trị để nếm cảm một hương vị khác

của thành phố. Đó là một buổi chiều tối ồn ào náo nhiệt. Chúng tôi có dịp làm quen với một thanh niên trong đầu toàn là những lý tưởng kì diệu. Anh ta cho rằng chính quyền thành phố hiện nay rất bi đát. Xem ra anh ta có biện pháp lý tưởng để bổ sung cho ban lãnh đạo đương thời của thành phố. Anh ta đã dùng trí

thông minh sắc sảo của mình để vạch ra sai lầm và thiếu sót trong mọi chuyện. Không gì, không ai thoát khỏi con dao giải phẫu của anh ta, trong đó cũng có chính bản thân anh ta. Với giọng nói sắc cạnh, anh ta tỏ ra không biết mình thực sự đang bực tức thế nào. Con người này thuộc loại nhân cách số MỘT, loại luôn cho mình là “Tôi đúng”, “Tôi không sai quấy.”

Rời Humus, chúng tôi cảm thấy khoan khoái, sẵn sàng

đối diện với cuộc sống con người. Sau khi cảm nhận cuộc sống bình dị, thẳng thắn trong thành Humus, hầu như là một điều khó khăn khi phải trở lại với cái thế giới của ngụy

biện, khoe khoang, của những ý tưởng và kế hoạch.

Sau khi ghé thăm ba thành

phố này, ở đâu bạn cảm thấy dễ chịu nhất? Bạn muốn sống ở thành phố nào? Bạn có cảm thấy mình giống một cách sắc nét với người nào sống trong thành phố đó hay không?

CHƯƠNG III CẦU NGUYỆN - HOÁN CẢI CẦM TRÍ “Xin dạy cho con đường đi của Chúa” CẦU NGUYỆN

Chắc nhiều lần bạn đã đọc hoặc nghe nói “Cầu nguyện là điều đơn giản nhất”, nhưng chẳng bao giờ bạn buồn lòng nghĩ đến câu nói này, vì bao nhiêu năm qua, bạn đã phải khắc khoải cố gắng tìm Chúa. Đã bao giờ có vị hướng dẫn tĩnh tâm nào khuyên bạn nên nổi khùng với Thiên Chúa vì việc nổi khùng này có thể mở ra cánh cửa để bạn bước vào cõi an bình nội tâm, và chỉ khi đó bạn mới nhận ra rằng bạn hoàn toàn bất lực không thể nào trút cơn giận dữ trên Thiên

Chúa chưa? Có bao giờ trước niềm vui phấn khởi của lối cầu nguyện theo đặc sủng làm cho bạn thoáng ganh tị trước kho tang của niềm vui đem lại cho người khác, trong khi đó bạn vẫn cảm thấy không thoải mái trong nỗ lực riêng của bạn với lời cầu nguyện theo đặc sủng này chưa? Có bao giờ bạn cho cầu nguyện là nơi mà cuối cùng bạn gặp được Thiên Chúa trong chính con người bạn, và bạn cảm thấy không còn có thể làm được gì ngoại trừ việc ngủ thiếp đi chưa? Theo kinh nghiệm của chúng tôi thì một hay vài cảm nghiệm trên có thể phù hợp với tất cả những ai cố gắng đi sâu vào trong đời sống cầu nguyện. Dù có sự kiện như vậy, chúng tôi vẫn khẳng định sự thật của câu nói này “Cầu nguyện là điều đơn giản nhất”.

Cầu nguyện là hiện diện với sự hiện diện của Thiên

Chúa. Mỗi người chúng ta có cách cầu nguyện riêng. Các loại nhân cách mô tả trong chương 2, tuyệt đối cá biệt trong lối hiện hữu với chính họ, với thế giới của họ và Thiên Chúa của họ. Để cầu nguyện, chúng ta phải hiện diện trước mặt Thiên Chúa, không chỉ như ta là mà còn với ý thức về cách thức cầu nguyện giúp ta tập trung, để bằng đức tin, di chuyện từ thế giới bên ngoài của hình ảnh và tư tưởng, đến với thế giới đức tin và ân sủng. Mỗi người đều có cách thức riêng để đối diện với Chúa, vì mỗi người không giống ai. Trong các sách viết về cầu nguyện, hoạ hoằn lắm mới thấy nói đến những khó khăn riêng mà con người có thể gặp phải trong việc tiếp xúc với Thiên Chúa. Trình bày vài suy nghĩ cơ bản về cầu nguyện, chúng tôi mong chia sẻ với bạn đọc một vài

tư tưởng thô thiển trên vấn đề, và đề nghị một vài điều kiện chung, không có những điều kiện này, không sao có được một đời sống cầu nguyện đích thực và liên tục.

Nếu tôi đã từng học cách cầu nguyện, tôi phải xác tín

cầu nguyện chắc chắn có một giá trị. Ít người trong chúng ta phủ định cầu nguyện là một giá trị, nhưng hỏi có bao giờ chúng ta phân biệt giữa giá trị và các biểu thị của giá trị chưa? Đối với tôi, giá trị là những điều tôi kiên trì lựa chọn giữa bao điều khác. Giờ giấc của tôi trong mỗi ngày gồm nhiều việc phải làm: nào là làm việc, ăn uống, tập thể dục, gặp gỡ bạn bè, ...v.v... Tôi có cương quyết chọn việc cầu nguyện, khi tôi có thể làm chuyện khác không? Chỉ khi nào tôi trả lời có, cho câu hỏi này, thì khi đó tôi mới có thể nói cầu nguyện quả thực có giá trị đối với tôi. Một sự thật quan trọng khác phải nhớ lấy trong lúc học hỏi và cầu nguyện là tôi học cầu nguyện bằng cách cầu nguyện. Cầu thủ tennis học cách chơi qua sách dạy về môn tennis, nhưng chỉ trở thành cầu thủ tennis có tài, khi bước chân vào sân và chơi chính môn thể thao đó. Chúng ta học những lời kinh từ sách vở, nhưng chỉ học cầu nguyện bằng cách cầu nguyện.

Điều cần thiết là chúng ta phải đến với con người thật

của chính mình trong việc thờ phượng và yêu thương mà chúng ta gọi là cầu nguyện. Chúng ta cần phải biết con người thật của chính mình, và có thể thư giãn và tự do với Thiên Chúa. Trong lúc cầu nguyện nhiều người còn che giấu mình trước Chúa. Lý do của việc che giấu này có thể là do những

cách thức mà chúng ta đã học qua sách dạy về cầu nguyện. Chúng ta có thể thấy mình đang cố gắng thinh lặng, tôn kính, tập trung, nhưng vẫn chưa nhận ra rằng, khi đi vào những tư thế cầu nguyện như thế, thực ra chúng ta chẳng là gì, dù đã cố gắng. Thực tế, khi đến giờ mà chúng ta dành ra để cầu nguyện, có thể chúng ta đang nổi nóng, chưa bình tĩnh, đang thất vọng, đang nhạy cảm, đang bị tổn thương. Chúa mời chúng ta đến với Người với tất cả những gì là chúng ta.

Người là ai, một Thiên Chúa đã tạo nên tôi, một thụ

tạo có khả năng liên lạc với Người và hằng mong ngóng tôi đến với Người với con người thật của tôi? Những hình ảnh chúng ta có về Thiên Chúa phải được nhân rộng ra bởi một sự hiểu biết sâu xa hơn về khuôn mặt của Thiên Chúa được phản ánh nơi Đức Giê-su. Người là Đấng đi đây đi đó, làm những điều tốt lành , cùng ăn cùng uống với người tội lỗi. Người là Đấng nhân hậu và tha thứ những tình huống sống mà chúng ta đã quen thói phê phán là tội lỗi, ví dụ như những tội về xác thịt. Nhưng Người kiên định lên án những tội mà trong cuộc sống, con người thường nhẹ nhàng bỏ qua, ví dụ như tội lỗi đức công bằng. Đó chính là vị Thiên Chúa mà chúng ta đối diện khi cầu nguyện.

Chúng ta có thể học biết nhiều về những cách chúng ta

hiện diện trước mặt Chúa từ việc suy xét trên những tương quan chúng ta có với nhau. Chúng ta liên hệ với Chúa như chúng ta liên hệ với người khác. Suy nghĩ trên tương quan

yêu thương hoặc bằng hữu, có lẽ sẽ mở cho chúng ta cánh cửa đến với sự hiện diện đầy thư giãn với Thiên Chúa. Có thể nói, cầu nguyện là việc trao đổi, chuyện trò với người chúng ta yêu thương hay tin tưởng. Hãy suy nghĩ cách chúng ta đối diện với một người bạn. Chúng ta đến với một người bạn có giống như cách chúng ta liên hệ với Thiên Chúa không? Đến với một người bạn, có phải chúng ta cảm thấy hoàn toàn thoải mái và rất tự nhiên bộc trực không? Và khi đến với Chúa, có phải chúng ta có vẻ khép nép, đầy lễ nghi không? Ở mức độ tin tưởng nào thì chúng ta có thể chia sẻ với người bạn về sự việc xảy ra trong ngày, những cảm xúc cá nhân, những tư tưởng, viễn ảnh hoặc những kinh nghiệm tâm linh? Chúng ta có ảnh hưởng trên nhau. Mọi người chúng ta đều có kinh nghiệm bực tức với người này, trong khi lại nhẹ nhàng thoải mái hoặc tự tin hơn đối với người nọ. Sẽ không có cầu nguyện, khi chúng ta chưa để Thiên Chúa tác động mạnh mẽ và đầy sáng tạo trong cuộc sống chúng ta. Cầu nguyện có thể không bao giờ chỉ đơn thuần là để tìm giải pháp cho các trở ngại khó khăn trong cuộc sống, hoặc là nỗ lực để làm cho Thiên Chúa thấy sự khôn ngoan trong những chọn lựa của chúng ta.

Cầu nguyện đòi hỏi một sự tin tưởng tuyệt đối. Cầu

nguyện đòi hỏi tất cả chúng ta phải nghiêm chỉnh chấp nhận kinh nghiệm của Abraham, đi từ những gì đã biết để đến với những gì chưa biết. Con người có cầu nguyện khác với người không cầu nguyện. Cầu nguyện không phải là một việc, làm rồi là xong, cũng không phải là việc phân tích tâm trạng của

mình lúc cầu nguyện. Nhưng đúng hơn cầu nguyện là hiện diện cởi mở và yêu thương, không úp mở ngại ngùng, trước Đấng mà chúng ta biết không ngừng yêu thương chúng ta. Đây là một quyết tâm không mang mặt nạ nào, không cần phải thủ thế, hoàn toàn trong suốt. Đây chính là nhìn nhận rằng Thiên Chúa rất muốn chúng ta hiện diện trước mặt Người để Người có thể yêu thương chúng ta. Trong bất cứ lúc nào, bất cứ tình huống nào, trong kinh nghiệm của tình yêu, thái độ đón nhận là tối quan trọng, thì trong đời sống cầu nguyện cũng vậy.

Cách cầu nguyện của người này không thể so sánh với

cách của người khác, vì cách của người khác cách của người này có thể là quá quy chuẩn hay quá hình thức đối với họ. Cầu nguyện của một con người, nếu đích thực là cầu nguyện, thì hoàn toàn là độc nhất vô nhị cũng như người đó là độc nhất vô nhị. Cầu nguyện của một tâm hồn sẽ phát triển, lớn lên với người đó và tâm hồn sẽ dứt khoát từ chối không trở lại với những kiểu cách hay hình thức cầu nguyện trước kia trong cuộc sống, vì biết rằng mình đã khác hơn và được yêu thương trong giai đoạn phát triển mới, bởi một Thiên Chúa hằng yêu thương đồng hành với mình.

Mặc dù những gì vừa được nói đến, cầu nguyện không

chỉ là một thực tại cá thể. Món quà quý hoá nhất mà chúng ta hiến tặng cho thế giới này, chính là kinh nghiệm của bản thân chúng ta về Thiên Chúa. Tâm hồn con người luôn cồn cào bởi một cơn đói khát không tên, cơn đói khát được thấy

Thiên Chúa. Con người cầu nguyện, dù là nam hay nữ, đều áp đặt kinh nghiệm của mình về Thiên Chúa trên xã hội và các giá trị của xã hội, một sự áp đặt sống còn cho sự lưu tồn tinh thần của con người.

Học thuyết Cửu Loại Nhân Cách là một trợ thủ đắc lực

cho đời sống cầu nguyện của mỗi cá nhân chúng ta. Nó giúp chúng ta điểm danh từng chiếc mặt nạ hoặc thái độ thủ thế của chúng ta trước mặt người khác , đây là những cách chúng ta cố che giấu trước mặt Thiên Chúa. Học thuyết Cửu Loại giúp chúng ta thấy rõ năng lực nào nổi trội chúng ta và làm cho năng lực đó thành hiện thực để chúng ta biết được kiểu cách cầu nguyện hợp với con người tự nhiên của chúng ta có thể nói kiểu cách cầu nguyện này như được sắm sẵn cho khổ người của chúng ta. Nghiên cứu học thuyết Cửu Loại có thể làm cho chúng ta thoải mái với những gì là tốt nhất đối với chúng ta, và như thế học đòi theo nhiều hình thức cầu nguyện khác nhau không còn cần thiết cho chúng ta. Sự tôn trọng cách thức của người khác để đến với Thiên Chúa sẽ phát triển trong chúng ta, thay vì những động thái tranh đua nhằm hạ bệ các cách thức khác không làm chúng ta thoải mái. Mỗi trung tâm năng lực và mỗi loại nhân cách, đều có thể học biết cách thức mình hiện diện với Ngôi Lời của Thiên Chúa, Lời của sự sống.

HOÁN CẢI : HOA TRÁI CỦA CẦU NGUYỆN Cầu nguyện tức là chúng ta đáp lại lời mời gọi đến gần

hơn với Chúa, ở trong ánh sáng của Người. Từ ánh sáng này của Chúa, chúng ta mới có thể thấy chính bản thân, thấy người khác và thế giới theo nhãn quan của Thiên Chúa. Việc đến gần Chúa hơn và thấy mọi sự theo quan điểm mới, đòi hỏi chúng ta phải có những ràng buộc nghiêm túc trong cuộc sống cá nhân, cộng đoàn và xã hội. Nếu sẵn sàng đón nhận ánh sáng soi đường của Thiên Chúa thì những gì chúng ta thấy sẽ thẩm thấu sâu trong hữu thể con người chúng ta. Khi đó sự khủng hoảng về ý nghĩa sẽ dày vò chúng ta. Cuộc sống của tôi có ý nghĩa gì? Cuộc đời này có ý nghĩa gì?

Trước những câu hỏi như thế, các giá trị, lòng trung

thành, những cách thức sống của chúng ta xưa nay không giúp được gì. Chúng ta chẳng còn một mặt nạ nào trên mặt, vì những gì có ý nghĩa trước đây, đều trở thành tương đối. Những giây phút trọng đại nhất mà chúng ta liên hệ với Thiên Chúa, thường kèm theo một cảm thức khủng khiếp về một sự mới lạ. sự mới lạ này, nếu có thể nói như thế, mà chúng ta bắt đầu nhận ra, có một sức mạnh tàn phá những gì là không thực ở trong chúng ta: như bóng tối, như những gì là mất tự do và những gì là không suy nghĩ đủ.

Trong khi cầu nguyện, kinh nghiệm về Thiên Chúa đưa

chúng ta vào thực tại của những câu chuyện mang tính người của bản thân chúng ta, và từ những câu chuyện đó chúng ta

có thể đáp trả cách cụ thể với viễn ảnh và những lời mời gọi của Thiên Chúa. Chính trong bối cảnh lịch sử cuộc đời của mỗi người, mà chúng ta thấy rõ những giá trị chúng ta có và sống với những giá trị đó. Những thái độ thích nghi mà thường là thiếu suy nghĩ cũng xuất hiện rõ ràng. Khi hiện diện không che giấu trước ánh sáng của Thiên Chúa, chúng ta mới tìm ra cách thức hiện hữu đầy ý thức của một người đang lạc vào miền đất xa lạ. Khi đó chúng ta có một ý thức cao độ về các thực tại của cuộc sống chúng ta. Chúng ta mới có thể biết thực sự chúng ta là ai và không phải là ai: các giới hạn, cạm bẫy, những giả dối, những gò ép, cũng như những tiềm năng tốt đẹp của chúng ta đều xuất hiện rõ nét.

Nét ý thức mới lạ và cao độ đó mang theo những lời

mời gọi. Cơ bản đó là những lời mời gọi phải có những lập trường ngày càng sáng suốt hơn đối với cuộc sống. Khi đó chúng ta mới nhận ra rằng sự hoán cải đích thực xuất phát từ cái đống bầy nhầy của những kinh nghiệm, những tương quan nhân loại của chúng ta. Chúng ta cần phải biết lắng nghe những thông điệp phát ra từ những kinh nghiệm này, từ những đau thương của chúng ta, từ những ước mơ và từ chính cuộc sống. Chỉ khi đó các kinh nghiệm sống của chúng ta mới phong phú và đi sâu vào trong hữu thể chúng ta. Cơn khủng hoảng đích thực về ý nghĩa cuộc đời sẽ được soi sáng bởi ánh sáng mà chúng ta duy trì trong cuộc sống và bởi sự đáp trả đầy yêu thương với cuộc sống. Từ trong ánh sáng đó, chúng ta sẽ tìm ra được nhiều câu đáp trả và nhiều ý nghĩa

cho cuộc đời. Và từ trong sâu thẳm của chúng ta, những chồi non mạnh mẽ sẽ vươn lên với một sức sống tròn đầy.

Quay về với ánh sáng chân lý và ý thức, mặc nhiên

đồng nghĩa với nội dung lời kêu mời quay về từ những gì là bóng tối, là không xác thực. Tính không xác thực này mang nhiều bộ mặt: nào là những gì không được sống, những gì mà mất tự do, những gì là thiếu yêu thương, đó chỉ là nêu ra một vài bộ mặt.

Tất cả những điều đó làm cho chúng ta nhận ra sự thật

của bản thân chúng ta và khiến chúng ta chọn ánh sáng thay vì bóng tối. Những hình ảnh, các giấc mơ, những tình cảm, các chọn lựa của chúng ta, có thể được phát sinh từ những nguồn ánh sáng cực kỳ lớn lao trong chúng ta. Chính do sự vươn lên lớn mạnh của ý thức mà chúng ta có thể tìm ra cách thức mới để yêu thương, để ân cần, để lắng nghe và để sẵn sàng từ bỏ cuộc sống bất toàn.

Những kêu mời mà việc cầu nguyện khai mở cho chúng

ta có thể rất kinh khủng. Chúng ta được kêu mời đi đến một nơi chưa từng đến, mời gọi chúng ta từ bỏ những gì đã đỡ nâng chúng ta trong quá trình cuộc sống. Chúng ta không biết được sẽ khám phá ra điều gì. Chỉ biết cách mơ hồ rằng bản thân mình sẽ phải mất mát cái gì đó. Thật là kinh khủng, nhưng đồng thời cũng cực kì hấp dẫn. Chỉ với lòng tin cậy vào một Thiên Chúa yêu thương đang đồng hành với chúng ta mà một con người có được sức dũng cảm dấn thân

vào một cuộc hành trình nội tâm cách nghiêm chỉnh. Kinh nghiệm về tình yêu của Thiên Chúa quả thực là cốt lõi trong đời sống thần linh. Không có kinh nghiệm này, không có sự trưởng thành trong đời sống thiêng liêng, không có sự vươn đến với tự do.

Tất cả những gì vừa nói trên ăn khớp như thế nào với việc nghiên cứu học thuyết Cửu Loại ? Tất cả chúng ta đều có kinh nghiệm khi cây kim chỉ quay trên một rãnh của dĩa hát thì nó chỉ là một sự lặp lại không ngừng của âm thanh. Thật là bực mình khi chúng ta không thưởng thức được nét đẹp của toàn bản nhạc trong đĩa hát vì cái trục trặc này. Chúng ta cũng bực mình như thế khi bị khoá trong căn phòng, chỉ nhìn được cảnh phố xá qua một khung cửa sổ độc nhất. Quả thực chúng ta cảm nhận cái giới hạn vây hãm chúng ta như thế nào trong lúc chúng ta mong được nhiều hơn.

Theo số loại nhân cách trong bảng Cửu Loại, mỗi người

chúng ta cũng bị hạn chế trên một rãnh dĩa hát, bị khoá chặt trong một căn phòng. Chúng ta đã quen nghe chỉ một âm thanh, quen thấy chỉ một khía cạnh của thực tại, tự trói mình trong hình thức của lý tưởng chúng ta có về mình, và hậu quả là chúng ta mất đi vẻ đẹp toàn cảnh của thực tại. Chúng ta chỉ nghe được tiếng phát ra từ rãnh dĩa hát: “Tôi là người tốt vì tôi thành công” (loại BA); “tôi là người tốt vì tôi trung tín” (loại SÁU); “Tôi là người tốt vì tôi khôn ngoan” (loại NĂM).

