Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
b;sydih
8 fY%aKsh
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ii
m<uqjk uqøKh 2016
fojk uqøKh - 2017
f;jk uqøKh 2018
isjqjk uqøKh 2019
ish¨ ysñlï weúß‚
ISBN 978-955-25-0291-0
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska
u,ajdk" jvqfõ.u mdr" wxl 765$2 ork ia:dkfhys msysá wd¾' tia' m%skafgla ^mqoa.,sl& iud.fuys
uqøKh lrjd m%ldYhg m;a lrk ,È'
iii
Y%S ,xld cd;sl .Sh
Y%S ,xld ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
iqkaor isßnßkS" iq/`os w;sfidanudk ,xld
OdkH Okh fkl u,a m,;=re msß ch N+ñh ruHd
wmyg iem isß fi; iokd Ôjkfha ud;d
ms<s.kq uek wm Nla;s mQcd
kfuda kfuda ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
Tn fõ wm úoHd
Tn u h wm i;Hd
Tn fõ wm Yla;s
wm yo ;=< Nla;s
Tn wm wdf,dafla
wmf.a wkqm%dfKa
Tn wm Ôjk fõ
wm uqla;sh Tn fõ
kj Ôjk foñfka ks;sk wm mqnqÿ lrka ud;d
{dk ù¾h jvjñk /f.k hkq uek ch N+ñ lrd
tl ujlf. ore le, neúkd
huq huq ù fkdmud
fm%au jvd ieu fNao ÿ/r Þ kfuda kfuda ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
iv
wms fjuq tl ujlf. orefjda
tl ksjfiys fjfikd
tl mdge;s tl reêrh fõ
wm lh ;=< ÿjkd
tneúks wms fjuq fidhqre fidhqßfhda
tl f,i tys jefvkd
Ôj;a jk wm fuu ksjfia
fid¢k isáh hq;= fõ
ieug u fu;a lreKd .=fKkS
fj<S iu.s oñkS
rka ñKs uq;= fkd j th u h iem;d
lsis l, fkdu Èrkd
wdkkao iurfl-
daka
v
vi
fmrjok
f,dalfha wd¾Ól" iudÔh" ixialD;sl yd ;dlaI‚l ixj¾Okh;a iu`.
wOHdmk wruqKq jvd ixlS¾K iajrEmhla .kS' ñksia w;a±lSï" ;dlaI‚l fjkiaùï"
m¾fhaIK iy kj o¾Yl weiqfrka bf.kSfï yd b.ekaùfï l%shdj,sh o kùlrKh fjñka
mj;shs' tys§ YsIH wjYH;dj,g .e<fmk f,i bf.kqï w;a±lSï ixúOdkh lrñka b.ekaùï
l%shdj,sh mj;ajdf.k hdu i`oyd úIh ks¾foaYfha ±lafjk wruqKqj,g wkql+,j"
úIhdkqnoaO lreKq we;=<;aj fm<fmd; iïmdokh ùu wjYH h' fm<fmd; hkq YsIHhdg
bf.kSfï WmlrKhla muKla fkdfõ' th bf.kqï w;a±lSï ,nd .ekSug;a keK .=K j¾Okhg;a
p¾hduh yd wdl,amuh j¾Okhla iys;j by< wOHdmkhla ,eîug;a bjy,a jk wdYS¾jdohls'
ksoyia wOHdmk ixl,amh h:d¾:hla njg m;alrñka 1 fY%aKsfha isg 11 fYa%Ksh olajd
ish¨ u fm<fmd;a rcfhka Tng ;s<sK flf¾' tu .%ka:j,ska Wmßu M, ,nk w;r u tajd
/l .ekSfï j.lSu o Tn i;= nj isysm;a lrñ' mQ¾K fm!reIhlska fyì" rgg jevodhSs hym;a
mqrjeishl= ùfï mßph ,nd .ekSug fuu fm<fmd; Tng WmldÍ fj;ehs uu wfmalaId lrñ'
fuu fm<fmd;a iïmdokhg odhl jQ f,aLl" ixialdrl yd we.hqï uKav, idudðl
uy;au uy;aókag;a wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=fõ ld¾h uKav,hg;a udf.a ia;=;sh
m< lr isáñ'
ví,sõ' tï' chka; úl%ukdhl"
wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a"
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j"
biqremdh"
n;a;ruq,a,'
2019'04'10
vii
kshdukh yd wëlaIKh
ví,sõ' tï' chka; úl%ukdhl wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
fufyhùu (
ví,sõ' tA' ks¾u,d mshiS,s wOHdmk m%ldYk flduidßia ^ixj¾Ok&" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
iïnkaëlrKh
"tA' tï' wd¾' fla' wêldß iyldr flduidßia" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
m%§ma b÷ks,a mshr;ak ^2019 uqøKh& iyldr flduidßia" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
ixialdrl uKav,h
uydpd¾h m;auisß lkakka.r b;sydi yd mqrdúoHd wOHhkdxYh" Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h'
wdpd¾h wkQId fiakdêrdcd l,d yd ixialD;sl mSGh" kef.kysr úYajúoHd,h'
pkaÈud ksYdks O¾umd, fcHaIaG lÓldpd¾h" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
f,aLl uKav,h
ví,sõ' tA' iuka;s Ysfrdaud,d .=Kj¾Ok iyldr lÓldpd¾h" cd;sl wOHdmk wdh;kh'
tï' ã' ;s,l,;d .=re fiajh" iS' ví,sõ' ví,sõ' lkakka.r u' ú" fnd/,a,'
k,Ska nKavdr .=re fiajh" l=reúg uOH uy úoHd,h" l=reúg'
fïß fvdfkagd lkHd fidhqßh úY%dñl ksfhdacH úÿy,am;skss
tia' nd,iqkaøï úY%dñl ksfhdacH flduidßia -- úNd. fomd¾;fïka;=j
hQ' t,a' tï' niS¾ úY%dñl .=re WmfoaYl
viii
NdId ixialdrl
tï' tA' tï' ouhka;s oaú;Shl mdi,a ixj¾Ok YdLdj"
wOHdmk wud;HdxYh'
mß.Kl wlaIr ixfhdackh iy msgq ieliSu
ví,sõ. biqß uOqIdks mß.Kl wxYh" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
msgljr ks¾udKh
ví,sõ. biqß uOqIdks mß.Kl wxYh" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j'
ix
mgqk
1'1 c, ;dlaIKh
1'2 ueá ;dlaIKh
11'3'3 11'3 jdia;= úoHd;aul yd l,d;aul ks¾udK
2'1 uykqjr rdcOdksfha wdrïNh
2'2 wd¾Ól rgdj
2'3 uykqjr rdcOdksfha iudch
2'4 jdia;= úoHdj yd l,d Ys,am
3'1 mqkreofha miqìu
3'2 mqkreoh we;sùu
5'1 mD;=.SiSkaf.a wjOdkh Y%S ,xldjg fhduq ùu
5'2 mD;=.SiSkaf.a foaYmd,k wd¾Ól yd ixialD;sl lghq;=
4'1 foaY .fõIK lghq;=j, miqìu
4'2 foaY .fõIKj,g rdcH wkq.%yh ,eîu
4'3 hqfrdamd cd;Ska wdishdjg meñKSu
2' uykqjr rdcOdksh
1' Y%S ,xldfõ idïm%odhsl ;dlaIKh yd l,dj
3' hqfrdamfha mqkreoh
4' foaY .fõIK yd hqfrdamd cd;Ska fmrÈ.g meñKSu
5' Y%S ,xldfõ uqyqÿnv m%foaY mD;=.SiSka hg;g m;a ùu
011620
31394040
4446
555862
6575
x
.
1PBfkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Y%S ,xldfõ idïm%odhsl ;dlaIKh
iy l,dj01
ye¢kaùu
Y%S ,xldj hkq jir fooyia mkaishhl
muK wLKav jQ ,sÅ; b;sydihla we;s
rgla nj wms oksuq' fuu §¾> ld,fha
§ wfma uq;=ka ñ;af;da tÈfkod uqyqK
ÿka .eg¨ úi|d .ekSu i|yd wmg iqÿiq
;dlaIKhla Ndú; l<y' ld,hla ;siafia
mrmqfrka mrmqrg ÈhqKq fjñka meñKs
tu ;dlaIKfha we;eï wx. wfma rgg
u wdfõKsl jQ tajd fõ' fï ksid th
idïm%odhsl ;dlaIKh f,i ye¢kafõ'
fuu §¾> ld,fha § w;S; jeisfhda furg
mßirhg yd ixialD;shg .e<fmk f,i
úúO f.dvke.s,s wdÈh bÈ l<y' tajd
jdia;= úµd;aul ks¾udK f,i úia;r
flf¾' tfia u merKs Y%S ,dxlslfhda
tl, mej;s is;=ï me;=ï yd riúkaokhg
wkqrEm jQ l,djla o ìys l<y' fï ish¨
foa w;S; jeishkaf.a ck Ôú;h ms<sn|
±kSula ,nd .ekSug wmg Wmldß fõ'
fuu mßÉfþofha § tlS Wreu ms<sn|
;jÿrg;a lreKq úia;r flf¾'
wfma rfÜ w;S; ckdjdi mej;s
fndfyda m%foaYj, ñksiqka ;ekjQ we< ud¾."
jeõ" fmdl=Kq wdÈh fldf;l=;a olakg ,efí'
we;eï ;ekl fun÷ foa kgnqkaj ;sfnk
whqre o ±lsh yels h' fï ish,a, lsishï
ld,hl furg isá ck;dj ;u wjYH;d bgq
lr .ekSu msKsi ;ekjQ tajd fõ' jeõ" we<
fõ,s yd fmdl=Kq wdÈh c,h wdY%s;j ;ekjQ
ks¾udK neúka" tys § fhdod .;a Ys,am l%u
c, ;dlaIKh f,i ir,j ye¢kaúh yels h'
jeõ bÈ lsÍu" we< fõ,s iy wuqKq ;ekùu
fuka u fmdl=Kq jeks foa bÈ lsÍfï § o
fuu ;dlaIKsl l%u uekúka fhdod .ekSug
w;S; ,dxlslfhda ±k isáhy'
1'1'1 jeõ bÈ lsÍfï wdrïNh
l%sia;= mQ¾j wjêfha furg uq,a u .ï
msysgqùu;a iu. úh<s l,dmfha lDIsld¾ñl
lghq;=j,g wjYH c,h ,nd .ekSu msKsi
rEmh 1'1 nijlal=,u jej
1'1 c, ;dlaIKh
32fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
jeõ wuqKq bÈ l< nj fmfka' l%sia;= mQ¾j
yhjk Y;j¾Ifhaa § muK bkaÈhdfjka msßia
meñKSu ksid furg ckdjdi jHdma;sfha YS>%
j¾Okhla isÿ úh' wk;=rej .; jQ Y;j¾I
;=kl muK ld,fha § ;j;a bkaÈhdkq msßia
lsysmhla furgg meñK mÈxÑ jQy' fuu
ck;dj ;u ckdjdi msysgqùfï § lDIsl¾uhg
jvd;a .e<fmk idrj;a ;eks;,d iys; úh<s
l,dmh f;dard .;ay'
furg úh<s l,dmh hkq j¾Ifha tla
ld, mßÉfþohl muKla j¾Idj ,efnk
m%foaYhls' fï ksid j.d lghq;=j,g yd
mßfNdackhg wjYH c,h /ia lr ;nd .ekSug
tl, ck;djg isÿ úh' jeõ ;ekùu wdrïN
jQfha tu wjYH;dj bgq lr .ekSugh' l%s' mQ'
;=kajk ishjfia muK isg úh<s l,dmfha
ckdjdi jHdma;sh l%ufhka fõ.j;a ùu
ksid jeä jk ck.ykhg idfmalaIj wdydr
ksIamdokh jeä lsÍfï wNsfhda.hlg o
tl, jeisfhda uqyqK ÿkay' fuu wNsfhda.hg
úi÷ï fiùfï § Tjqyq úYd, jeõ ;kjd we<
ud¾. u.ska jeõ tlsfklg iïnkaO fldg
jdßud¾. cd,hla f.dvk.d ù j.djg iqÿiq
fndfyda m%foaY j.djg fhdod .;ay'
l=vd Èh myrla fyda we<la yryd
fõ,a,la ne| c,h /ia lr .ekSu l=vd jeõ
;ekùfï uQ,sl wjia:dj hehs is;sh yels h'
tfia u ;=ka me;a;la Wi N+ñhl b;sß me;a;
mia neïulska wdjrKh lr j¾Id c,h
r|jd .ekSfuka o l=vd jeõ ;ekjQ nj fm-
fka' fun÷ bÈlsÍula i|yd úYd, Y%uhla
wjYH fkdjQ w;r mjqf,a fyda .fï msßig
tl;= ù tjeks l=vd jejla ks¾udKh lr .;
yels úh' úh<s l,dmfha .ï jHdma; ùu;a
iu`. .eñ kdhlhkaf.a fufyhùfuka ta
ta .ïj,g wjYH l=vd m%udKfha jeõ bÈ
lr we;' fïjd .ï jeõ jYfhka ye¢kafõ'
uydjxih jeks idys;H uQ,dY%j, i|yka
fkdjk we;eï .ï jeõ ms<sn| Ys,d ,smsj,ska
f;dr;=re ,efí' jeõ ;ekùug rcq ueÈy;a
ùu;a iu`. .ï kdhlfhl=g jeä Y%ñlhka
msßila /ia lr .; yels jQ ksid .ï jeõj,g
jvd jeä úYd, jeõ bos lr.; yels úh' l%s' mQ'
;=kajk ishji muK jk úg;a rcqf.a ueÈy;a
ùfuka jeõ ;ekùu" furg werö ;sìKs'
mKavqldNh rcqf.a ld,fha bÈ l< jeõ ;=kla
.ek uydjxifha i|yka fõ' tajd ch jdms"
wNh jdms yd .dñKS jdms jYfhka y÷kajd
;sfí' fuu jeõ w;=ßka kQ;k nijlal=,u
jej" merKs wNh jej hehs úYajdi flf¾'
wkqrdOmqrfha ;sid jej" foajdkïmsh;siai
rcq úiska ;kjk ,±hs ie,fla' fuu jeõ
úch l=udrhdf.a meñKSfuka Y;j¾I ;=kla
muK .;jk úg bÈ lr ;snQ jeõ lsysmhls'
tfia u tajd l=vd jeõ jQ njg o ielhla
ke;' nijlal=,u yd ;sid jej wo olakg
,efnkqfha jßkajr m%;sixialrKh lsÍfuka
miqj h'
uyjeõ ;ekùu
Y%S ,xldfõ uq,a u .ï msysgqjd Y;j¾I
lsysmhla .; jk úg uyjeõ ;ekùu wdrïN
jQ nj fmfka' furg uyjeõ ;ekùu wdrïN
lrk ,oafoa l%s' j' 65 - 109 ld,fha rg md,kh
l< jiN rc;=ud úisks' Y;j¾I lsysmhla
;siafia jeõ ;ekùu ksid ,dxlslfhda
fï jk úg jdß ;dlaIKh ms<sn| ukd
wjfndaOhla ,nd isáhy' jiN rdcH iuh
jk úg úh<s l,dmfha fndfyda m%foaYj,
ckdjdi me;sÍ ;snqKs' fï ksid jeä jk
ck.ykhg idfmalaIj wdydr ksIamdokh o
jeä l< hq;= jQ fyhska ta jk úg mej;s
l=vd m%udKfha jeõj,g wu;rj uy jeõ
;ekùug;a lghq;= l< nj fmfka' uy jeõ
bÈ lsÍu ksid úYd, c, m%udKhla /ia lr
.; yels jQ w;r tajdfha isg l=vd yd uOHu
m%udKfha jeõj,g;a we< ud¾. u.ska c,h
fnod yeßh yels úh'
jiN rc;=ud jeõ tfldf<dila ;ekù
hehs jxY l:dj, i|yka fõ' ufh;a jej
^kQ;k uyú,ÉÑh jej& udkslaúá fyj;a
uydkslaljÜá jej ̂kQ;k udkkalÜáh jej&
t;=ud ;ekjQ ±kg y÷kdf.k we;s jeõj,g
WodyrK fõ'
32fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
jiN rc;=udg miqj uy jeõ ;ekjQ
rcjreka w;r uyfika rcq ^l%s' j' 276 -303&
úfYaIfhka lemS fmfka' t;=ud jeõ oyihla
;ekù hehs uydjxih lshhs' uKsySr fyj;a
kQ;k ñkafkaßh jej uyfika rcq ;ekjQ
jejls' c,a¨rjdms ̂kQ;k yqre`M jej& Ldkq jdms
^kQ;k uylkord jej& uyfika rcq ;ekjQ
wfkla jeõj,g WodyrK fõ' ñkafkaßh
jej ;ekùu ksid uyfika rcq ñkafkaßh
foúhka jYfhka ck;dj w;r m%isoaO úh'
wkqrdOmqr rdcH iufha § uyjeõ
;ekjQ md,lhka w;r Od;=fiak rcqf.a
^l%s' j' 459 - 477& kduhg o úfYaI ;ekla
ysñ fõ' t;=ud jeõ oy wgla ;ekù hehs
uydjxih lshhs' Od;=fiak rcq bÈ l< jeõ
w;r l,d jej w;súYsIag ks¾udKhls' l,d
Th yryd fõ,a,la ne£fuka fuu jej
;kjd ;sfí' mdÿ,ljdms yd uydo;a;jdms
wd§ jYfhka t;=ud ;ekjQ ;j;a jeõ /ila
.ek uQ,dY%hj, i|yka fõ' uydo;a;jdms
hkq kQ;k oUq,a, lelsrdj mdr winv msysá
udo;=.u ̂ uvdgq.u& jej hehs wkqudk flf¾'
mdÿ,ljdms fuf;la y÷kdf.k ke;'
rcrg YsIagdpdr iufha uyjeõ ;ekjQ
rcqka w;r m<uqjk mrdl%undyq rcqf.a kduh
o jeo.;a fõ'—fuu Èjhsfka jeiafika ,efnk
c,h u|l=;a f,dafldamldrfhka f;drj
uqyqog fkdfhajd˜ hk wdo¾Y mdGh wkqj
lghq;= l< t;=ud furg jdß l¾udka;hg
úYsIag fiajhla isÿ lf<a h' fuu rc;=ud
uy jeõ 163la ;ekù hehs uydjxih
lshhs' fmdf,dkakrefõ mrdl%u iuqøh
m<uqjk mrdl%undyq rc;=ud ;ekjQ jejlg
WodyrKhls'
fmdf,dkakre rdcOdks iuh
wjidkfha t,a, jQ ld,sx. ud>f.a wdl%uKh;a
iu`. l%s'j' 1215 j¾Ifha § rcrg YsIagdpdrh
ì|jegqKs' Bg miq ck;dj jeä jYfhka
f;;a l,dmhg ixl%uKh jQ fyhska rcrg
jeõ wuqKq jkhg jeiS .sfha h'
úYd, jeõ ;ekùu ksid ,dxlslhka
,nd .;a ch.%yK
zúYd, jeõj, jeä c, Odß;djla .nvd
lr .; yels ùu ksid È.= ksh`.j, §;a
c, ys`.h wju lr .; yels ùu'
rEmh 1'2 ñkafkaßh jej
54fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
zúYd, jeõj, c,h we< ud¾. u.ska l=vd
c,dYj,g ,nd .; yels ùu'
zúYd, jeõ ksid .xj;=r md,kh lr .;
yels ùu'
zúYd, jeõ ;ekùu;a iu`. È.= we< ud¾.
;ekSfï Ys,amSh l%u ÈhqKq ùu'
jeõ ;ekùfï § uqyqK ÿka wNsfhda.
yd fhdod .;a ;dlaIKh
jejla ;ekùu yd th ksis f,i kv;a;=
lrñka m%fhdackhg .ekSu ir, lghq;a;la
fkdfõ' fuu mßÉfþofha uq,ska ±lajQ wdl-
drhg l=vd m%udKfha jejla ;ekùu t;rï
ÿIalr ld¾hhla fkdjQj;a úYd, m%udKfha
jeõ ;ekùu ukd wjfndaOhla yd ksis
ie,iqula wkqj Wiia m%ñ;shlska hq;=j isÿ l<
hq;= ixlS¾K l%shdj,shla úh'
uy jejla hkq wju jYfhka wä 20 -30
w;r Wi m%udKfha wlalr oyia .Kkla
mqrd me;sreKq úYd, c,ialkaOhla ord isák
c,dYhls' tfia u jefõ Wi m%udKh jeä jk
úg neïu flfrys t,a, jk c, mSvkh o
w;suy;a fõ' jefjka my< m%foaYfha ck;dj
mÈxÑj isák w;r j.d ìï o mj;S' fï ksid
b;d Yla;su;a by< m%ñ;shlska hq;= jeõ
neïula ;ekùu w;HjYH úh'
jefõ ku neïfï
È.
^ie;mqï&
neïfï
Wi
^wä&
c,hg hg jQ
ìï m%udKh
^wlalr&
ñkafkaßh jej
l,d jej
mrdl%u iuqøh
44
40
40
4670
6380
5300
141
343
821
by; j.=fõ ±lafjk ixLHd wdY%fhka
uyjeõj, m%udKhka ms<sn| Tng wjfndaOhla
,nd .ekSug mq`Mjk' fun÷ úYd, jeõ
;ekùfï § w;S; ,dxlslfhda wNsfhda.
/ilg uqyqK ÿkay' jejla ;ekùfï
§ Thl fyda .x.djl ta i|yd jvd;a WÑ;
ia:dkh f;dard .; hq;= úh' fuys § fndfyda úg
.x.dj .,d hk mgq ksïkhl fomi l÷jeá
folla iys; N+ñhla f;dardf.k tlS l÷jeá
fol hd jk mßÈ neïula ks¾udKh lsÍfuka
jej ;kjd ;sfí' ia:dkh f;dard .ekSfï §
N+ñfha Wi" .x.dj fomi l÷jeáj, ;;ajh"
fiiq jeõ yd jdßud¾. cd,h iu`. jefõ
in|;dj we;s lrk wdldrh" jeks lreKq .ek
úfYaIfhka ie,ls,su;a jQ nj ksiel h'
jeõ neïu ;ekùfï § jefõ c,
Odß;dfõ mSvkhg Tfrd;a;= fok f,i jeõ
neïu ks¾udKh lsÍu jdß Ys,amSka uqyqK ÿka
m%Odk wNsfhda.hls' neïu .s,d neiSu je<elaùu
i|yd msysá ., f;la mdod" t;eka isg úúO
j¾.j,g wh;a mia ;Ügq jYfhka mqrjd neïu
ks¾udKh flßKs' mia ;Ügq fh§fï § ukd
f,i ;,d neïug c,h Wrd .ekSu b;d wju
jk f,i yd c, mSvkhg Tfrd;a;= fok f,i
ks¾udKh lr ;sfí' neïfï Wi m%udKh yd
È. m%udKhg idfmalaIj tys m<, m%udKh
;SrKh l< nj fmfka'
jejla ks¾udKh lsÍfï § uqyqK ÿka
;j;a wNsfhda.hla kï ta i|yd wjYH Y%uh
imhd .ekSu hs' ie;mqï .Kkla È. wä ;sy
y;,syla Wi jeõ neïula mia mqrjd ilia
lsÍug oyia .Kka Y%ñlhka jir lsysmhla u
fiajfha fhoúh hq;= úh' j¾;udkfha fuka
kQ;k hka;% iQ;% Ndú; fkdjQ hq.hl ñksia
oE;ska tn÷ ymkalï lsÍu ienúka u uú;h
okjk lreKls' jeõ neïula yd we< ud¾.
;ekSfï § Y%ñlhka imhd .ekSu" Tjqka
yeisrùu" wdydrmdk iemhSu" mia tla /ia
lsÍu" mia ;,d neïu ieliSu wdÈ lghq;=j,g
fyd| ie,iqula yd ixúOdk Yla;shla o
wjYHj ;sìK' fuu wNsfhda. ch .ekSug
w;S; ,dxlslhka iu;a jQ nj wog;a ±l .ekSug
yelshdj ;sfnk úYd, jeõj,ska meyeÈ,s fõ'
jejl fidfrdõj" ìfidafldgqj" r<mkdj"
we;=`Mjdk" msgjdk jeks úúO wx. ks¾udKh
flrefKa o" jeõ ;kjd mj;ajdf.k hdfï §
u;= jQ wNsfhda.j,g ms<s;=re jYfhks'
j.=j 1'1 jeõ lsysmhl m%udKh
54fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fidfrdõj
wêmSvkhla iys;j jej ;=<
mj;sk c,h jeõ neïu yryd we< ud¾.h
fj;g .ekSug fidfrdõj ks¾udKh lr
we;' fndfydaúg uv fidfrdõj yd f.dv
fidfrdõj jYfhka jejl fidfrdõ j¾.
folla ;sfí' uv fidfrdõj jefõ m;=,a
uÜgfuka ;kjd we;' tu.ska jefõ ish¨
c,h ksïkhg uqodyeßh yels h' jefõ
uv bj;a lsÍug o fuh WmldÍ fõ' f.dv
fidfrdõj uv fidfrdõjg ;rula Wiska
;kjd ;sfí' we;eï úg l=vd jeõj,
ìfidafldgqjla fkdue;sj fidfrdõj
u.ska u c,h msg;g .efka'
ìfidafldgqj
rEmh 1'3 fidfrdõj
rEmh 1'4 ìfidafldgqj
jefõ c,h ukd md,khlska hq;=j
msg;g .ekSu i|yd ìfidafldgqj ks¾udKh
lr we;' ìfidafldgqj hkq fidfrdõfõ u
tla wx.hla jk w;r
fidfrdõ lsysmhla
we;s úYd, jeõj,
ìfidafldgq o tmuK
olakg ,efí' jefõ
we;=`M me;af;ys
jeõ neïug iómj
fldgqjl wdldrfhka
ìfidafldgqj ;kjd
we;' ìfidafldgqjg
jefõ c,h we;=`M
lrkqfha k< ud¾.-
hlsks' ìfidafldgqj
;=< Wia my;a l< yels
mshkam;la mj;shs' th
Wia my;a lsÍfuka
ìfidafldgqj ;=<ska
jeõ neïu yryd c,h
msg;g .ekSug ;kjd
we;s k< ud¾.hg md,khlska hq;=j c,h
ksl=;a l< yels h' ìfidafldgqqj ,dxlsl jdß
Ys,amSkaf.a u ks¾udKhla hehs ms<s.efka'
jejl m%Odk wx.
76fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
we;=`Mjdk yd msgjdk
fjk;a c, uQ,dY%hlska
jejg c,h ,nd .ekSug
we;=`Mjdk ilia lr we;'
neyeßka jejg .,d tk c,fha
frdkauv jejg tl;= ùu j,lajd
.ekSug frdkauv ;ekam;a jk
l=vd j<la ks¾udKh lr ;sfí'
jejg msg;ska .,d tk c,h
kj;d ±uQ úg fuu j< ;=<
;ekam;aj we;s frdka uv bj;a
l< yels h'
jefõ w;sßla; c,h msg lsÍu i|yd msgjdk ;kjd we;' úYd, jejlg msgjdka folla
jqj;a ;sìh yels h' msgjdk u.ska msg flfrk c,h" jeõ neïug fyda j.d ìïj,g ydks fkdù
fjk;a jejlg fyda iajdNdúl c, ud¾.hlg fyda yrjd hefjk f,i msgjdk ;kjd ;sfí'
rEmh 1'6 jefõ c,h msg lrk msgjdk
r<mkdj
jeõ neïu fia§hdu
j<lajd .ekSu i|yd jeõ
neïfï we;=`M me;a; .,a
w;=rd ilia lr we;' th
r<mkdj f,i ye¢kafõ'
iq<`. ksid jeõj, l=vd Èh
/,s we;s fõ' fkdlvjd jeõ
neïu lrd tk fuu Èh /,s
ksid mia neïu fia§ hdfï
wjodkula mj;sk fyhska
neïu wdrlaId lr .ekSug
r<mkdj w;HjYH fõ'
rEmh 1'5 r<mkdj
76fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
c,fha mSvkhg yd iajdNdúl fidaodmd`Mjg
Tfrd;a;= fok f,i .,a l=Üá f.k neïu bÈ
lr ;sîu fndfydaúg ±lsh yels ,laIKhls'
fuys § fõ,a, bÈ lrk ia:dkfha iajdNdúl
.,a ;,djla fyda msysá ., mdodf.k fõ,af,a
w;a;sjdru tu .,a ;,dj iu`. noaO lr
;sfí' jõkshd - ukakdru m%Odk uxikaêh
wi, u,aj;= Th yryd bÈ lr we;s f;alalï
wuqK ia:djr fõ,a,la iys; mqrdK wuqKlg
fyd| WodyrKhls' fuu wuqfKa isg wdrïN
jk we< u.ska ie;mqï 17la muK ÿr f.jd
ukakdrfï fhdaO jejg c,h f.k f.dia
we;'
we< ud¾. ;ekùu
furg jdß ud¾. b;sydifha uq,a u
wjêfha § l=vd jejl fyda wuqKl isg flá
we<j,a u.ska j.d ìïj,g c,h f.k .sh
nj ksiel h' tfy;a úYd, wuqKq yd uyjeõ
bÈ lsÍfï ;dlaIKfha ÈhqKqj;a iu`. §¾>
yd m<,a we< ud¾. bÈ lsÍfï ;dlaIKh o
ÈhqKqjg m;a úh' Èjhsfka uyjeõ bÈ lsÍfï
mqfrda.dñhd jQ jiN rcq we<j,a fod<ila
;ekù hehs uydjxih lshhs' tfy;a
kï jYfhka tys i|yka jkqfha wd<sidr
fyj;a we<yer we< .ek muKls'
rEmh 1'7 u,aj;= Tfha iajdNdúl .,a ;,dj u; fõ,a,la ne| ks¾udKh flreKq f;alalï wuqK ^jïmi&
tu wuqK c,fhka msreKq miq msgdr .,k whqre ^ol=Kq mi&
1'1'2 we< yd fõ,s ;dlaIKh
fl;aj,g c,h ,nd .ekSu i|yd we<
fod< yd .x.d wdÈh yria lr n¢k wdjrK
neïu wuqKla jYfhka ye¢kafõ' tn÷
neïula ye¢kaùug fõ,a, hk moh o fhfoa'
fï wkqj fõ,a, hkq fndfyda úg c,h
r|jd ;nd .ekSug bÈ l< neïug fhfok
kuls' Y%S ,xldfõ uq,a ld,fha l=vd Èh
myrj,a yria fldg fõ,s ne£fuka ,enQ
w;a±lSï ksid .x.d fyda Th yria fldg fõ,s
ne| úYd, c,dY ;ekSu olajd ;dlaIKh
ÈhqKq úh'
Èjhsfka fõ,s ne£fï ;dlaIKh
foi n,k úg ;djld,sl fõ,s yd iaÓr
fõ,s jYfhka j¾. folla mej;s nj
fmfka' jeis iuh wjidkfha § l=vd .x.d"
we<" fod< wdÈfha c, myf¾ fõ.h wvq jQ
úg Èh myr yryd fl<ska w;g ,S lKq isgqjd
je,s" mia" w;=len,s wdÈh fhdod ;djld,sl
fõ,s ;kjd ;sfí' tu.ska wi, fl;a hdhlg
j¾Ihg fyda lkakhg wjYH c,h ,nd
.ekSu wruqK úh' B<`. j¾Id iuh;a iu`.
tu fõ,s úkdYhg m;a fõ'
iaÓr fõ,s" ;djld,sl fõ,sj,g jvd
l,amj;akd wdldrhg ia:djrj ;kjd ;sfí'
98fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
wUka .`. yryd fõ,a,la ne| t;eka isg W;=re
m%foaYhg c,h f.k hdug ;ekjQ fuu we<
ie;mqï 30la muK §¾> jQ nj fmfka' uyfika
rc;=ud ñkafkaßh jejg c,h ,nd .ekSug
;s,j;a:ql fyj;a ;,aj;= we< kñka we<la
;kjd we;'
Od;=fiak rc;=ud l,d jefõ isg
wkqrdOmqrfha ;sid jejg c,h f.k hdug ch
.`. fyj;a fhdaO we< kñka we<la ;ekù h'
we;eï ;ekaj, wä 40la muK m<, fuu wef<a
È. ie;mqï 54ls'
m<uqjk w.a.fndaê rcq jQ uyje,s .f`.a
isg c,h f.k hdug ;ek jQ ñksfma we< o
wkqrdOmqr hq.fha we<j,a ;ekùfï úYsIag
yelshdj fmkajk idlaIHhls' fufia úúO
ld,j, §¾> we<j,a ;ekùfï wjYH;d
lsysmhla mej;s nj fmfka'
we<j,a ;ekùfï wjYH;d
z jeõj, fyda wuqKqj, isg j.d ìï lrd
c,h f.k hdu'
z wuqKl isg jejlg fyda jeõ moaO;shlg
c,h f.k hdu'
z z z z z z z z z z z z z
z jejl isg jejlg fyda jeõ lsysmhlg
c,h f.k hdu'
we< ud¾. ;ekùfï ;dlaIKh yd
uqyqKÿka wNsfhda.
w;S; ,dxlslfhda we< ud¾. u.ska
jeõ wuqKq iïnkaO fldg úh<s l,dmfhys
jdß ud¾. moaO;shla ìys l<y' tfia u c,h
mj;sk m%foaYj, isg ys`. m%foaYj,g ie;mqï
.Kka È. we< ud¾. ;kjd c,h f.k
hdug o Tjqyq iu;a jQy' fun÷ ld¾hkays §
tajdfha ks¾udK Ys,amSka úúO wNsfhda.j,g
uqyqKÿka nj ksiel h' tfy;a furg
uQ,dY%j, we< ud¾. ;ekjQ wdldrh fyda
tys § u;= jQ .eg¨ ms<sn| m%udKj;a mßÈ
f;dr;=re i|ykaj ke;' fï ksid b;sßj
we;s we< fõ,s yd tajdfha kgnqka wdY%fhka
tod mej;s ;dlaIKh yd uqyqKÿka wNsfhda.
ms<sn| jegySula we;s lr .ekSug isÿ fõ'
by; i|yka l< ch .`. jeks
§¾> yd m<,a we< ud¾.hla ;ekùfï
§ N+ úIu;dfõ mj;sk fkdfhl=;a
;;ajhkag uqyqK §ug isÿ úh'
rEmh 1'8 fhdaO we<" wfma w;S; uq;=ka ñ;a;ka l< úiañ; ks¾udKhls'
98fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fun÷ ld¾hhl § we< wdrïN jk
ia:dkfha isg wjika flfrk ia:dkh olajd
N+ñfha Wi ms<sn| b;d u kssjerÈ ñkqï ,nd
.; hq;= h' ch .f`.a uq,a ie;mqï 17 § c,
neiau ie;mqulg w`.,l muK m%udKfhka
mj;ajdf.k f.dia ;sfí' fuh ìu uekSu
ms<sn| w;S; ,dxlslhka i;=j mej;s úYsIag
±kqu fmkajk wjia:djls'
§¾> we< ud¾. ;ekSfï § fmdf<dj
ydrd we< lemSu" wef<a m<, yd .eUqr ksis
f,i mj;ajdf.k hdu" ,sys,a mia ia;r
iys; ia:dkj, me;s neñ fhdod bjqre fia§u
j,lajd,Su" N+ñfha úIu;djkag .e<fmk
f,i we< ;ekùu jeks wNsfhda. /ila ch
.ekSug isÿ úh' we<yer we< ;ekùfï §
fun÷ wNsfhda. chf.k we;s wdldrh" ,laÈj
mqrd;k jdß ud¾. hkqfjka m%Yia; lD;shla
iïmdokh l< wd¾' t,a' fn%daysh¾ uy;d
fmkajd § we;' we<yer we<g wjg Wia
ìïj,ska c, myrj,a tlaùu ksid j¾Id
ld,fha § wef<a c, Odß;dj jeä ù th msgdr
.e,Sfï § bjqre fia§ hdu je,elaùug we<
;ekùfï oS u mshjr f.k ;snqKs' tn÷
Èh myrj,a tla jk ia:dkj, wef<a bjqre
.,a neñ fhdod Yla;su;a lr we;' tfia u
l=Uqrej,g c,h yerùug wef<a ;kjd we;s
fidfrdõ yeu úg u .,aj,ska ilid ;sfí'
wef<a msgdr .,k ia:dkj, § bjqr wdrlaId
lr .ekSug .,a w;==rd jdk ms<sfh, lr
;sìK'
1'1'3 fmdl=Kq ;ekùu
ñksidf.a úúO wjYH;djka i|yd
c,h tla /ia lr ;nd .ekSug fmdf<dj
leK ;kjd we;s ks¾udK úfYaIhla fmdl=Kq
jYfhka ye¢kafõ' jejl fuka idudkH
fmdf<dj u; by<g neïula ne| c,h /ia
lr .ekSfï ,laIKh fmdl=Kqj, olakg
fkd,efí' fndfyda úg fmdl=Kq ;ekùfï
§ idudkH fmdf<dj uÜgfï isg hgg ydrd
bjqrej, wdrlaIdj i,id c,h /ia lr
;eîfï l%uhla Ndú; lr ;sfí'
rEmh 1'9 we,yer wuqK
1110fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Y%S ,xldfõ fmdl=Kq ;ekùu ms<sn`o
b;sydih úch mqrdjD;a;h ;rï wE;g Èj hhs'
úch l=ure furgg f.dvnisk úg l=fõKsh
fmdl=Kla wi, lmq lák ;eke;a;shlf.a
ú,difhka isá mqj;la uydjxifha ±lafõ'
ta jk úg;a furg fmdl=Kq bÈ lr ;snQ nj
fï l;dfjka fmfka' Èjhsfka jeõ yd we<
ud¾. ;ekùfï ;dlaIKh ÈhqKq ùu;a iu`.
fmdl=Kq ;ekùfï Ys,am l%uj, o ÈhqKqjla
we;s úKehs ie,lsh yels h' k.rfha
w,xldrh i|yd jiN rcq fndfyda fmdl=Kq
;ekù hehs uydjxifha i|ykaj ;sîu thg
WodyrKhls'
fmdl=Kq ;ekùfï wjYH;d yd fmdl=Kq
j¾.
z c,h mßfNdackh i|yd ;ekjQ
fmdl=Kq
furg merKs fmdl=Kqj,ska jeä
m%udKhla c,h mßfNdackh i|yd bÈ l< tajd
fõ' iakdkh yd mdkSh c,h /ia lr .ekSu
i|yd we;eï úg fjk u fmdl=Kq ;kd ;snQ
nj fmfka' wNh.sßfha we;a fmdl=K iakdkh
i|yd ;ekjQ úYd, fmdl=Kla f,i ie,lsh
yels h' wkqrdOmqr rkauiq Whfka fmdl=Kq
iakdkhg yd c, l%Svd lsÍug fhdod .;a tajd
fõ'
z jeis c,h l%udkql+,j neyer lsÍfï
fmdl=Kq
wdrdu N+ñj, j¾Id ld,fha /ia fjk
c,h ;eka ;ekaj, tl;= ùfuka we;s jk
mßir .eg¨ wju lr .ekSug Wux fyda u;=msg
ldKq u.ska tu c,h fmdl=Kqj,g fhduq lr
;sfí'
wkqrdOmqr wNh.sß od.en u;g m;s;
jk j¾Id c,h od.en Èf.a fíÍ i,m;<
u`Mjg tla /ia fõ' i,m;< u`Mfõ msg;ska
;kjd we;s c, msys,s u.ska tu c,h wk;=rej
je,s u`Mjg .,d hdug i,iajd we;' je,su`Mj
Èf.a .,k c,h msg m%dldrh wi, ;kd we;s
.,ska ;ekQ wdjdghlg tl;= ù t;eka isg
fmdf<dj háka .,ska ;ekjQ Wux ud¾.hla
Tiafia msg;ska ;kjd we;s fmdl=Klg tla/ia
fõ' fun÷ fmdl=Kq y;rla wNh.sß od.eng
isjq foiska ;kjd ;sfí' fï wdldrhg bÈ l<
fmdl=Kq fndfyda od.eí yd wdrdu wdYs%;j
±lsh yels h'
z w,xldrh i|yd bÈ l< fmdl=Kq
wkqrdOmqrfha rkauiq Whfka fmdl=Kq
fuka u fmdf,dkakrefõ l=udr fmdl=K yd
fk`Mï fmdl=K wdÈh o w,xldrh i|yd ;ekQ
fmdl=Kqj,g WodyrK fõ' fuu fmdl=Kq
w,xldrh i|yd muKla u ;ekjQ tajd fkdfõ'
tajdfha c,h ñksia mßyrKhg .kakg we;'
fïjdfha úúO w,xldr ieris,s fhdod ;sîu
lemS fmfka'
z mßirh isis,aj ;nd
.ekSug ;ekjQ fmdl=Kq
rcrg m%foaYfha úh<s
foaY.=Khla mj;shs'
tneúka wdrdujdiS NslaIQka
jykafia,dg isis,a mßirhl
nK Ndjkd lsÍu msKsi
we;eï úydrdrduj, fmdl=Kq
;ekúh yels iEu ia:dkhl
u fmdl=Kq bÈ lr ;sfnkq
±lsh yels h'
rEmh 1'10 wNh.sß od.eng yd i,m;< u`Mjg jefgk c,h" fmdl=Klg
.,d hdug i,iajd we;s wdldrh
1110fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 1'11 l=Ügï fmdl=K
wlalr 500la muK jk wNh.sß úydr
N+ñfha muKla fmdl=Kq 65la muK ;kjd
;sfí' wïmdr rc., mqrdúµd N+ñfhka fun÷
fmdl=Kq 40lg jeä m%udKhla fidhdf.k
we;' tla m%foaYhl <`. <`. fmdl=Kq ;kjd
c,h /ia lr ;enQ úg c, jdIam fya;=fjka
tu m%foaYfha mßirfha isis,a
njla we;s fõ'
y÷kd.ekSfï myiqj
i|yd by; i|yka mßÈ
fmdl=Kqj,ska bgq jQ
ld¾h wkqj tajd j¾. lr
±lajqj o wjYH;d lsysmhla
tla fmdl=Klska bgq lr
.;a wjia:d o fldf;l=;a
we;s nj i|yka l< hq;=
fõ' wkqrdOmqrfha l=Ügï
fmdl=K Bg WodyrKhls'
wNh.sß NslaIQkaf.a c,
mßfNdackh" w,xldrh yd
mßirh isis,aj ;nd .ekSu
hk wruqKq ;=k u tu
fmdl=fKka bgq úKehs
z fmdl=Kq ;ekùfï ;dlaIKh
furg úh<s l,dmfha fkdfhla
ia:dkj, fmdf<dj leK ;kjd we;s
fmdl=Kq fndfyduhla ukd ie,eiaulg
wkqj bÈ l< tajd fõ' fmdl=Kq i|yd ia:dk
f;dard .ekSfï § c,h ,efnk wdldrh .ek
rEmh 1'12 l=Ügï fmdl=fK c, fmrkhla ^fuys msg; ldKqjg ,efnk
c,h ueo fldgqfõ ;nd we;s lfmd¨ yh ;=<ska we;=<g hefõ' we;=<;
fldgqfõ isg k<hla u.ska tu c,h fmdl=Kg hEug i,iajd we;'&
ie,lsh yels h'
1312fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 1'13
rc., merKs wdrdu
ixlS¾Kfha .,a ;,d u;
;kjd we;s fmdl=Kla
rEmh 1'14
fk¨ï fmdl=K
rEmh 1'15
wNh.sßfha we;afmdl=K
1312fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ie,ls,a, olajd ;sfí' j¾Id c,h /ia flfrk
fmdl=Kq fuka u lsishï c, uQ,dY%hlska Wux
u.ska fyda u;=msáka c,h iïmdokh lr
.;a fmdl=Kq o mj;S' .,a;,dj, neïulska
wdjrKh lr ;ekQ fmdl=Kq j¾Id c,h
/ia lr ;nd .ekSug ks¾udKh lr ;sfí'
fmdf<dj leK ;ekQ fmdl=Kq úúO yevj,ska
hqla; h' iup;=ri% yd RcqfldaKdi% yeve;s
fmdl=Kq nyq,j ±lsh yels w;r rjqï yeve;s
fmdl=Kq l,d;=rlska olakg ,efí'
iakdkh fyda mdkh i|yd c,h Ndú;
l< we;eï fmdl=Kqj, c,h wmú;% jk úg
fmdf<dj háka u wmú;% c,h we<lg fyda
iqÿiq ia:dkhlg neyer lsÍu i|yd fmdl=Kq
m;=f,a l=yr ;nd k< ud¾. ;kjd we;'
l=Ügï fmdl=K yd rkauiq Whfka fmdl=Kq
óg WodyrKhls' fmdl=fKa bjqre lvdjeàu
je,elaùu;a tys c,h bjqrej,g Wrd .ekSu
wju lsÍu;a i|yd fndfyda fmdl=Kqj, bjqre
.,a mqjre fhdod ksu lr we;' tu .,a mqjre
tlla u; tlla iïnkaO lr b;d u ;=kS
Yla;su;a noduhlska iú lr we;s fyhska
fmdl=Kq c,h bjqrej,g ldkaÿ ùu b;d wju
fõ' fmdl=Kg neiSug mäfm< ;kd we;s
fyhska iEu uÜgul § u hful=g c,hg
neiSu myiq fõ' fmdl=Kqj,g ffY,uh k<
u.ska c,h ,nd .ekSfï § c, k<h Rcqj u
fmdl=Kg fhduq fkdfldg fmdl=Kg msg;ska
;ekjQ fmrkhlg fhduq lr we;' fuu.ska
frdkauv yd wmøjH fmdl=Kg tl;= ùug
fmr bj;a lsÍug yels h'
msg; jeis c,h fmdl=Kg .,d neiSu
je,elaùu i|yd iEu fmdl=Kl u bjqf¾
by< .,a mqjre fmdf<dj uÜgug jvd by<g
hk f,i ;kjd ;sfí' rc., merKs wdrdu
ixlS¾Kfha .,a;,d yd .,a flñ wdY%s;j
;kjd we;s iEu fmdl=Kl u fmdl=Kg
neiSug fmr md fOdajkh lr .; yels c,h
msrjQ l=vd m%udKfha md fOdajkhla fmdl=Kq
wi, ;kjd we;' fuu.ska fmdl=Kqj,g je,s
yd wmøjH tlaùu md,kh l< nj fmfka'
tlS fmdl=Kq wi, fijK i|yd l=vd l=á o
;kd ;snQ njg i,l=Kq ;sfí' iakdkh lsÍug
tk whg fijfKa u|la isg isrer isis,a jQ
miq fmdl=Kg neiSug myiqlï i,id we;'
fï wkqj fmdl=Kq ;ekùu ukd ie,iqulg
wkqj fuka u mßirh ms<sn|j o fyd|
wjfndaOhlska isÿ lr we;s nj meyeÈ,s fõ'
1'1'4 c, WoHdk
c, Wµdk fyj;a Whka hkq .ia je,a
wdÈh jjd úfõlh .; lsÍug fyda c, l%Svd
lsÍug iqÿiq mßÈ l%udkql+,j ieliQ ia:dk
úfYaIhls' Èjhsfka uq,ajrg Whkla ;kjk
,oafoa uqgiSj rc;=uka úisks' Wµdkh i|yd
ìu ilia lrk Èkfha § wld, fï>hla
^j¾Idjla& we;s jQ neúka th uyd fï>jk
kñka ye¢kaúkehs uydjxifha i|yka fõ'
th uyfujqkd Whk jYfhka m%isoaêhg m;a
úh' foajdkïmsh;siai rc;=ud úiska miqj tu
Whk ñys÷ ysñhka we;=`M uyd ix>hdg mQcd
lrk ,È' ñys÷ ysñhka furgg jeä wjêh
jk úg kkaok Whk hkqfjka ye¢kajQ
;j;a Whkla wkqrdOmqrfha mej;=Ks' ñys÷
ysñhka tys isg O¾uh foaYkd l< neúka th
Ydikh nen<jQ ia:dkhla jYfhka i,ld
fcda;s jkh kñka y÷kajd we;' furg uq,a
u Wµdk yeáhg ie,lsh yels fuu Whka
wdY%s; m%foaYj, miqj úúO bÈlsÍï isÿ
lsÍu;a ld,hdf.a wejEfuka isÿ jQ fjkialï
wdÈh;a ksid wo tajd olakg fkd,efí'
w;S;fha furg Whka ;ekùfï
§ rcq uQ,sl;ajh f.k lghq;= lr ;sfí'
uqgiSj rcqg miq ld,fha l+glKaK;siai
rcq moauiajr kñka Whkla ;kjd we;' ta
yereKq úg jiN rcq" f.daGdNh rcq" m<uqjk
ldYHm rcq" m<uqjk w.afnda rcq yd m<uqjk
mrdl%undyq hk rcjreka Whka ;ekjQ
rcjrekag WodyrK fõ' w;S;fha furg
mej;s WoHdk w;r wkqrdOmqrfha rkauiq
Whk yd iS.sßfha c, Wµdkh wog;a ±lsh
yels w,xldr WoHdk folls' fïjd m%N+
1514fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ckhd i|yd bÈ l< nj fmfka' tneúka tajd
rdclSh Wµdk f,i jqj o ye¢kaúh yels h'
w;S;fha furg NslaIQka jeä jYfhka Ôj;a jQ
wdrdu N+ñj, o Wµdk bÈ l< nj fmfka'
NslaIQkag úfõlSj nK Ndjkd lsÍug tu
Wµdk ;ekjQ nj ksiel h' tajd wdrdñl
Wµdk f,i ye¢kaúh yels h' wkqrdOmqrfha
uyd úydrh" wNh.sßh yd fÊ;jkh wdY%s;j
fun÷ Wµdk mej;s nj o is;sh yels h'
c, WoHdk ie,iqï lsÍug yd bÈ lsÍug
Ndú; l< ;dlaIKh
Wµdkhg c, myiqlï imhd fmdl=Kq
wdÈh bÈ fldg w,xldr f,i ;ekjQ tajd c,
Wµdk f,i ye¢kaúh yels h' by; i|yka
l< rkauiq Whk yd iS.sßfha c, Wµdkh
Bg ksoiqka fõ'
rkauiq Whk
;sid jej bjqfrys biqreuqKs úydrfha isg
ñßijeá úydr N+ñh olajd m%foaYh rkauiq
Whkg wh;a fõ' uyfujqkd Whk yd
zkkaok WhkZ NslaIQka jykafia,dg mQcd
lsÍfuka miqj rcjrekaf.a mßyrKh i|yd
rkauiq Whk ;ekjQ nj fmfka' ia:dkfha
nEjqï iys; ;;ajh yd ;sid jej bjqfrys
Ydka; mßir ;;ajh ie,ls,a,g f.k Whk
ie,iqï lr we;' ;sid jefjka ,nd .;a c,h
Whk Tiafia l%udkql+,j .,d hdug k<
moaO;shla bÈ lr fmdl=Kq lsysmhla o ;kjd
;sfí' .%SIau ld,hg .e<fmk l=vd t<suyka
f.j,a" uKavm" iakdkd.dr yd je;sr isàu
i|yd .,a hyka wdÈh ;kjd Whk b;d
w,xldrj mj;ajdf.k f.dia we;' fuys
;kjd we;s fmdl=Kq iakdkhg yd c, l%Svd
lsÍug fhdod .;af;a hehs is;sh yels h'
rEmh 1'16 rkauiq Whk
1514fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
iS.sß c, WoHdkh
ol=Kq wdishdfõ we;s merKs c,
Wµdk w;r iS.sß c, Wµdkh úfYaIfhka
lemS fmfka' l%sia;= j¾I miajk ishjig
muK wh;a fuu c, Wµdkh miqj j,a ìys ù
;sî tÉ' iS' mS' fn,a iy fikr;a mrKú;dk
hk mqrdúµd{hka úiska h<s mdod .kakd
,È' iS.sß N+ñfhys isÿ l< mqrdúoHd
rEmh 1'17 iS.sß c, WoHdkh
rEmh 1'18 iS.sß c, u,a
1716fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
lghq;=j,ska tys ngysr m%foaYh fomi mej;s
c, Wµdkfha ie,eiau ms<sn| meyeÈ,s
wjfndaOhla ,nd f.k ;sfí' c, Wµdkfha
ìu fnod we;s wdldrh wkqj iS.sß ., uOH
m%foaYfha isg ngysrg .uka flfrk m%Odk
udj;g iudka;rj tu udjf;a fomi c,
Wµdkh ;kjd we;' N+ñfha olakg ,efnk
nEjqï iajNdjh ie,ls,a,g .ksñka fomiska
c,h .,d tk c, ud¾. moaO;sh" fmdl=Kq
yd uKavm wdÈh;a l%udkql+, ie,iqulg
wkqj w,xldr f,i ;kjd ;sfí' iS.sß ìfï
Wia m%foaYfha isg ldKq moaO;sh Tiafia
my<g .,d tk c,h wêl mSvkhlska hq;=j
.,d nisk wjia:dfõ § th yria fldg isÿre
iys; jD;a;dldr .,a m;=re iú lsÍfuka
c,u,a ks¾udKh fldg we;' iajdNdúlj
we;s jk mSvkh iys;j .,k c,h fuu
.,a isÿre ;=<ska by<g ú§' wêl j¾Id
ld,fha § fuu c,u,a wog;a l%shd;aul
fõ' c, ;dlaIKh ms<sn| ukd fl!Y,Hhla
;snQ w;S; ,dxlslhkag fun÷ lD;s%u c,u,a
ksmoùfï ;dlaIKh wreuhla fkdù h'
iS.sß ., uqÿfka isg ngysr foi
n,k úg c, Wµdkfha uq,a ie,eiau
meyeÈ,sj ±l.; yels h' tys ;kjd we;s
ud¾. moaO;sh" c, ldKq moaO;sh" uKavm"
fmdl=Kq" c,u,a" úfõlia:dk wdÈfha
tlsfklg wfkHdakH iïnkaOhla we;s nj;a
tlS wxf.damdx. ish,a, tla tallhla njg
m;aùfuka ukrï o¾Ykhla uefjk nj;a
fmfka' wo olakg fkdue;s f.dvke.s,sj,
úÑ;%j;a mshis" u,af.duq" ;=rejÿ¿ yd c,
u,a wdÈfhka mßmQ¾Kj ldYHm rcq iufha
fuu WoHdkfha o¾Ykh flfia mj;skakg
we;s ±hs hful=g is;d.; yels h'
c, WoHdkj, lemS fmfkk ,laIK
z N+ñfha iajNdjh yd mßirhg .e<fmk
f,i Wµdk ie,iqï lr ;sîu'
z Wµdkh ;=< ie,iqï l< ud¾. moaO;shla
;kjd ;sîu'
z c, ldKq" fmdl=Kq" c,u,a wdÈh ;kjd
Wµdkh w,xldr lr ;sîu'
z t<suyka f.j,a" uKavm yd úfõlia:dk
wdÈh ;kjd .iaje,a jjd ruKSh
mßirhla we;s lr ;sîu'
z Wµdk md,lhka ^Whkaleñ$Whka
jecEreu& hgf;a ukd f,i WoHdk
kv;a;= lsÍu'
1'2 ueá ;dlaIKh
kQ;k ñksia m%cdfõ wdÈ;uhka
uq,ska u bf.k.;a oEf;a l¾udka; w;r
ueá l¾udka;hg m%uqL ;ekla ,efí' ñksid
fufia ueá l¾udka;hg uq,ska u w; .eiSug
tla fya;=jla jQfha ueÜg ;rï myiqfjka
imhd .; yels fyda myiqfjka jev l< yels
fjk;a wuqøjHhla fld;ekl § j;a ñksia
rEmh 1'19 ,xldfõ yuqjk wkqrdOmqr hq.fha uq,a
Nd.hg wh;a ueá n÷kla
1716fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
oE;g fkd,eîu hs' ñksid .skaor fidhdf.k
l,la .;jk úg wdydr msiSu i|yd m%d:ñl
uÜgfï ueá j<x ;ekSu wdrïN l< njg
idOl ;sfí' ñksia m%cdj j¾;udkh olajd
meñKs ÿr .ufka § uq,ska u ;ekQ Ndck"
rEm" uQ¾;s yd l,d;aul oE ueáfhka l<
njg o ielhla ke;'
ñksidf.a fiiq fndfyda ks¾udK
fuka ueá NdKav ;ekSu o wdrïN jQfha
m%d:ñl uÜgfuks' ueá Ndck ;ekSu
uq,ska u wdrïN l< udkjhka" w;ska ;ekQ
Ndck wõfõ úh<d Yla;su;a lr .;a njg
ielhla ke;' ld,hla .; jk úg" ueá
Ndck .skafkka úh<d iúu;a lr .ekSfï
;dlaIKh bf.k .kakg we;' ñksid ksjdi
;kd YsIagdpdr f.dvke.Sfuka miqj ueá
Ndck ;ekSfï l,dj YS>%fhka ÈhqKq úh'
merKs YsIagdpdrj, ñksia wjYH;d i|yd
úúO yevfha iy úúO m%udKfha ueá Ndck
ksmojd ;snQ nj yuq ù we;s ueá Ndckj,ska
meyeÈ,s fõ' ye,s j<x" ms`.ka" ueá fldamam"
c,h /ia lr ;nd .ekSfï Ndck" u,a n÷ka
wdÈh tn÷ Ndckj,g WodyrK fõ' ueá
Ndck ;ekSfï ;dlaIKh ÈhqKq ùu;a iu`.