Từ cửa sổ của căn phòng khoá kín, cái nhìn của chúng ta trên cuộc đời bị giới hạn. Chúng ta có thể chỉ thấy những gì là bất toàn trong cuộc sống (loại MỘT). Chúng ta có thể không ngừng có cảm nghiệm rằng thế giới này đầy bất công và chỉ thấy người này bóc lột đàn áp người kia (loại TÁM). Chúng ta có thể thấy thế giới chỉ sống dày vò trong một nhu cầu (loại HAI).

Không có tia chớp của ánh sáng, như ánh sáng dọi trên

quang cảnh vào một đêm hè, chúng ta chẳng bao giờ thấy thực tại rõ ràng. Không có tia sáng, chúng ta chỉ có thể trố mắt ngạc nhiên trước một cảnh tượng không quen thuộc. Không có tia sáng từ Thiên Chúa đến được với chúng ta bằng cầu nguyện, chúng ta chỉ biết tiếp tục dò dẫm trong sợ hãi và bất an. Chúng ta không nghe được các phần còn lại của dĩa nhạc cuộc đời để đưa chúng ta đến sự toàn vẹn của cuộc sống, cũng chẳng thấy được cuộc đời để biết cách sống tự do hơn.

Cái nhìn của chúng ta về cuộc đời liên tục bị giới hạn.

Chính cái giới hạn này tạo ra trong mỗi người chúng ta một giọng điệu đầy cảm tính để nói về cuộc đời. Chúng ta có thể ham mê những điều tốt đẹp trong cuộc sống (BẢY); ganh tị với người khác (BỐN); hoặc tỏ ra uể oải biếng lười (CHÍN). Trong ánh sáng, chúng ta biết được những gì là đặc biệt cần phải tranh đấu, các nhân đức chúng ta cần phải đắc thụ để chống lại giới hạn của nhân cách riêng của chúng ta.

Cầu nguyện là hiện diện với Thiên Chúa, Đấng từng yêu thương chúng ta cách nhưng không, từng cung ứng cho các nhu cầu của chúng ta và không chỉ như chúng ta đáng được. Chúa còn đồng hành với chúng ta, khi chúng ta mạo hiểm trong miền đất tự do mà những tia sáng của Người cho chúng ta thoáng nhìn thấy.

Chúng ta tự hỏi, dù là ai đi nữa, mỗi người chúng ta có thể được ở với Chúa trong yêu thương không? Hy vọng những chương tiếp theo đây sẽ giải đáp cho vấn đề này. TẬP TRUNG TƯ TƯỞNG

Trong những năm gần đây, đã có biết bao nhiêu sách

viết về vấn đề cầm trí (tập trung tư tưởng). Linh đạo Ki-tô giáo, đã để tai lắng nghe với tất cả kính trọng kho tàng khôn ngoan của giáo hội Đông Phương, và đồng thời mở rộng cánh cửa cho Đông Phương tiếp cận với những kho tàng truyền thống thiêng liêng của chúng ta. Trong những chương sau đây, chúng tôi sẽ đào sâu hơn truyền thống của chính chúng ta nhưng không quên nếm cảm những đặc ân của nền đạo đức Đông Phương. Điều này sẽ làm cho sự trình bày những hiểu biết của chúng tôi thêm phong phú.

Khi nói đến việc cầm trí, việc tập trung ý nghĩ, điều

quan trọng là chúng ta phải biết đến trạng thái của chúng ta khi cầu nguyện. Đó chính là trạng thái mà chúng ta cảm nhận về chính cuộc sống chúng ta. Lúc đó, chẳng còn nhạc điệu nào về cuộc đời vẳng đến tai chúng ta, nhưng chỉ là

những âm vang thoát ra từ tiềm thức, từ những gì là vô thức. Chẳng còn thấy được các vì sao, vì có quá nhiều ánh sáng tràn ngập, quá nhiều hấp lực trong cái phức tạp cuộc sống hằng ngày. Không thưởng thức được hương thơm của các bông hoa, đơn giản chỉ vì không có giờ. Chúng ta không đụng chạm được chính cái cốt lõi thâm sâu con người chúng ta. Theo tốc độ của cuộc sống, chúng ta bị kéo hút đến với một kinh nghiệm khác trước khi có thể đi sâu vào trong những cảm xúc và vào trong chính hữu thể chúng ta.

Chúng ta có thể dùng hình ảnh này để mô tả về chúng

ta khi cầu nguyện. Đó là hình ảnh một chiếc máy bay khi đến trạm dừng. Động cơ vẫn hoạt động, nhiều người đến vây quanh chúng ta, tâm trí chúng ta đang bận rộn với những ý nghĩ, những kế hoạch, và có khi bị chế ngự bởi các niềm hy vọng và những nỗi sợ sệt.

Chúng ta tìm kiếm cái gì khi dấn thân tập trung ý nghĩ?

Mục đích của sự tập trung này là gì? Trong cơ bản, có thể nói chúng ta tìm kiếm một khả năng để có thể tiếp cận với một cái gì sâu thẳm hơn, một khả năng để có thể giúp ta cảm nghiệm được thực tại của Thiên Chúa. Chúng ta tìm kiếm một khả năng để có thể giúp ta loại bỏ những gì không thích hợp, những gì là hời hợt bên ngoài, để mở cõi lòng ra với sự thật của các sự việc và tham gia phát huy một sự hiện diện.

Chúng ta được cung cấp những phương tiện và kỹ thuật

để đạt đến ý thức sâu thẳm này. Hầu hết chúng ta đều quen

với những phương tiện đó, ví dụ như chỉ lặng ngồi suy tư, hoặc dùng những câu kinh hay thần chú. Trong cơ bản, có ba phương cách tiếp cận với tâm điểm con người chúng ta, và mỗi cách thích hợp riêng cho mỗi trung tâm do thuyết Cửu Loại Nhân Cách khám phá. Trước khi nói rõ về mỗi cách, chúng ta cần tìm hiểu hơn về chính các trung tâm đó và con đường của Thiên Chúa đến với mỗi loại trung tâm.

Chúng ta hãy xem qua các trung tâm đó như thế nào: cái thế giới bên trong, bên ngoài và những kinh nghiệm của chúng về Thiên Chúa. Trung Tâm Đầu Óc

Theo thuyết Cửu Loại, những người của trung tâm đầu

óc thuộc các số NĂM, SÁU và BẢY và họ là những kẻ “tò mò tọc mạch” trong gia đình nhân loại này. Họ có một thế giới nội tâm thật bao la, nhưng thế giới ngoại cảnh thì quá nhỏ. Từ vị trí ẩn núp trong thế giới nội tâm, họ cố nhìn ra thực tại mà không dấn thân vào trong thực tại đó. Vấn đề khó khăn với họ là hiện hữu trong trần gian. Họ cựa quậy nhiều trong thế giới nội tâm, nhưng phải phấn đấu lắm mới ló đầu được ra bên ngoài. Thế giới nội tâm của những người thuộc trung tâm đầu óc là thế giới của tư tưởng, của dự án, của những giấc mơ và cũng của nỗi sợ hãi. Họ thường có những cảm giác rất mạnh, nhưng dù thế cũng rất khó khăn cho họ để ra khỏi chính con người mình. Những người khác có thể coi họ như không có những cảm xúc chân thật. Cái tôi của họ quá thực tiễn và họ cảm thấy dễ chịu hơn nhiều với

hành động, hơn là nói về hành động. Hầu hết những người thuộc loại trung tâm đầu óc này cảm nghiệm Thiên Chúa nơi thực tại bên ngoài. Họ thấy thoải mái với những quan niệm về Chúa như người bạn, người tình, người đồng hành hoặc người thầy. Kinh nghiệm bình thường nhất của họ sẽ không đưa họ đến ngay lập tức với kinh nghiệm của việc ở cùng của việc kết hợp. Họ chỉ cảm nghiệm được điều này trong đức tin, nhưng khi cầu nguyện họ tự nhiên đến với Chúa như Người ở bên ngoài họ. Điều này xem ra cũng lạ, vì thế giới nội tâm mà họ thường sống rất rộng lớn. Điều xảy ra là Thiên Chúa đang tạo ra một sự hài hoà giữa thế giới nội tâm và thế giới ngoại cảnh bằng cách kêu gọi họ ra bên ngoài để gặp gỡ Người. Thường chúng ta thấy những người này cầu nguyện với hai mắt mở to, với ánh đèn toả sáng hơn là với ánh sáng lung linh của ngọn đèn cầy. Trung tâm con tim

Những người thuộc trung tâm con tim thuộc loại HAI,

BA, và BỐN, và họ được xem như những nhân cách có “con cá vàng trong chậu” của thuyết Cửu Loại. Họ có nhiều kinh nghiệm về thế giới ngoại cảnh nhưng rất ít kinh nghiệm về thế giới nội tâm. Họ liên tục bị sức hút của những gì chung quanh họ lôi cuốn và cảm thấy một sự thúc bách phải dấn thân trong những điều đó. Họ luôn thấy mình được người khác biết đến và sự thừa nhận của người khác rất quan trọng đối với họ. Họ thường như được bàn tay người khác đánh bóng. Thật khó khăn cho hạng người này để quên đi rằng

người khác luôn nhìn vào mình và vì thế làm cho họ luôn ở trong trạng thái bồn chồn lo lắng. Vì thiếu ý thức sâu về bản thân, nên cách biểu hiện cảm giác của họ xem ra giả dối, thiếu tính chân thật. Quan tâm lớn nhất của họ là thiết lập được những mối liên hệ với người khác và được người khác ủng hộ. Hình ảnh về cái tôi luôn chế ngự trên những người thuộc trung tâm này. Chúa tỏ mình ra cho người thuộc trung tâm con tim này như một vì Thiên Chúa đang ở trong họ. Trong thâm tâm những người này, luôn vang lên lời mời gọi trở về nội tâm, trở về trong chính căn nhà của mình với cuộc sống và kinh nghiệm của mình. Ước muốn của Thiên Chúa là chủ trì trên cảm xúc, trên tư tưởng và trên cách thức họ yêu thương và phục vụ người khác. Ở đây cũng thế, cầu nguyện là món quà Chúa gửi đến cho những người thuộc trung tâm con tim để có được sự cân bằng hài hoà giữa thế giới nội tâm và thế giới hoạt động bên ngoài của họ. Trung tâm phủ tạng

“Con thuyền đang lướt sóng”, đó là hình ảnh thích hợp

để mô tả các nhân cách số TÁM, CHÍN và MỘT thuộc loại trung tâm phủ tạng của thuyết Cửu Loại. Loại người này có một sự phát triển đồng đều trong hai thế giới nội tâm và ngoại cảnh; lúc thì sống trong thế giới này khi khác lại sống trong thế giới kia. Họ di chuyển từ thế giới này qua thế giới kia một cách theo bản năng. Năng lực tiềm tàng của họ rất mãnh liệt và chớp nhoáng. Có thể họ đã trải qua kinh nghiệm dằng co nội tâm mà thánh Phaolô trong thư gửi giáo

đoàn Rôma 7, 14-25. Trong thâm sâu cõi lòng họ vẫn yêu mến luật của Chúa, thế nhưng họ vẫn cứ làm theo một luật khác. Họ quá kinh nghiệm nhưng quyết tâm tan ra mây khói, và mãnh lực của những gì là tức thời của cuộc sống, dù họ có thiện ý đến đâu. Vì vậy, sự bực tức không xa lạ đối với họ. Họ có thể theo một lối sống này cho chính bản thân họ, nhưng theo một lối sống rất khác khi đối diện với cuộc sống bên ngoài. Giữa hai thế giới nội và ngoại có một sự đứt khoảng mang tính bản năng. Qua quá trình lịch sử bản thân, họ thường tự hỏi sự việc đã như thế nào trong quá khứ khi làm một quyết định, thế mà giờ đây họ lại thấy mình vẫn thoát ra khỏi thâm cung cõi lòng của mình.

Người thuộc trung tâm phủ tạng này có thể kinh

nghiệm về Chúa trong cả hai thế giới nội tâm và ngoại cảnh. Đối với loại người này, cách nào đó, việc tỏ bày này của Thiên Chúa sẽ là đường đưa họ đến việc thiết lập nhịp cầu giữa thực tại của thế giới nội tâm và ngoại cảnh của họ. Họ có thể kinh nghiệm về Chúa như một người bạn, một người tình, một bạn đồng hành, hoặc một vị thầy, và đồng thời cũng có được kinh nghiệm của việc Người trong họ. Liên hệ với cả hai cách cầu nguyện này sẽ làm cho họ cảm thấy dễ chịu. Đến giờ ân sủng, khi đối diện với những chuyển động trong thế giới ngoại cảnh, các loại nhân cách số TÁM, CHÍN và MỘT sẽ nhận ra Thiên Chúa của lòng họ và sẽ đáp lại lời Người trong thế giới ngoại lai. Chỉ khi đó, mối liên hệ giữa thế giới nội tâm và ngoại cảnh mới rõ nét trong cuộc sống của họ.

“SUY NIỆM”

CHƯƠNG IV

CÁCH CẦU NGUYỆN CỦA NGƯỜI THUỘC TRUNG TÂM ĐẦU ÓC:

“SUY NIỆM”

Những người thuộc trung tâm đầu óc (NĂM, SÁU,

BẢY) đến với đời theo cách của người chơi đàn vĩ cầm. Trước khi hoà với ban nhạc, người này lắng nghe rõ các tiết tấu của bản nhạc đang chơi. Lấy thế đứng với cần kéo sẵn sàng trên dây đàn cuộc đời, và chỉ khi nào họ biết chính xác khi nào và cách nào phải vào cuộc, thì họ mới tiến lên với tất cả tự do và sáng tạo. Điều rất quan trọng đối với các số NĂM, SÁU, BẢY là họ phải cảm thấy được liên kết và hòa nhập vào trong một tình huống. Xác định được vị trí của mình, cảm thấy mình logic và biết rõ những mảnh đời ăn khớp với nhau như thế nào, là những yếu tố tối cần cho sự

năng nổ của họ. Những tương quan với cuộc đời chỉ đến với họ nhờ những quan niệm, những nhận thức rõ ràng.

Sinh hoạt trong một nhóm người, khó ai mà lọt qua

được con mắt của những người thuộc trung tâm đầu óc. Trước một tình huống, họ đưa mắt quan sát hết những chuyện chung quanh để tìm ra chỗ đứng thích hợp của mình trong tình huống đó. Cũng không phải là chuyện bất thường, nếu trong thâm tâm, họ đưa mắt tra cứu một chương trình, một dự án và thầm đưa ra những hướng phát triển về lâu về dài dựa trên những quyết định có từ bây giờ.

Họ phấn đấu để vào cuộc với đời. Các thực tại xuất

hiện trước mắt họ cần phải được điều chỉnh cho đúng. Những người này thường rất khó chấp nhận cả mặt thuận cũng như mặt nghịch. Họ thường có những hàng rào bảo vệ mình và không muốn môi trường sống của họ bị xâm phạm. Sau bao nhiêu cân đo đong đếm như thế để sát nhập vào cuộc đời, họ lại còn gặp khó khăn không biết phải ứng xử thế nào giả như cái thế giới của họ thay đổi quá mau lẹ. Vì luôn cảm thấy cần phải biết rõ vị trí của mình và biết rõ người ta đang muốn gì ở mình, nên họ cảm thấy khó khăn khi phải làm phiền lòng người khác và không giữ được lập trường của mình trước một lập luận chống đối nêu lên. Cũng như mọi người chúng ta, họ có xu hướng nghĩ cách người khác đến với cuộc đời cũng giống như cách của họ và vì thế họ không muốn trở thành yếu tố phá vỡ.

Những người thuộc trung tâm đầu óc này không những chỉ dè dặt trong việc biểu lộ tình cảm mà cũng rất dè dặt chấp nhận tình cảm của người khác. Trong cách biểu lộ tình cảm, họ thiếu hẳn tính nồng nhiệt và tự nhiên. Họ cần có thì giờ để nhận định rõ đề xuất của người khác và thẩm định tính logic và tính thích hợp của những đề xuất đó cũng như biết rõ các đề xuất này phù hợp như thế nào với cuộc đời còn lại. Dù những cảm xúc của họ rất phát triển, những người này xem ra cực kỳ dè dặt và đôi khi như vô cảm. Sự dè dặt của họ là do họ cần thời gian và không gian để thoải mái định vị trí của mình trong thực tại và tạo được một thế hài hòa với môi trường chung quanh.

Đôi khi người ta cũng lấy làm lạ không biết vì sao trong

một tình huống, người thuộc nhân cách loại BẢY trở thành sức sống sôi nổi trong nhóm, nhưng khi khác lại thành người hay mắc cỡ và trầm lặng. Đây là hiện tượng do kỹ thuật định vị mình nơi những người thuộc trung tâm đầu óc. Trong tình huống trước, người này cảm thấy dễ chịu và thấy rõ vị trí của mình giữa những người khác, còn trong trường hợp thứ hai, người này như cảm thấy mình bị lạc lõng không ai để ý đến.

Trong cách ăn mặc hoặc thời trang, động lực tâm lý này

cũng ảnh hưởng rất nhiều. Người thuộc trung tâm đầu óc hình như mất hết tính chất tinh tế. Họ cần có thời gian lâu hơn người khác để thích nghi với những thời trang thay đổi. Rất hiếm khi họ là những người “thời thượng”, họ cũng không phải là những người đầu tiên lăng xê những mốt mới.

Vì cái tính muốn đứng ngoài để quan sát cuộc đời, dù chỉ trong thời gian ngắn, những người này có vẻ ngây ngô hơn những người khác. Chúng ta thường thấy họ chần chừ không biết làm hoặc nói gì, và đôi khi hoàn toàn không xác tín về những gì mình làm hoặc nói.

“Lo sợ” là cảm xúc ít được chế ngự nhất đối với người

thuộc trung tâm này. Họ thường sợ làm cho những liên hệ của họ với đời tan vỡ khi đã cảm thấy hiểu đời và cảm thấy thoải mái với đời. Họ sợ bạo lực, sợ sự chống đối, hoặc bất cứ một động thái nào nhắm đến họ có thể làm cho họ mất thế quân bình tâm lý. Một điều thú vị nữa có thể thấy nơi họ là ngay cả những gì vô hại nhất, ví dụ như chơi trò ném tuyết, họ cũng hết sức giữ mình và tỏ vẻ đề phòng.

Họ ngại người chưa quen biết, người không mời mà

đến. Họ cảm thấy một nhu cầu rất lớn phải biết mình đang đi về đâu. Có những bước vững chắc, mới trông lên thấu đỉnh! Sà vào vòng tay một người khác, đó là điều cực kỳ khó với họ, họ cần phải biết chắc rằng người khác đó có sẵn sàng đón nhận họ hay không.

Loại người thường sợ bị lôi cuốn trong những phong

trào. Họ có thể cảm thấy khó khăn lướt theo những dòng chữ đánh máy, vì luôn suy nghĩ đến từng vần; khó cúi đầu vâng theo người cầm đầu điệu vũ; khó phát huy năng khiếu về ngoại ngữ, nghĩa là khó mà bỏ được tính phải dịch ra từng từ một

Làm thế nào để những người này chìm sâu vào trong yên tĩnh, trong các chiều sâu cần thiết phải có để xuất hiện trước mặt Thiên Chúa với tất cả con người thật của mình, hay là hiện diện trước sự hiện diện của Thiên Chúa, như trước đây chúng ta đã định nghĩa thế nào là cầu nguyện đích thực? Họ dùng phương cách nào để cầm trí, để có được sự bình an hài hoà trong bản thân?

Người thuộc tâm trí óc này, vì hầu hết thời gian chỉ

sống trong thế giới riêng tư của mình, nên có kinh nghiệm nhiều về việc xây dựng trong bản thân một thành đô nội tâm. Có biết bao nhiêu điều phong phú, bao nhiêu ý tưởng cần khai phá, bao nhiêu dự án cần thực hiện, những tiềm năng cần phát huy và những nơi cần thăm viếng. Đối với hạng người này, đi vào trạng thái cầu nguyện, hiện diện với sự hiện diện của Thiên Chúa là vấn đề dẹp bớt những ham muốn tự nhiên, đi vào trong sự tĩnh lặng, lắng nghe và làm theo bao nhiêu tiếng gọi khác bắt đầu thôi thúc từ bên trong.

Suy niệm tập trung là phương cách độc nhất cho người

thuộc loại trung tâm này. Để hợp với xu hướng tự nhiên là muốn có những liên kết trong cuộc sống, họ có thể chú mục vào một vật thể bên ngoài như cây Thánh Giá, ngọn nến hoặc Thánh Thể Chúa. Bản chất hay bị phân tán của ý nghĩ có thể được tập trung nhờ sự chú mục này. Cái thế giới bên trong và bên ngoài của những người này, cách nào đó, có thể gặp gỡ nhau và những người này có thể cảm nghiệm tình trạng ổn định, thống nhất. Trong khi chú mục vào một vật

thể bên ngoài như thế, có một sự cố gắng nào đó để họ có thể trở nên một với vật thể bên ngoài bằng cách hội nhập vào nó vào trong mình hoặc cố gắng phóng kinh nghiệm bản thân trên vật thể đó. Và khi đó, cái tính chủ quan riêng tư có thể chìm lắng xuống trong tĩnh lặng thanh bình.