Ndck j¾K .ekaùu" mska;dre lsÍu" Ndck
u; fudaia;r rgd we£u wdÈh u.ska tajd
w,xldr lsÍug o iEu YsIagdpdrhl u jf.a
ñksiqka lghq;= lr we;'
ilfmdarej fidhd .ekSu ueá n÷ka
;ekSfï l,dfõ mq`M,a mßj¾;khla we;s ùug
;=vq ÿka lreKls' ilfmdarej hkq fmdf<dfõ
fyda lsishï wdlD;shla u; myiqfjka
lrleùug yels f,i ;ekQ jD;a;dldr
,E,a,ls' tu jD;a;dldr ,E,s mqjrej u;
ueá .=,sh ;nd tlS mqjrej lrleùfuka
lerflk fõ.h yd w;ska fhdok yevfha
iajrEmh wkqj jvd;a fyd| ksudjlska hq;=
ueá Ndckhla ;kd .ekSug yelshdj ,efí'
by; i|yka l< úúO yevfha yd m%udKfha
ueá n÷ka ;ekSu isÿ jQfha ilfmdarej fidhd
.ekSfuka miqj h'
Y%S ,xldfõ ueá Ndck ;ekSfï
b;sydih m%d.a fM;sydisl hq.h olajd wE;g
Èfõ' tu hq.fha wjidk wjêhg wh;a ueá
Ndck len,s Èjhsfka isÿ l< we;eï mqrdúµd
leKSïj,ska fidhdf.k ;sfí' l%s' mQ' ;=kajk
ishjfia § uyskaod.ukh;a iu`. wi,ajeis
bkaÈhdj yd furg in|;d jeä ÈhqKqùu
ueá ks¾udK l,dfõ Wkak;shg;a fya;= úh'
Y%S uy fndaêh furgg jevuùfï § meñKs
Ys,amSka w;r ueá NdKav ;ekSug ksmqK;ajhla
±lajQ l=U,a l=, wgla isá nj jxil:dj,
±lafõ' fuu Ys,amSkaf.a meñKSu;a iu`.
bkaÈhdfõ tjlg mej;s ueá Ndck ;ekSfï
;dlaIKh furgg ,enqKq nj meyeÈ,s h'
Y%S ,xldfõ mqrdúoHd leKSïj,ska
yuq jk øjH w;r jeä m%udKhla ueáj,ska
l< ks¾udK fõ' ueá j<x len,s" Ndck
len,s" W`M" .fvd,a yd ueá rEm" uqød wdÈh
ta w;r lemS fmfka' wkqrdOmqr rdcH iuh
uq,a Nd.fha isg u ueá Ndck ;ekSu ÈhqKq
;;ajhl mej;s nj;a Wiia ;;ajfha Ndck
ksmojQ nj;a mqrdúµd leKSïj,ska yuq jk
idlaIHj,ska meyeÈ,s fõ'
furg ueá Ndck ;ekSu uQ,sl mshjr
lsysmhlska hq;= l%shdj,shla fõ' iqÿiq ueá
j¾.h f;dard /f.kú;a uq,ska u ueá moï
lr .efka' tfia moï lr.;a ueáj,ska
;ekSug wjYH Ndckfha m%udKhg ueá ms`v
ne.ska f.k ilfmdarej u; ;nd Ndckfha
yevh ilia flf¾' wk;=rej Ndckfha
m;=, wdÈh ksu lr leghï fyda bß rgd
we| w,xldr lr úh`MKq Ndck fmdarKqfõ
;ekam;a lr mq`Miaid .efka' fuu.ska jvd;a
Yla;su;a fyd| ksudjlska hq;= ueá Ndck
;ekjQ nj fmfka'
1918fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
.fvd,a yd W`M ksIamdokh
l%sia;= mQ¾j ;=kajk ishjfia muK isg
furg .fvd,a Ndú;h mej;s njg idlaIH
,efí' ÿgq.euqKq rcqf.a ld,h ̂l%s' mQ' 161 - 137&
jk úg .fvd,a Ndú;fhka rejkaje,s iEh
jeks úYd, od.enla ;ekùug ;rï .fvd,a
ksIamdokh lsÍfï ;dlaIKh ÈhqKq ù ;snqKs'
ÿgq.euqKq rcq tu od.en ;ekùfï § .fvd,a
ksIamdoljreka le|jd lreKq úuid jvd;a
Yla;su;aj .fvd,a ;kk ;eke;af;l= f;dard
.;af;a hehs uydjxifha i|yka fõ'
wkqrdOmqr rdcH iuh uq,a Nd.fha
.fvd,a kQ;k .fvd,aj,g jvd m%udKfhka
úYd, fõ' tu .fvd,aj, j;=r Wrd .ekSfï
iajNdjh wju w;r .fvdf,a Yla;su;a
Ndjh yd nr ord .ekSfï yelshdj o wêl h'
wkqrdOmqrfha fÊ;jk ±.en ixrlaIKh
lsÍfï § tlS w;S; .fvd,aj, Yla;su;aNdjh
fkdblaujd hk m%ñ;shlska hq;= .fvd,a
;ekSfï wjYH;djla u;= úh' tjlg furg
.fvd,a ksIamdokh l< lsisÿ wdh;khlg
fuu m%ñ;sfhka hq;= .fvd,aa ksmoùu myiq
fkdjQ fyhska kj fmdarKqjla ;kd .fvd,a
ksIamdokh lrùug tys ixrlaIlhkag isÿ
úh' ta wkqj l%sia;= j¾I 1990 - 91 ld,fha
§ uOHu kqjr.ï m<df;a .,alvj, kï
.%dufha .fvd,a fmdarKqjla bÈ fldg wjYH
.fvd,a ksIamdokh flßK'
wkqrdOmqr hq.fha .fvd,a ksmoùfï
;dlaIKh rg mqrd jHdma;j mej;s nj
Èjhsfka úúO m%foaYj,ska yuq jk w;S;
.fvd,a iaudrlj,ska meyeÈ,s fõ'
wNh.sßh" fÊ;jkh yd
fmdf,dkakrefõ fou< uydiEh jeks od.eí
fuka u fmdf,dkakrefõ mrdl%undyq rc
ud,s.h w;S;fha .fvd,a nyq,j fhdod .;a
bÈlsÍïj,g WodyrK fõ'
j¾;udkh jk úg .,a lKq kgnqka
jYfhka b;sßj we;s w;S; f.dvke.s,s
fndfyduhl jy, ±jfhka ;kd W`M fiú,s
lr ;snqKq nj fmfka' fun÷ f.dvke.s,s
leKSï lsÍfï § .rd jeà we;s ±j jy,h Èrd
hdfuka miqj b;sß jQ W`M leg nyq,j ,efí'
W`M ksIamdokfha fhÿKq msßi w;S;fha W`M
jvqjka f,i y÷kajd ;sfí' we;eï úfgl
.fvd,a ;ekQ msßia o W`M jvqjka f,i y÷kajd
we;'
rcrg YsIagdpdr iufha § wd.ñl
f.dvke.s,s" fmdÿ f.dvke.s,s" rc ud,s.d"
m%N+ ksjdi wdÈfha jy,j, W`M fiú,s lr
;snQ nj fmfkk w;r idudkH ck;djf.a
ksjdij,g tn÷ iaÓr fiú,a,la fhdod
fkd;sfnkakg we;'
W`M ksIamdokfha § iqÿiq ueá j¾.
f;dardf.k moï lsÍu" W`M wÉpqfõ fhdod
W`Mj, yevh ilid .ekSu" W`M úh<Su yd
ms,siaiSu jeks uQ,sl wÈhr lsysmhla mej;s
nj fmfka'
.fvd,a ksIamdokh fuka W`M
ksIamdokh o w;S;fha rg mqrd jHdma;j ;snQ
nj" yuq jk idlaIHj,ska meyeÈ,s fõ'
rEmh 1'20 wkqrdOmqr rdcH iufha ksIamdokh l<
.fvd,a iy j¾;udkfha ksIamdÈ; .fvd,a
1918fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 1'21 mqrdúoHd leKSïj,ska yuq jQ merKs wdNrK
f,day ;dlaIKh
Y%S ,xldfjka yuq jk mqrdúµd
idlaIH wkqj l%s' mQ' ;=kajk ishjig fmr
ld,fha §;a hlv yd ;U jeks f,day j¾.
Ndú;h mej;=Kq nj
fmfka' tfy;a l%s' mQ'
;=kajk ishjfia isg
lDIsl¾udka;h mq`M,a
ùu" kd.ÍlrKh
fõ.j;a ùu" bÈlsÍï
lafIa;% j¾Okh ùu yd
bkaÈhdkq ;dlaIKsl
Ys,am l%u fõ.fhka
rg ;=< l%shd;aul ùu
jeks fya;= ksid f,day
;dlaIKh yd f,day
j¾. Ndú;fha YS>%
ÈhqKqjla we;s ù ;sfí'
l%s' mQ' fojk Y;j¾Ifha
isg l%s' j' 2 jk ishji
muK olajd ld,fha
úh<s l,dmfha fndfyda
m%foaYj, f,ka ,sms jHdma;shla fmkakqï
flf¾' fufia .,af,kaj, lgdrï flàug
yd f,ka,sms ,shd ;eîug hlv yd jdfka
fuj,ï Ndú; lsÍu w;HjYH fõ' tfia u
tn÷ Ys,d ,smsj, lnr" ^lïudr" f,day jev
lrkakd& ;Ur ^;Ulre& f;dmI ^fnf,la
jev lrkakd& jeks f,day l¾udka;fha
kshe`MKq ;eke;a;ka .ek i|yka fõ'
rcrg YsIagdpdr iufha hlv" f,dalv"
;U" ߧ" yd r;arka jeks f,day j¾. Ndú;
ù we;' fun÷ f,day j¾.j,ska l< ks¾udK
mqrdúoHd;aul jYfhka o fidhdf.k ;sfí'
fuu f,day w;ßka hlv" ;U" ߧ wdÈh
furáka u imhd.;a njg o hï hï f;dr;=re
;sfí'
1994 j¾Ifha § wkqrdOmqr wNh.sß
úydr N+ñfha fmdl=Kla leKSï lsÍfï §
.a?ï 370 isg .a?ï438 olajd nßka hq;= rka
len,s myla ,eî we;' ta iu`. u rka
lyjKq lsysmhla o yuq ù we;' by; lS rka
len,s ^iaj¾K :,l msKav& my rka WKq
rEmh 1'22 hlv ksiaidrKh lsÍug fhdod .;a Wÿk
2120fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fldg lsishï fkd.eUqre Ndckhl ;eáhla
f,i j;a fldg ks¾udKh lr ;sìK' tla
tla rka lene,af,a nr merKs wlaIrj,ska
l,x m%udKfhka ,shd ;sî we;' tu fmdl=Kq
;jÿrg;a leKSï lsÍfï § tys tla bjqrl
merKs rka l¾udka; Yd,djla ;snQ njg
idlaIH ,enqKs' tu lïy, ;=< rka WKq lsÍu
i|yd Ndú; l< Wÿka yd c,h ;nd .;a ueá
Ndck fldgia yuq ù we;' wNh.sß úydr
N+ñfha leKSïj,ska rka j<¨" i,U" rka uqÿ"
rka l¾KdNrK yd rka ud,hla wd§ jYfhka
rkska l< ks¾udK lsysmhla o yuq ù we;'
fï wkqj úydr N=ñfha m%;sudj, rka wdf,am
lsÍu" úúO w,xldr NdKav ksIamdokh
wdÈhg by; lS rkalïy, mj;ajdf.k
hkakg we;ehs is;sh yels h'
l%s' mQ' ;=kajk ishjfika miq ld,fha
rg mqrd hlv Ndú;h mej;s njg idlaIH yuq
fõ' wú wdhqO" lDIsld¾ñl WmlrK ;ekSu
yd fjk;a wjYH;d i|yd ^hlv weK iE§u&
hlv Ndú;h w;HjYH úh' w;S;fha furgg
wjYH rka jeks f,day we;eïúg úfoaYj,ska
wdkhkh lf<a hehs is;sh yels w;r hlv
ksIamdokh rg ;=< u isÿ ù ;sfí'
n,xf.dv iuk, jej m%foaYfhka yd
iS.sßfha w,fld< jej" foys.y we<lkao
m%foaYfhka w;S;fha furg hlv ksiaidrKh
l< wdldrh ms<sn| meyeÈ,s idlaIH yuq ù
;sfí' hlv wvx.= iajdNdúl .,a" len,s
fldg ueáfhka ;ekQ Wÿkaj,g oud WKq
ùug wjYH WIaK;ajh .skafkka ,nd §
hlv ksiaidrKh lrf.k we;' iuk,
jej m%foaYfha fudaiï iq<x ld,hg mj;sk
iajdNdúl iq<x n,h Wÿkaj, .sks ±,aùug
fhdok w`.==re wLKavj ±,aùug fhdodf.k
;sfí' foys.`. we<lkao m%foaYfha wLKavj
Wÿka o,ajd ;nd .ekSug uhskyula
fhdodf.k we;' fufia iajdNdúl .,aj,
wvx.= hlv WKq fldg" msßisÿ fldg wjYH
hlv ksIamdokh lr .ekSfï ld¾hlaIu
;dlaIKhla w;S; ,dxlslhka ±k isá nj
fuu lreKqj,ska meyeÈ,s fõ'
11'3'3 11'3 jdia;= úoHd;aul yd l,d;aul ks¾udK
jdia;= úoHd;aul ks¾udK
jdia;= úoHdj hkq ksjdi" f.dvke.s,s
wd§ bÈlsÍï lafIa;%h ms<sn`o yodrK Ys,am
Ydia;%hls' uyskaod.ukh;a iu`. ,xldj yd
bkaÈhdj w;r we;s jQ ióm in`o;d fya;=fjka
bkaÈhdfõ tjlg ÈhqKqj mej;s jdia;= úoHd
oekqu furgg ,enqKq nj fmfka'
Èjhsfkka fuf;la fidhdf.k we;s
f.dvke.s,s we;=¿ jdia;= úoHd ks¾udK
fndfyduhla foajdkïmsh;siai rdcH
iufhka fumsg wjêhg wh;a tajd fõ' tlS
ks¾udKj,ska jeä fldgi wd.ñl lghq;=
i|yd fyda NslaIQkajykafia,df.a mßyrKh
i|yd fyda bÈ l< tajd yeáhg o ie,lsh
yels h'
.Dy ks¾udK Ys,amh
rcrg YsIagdpdr iuhg wh;a jdia;=
úoHd ks¾udK" fldgia follg fnod oelaúh
yels h'
.Dy ks¾udK
wd.ñl f.dvke.s,s
1' od.eí
2' fÉ;sh>r
3' fndaê>r
4' ms<su f.j,a
5' úydr wdrdu
6' Ndjkd l=á
7' odkYd,d
8' foajd,
1' rcud,s.d
2' n,fldgq
3' wdfrda.HYd,d
4' ksjdi
5' jeisls<s - leisls<s
wd.ñl fkdjk f.dvke.s,s
2120fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
od.eí
idys;H uQ,dY%h wkqj"
,xldfõ bÈ jQ uq,a u od.en
:Qmdrduh hs' l,ah;a u
ñßijeáh" uyd:Qmh fyj;a
rejkaje,siEh" wNh.sßh
yd fÊ;jk od.en hk
úYd, od.eí wkqrdOmqrfha
bÈ flßKs' wkqrdOmqr
hq.fha § w.k.rfhka
neyer m%foaYj, mjd
úYd, od.eí bÈ lr
we;' fiarejdú,"
fidaudj;sh" ;siai-
uydrduh" ueÈß.sßh"
§>jdmsh" kS,.sßh hk od.eí Bg ksoiqka
fõ' fmdf,dkakre hq.fha § o fun`ÿ úYd,
od.eí bÈ ù ;sfí' fmdf,dkakre lsßfjfyr"
fou< uy iEh" oeÈ.u fldgfjfyr"
hqO`.kdj od.en" rkafld;a fjfyr ta i|yd
ksoiqka f,i oelaúh yels h' furg bÈ jQ
m%lg od.eí lsysmhla bÈ l< rcjrekaf.a
kï my;ska oelafõ'
wkqrdOmqr hq.fha ueo ld,h jk úg mdou"
fmaidj<¨" .¾Nh" y;/ia fldgqj" foaj;d
fldgqj" fld;ale/,a, yd fld; od.enl
oelsh yels jQ m%Odk wx. úh' ;j o od.enl
fi!kao¾hd;aul w.h jeä ÈhqKq lsÍu i|yd
od.eí wdY%s;j i;r ÈYdjg uqyqK ,d wdhl
^jdy,alv& i;rla o bÈ lr we;' rcrg
iuhg wh;a úYsIag;u
wdhlh ñyska;f,a
lKaGl fÉ;sfha
kef.kysr ÈYdfjka yuq
fõ'
fÉ;sh>r
m%udKfhka l=vd od.eí
wdjrKh lsÍu i|yd
;ekQ .Dy" fÉ;sh>r
fyj;a jgodf.j,a f,i
ye¢kafõ' od.en jgd
.,a lKq fma<s jYfhka
isgqjd tajd u; iú l<
mrd,j,ska fldaKdldr
jy,la fhdod jgodf.h
;kd ;snQ njg idlaIH
yuq fõ'
rEmh 1'23 ñyska;f,a lKaGl fÉ;sfha wdhlh ^jdy,alv&
ld,h od.en bÈ l< rcq
wkqrdOmqr
hq.h
:Qmdrduh foajdkïmsh;siai rcq
rejkaje,s iEh
ñßijeá
ÿgq.euqKq rcq
wNh.sßh j<.ïnd rcq
fÊ;jkh uyfika rcq
fmdf,dkakre
hqq.h
fmdf,dkakre lsßfjfyr
fou< uy iEh
hqO`.kdj od.en
oeÈ.u fldgfjfyr
uyd mrdl%undyq rcq
rkafld;a fjfyr ksYaYxlu,a, rcq
wd.ñl f.dvke.s,s
j.=j 1'2
2322fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 1'24 ueÈß.sßh jgodf.h
rcrg iuhg wh;a l,d;aul
jgodf.h jkqfha ueÈß.sßh jgodf.h hs'
óg wu;rj :Qmdrduh" ,xldrduh" wïnia:,
od.en" ;sßhdh" wdÈ od.eíj, fÉ;sh>r
;kjd ;snQ .,a lKq wog;a olakg ,efí'
fndaê>r
Y%S uyd fndaêh furgg
jevuùfuka miq bka yg.;a
wIagM, yd fo;siaM, fndaê
jDlaI rg mqrd frdamKh
flßK' fndaê jDlaIfha
wdrlaIdjg yd w,xldrhg
fuka u jkaokdudk lrk
whf.a myiqj i|yd;a
fndaê jDlaIh ueÈ fldg
.Dyhla ;kjd we;' th
fndaê>rh f,i ye¢kafõ'
mqrdKfha wkqrdOmqrfha ch
Y%S uyd fndaêh i|yd o fujka
fndaê>rhla ;kjd ;snqKs'
rcrg YsIagdpdr iuhg wh;a
l,d;aul u fndaê>rh jkqfha l=reKE.,
Èia;%slalfha ks,a,lal.u fndaê>rh hs'
fmdf,dkakrefõ mrdl%undyq rdcud<s.h
rEmh 1'25 ks,a,lal.u fndaê>rh
2322fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ms<su f.j,a
nqÿ ms<su ;ekam;a fldg tajd wõfjka
jeisj,ska wdrlaId lsÍu i|yd;a jkaokdudk
lrk ck;djf.a myiqj i|yd;a ms<suf.j,a
ks¾udKh flßKs' rcrg YsIagdpdr iufha §
ms<suf.j,a ks¾udKh l< m%Odk iïm%odhka
lsysmhla y÷kd.; yels h'
» .kaO l=á iïm%odh
» f.äf.a iïm%odh
» f,ka úydr iïm%odh
ms<suf.j,a ks¾udKh lsÍfï merKs u
iïm%odh .kaO l=á iïm%odh hs' .kaO l=á
iïm%odfha ms<su f.j,aj, m%;sudj ;ekam;a
l< fldgi .¾N .Dyh f,i ye`oskafjk
w;r uyck;djg fyd`oska m%;sudj oel n,d
.ekSug ;ekjQ fldgi uKavmh jYfhka
ye`oskafõ' lsßn;a fjfyr" úchdrdu" mxl=,sh
yd f;d¨ú, by; oelajQ iïm%odhg ksoiqka
fõ'
.kaO l=á iïm%odfha ;j;a ÈhqKq
wjia:djla f,i f.äf.a ms<suf.h
y÷kd.; yels h' tys ì;a;s fuka u mshiai
o iïmQ¾Kfhka u .fvd,ska fyda .,ska
bÈ fldg ;sfí' fuu iïm%odfha iqúfYaIS
ÈhqKqjla we;s jQfha fmdf,dkakre hq.fha
uyd mrdl%undyq rcqf.a ld,fha § h' Tyq
úiska bÈ lrjk ,o :Qmdrduh" ,xld;s,lh
yd ;sjxl ms<suf.h f.äf.a iïm%odhg wh;a
w.kd ks¾udK fõ'
f,ka úydr o fï iufha bÈ jQ ;j;a
ms<suf.a iïm%odhls' m%Odk ms<suh ie;fmk
bßhõfjka ks¾udKh lsÍu" fuu iïm%odfha
oelsh yels úfYaI ,laIKhls' msÿrx.,"
yneiai" yq,xkqf.a" nUr.ia;,dj fï hq.hg
wh;a f,ka úydrj,g ksoiqka fõ'
úydr wdrdu
NslaIQka jykafia,df.a mßyrKh i|yd
wdrïNfha § iajdNdúl f,ka Ndú;hg
.ekqKs' lgdrï fldgd iqÿiq mßÈ ilia lr
.;a tjeks merKs f,ka fndfyda m%foaYj,
oelsh yels w;r ñyska;,h" fjiai.sßh"
ßá., yd rc., hk ia:dk Bg w.kd
ksoiqka fõ' lgdrug my<ska yd f,k
bÈßmiska ì;a;s ne| oejfhka fodr ljq`M
ksujd tu f,ka b;d l%uj;aj ilia lr
;sî we;' miq ld,Skj ix> iudcfha we;s
jQ j¾Okh;a iu`. rdcH wkq.%yh hgf;a bÈ
fldg mQcd lrkq ,enQ wNh.sßh yd fÊ;jkh
jeks úYd, úydrdrduj, NslaIQka jykafia,d
jev jdih l<y' tu úydrdrdu ixlS¾Kj,
m%Odk wd.ñl f.dvke.s,sj,g wu;rj
NslaIQka jykafia,df.a wjYH;d i|yd ;j;a
f.dvke.s,s /ila ;kjd ;snqKs'
rEmh 1'26 fmdf,dkakrej :Qmdrdu ms<suf.a
2524fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
foajd,
rEmh 1'27 fmdf,dkakrefõ wxl II Ysj foajd,h
fmdf,dkakre wjêfha § yskaÿ wd.ñl
foajd, bÈ ù we;' fmdf,dkakrefõ wxl I Ysj foajd,h iy wxl II Ysj foajd,h thg
ksoiqka fõ' fpda, jdia;= úoHd ffY,sh wkqj
iïmQ¾Kfhka u .,ska ks¾udKh jQ wxl
II Ysj foajd,h fyd¢ka u wdrlaId jQ Ysj
foajd,hlg WodrKhls'
wd.ñl fkdjk f.dvke.s,s
rcrg YsIagdpdr iufha § rdclShka"
m%N+ka iy fiiq ck;djf.a wjYH;d
i|yd úúO f.dvke.s,s bÈ flßKs' ta
w;r rc ud,s.d" n,fldgq" wdfrda.HYd,d"
ksjdi fuka u jeisls<s - leisls<s wdÈh o
ks¾udKh úh'
rc ud,s.d
wkqrdOmqr hq.fha § rdclShkaf.a yd
Wiia m%N+kaf.a jdiia:dk" we;=`M k.rh ;=<
bÈ lr we;' wkqrdOmqr iuhg wh;a iqúfYaIs
ud,s.d ixlS¾Khla f,i iS.sßh ye`oskaúh
yels h' ldYHm rc;=ud bÈ l< fuu ud,s.d
ixlS¾Kh m¾j;h
uQ,sl fldg f.k
;kjd we;s w;r
c, WoHdk" Ys,d
WoHdk" Èh w.,a"
m%dldr neñj,ska o
w,xldr lr we;'
fmdf,dk akre
hq.hg wh;a
merKs u rc
ud,s.h wkqrdOmqr
we;=`M kqjr msysá
úchnd ud,s.h hs'
tu hq.hg wh;a
iqúfYaI rcud,s.h jkqfha fmdf,dkakre
we;=`M kqjr msysá ffjchka; m%didoh hs'
jxYl:d wkqj uy,a y;la Wia jQ tu ud,s.h
m<uqjk mrdl%undyq rcqf.a ks¾udKhls'
j¾;udkfha o tys uy,a ;=kl idOl yd
by<g ke.Sug bÈ lr ;snQ msh.eg fm< oelsh
yels h' fuu ud,s.fha ie,iqug iudkj bÈ
l< l=vd ud,s.hl kgnqka m`vqjia kqjßka
o yuq fõ' th mrdl%undyq rc;=ud olaÅK
foaYfha md,lhdj isá ld,fha bÈ lrk
,oaola f,i ie,fla'
wdfrda.H Yd,d
ueÈß.sßh" ñyska;,h yd
fmdf,dkakrej wd<dyk msßfjk hk
ia:dkj,ska mqrdK wdfrda.H Yd,dj, idOl
yuq ù ;sfí' ueo ñÿ,lska yd Bg iïnkaO
jQ fkajdisl ldur" .nvd" fnfy;a ksIamdok
Yd,dj,ska wdfrda.H Yd,djla iukaú; jQ
w;r .,ska l< fnfy;a Trej tys oelsh
yels iqúfYaI ks¾udKhls' fmdf,dkakre
wd<dyk msßfjka f.dvke.s,s w;ßka yuq jQ
frday,ska ffjoH WmlrK o yuq ù we;'
2524fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
leisls<s - jeisls<s
mqrdKfha ck;djf.a ikSmdrlaIl
lghq;= flfrys o oeä ie,ls,a,la fhduq jQ
w;r ta i|yd b;d l%uj;a leisls<s-jeisls<s
wdÈh bÈ lr we;' Tjqka fl;rï
mßirh flfrys ie,ls,su;a jQfha o h;a
leisls<shlska neyer jk wmc,h mjd
Rcqj fmdf<djg fhduq fkdlg msßisÿ lr
uqod yeÍu i|yd fmd<j ;=< fmryka uqÜá
lsysmhla tl u; tl isák fia ;nd ;snqKs'
wdrdu ixlS¾Kj, leisls<s - jeisls<s .,aj,
uqyqK; w,xldr leghñka o irid ;snqKs'
l,d ks¾udK
m%;sud
,xldfõ l,d ks¾udK w;r
m%;sudlrKhg iqúfYaI ;ekla ysñ fõ' tys §
.Ks; ñkqï l%u flfrys ie,ls,su;a fjñka
l,d;aul f,i nqoaO m%;sud" fndaêi;aj
m%;sud rdclSh m%;sud yd fjk;a m%;sud ksujd
;sfí'
rEmh 1'28
mrdl%undyq rc ud,s.h yd th
mej;s wdldrh ms<sn| l,ams;
wkqrejla
2726fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
nqoaO m%;sud
wkqrdOmqr hq.fha § ys|s" ysá
yd ie;fmk bßhjq ;=klska nqoaO
m%;sud ks¾udKh fldg we;' fuys §
nyq, jYfhka OHdk uqødj yd ùrdik
l%u wkq.ukh l< ys¢ ms<su yuq fõ'
wkqrdOmqr iudê nqÿ ms<suh" f;d¨ú,
nqoaO m%;sudj Bg ksoiqka fõ'
wkqrdOmqr hq.fha yuq jk ysá
nqÿ ms<su w;r wjqlk" /iafjfyr yd
ud,s.dú, ms<su jeo.;a fõ' fmdf,dkakre
hq.fha § nqÿ ms<su ks¾udKfha we;s jQ
ÈhqKqj W;a;rdrduh fyj;a .,aúydr
m%;sudj,ska ukdj meyeÈ,s fõ' ysá" ys¢"
ie;fmk iEu bßhõjl u m%;sud tys
oelsh yels fõ'
fndaêi;aj m%;sud
furg uydhdk woyia me;sr hdu;a
iu. fndaêi;aj m%;sud jkaokh ckm%sh ù
we;' ta i|yd fndaêi;aj m%;sud ks¾udKh
rEmh 1'29 leghïj,ska w,xldr lr ks¾udKh lrk ,o merKs leisls<shla' ^jï miska& leisls<shlska
neyer jk wmc,h Rcqj fmdf<djg fhduq fkdfldg msßisÿ lr uqod yeÍu i|yd fhdod .;a fmryka uqÜá
m%o¾Ykhg ;nd we;s wdldrh ^ol=Kq miska&
rEmh 1'30 ofòf.dv fndai;a ms<suh
2726fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
lr ;sfí' wkqrdOmqr iuhg wh;a Wiia
.Kfha fndaêi;aj m%;sudjla f,i ofòf.dv
fndai;a ms<suh y÷kd.; yels fõ' nqÿrej.,"
je,s.u l=IaGrdc.," hgd,fjfyr wd§
ia:dkj, fujeks fndaêi;aj m%;sud oelsh
yels h'
rdclSh yd fjk;a m%;sud
rejkaje,s uy iE u`Mfjka ÿgq.euqKq
rcqf.a yd Nd;sldNh rcqf.a hehs ie,flk
rdclSh m%;sud yuq ù we;' fmdf,dkakre
mrdl%u iuqøh wi, msysgqjd we;s mrdl%undyq
rcqf.a hehs m%lg uQ¾;sh o l,d;aul
ks¾udKhls' we;eï W.;=ka fuh mrdl%undyq
rcqf.a fkdj lms, fyda mq,ia;s RIsjrhdf.a
m%;sudjla úh yels njg woyia olajd we;'
leghï yd uQ¾;s l,dj
YS% ,xldfõ leghï yd uQ¾;s l,dj
i|yd uq,a ld,fha bkaÈhdkq wdNdih ,enqK
o ld,hla .;jk úg furgg u úfYaI
jQ wkkH;d ,laIK we;sj tu l,dj jeä
ÈhqKq úh' tn÷ iqúfYaI ks¾udKhla kï
i|lvmyK hs' i`olvmyK hkq f.dvke.s,s
m%fõY fodrgq bÈßfha ;ekQ wvi| yevh
.;a .,a mqjrejls' uq,a ld,Skj leghï rys;
jQ fuu .,a mqjrej" miq wjêfha leghñka
w,xldr lr ;sfí' tys ueo msmqKq fk¿ï
u,l wvla ±lafjk w;r ta jgd l=vd ,shje,a
rjqula o" fk¿ï fmdfydÜgqjla ;=äka .;a
yxi fma<shla o" isxy" yia;s" wYaj" jDIN
fm<la o" fl<jr .sksoe,a fyda m,d fm;s
fudaia;rhla o we;' wkqrdOmqr iuhg wh;a
l,d;aul u i|lvmyK folla wNh.sß
úydr N+ñfhka yuq ù ;sfí'
fmdf,dkakre wjêfha § yskaÿ n,mEu
u; i|lvmyKska jDIN rEmh bj;a jQ nj
oelsh yels h' ;j o i|lvmyK iy uqr.,a"
fldrjla .,a iy msh.eg hk l,d ks¾udK
tlaj rcrg wjêfha f.dvke.s,s m%fõY
fodrgq w,xldr l< nj fmkajd §ug mq¿jk'
rEmh 1'31 merKs f.dvke.s,a,l i|lvmyK" uqr., yd fldrjla., fhdod we;s wdldrh
2928fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
biqreuqKsfha fmïhqj<" .f,ys fk<d we;s
wYaj ysi iy ñksid oelafjk leghu o Wiia
l,d;aul ks¾udK f,i ie,lsh yels h'
furg uQ¾;s ks¾udKfha § mdIdK
yd f,day Ndú; lrñka fn!oaO yd yskaÿ
uQ¾;s ks¾udKh lr ;snqKss'
wkqrdOmqr hq.fha § jeä
jYfhka .,ska l< nqoaO
m%;sud wNh.sß yd fÊ;jk
úydrj,ska yuq ù we;s w;r"
f,dayj,ska l< fjfyr.,
wjf,dalsf;aYajr fndaêi;aj
m%;sudj yd nÿ,a, f,day
nqoaO m%;sudj tu hq.hg wh;a
b;d l,d;aul ks¾udK fõ'
fmdf,dkakre hq.fha § yskaÿ
ixl,am mokï lr.;a Ysj"
Ysj-kgrdcd" md¾j;S" iQ¾h
wdÈ f,dalv uQ¾;s ks¾udKh
lr ;sfnkq olakg ,efí'
Ñ;%
uq,a hq.fha isg u ,xldfõ Ñ;% l,dj
mej;s nj olakg ,efí' is;=,amõj" ys|.,"
lrU.," fjiai.sßh f,kaj, o fun÷ Ñ;%
igykaj, wjfYaI yuq ù we;' tfia jqj o
rEmh 1'33 iS.sß ì;=is;=jï ^wkqrdOmqr hq.fha&
rEmh 1'32 i|lvmyK
2928fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 1'34 mq,a,sf.dv .,a f,fkys w¢k ,o Ñ;%
iïmQ¾K Ñ;% oelsh yels jkafka iS.sßfha h'
tu Ñ;% l%s' j' miajk ishjig wh;a hehs
ie,fla' iS.sßfha ngysr m%dka;fha .,a
flfjks foll b;sß ù we;s Ñ;%j, fk¿ï"
Wmq,a" imq wdÈ u,a me,| ;j o ta u,a w;ska
f.k isák ukyr ia;%S rEm oelsh yels h'
fï Ñ;%j, j¾K w;frka ly" .=re" r;= yd
ks,a hk j¾K u;= ù fmfka'
fuu ldka;d rEmj,ska ksrEmKh
jkafka ljqreka o hkak ms<sn|j W.;=ka
w;r úúO u; mj;s'
fï Ñ;% iïm%odh fmdf,dkakre
hq.fha § jeä ÈhqKq ù we;' ÈUq,d., udrùÈh"
mq,a,sf.dv hk ia:dkj, iy fmdf,dkakre
.,aúydrfha yd ;sjxl ms<suf.hs we;ss Ñ;% o
tn`ÿ Ñ;% ms<sn| w.kd ksoiqka h'
l%shdldrlu
1' jejl m%Odk wx. we;=<;a
wdlD;shla ks¾udKh
lrkak'
2' merKs fmdl=Kq yd c,
WoHdk ms<sn| mska;+r yd f;dr;=re /ia lr
f;dr;=re m;%sldjla ilia lrkak'
3' wfma w;S; uq;=ka ñ;a;ka ueá iy f,day
Ndú;fhka ilia lrk ,o Wiia ks¾udK
ms<sn| f;dr;=re we;=<;a fldg úfoaY rgl
isák Tfí ñ;=ßhlg $ñ;=frl=g ,smshla
,shkak'
4' mka;sfha m%o¾Ykhla meje;aùug iqÿiq
mßÈ rcrg wjêhg wh;a jdia;= úoHd;aul
yd l,d;aul ks¾udK ms<sn| f;dr;=re yd
mska;+r tl;= lrkak'
3130fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ye¢kaùu
myf<diajk ishji w.Nd.fha §
Y%S ,xldfõ uOHu l÷lrfha fixlv.,
k.rh flakaø fldgf.k uykqjr
rdcOdksh ìys úh' 16 jk ishjfia
isg furg uqyqÿnv m%foaYj, n,h
m;=rejdf.k isá mD;=.Sis" ,kafoais
yd bx.%Sis hk hqfrdamShkaf.ka t,a,
jQ ;¾ckj,g uqyqK foñka l%s'j' 1815
j¾Ih jk f;la furg iajdëk;ajh
wdrlaId lr .ekSug tu rdcOdkshg
yelshdj ,enqKs'
Y%S ,xldfõ wjika rdcOdksh jk
uykqjr rdcOdksfha wdrïNh" tys isá
lemS fmfkk rcjreka" wd¾Ól rgdj"
wd.u yd iudch" jdia;= úµdj yd l,d
Ys,am wdÈh ms<sn|j fuu mßÉfþofha §
Tfí wjOdkh fhduq flf¾'
uykqjr rdcOdksh hkq iajdNdúl
wdrlaIdj iys; N+ñhl msysá md,k
uOHia:dkhls' uOHu l÷lr m%foaYfha
msysá uykqjr fyj;a fixlv., k.rh
flakaø fldgf.k fuu rdcOdksh ìys
úh' fixlv.,mqrh" lkao Wvrg" Wvrg
rdcOdksh" lkafokqjr hk kï o fuu
rdcOdksh ye¢kaùug Ndú; flf¾' uykqjr
k.rhg uyje,s .f`.ka wdrlaIdj ,efnk
w;r Wvj;a; l÷jeáh yd yka;dk
l÷jeáfhka o thg ;jÿrg;a wdrlaIdj ,efí'
Wia N+ñhl msysá neúka my;rg m%foaYj, isg
uykqjr k.rhg meñKSu w;S;fha § ÿIalr
ù ;sìK' n,k" yqkakia.sßh jeks ÿ¾. ud¾.
yryd fuu k.rhg we;=`M ùug isÿj ;sîu
tys wdrlaIdjg fya;=jla úh'
rEmh 2'1 merKs uykqjr k.rh
uykqjr rdcOdksh02
3130fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
2'1 uykqjr rdcOdksfha wdrïNh
yhjk mrdl%undyq rcq fldaÜfÜ
rdcH md,kh l< wjêfha uykqjr m%foaYh
fldaÜfÜ rdcHhg hg;a md,k tallhla
jYfhka mej;=Ks' tu rc;=ud hgf;a tla
ld,hl § fcda;sh kï isgqjrfhla Wvrg
md,k lghq;=j, ksr; jQfha h' fï w;r
fcda;sh isgqjrhd Wvrg" fldaÜfÜ rdcHfhka
ksoyia lr .ekSu i|yd yhjk mrdl%undyq
rcqg úreoaOj le/,a,la we;s l< nj jd¾;d
fõ' tu le/,a, wid¾:l úh' yhjk
mrdl%undyq rcqf.a urKfhka miq fldaÜfÜ
rdcOdksh l%ufhka ÿ¾j, úh'
tu ;;aajfhka m%fhdack .;a
fiakdiïu; úl%undyq kï m%N+jrfhla
Wvrg rdcOdksh fldaÜfÜ md,k n,fhka
ksoyia lrf.k" fixlv., k.rh uq,a
lr .ksñka fjk u rdcOdkshla msysgqúh'
fï wkqj Wvrg rdcOdksfha uq,a u rc;=ud
fiakdiïu; úl%undyq fõ'
fiakdiïu; úl%undyq rcqf.ka
miqj Tyqf.a mqf;l= f,i ie,flk chùr
nKavdr Wvrg rcq njg m;a úh' chùr
rc;=udf.a ld,fha § fldaÜfÜ rdcOdksh
fldaÜfÜ" iS;djl yd rhs.u jYfhka
fldgia ;=klg fnÿKs' ta ms<sn|j miajk
mßÉfþofha § úia;r flf¾' fufia fldaÜfÜ
rdcOdksh fldgia ;=klg fn§u ksid Wvrg
rdcOdkshg ;jÿrg;a iajdëkj lghq;=
lsÍug bv ,enqKs'
16 jk ishji wdrïNfha § mD;=.SiSyq
,xldjg meñKshy' Tjqyq fldaÜfÜ rdcOdksh
iu`. in|;d we;s lr f.k l%ufhka tys
foaYmd,k lghq;=j,g o we`.s,s .eiQy'
tjlg Wvrg md,lhd jQ chùr rcq iu`.;a
in|;d we;s lr .ekSug mD;=.SiSyq W;aidy
l<y' tfy;a bka id¾:l m%;sM, fkd,enqKs'
Wvrg md,lhd jQ chùr nKavdr
rcqf.ka miq Tyqf.a mqf;l= jk lr,shoafoa
nKavdr Wvrg md,lhd njg m;a úh'
lr,shoafoa nKavdr Wvrg n,h w,a,d
.ekSu .ek iS;djl md,lfhda wi;=áka
miq jQy' fufia iS;djlska ;ukag t,a, jQ
;¾ck ksid lr,shoafoa nKavdr rc;=ud
mD;=.SiSka iu`. ys;j;a úh' ;u md,lhd
úfoaY cd;shla iu`. ys;j;aj tu ixialD;sh
ms<s.ksñka lghq;= lsÍu .ek Wvrg m%N+jre
l,lsreKy' fï ksid Wvrg m%N+jrfhl=
jQ ùriqkaor nKavdr" iS;djl md,lhd jQ
m<uqjk rdcisxy rcqg Wvrg w;am;a lr
.ekSug wdOdr lf<a h' rdcisxy rcq Wvrg
wdl%uKh l< úg Bg uqyqK§ug fkdyels
jQ lr,shoafoa nKavdr rc ;u ÈhKsh jQ rEmh 2'2 m<uqjk úu,O¾uiQßh rc;=udf.a is;=jula
3332fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
l=iqudik foaúh;a nEkd flfkl= jQ huisxy
nKavdr we;=`M rc mjq,;a iu`. ukakdrug
m,d f.dia mD;=.SiSkaf.a /ljrK me;S h'
tys § lr,shoafoa rcqf.a ÈhKsh jQ l=iqudik
foaúh" fodak l;sßkd kñka o nEkd jQ hu-
isxy nKavdr fodka ms,sma kñka o mD;=.SiSka
fj;ska fn!;Siau ,enQy'
l%s' j' 1580 § muK Wvrg rdcH hg;a
lr .;a m<uqjk rdcisxy rc;=ud iS;djl isg
Wvrg md,kh lf<a h' jeäl,a hdug fmr
iS;djl rdcisxy rcq yd by; lS ùriqkaor
nKavdr w;r u;fNaohla we;s úh' tys
m%;sM,hla jYfhka iS;djl rdcisxy rc;=uka
úiska ùriqkaor nKavdrj urjk ,È' ;u
mshdf.a urKh;a iu`. ùriqkaor nKavdrf.a
mq;d jQ fldkmamq nKavdr Ôú; wdrlaIdj
m;d mD;=.SiSka fj;g m,d .sfha h' fodka
cqjka kñka mD;=.SiSka fj;ska fn!;Siau ,enQ
t;=ud mD;=.SiSkag ys;j;aj lghq;= lf<a h'
Wvrg lemS fmfkk rcjre
m<uqjk úu,O¾uiQßh rc;=ud
^l%s' j' 1592 - l%s' j' 1604&
iS;djl rdcisxy rcq Wvrg rcq
jYfhka isá wjêfha § Ysj wd.u je<|f.k
we;eï fn!oaO NslaIQkag tfrysj lghq;=
lf<a h' fï ksid Wvrg m%N+jreka ;=< o
rdcisxy rcq flfrys l,lsÍula we;s úh'
tu ;;ajh m%fhdackhg .;a mD;=.SiSyq Wvrg
;ukag .e;s md,khla msysgqùug W;aidy
l<y'
mD;=.SiSyq ;u /ljrKh ,nd isá
lr,shoafoa nKavdrf.a nEkd jQ huisxy
nKavdr Wvrgg hjd rclug m;a l<y'
huisxy nKavdrf.a wdrlaIdj msKsi fldkmamq
nKavdr l=ureka o mD;=.SiSka úiska Wvrgg
hjk ,È' huisxy nKavdr flá ld,hlska
ñh .sfha h' fï ksid mD;=.SiSyq huisxy
nKavdrf.a ,dnd, mq;a l=ufrl= Wvrg
isxydikfha ;nd Wvrg rElv md,khla
f.k hdug W;aidy l<y' fï wjia:dfõ §
bÈßhg meñKs fldkmamq nKavdr mD;=.SiSkag
tfrysj lghq;= lrñka Wvrg n,h w,a,d
.;af;a h' mD;=.SiSka hgf;a u fodka cqjka
kñka fn!;Siau ,nd isá fldkmamq nKavdr
Wvrg § ;ukag tfrysj lghq;= lsÍu .ek
mD;=.SiSyq l=ms; jQy' fï ksid Tjqyq fldkmamq
nKavdrf.ka m,s.ekSug wjia:djla
fidhñka isáhy'
l%sia;= j¾I 1592 § fldkmamq nKavdr
l=urd m<uqjk úu,O¾uiQßh kñka Wvrg
rcùu Wvrg rdcOdks b;sydifha b;d
jeo.;a isÿùuls' t;=ud n,hg m;a ùu ksid
Wvrg rdcOdksfhys mD;=.Sis .e;s md,khla
we;s ùu je,l=Ks'
úu,O¾uiQßh rcqf.a jeo.;alu
z l%s' j' 1592 isg 1604 olajd m<uqjk
úu,O¾uiQßh rc;=ud Wvrg rcq jYfhka
lghq;= lf<a h' fu;=ud n,hg m;ajk
úg Wvrg isxydikhg kS;Hkql+,
Wreuhla fkd;snqKs' fï ksid lr,shoafoa
nKavdrf.a ÈhKshl jQ l=iqudik foaúh
^fodak l;sßkd l=ußh& újdy lr .ksñka
fyf;u ;u kS;Hkql+, Wreuh ;yjqre
lr .;af;a h'
z úu,O¾uiQßh rc;=ud yd l=iqudik
foaúh w;r újdyfhka Wvrgg w¨;a
rc fm<m;la ìys úh' fikr;a rcq"
fojk rdcisxy rcq" fojk úu,O¾uiQßh
rcq iy ùrmrdl%u kf¾kaøisxy rcq tu
mrmqrg wh;a fõ'
z úu,O¾uiQßh rc;=ud" iS;djl
n,mEfuka Wvrg rdcOdksh ksoyia lr
.;af;a h' iS;djl rdcisxy rcq Wvrg
wdl%uKh l< wjia:dfõ úu,O¾uiQßh
rc;=ud Tyqj mrdch lf<a h'
3332fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
z mD;=.SiS n,hg tfrysj lghq;= lsÍu fuu
rc;=udf.ka isÿ jQ ;j;a fufyjrls'
l%sia;= j¾I 1594 § oka;=f¾ igfka §
o" l%sia;= j¾I 1602 § n,k igfka §
o mD;=.SiSka meroùug úu,O¾uiQßh
rc;=ud iu;a úh'
z úu,O¾uiQßh rc;=ud nqÿ oyu
k.disgqùug mshjr /ila wkq.ukh
lf<a h' nqreufhka Wmiïmodj f.k
tau" ,xld;s,lh" .v,dfoKsh jeks
úydr w¨;ajeähd lsÍu tu lghq;=j,g
WodyrK fõ'
z wdrlaIdj i|yd fo,a.uqj úydrfha
l=ryka .,la ;=< i`.jd ;snQ o<odj
Wvrgg jevujd ;ekam;a lrù h'
fikr;a rc;=ud ^l%s' j' 1604 - l%s' j'1635&
m<uqjk úu,O¾uiQßh rcqf.ka
miq Tyqf.a {d;s ifydaorfhl= jQ fikr;a
Wvrg rcq njg m;a úh' fikr;a rcq igkg
jvd iduldó;ajh w.h l< wfhls' fï ksid
j¾I 1617 § mD;=.SiSka iu`. idu .súiqula
we;s lr .ekSug fikr;a rc;=ud lghq;=
lf<a h' tfy;a fikr;a rcqf.a ld,fha § u
mD;=.Sis lms;dka ckrd,a fldkaia;ka;sfkda
o id úYd, fiakdjla iu`. meñK W!j
m%foaYh wdl%uKh lf<a h' rcqf.a mq;d jQ uyd
wdia:dk l=ure Wvrg yuqodjka fufyhjQ
w;r rkafoksfj, § fuu fomd¾Yajh w;r
m%n, igka we;s úh' fuu igkska mD;=.SiS-
kag wka; mrdchla w;a úh'
fojk rdcisxy rc;=ud
^l%s' j' 1635 -l%s' j' 1687&
fikr;a rcqf.ka miq uyd wdia:dk
l=ure fyj;a fojk rdcisxy rc;=ud Wvrg
rdcOdksfha isyiqkg m;a úh' lS¾;su;a
rfcl= jQ fu;=ud mD;=.SiSka furáka fkrmd
±ófï ±ä wêIaGdkfhka lghq;= lf<a h'
rEmh 2'3 l=reúg fo,a.uqj úydrfha o<odj i`.jd ;snQ l=ryka .,
3534fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fojk rdcisxy rcqf.a md,k iufha
jeo.;alu
z fojk rdcisxy rc;=ud mD;=.SiSka m,jd
yeÍu i|yd ,kafoaiSkaf.a iydh ,nd
.ekSug l%shd lf<a h' ta wkqj 1638
j¾Ifha § fuu rc;=ud yd ,kafoaiSka w;r
.súiqula we;s úh' wk;=rej fomd¾Yajh
mD;=.SiSkag tfrysj m%ydr t,a, fldg
j¾I 1658 § Tjqka furáka fkrmd ±ó h'
z fojk rdcisxy rc;=ud Wvrg
rdcOdksfha n, m%foaYh mq`M,a lsÍug
lghq;= lr we;' mD;=.SiSka fkrmd
yer iuia; Èjhsfka u md,lhd ùfï
wruqKla rcqg ;snqK;a mD;=.SiSkaf.ka
w;am;a lr .;a m%foaY ,kafoaiSka ;uka
hgf;a ;nd .;a ksid tu wruqK bgq
lr .; fkdyels úh' tf;la mD;=.SiSka
hgf;a ;snQ m%foaY /ila Wvrgg tl;=
lr .ekSug fï rcqg yels úh'
zfojk rdcisxy rcqf.a ld,fha § Èfhda.= o
fïf,da kï mD;=.Sis lms;ka ckrd,ajrhd
1638 j¾Ifha § úYd, yuqodjla iu`.
Wvrg wdl%uKh lf<a h' .kafkdrej
fjf,a § fojk rdcisxy rcqf.a
yuqodfjda wdl%uKsl yuqodj jgfldg
m%n, m%ydrhla t,a, l<y' fï igkska o
mD;=.SiSka wka; mrdchg m;a jQ w;r
rdcisxy rc;=ud ch ,eî h'
zl%s' j' 1635 § fikr;a rcqf.a urKska miq
n,hg m;a fojk rdcisxy rc;=ud j¾I
1687 jk f;la Wvrg md,kh lf<a h'
ta wkqj Wvrg rdcOdks b;sydifha §¾>
ld,hla md,k lghq;= fufyhjQ rcq
jQfha fu;=ud h'
fojk úu,O¾uiQßh rc;=ud
^l%s' j' 1687 - l%s' j' 1707&
z fojk rdcisxy rcqf.ka miqj Tyqf.a
mq;%hd jQ fojk úu,O¾uiQßh l=ure
Wvrg rclug m;a úh' fu;=ud fndfyda
iduldó md,lfhl= jYfhka lghq;=
lf<a h'
z my;rg m%foaYj, isá ,kafoaiSka
iu`. iqyoj l,af.ùu lemS fmfkk
,laIKhls'
z fuu rc;=udf.a ld,fha § nqoaO Ydikh
k.d isgqùu i`oyd nqreufhka Wmiïmodj
f.kajd Wvrg Wmiïmodj msysgqúh'
z tfia u o<od ud,s.dj m%;sixialrKh
l< nj o ±lafõ'
rEmh 2'4 fojk rdcisxy rc;=ud oelafjk is;=jula
3534fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Y%S ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rc;=ud
^l%s' j' 1707 - l%s' j' 1739&
z fojk úu,O¾uiQßh rcq 1707 j¾Ifha
§ ñh .sh úg Tyqf.a mq;a ùr mrdl%u
kf¾kaøisxy l=ure Wvrg rclug m;a
úh'
z Wvrg b;sydifha ÿ¾j, md,lfhl=
f,i ie,flk fï rc;=udf.a ld,fha
m%N+ mka;sfha n,h j¾Okh úh'
z fuu rc;=ud o bkaÈhdkq l=udßldjl
újdy lr f.k isá w;r tu újdyfhka
rclug Wreu mqf;l= ,eî fkd;snqKs'
tys m%;sM,hla jYfhka kdhlal¾
jxYslfhda Wvrg n,hg meñKshy'
Y%S úch rdcisxy rc;=ud
^l%s' j' 1739 - l%s' j'1747&
z fu;=ud Wvrg rdcHfha n,hg m;a
m<uq kdhlal¾ jxYsl rc;=ud h'
Tyq ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rcqf.a
kdhlal¾ ìijf.a ifydaorfhls'
z Y%S úch rdcisxy rc;=ud irKxlr
i`.rc ysñhkaf.a nqoaO Ydiksl
lghq;=j,g Wmldr lf<a h'
tysñhkaf.a Wmfoia mßÈ nqreufhka
Wmiïmodj f.k taug lghq;= l<;a
th id¾:l fkdù h'
lS¾;s Y%S rdcisxy rc;=ud
^l%s' j' 1747 - l%s' j' 1782&
Y%S úch rdcisxy rcqg isxydik
Wreulrefjl= fkdisá neúka Tyqf.a
urKfhka miq w.ìijf.a fidfydhqfrl=
lS¾;s Y%S rdcisxy kñka Wvrg rclug
m;a úh' tjlg Tyqf.a jhi wjqreÿ 16la
muK úKehs i`oyka fõ'
lS¾;s Y%S rdcisxy rcq je,súg irKxlr
i`.rc ysñhkaf.ka nK oyï yodrd we;' ta
ksid fn!oaOd.u ms<sn`o ukd ±kqula rcqg
;snqKs' tneúka Wvrg jeisfhda rc;=udg
uy;a f.!rjhla ±lajQy'
lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.a ld,fha
Wvrg m%foaYj, úYd, fn!oaO mqkreohla
we;sùu ksid Wvrg rdcOdks b;sydifha
t;=udf.a ld,h úfYaIfhka lemS fmfka'
je,súg irKxlr ix>rdc ysñfhda rcqg
wjYH wkqYdikd ,nd foñka fuu fn!oaO
mqkreofha mqfrda.dñhd f,i l%shd l<y'
Wvrg rcjrekag È.= ld,hla hqoaOhg
m%uqL;ajh ,nd § l%shd lsÍug isÿ ùu;a
hqfrdamShkaf.a l%shdldß;ajh;a jeks fya;=
ksid fuu rc;=udf.a ld,h jk úg
rEmh 2'5 lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.a m%;sudjla
3736fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Èjhsfka nqoaO Ydikfha úYd, msßySula we;sj
;snqKs' Wmiïmodj ,enQ NslaIQka jykafia,d
wm ráka fidhd .ekSug;a wmyiq ù ;sìK'
fï ksid irKxlr ysñhkaf.a Wmfoia
mßÈ rc;=ud ,kafoaiSkaf.a keõ ,ndf.k
ishuhg ¥;hka hjd Wmd,s ysñhka m%uqL
NslaIQka jykafia,d furgg jevujd l%s'j'
1753 j¾Ifha § Wmiïmod W;aijhla meje;a
jQfha h' ta iu`. u j¾;udkh olajd mj;sk
ishï ksldh wdrïN úh' tfia u rc;=ud úiska
je,súg irKxlr ysñhka ix>rdc moúhg
m;a lrk ,È' Wvrg yd my;rg m%foaYj,
wn,kaj ;snQ fjfyr úydr úYd, m%udKhla
fuu rc;=ud úiska m%;sixialrKh lrjk
,È'
oUq¨ úydrh tfia m%;sixialrKh
lrjQ úydrj,g WodyrKhls'
lS¾;s Y%S rdcisxy rc;=ud yskaÿ Nla;slfhl=
jqj o jd¾Islj o<od fmryr meje;aùug
Wmldr ,nd ÿka w;r thg foajd, fmryr o
tla fldg jvd W;al¾Ij;a lf<a h'
furg uqyqÿnv m<d;aj, isá
,kafoaiSkaf.ka Wvrg rdcOdkshg ;¾ck
t,a, ùu ksid fudjqka m,jd yeÍu msKsi
fï rc;=ud bkaÈhdfõ isá bx.%SiSkaf.ka
wdOdr ,nd .ekSug W;aidy lf<a h' rcqf.a
b,a,Su u; fcdaka *hsnia kï bx.%Sis ¥;fhl=
1762 j¾Ifha § uykqjrg meñK rcq uqK
.eiqKs' tfy;a tu ¥; .ufkka id¾:l
m%;sM, fkd,enqKs' rcq bx.%Siskaf.ka Wojq
m;k nj ±k.;a miq ,kafoaiSkaf.ka Wvrgg
t,a, jQ ;¾ck ;j;a jeä úh' tys m%;sM,hla
jYfhka ,kafoaiSka l%s'j'1765 j¾Ifha§ Wvrg
rEmh 2'6 lS¾;s Y%S rdcisxy rcq irKxlr ix>rdc ysñhkag úðksm; ms<s.ekaùu oelafjk is;=jula
3736fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
wdl%uKh l< o fuu wdl%uKfhka Tjqkaf.a
wruqK bgq lr .; fkdyels úh' È.ska È.g
u mej;s ,kafoais ;¾ck ksid È.= ld,Skj
iduhla wfmalaId l< rc;=ud l%s'j' 1766
j¾Ifha § ,kafoaiSka iu`. .súiqula w;aika
lf<a h' fï .súiqfuka Wvrg rdcOdkshg
uqyqÿ fjr<la wysñ lsÍug;a tu.ska úfoaY
rgj,a iu`. rcq mj;ajk in|;d ì| ±óug;a
,kafoaiSka m%h;ak ord we;' tfy;a .súiqfï
i|yka fndfyda lreKq m%dfhda.sl jYfhka
l%shd;aul fkdù h'
rdcdêrdcisxy rc;=ud
^l%s'j' 1782 - l%s' j' 1798&
lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.ka miq Tyqf.a
fidfydhqrd rdcdêrdcisxy kñka rclug
m;a úh' fu;=ud Nla;su;a fn!oaOfhl=
úh' bx.%SiSka Y%S ,xldfõ uqyqÿnv m%foaY
,kafoaiSkaf.ka w;am;a fldg .;af;a fï
rcqf.a ld,fha § h' l%s'j' 1798 j¾Ifha §
rdcdêrdcisxy rc;=ud ñh .sfha h'
Y%S úl%u rdcisxy rc;=ud
^l%s' j' 1798 - l%s' j' 1815&
rdcdêrdcisxy rcqq
ñh hk úg rclug
Wreulï lsj yels kdhlal¾
l=udrjre fofofkla isáhy'
Tjqka fofokd lkakidñ yd
uq;a;=idñ hkqfjka ye`oskafõ'
tjlg Wvrg uydêldrï
jQ ms<su;,õfõf.a iyh
lkakidñ l=udrhdg ,eìKs'
ta wkqj ms<su;,õfõf.a
ueÈy;a ùfuka ,dnd, úfha
isá lkakidñ l=urd l%sia;=
j¾I 1798 § Y%S úl%u rdcisxy
kñka Wvrg rclug m;a
úh'
rEmh 2'7 oUq¨ úydrh
rEmh 2'8 Y%S úl%u rdcisxy rc;=ud
3938fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
uq;a;=idñ l=urd wdrlaIdj m;d bx.%SiSka
fj;g m,d .sh w;r Tyqg bx.%SiSkaf.a
/ljrKh ,enqKs'
;udg ys;j;a lkakidñ l=urd rclug
m;a lsÍfuka Tyq yeuodu ;udg wjk;j
;nd .; yels nj ms<su;,õfõ l,amkd l<
nj fmfka' fuu rcq uq, § ms<su;,õfõf.a
woyia ms<s.;a kuq;a miqj ;u kdhlaldr
{d;Skaf.a nig wjk; ù l%shd lr ;sfí' fï
ksid rcq yd ms<su;,õfõ w;r u;fNao we;s
úh' tys § ms<su;,õfõ bx.%SiSkaf.ka wdOdr
,nd f.k rcqg tfrysj l%shd lsÍug W;aidy
l<;a tu jev ms<sfj< wid¾:l úh'
Y%S úl%u rdcisxy rcq Wvrg md,kh
lrk úg uqyqÿnv m%foaYj, ì%;dkH
wdKavqldrjrhd jYfhka i¾ f*%âßla
fkda¾;a uq, § lghq;= lf<a h' fkda¾;a
wdKavqldrhdg Wvrg hqoaO Yla;sh yd Wml%u
ms<sn| wjfndaOhla fkdù h' tneúka l%s'j'
1803 j¾Ifha § Tyq Wvrg w,a,d .ekSfï
wdl%uKhla Èh;afldg ;u /ljrK ,nd
isá uq;a;=idñ l=ure Wvrg rcq jYfhka
m%ldYhg m;a lf<a h' tfy;a jeishkaf.a
iyh Y%S úl%u rdcisxy rcqg ,eîu ksid tu
wdl%uKh wid¾:l úh' tys § uq;a;=idñ
l=urd Ôú;laIhg m;a úh'
z Y%S úl%urdcisxy rc;=ud l%sia;= j¾I
1798 - 1815 olajd Wvrg md,kh lf<a h'
z o<od ud,s.djg Ñ;a;dl¾IKSh
m;a;sßmamqj tla lsÍug t;=ud lghq;= lr
we;'
z ud,s.dj bÈßmsg we;s lsß uqyqo kï jej
;ekùu" fu;=udf.a ld,fha isÿ úh'
Y%S úl%u rdcisxy rc;=udf.a ld,fha
Wvrg rdcOdksfhys foaYmd,k w¾nqohla
we;s úh' tys m%;sM, jYfhka rcq yd ro, m%N+
mka;sh w;r;a rcq yd fmdÿ ck;dj w;r;a
mej;s in|;dj ì| jegqKs' uykqjr rdcOdksh
;=< u rc;=ud wkdrlaIs;hl=f.a ;;ajhg
m;a jQfha h' fuu wjia:dfjka m%fhdack .;a
tjlg furg bx.%Sis wdKavqldrhd jQ frdnÜ
n%jqkaß.a Wvrg wdl%uKh lf<a h'
fï wjêh jk úg Wvrg uydêldrï
jQ weyef,afmd, yd rcq w;r .egqula we;s
úh' fï ksid weyef,afmd, bx.%SiSkaf.a
/ljrKh ,nd isáfha h' Y%S úl%u rdcisxy
rcqg tfrysj bx.%SiSka t,a, l< wdl%uKfha
§ weyef,afmd,f.a iydh bx.%SiSkag ,enqKs'
Wvrg jeishka fndfyda fofkl= rcq
flfrys l,lsÍ isá neúka" fujr bx.%SiSka
Wvrgg meñKSu je<elaùug lsisfjl=
bÈßm;a fkdù h' tys m%;sM, jYfhka lsis ÿ
wmyiqjlska f;drj uykqjr k.rhg we;=`M
ùug bx.%SiSyq iu;a jQy' rcjdi,ska m,df.dia
ueouykqjr m%foaYfha ksjil ie`.ù isá rcq
Wv/áhka úiska fidhdf.k bx.%Siskag Ndr
fok ,È' fufia rcq w;awvx.=jg .ekSfuka
fjk;a lsis ÿ hqfrdamShfhl= Wvrg § fkd,;a
chla ,eîug bx.%Sisyq iu;a jQy' wk;=rej
n%jqkaß.a wdKavqldrhd Wvrg m%N+jreka iu`.