Nỗ lực tập trung ý nghĩ làm cho bản năng bộc phát của

người cầu nguyện giảm bớt lại. Bản năng này khiến họ dễ dàng nghe theo hàng nghìn ý nghĩ đang thu hút họ. Chú ý vào biểu tượng bên ngoài giúp họ tập trung ý nghĩ. Đây là cách đưa con người tìm về cái trung tâm riêng tư của mình.

Mỗi biểu tượng hoặc các hình ảnh được lựa chọn có ý

nghĩ của riêng nó. Nhiều biểu tượng do kinh nghiệm và sự suy tư của con người tạo nên. Tự nó, biểu tượng có thể gợi lên nguồn cảm hứng và hướng tâm trí con người về với bản chất sâu thẳm nhất của mình.

Một số người thuộc trung tâm muốn tự mình vẽ nên

hình tượng riêng của mình, thường thường là một vòng tròn với nhiều biểu tượng khác nhau về cuộc đời và thế giới của người vẽ. Khi cầu nguyện mà dùng một biểu tượng riêng tư như thế, thì có một cái gì đó lôi kéo tâm trí thụ lại trong chiều sâu thẳm căn tính của mình, cái căn tính được phản chiếu lại trong cái biểu tượng, như từ trong gương. Việc trụ lại này làm cho tâm trí thoát khỏi việc dông dài với những ý nghĩ liên miên trong giờ cầu nguyện và khỏi bị phân tán.

Lắm khi cầu nguyện với biểu tượng trở nên quá khô cằn, nên cần phải nại đến điều kiện cần thiết là có một lòng ước mong Chúa cách nhiệt nồng, đến độ không còn muốn bất cứ điều gì khác nữa. Lòng ước mong đó cũng là một hồng ân và chỉ có thể là một hồng ân. Tìm kiếm Thiên Chúa và chỉ mình Thiên Chúa, không tìm những ý tưởng về Thiên Chúa hoặc câu trả lời cho những vấn đề cuộc sống, đó là một đòi hỏi nhưng đồng thời cần có lòng quảng đại và biết quên mình. Lòng quảng đại và một tình yêu quên mình này quả là một hồng ân vô cùng quý báu.

Khi cầu nguyện, những người thuộc trung tâm trí tuệ

này thường xuyên bị cám dỗ dong duổi theo quá nhiều tư tưởng thôi thúc trong đầu và như thế rất khó cầm trí. Khi sử dụng biểu tượng bên ngoài, thì việc cầu nguyện quả thực là một lời cầu xin của sự khước từ. Khước từ ngay cả những điều tốt lành và đáng theo đuổi để đáp trả hồng ân vĩ đại hơn là chỉ chú tâm đến một mình Chúa.

Khi đó biểu tượng bên ngoài trở thành cái màn hình để

người cầu nguyện tập trung ý nghĩ của mình trên một phương diện nào của lòng mình ước mong Thiên Chúa. Cái màn hình này cũng có giá trị riêng của nó. Biểu tượng phải được tuyển chọn cẩn thận và được theo sát. Và để tâm trí có thể theo sát, điều quan trọng là biểu tượng phải rất đơn giản để vẻ đẹp của biểu tượng hoặc những chi tiết phức tạp của nó không làm rối cái nhìn đơn thuần của người cầu nguyện. Biểu tượng quá phức tạp có thể gây ảnh hưởng ngược với

những gì mình mong muốn ở biểu tượng. Nó có thể trở thành chất xúc tác cho nhiều tư tưởng, nhiều suy tư, và như thế cái nhìn thuần khiết của tâm trí vào biểu tượng không thể có được. Để tập trung ý nghĩ trên biểu tượng, điều nên làm là chọn một căn phòng yên tĩnh, không quá sáng mà cũng không quá tối. Việc suy niệm được lặp đi lặp lại với cùng một biểu tượng làm cho biểu tượng có chiều sâu hơn, và có khả năng hơn để làm cho việc tập trung tâm trí được như lòng mong ước.

Dùng một câu niệm lặp đi lặp lại cũng có thể giúp tập

trung ý nghĩ đối với người thuộc trung tâm đầu óc này. Một câu niệm hay câu kinh được chọn và lặp đi lặp lại trong sâu thẳm tâm trí mà không suy nghĩ trên ý nghĩ của câu kinh hay câu niệm đó thì chẳng ích lợi gì. Nên chăng là cứ đọc ra thành tiếng những lời của câu kinh đã chọn. Việc lặp đi lặp lại thành tiếng những lời đã chọn, như nêu lên một tước hiệu của Chúa, thì rất hữu ích. Và khi đọc thành tiếng những lời đó, thì cần phải chú ý theo dõi từng lời. Tập trung ý nghĩ trên ý nghĩa của các lời giúp cho những người thuộc loại trung tâm này thu gom thế giới nội tâm mình về một mối. Việc tập trung ý nghĩ như thế có thể giúp cho tâm trí người thuộc trung tâm này tách mình ra khỏi tiếng ồn ào bên trong, mà tâm trí họ luôn chiến đấu. Khi thầm thì đọc câu kinh, hoặc nói lên lời hoặc hát thành bài ca, thì con tim họ đậu lại trên ý nghĩa của lời kinh, câu hát đó. Và trí óc họ sẽ trở nên yên lặng và trở về cư ngụ trong con tim. Những bài

hát thâu từ những buổi cầu nguyện Taize có thể rất hữu ích cho những người này.

Lời kinh “Lạy Giêsu, con vua Đavit, xin thương xót

con” được đọc lên với lòng tôn kính và chú tâm, có thể là một cách đem lại sự tĩnh lặng trong tâm hồn và sự tập trung ý nghĩ cho những người thuộc số NĂM, SÁU, BẢY. Còn có một cách tập trung tư tưởng cho người thuộc trung tâm đầu óc này là những cử điệu lặp đi lặp lại, những cử động này diễn đạt chiều sâu tâm hồn và những cảm xúc của người cầu nguyện. Những điệu vũ bộc phát có ý diễn xuất một ý nghĩ cũng sẽ giúp cho tâm hồn tập trung trên những thực tại của mình và có thể giúp giải thoát tâm hồn khỏi sự áp bức tàn bạo của những ý nghĩ, những tư tưởng, những dự án hay những nỗi sợ hãi. Lắm khi việc chăm chú theo dõi các vũ điệu trong phụng vụ, cũng có thể giúp cho người thuộc trung tâm đầu óc tập trung ý nghĩ và về một cái gì đó họ hướng đến theo bản năng.

Khi chú tâm tập trung ý nghĩ về Thiên Chúa, người

thuộc trung tâm này cảm thấy mình đang tìm kiếm sự kết hợp với Thiên Chúa qua lòng mong ước muốn biết và làm theo ý của Người. Hiếm khi người thuộc số NĂM, SÁU, BẢY cảm thấy cần thiết phải tức giận Thiên Chúa. Trước những đề nghị của vị linh hướng khuyên làm như thế, thường thường những người thuộc trung tâm này không thể hiểu được mục đích để làm theo. Tâm hồn họ cảm kích nhận ra Thiên Chúa là tác giả của quy luật toàn cầu. Những sai trái

trong cuộc sống con người thường chờ họ sẵn nơi cửa, sự sai trái hay điên rồ nơi họ, xem ra rất logic đối với người thuộc trung tâm này, là nguyên nhân chính của đau khổ và sự ác. Sự khiếm khuyết thể lý được coi như một phần sự hư nát của tất cả cuộc sống. Kinh nghiệm họ có về cuộc đời rất gần với những gì thư gửi giáo đoàn Rôma 8, 18-25 nói đến. Người thuộc trung tâm này chỉ cảm nhận được sự hài hoà và vẻ đẹp của cuộc sống khi họ sống theo kế đồ của Thiên Chúa và cô gắng làm theo thánh ý của Người.

Một nét rất nổi bật nữa trong lời cầu nguyện của người

thuộc trung tâm đầu óc là những người này thường đi từ những quan niệm chung để đến với những gì riêng biệt hơn. Ví dụ từ điều răn phổ quát “yêu thương như Thầy đã yêu thương”, một giới răn rất phổ quát, nhưng được chuyển vào trong trường hợp đặc thù của họ đang sống và trong trường hợp này, giới răn này đang thách thức họ. Động thái này hoàn toàn rất tự nhiên đối với những người thuộc trung tâm này.

Khi sử dụng Kinh Thánh để cầu nguyện, thì người

thuộc trung tâm đầu óc không tự nhiên để mình đắm sâu trong tưởng tượng hoặc trong những xúc động. Họ thường chú tâm vào một câu hay một đoạn. Những lời Kinh Thánh đến với họ cũng giống như cách các câu niệm đến với họ. Phải chú ý và chú ý hơn, phải suy nghĩ sâu và sâu hơn trên ý nghĩa của những lời đang lôi kéo tâm trí họ. Và kết quả là họ thấy tâm hồn được rút ra khỏi sự dính bén quá vào cái tôi

của họ hoặc vào những tư tưởng về Chúa và cuộc đời, và từ đó họ có thể tập trung vững vàng hơn trong chân lý của Chúa.

Việc suy niệm Kinh Thánh đưa tâm hồn vào trong thế

giới của Thiên Chúa, và người thuộc trung tâm đầu óc này tìm thấy trong đó kinh nghiệm về cuộc sống riêng của mình. Đây chính là bản năng hoà điệu hay ước muốn mãnh liệt họ có cho việc liên kết và hài hoà.

Đề tài thường rất nổi cộm trong đời sống thiêng liêng

của người thuộc trung tâm đầu óc, đề tài mà họ suy tư hết sức nghiêm chỉnh, đó là đề tài Xuất Hành. Miền đất nô lệ được nói đến, ước muốn được giải thoát và tự do ngày càng mãnh liệt. Nô lệ mang nhiều khuôn mặt khác nhau, đó là bộ mặt của những niềm tin vớ vẩn, những giả dối trong liên hệ, những dù lọng che thân bất chính. Các loại nhân cách này luôn đem hết chân tình và lòng trong sáng để thoát ra khỏi những nơi giả dối, ngay cả trong cách thờ phượng, thoát ra khỏi những cảnh sa mạc hoang vu khô cằn để đến với tự do.

Trong những cố gắng của họ để cầu nguyện, để đến với

miền đất tự do, để tìm ra thánh ý Thiên Chúa, những người thuộc loại trung tâm đầu óc rất sẵn lòng tin tưởng vào một bản chỉ đường. Họ không phải là những người tự mình xung phong khai mở cho mình một con đường. Họ đặt mình theo vết chân của những bậc thầy về đường thiêng liêng, như thánh Têrêsa Avila, thánh Gioan Thánh Giá, thánh Catarina

thành Siena, thánh Inhaxiô Loyola, v.v... và sẵn sàng ngồi dưới chân các bậc thầy. Họ cũng gặt hái được nhiều thành quả tốt đẹp từ những tác phẩm cổ điển về đường thiêng liêng như “Chuyện tự thuật”, “Lâu đài nội tâm” của thánh Têrêsa Avila; “Đường lên núi Carmel”, “Đêm tối đen ngòm” của thánh Gioan Thánh Giá. Họ hằng ước mong được uống từ nguồn suối khôn ngoan chứa đựng trong các tác phẩm này.

Cấu trúc của những lời cầu nguyện đơn giản có thể rất

hữu ích cho họ để tự giải thoát mình. Có thể theo sát năm phụng vụ để gặt hái nhiều kết quả cho tâm hồn họ. Cấu trúc này lại một lần nữa là phương thức giúp cầm trí cho những người khó tập trung tư tưởng. Họ không cần phải tái thiết lại hoàn toàn các giờ kinh phụng vụ trừ phi để chuẩn bị cho các giờ kinh cộng đoàn. Các hình thức cầu nguyện cố định này sẽ giúp họ cầm trí và đi sâu hơn vào kho tàng thế giới Kinh Thánh, đặc biệt là các Thánh Vịnh. Nói chung, hình thức cầu nguyện này giúp cho người thuộc trung tâm đầu óc đi vào chiều sâu, để có thể tiếp cận với Thiên Chúa.

Nếu đã chọn một vị linh hướng, họ nên tiến bước cách

thận trọng lúc đầu, nhưng sau khi đã thận trọng cân nhắc, họ nên tin tưởng người họ đã chọn như là người có khả năng hướng dẫn họ. Họ nên có một thái độ hầu như của trẻ con để làm theo mọi đề nghị của vị linh hướng, nếu những đề nghị này xem ra hợp lý.

CHƯƠNG V

CÁCH CẦU NGUYỆN CỦA NGƯỜI THUỘC TRUNG TÂM CON TIM:

“CẦU NGUYỆN BIỂU CẢM”

Mô tả những dò dẫm của những người thuộc trung tâm đầu óc để đến với cuộc đời, chúng ta đã dùng hình ảnh một nhạc công vĩ cầm (Chương IV). Tiếp tục trôi theo dòng nhạc tưởng tượng, ta có thể dùng hình ảnh của chính cây đàn vĩ cầm để mô tả những người thuộc trung tâm con tim, hơn là hình ảnh của nhạc công vĩ cầm. Cuộc sống ấn vào những dây đàn của người thuộc trung tâm con tim và chính từ năng lượng của thế giới bên ngoài mà họ có những lời đáp trả.

Những ngón tay của các nhu cầu, của những phê phán

có giá trị, của những mong chờ của xã hội, đang chạy trên cuộc sống của những người thuộc số HAI, BA , BỐN.

Dây đàn của mỗi số vang lên theo mức nhạy cảm riêng của mỗi loại số. Loại số HAI rung động theo nhu cầu, loại BA nhạy cảm với phán đoán của người khác về thành tựu của mình, và loại số BỐN theo nhận xét của người khác trên những tình cảm của mình.

Nơi những người thuộc trung tâm này, xúc giác và vị

giác được phát triển rất mạnh. Hình như họ luôn luôn nếm cảm được mùi vị toát ra từ những gì người khác đang kì vọng ở họ. Rất khó khăn cho người thuộc trung tâm này bắt tay vào làm việc gì mà trước hết không bận tâm suy nghĩ về những gì người khác nghĩ về họ. Diễn tả về loại người thuộc trung tâm này, chúng tôi luôn chú ý đến ảnh hưởng của thế giới bên ngoài trên những người này. Cái tôi của người thuộc trung tâm này có thể mô tả như một cái tôi kiểu mẫu với những lý do rất quan trọng. Họ luôn quằn quại với những vấn nạn về hình ảnh này: “Tôi đang ở với ai? Ai có thể giúp đỡ tôi? Ai yêu thích người khác? Bạn có ưa tôi hay không?”

Loại nhân cách này luôn phấn đấu với chính bản thân.

Những vùng chưa khai thác của cuộc sống con người, đối với họ, là những con đường cao tốc và lãnh địa của nội tâm sâu kín của họ.

Điều tốt hoặc điều xấu của họ thường bị phán đoán

bằng các phản ứng của người khác đối với họ. Lối phán đoán này khiến họ luôn sẵn sàng đón nhận tình cảm của người khác cách dễ dàng. Họ cảm thấy mình được người khác chấp

nhận và đánh giá cao qua những thái độ trìu mến nhiệt tình được thể hiện qua việc đụng chạm thể lý hoặc tâm lý. Tính cân bằng nội tâm của những người thuộc trung tâm con tim này có thể bị khuất mờ bởi mức độ chấp nhận và tình cảm của người khác. Và ngược lại, nơi những người này có một sự khước từ mãnh liệt trước những chống đối. Chống đối có thể diễn tả qua những câu nói như: “Bạn không đúng”; “Bạn chưa đánh giá đúng mức sự quan tâm, thành quả hoặc sự tinh tế của tôi”. Những sự đánh giá hoặc phê bình này đến nhiều nhất từ bên ngoài chứ không phải từ bên trong như trường hợp của những loại nhân cách khác.

Người thuộc loại trung tâm này cực kì sống theo những

mối tương giao. Các tính từ như “ý thức xã hội”, “người có định hướng”, “chủ quan” rất phù hợp để diễn tả những con người này. Theo Jung, những người này có nữ tính hơn là nam tính. Nói chung, họ rất bận tâm về ý kiến của người khác.

Tầm ảnh hưởng của ngoại cảnh trên loại nhân cách này

còn xuất hiện rõ ràng hơn trong lĩnh vực khác của cuộc đời. Lối ăn mặc thời thượng biến loại người này thành những người luôn phải biết thích nghi. Họ cảm thấy cần thiết phải phù hợp với những mốt, những kiểu ăn mặc thời trang. Những câu nói như “Bạn có thể chết đi nếu không theo thời trang”có âm vang sâu thẳm trên những con người thuộc trung tâm này. Trong ba số loại thuộc trung tâm tình cảm này, có lẽ loại số HAI ít bị ảnh hưởng nhất trong lĩnh vực

này, chỉ vì loại số HAI quan tâm đến nhu cầu của người khác quá mạnh đến độ không còn đủ thì giờ để tô điểm hình ảnh của mình trong lĩnh vực thời trang.

Vì các số loại này luôn ở trong vị thế sẵn sàng đón nhận

thông điệp hoặc tín hiệu từ thế giới bên ngoài, nên họ thường sống trong lo âu. Nỗi lo âu đó cứ bồng bềnh trong những người này đến nỗi họ không còn nhạy cảm trước những quy luật của cuộc sống, không còn có khả năng đáp ứng các kỳ vọng của người khác. Nỗi lo âu này hoặc tư thế sẵn sang đón nhận sự hướng dẫn từ thế giới bên ngoài có thể làm tàn lụi sự hồn nhiên bộc phát và óc sáng tạo. Bất chấp sự không đón nhận của người khác, đối với người thuộc trung tâm này, cũng giống như bất chấp chính sự an toàn của mình.

Nỗi lo âu này càng nổi bật khi những người này ở một

mình hoặc thấy trước phải ở một mình. Ai sẽ chỉ cho tôi đường đi? Giai điệu cuộc đời tôi làm sao có thể vang lên nếu không có ai nhấn lên dây đàn cuộc đời cho tôi? Ai sẽ thưởng thức giai điệu này của tôi trong cảnh cô tịch? Ý nghĩ về một cái gì như một cuộc ẩn mình lâu dài hoặc cảm nghiệm sa mạc có thể làm khiếp đảm người thường quen sống với thế giới bên ngoài đầy rẫy những người cung ứng cho họ mọi năng lực để hành động. Họ sợ sự trống vắng nội tâm: một mình hành trình trong thế giới nội tâm đôi khi làm họ kinh hoàng và có thể làm họ tê liệt vì họ không biết được những tài nguyên phong phú nội tâm của chính họ.

Để vượt thắng sự kinh hoàng nội tâm, người thuộc trung tâm con tim cần biết chân lý chứa đựng trong những lời này của Whiteheads trong cuốn “Seasons of Strength”:

“Chính trong sự riêng tư của bản thân mà tôi càng ý thức và chấp nhận sự hiện hữu con người của chính tôi. Đây chính là sức mạnh làm tôi trưởng thành trong việc yêu mến chính bản thân, làm nền tảng cho tình thương yêu và sự ân cần của tôi đối với người khác”.

Trong cuộc hành trình về với cõi riêng tư, người thuộc

trung tâm con tim gặp phải địch thù rất mạnh đó là sự dấn thân quá mức cho thế giới ngoại cảnh, cho một cuộc sống quá năng nổ hoạt động. Về kẻ thù nguy hiểm này cho loại số HAI, BA, BỐN, David Steindl- Rast có viết như thế này:

“Các hoạt động bên ngoài tạo nên một cái gì như lực ly

tâm, hút ta ra khỏi trung tâm con người ta, và cuốn ta vào với những bận tâm bên ngoài. Vòng quay của ngày sống đầy những hoạt động càng quay nhanh, thì lực hút càng kéo ta nhanh vào ngoại cảnh. Phải cản lại lực hút đó bằng cách thả neo bám chặt vào cái trung tâm tĩnh lặng của con tim”.

Từ trong sâu thẳm tâm hồn, người thuộc loại trung tâm

này nghe thấy tiếng gọi hãy bám chặt vào cõi thâm sâu lòng mình. Vì thế họ vẫn phải chiến đấu tìm cách đi sâu vào nội tâm và cưỡng lại sức hút của ngoại cảnh.

Chúa tỏ mình ra cho họ từ trong sâu thẳm tâm hồn. Đối với những người này, cầu nguyện khởi đầu bằng việc lắng nghe “tiếng thì thầm” của Chúa đang cư ngụ trong thâm tâm họ và đang gọi mời họ rời khỏi ngoại cảnh và những yêu sách của nó để nghỉ ngơi an bình trong sự thật. Đây là lời mời gọi bước qua cửa cổng để vào với thế giới bên trong mà ít khi họ dừng chân khám phá. Mà con đường bước qua cổng quá hẹp để có thể mang theo hàng đống định kiến về những cách phải tiến lên như thế nào. Và trên đường hướng về thế giới nội tâm, không có một tiến trình hành động nào định trước được. Muốn cầu nguyện từ trong con tim, điều cần thiết là phải quyết tâm đi đến vùng mình chưa bao giờ tới trước đó và tiến lên mà không cần có bảng chỉ đường. Cuộc hành trình này đòi hỏi sự nhạy cảm trong những biểu lộ bộc trực không tính trước, qua trực giác, cảm xúc và ước mong. Người thuộc trung tâm con tim sẽ bắt đầu cầu nguyện khi thực sự ý thức về cái thế giới trong chính bản thân họ. Ý thức này không đến với họ nhờ chú tâm về một vật thể bên ngoài, ví dụ như nhờ một câu niệm, như trong trường hợp của người thuộc trung tâm đầu óc, mà đến với họ khi họ đối diện với thế giới bên trong con người họ. Đối tượng chú tâm của họ là những cơn tức giận, những nỗi lo âu, những niềm vui và nỗi sợ hãi. Khi những đối tượng này xuất hiện, họ sẽ suy tư trên chúng, chấp nhận chúng và từ đó họ sẽ hiểu ra nguồn cội và ý nghĩa của chúng. Cầu nguyện đối với họ, không chỉ là việc phân tích cảm xúc. Đối với họ, cầu nguyện chỉ thực sự là cầu nguyện khi chính họ và Thiên Chúa cùng gặp gỡ nhau trong cầu nguyện. Bằng không thì cầu nguyện sẽ

thái hoá và trở thành một kinh nghiệm về việc tra cứu nội tâm. Điều quan trọng đối với người thuộc trung tâm này là họ phải có một tư thế chuẩn bị sẵn sàng để ý thức về trạng thái nội tâm của mình, đồng thời phải ở trong một trạng thái hết sức trong suốt trước mặt Chúa và hết lòng mong ước Chúa chủ trì tâm hồn mình qua mọi trạng thái nội tâm. Không phải là thừa khi nhấn mạnh rằng người thuộc trung tâm con tim phải sẵn sàng nghe theo sự thúc giục của bản chất sâu thẳm con người của mình chứ không phải nghe theo ý kiến của người khác. Họ phải dành quyền làm chủ trên cuộc sống nội tâm của họ.

Họ không cần phải chú mục trên một vật thể bất động

hay tập trung ý nghĩ trên một câu kinh lặp đi lặp lại, như người thuộc trung tâm đầu óc. Nhưng họ cần ở cùng, ở trong một hình ảnh nào đó tự nhiên xuất hiện trong tâm trí họ. Tự nhiên đó chính là từ phải dùng để diễn tả cách thức tập trung ý nghĩ này. Đó là cách thức phô bày, cách để mọi việc xảy ra cách tự nhiên như việc hít thở không khí. Đôi khi, trong khi hít thở bình thường, chúng ta có thể ý thức về những gì chúng ta làm một cách rất tự nhiên, không cần phải suy nghĩ. Khi ý thức như thế, chúng ta đâu buộc phải nhưng thở.

Luật cơ bản để cầu nguyện đối với những người thuộc

trung tâm con tim đó là sự bày tỏ bản thân. Mục tiêu nhắm đến là trải rộng bản chất thực con người mình, chứ không phải là con người mình muốn có, để làm vui lòng người

khác. Đây là nỗ lực kiên vững trong lúc cầu nguyện để biết những cảm xúc và tình cảm của mình. Đối với người chân thật trong đường thiêng liêng, những xúc động và tình cảm này sẽ làm cho họ biểu hiện mình cách chân thật và hoàn toàn tự do trong việc làm chứng tá của người Kitô hữu. Khi đó và chỉ khi đó bản chất thật con người họ mới xuất hiện trước mặt Chúa, trong suốt, không che đậy. Vì quá mong muốn được trải bày bản thân, nên đôi khi trong một vài tôn giáo khác người ta đã phải dùng thuốc để phơi bày bản chất con người mình. Claudio Naranjo trong cuốn “The psychology of meditation” có nói “Đã có truyền thống sử dụng thuốc như chất xúc tác để phô bày bản chất con người mình hoặc để nói tiên tri”.

Theo quan niệm Kitô giáo, chúng ta không dùng thuốc,

nhưng khuyên nên lưu ý về trường hợp của những người bị đóng khung trong những ý thức về chính mình do ý kiến người khác tạo nên. Thuốc có thể xoá bỏ hình thái nô lệ này từ thế giới bên ngoài, nhưng cũng có thể tạo nên một hình thức lệ thuộc khác.

Trong việc dùng Kinh Thánh để cầu nguyện, có sự khác

biệt rất lớn giữa người thuộc trung tâm đầu óc và người thuộc trung tâm tình cảm. Những con đường dẫn đến việc tiếp cận chân lý của lời Chúa hoàn toàn khác nhau. Đối với người thuộc trung tâm đầu óc, sử dụng Kinh Thánh như một hình thức để cầm trí. Vào thế giới Kinh Thánh, một thực tại sau đây được phô bày:

“Đây là chân lý, hãy đón nhận và lấy làm của mình” Nhưng trong thâm tâm của người thuộc trung tâm tình cảm, vang lên tiếng nói này: “Chân lý nằm sâu trong bản thân bạn, và bạn chỉ tìm ra chân lý khi quên hết những câu trả lời đã có sẵn”.

Cả hai trung tâm đến với chân lý của lời Chúa bằng những con đường đặc biệt phù hợp với năng lực của họ và với cách thức để họ trung thực với chính mình và với thế giới bên ngoài.

Khi cầu nguyện với Kinh Thánh có một nét rất khác

biệt đáng để ý. Trong khi người thuộc trung tâm đầu óc khởi đầu với một chân lý phổ quát rồi đi đến những chi tiết riêng biệt trong đời sống mình, thì người thuộc trung tâm con tim khởi đầu với một kinh nghiệm cụ thể trong đời sống rồi đi đến nguyên tắc phổ quát. Người thuộc loại số HAI, BA, BỐN có kinh nghiệm về những trăn trở trong liên hệ. Từ kinh nghiệm cụ thể này cùng với tất cả những gì nó gợi lên, họ đến với lời Chúa trong Kinh Thánh nói về những xúc động nội tâm của mình. Người thuộc trung tâm con tim cũng có thể, từ những gợn sóng cuộc đời và những xoáy động tình cảm, đọc một đoạn Kinh Thánh và sau đó để mình bay theo hứng khởi của trí tưởng tượng. Lối suy niệm theo thánh I-nha-xiô, hoặc chỉ cần thâm nhập vào hiện cảnh, có thể rất tự nhiên và bổ ích cho họ.

Cầu nguyện biểu cảm, hoặc cầu nguyện từ đáy lòng

mình, sẽ khiến cho tâm hồn cảm thấy tự tin, tự chủ và được

tự do thực sự. Khi đó họ có thể để cho những sáng tạo cá nhân bộc phát và sẽ có thể vượt ra khỏi những cơ cấu bên ngoài và những cách thức đã ước định sẵn để làm những sự việc. Người thuộc trung tâm con tim cảm nhận từ trong sâu thẳm tâm hồn tiếng gọi liên lỉ đạt đến tự do. Họ thấy mình cần phải ý thức và ý thức nhiều hơn các hạn chế của thế giới ngoại cảnh. Họ bị thúc bách bởi tiếng gọi phải tự mình suy nghĩ những tư tưởng của mình, phải cảm nhận chính cảm giác của mình và sau cùng phải có những quyết định riêng cho mình.

Đối với những người thuộc trung tâm tình cảm này, các

giấc mơ có thể là một phương tiện hữu hiệu để đụng chạm được thế giới bên trong sâu thẳm của mình. Trong khi ngủ, họ thường tiếp xúc với những tình cảm bị dồn nén và những lo âu lúc họ thức tỉnh. Để ý và suy tư trên các giấc mơ, người ta có thể khám phá ra giá trị của chúng, và tiếp cận được với thế giới bên trong của mình. Có nhiều cuốn sách rất đáng đọc về các giấc mơ như “Dreams and Spiritual Growth” (Giấc mơ và sự thăng tiến đường thiêng liêng) và các sách khác của Louis Savary, như cuốn “Dreams and Healing” (Giấc mơ và việc chữa lành) của John Stanford. Người thuộc trung tâm tình cảm cũng không uổng công nghiên cứu quy luật để phân tích các giấc mơ. Họ cũng như mọi loại nhân cách khác trong Cửu Loại Nhân Cách đều cần sự giúp đỡ từ các giấc mơ để tiếp cận với thế giới nội tâm của mình. Có nhiều cách để rút ra từ giấc mơ những trợ giúp hữu ích. Cách cơ bản và đơn giản là suy nghĩ trên toàn bộ giấc mơ. Đặt cho giấc mơ một

cái tên. “Tôi phải đặt cái tên nào cho giấc mơ?” Hãy để câu trả lời đến cách tự nhiên với bạn. Sau đó nhớ lại các đề tài hoặc vấn đề nổi cộm trong giấc mơ. Nếu có nhiều vấn đề, hãy sắp lại cho có trật tự. Rồi xác định những ảnh hưởng tình cảm, những cảm xúc nổi cộm cảm nhận trong giấc mơ. Nếu những xúc cảm đó kéo theo một kết thúc nào thì cũng nên ghi nhận. Sau cùng, giấc mơ khơi động trong bạn một vấn nạn. Vấn nạn đó là gì? Giấc mơ khiến bạn phải ý thức về điều gì? Kỹ thuật tìm hiểu giấc mơ này được gọi cách bình dân là “TTAQ” do Savary và Berne trong cuốn “Dreams and Spiritual Growth” tr. 22-24.

Chia trí là vấn đề rất thường xảy đến khi chúng ta nói

hoặc viết về việc cầu nguyện. Cách chế ngự vấn đề chia trí cho người thuộc trung tâm đầu óc và con tim rất khác nhau. Đối với người thuộc trung tâm đầu óc, thường người ta khuyên dùng biện pháp kỷ luật. Họ thường có xu hướng theo đuổi những tư tưởng và hình ảnh xuất hiện trong đầu họ lúc cầu nguyện, và đây là nguyên nhân làm họ chia trí không tập trung tư tưởng được. Do đó phải có những biện pháp để kìm hãm sự dông dài của trí tưởng khi cầu nguyện.

Trong khi đó thì đối với người thuộc trung tâm con tim,

cách xử lý là khuyên họ đừng gò ép, cứ để cho sự tự nhiên bộc phát xảy ra. Họ phải để mình trôi theo những chia trí đó. Vì là người rất nhạy cảm với hình ảnh, họ sẽ nghe được từ thế giới ngoại cảnh tiếng nhắc nhủ rằng, chia trí là một điều không hay. Những tiếng nhắc nhở này không phải đến từ

bên trong sâu thẳm của họ nhưng đến từ bên ngoài, và sẽ có một khuynh hướng chống lại những chia trí đó. Những người này nghe theo tiếng nhắc nhở đó và họ có thể đi đến việc tiếp cận với thế giới nội tâm thực của mình. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả mọi sự chia trí đều có tầm quan trọng như nhau. Có những chia trí như con ruồi cứ quấy rầy ta, đó là những tỉ mẩn của cuộc sống cứ nhảy xen vào trong lúc ta cầu nguyện. Những quấy rầy như thế cần phải bay đi, chúng ta không cần mất thì giờ để đập ruồi. Nhưng cũng có những chia trí khác quan trọng hơn mà người thuộc trung tâm con tim cần đón nhận và khai thác. Đó là những tư tưởng liên quan đến các mối liên hệ, đến tương lai, tình cảm của ta. Theo con đường của loại chia trí này, ta có thể đến với tâm điểm, đến với sự thật của con người ta.

Lối cầu nguyện có thể dẫn đến việc tự biểu lộ mình

trong trạng thái say sưa ngây ngất là một hình thức tuyệt diệu nhất cho người thuộc trung tâm con tim. Đó là đặc sủng cầu nguyện rất phổ biến thấy được nơi người thuộc trung tâm này. Lối cầu nguyện này có những nét mang tính cộng đoàn và bộc phát, phù hợp với nhu cầu của người thuộc trung tâm này. Hình thức cầu nguyện này rất thông thường đối với họ, nhưng lại rất ít xảy ra đối với người thuộc trung tâm đầu óc. Đối với người thuộc loại số HAI, BA và BỐN, điều tối quan trọng là họ phải để cho cuộc đời họ phơi bày ra. Trong lúc phơi bày cuộc đời mình, ta sẽ đi thẳng đến Chúa, với sự tròn

đầy của cuộc sống chứ không đến với những giá trị, những vai trò do xã hội áp đặt.

Có thể khó khăn cho người thuộc trung tâm này để

hành động theo sở thích của họ, ngay cả trong lúc cầu nguyện. Họ có thể liên tục hành động ngoài cộng đoàn hoặc ngoài sự mong chờ của Giáo Hội, họ không bao giờ hiểu được tại sao việc cầu nguyện lại luôn quá mệt mỏi và luôn cảm thấy không trung thực trước mặt Chúa. Trong dịp tĩnh tâm có hướng dẫn, người thuộc trung tâm tình cảm biết quá rõ những mong ước của vị linh hướng và nỗ lực cách vô thức để đạt đến một tình trạng cầu nguyện hầu làm cho vị linh hướng hài lòng hơn là nghe theo những thúc đẩy của Chúa Thánh Thần. Chúa Thánh Thần thường dẫn họ vào sâu trong cuộc sống của họ và hậu quả xem ra không trùng hợp với những gì họ nghĩ là cầu nguyện sẽ đem lại cho họ. Điều tối quan trọng trong việc linh hướng hay hướng dẫn tĩnh tâm đối với loại nhân cách số HAI, BA và BỐN là giúp họ dám trở thành chính mình. Sự hiện diện đích thực không chút thành kiến như vậy sẽ tạo cho họ một ấn tượng đầu tiên là họ được đón nhận như chính con người họ. Đây là một kinh nghiệm có thể củng cố cho tiến trình dám sống trung thực trong những khía cạnh khác của cuộc sống.

Không chỉ trên bình diện các mối liên hệ giữa người với

người mà loại nhân cách thuộc trung tâm con tim phải phấn đấu để luôn trung thực. Chúng ta đã nghe nói đến lời phát biểu này: “Bạn liên hệ với Chúa thế nào thì cũng liên hệ với

người khác như vậy”. Cái tôi được thần tượng hoá của người thuộc trung tâm này làm cho họ hiện diện trước mặt Chúa theo cách họ tưởng tượng ra. Người thuộc loại số HAI luôn cố tìm cách làm vinh danh Thiên Chúa trong khi đáp ứng cho các nhu cầu của thế giới. Loại BA thì cố bám vào kết quả công việc hoặc vào các mối tương quan giao tiếp, và có thể thấy quá khó khăn khi cầu nguyện với những nỗi khổ do thất bại hoặc do sự phản bội. Hứng khởi của những nguồn cảm xúc trong lúc cầu nguyện có thể khiến cho loại người số BỐN có những ảo giác khi tiếp cận với cuộc sống hơn là chỉ đơn thuần hiện diện và tiếp xúc với Thiên Chúa.

Cái thế giới mà Thánh Thần Chúa tạo ra trong tâm

hồn con người phải được trân trọng và ân cần vươn đến. Trong những người thuộc loại trung tâm con tim này, Chúa Thánh Thần phải cạnh tranh với bao nhiêu tiếng nói khác mà con người thường có thói quen nghe theo.

Người thuộc trung tâm này cần được khích lệ trong việc

đối mặt và khảo sát tỉ mỉ những ngờ việc của mình. Có thể họ cảm thấy hoảng hốt vì việc khám phá như thế sẽ đưa họ đến việc tự biểu lộ mình theo những cách không thể chấp nhận được. Việc đối mặt với nỗi ngờ vực và sự thật là cách duy nhất để cho người thuộc trung tâm này đến với cuộc sống đích thực. Cũng cần phải đối mặt và nêu đích danh những con quỷ ẩn núp trong lòng mình. Nêu lên đích danh chúng là cách duy nhất để chiến thắng chúng. Thomas Merton đã từng khuyên các thầy nhà tập nên có các hình

tượng vì nó có thể rất hữu ích trong lĩnh vực này. Ngài khuyên họ hãy tưởng tượng mình đang đứng trước một cái hồ nước đen sâu thẳm với những con quái vật đang ẩn núp dưới đáy hồ. Các thầy phải chăm chú nhìn vào mặt hồ để lôi lên mặt nước từng con quái vật một. Nhìn một hồi lâu như thế, họ sẽ thấy và nêu danh từng con một. Điểm mặt được từng con như thế, họ sẽ không còn e sợ trước chiều sâu thăm thẳm của nước hồ và những gì có thể bất chợt trồi lên mặt nước. Cái hồ sâu thăm thẳm đó là thế giới nội tâm của mỗi người. Người thuộc trung tâm con tim này thường bị bất ngờ bởi những cơn tức giận, những kiêu ngạo, những ganh tương của họ. Vì không bước những bước đều đặn trên mảnh đất của thế giới nội tâm, họ không sao biết được những gì đang ẩn núp trong đó. Biết được từng con quỷ một là bước đầu tiên trong việc học đối thoại với chúng rồi mới có thể biến mãnh lực của chúng thành năng lực tích cực xây dựng.

Biệt phân các thần khí cũng là điều tối quan trọng đối với

người thuộc trung tâm con tim. Sự biệt phân này đơn giản là quá trình sàng lọc. Nhiều tác giả đã viết về đề tài này, ta không cần dài dòng ở đây. Nhưng tất cả đều đặt cơ sở trên việc nhận ra chân lý của đoạn thư 1 Ga 4, 1-3: không phải mọi thần khí đều đáng tin, cần phải sàng lọc chúng. Đặc biệt đây là việc rất cần thiết cho người thuộc loại số HAI, BA, và BỐN. Họ cần phải suy nghĩ trên những ngón tay đang lướt trên phím đàn cuộc đời họ để quyết định cái gì thực sự là ân sủng và cái gì thuộc về ma quỷ. Không thể làm công việc biệt phân này nếu không thành tâm thành ý trong cầu nguyện biểu cảm được mô tả trong chương này.

CHƯƠNG VI

CÁCH CẦU NGUYỆN CỦA NGƯỜI THUỘC TRUNG TÂM PHỦ TẠNG:

“CẦU NGUYỆN TĨNH LẶNG”

Có một lối cầu nguyện rất đơn giản và phù hợp với

người thuộc trung tâm phủ tạng (TÁM, CHÍN và MỘT). Đó là cách cầu nguyện tĩnh lặng. Hạng người này có năng lực mãnh liệt và tức thời. Họ phản ứng mau lẹ trước sự việc và hoàn cảnh cuộc đời để kiểm soát thực tại bằng năng lực của mình (loại số TÁM); bằng cách trụ vững trên chính mình, đứng ra ngoài mọi xung đột (loại số CHÍN); hoặc bằng cách kiên định với lập trường của mình, làm cho mọi sự phải đúng (loại số MỘT). Người thuộc trung tâm phủ tạng là người rất nhiều nghị lực. Nét đặc thù nghị lực của loại người thuộc trung tâm này có thể hình dung dễ dàng qua sự say mê

can trường đấu tranh cho công lý (cho quyền lợi của họ cũng như của người khác), cho tình yêu thương, cho chân lý của loại số TÁM, qua sự tranh đấu không mệt mỏi cho chân lý, công bằng và đạo đức của loại số MỘT. Còn loại số CHÍN thì đằm thắm hơn, nhưng không bao giờ khuất phục, họ có vẻ như ở trong trạng thái ngẩn ngơ hoặc như bị say thuốc. Nhưng muốn có trạng thái này, họ đã phải trả giá rất đắt vì phải dùng hết cả sinh lực để làm cho những xung đột phải kiệt quệ, cả trong đời sống nội tâm lẫn trong những hoàn cảnh sống của thế giới bên ngoài. Do đó, năng lực trở thành vấn đề cho họ và họ có vẻ như những người bị kiệt hết năng lực, không muốn ra khỏi vị trí có sẵn của mình. Như chúng ta sẽ thấy về sau trong chương này, mỗi số loại, trong đường hướng của mình, đều cần phải chấp nhận thực tại và bỏ qua những gút mắc. Một đặc điểm khác của người thuộc trung tâm này làm cho họ rất phù hợp với lối cầu nguyện tĩnh lặng, là thái độ của họ trước sự chống đối và trước thiện cảm. Họ chịu đựng được sự chống đối, vì xem đây như chuyện bình thường trên đời. Nhưng họ kịch liệt đối kháng mọi tình cảm có phương làm hại họ. Đối với loại số TÁM, tình cảm là mối đe dọa vì bản chất họ là tránh né mọi yếu hèn, mọi sự dịu dàng mà họ xem như là biểu hiện của sự mất tự chủ. Vì không có kinh nghiệm về một tình yêu hoặc tình cảm chân thật, nên loại số CHÍN cho tình cảm là mối đe doạ và có thể cự tuyệt nó vì cho là một chuyện không quan trọng , không phải là vấn đề lơn lao gì. Loại số MỘT khước từ tình cảm vì họ nghĩ mình chưa bao giờ hoàn thiện đủ để xứng đáng với tình cảm đó.