.súiqula w;aika lf<a h' th l%s'j' 1815
j¾Ifha ud¾;= fojk Èk .súiqu fyj;a
Wvrg .súiqu jYfhka m%isoaêhg m;a úh'
fï .súiqu wkqj Wvrg rdcOdksh bx.%SiSkag
hg;a nj ms<sf.k Y%S úl%u rdcisxy rcq we;=`M
kdhlal¾jrekag Wvrg isxydikhg ;snQ
ish¨ Wreu wfydais flßKs' fufia Wvrg
rdcOdksfha iajdêm;Hh wfydais ùu;a iu`.
iuia; Èjhsk u ì%;dkH hg;a úð;hla njg
m;a úh'
ì%;dkH w;awvx.=jg m;a jQ Y%S úl%u
rdcisxy rcq bx.%SiSka úiska bkaÈhdfõ
fj,af,darhg /f.k hk ,È'
3938fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
lDIsl¾uh
furg idïm%odhsl Ôjk l%uh jQ
lDIsl¾uh mokï lr.;a wd¾Ól rgdj
uykqjr hq.fha o l%shd;aulj mej;=Ks'
uykqjr rdcH iuh jk úg furg f;;a
l,dmfha YS>% ck.yk jHdma;shla mej;s
kuq;a f;;a l,dmhg j¾Ih mqrd me;sreK
j¾Idjla ,enqK neúka úh<s l,dmfha fuka
jeõ wuqKq ;kd c,h /ia lr ;nd .ekSfï
wjYH;djla fkd;sìK' uykqjr wdY%s;j
l÷lr m%foaY nyq, jQ neúka fy,au`M l%uhg
ilid .;a l=Uqre wyia Èfhka j.d lsÍu iq,N
,laIKhla úh' my;rg m%foaYj, ;jÿrg;a
idudkH mßoafoka l=Uqre j.dj mej;=Ks'
l=Uqre f.dú;ekg wu;rj fyaka
f.dú;ek o mej;sKs' l=rlalka" fufkaß"
;," bß`.== wdÈh fyakaj, j.d flßKs' óg
wu;rj fldia" fo,a" .ïñßia" w, j¾."
idÈlald" lrouqx.=" mqjla" t<j`M" m,;=re
wdÈh f.j;= j.d jYfhka mej;=Ks' lsß ,nd
.ekSu" f.dú;eka lghq;=" m%jdyk lghq;=
wdÈh i|yd .j md,kh isÿ úh'
fjf<|du
uykqjr rdcH iufha § foaYSh
fjf<|du fuka u úfoaYSh fjf<|du o
mej;=Ks' uqyqÿnv m%foaYj, ksIamdok Wvrg
m%foaYj,g wf,ú flreK w;r Wvrg
m%foaYj, ksIamdok my; rgg wf,ú úh'
fjf<|dfï § ldis Ndú;h o isÿ jQ
w;r" NdKav yqjudre l%uh o mej;s nj
fmfka' Wvrg yd my;rg w;r lvj;a
;kd ;snqKq w;r fjf<| øjH m%jdykh
fuu lvj;a yryd isÿ úh' lvj;a hkq
,kafoaiSkaf.a iSud yd Wvrg rdcOdksfha
iSud w;r mej;s uqrfmd<j,a h'
Wvrg rdcH iufha úfoaY fjf<|du
rcqf.a taldêldrh hgf;a mej;=Ks' uqyqÿnv
m%foaYj, isá hqfrdamShka iu`. rcq fjf<|
in|;d meje;ajQ w;r bkaÈhdj yd Wvrg
w;r o fjf<| iïnkaO;d mej;=Ks'
rEmh 2'9 l=re÷ ñá ne| ieliSu
2'2 wd¾Ól rgdj
4140fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Wvrg rdcH iufha yqjudre jQ fjf<| NdKav
wmkhk l< fjf<|
øjH yd i;=ka
wdkhkh l< fjf<|
øjH yd i;=ka
l=re÷
.ïñßia
mqjla
we;a o;a" we;=ka
uq;= ueKsla
nq,;a" mqjla
lrouqx.=" lrdnqq keá
idÈlald
ó bá
wYajhka
ms`.ka NdKav
frÈ ms<s
ueá n÷ka
iqj| j¾.
lrj,
l¾udka;
Wvrg wd¾Ól b;sydifha lDIsl¾uh
yd fjf<|du yereKq úg" l¾udka;j,g o
jeo.;a ;ekla ,eî ;snqKs' tl, rdcOdksfha
fndfyda lghq;=j,g wjYH ld¾ñl ksIamdok
yd NdKav rg ;=< u ksIamdokh flreKs'
fï i|yd l=, mokï lr.;a fjk u Ys,amSh
mrïmrdjla isáhy' Tjqka È.= l,l isg
mrïmrdfjka mrïmrdjg ta ta Ys,amSh ±kqu
mj;ajdf.k wd msßils' ueá" ;U" ms;a;,"
hlv" f,day wdÈfhka úúO NdKav yd
WmlrK ksIamdokh flreKs' fï i|yd ta
ta Ys,amSkaf.ka iukaú; .ï msysgqjd ;snqKs'
ta ta Ys,amS lKavdhïj,g kdhl;ajh fok
kdhlfhda m;aj isáhy' NdKav w,xldrh
i|yd ,dlaId l¾udka;h fhdod .eksKs'
hlv l¾udka;h i|yd fld;auf,a m%foaYh
o ÿïnr m%foaYh mka l¾udka;h i|yd o
m%isoaêhg m;aj ;snqKs'
2'3 uykqjr rdcOdksfha iudch
uykqjr rdcOdks iufha mej;s .%dóh
iudch ;=< .u iajhxfmdaIs; tlla úh' ta
ta l=, fyda Ys,am fY%aKs i|yd fjka fjkaj
.ï msysgqjd ;snqKs' rdcHfha nyq;r msßi
f.dúhka jQ w;r ish¨ Ys,amSka w;r fyd|
in|;djla mej;sKss' wfkHdakH iyfhda.h
iy iyÔjkh" iduQysl;ajh" iudcfhys
fyd¢ka" wdrlaId ù ;snqKs' fuu iudcfha
mQcH mlaIh" m%N+ mka;sh yd idudkH ck;dj
hkqfjka ia;r ;=kla oelsh yels úh' m%N+
mka;sh iudcfha lemS fmfkk u n,fõ.h
jQ w;r rcq yereK úg md,k lghq;=j,
fh§ isá m%OdkSyq m%N+ mka;shg wh;a jQy'
ro,hka hk kduh o Tjqka i|yd Ndú;
flßK' idudkH ck;djg f.dúhka" lïl-
rejka" fjf<kaoka yd by; lS úúO Ys,amSh
lKavdhï o we;=<;a úh'
Wvrg ck iudcfha mjq,a tallh
Yla;su;aj mej;=Ks' mshdf.ka miqj foam,
orejkag Wreu jk l%uhla mej;=Ks' mshd
uq,a lrf.k mej;s fuu iudc l%uh ms;D
uQ,sl iudchla f,i ye¢kafõ'
Wvrg iudcfha lemS fmfkk újdy
l%u folla mej;=Ks'
§. újdyh - ukd,sh ukd,hdf.a ksjig
lekaodf.k f.dia tys Ôj;a
ùu'
ìkak újdyh - ukd,hd ukd,shf.a ksjfia
mÈxÑ ù isàu'
óg wu;rj ifydaorhka lsysmfofkl=
isák mjq,lg tl ukd,shla le|jdf.k
tafï isß;la o mej;=Ks' lDIsld¾ñl
iudchl foam, whs;sh fn§ hdu j,lajd
.ekSug fun÷ újdy l%u Wmfhda.S jQ nj
fmfka'
2'4 jdia;= úoHdj yd l,d Ys,am
.ïfmd, yd fldaÜfÜ rdc iufha
mej;s .Dy ks¾udK Ys,am wdY%fhka ieliqKq
jdia;= úoHdjla uykqjr rdc iufha mej;=Ks'
4140fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
tys mej;s f.dvke.s,s bÈlsÍï w;r wd.ñl
f.dvke.s,sj,g úfYaI ;ekla ,enqKs' o<od
ud,s.h" weïnelafla foajd,h" ,xld;s,l
úydrh" yskaÿ foajd, ta w;r m%Odk ;ekla
.kS' uykqjr rdc iufha § geïmsg úydr bÈ
lsÍfï iïm%odhla mej;=Ks' fmdf<dfõ ±j
lKq isgqjd ta u; f.dvke.s,s bÈ l< úg
fõhka jeks i;=kaf.ka ±j lKqj,g ydks
meñK f.dvke.s,s úkdYhg m;a
úh' fï ;;ajh j,lajd .ekSug
fmd<jg .,a lKq isgqjd tu .,a
lKqj,g ,S lKq mqreoaod fyda nd,al
fhdod geïmsg úydr bÈ flreKs'
uykqjr rdc iuhg wh;a
úydr ì;= is;=jï" ,S leghï yd
m%;sud wdÈfhka tl, mej;s l,d
l=i,;d ms<sn| wjfndaOhla ,nd
.; yels h'
rEmh 2'10 weïnelafla foajd,fha ,S lKqjla ^ju& weïnelafla foajd,h ^ol=K&
uykqjr hq.fha Ñ;% l,dj
uykqjr rdcH iufha § nqÿoyfï yrh
ck;dj fj;g f.k hdfï udOHhla f,i
Ñ;% l,dj fhdod .eksKs'
tl, Ñ;% l,dfõ ±lsh yels lemS fmfkk
,laIK lsysmhls'
rEmh 2'11 ueofj, geïmsg úydrh
4342fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
z W.;a kQ.;a ish¨ fokdg f;areï .;
yels mßÈ Ñ;% ksrEmKh lsÍu'
z ì;a;s ;Srej,g fnod l;djla
mshjfrka mshjr bÈßm;a lsÍfï §¾> l;d
l%uh Ndú; lsÍu'
z tla tla rEm rduqjg
háka l:d mqj; fláfhka
kï lr ;sîu'
z ysia;eka msrùug u,a rEm
we| ;sîu'
z i;aj" Ydl yd ñksia
rEmj, m%udKd;aul .=Kh
fkdi,ld yer ;sîu'
z Ydl yd Lkscj,ska
idïm%odhsl j¾K ilid f.k
;sîu;a r;= j¾Kh jeämqr
Ndú; lsÍu;a ±lsh yels ùu'
z fjiaika;r cd;lh
oyïfid`v cd;lh" f;a,m;a;
cd;lh jeks cd;l l;d
nyq, jYfhka Ñ;%hg k.d
;sîu'
z j¾;udkfha oUq,a," fo.,afodrej"
o<od ud,s.dj" uq,a.sß., wdÈ ia:dkj,
uykqjr hq.fha Ñ;% ±l .; yels h'
rEmh 2'12 ,xld;s,l úydrh
rEmh 2'13 uykqjr hq.hg wh;a Ñ;%hla
4342fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
l%shdldrlu
1' uykqjr hq.hg wh;a rcjrekaf.a ld¾hhka
weiqßka my; j.=j iïmQ¾K lrkak'
rc;=ud
m<uqjk
úu,O¾uiQßh
rc;=ud
fojk
rdcisxy
rc;=ud
lS¾;s Y%S
rdcisxy
rc;=ud
Y%S úl%u
rdcisxy
rc;=ud
ld¾hhka
1' uykqjr hq.hg wh;a rcjrekaf.a ld¾hhka
2' my; rEm weiqßka wid we;s m%Yakj,g
ms<s;=re imhkak'
1' fuys ±lafjk
f.dvke.s,a, l=ula
o@
2' th msysgd we;af;a
fldfya o@
3' th bÈ lrjQ
rc;=ud ljqo@
4' Y%S úl%u rdcisxy rc;=ud fuu
f.dvke.s,a,g tl;= l< wx.h l=ula o@
1' fuu f.dvke.s,a,
y÷kajk ku l=ula
o@
2' tys we;s
úfYaI;ajh l=ula o@
3' fuu f.dvke.s,a, msysá m%foaYfha ku
l=ula o@
4544fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
3'1 mqkreofha miqìu
hqfrdamfha mqrd;k hq.fha b;d
ÈhqKq uÜgul meje;s .%Sl-frdau YsIagdpdr
ms<sn| 7 fY%aKssfha § Tng bf.kSug ,enqKs'
l%s' j' miajk ishjfia frdau YsIagdpdrh
ì| jeàu;a iu`. hqfrdamfha tf;la meje;s
mer‚ hq.h wjika úh' bka miq t<UqKq jir
oyil muK ld,h ^l%s' j' 500 - l%s' j'1500&
hqfrdamfha uOH;k hq.h f,i ie,fla'
uOH;k hq.h wjika ld,fha §
hqfrdamShka ;=< merKs .%Sl frdau YsIagd-
pdr flfrys m%n, Wkkaÿjla we;s úh'
ta wkqj .%Sl frdau YsIagdpdrj,g wh;a
fmd;m; yeoEÍug;a" tu YsIagdpdrj, Ndú;
flreKq .%Sla yd ,;ska NdId wOHhkhg;a"
hqfrdamShfhda fhduq jQy' fufia .%Sl yd frdau
YsIagdpdr .ek lreKq .eUqßka yeoEÍu fuka
u tajdfha meje;s ixialD;sldx. kej;
hqfrdamfha ckm%sh ùug mgka .ekSu;a
ye¢kaùu
mqkreoh hk jpkfha ir, woyi
h<s msì§u fõ' 14 jk ishjfia isg 16 jk
ishji olajd hqfrdamfha Ydia;%Sh" wd.ñl yd
úoHd;aul lafIa;%j, mq¿,a mßj¾;khla
isÿ jQ w;r tys o’ merKs .%Sl - frdau
YsIagdpdr ms<sn`o hqfrdamShka ;=< m%n,
Wkkaÿjla we;s úh' fuu mßÉfþofha
§ mqkreoh f,i y`ÿkajd we;af;a merKs
.%Sl frdau YsIagdpdrj, wdNdih ,nñka
hqfrdamfha we;s jQ tu mq¿,a mßj¾;kh hs'
mqkreohg miqìï jQ fya;=" Ydia;%Sh oshqKqj"
Ñ;%" uQ¾;s yd .Dy ks¾udK Ys,amhkays
we;s jQ m%.ukh fuka u úoHd" ffjoH
úoHd" o¾Ykh jeks lafIa;%hkays msì§u
ms<sn`o fuu mßÉfþofhka idlÉPd flf¾'
rEmh 3'1 b;d,sfha k.rhla
hqfrdamfha mqkreoh03
4544fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
úfYaIfhka lemS fmfkk ,laIKhls'
hqfrdamfha Ñka;kuh yd m%dfhda.sl jYfhka
we;s jQ fuu mßj¾;kh ksid .%Sl frdau
YsIagdpdr kej; mK ,enQ iajrEmhla .;af;a
h' fuu ;;ajh ienúka u hqfrdamd b;sydifha
we;s jQ mqkreohla fyj;a h<s msì§uls'
14 jk ishjfia isg 16 jk ishji
olajd hqfrdamfha l,d;aul yd úoHd;aul
lafIa;%j, isÿ jQ fuu mq¿,a mßj¾;kh
j¾;udk f,dal b;sydih yev.eiaùug
fnfyúka n,mEfõ h' fuu mßj¾;kh
uq,ska u wdrïN jQfha b;d,sfhks'
z mqkreoh we;s ùug fya;=
1' fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh ;=¾ls n,hg
hg;a ùu'
wE; w;S;fha isg u hqfrdamh yd wdishdj
w;r fjf<| in|;d mej;=Ks' idïm%odhsl
fjf<| ud¾. Tiafia wdishdfjka hqfrdamhg
f.k hk ,o fjf<| øjH úl=Kk fjf<|
uOHia:dkhla f,i fldkaia;ka;sfkdam,a
k.rhg jeo.;alula ,enqKs' hqfrdamd rgj,
fjf<kafoda tu k.rhg meñK fjf<| øjH
,ndf.k hqfrdamd rgj,g wf,ú lr ,dn
,enQy'
l%s'j' 1453 j¾Ifha §" bia,dï Nla;slhka
jQ ;=¾ls cd;slhka fldkaia;ka;sfkdam,h
w,a,d .ekSu ksid hqfrdamd fjf<|dug m%n,
myrla jeÿKs'
fuu wjêh jk úg hqfrdamfha l%sia;=
Nla;slhka yd neyeßka isá bia,dï Nla;slhka
w;r .egqula meje;=Ks' bia,dï wd.u weoyQ
;=¾lSka fufia fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh
w,a,d .ekSu ksid" hqfrdamfha l%sia;shdks
fjf<÷kag" ;jÿrg;a th Ndú; lsÍug
bv fkd,eìKs' fï ksid tys isá W.;a;=
fldkaia;ka;sfkdam,fha mqia;ld,hj, ;snQ
jákd .%Sl frdAu fmd;am;a wdÈh o /f.k
iajlSh rgj,a lrd m,d .sh Tjqyq tlS
fmd;m; yeoEÍug wjYH .%Sla yd ,;ska NdId
wod< k.rj, m%p,s; lsÍug;a l%shd l<y'
b;d,sfha fndf,d[a[d jeks úYajúoHd,j,
§ tu lD;s .eUqßka yeoErE w;r tu.ska
merKs .%Sl yd frdau YsIagdpdr kej; mK
,enQ ;;ajhlg m;a úh'
rEmh 3'2 fcdyekakia .=fgkan¾.a yd Tyqf.a uqøK hka;%h ±lafjk is;=jula
4746fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
2' fjf<|du ÈhqKqùu yd Okj;=ka msßila
ìys ùu'
l%s' j' fodf<diajk ishjfia isg
hqfrdamfha fjf<|du iïnkaOfhkaa we;s jQ
ÈhqKqj mqkreohg n,mE È.=ld,Sk fya;=jls'
fuu wjêfha fmrÈ. yd wmrÈ. rgj,a
w;r meje;s fjf<|du ksid b;d,sfha
jekSish" ðfkdajd" maf,darkaia jeks ÈhqKq
fjf<| k.r ìysj ;snqKs' tu k.rj, isá
Okj;=kag l,d;aul wxY flfrys wjOdkh
fhduq lsÍug úfõlhla ;snQ w;r" Bg wkq.%y
±laùug wjYH ;rï Okhla o ;snqKs' mqkreoh
b;d,sfha wdrïN ùug tys Okj;=ka msßila
ìysj isàu jeo.;a idOlhla úh' maf,darkaia
k.rfha isá fuäis kï Okj;a mjq, tys
l,d;aul lghq;=j,g w;ys; ÿka Okj;=kag
WodyrKhls'
3' nqoaê m%fndaOh
frdau YsIagdpdrh ì| jeàfuka miq
.; jQ ld,h ;=<" hqfrdamfha l%sia;= iNdj yd
mQcljreka flakaø fldg.;a wOHdmk l%uhla
mej;=Ks' foajO¾uh" o¾Ykh" kS;sh jeks
úIh lsysmhla muKla tajdfha b.ekaaù h'
tfy;a fodf<diajk ishjiska miq hqfrdamfha
úYajúoHd, ìys jkakg úh'
uOH;k hq.h wjidkfha
hqfrdamfha ìys jQ úYajúoHd,
rg úYajúoHd,h
b;d,sh fndf,d[a[d" mdÿjd
m%xYh meßia
tx.,ka;h Tlaia*¾â" flaïì%%Ê
fuu úYajúoHd,j," merKs idys;Hh"
b;sydih" kdgH jeks úIhka rdYshla b.ekajQ
ksid kj W.;=ka msßila ìys jQ w;r tfia
u tlS úYajúoHd,j, m¾fhaIK lghq;=j,
§ .%Sl frdau fmd;am;a fhdod .ekqKq w;r
merKs idys;H wOHhkhg o úfYaI ;ekla
,eìKs' hgm;a ù meje;s .%Sl frdau úoHd;aul
yd l,d;aul ±kqfï kj msì§ula fï ksid
we;s úh'
fuf;la ld,hla úYajúoHd,j, mjd
wOHhk lghq;=j,g wjYH .%ka: msgm;a
lsÍug isÿj ;snqKs' fufia fmd;am;a w;ska
,sùu;a msgm;a lsÍu;a wOHdmkh tla;rd
msßilg muKla iSud ùu;a jeks fya;= ksid
±kqu jHdma; ùfï hï hï .eg¨ ;snqKs' fï
w;r mqkreo iufha § fcdyekakia .=fgkan¾.a
uqøK hka;%h ksmoùu fya;= fldgf.k ±kqu
jHdma; ùfï úma,jhla isÿ úh' tla fmd;lska
msgm;a oyia .Kkla jqj o flá l,lska
ksu lr .ekSug ,eîu úfYaI ch.%yKhla
úh' fufia uqøK hka;%h ksmoùu hqfrdamd
mqkreofha jHdma;shg ;=vqÿka m%Odk lreKls'
3'2 mqkreoh we;sùu
z kj W.;=ka ìysùu
mqkreo iuhg fmr hqfrdamd rgj,
Ndú; jQfha tla tla rgj,g fyda m%foaYj,g
iSud jQ NdId fõ' mqkreo iufha § .%Sla yd
,;ska NdIdj,ska ,shjqKq fmd;am;a mßYS,kh
jeäùu ksid tu NdIdjkaf.a kfjdaohla we;s
úh' tfuka u ful, .%Sla yd ,;ska NdId
bf.kSu ú,dis;djla njg m;aj ;sìKs' fuys
m%;sM,hla f,i .%Sla yd ,;ska NdId fuka u
idys;Hh bf.kSu o mq¿,a f,i me;sßK'
fï ksid kj W.;a;= /ila ìys jQy' mqkreo
iufha ìys jQ .;a l;=jreka lsysm fofkl=
ms<sn|j my; j.=fõ ±lafõ'
4746fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
l,d Ys,am
mqkreo iufha l,d lafIa;%fha we;s
jQ m%n, mßj¾;kh lemS fmfkk tlls' Bg
fmr wjêfha" m,a,sfha wkq.%yh u; wd.ñl
Ñka;kh mokï lrf.k l,d ks¾udK yev
.eiS ;snqKs' mqoa.,hd ;=< wd.ñl Nla;sh cks;
lrùu fuu l,d ks¾udKj, mrud¾:h úh'
tfy;a .%Sl frdau wNdih ,enQ mqkreo iufha
l,dfjys ri úkaokhg uQ,sl;ajh ysñ
úh' tys m%;sM,hla f,i ful, ks¾udKh
lrk ,o Ñ;% yd uQ¾;sj, ksrej;a fyda wv
ksrej;a rEm ±l.; yels h' mqkreo iufha
§ f,!lsl ri úkaokh w.h l< Okj;a
msßia l,dlrejkag wkq.%y ±laùug bÈßm;a
ùu" l,d Ys,amhkays m%fndaOhla we;s ùug
úYd, rel=,la úh' Bg fmr l,d ks¾udKj,
meje;s ,laIK;a" mqkreo iuh;a iu. th
fjkia jQ wdldrh;a my; j.=fjka fmkakqï
flf¾'
.;a l;=jrhd rg
vdkafÜ b;d,sh
ú,shï fYalaIamsh¾ tx.,ka;h
brdiauia m%xYh
z udkjjdoh biau;= ùu
mqkreo iuhg fmr ish,a,g u jvd
foúhka W;=ï h" hk ixl,amh bÈßfhka
mej;=Ks' th foajjrïjdoh f,i ye|skafõ'
tfy;a mqkreo iufha § udkjhdf.a
lghq;= ms<sn| jeä jeäfhka yeoEÍï isÿ
flreKq w;r tu.ska udkjjdoh hk
ixl,amh m%p,s; úh' tys m%;sM, jYfhka
f,dal b;sydifha udkjhd fuf;la meñKs
.uka u." ñksidf.a l,d;aul yelshdj"
wdÈh flfrys wjOdkh fhduq flreKq w;r
b;sydih" l,dj jeks kj úIh /ila ìys
úh' fumßoafoka wOHdmkh" wd.u yeoEÍug
muKla iSud fkdù ñksid yd ck Ôú;h
ms<sn| yeoEÍula njg;a m;a úh'
mqqkreoh iuhg fmr wjêfha l,d
Ys,amj, iajNdjh
mqkreo iufha l,d Ys,am
wd.ñl uqyqKqjrla .ekSu' f,!lsl;ajhg uQ,sl;ajh ,nd §u'
l%sia;=ia jykafia" lkHd ußh;=ñh fyda ckm%sh
idka;=jrhka ks¾udKj,g jia;= úIh ùu'
rcjreka" ìfidajreka" l=ur l=ußhka" Okj;a
mjq,aj, wh o jia;= úIh lr.ekSu'
Ys,amSka fY%aKs jYfhka ixúOdkh ùu iy
Tjqkaf.a ks¾udK tu fY%aKsfha kñka ye|skaùu
ks¾udKh l¾;Df.a kñka u t<s ±laùu'
m,a,sh muKla l,d ks¾udKj,g wkq.%y
±laùu'
úúO Okj;=ka wkq.%y ±laùu'
wd.ñl Nla;shla cks; lsÍu uQ,sl wruqK
ùu
ri úkaokh we;s lsÍu uQ,sl mrud¾:h ùu
iajdëkj ks¾udK lsÍug bvla fkdùu' iajdëkj ;u olaI;d biau;= lrñka ks¾udK
ìys lsÍu'
4948fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
Ñ;% l,dj
Ñ;% l,dj" mqkreo iufha m%n,
fjkilg ,la jQ l,d udOHhls' b;d,sfha
maf,darkaia k.rh kj Ñ;% l,djla ìys l<
uOHia:dkh úh' fuf;la wd.ñl jYfhka
jeo.;a jQ l%sia;=ia jykafia" lkHd ußh;=ñh
jeks f;aud fjkqjg f,!lsl;ajhg uq,a ;ek
ÿka Ñ;% ks¾udK mqkreo iufha § olakg
,efí'
fuys ±lafjk fudkd,sid is;=ju
iuyr úg óg fmr Tn ±l ;sfnkakg
mq`Mjk' fujeks úiañ; is;=jï ks¾udKh l<
l,d Ys,amSka ìys jQfha" mqkreo iufha § h'
ó<Õg wms tn÷ l,d Ys,amSka lsysm fofkl=
yd Tjqkaf.a ks¾udK ms<sn|j u|la úuid
n,uq'
,shkdfvda vdúkaÑ
,shkdfvda vdúkaÑ b;d,s cd;slfhls'
Tyq Ñ;% Ys,amsfhl= fuka u .Dyks¾udK
Ys,amsfhl=" bxðfkarefjl= lúfhl= yd
ix.S;{fhl= o úh' fudkd,sid yd l%sia;=ia
jykafiaf.a wka;su rd;%S fNdackh kï jQ Ñ;%
t;=udf.a f;,s;=fvka ks¾udKh jQ" úYsIag
ks¾udK f,i ms<s.efka'
rEmh 3'3 fudkd,sid
rEmh 3'4
4948fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rEmh 3'5 wka;su rd;%S fNdackh
rEmh 3'6
,shkdfvda vdúkaÑ úiska w¢k
,o ;j;a Ñ;%hla
5150fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
uhsl,a wdkaðf,da
uhsl,a wdkaðf,da úYsIag Ñ;% Ys,amsfhls'
tfia u Tyq" uQ¾;s Ys,amsfhl= fuka u .Dyks¾udK
Ys,amsfhl= f,i o m%lg h' frdaufha isiaghska
foaj ukaÈrfha isú,sfï we| we;s is;=jï uhsl,a
wdkacsf,daf.a úYsIag;u ks¾udK f,i ie,fla'
wjidk úksYaph kï Ñ;%h Tyqf.a ;j;a
iqúfYaIS is;=juls'
rEmh 3'8 uhsl,a wdkaðf,da úiska issiaghska foaj ukaÈrfha w¢k ,o is;=jï
rEmh 3'7
5150fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
uQ¾;s l,dj
uQ¾;s l,dj mqkreo iufha ÈhqKqjg
m;a ;j;a wx.hls' lsß.re`äka m%;sud fk<Su
ful, lemS fmfkk ,laIKhls' uhsl,a
wdkaðf,da mqkreo iufha isá w.%.KH uQ¾;s
Ys,amsfhls' msfhgd m%;sudj" fâúâf.a m%;sudj
yd fudafiiaf.a m%;sudj Tyqf.a úYsIag ks¾udK
w;r fõ' fvdfkfgf,da o mqkreo iufha
m%;sud Ys,amSka w;r lemS fmfka' maf,darkaia
k.rfha ks¾udKh lr we;s Ydka; fcdakaf.aa
m%;sudj Tyqf.a ks¾udKYS,S yelshd m%o¾Ykh
lrhs'
.Dy ks¾udK
mqqkreo iufha f.dvke.s,s bÈ lsÍfuys
§ merKs frdau .Dyks¾udK Ys,amfha hï
hï ,laIK wkqlrKh lsÍu lemS fmfkk
,laIKhls' ta wkqj frdau f.dvke.s,s
;ekSfï § Ndú; flreKq jgl=re wdrelal="
Wia l=¨kq yd w¾O f.da,dldr YsLr iys;j
f.dvke.s,s bÈlsÍu ful, olakg ,efí'
mqkreo iufha .%Sl yd frdau .Dy ks¾udK
Ys,amh ms<sìUq lrk wmQ¾j;u ks¾udKhla
f,i frdaufha Ydka; mS;r foajia:dkh
y÷kajd Èh yels h' uhsl,a wdkaðf,da yd
olaI .Dy ks¾udK Ys,amsfhl= jQ r*dh,af.a
ks¾udK /ila fuys olakg ,efí'
01' mqkreo hq.fha l,d Ys,am weiqfrka
my; j.=j iïmQ¾K lrkak'
l,d Ys,amh ks¾udKfha
ku
ks¾udK
Ys,amshdf.a
ku
Ñ;% l,dj
m%;sud l,dj
.Dy ks¾udK
Ys,amh
l%shdldrlu
rEmh 3'9 msfhgd rej rEmh 3'10 uhsl,a wdkaðf,da ks¾udKh l< fâúâf.a
m%;sudj
5352fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
z kj úoHd;aul fidhd.ekSï
mqkreo iufha Ñka;kuh jYfhka
we;s jQ lemS fmfkk ÈhqKqj l,d lafIa;%hg
muKla iSud fkdù h' hqfrdamSh W.;=ka
merKs b;sydih" idys;Hh" o¾Ykh jeks
úIhka .eUqßka yeoEÍu ksid iudcfhys
úpdr nqoaêfha ÈhqKqjla we;s úh' tu.ska
iïm%odh u ms<s.ekSug jvd iEu fohla
foi u úpdrd;aulj ne,Sug fm,Uùula
we;s úK' th úoHd;aul lafIa;%fha ÈhqKqjg
bjy,a jQ w;r kj úoHd;aul fidhd.ekSï
/ila isÿ lsÍug o n,mE lreKla úh'
ksl,ia fldm¾kslia
mDÓúh f.da,dldr nj;a mDÓúh yd wfkl=;a .%y
jia;+ka iQ¾hhd jgd .uka lrk nj;a fldm¾kslia
úiska fidhd .kakd ,È' ta wkqj fuf;la mej;s
mDÓúh me;,s jia;=jla h" hk u;h ksIam%N úh'
fldm¾ksliaf.a fuu kj fidhd.ekSï" ;drld yd
.%yf,dal ms<sn| úoHdkql+, wOHhkhlg u. fy<s
lf<a h' fu;=udf.ka ;drld úoHdjg isÿ jQ buy;a
fiajh ksid u ;drld úoHdfõ mshd f,i fudyq
ye¢kafõ'
rEmh 3'11
fcdyekakia flma,¾
fldm¾kslia bÈßm;a l< woyia ;yjqre
l< flma,¾ tajd ;jÿrg;a bÈßhg f.k .sfha
h' mDÓúh we;=¿ wfkla .%y jia;= iQ¾hhd jgd
jD;a;dldr ud¾.hl .uka lrk nj fuf;la
meje;s u;h úh' fi!r.%y uKav,fha .%yf,dal
ish,a, jD;a;dldrj fkdj b,smaidldrj iQ¾hd
jgd .uka lrk nj fu;=ud úiska fidhd.kakd
,È'
rEmh 3'12
úYajh ms<sn| bÈßm;a jQ kj u;
5352fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
.e,s,sfhda .e,s,s
úYajúoHd, uydpd¾hjrfhl= jQ
fudyq ÿf¾laIh ksmojd wdldY jia;=
ksÍlaIKh lf<a h' tys m%;sM,hla
f,i pkaø wdjdg yd l÷" iQ¾h ,m yd
n%yiam;s .%yhdf.a Wm.%yhka ms<sn|
f;dr;=re ksÍlaIKh l< yels úh'
ffjoH úoHdfõ ÈhqKqj
ú,shï ydfõ - ñksia isref¾ reêr ixirK
moaO;sh ms<sn|j jeo.;a
f;dr;=re fidhd .;af;a h'
ffjoH meri,aiia - f,vfrda. iE§ug ;=vq
fok fya;= yd tajdg
m%;sl¾u ms<sn| w;ayod
ne,S h'
fuu fidhd.ekSï kQ;k T!IO
úoHdfõ ÈhqKqj flfrys o úYd, f,i
n,mEfõ h'
uhsl,a i¾fgia
uhsl,a i¾fgia reêrh yojf;a ol=Kq
fldaIfhka msg ù f.dia fmKye,s u.ska
msßisÿ ù h<ss;a yoj;g meñK isrer mqrd
úisÍ hdu ms<sn| f;dr;=re fidhd .;af;a h'
wd.ñl m%;sixialrK
úoHd;aul ÈhqKqj yd kj fidhd.ekSï
jeks mqkreo iufha we;s jQ Ñka;k úma,jh"
ksid iEu wxYhla foi u úpdrd;aulj
ne,Sug ck;dj mqreÿ jQy' fï wkqj wd.ñl
b.ekaùï yd l%sia;= iNdj N=la;s ú|s wiSñ;
n,h foi o úpdrd;aulj ne,Sug Tjqyq
mgka .;ay' m,a,sfha n,hg tfrysj ke.S
isá fuu lKavdhï fm%df;ia;ka;%jd§ka
fyj;a frmrudÿjd§ka f,i ye|skafõ'
uOH;k hq.fha wjika Nd.fha isg
u we;eï mQclhkaf.a ¥IKj,g úreoaOj
úfõpk t,a, úh' fuf,i úfõpk bÈßm;a
l< wh w;r tx.,ka;fha fcdaka jhsla,s*a"
m%xYfha brdiauia wdÈka lemS fmfka'
mqkreo iufha § l%sia;shdks m,a,shg
úreoaOj u;= jQ m%;sixialrK jHdmdrh udáka
Æ;¾" fcdaka le,aúka jeks kdhlhkaf.a
uQ,sl;ajfhka ;jÿrg;a bÈßhg .sfha h'
c¾uksfha Wmka udáka Æ;¾ úfgkan¾.a
úYajúoHd,fha uydpd¾h moúhla o
±Í h' m,a,sfha b.ekaùïj, nhsn,fha
b.ekaùïj,g mgyeks fndfyda foa we;s
nj fyf;u m%;HlaI lr .;af;a h' fï
jljdkqfõ § c¾uksfha úfgkan¾.a kqjr §
mõ iud lsÍfï m;% úlsKSfï ksr;j isá
mQclfhl= Tyqg uqK .eisKs' mõ iud lsÍfï
m;% úlsKSu oelSfuka lïmkhg m;a ud¾áka
Æ;¾ msh;=ud ta ms<sn`o ;u woyia we;=<;a
m;%sldjla úfgkan¾.a foajia:dkfha fodf¾
we,ù h'
rEmh 3'13
PB54fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fuys m%;sM,hla f,i udáka Æ;¾
lf;da,sl iNdfjka fkrmd ±ó h' bka miq
udáka Æ;¾ m,a,sfha b.ekaùïj,g úreoaOj
;jÿrg;a woyia m%ldY lrkakg úh' 15 jk
ishjfia § uqøK hka;%h fidhd.ekSu;a iu.
Æ;¾f.a fuu woyia c¾uksfha muKla fkdj
hqfrdamh mqrd u me;sr hkakg úh' fudjqkaf.a
fuu woyia we;=<;a m%;sixialrK jHdmdrh
ye|skajQfha frmrudÿ fyda fm%df;ia;ka;%
jHdmdrh jYfhks'
l%shdldrlu
1' hqfrdamfha mqkreoh
weiqßka flá m%Yak fmd;la
ilia lrkak'
2' mqkreo iufha Ñ;% l,dj" m%;sud l,dj"
.Dy ks¾udK iy kj fidhd.ekSï ms<sn|
f;dr;=re /ia lrkak'
55PBfkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
ye¢kaùu
foaY .fõIK hkq rgj,a fidhd hdu
hk w¾:h fok jokls' hqfrdamd cd;Ska kj
uqyqÿ ud¾. fidhd .ksñka tf;la y÷kd
fkd.;a rgj,a fidhd .ekSu foaY .fõIK
f,i úia;r flf¾' 15 jk Y;j¾Ih w.
Nd.fha § hqfrdamd uydoaùmhg neyeßka
mj;sk rgj,a fidhd .ekSu ms<sn|
hqfrdamShkg n,j;a Wkkaÿjla we;s úh'
tys m%;sM, jYfhka wdishdj" weußldj
yd wm%sldj hk uydoaùmj, mj;sk rgj,a
fidhdf.k tajdfha ck;dj yd iïm;a
ms<sn| hqfrdamShkag lreKq wkdjrKh lr
.ekSug yelshdj ,enqKs' fuu mßÉfþofha
§ foaY .fõIKj,g ;=vq ÿka fya;=" m%Odk
.fõIK" ta i|yd uQ,sl jQ ;eke;a;ka yd
hqfrdamShka fmrÈ.g meñKSu hk lreKq
ms<sn| idlÉPd flf¾'
4'1 foaY .fõIK lghq;=j, miqìu
15 jk Y;j¾Ih w.Nd.fha §
foaY .fõIK wdrïN ùug fmr" hqfrdamh"
W;=re wm%sldj yd wdishdfõ iq`M m%foaYhla
yer f,dalfha fiiq m%foaY yd rgj,a ms<sn|
hqfrdamShkag ksis wjfndaOhla fkd;snqKs'
wdishdfõ rgj,a jQ bkaÈhdj yd Ökh
ms<sn| fjf<kaoka yd ud¾flda fmdaf,da
jeks ks¾NS; .;a l;=jrekaf.a l:dj,ska
,enQ iSñ; wjfndaOhla hqfrdamShkag ;snqKs'
tfy;a wdishdfõ fiiq m%foaY .ek Tjqka
i;= ±kqu b;d u w,am úh' wm%sldfõ nyq;r
m%foaYhla we;=`Mj TiafÜ%,shdj yd weußld
uydoaùmh hk m%foaY mss<sn| tl, meyeÈ,s
wjfndaOhla fkd;snqKs'
foaY .fõIK wdrïN ùug fmr
ld,fha § f,dal fjf<|dfuka jeä fldgi
uOHOrKS uqyqo yd ta wjg fmfoiaj,g iSud
ù ;sìK'
rEmh 4'1 jiafldao.dud bkaÈhdjg meñKSu ±lafjk l,ams; Ñ;%hla
foaY .fõIK yd hqfrdamd cd;Ska fmrÈ.g
meñKSu04
5756fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
uOHOrKS uqyqo wdY%s; fjf<| k.r jQ
ðfkdajd" wef,lai%ekaähd" jekSish yd l`M
uqyqo wdikakfha mej;s fldkaia;ka;sfkdam,a
wdÈh tl, fjf<|du ksid iuDoaêu;aj
;sìK' fï ld,fha § wdishdj yd hqfrdamh
w;r fjf<| in|;d meje;ajQ m%Odk ud¾.
;=kla ;snqKs'
1' fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha isg
m¾ishdj" uOHu wdishdj yryd Ökh olajd
ud¾.h fyj;a fiao udj;
2' fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha isg
uOHOrKS uqyqo Tiafia ñirhg ^Bðma;=j&
meñK r;= uqyqfoa hd;%d fldg bkaÈhdkq
id.rhg meñKSu
3' fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha isg m¾ishka
fndlal yryd bkaÈhdfõ ngysr fjr<g
meñKSu
by; i|yka fiao udj; Tiafia
f.dvìfuka f.k hk ,o fjf<| øjH
fldkaia;ka;sfkdam,a k.rhg ,enqKs'
r;= uqyqo yd m¾ishka fndlal Tiafia uqyqÿ
u.ska NdKav /f.k hdfï § yuq jk
f.dvìï ud¾.j, § ;j,ï Ndú; flßK'
m¾ishka fndlal Tiafia f.k .sh NdKav
o fldkaia;ka;sfkdam,fha § wf,ú flßK'
r;= uqyqo yd ñirh Tiafia m%jdykh flreKq
NdKav fndfyda úg wef,laiekaä%hdfõ §
jekSia yd ðfkdajd fjf<÷ka úiska ñ, §
.kakd ,È'
foaY .fõIKj,g n,mE fya;=
z fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh
;=¾lsjrekag hg;aùu yd hqfrdamShkaf.a
idïm%odhsl fjf<| ud¾. wjysr ùu'
fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh
;=¾lsjrekag hg;a ùu foaY .fõIKj,g
n,mE wdikak;u fya;=j f,i ie,lsh
yels h' by; i|yka l< fjf<| ud¾.
Tiafia hqfrdamhg f.k .sh fjf<| øjH
hqfrdamd fjf<÷ka ,nd .;a m%Odk fjf<|
uOHia:dkh jQfha fldkaia;ka;sfkdam,a
k.rh hs' tfy;a 1453 j¾Ifha § fuu k.rh
uqia,sï cd;sl ;=¾lsjrekag hg;a ùu ksid
l%sia;shdks cd;sl hqfrdamd fjf<÷kag tf;la
Ndú; l< idïm%odhsl fjf<| ud¾. Ndú;
lsÍu ÿIalr úh' fldkaia;ka;sfkdam,h
w,a,d .;a ;=¾lsjreka fjf<| NdKavj, ñ,
jeä lsÍu" ;Sre .dia;= jeä lsÍu yd w;HjYH
fjf<| øjH l,g fõ,djg fkdiemhSu jeks
fya;= ksid hqfrdamShkaf.a fjf<|dug ndOd
meñKqKs' fufia idïm%odhsl fjf<| ud¾.
wjysr jQ fyhska l=`Mnvq fidhd wdishdjg
meñKSug hqfrdamShkag isÿ úh' wdishdfõ
fjf<| wdêm;Hh fï jk úg uqia,sïjreka
i;=j mej;s w;r th hqfrdamShka w;g
.ekSfï wfmalaIdjla o mej;sK' fï wkqj
wdishdjg kj uqyqÿ ud¾. fiùu miqmi ,dN
,eîfï wfmalaIdj fyj;a wd¾Ól wruqKla
mej;s njla fmfka'
foaY .fõIKj,g iqÿiq miqìula
hqfrdamh ;=< f.dvke.S ;sîu
mqkreo iufha isÿ jQ kj úoHd;aul
fidhd.ekSï yd Ñka;k úm¾hdi ksid foaY
.fõIKj,g iqÿiq miqìula ks¾udKh ù
;snqKs' mqkreo iufha § ksl,ia fldm¾kslia
jeks wh f,dalh f.da,dldr nj ;yjqre
lf<a h' tfia u fgd,ñf.a f,dal is;shu
u.ska f,dalfha msysàu ms<sn| tf;la ;snQ
±kqu mqkreoh ksid ;j;a mq`M,a úh' È.= uqqyqÿ
.ukaj, § ud¾.h fidhd .ekSug bjy,a jk
ud,sudj" W;=re ;re udmlh wdÈh Ndú;fha
mej;Su;a foaY .fõIKj,g Wmldß úh'
tfia u mqkreo iufha ,enQ úoHd;aul ±kqu
ksid wE; uqyqfoa hd;%d l< yels úYd, keõ
ksmoùug;a yelshdj ,enqKs'
5756fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
is;shu 4'1 hqfrdamh yd wdishdj w;r fjf<| iïnkaO;d meje;ajQ merKs fjf<| ud¾.
rEmh 4'2 merKs f.dvìï fjf<| ud¾.fha kgnqka ^fiao udj;&
5958fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
4'2 foaY .fõIKj,g rdcH wkq.%yh ,eîu
wE;ska msysá rgj,a fidhd hdfï §
udi .Kka .; jk È.= uqyqÿ .ukaj,g úYd,
jYfhka Okh jeh jQ w;r tu .ukaj,
wjodkula o ;snqKs' fun÷ .ukaj, § ,dN
,eîu o wúksYaÑ; úh' fujeks lreKq
ksid foaY .fõIKj,g uqo,a jeh lsÍug
fm!oa.,sl wxYhg yelshdjla fkd;snqKs'
tfy;a hqfrdamfha ke.S tñka mej;s cd;sl
rdcH lsysmhla foaY .fõIKj,g wkq.%y
±laùu tu lghq;=j, id¾:l;ajhg fya;=
úh' mD;=.d,h" iamd[a[h yd tx.,ka;h
tfia foaY .fõIKj,g wkq.%y ±lajQ rgj,g
WodyrK fõ'
hqfrdamShkaf.a wd.ñl wruqK
fï jk úg uqia,sïjreka i;= jQ
wdishdfõ fjf<| wdêm;Hh hqfrdamShka w;g
.ekSu fuka u w¨f;ka fidhd.kakd rgj,
lf;da,sl wd.u me;srùfï wfmalaIdjla o
foaY .fõIK iu. mej;sK' jiafldao.dud
bkaÈhdjg meñKSfuka miq zzl%sia;shdkSka yd
l=`M nvq fidhd wms fuys meñKsfhuqZZ hehs
m%ldY lr ;sfí'
hqfrdamShka ;=< mej;s wd¾Ól yd
wd.ñl wruqKq fï m%ldYfhka jqj o meyeÈ,s
fõ' tjlg fm%iag¾ fcdaka kï md,lfhl=
hgf;a fmrÈ. l%sia;shdks rdcHhla we;ehs
we;eï hqfrdamShka ;=< ñ:Hd úYajdihla
;snqKs' tu md,lhd fidhdf.k l%sia;shdks
wd.u me;srùug Tyqf.a iydh ,nd .; hq;=
hehs o ye`.Sula mej;sK'
foaY .fõIKj,g iïnkaO jQ m%Odk
rgj,a
mD;=.d,h
mD;=.SiSkaf.a uõ rg jk mD;=.d,h
whsìßhka w¾Ooaùmh ;=< msysá rgls' fï ksid
mD;=.SiSkag ish úfoaY in|;d meje;aùug
isÿ jQfha uqyqÿ ud¾. Tiafia h' tfia u
mD;=.SiSyq iajNdjfhka u fyd| kdúlfhda
jQy' fldkaia;ka;sfkdam,h ;=¾lsjrekag
hg;a ùug fmr isg u mD;=.SiSyq foaY .fõIK
.ek Wkkaÿjla olajñka isáhy'
kdúl fykaß
rEmh 4'4 kdúl fykaß
rEmh 4'3 jiafldao .dud
5958fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
mD;=.Sis cd;slfhl= jQ kdúl fykaß
15 jk ishjfia § mD;=.d,fha kdúl
wNHdi úoHd,hla wdrïN lr kdúl Ys,amh
b.ekaùug lghq;= lf<a h' tu kdúl
úoHd,fha § isiqkag kdúl Ys,amh" keõ
;ekùu" is;shï yeoEÍu" ;drld Ydia;%h jeks
úIhka .ek wjfndaOhla ,nd §ug lghq;=
flßK'
kdúl fykaßf.a fuu lghq;= ksid
mD;=.SiSkag foaY .fõIK lafIa;%fha ch.%yK
/ila ,nd .ekSug yels úh'
n¾f;d,ñhqvhiaf.a kdhl;ajfhka
wm%sldfõ ngysr fjr< ;Srhg .uka l<
mD;=.Sis kdúl lKavdhula l%s'j' 1488
j¾Ifha § wm%sldfõ ol=Kq fl<jrg <`.d
úh' tys § l=Kdgqjlg yiq jQ fuu kdúlfhda
tlS ia:dkh l=Kdgq ;=vqj f,i kï fldg
wdmiq mD;=.d,hg .shy' fuh mD;=.SiSka
,enQ úYd, ch.%yKhla yd iqn ,l=Kla
f,i ie,l+ mD;=.d, rc;=ud ;u kdúlhka
l=Kdgq ;=vqj f,i kï l< ia:dkh" iqn
me;Sfï ;=vqj ^Cape of good hope& f,i
kï lf<a h' fuu ud¾.h Tiafia .uka
l< mD;=.Sis cd;sl jiafldao.dud we;=`M
keõ lKavdhula 1498 j¾Ifha § bkaÈhdfõ
le,slÜ k.rhg meñKSfuka wdishdjg kj
uqyqÿ ud¾.hla fiùfï hqfrdamSh wfmalaId
u,am, .ekaù h'
iamd[a[h
mD;=.d,hg kef.kysr foiska msysá
iamd[a[h whsîßhka w¾Ooaùmfha úYd,;u
rg fõ' iamd[a[jre o w;S;fha isg u
kdúl lghq;= ms<sn| Wkkaÿjla ±lajQy' 15
jk ishjfia w.Nd.h jk úg *¾äkkaâ
yd bifn,d rdclSh hqj, hgf;a iamd[a[h
Yla;su;a rdcHhla f,i j¾Okh fjñka
;snqKs' iamd[a[fha wd¾Òl Yla;sh o ÈhqKq
ù ;snQ fyhska tys rch foaY .fõIK
lghq;=j,g wkq.%y ±laùug bÈßm;a
úh' mD;=.SiSka wm%sldj jgd .uka fldg
wdishdjg kj uqyqÿ ud¾.hla fidhk úg
iamd[a[ kdúlfhda w;a,dka;sla id.rfha
ngysrg .ukafldg wdishdjg meñKSfï
ud¾.hla fiùfuys ksr; jQy'
*¾äkkaâ yd bifn,d hqj,f.a
wdOdr u; l%s'j' 1492 j¾Ifha § fun÷ uqyqÿ
.fõIKhl fhÿKq l%siafgdam¾ fldf,dïnia
w;a,ka;sla id.rfha ngysr msysá nyudia ¥m;a
iuQyfha biameksfhda,d ¥m;g f.dvneiafiah'
tu f.dvìï m%foaYh bkaÈhdj hehs
Tyq l,amkd l< w;r tlS ¥m;a iuQyh
j¾;udkfha mjd ngysr bkaÈhd ¥m;a f,i
ye¢kafõ' miqj wefußf.da fjiamqÑf.a
uqyqÿ .ukaj,g fuka u *¾äkkaâ ue.,ka
f,dalh jgd hd;%d l< .ukg o iamd[a[
wkq.%yh ,enqKs'
mD;=.d,h yd iamd[a[h yereKq úg
tx.,ka;h" m%xYh yd ´,kaoh jeks rgj,a
o foaY .fõIK lghq;=j,g hï muKlska
odhl ù ;sfí' foaY .fõIKj, ksr; jQ
rgj,a" mqoa.,hka yd .fõIK l< m%foaY
ms<sn| ixlaIsma; úia;rhla my; igykska
±lafõ'
rEmh 4'5 l%siafgdam¾ fldf,dïnia
6160fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
wkq.%y
±lajQ rg
foaY .fõIlhd .fõIKh l< ia:dk yd fidhd .;a rgj,a
mD;=.d,h
n¾f;d,ñhqvhia wm%sldfõ ol=Kq fl<jr msysá ;=vqj olajd meñKSu' th l=Kdgq ;=vqj f,i kï
lsÍu' ^mD;=.d, rcq l=Kdgq ;=vqj Y=N m%d¾:kd ;=vqj f,i kï lsÍu&
jiaflda o .dud n¾f;d,ñhqvhiaf.a .uka ud¾.fha bÈßhg f.dia bkaÈhdjg f.dvneiSu'
iamd[a[h
l%siafgdam¾
fldf,dïnia
w;a,dka;sla id.rfhka ngysrg .uka lr leßìhka ¥m;g f.dvneiSu
^biameksfhda,dj& fudyqf.a .fõIK ksid wefußldjg hdu i|yd ud¾.h
újD; ùu'
wefußf.da
fjiamqÑ
fldf,dïniaf.a ud¾.fha f.dia wefußldj fidhd .ekSu ^fidhd .;a
uydoaùmh fudyqf.a kñka kï lsÍu&
*¾äkâ ue.,ka f,dalh jgd m%:ujrg .uka lsÍu' ms,smSk ¥m;aj,g f.dvneiSu fuu .uk
ksid f,dalh f.da,dldr nj ;yjqre ùu'
*¾äkekafvda
fldafÜia
fulaisfldaj
*%ekaisiaflda
msidfrda
mSre foaYh
tx.,ka;h lefí fidhqfrda lekvdfõ fjr<nv m%foaY
m%xYh celañia ldáh¾ W;=re wefußldfõ Ydka; f,darkaia m%foaYh
´,kaoh fykaß yâika W;=re wefußldfõ yâika .x.dj yd yâika fndlal wjg m%foaYh
j.=j 4'1 foaY .fõIK lghq;=j, lemS fmfkk wjia:d
is;shu 4'1 15 jk yd 16 jk ishjiaj, foaY .fõIK
iqn me;Sfï ;=vqj
6160fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
*¾äkkaâ ue.,ka f,dalh jgd hd;%d lsÍu
l%s'j' 1480 j¾Ifha § muK
mD;=.d,fha Wmka *¾äkkaâ ue.,ka
jhi 25 jk úg kdúlfhl= njg
m;a úh' hqfrdamfha isg ngysrg .uka
fldg wdishdjg kj ud¾.hla fiùfï
l=;+y,h ksid ue.,ka §¾> uqyqÿ
.ukla ixúOdkh lf<a h' iamd[a[
rcqf.ka ta i|yd wjYH wkq.%yh ,enqKs'
l%s'j' 1519 j¾Ifha § iamd[a[fha isg
keõ lsysmhla iu. ue.,ka ;u uqyqÿ
.uk wdrïN lf<a h'
w;a,dka;sla id.rhg meñKs tu keõ lKavdhu ol=Kq weußld uydoaùmfha ol=Kq
fl<jf¾ msysá meismsla id.rhg msúiSfï iuqø ikaêh fidhd .;af;a h' Tyqf.a kñka th
ue.,ka iuqø ikaêh f,i ye¢kafõ'
wk;=rej meismsla id.rh yryd .uka l< fuu kdúlfhda fndfyda ÿIalr;dj,g
uqyqK ÿkay' flfia fyda meismsla id.rfha §¾> uqyqÿ .uklska miqj ue.,ka ms,smSkhg
<`.d ùug iu;a úh' ms,smSkfha § iajfoaYslhka iu. we;s jQ .egqulska ue.,ka ñh .sh;a
Tyqf.a keõ lKavdhfï b;sß msßi wm%sldfõ ngysr È.ska hd;%d fldg kej; iamd[a[hg
meñKshy' ue.,kaf.a uqyqÿ .uk ksid f,dalh f.da,dldr njg m< fjñka mej;s u;h
;yjqre úh'
rEmh 4'6
is;shu 4'2 ue.,kaf.a .uka ud¾.h
6362fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
rEmh 4'7 merKs foaY .fõIlhka foaY .fõIKj, fhÿfKa fujeks rej,a keõ wdOdrfhks
4'3 hqfrdamd cd;Ska wdishdjg meñKSu
hqfrdamfha .%Sl frdau YsIagdpdr mej;s
merKs hq.fha § mjd wdishdj yd hqfrdamh
w;r fjf<| in|;d mej;=Ks'
.%Sl md,lfhl= jQ uyd wef,laiekav¾
m%n, yuqodjla iu. bkaÈhdj olajd wdl%uKh
fldg miqj wrdì m%foaYhg hdu;a iu.