Đối với người thuộc trung tâm này, tức giận là điều ít được họ kiểm soát nhất. Nơi loại số TÁM, những tình cảm bực tức dễ dàng thấy rõ nhất và từ đó ảnh hưởng lớn trên cuộc sống. Nơi loại số CHÍN, thì tình cảm bực tức thường được chế ngự, nhưng khi không còn kìm hãm được những cảm xúc quá mạnh, thì nỗi bực tức có thể bùng nổ, dù là những nỗi bực tức vô canh cứ. Do đó người loại số CHÍN có thể là những người hay nổi nóng nhất. Còn loại số MỘT luôn bừng bừng bực tức trước những bất toàn của cuộc đời. Nhưng vì không hay ho gì cho một người còn trẻ nổi nóng lên, họ thường đè nén những nói bực tức trong lòng để nó bùng nổ thành những thái độ chống đối thụ động hay những hình thức phản ứng phẫn uất khác. Cầu nguyện

Cầu nguyện tĩnh lặng là cách thích hợp nhất cho những

người này. Họ chỉ cần đơn sơ đến với Thiên Chúa trong đức tin và thinh lặng ngồi đó. Tư thế cầu nguyện của họ đơn giản là lặng thinh, an bình ở với Thiên Chúa đang hiện diện. Theo cách này, họ vào sâu trong mầu nhiệm của cuộc tử nạn và phục sinh của Đức Kitô. Có lần thánh Gioan Vianney thấy một ông cụ ngày nào cũng ở trong nhà thờ mấy tiếng đồng hồ liền, thánh nhân hỏi ông đã làm gì trong những mấy tiếng đồng hồ đó, ông cụ trả lời: “Tôi chẳng làm gì hết, tôi chỉ nhìn Chúa trong khi Chúa nhìn tôi”. Edward Farrell cũng làm dội lại lời này từ cửa miệng của một ông cụ khác ở

Ai-Len khi được hỏi đang làm gì, thì ông cụ trả lời: “Tôi chỉ ngồi đây vì Cha trên Trời rất thích tôi”.

Những phát biểu trên của các cụ già đã lột được các bản

chất của cách cầu nguyện tĩnh lặng. Cụ già không nói, không làm, không nghĩ về một chuyện gì. Cụ chỉ ngồi đó và để cho Chúa yêu thương đưa mắt nhìn đến cụ. Đây là cách cầu nguyện mà Terêsa Avila từng khuyên các chị em nên theo. Hai người yêu nhau cảm thấy tràn đầy hạnh phúc khi gặp gỡ nhau. Cách cầu nguyện này không cần phải có tư tưởng, quan niệm hoặc hình ảnh nào. Tâm hồn chẳng cần phải suy niệm hoặc biểu lộ tình cảm của mình trước mặt Thiên Chúa. Cầu nguyện tĩnh lặng giúp cho người thuộc trung tâm phủ tạng nối kết thế giới nội tâm với thế giới ngoại cảnh mà không cần sử dụng từ ngữ, tư tưởng hoặc hình ảnh, hoặc chỉ dùng rất ít. Đây là cách cầu nguyện mà thánh Gioan Thánh Giá đề cập trong cuốn “Dark night of senses” (Đêm tối giác quan) hoặc được tác giả cuốn “Cloud of Unknowing” (Mây mù tăm tối) giải thích:

“Tất cả những gì tâm hồn phải làm là: nâng tâm hồn

lên cùng Chúa trong tình mến yêu trìu mến, mong ước Ngài, vì Ngài, chứ không phải vì những ân huệ Ngài ban; Tập trung chú ý và ước muốn của mình vào Thiên Chúa, biến nó thành mối quan tâm duy nhất của tâm trí mình. Cố gắng quên đi tất cả mọi chuyện khác, không để trí khôn và lòng ước dính với bất cứ thụ tạo nào của Chúa hoặc những công việc dù là chung hay riêng.”

Cách quy hướng tất cả về Chúa như thế làm phát sinh một hình thức giao tiếp khác. Trong cách cầu nguyện biểu cảm hoặc suy niệm, tâm hồn phải sử dụng ý nghĩ, cảm xúc hoặc hình ảnh nhưng đồng thời vẫn tiếp tục học biết về Chúa qua Kinh Thánh. Các phương tiện giao tiếp này đôi khi cũng có thể trở thành vật cản thay vì giúp chúng ta kết hợp thân tình với Chúa. Tĩnh lặng, tức là làm tắt đi mọi lời nói, tư tưởng hoặc hình ảnh, có thể là một hình thức giao tiếp với Chúa cách mãnh liệt khi hai tâm hồn đều xúc cảm mãnh liệt bởi tình yêu. Tâm trí xao động

Tương giao với Chúa từ trong sâu thẳm tâm hồn mình

không phải là việc đơn giản. Con người nhân loại chúng ta không thể chỉ nhấn một chiếc nút là làm lịm tắt hết mọi ý nghĩ và trí tưởng. Tâm trí chúng ta luôn bị những ý nghĩ, những hình ảnh cuốn trôi trong dòng chảy.

...vừa đem tình yêu thương qui hướng về Thiên Chúa,

tâm trí con người mỏng dòn của chúng ta đã bị xao lãng bởi vật thụ tạo hoặc bởi những lo lắng trong ngày. Nhưng không sao. Chẳng có gì tai hại: vì tâm trí con người lại quay trở về ngay với sự tĩnh lặng.

Ý nghĩ, ngôn từ và hình ảnh lôi kéo và chi phối sự tập

trung tư tưởng của chúng ta, lôi chúng ta ra khỏi sự tĩnh lặng. Cách này hay cách khác, chúng luôn vây hãm tâm trí chúng

ta, cột dính chúng ta lại với chúng (như nguồn năng lực, đối với loại số TÁM; như thành lũy cho sự kiên định của mình, loại số CHÍN; như sự thành toàn, loại số MỘT), hoặc làm cho chúng ta sợ hãi (như sự yếu kém hay yếu mềm, loại số TÁM; như xung đột hay sự xáo trộn nội tâm, loại số CHÍN; và như sự đè nén, loại số MỘT), hoặc cách nào đó, như là một thực tại mà chúng ta gắn bó hết mình vào đó.

Làm cho tâm trí tĩnh lặng, thoát khỏi ý nghĩ cuồn cuộn

như thác lũ, không phải là việc dễ dàng. Một cách có thể rất hữu hiệu là dùng một ý nghĩ để xua đuổi ý nghĩ khác, hoặc một hình ảnh để khai trừ một ý nghĩ, hay hình ảnh khác đang neo chặt sự chú ý của chúng ta. Cột chặt sự chú ý trên một ý nghĩ, một cụm từ, một câu, hay một lời hoặc hình ảnh. Cố làm cho tâm trí chúng ta trống rỗng có thể là cách vô bổ. Bởi vì tâm trí con người luôn phải bận tâm về một cái gì, vậy nên cung cấp cho nó chỉ một điều để bận tâm: một lời hoặc một câu ngắn được lặp đi lặp lại để kìm giữ tâm trí khỏi chạy lang bang, hoặc một hình ảnh về Đức Giêsu mà bạn yêu mến và quay trở về với hình ảnh đó khi bị chia trí. Sẽ đến một lúc nào đó, tâm trí bạn có thể bỏ qua mọi hình ảnh và ý nghĩ để đến với Chúa đang ở sâu trong tâm hồn bạn.

“Muốn tập trung mọi mong ước vào một câu đơn giản

mà tâm trí có thể bắt kịp dễ dàng, bạn hãy chọn một câu ngắn hơn là một câu dài. Hay nhất là câu chỉ có một từ, ví dụ như “Chúa” hoặc “Yêu”. Nhưng phải chọn một câu hoặc từ nào rất có ý nghĩa đối với bạn. Rồi cố gắng cột dính nó trong

tâm trí bạn để dù có xuất hiện những gì đi nữa, câu đó vẫn dính chặt trong tâm trí bạn. Câu đó sẽ là chiếc thuẫn đỡ che cho bạn trong những lúc xôn xao hoặc trong an bình tĩnh lặng. Hãy sử dụng câu này để phá tan đám mây u ám trên đầu bạn và để kìm chế mọi chia trí hãy vất chúng vào trong quên lãng dưới chân bạn. Nếu có một ý nghĩ nào xuất hiện quấy phá bạn, hỏi bạn đang làm gì đó, bạn chỉ dùng câu đó để trả lời. Nếu lý trí bạn bắt đầu mổ xẻ trên ý nghĩa hoặc những chú thích của câu bạn đã chọn, thì bạn phải nhắc nhở mình rằng giá trị của nó nằm trong nét đơn giản của câu. Hãy làm như thế, tôi dám đoan chắc với bạn, các ý nghĩ vặn vẹo này sẽ biến mất. Vì sao? Vì bạn bạn đã từ chối không muốn dông dài biện luận với chúng.”

Chúa sẽ tỏ hiện cho tâm hồn qua cái nhìn đó trong âm

thầm lặng lẽ chứ không phải trong náo nhiệt. Khi làm cho mọi ý nghĩ phải câm lặng biến mất, có thể tâm hồn sẽ cho là mình chẳng làm được cái gì, chỉ tổ mất thì giờ trong lúc cầu nguyện như thế. Nhưng đây chính là thời khắc của đức tin, của sự chú tâm cực độ vào Thiên Chúa. Đây là khoảng thời gian chết cho mọi ý nghĩ, mọi hình ảnh, mọi cảm giác để chỉ chú tâm vào Thiên Chúa. Anthony de Mello mô tả lối cầu nguyện này và những hậu quả của nó trên những tâm hồn kiên trì thực tập:

“Không nản lòng và kiên trì thực tập lối cầu nguyện

này, và với đức tin mù quáng, trầm mình trong trống rỗng, trong tăm tối, trong tình trạng vô công ngồi rồi, trong hư vô,

họ sẽ từ từ khám phá, đầu tiên với những ánh sáng lờ mờ, rồi cách rõ ràng minh bạch hơn, có cả một nguồn ánh sáng trong tăm tối, có một sự trống rỗng nhiệm màu lấp đầy tâm hồn, có cả một bầu khí náo nức hoạt động của Thiên Chúa trong cái vô công ngồi rồi đó, và trong cái hư vô tâm hồn họ được tái tạo và đổi mới”.

Tất cả những khám phá này, họ không sao mô tả được

cho chính mình cũng như cho người khác. Họ chỉ biết rằng sau mỗi buổi cầu nguyện như thế hoặc sau mỗi lần chiêm niệm, bạn có thể gọi với những từ gì khác tùy bạn, họ chỉ cảm nhận có một cái gì đó rất nhiệm mầu đang ảnh hưởng trên tâm hồn họ, đang đem lại cho họ một sự tươi mát, một sức bổ dưỡng khoẻ khoắn lạ thường. Và họ nhận thấy mình có một khao khát trở lại với việc chiêm niệm trong tối tăm đó, một sự chiêm niệm xem ra không mang một ý nghĩa nào, nhưng đồng thời làm cho họ đầy sức sống” Không dính bén

Cũng như trường hợp của người thuộc trung tâm đầu

óc và con tim, lối cầu nguyện của người thuộc trung tâm phủ tạng làm cho tâm hồn kết hợp với Chúa nhờ việc chết đi và sống lại. Đây là sự rung cảm với cuộc khổ nạn, cái chết và phục sinh của Đức Giê-su Ki-tô. Không phải con người thật, con người sâu thẳm nhất của chúng ta mang hình ảnh Thiên Chúa chết đi, nhưng đúng hơn chính là cái ảo tưởng về một cái tôi đầy quyền năng và có thể tự đảm bảo an toàn cho

mình chết đi. Dẹp bỏ được cái ảo tưởng này, chúng ta sẽ sống lệ thuộc vào Chúa cách trọn vẹn hơn. Khổ luyện sống tách khỏi mọi quyến luyến sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự kết hợp với Thiên Chúa và dọn sẵn môi trường cho hồng ân Thiên Chúa đổ xuống. Người thuộc loại số TÁM cần thoát khỏi những lạm dụng quyền bính, như bắt nạt người khác, kiểm soát chế ngự các tình huống và chơi trò quyền bính. Loại số TÁM cũng nên điều tiết lòng nhiệt huyết của mình khi tranh đấu cho công lý để giữ mình khỏi xúc động quá mức trước những vi phạm quyển lợi mình hay của người khác, dù thực hay giả. Nếu không thì họ sẽ trở thành những kẻ chống đối và tay đồ tể đối với người khác. Người loại số TÁM có thể là nô lệ của cơn tức giận và những tác động mù quáng của nó. Cơn tức giận của họ có thể dồn đổ trên tốc độ khi lái xe, hoặc trong lúc chơi thể thao, hoặc trong những việc nguy hiểm như để làm vơi đi nỗi buồn tẻ. Loại số TÁM cần thoát ra khỏi những thái quá như thế.

Loại số CHÍN cần thoát ra khỏi tình trạng mải mê tìm

sự điềm tĩnh và tự tại, ra khỏi trạng thái tìm sự an bình bất chấp mọi sự. Số CHÍN cố lướt thắng những cảm giác buồn tẻ, sống vô bổ không cùng đích, bằng cách lao mình vào những loại hình hoạt động bên ngoài đầy kích động. Họ là những người có vẻ bận rộn, đâm đầu từ công việc tầm thường này đến việc tầm thường khác. Sự tìm kiếm không mệt mỏi đẩy loại số CHÍN vào những cuộc hội thảo, những buổi tư vấn, những việc hướng dẫn đạo đức hoặc nghiền ngẫm như các nhà ẩn sĩ về những giải đáp cho cuộc đời họ.

Họ cần thoát ra khỏi sự lười biếng không muốn dấn thân trong cuộc hành trình nội tâm. Lòng hăng say của họ trong việc kiểm soát xung đột hoặc không để những xung đột đó gậm nhấm họ, khiến họ như những người lừng khừng, không thể sắp đặt cấp bậc giá trị ưu tiên hoặc nhận lãnh trách nhiệm trong chọn lựa của mình.

Loại số MỘT cần giải thoát mình khỏi phải trở thành

những người tàn nhẫn khi xâm mình đeo đuổi sự hoàn hảo không thể có được. Cái lý tưởng hảo huyền của họ liên tục giam giữ họ trong tù ngục của sự thất vọng trước sự khiếm khuyết của bản thân cũng như của người chung quanh, khiến họ thành những người hay phê phán, chỉ trích và có những thái độ cay cú đối với bản thân cũng như với người khác. Họ nên kìm chế mình với những tư tưởng hài hước của câu thơ: “Tốt, tốt hơn, tốt nhất; đừng bao giờ ngưng nghỉ; cho đến lúc cái tốt của bạn thành tốt hơn và cái tốt hơn thành tốt nhất”. Loại số MỘT cần bịt tai đừng nghe cái điệp khúc muôn thuở của những từ “nên thế này, phải thế kia” để rồi luôn sáng tác ra bài ca than chỉ trích nổi cộm loại nhân cách này hơn các loại nhân cách khác. Hoài vọng phải có sự tuyệt hảo có thể khiến một số người loại MỘT bị những chi tiết chi ly ám ảnh, và luôn đòi hỏi chuẩn mực trong mỗi khía cạnh nhỏ của cuộc đời.

Mỗi loại nhân cách đều theo đuổi một ước vọng riêng,

làm như cuộc đời này có thể lấp đầy cái hố sâu thẳm của những ước mong hạnh phúc và thánh thiện. Thái độ sống

tách rời mọi dính bén giúp tâm hồn đánh tan ảo tưởng đó, và có thể nhận ra sự thật mà thánh Âu-tinh mô tả: “Tâm hồn con không ngừng xao động cho đến khi được nghỉ ngơi trong Chúa”. Thái độ đón nhận bất cứ việc gì xảy ra, không tìm kết quả cũng như những an ủi, nhưng chỉ chú tâm vào sự hiện diện mờ khuất của Thiên Chúa, có thể làm cho cách cầu nguyện này tăng trưởng. Một điều cần thiết nữa là trong tiến trình đời sống, chúng ta cần buông thả hết mọi lòng muốn, mọi sự gắn bó đang cản đường chúng ta triệt để qui phục Thiên Chúa. Bao lâu chúng ta bám víu vào một lý tưởng nào về chính mình, vào một vật gì, hoặc một người nào hơn Thiên Chúa, làm như chính mình hoặc người nào hoặc vật gì đó, là niềm hạnh phúc tột đỉnh, là ý nghĩa cuối cùng của đời sống chúng ta, thì bấy lâu chúng ta chưa hoàn toàn tự do trong việc kết hợp với gốc nguồn thánh thiêng của chúng ta. Cắt đứt mọi dính bén, hoặc đang trong quá trình giải thoát mọi dính bén, chúng ta mới là những người chỉ biết phục vụ Thiên Chúa trong lúc cầu nguyện. Lối cầu nguyện của người thuộc trung tâm phủ tạng còn được minh hoạ bởi hình ảnh của một thái độ hoàn toàn đón nhận. Tâm hồn họ giống như cánh đồng vừa được cày xới và đang sẵn sàng nhận những hạt giống gieo xuống. Thái độ hoàn toàn cởi mở này khiến họ đón nhận dễ dàng bất cứ những gì Thiên Chúa đem đến hoặc ban cho họ.

Từ những gì vừa nói ở trên, chúng ta thấy rằng việc dứt

bỏ mọi dính bén thụ tạo trong lúc cầu nguyện và việc dứt bỏ mọi sự trong mỗi ngày sống, luôn đi đôi với nhau. Điều này

đã được thiền sư Bokusan giải thích cách ấn tượng qua một giai thoại cuộc đời ông:

“Trong thời nội chiến vào thế kỉ XIX, một samurai đào

tẩu đến trốn trong thiền viện của thiền sư Bokusan. Ba người truy nã chạy đến và đòi vị thiền sư phải chỉ chỗ người samurai ẩn núp. “Ở đây chẳng có ai”, vị thiền sư trả lời. Họ rút kiếm ra và nói, “Nếu không nói ra, đầu ông sẽ rơi”. Vị thiền sư ung dung nói: “Nếu phải chết, tôi muốn uống chút rượu trước đã” và ông cầm chai rượu rót ra và nhâm nhi cách ngon lành.

Ba người truy nã chỉ biết đưa mắt nhìn nhau, và sau

cùng họ bỏ đi. Người ta nhiều lần hỏi vị thiền sư về việc này, nhưng vị thiền sư không bình luận gì thêm. Nhưng có một lần ông nói: “Thì cũng có điều phải rút ra từ sự việc này. Ba người này đến, nhưng tôi chẳng làm như họ muốn, cũng chẳng tranh luận hoặc van xin họ. Tôi chỉ quên đi cái thế giới của họ, và chẳng làm gì với họ. Và sau một hồi, tôi thấy họ đã bỏ đi.”

Cũng vậy, khi có người phàn nàn vì họ bị quá nhiều

đam mê và ý nghĩ bậy bạ quấy phá, họ nên biết rằng lối phản ứng có hiệu năng nhất là không tranh chấp với chúng, không năn nỉ hoặc biện tranh với chúng. Việc đơn giản là vứt bỏ cái thế giới của chúng đi, chẳng cần quan tâm đến chúng, rồi bạn sẽ thấy chúng từ từ biến mất.

Những người Ki-tô hữu đều biết cuộc đời và lời rao giảng của Đức Giêsu bắt nguồn từ kinh nghiệm của Người nơi hai tiếng “Abba, Cha ơi”. Chúng ta đều biết câu chuyện về thái độ của Chúa Giêsu đã khiến cho các người buộc tội phải ngớ người ra như thế nào. Ngày kia, họ muốn gài bẫy Chúa Giêsu bằng cách để xem quyết định của Người như thế nào trước một người đàn bà bị bắt quả tang ngoại tình (Ga 8, 1-11). Chúa Giêsu đã hai lần cúi xuống viết trên đất. Người viết những gì, không quan trọng. Cử chỉ này của Chúa phải chăng không biểu lộ sự cắt đứt, nhưng biểu lộ tình yêu thương và sự thanh thản? Không cần phải bạo lực, chính tình yêu thương, chính sự thanh thản này đã lột bỏ cái mặt nạ, chế ngự được nỗi căm phẫn và cái thú tính ẩn núp trong những người đạo đức giả đang lên án người đàn bà ngoại tình. Đó là cách chúng ta nên đọc trình thuật này. Chuẩn bị cầu nguyện

Người thuộc trung tâm phủ tạng là những người rất

nhiều nghị lực, vì vậy họ cần có một sự chuẩn bị đặc biệt cho việc cầu nguyện. Chuyện ngụ ngôn trứ danh về vị hoàng tử nhỏ và con cáo (the little Prince) gợi cho chúng ta nhiều suy tư về vấn đề này. Vị hoàng tử đã gặp một con cáo khi đặt chân trên một hành tinh xa lạ. Hoàng tử tâm sự mình là người bất hạnh và muốn chơi với con cáo. Cáo nói: “Tôi không thể chơi với ngài, tôi chưa được thuần hoá trong chuyện này”. Hoàng tử không hiểu và xin cáo giải thích, cáo nói:

“Việc thiết lập mối tương quan là một việc hay bị bỏ quên. Với tôi, cậu chỉ là một cậu bé giống như trăm ngàn cậu bé khác, không hơn không kém, và tôi chẳng cần gì đến cậu. Còn cậu, cậu cũng chẳng cần gì đến tôi. Với cậu, tôi chỉ là một con cáo như trăm ngàn con cáo khác không hơn không kém. Tuy nhiên, nếu cậu thiết lập mối tương quan với tôi, thì chúng ta sẽ cần đến nhau. Cậu sẽ là độc nhất vô nhị trên đời này đối với tôi, và tôi sẽ là độc nhất vô nhị trên đời đối với cậu”.

Về sau cáo kể rằng nó đã có được cái khả năng nghe

mỗi bước đi của hoàng tử nhỏ như tiếng nhạc phát ra, và cánh đồng lúa mà trước đây nó cho là vô nghĩa, nay luôn nhắc nhở nó đến mái tóc vàng của Hoàng Tử nhỏ.

Ngày kia con cáo trực tiếp xin hoàng tử nhỏ thiết lập

mối tương quan với nó, nếu muốn làm bạn với nó. Rồi cáo chỉ cho hoàng tử biết phải tiến hành việc đó như thế nào:

“Cậu phải rất kiên nhẫn. Trước hết cậu ngồi xuống, hơi

cách xa mình một chút, như thế này. Mình sẽ trố mắt nhìn vào cậu, và cậu đừng nói lên nửa lời vì lời nói chỉ tổ làm hiểu lầm nhau. Nhưng mỗi ngày, từ từ, cậu sẽ ngồi gần mình hơn một chút”

Về sau hoàng tử học thêm những cách thức, hầu như

các nghi thức của mối quan hệ, giống như những quy định trong lúc cầu nguyện. Ngoài việc dùng đến tình trạng sống

của mình như đầu mối để nghĩ đến Chúa, ví dụ như lúa vàng trên cánh đồng nhắc nhủ con cáo về mái tóc của Hoàng Tử nhỏ, việc cầu nguyện đều đặn chuyên cần hằng ngày là một yếu tố rất hữu ích. Cáo nói tiếp:

“Ví dụ, nếu cậu đến với mình lúc 16 giờ, thì từ 15 giờ

mình đã bắt đầu cảm thấy hạnh phúc rồi. Và những phút giây càng qua đi, lòng mình càng cảm thấy sung sướng hạnh phúc. Và lúc 16 giờ điểm, mình đã sẵn sàng với tất cả những náo nức của mình để nhào vào lòng cậu. Mình sẽ cho cậu thấy mình sung sướng đến mức nào! Nhưng nếu cậu đến với mình bất cứ lúc nào, mình sẽ không biết được lúc nào là lúc mình sẵn sàng mừng đón cậu Chúng ta phải giữ đúng các nghi thức”

Cũng vậy phải có sự chuẩn bị cho việc cầu nguyện,

chuẩn bị một trạng thái tâm hồn. Sự chuẩn bị trước là yếu tố giúp cho tâm hồn bình lặng. Nếu có thói quen cầu nguyện vào buổi sáng sớm, thì hãy chuẩn bị từ đêm trước. Khi bạn đi ngủ hãy để những ý nghĩ về Thiên Chúa ngấm sâu trong con người bạn, giống như quá trình lâu dài của việc làm bánh với nho và rượu rum. Sống trên đời, mọi giác quan chúng ta liên tục bị lay động bởi những hình ảnh, những âm thanh, tiếng động ồn ào, .v.v…... chúng ta cần phải tập trung ý thức để vào được những chiều sâu thăm thẳm của lòng mình.

Ngái ngủ trong lúc cầu nguyện Rơi vào tình trạng ngái ngủ, là việc tất yếu xảy ra trong

loại hình cầu nguyện này. Trong lúc cầu nguyện, tâm trí chúng ta chuyển vào một tình trạng ý thức khác. Sóng điện của não bộ chậm lại, vì chuyển dịch từ ý thức Bê-ta, vùng ý thức mà trí lực con người hoạt động tích cực và qui hướng về thế giới bên ngoài, để đến với vùng ý thức Al-pha, ức là vùng mà trong đó ý thức của con người được thư giãn để chuyển mình vào nội tâm. Do đó, tình trạng lơ mơ sóng điện Thê-ta của não bộ và tình trạng ngủ thiếp khi nào không hay của sóng điện Del-ta rất dễ giao thoa với nhau trong tình trạng nghỉ ngơi này. Thường thường chúng ta phải phấn đấu lắm, đặc biệt là những người thuộc loại só CHÍN, mới tỉnh thức được để khỏi rơi vào tình trạng ngủ mê.

Sự kiện này làm chúng ta phải suy nghĩ. Nói chung,

một người đang cố đặt mình trước mặt Thiên Chúa, thì chuyện rơi vào tình trạng ngái ngủ không làm ta phải lo lắng. Với thái độ đón nhận tất cả từ Thiên Chúa, chúng ta có thể cảm tạ ơn Chúa thậm chí vì được ngủ. Chúa luôn yêu thương chúng ta khi thức cũng như lúc ngủ. Có tỉnh lại, chúng ta chỉ việc nhẹ nhàng quay trở về với Thiên Chúa hiện diện. Nhưng nếu tình trạng ngủ mê là việc thường xảy ra, chúng ta phải có cái nhìn khác. Chúng ta phải tự hỏi liệu chúng ta đã ngủ đầy đủ chưa. Một người quá tận mức có thể, lấp đầy mọi ngày trong tuần với nhiều công việc, nhiều thái độ dấn thân. Hoặc nữa có thể chỉ vì chúng ta chọn một vị

thế quá dễ chịu trong lúc cầu nguyện. Lúc đó phải xét lại cái tư thế này của chúng ta, và chọn cách ngồi thẳng lưng hoặc dùng một chiếc ghế ít tiện nghi hơn. Nếu mọi giả định này đều không đúng với chúng ta, thì nên nghĩ đến những khả thi khác. Ngủ có khi là dấu hiệu của một sự chống đối, nghĩa là có một vài lĩnh vực nào đó trong cuộc sống mà chúng ta không dám đối đầu, ví dụ như quá tự coi thường, những xung đột trong liên hệ giữa người với người, v.v nhưng khó khăn đó làm ta không màng nghĩ phải thăng tiến trong tình thân mật ngày càng mặn nồng hơn với Chúa. Nếu xảy ra trường hợp như thế, chúng ta cần phải năng nổ hơn trong sự tín thác vào Thiên Chúa đầy yêu thương.

Tóm lại, lối cầu nguyện của người thuộc trung tâm phủ

tạng rất khác với lồi cầu nguyện của người trung tâm đầu óc hoặc con tim. Đó là tình trạng thừa nhận rằng tôi cũng có những cảm xúc, có những ý nghĩ riêng, tôi là một con người bằng xương bằng thịt, nhưng tôi chẳng là bất cứ cái gì trong những cái đó. Tôi còn hơn những cái đó. Cách cầu nguyện này vun trồng trong tâm hồn cái thao thức tìm đến sự hiện diện của Thiên Chúa. Cách thức cầu nguyện như thế rất phù hợp với người thuộc trung tâm phủ tạng. Thỉnh thoảng họ cũng dùng đến việc suy niệm hoặc trải bày trước mặt Chúa về một điều gì, nhưng dù sao đó không phải là lối cầu nguyện chuyên biệt của họ. Cách cầu nguyện của người trung tâm đầu óc hoặc con tim cũng có thể giúp họ đến với hình thức cầu nguyện tĩnh lặng. Đây là những chuyển biến thông thường, những cách phát triển và đi vào chiều sâu của việc

cầu nguyện. Cả ba cách thức để tập trung tư tưởng trong cầu nguyện đều thích hợp cho mỗi loại trung tâm riêng để giữ mình trước sự hiện diện của Thiên Chúa và để thăng tiến trong việc cầu nguyện. Con cáo của hoàng tử nhỏ còn có một câu nói rất khôn ngoan nói lên chân dung của người cầu nguyện thuộc trung tâm phủ tạng. Cáo nói:

“Cậu đã mất nhiều thì giờ với cây bông hồng của cậu,

điều đó làm cho cây hồng trở nên rất quan trọng.” Vậy, thì giờ chúng ta dành để ở trước mặt Chúa cũng

rất quan trọng. Xem ra lối cầu nguyện của người thuộc trung tâm phủ tạng là mất thì giờ. Cách trắc nghiệm cho điều này đối với tất cả những người cầu nguyện đó là liệu mình có yêu thương hơn, có lòng thương xót hơn, khiêm nhượng hơn hay không, liệu mình có sống hoa trái của Chúa Thánh Thần trong cuộc sống hay không. (Ga 5,22-23).

TỔNG KẾT

CÁCH THỨC CẦU NGUYỆN CỦA CÁC TRUNG TÂM Trung tâm phủ tạng (TÁM, CHÍN, MỘT):

Cầu nguyện tĩnh lặng: cầm trí, dứt bỏ mọi ý nghĩ, mọi

cảm giác, chỉ duy trì một chú tâm, để tâm hồn trống rỗng, không dính bén bất cứ điều gì, hoàn toàn ở trong trạng thái đón nhận. Trung tâm đầu óc (NĂM, SÁU, BẢY):

Cầu nguyện trong tập trung suy niệm: đằm chìm trong

suy tư, kết hợp, được định hướng từ bên ngoài. Áp dụng biện pháp kỷ luật cho tư tưởng, cảm xúc; tập trung chú ý vào một đối tượng hoặc hình ảnh bất động. Trung tâm con tim (HAI, BA, BỐN):

Cầu nguyện biểu cảm: tâm hồn thanh thoát, trong suốt,

nhận bản chất thật của mình. Chôn vùi mọi năng lực dưới các phần hành, vạch kế hoạch, các chủ tâm có ý thức, được định hướng từ bên trong.

PHỤ LỤC I

NHỮNG PHƯƠNG PHÁP CẦU NGUYỆN VÀ HÀNH TRÌNH CUỘC ĐỜI

Xử lý những vùng tránh né

Mỗi loại trong chín loại nhân cách đều có một vùng

riêng con người luôn tránh né. Đối với loại người lý tưởng hoá, việc tự vẽ nên hình ảnh của mình, hoặc tự quan niệm về mình thường bị chống đối nhất do đó dễ đe doạ họ nhất. Bất cứ cái gì không phù hợp với bức chân dung của mình hoặc với chiếc mặt nạ mà mình mang trước công chúng, đều là mối đe doạ cho việc định nghĩa về bản chất thật của mình. T.S Eliot nói rõ điều này: “Chúng ta chuẩn bị cho mình một

bộ mặt để gặp các bộ mặt mà chúng ta gặp”. Mỗi loại nhân cách đều có những kinh nghiệm, những tình huống nào đó mà họ luôn né tránh. Đó là những mối đe doạ có thể làm lu mờ “cái tôi” của mình. Nói cách khác, đối với những loại nhân cách tin vào lý tưởng mình vẽ về mình như (“Tôi là người có năng lực” của loại TÁM; “Tôi là người kiên định” của loại CHÍN”) thì bất cứ gì lột bỏ hay hạ mặt nạ của niềm tin đó đều được xem như mối đe dọa cho cuộc đời mình.

Con đường đến với sự “trọn vẹn” của bản thân, chính

là phải đối diện với những vùng né tránh đó. Theo từ điển Webster, từ “trọn vẹn” có gốc từ “heil”, tiếng Đức cũ, có nghĩa là khoẻ mạnh, là không bị tổn hại. Từ trọn vẹn sử dụng ở đây mang ý nghĩa một bản chất tròn đầy hoặc phát triển đầy đủ. Mỗi một con người đều đang trên đường tiến đến sự tròn đầy, sự phát triển này. Con người đạt đến sự trọn vẹn, tròn đầy này khi tập làm quen dần với tất cả những gì mình cảm nhận như mối đe doạ cho cuộc đời mình. Đây là cả một cuộc hành trình lâu dài trong cuộc sống, một quá trình cam go và mất nhiều thời gian, vì con người không thể làm quen với những gì là đe doạ cho bản thân trong một sớm một chiều. Con người cần nhiều kiên nhẫn đối với những việc thuộc thế giới tâm linh này. Người Ailen có câu ngạn ngữ như thế này: “Nếu chạy trốn bóng ma, thì bóng ma cứ theo đuổi bạn. Nếu bạn dừng lại đối mặt với nó thì nó sẽ bỏ đi”. Muốn đến với sự toàn vẹn, con người phải có can đảm bước vào vùng hoang mạc, vào lãnh thổ tối tăm chưa hề biết đến của những gì mình thường né tránh. Đặt trọng tâm chú

ý vào một điểm mờ ảo nào của tâm hồn, là cách giữ mình để không bị bám víu vào cái thần tượng mình tạo ra cho mình. Bỏ đi cái thế thủ trước cuộc sống, cởi mở hơn với thực tại, sẽ giúp cho các loại nhân cách phát huy tài năng và như thế làm cho họ trở nên trong sáng và dễ thương hơn.

Để tồn tại, tâm lý con người thường sử dụng nhiều hệ

thống phòng thủ để loại ra khỏi ý thức những kinh nghiệm bị đe doạ. Nhà tâm lý học Jung dùng từ “bóng râm” để nói về vùng tối, những vùng vô thức của tâm lý con người. Đây là những vùng ngổn ngang bao nhiêu phương diện chưa được biết đến hoặc chưa phát triển của nhân cách một con người. “Bóng râm” giống như một con người khác ở trong tôi. Nó cũng có riêng những nét nhân cách của nó. Tôi không biết đến những vùng này hoặc vì chúng chẳng hợp với ý thức về cái tôi của tôi hoặc vì chúng là những tiềm năng mà tôi không biết đến. Với Jung, lưu tâm làm việc với “bóng râm” đó, là công việc của nửa đời thứ hai của con người. Nửa đời trước, quan tâm chính của con người là phát huy căn tính của mình cũng như tìm cho mình một chỗ đứng riêng trong cuộc đời. Cho đến tuổi trung niên, chúng ta vẫn thường vận dụng mọi năng lực tâm lý để theo đuổi những mục tiêu này và bất cứ ơn gọi cụ thể nào chúng ta chọn. Khi đã hoàn thành xây dựng căn tính và có được một sự thích nghi tương hợp với ơn gọi hoặc lối sống của chúng ta rồi, lúc đó chúng ta bắt đầu cảm thấy một nhu cầu mới cho việc thiết lập sự toàn vẹn, sự thống nhất con người chúng ta.

Với viễn cảnh như thế, trong nửa đời còn lại, chúng ta sẽ không bỏ qua bất cứ cơ hội nào để tiến đến việc thống nhất con người tâm linh của chúng ta. Can đảm đối mặt với những gì chúng ta thường né tránh, biết cách làm quen với chúng, tức là chúng ta đang trên đường tiến tới sự trọn vẹn, sự thống nhất con người mình. Bước chân vào vùng này cũng như bước chân vào một vùng đất không người giữa cái tôi thực sự của mình và cái thần tượng mình vẽ về mình. Do đó chú tâm vào vùng tối của mình là cách giữ mình lại không cho cái thần tượng kia thu hút mình. Dấn thân trong cuộc chiến này, con người phát huy được những tài năng đặc biệt của mình và trở thành nguồn khích lệ sáng soi cho người khác. Cần phải chú tâm đối mặt với những gì mình thường tránh né. Cần phải làm quen với nó để biết nó như thế nào, nó muốn gì, cần gì.

Dưới đây chúng tôi sẽ mô tả cách vắn gọn vùng né

tránh của mỗi loại nhân cách và mời bạn tập làm quen với một vùng đặc biệt mà bạn đang vật lộn với nó.

Loại người nhân cách số 8 +Thần tượng: “Tôi là người mạnh mẽ” “Tôi có thể làm được”

Loại người nhân cách số 8 +Tránh né: Sự yếu đuối và ủy mị.

LOẠI TÁM : Cái tôi báo thù Thần tượng : “Tôi là người mạnh mẽ”; “Tôi có thể làm được” Tránh né : Sự yếu đuối và uỷ mị

Trong sâu thẳm của nhân cách loại TÁM là những cảm xúc về sự yếu đuối và uỷ mị. Tuy nhiên loại nhân cách này rất sợ phải đối diện với các cảm xúc này, vì thừa nhận chúng hoặc để cho người khác thấy chúng có thể làm cho họ bị tổn thương nặng. Do đó những người này luôn cố giữ bộ mặt cứng rắn khó khăn. Nhưng khi tiếp cận với những người hoặc sự vật không tỏ ra có một vẻ gì là đe dọa cho họ, thí dụ như những người yếu, các trẻ em, thiên nhiên hoặc loài vật, thì họ để mặc cho những nét yếu đuối và ủy mị đó bộc lộ. Năng lực của loại TÁM biểu lộ khi sức mạnh của họ được pha lẫn với sự ủy mị, và sự yếu đuối được sát nhập vào nhân cách của họ.

Loại người nhân cách số 9 +Thần tượng: “Tôi vững như đồng” “Tôi ổn định”

Loại người nhân cách số 9 +Tránh né: Xung đột và rối loạn

LOẠI CHÍN : Cái tôi lừng khừng, biếng nhác Thần tượng : “Tôi vững như đồng”; “Tôi ổn định” Tránh né : Xung đột và rối loạn

Loại nhân cách CHÍN cố gắng tách xung đột ra ngoài mọi tình huống bên trong cũng như bên ngoài của cuộc sống. Mâu thuẫn có thể quấy rối không cho họ yên tĩnh, vì thế họ cố hết sức loại trừ mọi mâu thuẫn, mọi va chạm ra khỏi cuộc sống họ. Do đó cuộc sống tình cảm của họ lặng như tờ, dường như mọi cảm xúc trong họ đều ngủ yên. Năng lực của loại CHÍN chỉ xuất hiện khi cái bề mặt bình lặng của họ được hội nhập với xúc cảm chân thật mãnh liệt cho cuộc sống, và khi họ dám đối mặt với những rối loạn bên trong tâm hồn, điều này có thể thực hiện được bằng cách làm một cuộc hành trình nội tâm.

Loại người nhân cách số 1 +Thần tượng: “Tôi đúng” “Tôi tốt lành”

Loại người nhân cách số 1 +Tránh né: Giận dữ - oán ghét

LOẠI MỘT : Cái tôi phẫn nộ Thần tượng : “Tôi đúng”, “Tôi tốt lành” Tránh né : Giận dữ - Oán ghét

Trong người loại MỘT chất chứa nhiều nỗi bực tức trước những bất toàn trong chính bản thân họ và trong thế giới. Tuy nhiên điệp khúc “phải thế này, nên thế kia” cho họ biết rằng không nên giận dữ làm gì. Do đó nỗi tức giận bị dồn nén, mưng mủ trong tâm hồn họ và có thể bùng nổ ra như sự phẫn nộ trước những cái ngu ngốc, bất toàn xảy ra chung quanh họ. Năng lực của loại MỘT chỉ nổi bật khi họ biết đối diện với sự tức giận và biến nó thành năng lực để đấu tranh cho sự thật, cho công bình và cho sự hoàn hảo đạo đức đi kèm với một sự an bình nội tâm.

Loại người nhân cách số 2 +Thần tượng: “Tôi là người hữu ích” “Tôi có thể cho đi”

Loại người nhân cách số 2 +Tránh né: Những nhu cầu

LOẠI HAI : Cái tôi bợ đỡ Thần tượng : “Tôi là người hữu ích”; “Tôi có thể cho đi”. Tránh né : Những nhu cầu

Loại HAI khám phá ra căn tính của mình trong việc ban phát. Không cho đi, không ban phát, những người này như không còn hiện hữu! Do đó phải phấn đấu lắm họ mới nhìn nhận các nhu cầu riêng cho mình. Họ cảm thấy khó khăn khi phải lo cho bản thân. Họ cảm thấy trong tâm hồn một sự thiếu hụt, do đó họ bị thúc bách phải làm nhiều việc để phục vụ người khác, phải sống nơi thế giới ngoại cảnh chứ không phải trong thế giới nội tâm. Trong thế giới ngoại cảnh này, họ chỉ muốn người khác ngửa tay nhận những gì họ ban phát, phải yêu thích họ và có những thái độ tri ân đối với họ. Thế nhưng, họ không bao giờ thoả mãn với những đáp trả của người khác. Năng lực của loại HAI trong việc quan tâm lo cho người khác chỉ trở nên vị tha hơn khi họ biết nhìn nhận và đáp ứng các nhu cầu riêng của họ. Khi đó họ mới có thể thực sự nhạy bén trước những nhu cầu thật của người khác.