wdishdj yd hqfrdamh w;r fjf<| in|;d
ÈhqKq úh' .%Sl YsIagdpdrh mßydksfhka
miqj b;d,sfha frdau k.rh uq,a lrf.k
frdau YsIagdpdrh f.dvke.=Ks' frdauh miqj
hqfrdamfha m%n, wêrdcHhla njg m;a úh'
fufia frdau YsIagdpdrh mej;s iufha § o
hqfrdamh yd wdishdj w;r fjf<| in|;d
mej;=Ks'
frdau YsIagdpdrh mßydkshg m;a ùfuka
miqj hqfrdamfha foaYmd,k lafIa;%fha
fjkialï /ilg u. mEÈK' tf;la
mej;s wêrdcH fjkqjg tla tla m%foaY uq,a
lrf.k fjk u rdcH ìys úh' fuu rdcHj,
md,lfhda m%dfoaYSh jYfhka n,j;aj isá
m%N+jreka fyj;a ro,hkaf.a iydfhka md,k
lghq;=j, ksr; jQy' bvï ysñlu ro,hkag;a
tajdfha j.d lsÍu idudkH f.dú ck;djg;a
mejÍ ;snQ fuh jevjiï l%uh f,i
ye¢kafõ' jevjiï l%uh ;=< hqfrdamShkaf.a
n,mEu hqfrdamfhka msg;g jHdma; fkdù h'
hqfrdamfha foaYmd,k lafIa;%fha
fun÷ ;;ajhla mej;s wjêfha ueo fmrÈ.
yd wdishdfõ we;eï m%foaYj, uqia,sï fjf<|
n,h jHdma; úh' tys m%;sM,hla jYfhka
wrdìh" m¾ishdj" yd ñirh jeks m%foaYj,ska
meñKs uqia,sï fjf<kafoda wdishdj yd
6362fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
hqfrdamh w;r fjf<|dfï w;rueÈhka f,i
l%shd l<y' fuu fjf<kafoda rej,a keõ
fhdod .ksñka wjYH fjf<| øjH úúO
rgj,ska tl;= fldg by; i|yka l<
fjf<| ud¾. Tiafia fldkaia;ka;sfkdam,a
jrdhg f.k .shy'
wdishdfjka hqfrdamhg f.k
.sh NdKav w;r Ökfhka fiao frÈ"
iqj| ú,jqka" ms`.ka NdKav yd i;=ka
cmdkfhka ߧ" Y%S ,xldfjka uq;= ueKsla"
l=`M nvq" we;=ka yd we;a o;a wdÈh jeo.;a úh'
tfia u bkaÈhdfjka .ïñßia" l=re÷" wìx"
lmq frÈ jeks foa o cdjd" iqud;%d" fnda¾ksfhda
jeks kef.kysr bkaÈhdkq ¥m;aj,ska lrdnq
keá" lrouqx.=" idÈlald wdÈ l=`M nvq j¾. o
hqfrdamhg /f.k f.dia ;sfí' wdishdfjka
f.k hk ,o l=`M nvq j¾.j,g hqfrdamfha
by< b,a¨ula mej;s w;r hqfrdamShkaf.a
wdydr rij;a lr .ekSug tu l=`M nvq
w;HjYH ù ;snqKs'
fufia hqfrdamh yd wdishdj w;r
w;rueÈ fjf<÷ka jYfhka lghq;= lrñka
uqia,sï cd;slfhda úYd, ,dNhla ,ndf.k
Yla;su;a jQy' uqia,sï cd;slhka wd¾Ól w;ska
Yla;su;a ù ;u foaYmd,k n,h jHdma;
lrñka isá wjêfha fldkaia;ka;sfkdam,a
k.rh uqia,sï n,hla iys; ;=¾lshg hg;a
ùu hqfrdamShkaf.a fjf<|dug m%n, ndOdjla
úh' tys m%;sM, jYfhka wdishdjg meñKSfï
kj uqyqÿ ud¾.hla fiùug hqfrdamShka
lghq;= l< wdldrh fuu mdvu wdrïNfha §
úia;r flßK'
hqfrdamShka wdishdjg meñKSfï wruqKq
z wdishdfõ ksIamdokh flreKq l=`M
nvq we;=`M fiiq fjf<| øjH ,nd
f.k hqfrdamhg f.k f.dia wf,ú
fldg wd¾Ól jYfhka ,dN ,nd
.ekSu'
z uqia,sï cd;slhka i;= jQ wdishdfõ
fjf<| taldêldrh hqfrdamShka w;g
,nd .ekSu'
z wdishd;sl rgj, ;u wd.u me;srùu'
16 jk ishji wdrïNfha § hqfrdamShka
wdishdjg meñKSfï uQ,sl wruqK fun÷ jqj;a
hqfrdamfha l,ska l,g we;s jQ foaYmd,k yd
wd¾Ól fjkialï wkqj fuu wruqKqj, o
fjkialï we;s jQ nj fmfka'
mD;=.SiSka wdishdjg meñKSu
hqfrdamShka w;=ßka m%:ufhka u
wdishdjg meñKsfha mD;=.SiSka h' l%s'j'1498
j¾Ifha § jiafldao.dud bkaÈhdfõ
le,slÜj,g meñKSu;a iu. ta i|yd
u. újr úh' jiafldao.dud úYd, jia;=
iïNdrhla iys;j kej; mD;=.d,hg meñKs
úg mD;=.d, rcq uy;a i;=gg m;aj we;'
wdishdj iu. È.g u fjf<| in|;d mj;ajd
.; fyd;a w;súYd, ,dNhla ,eìh yels nj
rcqg fmkS .sfha h' ta wkqj mD;=.SiSyq uq,ska
u bkaÈhdfõ fjr<nv rdcOdks iu. in|;d
f.dvk.d .;ay' wk;=rej ,xldjg o meñKs
Tjqyq fldaÜfÜ rdcOdksh iu. in|;d we;s
lr .;ay' mD;=.d,fha isg wdishdfõ lghq;=
fufyhùu ÿIalr jQ neúka mD;=.SiSyq f.daj
w,a,df.k th fmrÈ. mD;=.Sis uOHia:dkh
njg m;a lr .;ay' fï w;r w.aksÈ.
wdishdfõ l=`Mnvq jefjk ¥m;a lsysmhla o
w,a,d .;a Tjqyq bkaÈhdkq id.rh wdY%s;j
jeo.;a fjf<| n,hla f.dvke.+y'
,kafoaiSka meñKSu
mD;=.SiSka wdishdjg meñK
Y;j¾Ihlg wdikak ld,hla .;jk f;la
,kafoaiSkag wdishdjg meñKSug yelshdjla
fkd,enqKs' l%s'j' 1595 j¾Ifha isg ,kafoaiSyq
wdishdjg meñKSug mgka .;ay' t;eka isg
l%s'j'1602 j¾Ih muK jk f;la ´,kaofha
msysgqjd ;snQ fjf<| iud.ï lsysmhla jßka
jr wdishdjg meñKqKs' tl u rgl fjf<|
iud.ï lsysmhla meñKSu ksid wdishdfõ §
PB64fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h' fkdñf,a fnodyeÍu i|yd h'
tu iud.ï w;r ;r.hla o we;s úh' tfia
u l=vd l=vd iud.ï meñKSu ksid wdishdfõ
m%foaY w;am;a lr .ekSug fyda mD;=.Sis
;¾ckj,g id¾:lj uqyqK §ug ,kafoaiSkag
wmyiq úh' fuu ;;ajh f;areï.;a ´,kao
md,lhd l%s'j' 1602 j¾Ifha § fjf<|
iud.ï lsysmhla tl;= fldg Yla;su;a
ixúOdkhla jYfhka fmrÈ. ´,kao fjf<|
iud.u fyj;a zVOCZ iud.u msysgqúh'
t;eka isg ,kafoaiSka fjkqfjka wdishdfõ
ish¨ lghq;= isÿ lrk ,oafoa zVOCZ iud.u
úisks'
,kafoaiSyq uq,a ld,fha § wdishdfõ
l=`M nvq nyq,j ksIamdokh flfrk w.aksÈ.
wdishdkq ¥m;la flfrys jeä ie,ls,a,la
±lajQy' tfia u bkaÈhdfõ jQ fjr<nv ;Srfha
fjf<| .nvd /ila msysg jQ Tjqyq w.aksÈ.
wdishd;sl m%foaYj,ska mD;=.SiSka m,jd
yeÍug lghq;= l<y' ,kafoaiSkaf.a fmrÈ.
uQ,ia:dkh w.aksÈ. wdishd;sl m%foaYhla jk
n;dúfha msysgqùug lghq;= l< w;r fufia
17 jk Y;j¾Ifha ueo jk úg fmrÈ.
mD;=.Sis fjf<| wdêm;Hh ;uka fj;g ,nd
.ekSug ,kafoaiSyq l%shd l<y'
ì%;dkHhka yd m%xY cd;slhkaf.a
meñKSu
mD;=.SiSkag fuka ,kafoaiSkag È.= l,la
wdishdfõ fjf<| wdêm;Hh /l .ekSug
fkdyels úh' Bg fya;= jQfha ì%;dkHhka yd
m%xY cd;slhkaf.a meñKSu hs' bx.%SiSyq fmrÈ.
bkaÈhdkq bx.%Sis fjf<| iud.u msysgqjd
tx.,ka;fha /ðkf.ka wdishdfõ fjf<|du
ms<sn| taldêldÍ n,hla ,nd f.k 17 jk
ishji wdrïNfha isg wdishdjg meñKshy'
Tjqyq bkaÈhdkq fjr<nv m%foaYfha fjf<|
.nvd lsysmhla msysgqjd miqj l%udkql+,j ;u
n,h jHdma; lsÍfï m%;sm;a;shla wkq.ukh
l<y' tys m%;sM,h jYfhka bkaÈhdj" nqreuh
yd Y%S ,xldj o miqj ì%;dkH hg;a úð; njg
m;a úh'
m%xY cd;slfhda 17 jk ishjfia ueo
jk úg fmrÈ. m%xY fjf<| iud.u msysgqjd
wdishdjg meñKSug mgka .;ay' Tjqyq uq,a
ld,fha § bkaÈhdfõ fmdkaâfÉß" lßld,a
yd pkaøk.¾ jeks ia:dkj, fjf<| .nvd
msysgqjd ;u n,h jHdma; lsÍug lghq;=
l<y' fufia 17 jk ishjfia w. Nd.h jk
úg hqfrdamd cd;Ska lsysmhla u wdishdjg
meñK isá fyhska wdishdfõ foaYmd,k
n, jHdma;sh yd fjf<| n,h ,nd .ekSu
fjkqfjka Tjqfkdjqka w;r u .egqï we;s
úh' tu .egqï ksid tla hqfrdamd cd;shlg
tfrysj ;j;a hqfrdamd cd;shlf.ka wdOdr
,nd .ekSug wdishdkq rgj, md,lhkag
wjldY ie,isKs'
l%shdldrlu
1' my; i|yka rgj,a yd ia:dk f,dal
is;shul ,l=Kq lrkak'
mD;=.d,h" ´,kaoh" iamd[a[h"
m%xYh" tx.,ka;h" iqn
me;Sfï ;=vqj" le,slÜ jrdh"
fldkaia;ka;sfkdam,a" frdauh"
ðfkdajd
2' hqfrdamShka foaY .fõIKh i|yd
fhduq ùug fya;= ,shkak'
1' my; i|yka rgj,a yd ia:dk f,dal
is;shul ,l=Kq lrkak'
65PBfkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ye¢kaùu
Y%S ,xldfõ §¾> b;sydih ;=< 16 jk
ishji olajd úfoaYSh n,mEï furgg t,a,
jQfha wi,ajeis wdishd;sl rgj,sks' tfy;a
16 jk ishjfia isg mD;=.SiS" ,kafoaiS iy
bx.%Sis hk hqfrdamd cd;slfhda ms<sfj<ska
furgg meñK Èjhsfka foaYmd,k
b;sydih flfrys m%n, n,mEula
t,a, l<y' 16 jk ishjfia isg 20 jk
ishjfia ueo jk f;la ld,mßÉfþofha §
bkaÈhdj" nqreuh we;=`M wdishd;sl rgj,a
/ila hqfrdamShkag hg;aj ;snQ fyhska fï
ld,fha § Y%S ,xldj flfrys hqfrdamSh
n,mEï t,a,ùu mqÿuhg lreKla
fkdfõ' fuu mßÉfþofha § mD;=.SiSkaf.a
wjOdkh Y%S ,xldjg fhduq ùu" Tjqka
furgg meñfKkúg mej;s foaYmd,k
;;ajh" mD;=.SiSkaf.a l%shdldrlïj, lemS
fmfkk ,laIK yd Tjqkaf.ka furgg
t,a, jQ foaYmd,k iudc" wd¾Ól n,mEï
ms<sn| wjOdkh fhduq flf¾'
5'1 mD;=.SiSkaf.a wjOdkh Y%S ,xldjg
fhduq ùu
mD;=.Sis cd;sl jiafldao.dud
bkaÈhdjg meñK jeäl,a hdug fmr Y%S
,xldj ms<sn| mD;=.SiSkag hï hï lreKq
±k.ekSug ,eìK' Y%S ,xldfõ b;d fyd|
;;ajfha l=re÷ jefjk nj Tjqyq fï
jk úg ±k isáhy' iuld,Skj hqfrdamd
fjf<|fmdf<a l=re÷ jeks l=`Mnvqj,g by<
b,a¨ula mej;s neúka Y%S ,xldj fidhd
.ekSu flfrys mD;=.SiSkaf.a wjOdkh fhduq
ù ;sìK'
mD;=.SiSka fï jk úg Y%S ,xldj ±k
isáfha zzfihs,kaZZ hk kdufhks' mD;=.d,fha
rcq l%s'j' 1505 j¾Ifha § *%ekaisiaflda o w,afïod
kï fikam;shd fmrÈ. mD;=.Sis m%;srdchd
jYfhka m;a fldg tùfï § zzfihs,ka ZZ¥m;
fidhd.; hq;= hehs w,afïodg Wmfoia ,nd
§ we;' fufia mD;=.SiSka ,xldj iu`.
rEmh 5'1 mD;=.Sis isrlrejka ,jd úu,O¾uiQßh rcq n,fldgqjla bÈ lsÍu
Y%S ,xldfõ uqyqÿnv m%foaY mD;=.SiSka
hg;g m;aùu05
6766fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
is;shu 5'1 oyihjk ishjfia uq,a ld,fha Y%S ,xldj
6766fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
in|;d we;s lr .ekSug W;aidy lrñka isá
wjêfha § *%ekaisiaflda o w,afïodf.a mq;a
f,dfrkafida o w,afïod we;=`M msßi l%s'j'
1505 § wyïfnka furgg meñKshy'
f,dfrkafida o w,afïod Y%S ,xldjg
meñKSu
bkaÈhka id.rfha hd;%d lrk uqia,sï
fjf<| keõ w,a,d .ekSfï fufyhqul
fh§ isá f,dfrkafida o w,afïod we;=`M
lKavdhu l=Kdgqjlg yiq ù 1505 §
wyïfnka furgg f.dvneiaiy'
mD;=.SiSka meñfKk úg furg mej;s
foaYmd,k ;;aajh
mD;=.SiSka Y%S ,xldjg meñKs wjêfha
fldaÜfÜ" lkao Wvrg iy hdmkh jYfhka
rdcOdks ;=kla furg olakg ,enqKs'
fï jk úg wgjk ùr mrdl%undyq rcq
fldaÜfÜ rdcHfha md,lhd jYfhka l%shd
lf<a h' fiakd iïu; úl%undyq rcq Wvrg
rdcOdksfha md,lhd f,i lghq;= l<
w;r hdmk rdcOdksfha md,lhd jYfhka
mrrdcfialrï rc;=ud lghq;= lrñka
isáfha h'
óg wu;rj jkaks kdhljreka hgf;a
jkaks m%foaY md,kh úh' tys md,lfhda
fndfyda úg m%Odk rdcOdkshlg hg;aj
l%shd l<y' oyih jk ishji wdrïN jk
úg furg mej;s rdcOdks w;=ßka fldaÜfÜ
rdcHhg m%uqL ;ekla ,eìK' furgg meñKs
mD;=.SiSyq m%:ufhka fldaÜfÜ rdcH iu`.
in|;d we;s lr .;ay'
mD;=.Siska yd fldaÜfÜ rdcH w;r
iïnkaO;d
Y%S ,xldjg mD;=.SiSka meñKs
wjêfha § fldaÜfÜ md,lhd jQ wgjk
ùrmrdl%undyq rcq uy¨ úfha isá nj fmfka'
fuu rcqg O¾u mrdl%undyq" úchndyq wd§
mq;=ka lsysm fofkl= isá w;r msh rcq hgf;a
O¾u mrdl%undyq l=urd fldaÜfÜ md,k
lghq;= yiqrejñka isáfha h' wfkla l=udrjre
rdcOdksfha fiiq m%foaY Ndrj l%shd l<y'
mD;=.SiSka fld<U jrdhg
f.dvneiSfuka miq fldaÜfÜ md,lhd yuqjg
;u ksfhdað;hka hejQ nj jd¾;d fõ' fuys §
rcqf.a ksfhdað;fhda fld<U jrdh yd fldaÜfÜ
rdcH w;r úYd, ÿrla we;ehs fmkaùug jg
jx.= iys; ud¾.hlska mD;=.Sis ksfhdað;hka
fldaÜfÜ rcjdi,g le|jdf.k .sfha hehs
ckm%jdohla mj;sk w;r th mokï lr.ksñka
zzmrx.shd fldaÜfÜ .shd jdf.a hehsZZ msre<la
ks¾udKh ù ;sfí'
fldaÜfÜ md,lhd iu`. idlÉPd l<
mD;=.SiSyq tu rdcOdksh iu`. fjf<| in|;d
f.dvk.d .ekSug W;aidy l<y' ta i|yd
rcqf.a wjirh mßÈ fjf<| .nvdjla bÈ
lsÍug mD;=.SiSka lghq;= lr we;' mD;=.SiSka
fufia fldaÜfÜ rdcH iu`. in|;d we;s lr
f.k fjf<| lghq;=j,g W;aidy .ekSu
furg isá uqia,sï fjf<÷kaf.a lkiai,a,g
fya;=jla úh' mD;=.SiSka meñfKk úg furg
yd úfoaY rgj,a w;r fjf<|dfï ;ks whs;sh
^fjf<| taldêldrh& uqia,sï fjf<÷ka w;
mej;sK' fï ksid uqia,sï fjf<kafoda fldaÜfÜ
jeishkaf.a o iyh ,ndf.k mD;=.SiSkaf.a
lghq;=j,g n,mEï l<y' tys m%;sM, jYfhka
fjf<| .nvdj ;djld,slj bj;a lr .ekSug
mD;=.SiSkag isÿ úh' fï w;r fmrÈ. mD;=.Sis
m%;srdchdf.a ±kqï§u mßÈ mD;=.SiSka úiska
j¾I 1518 § fld<U fldgqjla bÈ lsÍfï
lghq;= wdrïN lrk ,È'
l%s'j' 1521 § isÿ jQ úchnd fld,a,h
kñka y÷kajk foaYmd,k isÿùu ksid fldaÜfÜ
rdcH fn§ hdu mD;=.SiSkag jdis iy.; úh'
wgjk ùr mrdl%undyq rcqf.ka miq fldaÜfÜ
md,lhd njg m;a jQ Tyq mq;a yhjk úchndyq
l=ureg lSrje,af,a ìijlf.ka bmÿKq
l=udrjre ;sfofkla jQy' Tjqyq nqjfklndyq"
6968fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
rhs.ï nKavdr" udhdÿkafka kï fj;s' tlS
uq,a ìijf.a wNdjfhka miq rcq ;j;a ìijl
újdy lr .;a w;r tu ìijg foajrdc
kñka mqf;la isáfha h' yhjk úchndyq
rcq by; mq;=ka ;sfokdg Wreuh ,nd fkd§
foajrdc l=ureg th mejÍug hdu ksid
.egqula we;s úh' fuys § nqjfklndyq l=urd
we;=`M by; lS ifydaorjre ;sfokd Wvrg
rcqf.ka o wdOdr ,nd rcjdi, jegÆy'
fï wjia:dfõ § lsishï ;eke;af;l= úiska
úchnd rcq Ôú;laIhg m;a lr we;' fuh
úchnd fld,a,h kñka ye¢kafõ' wk;=rej
fldaÜfÜ rdcH rdcOdks ;=klg fnÿKq w;r
tla tla rdcOdksfha n,hg m;a jQ md,lhka
my; ±lafõ'
z fldaÜfÜ - y;ajk nqjfklndyq
z rhs.u - rhs.ï nKavdr
z iS;djl - udhdÿkafka
úchnd fld,a,fhka fldaÜfÜ
rdcH fldgia ;=klg fn§ hdfuka miq
l,la .;jk úg fldaÜfÜ rdcOdksh yd
iS;djl rdcOdksh w;r u;fNao we;s úh'
nqjfklndyq rcq ;udf.ka miq Wreuh"
iajlSSh uqKqmqrd jQ O¾umd, l=udrhdg
mejÍug l%shd lsÍu;a" udhdÿkafka Bg tfrys
ùu;a fomsßi w;r .egqula we;s ùug n,mE
m%Odk lreK úh' iS;djl md,l udhdÿkafka
rhs.ï nKavdrf.a urKfhka miq rhs.u
m%foaYh iS;djlg wE|df.k fldaÜfÜ
rdcOdksh ;=<;a ;u n,h me;srùug W;aidy
lf<a h' tys § nqjfklndyq rc;=ud ;u
wdrlaIdj i|yd mD;=.SiSka le|jd .;af;a h'
wyïfnka Èjhskg meñKs mD;=.SiSka fldaÜfÜ
wdrlaIlhka jYfhka tys lghq;=j,g we`.s,s
.eiSu wdrïN lf<a ta wdldrfhks'
i;ajk nqjfklndyq rcq mD;=.Sis
iyh ,nd .;a; o fyf;u mD;=.Sis .e;s
md,lfhl= fkdù h' fldaÜfÜ rdcHfha
fjf<| øjH mD;=.SiSka b;d wvq ñ,lg ,nd
.ekSu;a fldaÜfÜ jeishkag mSvd lsÍu;a
ksid mD;=.SiSka ms<sn| rcq ;=< l,lsÍula
we;s úh' tys wjika m%;sM,h jQfha mD;=.Sis
fid,aodÿjl=f.a fjä myßka nqjfklndyq
rcq ñh hdu hs' wk;=rej l%s'j 1551 § muK
O¾umd, l=ure fldaÜfÜ md,lhd njg m;a
úh'
nqjfklndyq rcqg iuqøfoaú kñka
ÈhKshl isá w;r weh ùÈh nKavdr iu`.
újdy ù isáhd h' O¾umd, l=ure hkq tu
fom,f.a mqf;ls' ta wkqj O¾umd, l=ure
nqjfklndyq rcqf.a uqKqmqrd úh'
nqjfklndyq rc;=ud Ôj;aj isáh § u
O¾umd, l=uref.a rka ms<srejla mD;=.d,fha
rcq fj; hjd thg Tgqkq me<|ù h' tu.ska
fldaÜfÜ wkd.; md,lhd .ek mD;=.SiSka
;=< ms<s.ekSula we;s lr ;sìK' O¾umd,
l=ure fldaÜfÜ md,lhd ùu;a iu`. Tyqf.a
wdrlaIlhka jQ mD;=.SiSkaf.a n,h o yeu
w;ska u jeä úh' mD;=.SiSkaf.a nig wjk;j
lghq;= l< fï rc;=ud lf;da,sl wd.u je<|
f.k fodka cqjka O¾umd, kñka fN!;siau
,eî h'
rEmh 5'2 mD;=.SiSka" i;ajk nqjfklnd rcqf.a
uqKqnqre O¾umd, l=urd wNsfIal lsÍu oelafjk
leghula
6968fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fufia ;u md,lhd wkH wd.ula
je<| .ekSu .ek fldaÜfÜ jeishka
l,lsreKq nj fmfka' ta jk úg fldaÜfÜ
o<od ue÷f¾ ;ekam;a lr ;snQ o<odjg mjd
wdrlaIdj fkd;snQ fyhska ysßmsáfha rd< kï
Èhjvk ks<fïjrhd úiska th iS;djlg
jevujk ,È' fï iu`. nqoaOjxY ysñ jeks
NslaIQka jykafia,d udhdÿkafka rcqg iydh
§ug mgka.;a w;r fldaÜfÜ jeishka
fndfyduhlf.a iyh iS;djlg ,enqKq nj
fmfka'
O¾umd, rcq fldaÜfÜ md,lhd f,i
isá wjêfha § mD;=.SiSyq ;ukag is;e`.s mßÈ
lghq;= lrñka fldaÜfÜ jeishkaf.a NdKav
b;d wvq ñ,g ,nd f.k iajlSh NdKav wêl
ñ,g úl=Kñka ,dN bmhQy' rcqf.a mshd jQ ùÈh
nKavdr Bg tfrysj ke.S isáh;a O¾umd, rcq
mD;=.Sis rElvhla fuka lghq;= l< nj ±lsh
yels h'
O¾umd, fldaÜfÜ md,lhd jQ úg
udhdÿkafka rcq fkdlvjd fldaÜfÜg m%ydr
t,a, lsÍfï m%;sm;a;shla wkq.ukh lf<a h'
wifõÿ
fodka fcfrdksfuda o wifõÿ hkq
oka;=f¾ igkska furg mD;=.Sis md,lhd
ñh hdfuka miq lms;dka ckrd,a njg m;a
jQ ;eke;a;d h' Tyq meñfKk úg my;rg
m%foaYj, mD;=.SiSkag tfrysj jeisfhda
ke.S isáñka isáhy' fï ksid fldaÜfÜ
jeishka u¾okh lsÍug wifõÿ b;d oro`vq
m%;sm;a;shla wkq.ukh lr ;sfí'
O¾umd, rcqf.a urKfhka miq fldaÜfÜ
foaYSh mßmd,k ks,OdÍka u,ajdkg le|jQ
wifõÿ Tjqka iu`. idlÉPd fldg fldaÜfÜ
rdcH ;=< wkd.; md,kh f.k hk wdldrh
.ek tl`.;djla we;s lr .;af;a h' th 1597
u,ajdk .súiqu f,i ye¢kafõ'
fufia iS;djlska t,a, jQ m%ydr ksid l%s'j' 1565
§ O¾umd, rcqg fldaÜfÜ k.rh w;yeÍug
isÿ úh' wk;=rej mD;=.Sis wdrlaIdj hgf;a
O¾umd, rcq fld<U fldgqfõ Ôj;a ù we;'
l%s'j' 1580 § O¾umd, rcq ;E.s Tmamqjla
u.ska fldaÜfÜ rdcH mD;=.SiSkag mjrd
ÿkafka h' l%s'j' 1597 § O¾umd, l=uref.a
urKfhka miq fldaÜfÜ rdcH mD;=.SiSkag
wh;a úh'
iS;djl rdcOdksh
l%s'j' 1521 § isÿ jQ úchnd fld,a,fha
tla m%;sM,hla jYfhka iS;djl rdcOdksh
ìys úh' iS;djl hkq kQ;k wúiaidfõ,a,
k.rhg kqÿrej le,Ks .`.nv msysá
m%foaYhls' l,ska fldaÜfÜ rdcOdkshg
wh;aj ;snQ fuu m%foaYfha iS;djl k.rh
f.dvk.d.;a udhdÿkafka rc;=ud wjg
m%foaY wdY%s;j iS;djl rdcOdksh msysgqjd
.;af;a h'
rEmh 5'3
7170fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
udhdÿkafka rcq
iS;djl rdcOdksfha uq,a u md,lhd
udhdÿkafka rc;=ud fõ' t;=ud yhjk
úchndyq rcqf.a mqf;ls' l%s'j 1521 isg 1581
muK jk f;la udhdÿkafka rcq iS;djl
rdcOdksh md,kh lf<a h' fuu rc;=ud
uq, isg u mD;=.Sis úfrdaê m%;sm;a;shla
wkq.ukh lr we;' mD;=.SiSka ,xldjg
meñK fldaÜfÜ rdcOdksh iu`. fjf<|
in|;d f.dvk.d .ekSu furg isá uqia,sï
fjf<kaokaf.a l,lsÍug fya;= úh' fï ksid
mD;=.SiSkag tfrysj uqia,sï ckhdf.a iydh
udhdÿkafkag ,enqKs' bkaÈhdfõ fjr<nv
msysá le,slÜ rdcOdksfha md,lfhl= jQ
iefudßkaf.a iydh udhdÿkafkag ,eîug o
th fya;=jla úh'
udhdÿkafka rc;=ud ;u md,k
ld,fha § iS;djl rdcOdksfha n,h jHdma;
lf<ah' rhs.u rdcOdksfha md,lhd jQ rhs.u
nKavdrf.a urKfhka miqj tu rdcOdkshg
wh;a m%foaY udhdÿkafka rcq úiska iS;djl
rdcOdkshg wE|d .kakd ,È' Bg miq
fldaÜfÜ rdcOdksh iu`. igka lrñka tu
rdcOdkshg wh;a m%foaY /il iS;djl n,h
me;srùug o udhdÿkafka rc;=ud lghq;=
lf<a h' by; i|yka l< mßÈ le,slÜ rdcHfha
iefudßkaf.a iyh ,ndf.k udhdÿkafka
rcq mD;=.SiSkag tfrysj wjia:d lsysmhl §
igka fufyhjQ kuq;a mD;=.SiSkaf.a kdúl
Yla;sh ksid tu igkaj,ska id¾:l m%;sM,
fkd,enqKs'
udhdÿkafka rcqg álsß nKavdr
hkqfjka mqf;l= isá w;r mshdf.a wNdjfhka
miqj fyf;u m<uqjk rdcisxy kñka iS;djl
rclug m;a úh' mshd fuka u olaI rK
Y+rfhl= jQ álsß l=ure kj fhdjqka wjêfha
isg u mshdf.a hqoaO lghq;=j,g iydh ÿka
nj fmfka' udhdÿkafka rcqf.a uy¨ wjêfha
§ Tyq mshd fjkqfjka rdcH md,k lghq;=
fufyhjQ njg o ms<s.ekSula ;sfí'
uq,af,aßhd igk
iS;djl rdcOdksfha b;sydih
igkaj,ska msreKq tlls' mD;=.SiSka iu`.;a"
fldaÜfÜ yd Wvrg rdcOdksh iu`.;a iS;djl
md,lfhda úáka úg igka jeÿKy' tlS igka
w;=ßka mD;=.SiSka yd iS;djl yuqodj w;r
we;s jQ uq,af,aßhd igkg m%uqL ;ekla ,efí'
uq,af,aßhd igk isÿ jQ wjêh jk
úg iS;djl yuqodjg kdhl;ajh imhk
,oafoa álsß nKavdr fyj;a m<uqjk
rdcisxy rcq úisks' ùÈfha nKavdr iu`.