Loại người nhân cách số 3 +Thần tượng: “Tôi là người luôn thành công” “Tôi đầy hiệu năng”

Loại người nhân cách số 3 +Tránh né: Thất bại

LOẠI BA : Cái tôi khoe khoang, vênh váo Thần tượng : “Tôi là người luôn thành công” “Tôi là người đầy hiệu năng” Tránh né : Thất bại

Nhân cách loại BA chỉ thấy giá trị của mình trong sự thành công. Họ chỉ có thể tự biết mình trong công việc, phần hành, nghề nghiệp, và thần tượng người khác có về họ. Họ rất sợ phải thất bại trong công việc, trong những dự án và trong liên hệ giao tiếp, vì dường như sự thất bại nói lên cho mọi người biết họ là người không xứng hợp, người bất lực. Cách chung chung sự thất bại luôn ám chỉ một con người thất bại. Năng lực của loại BA chỉ được phát huy khi họ dám đương đầu với thất bại và với thế giới nội tâm của họ trong lúc hoàn thành các bổn phận, thực thi những dự án, hướng dẫn hoặc giúp đỡ các nhóm hoặc cá nhân. Khi đó họ mới có thể đưa đến cho người khác một sự nhạy cảm với con người của họ vì họ đã trở thành người một nhà với chính họ.

Loại người nhân cách số 4 +Thần tượng: “Tôi là người Đặc Biệt” “Tôi nhạy bén và rất tinh tế”

Loại người nhân cách số 4 +Tránh né: Niềm vui, nỗi buồn đơn giản bình thường

LOẠI BỐN : Cái tôi u buồn Thần tượng : “Tôi là người đặc biệt” “Tôi nhạy bén và rất tinh tế” Tránh né : Niềm vui nỗi buồn đơn giản, bình thường.

Loại nhân cách số BỐN, cũng như các loại nhân cách khác của trung tâm con tim, luôn cảm thấy mình đang ở trên sân khấu, nghĩa là họ không chỉ thấy mình luôn được người khác để ý mà còn cảm thấy mình luôn là người đáng khen ngợi, tung hô. Chủ tâm của họ không phải là vì lợi ích của họ cho bằng để xuất hiện trước người khác như một người nổi trội, người mẫu đặc biệt hoặc là người cực kì tinh tế. Do đó điều họ né tránh là những niềm vui nỗi buồn tầm thường. Họ sợ phải đối mặt với thực tại bình thường, vì nó có thể phô bày nét bất toàn, dang dở, xấu xí, nhạt nhẽo, buồn tẻ của cuộc sống. Chỉ khi nào dám đối mặt với thực tại của ngày qua ngày, với niềm vui và nỗi khổ bình thường, năng lực của loại BỐN mới phát huy được khả năng đánh giá thế giới chung quanh họ, và khả năng thấy được điều hay nét đẹp trong con người và cảnh vật chung quanh.

Loại người nhân cách số 5 +Thần tượng: “Tôi là người Khôn Ngoan” “Tôi là người mẫn cảm”

Loại người nhân cách số 5 +Tránh né: Sự trống rỗng

LOẠI NĂM : Cái tôi bủn xỉn Thần tượng : “Tôi là người khôn ngoan”; “Tôi là người mẫn cảm” Tránh né : Sự trống rỗng

Giống các loại nhân cách khác thuộc trung tâm đầu óc, loại NĂM muốn có liên hệ với thực tại, với con người và với các sự kiện. Họ muốn biết, muốn cảm nhận thực tại để có thể biết vị thế của mình trong thực tại và với người khác. Họ quan sát, theo dõi và tự bổ túc cho mình, chẳng mấy khi dấn thân cho cuộc đời hoặc chia sẻ với người khác những cảm nhận và nhận thức của mình. Loại NĂM cố làm đầy chính mình để tránh phải cảm nhận nỗi trống trải nội tâm hằng đeo đuổi họ. Họ cảm thấy nhỏ nhoi, không chút quan trọng, hoặc thiếu hẳn những tư tưởng độc đáo. Khi dám đối mặt với sự trống trải nội tâm năng lực của loại NĂM có thể chia sẻ được với người khác trong tinh thần cởi mở, óc hiếu kỳ sáng tạo.

Loại người nhân cách số 6 +Thần tượng: “Tôi là người trung thực” “Tôi là người trunh thành”

Loại người nhân cách số 6 +Tránh né: Sự lệch lạc hoặc sự bất tuân

LOẠI SÁU : Cái tôi nhát đảm Thần tượng : “Tôi là người trung thực, trung thành và tuân phục” Tránh né : Sự lệch lạc hoặc sự bất tuân.

Loại SÁU luôn cố ăn ở trung thành, thanh liêm và tuân phục trong tư tưởng cũng như trong việc làm. Nỗi sợ hãi hoặc nghi nan ảnh hưởng tai hại đến các quyết định và hành vi của họ. Họ phải cậy đến tín lý, giáo điều, đường hướng của lãnh đạo hoặc tạo cho mình những qui luật ngoại lai hoặc lý do để tự bào chữa cho tư tưởng và hạnh kiểm của mình. Để đến với sự toàn vẹn nhân cách và phát huy khả năng của mình, loại SÁU cần phải xâm mình vào trong đêm tối của sự lầm lạc và bất tuân. Khi đó năng lực để trở thành những người bạn tâm giao và nhà lãnh đạo đầy sáng kiến mới được phát huy trong họ. Họ cần tự mình vạch ra đường hướng cho mình và hành động theo ý mình.

Loại người nhân cách số 7 +Thần tượng: “Tôi OK” “Tôi ĐƯỢC”

Loại người nhân cách số 7 +Tránh né: Đau khổ

LOẠI BẢY : Cái tôi của kế hoạch, của dự án Thần tượng : “Tôi OK”; “Tôi được” Tránh né : Đau khổ

Loại BẢY luôn cố duy trì một cái nhìn lạc quan, vui vẻ, thân thiện với tất cả. Để được như vậy họ cố tránh tất cả những gì là đau khổ, phiền toái, tiêu cực hoặc gây khó chịu. Đâu đâu dường như họ cũng nhận ra những phiền toái khổ nhọc không thể chịu được, từ thể lý đến tâm lý. Để phát triển tầm nhìn đầy sáng tạo, là những người tôn vinh cuộc sống, những người thông chia mọi điều thiện hảo bất cứ ở đâu, họ cần phải đối diện với vùng bóng tối và những kinh nghiệm tiêu cực của cuộc đời.

BÀI TẬP THỰC HÀNH Đối thoại với vùng né tránh

Đối diện với vùng né tránh không phải nhằm mục đích loại trừ nó nhưng đúng hơn là để hội nhập với nó. Công trình toàn vẹn hóa bản thân không bao giờ hoàn thành bằng cách cắt bỏ một phần của chính bản thân chúng ta. Ta không thể chỉ đơn giản xoá bỏ cái mặt tối tăm, những mặt mà chúng ta ngán ngẩm đó. Chúng ta cần phải đương đầu với vùng né tránh, phải làm việc với chúng, bằng không con người chúng ta thiếu hẳn chiều sâu và nét phong phú. Hội nhập được với vùng né tránh có thể giúp làm tròn đầy nhân cách chúng ta, làm chúng ta sống trọn vẹn tính người và năng nổ hơn. Giáp mặt, đối thoại với những gì chúng ta thường né tránh đem lại kết quả là chúng ta được giải thoát khỏi những mãnh lực tiêu cực và đam mê.

Đối thoại là sự giao lưu giữa người với người, trong cuộc

gặp gỡ này, mỗi người chấp nhận nhau, nói cho nhau và quan trọng nhất là lắng nghe nhau. Cũng có thể có một cuộc đối thoại nội tâm trong cuộc sống của mỗi người. Cuộc đối thoại này bao gồm mối liên hệ sâu xa giữa những mặt khác nhau của cuộc sống cá nhân.

Khi đối thoại cần phải thư giãn và có thái độ tĩnh lặng. Hãy dùng trí tưởng tượng để chọn xem bạn muốn nói với ai và nói cái gì. Bạn viết ra những gì đến trong đầu, không cần trau chuốt, không phải để trình bày cho một cử toạ, không cần để trình diễn hoặc kiểm soát. Để những ý tưởng này đến cách tự nhiên, không gò ép. Bạn có thể đối thoại với một mặt nào đó tưởng tượng ra hoặc với tất cả mọi điều. Để đối thoại với điều mà bạn thường tránh né, bạn có thể tưởng tượng ra tình huống của chính bạn lúc này, có thể nhân cách hoá nó, hoặc đặt tên cho nó. Rồi hãy để cho cuộc đối thoại diễn ra trong trí và viết lên giấy. Hai bên phải đối thoại với nhau. Trong mọi cuộc đối thoại, phải có thì giờ để hai bên làm quen với nhau.

Sau đây là một thí dụ cuộc đối thoại người nhân cách

loại MỘT có thể thực hiện khi đối mặt với nỗi Tức Giận: JOHN: Tôi sợ làm điều này. Tôi rất ngán đối diện với

bạn, bạn Tức Giận ạ. Tôi hoàn toàn không biết phải làm gì hoặc trông chờ gì từ cuộc đối thoại này và không biết tôi có làm đúng không. Thực tình tôi cảm thấy hơi khùng. Tuy nhiên một điều khá rõ nét cho tôi là đã từ lâu tôi rất khó chịu về bạn.

TỨC GIẬN: Tốt lắm, sau cùng thì mình cũng có thể

nói chuyện với bạn John ạ. Mình từng là một phần trong cuộc sống bạn, nhưng mình luôn cảm thấy như mình là anh em cùng mẹ khác cha như một người bị xa lánh, bị giấu kín

Bạn không bao giờ thấy dễ chịu với mình. Còn mình thì cảm thấy bạn vô hại.

JOHN: Lời bạn nói thật chí lý. Tôi biết tôi chưa bao giờ

ưa bạn. Bạn đã làm cho tôi gặp nhiều khó khăn với cha mẹ, ở trường học và trên sân chơi. Tôi chưa bao giờ biết phải làm gì với bạn.

Thí dụ khác về cuộc đối thoại giữa loại BẢY và BUỒN

KHỔ: NỖI BUỒN KHỔ: Barbara ạ, mình luôn can thiệp

trong đời cậu. Thế mà cậu vẫn không biết sự hiện diện của mình.

BARBARA: Mình không ưa cậu. Cậu xâm lấn quá

nhiều vào những khả năng của mình: không làm cho mọi việc xuôi chảy, hiệu năng và vui vẻ.

NỖI BUỒN KHỔ: Mình là một phần quan trọng

trong đời cậu. Mình đã báo động cho cậu qua những khó chịu trong người, những căng thẳng trong tinh thần cậu. Mình có thể là người bạn thân của cậu, nếu như cậu không xua đuổi mình.

BARBARA: Mình thường không tin những gì cậu nói.

Đôi khi mình nhận ra cậu, nhưng cậu bỏ chạy đi. Mình đã rất vui không bổ nhào trên cậu.

NỖI BUỒN KHỔ: Những gì cậu nói là đúng, nhưng điều quan trọng là cậu phải nghe mình.

BARBARA: Thôi được, mình sẽ cố nghe cậu hơn. NỖI BUỒN KHỔ: Mình có nhiều cách khác để đến

với cậu. Mình có mặt trong những mất mát, những thất vọng, những u buồn của cậu. Vào những lúc đó mình ở sát bên cậu. Mình cho cậu biết cậu phải lo cho bản thân cậu, phải có đủ thì giờ cho chính cậu.

BARBARA: Đúng là mình rất ghét cảm thấy mình tệ

hại như vậy. Nhưng mình vẫn cảm thấy “nếu cứ để mặc cho cái gì đến thì đến”, thì mọi chuyện sẽ khá hơn.

NỖI BUỒN KHỔ: Nếu trốn thoát mình, cậu sẽ có

nguy cơ trở thành người rất hời hợt. Nhưng nếu cậu chịu khó nghe mình, chịu khó ngồi lại với mình, một sự sâu lắng sẽ đến với cậu và cậu sẽ có một nhận thức đúng đắn hơn về tất cả những gì người khác đang sống. Mình có thể giúp cậu có lòng thương cảm sâu sắc hơn, và với lòng cảm thông này cậu sẽ có một bản lãnh trong sáng hơn, phong phú hơn và hạnh phúc hơn.

BARBARA: Mình sẽ cố gắng tin cậu và ngồi lại với cậu

thay vì trốn chạy cậu. Mình biết phải có thời gian để cảm thấy thoải mái với cậu vì mình nghĩ rằng điều quan trọng là đừng để cậu ra mặt. Mình sẽ cảm thấy khó chịu lắm nếu

người khác nhận ra rằng mình và cậu đã trở thành bạn bè với nhau.

Cứ để cuộc đối thoại tiếp tục như thế cho đến khi nó

chấm dứt cách tự nhiên. Chúng tôi có ba đề nghị khác để giúp bạn đi sâu vào

kinh nghiệm về một cuộc đối thoại như thế và giúp bạn rút ra nhiều lợi ích hơn:

1). Nếu mẫu đối thoại đó được viết ra dưới hình thức

“Tôi - Bạn”, bạn có thể đảo ngược các đại danh từ khi đọc to tiếng mẫu đối thoại này. Việc đọc to tiếng nhiều khi có thể giúp bạn cảm được chiều sâu của cuộc đối thoại và cảm nhận cái âm sắc đầy cảm xúc hơn. Đôi khi một ý nghĩ có thể bất chợt loé lên trong đầu bạn khi đọc to tiếng.

2). Khi đọc lại to tiếng mẫu đối thoại, hãy chú ý liệu có

một giọng nói nào quen thuộc với bạn không. Và khi lắng nghe như vậy, bạn có thể nhận ra giọng nói từ trong quá khứ, hay hiện tại của bạn (giọng của cha mẹ, thầy giáo, hay những người quan trọng khác trong xã hội hoặc giáo hội), những lời nói mà bạn đã in sâu trong lòng và đã trở thành của chính bạn. Nhận ra nguồn gốc của những phán đoán về tư tưởng và cảm giác của chúng ta như thế, có thể cho chúng ta nhiều năng lực hơn để quyết định nghe theo chúng hay không và được tự do lắng nghe sự thật của chính chúng ta.

3). Sau cùng cuộc đối thoại này sẽ rất hữu ích nếu được diễn ra trước sự hiện diện của Chúa Giêsu. Bạn hãy đặt mình trước sự hiện diện của Người và bắt đầu cuộc đối thoại. Đọc to tiếng cho Người nghe. Bạn có thể để Người can dự vào cuộc đối thoại của hai bên và để Người tham dự khi bạn đối thoại với những vùng tránh né. Chúng ta đọc trong Tin Mừng thánh Gioan:

“Những gì được tạo thành đã có sự sống nơi Người, và

sự sống đó là ánh sáng cho nhân loại, ánh sáng chiếu soi trong bóng tối, và bóng tối đã không diệt được ánh sáng.” (Ga 1, 4-5)

Bắt tay thân thiện với vùng mà chúng ta thường né

tránh có thể là một trợ lực rất hữu hiệu cho ta trên đường tìm đến sự vẹn toàn nhân cách. Chúng ta sẽ từ từ phát hiện ra rằng những vùng tránh né không đe dọa bản thân chúng ta như chúng ta tưởng, và trong quá trình đó chúng ta sẽ nhận thấy rằng mình có thể nắm trọn con người chúng ta hơn và bắt đầu mở rộng cõi lòng hơn đối với tha nhân. Với thời gian, chúng ta sẽ kinh nghiệm rằng chúng ta sẽ chẳng cần phải một mực bảo vệ mình trong lĩnh vực này. Và dần dần chúng ta sẽ khám phá ra chân lý này: đối diện với ý thức không chỉ là con đường đến với sự trọn vẹn của bản thân chúng ta mà còn là một nơi Chúa dọn sẵn cho ta đến gặp gỡ Người.

Hình dung ra vùng tránh né Có một vài loại nhân cách theo học thuyết Cửu Loại

cảm thấy dễ dàng thoải mái trong việc nhận thức nội tâm (ví dụ: loại thuộc trung tâm đầu óc), hơn các loại khác (như: loại thuộc trung tâm con tim). Hơn nữa, cuộc sống của chúng ta thường quá bận rộn và chúng ta bị quá nhiều áp lực từ bên ngoài đến nỗi chúng ta ít có dịp đi sâu vào sự yên tĩnh tâm hồn. Mặc dù vậy, đây chính là khả năng bẩm sinh của con người. Hình dung ra vùng tránh né có thể đem lại cho chúng ta ánh sáng, tự do và ngay cả một nguồn cảm hứng. Thực hành

Thư giãn. Tĩnh lặng. Quy hướng vào nội tâm. Thở

chậm và nhẹ. Để cho những ý nghĩ lướt qua đầu, không suy nghĩ trên chúng. Chỉ đơn giản giữ sự tĩnh lặng. Rồi quy hướng sự chú ý vào một điều đặc biệt mình né tránh. Đừng suy nghĩ về nó, đừng đánh giá hoặc phê phán nó. Cứ ngồi yên trong tĩnh lặng và để cho một hình ảnh của vùng tránh né thành hình. Hãy để cho bất cứ hình ảnh nào về thiên nhiên, thu vật hay tác phẩm nghệ thuật nào hiện lên cũng được. Để cho hình ảnh này đến một cách tự nhiên, đừng cố gắng hướng dẫn nó, hãy để nó tự trải bày. Đừng định sẵn cho mình phải thấy gì hoặc cách nào, đừng bận tâm tự hỏi liệu mình có thấy nó, nghe nó, ngửi được nó, cảm nhận nó trong con người bạn hay không. Cứ việc để bất cứ hình ảnh nào tự tỏ bày và hình thành bản chất của nó. Bạn có thể mời Chúa

Giêsu tham dự buổi tĩnh lặng này và mời Người cùng với bạn nhìn thẳng vào khuôn mặt của điều bạn né tránh.

Khi thời gian chín mùi, bạn có thể viết lại những gì đã

xảy ra: bạn thấy những hình ảnh này xuất hiện ra sao và tác động thế nào trên bạn.

PHỤ LỤC II

CẢM XÚC ÍT ĐƯỢC KIỂM SOÁT NHẤT Cảm xúc ít được kiểm soát nhất

Trong mỗi trung tâm nhân cách theo học thuyết Cửu

Loại đều có một cảm xúc ít được kiểm soát nhất. Trong khi mỗi một con người đều cởi mở với mình và có thể cảm nhận bao nhiêu cảm xúc nhân loại khác nhau, thì vẫn có một cảm xúc đặc biệt mà suốt đời con người luôn phải đối đầu. Bao lâu chưa được con người xử lý, những cảm xúc này có thể là một lực ám ảnh, hành hạ con người và gây ra nhiều thứ tàn phá. Một nhà tâm lý học có nói: “Đừng lánh mặt chúng! Hãy đương đầu với chúng! Hãy lôi chúng ra ánh sáng, thẳng thắn trực tiếp đối diện với chúng. Khi đó bạn mới chế ngự được chúng”. Nói thì dễ, nhưng kinh nghiệm cho thấy làm thì rất khó. Đây là một vùng bóng tối, một lãnh thổ không bản đồ, và dường như có thể ngập tràn chúng ta. Như trong thời Chúa Giêsu, các nhà ẩn sĩ thường vào trong hoang địa để chiến đấu với ma quỷ, tin tưởng rằng với Chúa, họ có thể chiến thắng ma quỷ, “Vì anh em thuộc về Chúa, Đấng ở trong anh em mạnh hơn bất cứ ai trên thế gian này” (1Ga 4,4). Chính với niềm tin kiên vững này, mà con người được mời gọi đối diện với sợ hãi, âu lo hoặc bực tức trong khi cầu nguyện. Trong phụ lục này, chúng tôi sẽ mô tả cái cảm xúc

mà mỗi trung tâm nhân cách đều phải đối đầu để kiểm soát, và đề nghị những thực hành, hy vọng sẽ giúp mỗi nhân cách mở ra cho tình yêu biến đổi và chữa lành của Thiên Chúa. Trung tâm đầu óc: (NĂM, SÁU và BẢY) Cảm xúc ít được kiểm soát nhất: Nỗi sợ hãi

Nhân cách thuộc trung tâm đầu óc phải chiến đấu với nỗi sợ hãi. Đối với các loại nhân cách này, nỗi sợ là những yếu tố có thể làm tê liệt họ, dập vùi họ. Trong khi giao tiếp với người khác, họ sẽ nhận thấy mình thường lo sợ trong khi những người khác thì không. Và thậm chí trong những tình huống khi người khác mới cảm nghiệm nỗi sợ hãi, thì sự lo sợ của họ lại kinh khủng hơn. Họ cần phải có thời gian để nhận ra, để biết được cái cảm xúc trong chính họ. Nhận ra và đặt tên cho một cảm xúc, rất khác với việc bị nó chết ngự. Khi còn nhỏ, tôi rất sợ bóng tối và nhất là sợ con ma đang núp dưới giường của mình khi về đêm. Được cha mẹ khích lệ, tôi đã nhìn xuống gầm giường và chẳng thấy con ma quái nào cả. Bất cứ điều gì chúng ta sợ (ngay cả chính nỗi sợ hãi) khi được phơi bày ra ánh sáng (ánh sáng của những người hiểu biết, nhất là ánh sáng của Chúa), chúng ta đều có thể nhận diện được nó thực sự là gì. Còn nỗi sợ hãi không nhận diện được hoặc cứ để trong bóng tối, sẽ lớn lên và có thể làm chúng ta khiếp đảm. Tác giả thánh vịnh đã khẳng định rằng không bóng tối nào có thể che được ánh sáng tình yêu của Thiên Chúa:

“Con tự nhủ: Ước gì bóng tối bao phủ tôi, và ánh sáng quanh tôi thành đêm tối. Nhưng đối với Ngài, tối tăm chẳng có chi mù mịt, và đêm tối sáng tỏ như ban ngày.” (Tv 139, 1-2). Thực tập:

“Lắng nghe Lời Chúa trước sự hiện diện yêu thương của

Chúa.” Hãy từ từ cầm trí lại. Nếu muốn, có thể dùng phương

pháp suy niệm tập trung đã bàn ở chương IV. Thư giãn và tĩnh lặng. Hãy nhớ đang ở trước mặt Chúa và lắng nghe lời Chúa nói với mình:

“Can đảm lên! Thầy đây đừng sợ.” (Mt 14, 28) “Đừng sợ, chỉ cần tin thôi.” (Mc 5, 37) “Đừng sợ, vì Ta đã chuộc ngươi về, đã gọi ngươi bằng

chính tên ngươi: ngươi là của riêng Ta” (Is 43, 1) Hãy để một trong những câu này thấm nhập sâu trong

bạn. Lập đi lập lại lớn tiếng câu đó. Hãy để cho nỗi sợ của bạn hiện rõ lên (sự trống trải, sợ những quyết định phải có, sợ đau đớn, bệnh tật hoặc cô đơn). Hãy để những nỗi sợ đó trước mặt Thiên Chúa và để Lời Chúa đụng chạm đến chính con người bạn. Có thể bạn muốn bày tỏ mình trong những lời đó hoặc trong những câu của chính bạn như:

“Lạy Chúa, này con đây với nỗi sợ của con. Con không biết phải xử lý với nó như thế nào. Con xin đặt cuộc sống con trong bàn tay yêu thương của Chúa. Con xin mở hết cõi lòng để Chúa đụng đến con và chữa lành con. Giờ đây con để cho Chúa yêu thương con.” Trung tâm con tim: (HAI , BA và BỐN) Cảm xúc ít được kiểm soát nhất: Bồn chồn lo lắng.