l< igka wdÈfhka ch ,nd isá fyf;u
ks¾NS; kdhlfhl= jYfhka iS;djl yuqodj
fufyhjñka isáfha h' fuu ld,fha §
O¾umd, rcq mD;=.Sis yuqodjla yd fldaÜfÜ
yuqod msßila fhdojd iS;djl n, m%foaYh
wdl%uKhg ieriqKq nj rdcdj,sfha i|yka
fõ' Bg m%;spdr jYfhka iS;djl yuqodj
o igkg ieriS we;' fuu fomlaIh
uq,af,aßhdfõ § yuqùu ksid tys § oreKq
igkla we;s úh' iS;djl yuqodj b;d
ixúOdkd;aulj yd WmdhYS,Sj mD;=.SiSka jg
fldg m%ydr t,a, l< neúka tu igfkka
mD;=.SiSyq wka; mrdchla ,enQy' mD;=.SiSkaf.a
mlaIfhka ñh.sh msßi 1600la hehs rdcdj,sfha
i|yka fõ' fuh fmrÈ. rgl § mD;=.SiSka
,enQ oreKq;u mrdchla úh'
m<uqjk rdcisxy rcq yd iS;djl n,
jHdma;sh
udhdÿkafka rcqf.a wNdjfhka miqj
l%s'j' 1581 § muK m<uqjk rdcisxy rcq
iS;djl rclug m;a jQfha h' ish mshd fuka
u mD;=.SiS úfrdaë m%;sm;a;shla wkq.ukh
l< fu;=ud iS;djl rdcOdksfha n,h jHdma;
lsÍug o l%shd lf<a h' rc ù fkdfnda l,lska
u fyf;u Wvrg md,lhd jQ lr,sheoafo
nKavdr m,jdyer tu rdcOdksh o iS;djlg
7170fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
wE|d .ekSug mshjr .;af;a h' fï wkqj
l%s'j' 1582 muK jk úg furg mD;=.Sis n,h
fld<U fldgqj we;=`M m%foaY lsysmhlg
muKla iSud lsÍug m<uqjk rdcisxy rcqg
yels úh' t;=ud wjia:d foll § fld<U
fldgqj wdl%uKh lr mD;=.SiSka furáka
m,jd yeÍug W;aidy lf<a h' mD;=.SiSka i;=
jQ wú wdhqO n,h yd kdúl Yla;sh ksid tu
m%h;akj,ska wfmalaIs; m%;sM, fkd,enqKs'
l%s'j' 1587 § rdcisxy rcq fojk jr
fld<U fldgqj wdl%uKh l< wjia:dfõ §
fífr jefõ c,h" we< ud¾.hla lmd uqyqog
niaijd fldgqjg we;=`M ùug m%n, W;aidyhla
ord we;' udi .Kkla ;siafia fld<U fldgqj
jg,d iS;djl yuqodj fldgqjg we;=`M ùug
W;aidy l< kuq;a mD;=.SiSkaf.a kdúl n,h
ksid rcqf.a W;aidyh wid¾:l úh' flfia
fyda m<uqjk rdcisxy rcqf.a ld,fha §
iS;djl rdcOdksfha n,h Wmßu ;;ajh olajd
jHdma; ù ;snqKs' fufia iS;djl rdcOdksfha
Wkak;shg ;=vq ÿka fya;= lsysmhls'
iS;djl rdcOdksfha Wkak;shg ;=vq ÿka
fya;=
z udhdÿkafka yd m<uqjk rdcisxy hk
rcjreka rKY+rhka ùu'
fuu msh mq;= fofokd u olaI
rKY+rfhdaa jQy' fldaÜfÜ rdcOdksh yd
mD;=.SiSka iu`. igka lrñka Tjqyq ;u n,
m%foaY mq`M,a lr .;ay'
z o<odj iS;djlg jevu lrùu'
fldaÜfÜ md,lhd jQ O¾umd, rcq
lf;da,sl wd.u je<|.ekSu;a iu`. tjlg
o<odj Ndrj isá .sys m%Odksfhl= jQ ysßmsáfha
rd< o<odj iS;djlg jevu lrù h' o<odj
ysñ md,lhd rfÜ kS;Hkql+, md,lhd f,i
ms<s.ekqKq fyhska NslaIQka jykafia,d we;=`M
fn!oaO ck;djf.a iydh iS;djlg ,enqKs'
z iS;djl rcjreka wkq.ukh l<
mD;=.Sis úfrdaê m%;sm;a;sh
iS;djl rcjre fofokd u
mD;=.Sis úfrdaê m%;sm;a;shla wkq.ukh
l<y' mD;=.SiSkaf.a lghq;= ksid my;rg
ck;djg úúO ÿla .eyeg ú£ug isÿj ;snqKs'
rEmh 5'4 iS;djl rdcOdks iufha bÈ flreKq ne/kaä fldaú,
7372fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
fï ksid mSvkhg m;a fiiq my;rg jdiS-
ka jeä msßila yd uqia,sï ck;dj iS;djlg
iydh ÿka nj fmfka'
z rhs.u rdcOdksh yd Wvrg rdcOdksh
iS;djlg wE|d .ekSu'
rhss.u nKavdrf.a wNdjfhka miqj
udhdÿkafka rcq úiska rhs.u rdcOdkshg
wh;aj ;snQ m%foaY iS;djlg wE|d .kakd ,È'
tfia u m<uqjk rdcisxy rc;=ud" Wvrg
md,lhd jQ lr,sheoafo nKavdr m,jd yer
tu rdcOdksh iS;djlg wE|d .;af;a h' fuh
iS;djl rdcOdksfha n, m%foaY mq`M,a ùug
;=vq ÿka lreKls'
z fldaÜfÜ rdcOdksh mßydkshg hdu
y;ajk nqjfklndyq rcqf.ka miq
fldaÜfÜ rdcOdksh YS>%fhka mßydksh lrd
.uka l< nj fmka' Tyqf.ka miq n,hg m;a
O¾umd, rcq mD;=.Siskaf.a rElv md,lfhl=
úh' fï ksid fldaÜfÜ rdcOdkshg mej;s
wNsfhda. ch .ekSug ;rï Tyq olaIfhl=
fkdù h' fldaÜfÜ jeishkaf.ka we;efula
iS;djlg iydh ÿka nj fmfka' tu
rdcOdkshg wh;a m%foaY fndfyduhla
l%ufhka iS;djl rdcOdksh hg;g m;a úh'
iS;djl rdcOdksfha msßySu
m<uqjk rdcisxy rcq hgf;a iS;djl
rdcOdksh n,j;a jqj;a Tyq wjidk ld,fha
wkq.ukh l< we;eï m%;sm;a;s ksid tu
rdcOdksfha mßydkshg o lreKq ie,iqKq
nj fmfka' iS;djl md,lhka ksrka;rfhka
f.k .sh hqoaO lsÍfï m%;sm;a;sh rdcisxy
rcqf.a fn!oaO úfrdaë lghq;=" Wvrg
iS;djlg wE|d .ekSfï § rdcisxy rcqg
iydh jQ ùriqkaor nKavdr miqj uerùu"
rdcisxy rcqf.ka miqj iS;djl rdcOdkshg
ksis Wreulrefjl= fkdisàu wdÈh iS;djl
rdcOdksfha msßySug n,mE lreKq lsysmhls'
tfia u m<uqjk úu,O¾uiQßh rcq hgf;a
Wvrg rdcOdksh iS;djl rdcOdksfhka
ñ§ iajdëk ùu o tu rdcHfha mßydkshg
fya;=jla úh'
m<uqjk rdcisxy rcq yd úu,O¾uiQßh
rcq w;r isÿ jQ igklska mrdch ù wdmiq
iS;djl n,d meñfKk úg fm;xf.dv
Whfka § m;=f,a WKlgqjla wekSfuka we;s jQ
;=jd,hla fya;=fjka rdcisxy rcq Ôú;laIhg
m;a úh' rdcisxy rcqf.ka miqj iS;djl
rdcOdkshg ksis Wreulrefjl= fkdisá
fyhska mD;=.SiSkaf.ka t,a, jQ m%ydrj,g
uqyqK §ug yelshdjla fkd,enqKs' fï ksid
rdcisxy rcq ñhf.dia b;d flá ld,hl
§ iS;djlg wh;a fndfyda m%foaY mD;=.Sis
md,khg hg;a úh'
rEmh 5'5 fm;kaf.dv Whfka j¾;udkfha olakg we;s
lgq WKm÷r
7372fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
mD;=.SiSkaf.a Wvrg wdl%uK
iS;djl rdcOdksh ì| jeàfuka miqj
furg mD;=.Sis n,hg mej;s m%n,;u ;¾ckh
jQfha Wvrg rdcOdksh hs' fï ksid Wvrg
rdcOdksh hg;a lr .ekSu mD;=.SiSkaf.a
m%Odk wruqKla ù ;snqKs' ta i|yd wjia:d
lsysmhl § u mD;=.SiSyq Wvrg wdl%uKh
l<y' mD;=.Siskaf.a Wvrg wdl%uK ms<sn|
jeo.;a f;dr;=re lsysmhla 5'1 igyfkka
fmkakqï flf¾'
tu igyk foi n,k úg Wvrg
hg;a lr .ekSug mD;=.SiSka wdl%uK
y;rla isÿ lr we;s nj fmfka' tu
wdl%uK ish,a, u mrdcfhka fl<jr úh'
fodka fcfrdksfuda o wifõÿ yereKq úg
Wvrg wdl%uKj,g kdhl;ajh ÿka b;sß
mD;=.Sis lms;kajre ;sfokd u ta ta igkaj,
§ Ôú;laIhg m;a jQy' fufia mD;=.SiSkaf.a
Wvrg wdl%uK ish,a, u wka; mrdcfhka
fl<jr ùug n,mE fya;= lsysmhla ;sfí'
mD;=.SiSkaf.a Wvrg wdl%uK wid¾:l ùug
fya;=
z i;=re wdl%uKj, § Wvrg ck;djf.a
iïmQ¾K iydh rcqg ,eîu
WodyrK - fmafrda f,dafmaia o iqid fufyhjQ
wdl%uKfha § fodak l;sßkd Wvrg /ðk
jYfhka m%ldYhg m;a l<;a tys ck;dj th
fkdms<sf.k m<uqjk úu,O¾uiQßh rcqg
iïmQ¾K iydh ,nd §u'
z Wv/áhkaf.a igka Wml%u yd
rcjrekaf.a Wmdh fl!Y,Hh
WodyrK - wdl%uKj, § rcq uykqjr k.rh
w;yer wdrlaIs; ia:dkhlg f.dia miqj
ixúOdkh ù mD;=.SiSka iqÿiq ia:dkhlg
fldgq lr iïmQ¾K Yla;sh fhdod myr §u'
z mD;=.SiSkaf.a iydhg my; ráka .sh
iajfoaYslhka Wvrg § rcqg tl;= ùu'
WodyrK - mD;=.SiSkaf.a iEu wdl%uKhl § u
mdfya fuh isÿ úh' wifõÿf.a wdl%uKfha §
my; ráka .sh msßia úYd, jYfhka rcqg
tl;=ùu ksid igfka § b;sß jQ yuqodj iu`.
wifõÿg miq neiSug isÿ úh'
z Wvrg rdcOdksfha msysàu yd fN!;sl
mßirh Wv/áhkag jdisodhl ùu'
mD;=.SiSka fjr<nv igka i|yd jeä
olaI;d ±lajQ msßils' Wvrg l÷ fy,a .x.d
j¾Ih Wvrg rcq mD;=.Sis yuqodj fufyhjQ
;eke;a;d
mD;=.SiSka mrdchg
m;a l< igk isÿ jQ
ia:dkh
1594 I jk úu,O¾uiQßh rc;=ud fmafrda f,dafmia o iQid oka;=f¾
1602 I jk úu,O¾uiQßh rc;=ud fodka fcfrdksfuda o wifõÿ n,k
1630 fikr;a rc;=ud ^igk fufyhùu
uyd wdia:dk l=ure miqj II rdcisxy rcq&
fldkaia;ka;skq o id rkafoksfj,
1638 II rdcisxy rcq Èfhdaf.da o fïf,da .kafkdrej
igyk 5'1 mD;=.Siskaf.a Wvrg wdl%uK ms<sn| jeo.;a f;dr;=re
7574fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
ñáhdj;a iys; N+ñh Wv/áhkag yqre mqreÿ
tlla úh' Wv/áhkaf.a laIKsl m%ydr" ud¾.
wjysr lsÍï" N+ñfha fldgq lr myr§u wdÈh
mD;=.SiSkag wjdisodhl úh'
hdmk rdcOdksh yd mD;=.SiSka
rcrg YsIagdpdrh ì| jeàfuka miqj
W;=re m%foaYh wdY%s;j hdmk rdcOdksh ìys jQ
w;r wd¾h pl%j¾;S kï rc fm<m;la úiska
tys md,k lghq;= fufyhjk ,È' yhjk
mrdl%undyq rcqf.a ld,fha § hdmk rdcOdksh
fldaÜfÜ rdcHhg hg;a lrkq ,enqj;a miqj
h<s iajdëk úh' mD;=.SiSka meñKs wjêh jk
úg mrrdcfialrï rc;=ud hdmk rdcOdksh
md,kh lf<a h' l%s'j 1519 § m<uqjk ixls,s
rcq hdmfka n,hg m;a jQ w;r Tyqf.a ld,fha
§ mD;=.SiSka iu`. .egqï wdrïN úh' mD;=.Sis
mQclhka hdmk rdcOdksfha we;eï m%foaYj,
lf;da,sl wd.u me;srùug l%shd l< fyhska
ixls,s rc;=ud thg tfrysj lghq;= lf<a
h' fï ksid l%s'j' 1543 yd 1560 j¾Ij, §
mD;=.SiSka hdmkhg yuqod hejQ kuq;a ixls,s
rc;=ud mD;=.SiSka iu`. idlÉPd fldg
kej; iduh Wod lr .;af;a h' md,k iuh
l%s'j' 1561 § ksu ùfuka miqj hdmkfha
rdcH Wreuh iïnkaOfhka n, wr.,hla
werUqKs' tys § we;euqka mD;=.Sis iyh
fidhd hdu ksid mD;=.SiSkag mlaImd; wh
hdmkfha isxydikhg m;a lsÍug yelshdj
,enqKs' hdmkfha we;eï rcjreka Wvrg
rcjreka iu`. yd bkaÈhdj iu`. in|;d
mj;ajdf.k hdu .ek mD;=.SiSyq leu;s fk-
djQy' ta wkqj l%s'j 1619 j § ms,sma o T,sfõrd
hgf;a mD;=.SiSka úiska hejQ yuqodjla hdmk
rdcOdksh hg;a lrk ,È'
rEmh 5'6 hdmkh k,aƾ fldaú,g kqÿrej msysá huqkd fmdl=K 14 jk ishjfia § muK
bÈ lr we;'
7574fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
5'2 mD;=.SiSkaf.a foaYmd,k wd¾Ól yd
ixialD;sl lghq;=
z mD;=.SiSka hgf;a uqyqÿnv m%foaYj,
md,k lghq;=
mD;=.SiSka furgg meñfKk úg
fldaÜfÜ" Wvrg yd hdmk rdcOdks ;=<
tla tla rdcOdkshg wdfõKsl jQ mßmd,k
l%uhla mej;=Ks' mD;=.SiSka uq,ska u in|;d
f.dvk.d .;a fldaÜfÜ rdcOdkshg wh;a
m%foaY tjlg Èid y;rlg fnod ;snqKs' tajd
my; i|yka fõ'
fldaÜfÜ
rdcOdksh
i;a fldar<h
i;r fldar<h
ud;r
inr.uqj
l%s'j' 1597 § O¾umd, rcq ñh hdfuka
miq fldaÜfÜ rdcOdkshg wh;a m%foaYj,
mD;=.Sis md,kh ia:dms; flßKs' fuu
j¾Ifha § tjlg furg mD;=.Sis lms;dka
ckrd,a jQ wifõÿ fldaÜfÜ ck m%OdkSka
u,ajdkg /ia lr wkd.; md,kh f.k hk
wdldrh idlÉPd lf<a h' tys § tf;la mej;s
mßmd,k l%uh ;jÿrg;a f.k hd hq;= njg
tl`.;djla we;s úh' th u,ajdk .súiqu f,i
ye¢kafõ' fldaÜfÜ rdcOdksh ;=< ld,hla
;siafia mej;s mßmd,k l%uh jeishkag
yqremqreÿ tlla jQ w;r th mD;=.SiSkaf.a
mrud¾: bgq lr .ekSug o m%udKj;a nj
mD;=.SiSyq ±k isáhy' fï wkqj mD;=.SiSka
úiska o tlS idïm%odhsl mßmd,k l%uh iq`M
fjkialï iys;j ;jÿrg;a l%shd;aul lrk ,È'
idïm%odhsl mßmd,k l%uh wkqj Èidj md,k
myiqj i|yd fldar<" m;a;= yd .ï jYfhka
;j;a wkqfldgiaj,g fnod ;snqKs' ta wkqj
tla tla md,k m%foaY Ndr ks,Odßka my;
i|yka mßÈ ±laúh yels h'
Èidjksh - Èidfõ
fldar<h - fldarf<a úodfka
m;a;=j - w;=fldard<
.u - .ï uq,doEkshd
mD;=.Sis md,kfha úfYaI ,laIK
mD;=.SiSkaf.a md,k l%uh wkqqj Tjqka
hgf;a mej;s furg m%foaYj, by< u
foaYmd,k n,h mD;=.d,fha rc;=udg
ysñ úh' mD;=.d,fha rcqf.a wK mßÈ
wdishdfõ mD;=.SiSka i;= jQ m%foaY
md,kh lsÍfï uOHia:dkh bkaÈhdfõ
f.dafõ msysgqjd ;snqKs' mD;=.d, rcq m;a
l< m%;srdchd fyj;a úiqf¾jrfhla
f.dafõ mD;=.Sis uOHia:dkfha lghq;=
fufyhù h' fï wkqj mD;=.d,fha
rcq yereKq úg wdishdfõ isá by< u
mD;=.Sis ks,Odßhd f.dafõ m%;srdchd
úh' furg isá mD;=.Sis ks,Odßkaf.a
m%Odkshd ye¢kajQfha lms;ka ckrd,a
hk kñks' lms;ka ckrd,ajrhdf.a
iyh i|yd WmfoaYl iNdjla mej;=Ks'
furg mD;=.SiSka i;= jQ m%foaYj, lghq;=
fufyhùfï n,h lms;ka ckrd,a i;=
úh'
mD;=.SiSka hgf;a wd¾Ól lghq;=
fjf<|dfuka yd hg;a úð;
lghq;=j,ska Wmßu ,dN ,eîu mD;=.SiSkaf.a
m%Odk wruqKla úh' fï ksid Tjqkaf.a
md,k ld,fha § wdodhï md,khg úfYaI
wjOdkhla fhduq flßK' mD;=.SiSyq wd¾Ól
wxYh úfvdaa¾ o mefikavd kï úfYaI
ks,Odßhl= hgf;a ixúOdkh l<y' mD;=.Sis
wd¾Ól lghq;= m%Odk wxY folla hgf;a
ixúOdkh úh'
7776fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
z wdodhï /ia lsÍu
z fjf<| øjH msgrg heùu
^NdKav wmkhkh&
wdodhï md,kh jvd;a ixúOdkd;aulj
isÿ flßK' wdodhï ud¾.j,g wod< f;dr;=re
^bvï ms<sn|& f,aLk.; lsÍu úfYaI ,laIKhla
úh' tu f,aLk zz f;daïnqZZ hkqfjka ye¢kafõ'
wdodhï tl;= lsÍu tf;la mej;s
idïm%odhsl l%uh hgf;a isÿ flßK' l=re÷
fjf<|du m%Odk wdodhï ud¾.h úh' hqfrdamd
rgj, wdishdfõ ksIamdokh l< l=`Mnvq
^l=re÷ jeks& i|yd b,a¨ula ;sìK' fï ksid
mD;=.SiSyq l=re÷ fjf<|dug jeä Wkkaÿjla
±lajQy'
mD;=.SiSyq l=re÷ j.d fkdl<y'
iajdNdúlj jejqKq l=re÷ ,nd .ekSfuka
fjf<|du isÿ flßK'
l=re÷ iïnkaOfhka Tjqkaf.a mej;s
Wkkaÿj ksid fjk u fomd¾;fïka;=jla
msysgqúh' th uynoafoa fomd¾;fïka;=j
f,i ye¢kafõ' uynoafoa lms;dka fuu
fomd¾;fïka;=fõ m%Odkshd úh' .ïj,
l=re÷ ;,kakkaf.a lghq;= fuu ks,Odßhdg
Ndr úh'
mqjla" .ïñßia" w,s we;=ka" uq;= ueKsla
fjf<|du mD;=.SiSkaf.a ;j;a wdodhï
ud¾.hls' wmkhkh lsÍu i|yd yels;dla
fuu NdKav yd i;=ka talrdYS lsÍu iq`M
ks,Odßkag wh;a lghq;a;la úh'
wdodhï tl;= lsÍug"
lklmq,af,a
,shkakkaa
ufhdard<jreka
hk iq`M ks,Odßka m;a lr ;snqKs'
mqjla yd .ïñßia úlsKSfï whs;sh
mD;=.Sis wdKavqjg muKla ysñ úh' w,s we;=ka
iy uq;= ueKsla wdÈh fjf<|dï lsÍfï
whs;sh foaYSh yd uqia,sï fjf<kaokag wysñ
úh' fjf<|dfï taldêldß n,h mD;=.Sis
wdKavqjg mejÍ ;snqKs' fï ksid Y%S ,xldfõ
fjf<| lghq;=j,ska mD;=.SiSyq úYd,
Okhla Wmhd .;ay'
rEmh 5'7 mD;=.Siskaf.a n,mEfuka furg we֕ me<֕ fjkia jQ wdldrh
7776fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
mD;=.SiSka hgf;a lf;da,sl
wd.fï jHdma;sh
;uka hg;a lr .;a rgj, lf;da,sl
wd.u me;srùu mD;=.SiSkaf.a uQ,sl wruqKla
úh' fï ksid mD;=.SiSkag wh;a jQ m%foaYj,
wd.ñl m%pdrl lghq;= i|yd rdcH wkq.%yh
fkdwvqj ,eìK'
wd.ñl ksldhka furgg meñKSu
wd.ñl m%pdrl lghq;=j, § úúO
ksldhkag wh;a mQcljre úYd, ld¾hNdrhla
bgql<y' fï i|yd ksldhka y;rlg wh;a
mQcljre mD;=.Sis md,k ld,fha § furgg
meñKshy' Tjqyq ñIkdßjre f,i ye¢kafj;s'
z m%ekaisialkajreka
z fvdñkslkajreka
z T.iaàkshkajreka
z fciqhsÜjreka
m%ekaisialkajre" furgg uq,ska u
meñKs ñIkdßjre fj;s'
fuu ksldhkays msßia Èjhsfka úúO
m%foaY Ndrj wd.ñl m%pdrl lghq;=j,g
ksr; ù we;'
ud;r - m%ekaisialkajreka
i;r fldar<h - T.iaàkshkajreka
i;a fldar<h - fciqhsÜjreka
inr.uqj - fvdñkslkajreka
lms;dka ckrd,ajrhdf.a WmfoaYl
uKav,fha mQcljrhl= isàfuka wd.ug
m%uqLia:dkhla ,nd § we;s nj fmfka'
furgg meñKs uq,a wjia:dfõ isg u
mD;=.SiSyq fkdmiqng W;aidyfhka lf;da,sl
O¾u m%pdrK lghq;=j, kshe¨Ky'
WodyrK - O¾umd, l=urd lf;da,sl wd.ug
yrjd .ekSu tn÷ tla wjia:djls'
ck;dj lf;da,sl wd.ug yrjd .ekSu
i|yd mD;=.SiSka wkq.ukh l< l%shdud¾.
lssysmhla ;snqKs'
1' lf;da,sl wd.u je<|.;a whg
jrm%ido" §ukd yd rcfha ;k;=re ,nd §u'
2' nÿj,ska ksoyia lsÍu'
3' wOHdmkh ,nd §u'
4' ck;djf.a is;a weo.kakd iq¨ W;aij yd
fmryr ixúOdkh lsÍu'
5' Y=N idOk lghq;=
.ïj, jeishka iu`. ñ;%YS,S f,i
yeisfrñka ck;djf.a is;a Èkd .ekSug
ñIkdÍjre lghq;= l<y' f,vÿlska
mSvdjg m;a whg ngysr ffjµ l%uhg
m%;sldr lsÍu yd id;a;= fiajl lghq;= isÿ
l< w;r frda.skag m%;sldr lsÍug iamsßgka
kñka ye¢kajQ wdfrda.HYd,djla bÈ lr we;'
j¾;udkfha Ndú; lrk biamsß;d,h hk
jpkh thska ì£ wdjla hehs o úYajdihla
mj;S'
uvï msysgqùu
ke;ss neß wh /ln,d .ekSu"
wkd:hkag b.ekaùu wdÈh i|yd fndfyda
m%foaYj, uvï msysgqúh' fïjd óiß fldaishd
hkqfjka ye¢kafõ' fld<U" .d,a," ukakdru"
hdmkh hk m%foaYj, fuu uvï bÈ flßK'
m,a,shg hdnoj mdi,a mj;ajdf.k
.sh w;r tajd meßIa mdi,a hkqfjka
ye¢kaúh' wd.u m%pdrh lsÍug mD;=.SiSka
úiska wOHdmk lghq;= fhdod .kakd ,È'
lf;da,sl wd.u yeoEÍu wksjd¾h úh' rcfha
wdOdrj,ska .ïj, meßIa mdi,a bÈ úh'
PB78fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h' fkdñf,a fnodyeÍu i`oyd h'
mD;=.SiSkaf.ka furg ixialD;shg
tl;= jQ kjdx.
ishjia tlyudrl muK ld,hla
mej;s mD;=.Sis lghq;= fya;= fldgf.k
foaYSh ixialD;shg hï hï n,mEï isÿ úh'
fï ksid mD;=.Sis ixialD;sfha we;eï ,laIK
foaYSh ixialD;shg ñY% úh' tajd wm iudcfha
;Èka u uq,aneif.k we;s w;r wog;a
Ndú;fha mj;S' mqoa., yd fm<m;a kdu"
wdydr" we֕ me,֕" l,dj" ix.S;h hk
wxY hgf;a fï ,laIK y÷kd.; yels h'
l%shdldrlu
1' ,xld is;shul my;
i|yka ia:dk ,l=Kq
lrkak'
� fld<U" fldaÜfÜ" ukakdru" .d,a,"
uykqjr" hdmkh k.rh" iS;djl
2' mD;=.SiSkaf.a md,kh" wd¾Ól lghq;=
iy iudc ixialD;sl f;dr;=re weiqßka
mqj;am;lg ,smshla ,shkak'
lñi
idh
lndl=re;a;=
l,siu
mdka jhska i,do
wÉpdre
hqfrdamSh wdNdih ,;a
.Dy ks¾udK
Ñ;%
uQ¾;s mD;=.Sis
ixialD;sl n,mEï
le;ßka
fcdaka
is,ajd
fmf¾rd
w,afïod
nhs,d
lmsß[a[d
we֕
wdydr
l
,dj
ix.
S;h
mqoa., kï