Người thuộc trung tâm con tim cảm nghiệm sự bồn

chồn lo lắng như một cảm xúc ít được kiểm soát nhất. Nên phân biệt nỗi bồn chồn lo lắng với sự sợ hãi, dù cả

hai đều là phản ứng trước sự nhận thức về sự đe doạ. Phản ứng trước sự sợ hãi, con người chú tâm đến một người, một đối tượng hoặc một tình huống mà mình xem như có thể nguy hại đến sự an vui của mình, vì dụ đó là người tấn công mình, một con chó đang sủa, một ngôi nhà tối tăm phải một mình bước vào. Vậy sự sợ hãi phản ứng lại một thực tại đặc biệt được coi như có nguy hại đến sự an vui của con người và con người có thể điều chỉnh đối tượng, người hoặc tình huống đó. Còn nỗi bồn chồn lo lắng là cách con người phản ứng trước sự nhận thức về một mối đe doạ vẫn còn mù mờ, không rõ. Nó làm cho con người cảm thấy mơ hồ, không chắc chắn và bất lực trước mối nguy hiểm chưa xác định. Bồn chồn lo lắng là một cảm giác mơ hồ, chưa kết dính vào một đối tượng rõ ràng.

Người thuộc trung tâm con tim thấy mình bị những sứ điệp, những chỉ thị và ước vọng của thế giới bên ngoài chết ngự. Họ sống trong bồn chồn lo lắng thường xuyên vì sợ gặp phải những điều này.

Trong cuốn “MansSearch for Himself” (Sự truy tìm bản

thân). Rollo May định rõ nỗi bồn chồn lo lắng là phản ứng của con người trước những gì có thể tổn hại đến sự hiện hữu hoặc những giá trị cơ bản của con người. Người thuộc loại HAI, BA và BỐN chỉ tìm được sự an toàn và các giá trị của mình bằng cách trở thành những người hay giúp đỡ người khác (HAI), người thành đạt (BA) hoặc người hết sức đặc biệt (BỐN). Đây là vấn đề nổi cộm dù khi họ ở một mình hoặc trước mặt người khác. Được ưa thích, được đón nhận, được thừa nhận như người thành đạt hoặc như người nhạy cảm tinh tế, đó là những tình cảm luôn bị lâm nguy trong đời sống thường ngày của họ. Thực tập

Tập thư giãn và tĩnh lặng. Đến với Chúa Giêsu đang

hiện diện. Hãy để cho cảm giác bồn chồn lo lắng nổi lên trong bạn cáng khắc khoải càng hay. (người thuộc trung tâm con tim không dễ làm được việc này, vì thế giới bên trong đối với họ còn quá mù mờ và đầy kinh hoàng). Cứ từ từ nhận dạng và chấp nhận nỗi bồn chồn đó trước mặt Chúa Giêsu. Hãy mời Người đến trong nỗi bồn chồn này và ở đó với bạn. Hãy cùng với Người đưa mắt nhìn thẳng vào sự bồn chồn lo

lắng đó trong khi Người đang dạo quanh những góc phòng tâm hồn bạn. Hãy nhìn Người trong lúc Người đang trìu mến nhìn bạn. Hãy để cho Người làm lặng cơn bão táp trong lòng bạn. Hãy cảm nhận nỗi lo âu đang bớt dần và sức nặng của nó đang được cất khỏi con người bạn. Ở yên trong sự hiện diện của Người, trong tình yêu của Người.

Dần dần bạn sẽ cảm thấy nỗi bồn chồn lo lắng mất hết

tính tàn phá, không còn làm bạn căng thẳng thần kinh nữa, mang bộ mặt thân thiện với bạn và cuối cùng trở thành năng lực thúc đẩy bạn cảm thông quan tâm đến chính con người bạn cũng như những người khác. Quá trình thân quen với cảm giác bồn chồn lo lắng sẽ đến từ từ khi tình yêu của Thiên Chúa chữa lành và biến đổi cảm giác này. Trung tâm phủ tạng (TÁM, CHÍN, MỘT) Cảm xúc ít được kiểm soát nhất: Tức giận

Người thuộc trung tâm phủ tạng thấy mình phải chiến

đấu nhiều với nỗi bực tức. Loại TÁM sẵn sàng biểu lộ nỗi bực tức ra nhưng thường bùng nổ một cách quá đáng. Loại số CHÍN tránh cảm giác tức giận và những cảm giác mạnh khác bằng cách đè nén sự tức giận để nó sôi âm ỉ, cho đến lúc sôi bùng lên. Còn loại MỘT thì cố quên cái cảm giác tức giận đó và biểu lộ nó qua những nhận xét sắc bén, qua những thái độ quá dễ thương, và chỉ để ý đến những tác quái bên ngoài của nó. Những năm gần đây, đã có nhiều lời khuyên rất hay của các nhà tâm lý nói đến sự cần thiết phải thừa nhận nỗi

bực tức, phải tiếp cận nó, chấp nhận nó và học cách xử lý cái cảm xúc đầy năng lực này.

Sự hiểu biết về tâm lý có thể rất hữu ích trong lĩnh vực

này. Tuy nhiên khi nỗi bực tức càng khó khăn cho người thuộc trung tâm phủ tạng, thì hiểu biết về tâm lý càng cần cho họ. Cảm xúc bực tức của họ cần phải được chữa lành, biến đổi và cứu chuộc. Họ cần khát khao trông ngóng tác động đầy ân sủng và tình yêu của Thiên Chúa. Thái độ cậy tin vào Chúa như thế quả thực khó khăn đối với người thuộc trung tâm phủ tạng vì họ là những người luôn nỗ lực chế ngự thực tại bằng chính sức mạnh của họ (TÁM), bằng lòng tự tin vững như đồng (CHÍN), hoặc bằng cách sửa sai thực tại (MỘT).

Trong tiến trình được chữa lành, biến đổi, những người

này sẽ có cái cảm nghiệm như thánh Phaolô. Chúng ta không biết trong thư gửi giáo đoàn Rôma đoạn 7, mục tiêu chiến đấu của thánh nhân có phải là sự tức giận hay không, nhưng người thuộc trung tâm phủ tạng biết điều khó khăn là những gì họ muốn làm có thể rất khác với những điều họ đang làm.

“Thật vậy, muốn sự thiện thì tôi có thể muốn, nhưng

làm thì không. Sự thiện tôi muốn thì tôi không làm, sự ác tôi không muốn, tôi lại cứ làm. Nếu cứ làm điều tôi không muốn, thì không còn phải là chính tôi làm điều đó, nhưng là tội vẫn ở trong tôi” (Rm 7, 18-20).

Rõ ràng là thánh Phaolô đang vùng vẫy trong một cuộc chiến đấu cảm xúc sâu đậm. Trong cuộc chiến đấu này, thánh nhân không thể kiểm soát thực tại đơn giản chỉ với sức riêng của mình. Thực tập

Cố tập thư giãn và tĩnh lặng. Có lẽ nên dùng những cách thức tập trung tư tưởng để chế ngự những ý nghĩ của mình. Rồi chỉ việc ngồi thinh lặng trong bóng tối trước mặt Thiên Chúa. Cố tiếp cận với tình cảm tức giận và cứ để cho nó lộ diện ra. Cố cảm nhận nó trong chính con người bạn. Tiếp tục đi sâu vào trong chính nội tâm con người bạn, ở đó bạn sẽ gặp được Thiên Chúa cách đích thực. Bão táp có thể nổi lên trong lòng bạn. Nhưng bạn cứ giữ tĩnh lặng trước sự hiện diện của Chúa. Người hằng yêu thương bạn và ở trong sâu thẳm con người bạn, ở ngay trong cơn tức giận đó của bạn. Đừng bỏ cuộc. Sau cùng rồi thì ơn Chúa sẽ giúp bạn chiến thắng.

Cách cầu nguyện như thế là để cho Chúa bến đổi nỗi

bực tức của chúng ta, và dùng nó cho công lý và cho triều đại của Người. Khi đó, tức giận sẽ không còn là một cảm xúc bất kham và áp đảo, chế ngự chúng ta. Đúng hơn, khi chúng ta quen thân với nó, nó sẽ trở thành niềm say mê sự thánh thiện và công chính. Sự hoán đổi sẽ xảy ra từng bước một, nhưng với những dấu hiệu mà ta có thể cảm nhận được: như bỏ qua dễ dàng hơn một sự xúc phạm nào đó, bình tĩnh đối

diện với mâu thuẫn, hoặc có thể kiên nhẫn chịu đựng những gì còn bất toàn. Và từ từ, tâm hồn sẽ có được kinh nghiệm chúc tụng ngợi khen, và cảm tạ Thiên Chúa như Thánh Phaolô: “Tôi quả là con người khốn khổ! Ai cứu thoát tôi khỏi thân xác hay hư nát này! Cảm tạ ơn Chúa nhờ Đức Giêsu Kitô Chúa chúng ta.” (Rm 8, 24-25).

Những cách khác nữa mà chúng ta có thể xư lý với cảm

xúc ít được kiểm soát nhất này, là đối thoại hoặc cố nhận dạng nó như đã nói trong phụ lục I.

PHỤ LỤC III

CẦU NGUYỆN THÂM TÌNH VÀ HỌC THUYẾT CỬU LOẠI

Thâm tình là hình thức đặt mối liên hệ thiêng liêng với người khác. Nó diễn tả sự liên hệ từ trung tâm này qua trung tâm khác. Theo từ điển Webster, “liên hệ thân tình” (Kything hay kithing) là việc bày tỏ con người thật của mình, bày tỏ con tim, tâm hồn, tâm trạng của mình cho người khác. Khi đó bản chất con người thật của mình hiện diện cách thiêng liêng với người khác, không che dấu dưới bất cứ bộ mặt hay hình thức nào.

Kinh thánh nói về hình thức hiện diện và kết hợp

thiêng liêng này với những lời lẽ rất sâu sắc. Đức Giêsu cầu nguyện:

“Xin cho họ nên một, lạy Cha, nên một trong chúng ta,

như Cha ở trong Con và Con ở trong Cha. Như vậy thế gian sẽ tin rằng Cha đã sai Con.” (Ga 17, 21)

Đó là sự kết hiệp nhiệm mầu của Thiên Chúa Ba Ngôi. Nhưng Chúa Giêsu cũng nói về một sự kết hợp trong ân sủng của người tin với Chúa:

“Ai yêu mến Thầy thì sẽ giữ lời Thầy. Cha Thầy sẽ yêu

mến người ấy. Cha Thầy và Thầy sẽ đến và ở lại với người ấy.” (Ga 14, 23)

Đáp trả Ngôi Lời trong tin yêu, điều này có nghĩa là

Cha và Con sẽ ở lại trong con người một sự ở lại với nhau trong ân sủng; người tin và Đức Kitô sẽ ở trong nhau với tất cả thân tình, như Cha ở trong Con. Thánh Phaolô dùng thuật ngữ “trong Đức Kitô” để diễn tả mối thâm tình này. Đức Kitô sống trong Phaolô và Phaolô trong Đức Kitô, “Tôi sống nhưng không còn phải là tôi mà là Đức Kitô sống trong tôi” (Gl 2, 20). Tất cả những người tin cũng được ở trong Đức Kitô, và thánh nhân cầu xin Đức Kitô cũng ở trong họ. “Xin cho anh em, nhờ lòng tin, được Đức Kitô ngự trong tâm hồn” (Ep 3,17). Mức độ sâu thẳm của sự kết hợp này cũng có thể tìm thấy nơi những mối kiên hệ giữa người với người, và vì lẽ đó, liên hệ thiêng liêng có thể là một lối thực hành rất giá trị cho con người khi họ cảm thấy đang bị sức ép nào đó hoặc đang bị quá căng thẳng.

Liên hệ thâm tình là một hành động mang lại một sự

kết hợp bình diện thiêng liêng. Trong mối liên hệ này, tâm hồn chú tâm hiện diện cách thiêng liêng trong người khác, hoặc thâu nhận sự hiện diện của người khác trong mình.

Đem hết nghị lực và ân sủng liên hệ cách thiêng liêng với người khác, chúng ta có thể thông chia năng lực và ân sủng của họ.

Qua học thuyết Cửu Loại Nhân Cách, chúng ta phát

hiện ra rằng mỗi loại nhân cách muốn đến với trạng thái lành mạnh, trọn vẹn là mình, hoặc được cứu rỗi, con đường phải theo là ĐI NGƯỢC HƯỚNG CỦA MŨI TÊN. Đối với loại MỘT, sự trọn vẹn của loại này tìm thấy trên con đường đến với số BẢY, loại mà thần tượng của chính mình là “Tôi được”; “Tôi OK”. Loại BẢY là người lạc quan, tràn đầy hy vọng và đầy nét vui tươi. Mùa thu năm 1985, tôi, John, lần đầu tiên phải một mình trình bày học thuyết Cửu Loại. Trước những ngày cuối tuần, tôi đã phải cố gắng chuẩn bị hết sức chu đáo, rà xét những gì tôi con thiếu sót hoặc chưa biết, nhưng không sao có được một sự bị hoàn hảo. Vào lúc đó, tôi đã rút được sức mạnh từ việc thiết lập một liên hệ thâm tình thiêng liêng với Barbara. Barbara thuộc loại BẢY, năng khiếu và nghị lực của cô ấy giúp tôi lấy lại bình tĩnh hơn khi ngày cuối tuần đến. Sự chuyển dịch nghịch hướng mũi tên tức là đi ngược lại với xu hướng riêng của mình để đến với nét lành mạnh được biểu lộ qua thần tượng tự có của nhân cách khác (ví dụ: TÁM hướng về HAI; CHÍN hướng về BA; MỘT hướng về BẢY; HAI hướng về BỐN; BA hướng về SÁU; BỐN hướng về MỘT; NĂM hướng về TÁM; SÁU hướng về CHÍN; BẢY hướng về NĂM). Kinh nghiệm cho ta thấy người dấn thân trong liên hệ cầu nguyện

thâm tình thiêng liêng với người khác thường được củng cố với năng khiếu hoặc nghị lực mình cần cho lúc đó.

Trong cách cầu nguyện kết hợp thân tình này, bạn có

thể chọn một người nào mà bạn quen thân, tin tưởng và có thể phó giao con người bạn cho người đó. Bạn có thể chọn một ai đó thân tình với bạn trong lúc chuyển dịch ngược chiều mũi tên mà bạn thấy đang cần kỹ năng của người ấy. Người đó không nhất thiết có mặt với bạn (Barbara đang ở Kenya trong khi tôi, John, kết hợp thâm tình với cô ấy trong lúc cầu nguyện), người đó cũng không nhất thiệt phải còn sống trên trần gian này. Chúng ta cũng có thể kết hợp thâm tình với Chúa Giêsu hoặc với các thánh.

Cầu nguyện kết hợp thâm tình gồm bốn giai đoạn:

1). Trước hết, tập trung tư tưởng. Để làm việc này, mỗi

một loại trung tâm có thể theo những cách thích hợp nhất với mình. Khi đã tiếp cận với thâm sâu lòng bạn, hãy xin Thánh Thần Chúa ngự xuống, thấm nhuần bạn và người đối tác của bạn.

2). Khi đã sẵn sàng, hãy để con người bạn thấm nhập

trong con người mà bạn muốn kết hợp. Trí tưởng tượng của bạn có thể giúp bạn bước qua giai đoạn này. Hãy hình dung con người của bạn trong trung tâm của người đối tác, nghĩa là trong tâm hồn họ, bằng cách đứng hoặc ngồi bên cạnh người đó, để người đó giữ hoặc ôm chặt lấy bạn (trong tưởng

tượng). Bạn có thể làm bất cứ gì mà bạn thấy dễ chịu nhất cho bạn. Có lần trong những cuộc hội thảo của chúng tôi, có một số người diễn tả cảm giác không thoải mái khi đi vào trong trung tâm người khác, nhưng họ có thể mời tinh thần người khác vào trong mình. Cách nào cũng được, thấy dễ hơn thì cứ làm, miễn sao có sự kết hợp thân tình là được.

3). Trong lối cầu nguyện này, chúng ta có thể cầu xin kỹ

năng hay nghị lực mà chúng ta cần, đổ xuống trên người chúng ta kết hợp với và trên chúng ta. Hãy mở lòng đón nhận kỹ năng hay nghị lực đó và đón mừng chúng trong thinh lặng.

4). Cảm tạ Chúa vì những kỹ năng và nghị lực đến với

bạn qua sự hiện diện yêu thương và hiệp thông với người khác. Xin Chúa chúc lành và đổ tràn ân huệ và sức mạnh trên những người mà chúng ta kết hợp thân tình. Cảm tạ là một điều rất quan trọng vì đó là lời đáp trả cho ý thức của chúng ta rằng “mọi sự đều là hồng ân” và người cầu nguyện cần mở lòng ra để diễn tả mối quan tâm đến người khác. Thuyết chiều mũi tên cửu loại nhân cách

Trong cách cầu nguyện kết hợp thân tình, kết hợp với

người nằm trong hướng thuận của mình là điều rất hữu ích. Hướng thuận, được thuyết mũi tên trong học thuyết Cửu Loại xác định.

Hãy bắt đầu với số riêng của bạn rồi chuyển nghịch hướng của mũi tên cho đến khi nó chấm dứt ở con số của bạn. Ví dụ, nếu bạn thuộc loại BỐN, hướng bất thuận của bạn là số HAI trong khi số MỘT mới là hướng thuận của bạn. Hướng thuận của CHÍN là BA. Vậy hướng bất thuận là hướng theo chiều mũi tên, còn đi ngược lại là hướng thuận.

(Hình tròn với 9 cực mang chín số và hướng di chuyển

theo chiều mũi tên. MỘT xuống BỐN, lên HAI, từ HAI qua TÁM, xuống NĂM, lên BẢY, và qua MỘT).

MỤC LỤC Lời Giới Thiệu Dẫn nhập CHƯƠNG I: MỘT TRƯỜNG HỢP TIÊU BIỂU CHO HỌC THUYẾT CỬU LOẠI CHƯƠNG II: ĐẶC TÍNH CÁC TRUNG TÂM NĂNG LỰC CỦA CỬU LOẠI CHƯƠNG III: CẦU NGUYỆN, HOÀN CẢI, QUY TỤ CHƯƠNG IV: CẦU NGUYỆN CỦA NHÓM TRUNG TÂM LÝ TRÍ SUY NIỆM CHƯƠNG V: CẦU NGUYỆN CỦA NHÓM TRUNG TÂM TÌNH CẢM CẦU NGUYỆN BẰNG LỜI CHƯƠNG VI: CẦU NGUYỆN CỦA NHÓM TRUNG TÂM LỤC PHỦ CẦU NGUYỆN THINH LẶNG PHỤ LỤC I: CẦU NGUYỆN VÀ HÀNH TRÌNH CUỘC ĐỜI PHỤ LỤC II: CẢM XÚC ÍT ĐƯỢC NHẬN DIỆN NHẤT PHỤ LỤC III: CẦU NGUYỆN THÂN TÌNH VÀ HỌC THUYẾTCỬU LOẠI