Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ب�ر�� فق�� ���ان ����� در
ف�ص�� ب�� دو ع��ه ���ده
*رض��������
**
ز��ا ����
چ���ه
��� از ����ث اخ���� در ا���م ���ه، �� از اخ��ف روا��ت ��ــ�� ����� ا��، ���ان
����� در ����� ��� دو ���ه ���ده ا��؛ »��وم ����� �� ����«، »��وم ����� �� ����«،
»��وم ����� ده روزه« و »��م ��وم �����«، چ��ر ����� اي ا�� �� ���� �� ا����د �� اد��
���� ��ان ��ئ� �ــ�ه ا��. ا��� ���� �� ا���ق ����ي ا�����، از اد�� ����� اول )�� ��ل(،
�� از ��ر�� اد��، ا��اض ��ده ا�� و از ���� روا��ت ا���ت ����ه ����� ��م )ده روز( �� از
��� ���ي ���� ا��. ازا�� رو ���� ا���م �� ��ر ���ه در �� ��ه ���وع ��ده و ��و��
�� ��ر�� ���و��� ا���م ���ه ���د در ���� از �� ��ه اخ���ص �� ����. ����� ���
��ــ� اد�� ����� دوم )�� ��ه( و ����� چ��رم )��م �����(، ا�� ا�ــ� �� ����� خ���
��اي ا���م ���ه ���د ����� ���� و ���ن ز��ن ��ي ����� )ده روز، �� ��ه و �� ��ل(
در روا��ت، در وا�� ���ن ��ا�� ����� ���ه ���ــ�. ���� ���� �� �� چ��ر ����� ز����
��� دو ���ه ����� ��د، ا���م ���ه ���د ������ خ�ا�� ��د. �����ا�� زائ� ��� ا� ا���ام
�� ��ا�� �� �� ���اد �� ���ا�� از ��ف خ�د �� د���ان ���ه �� �� آورد.
ک��دواژه ��: ���ه ���ده، ���ه ���د، ����� ��� دو ���ه، ���و���، ا�����ب.
)[email protected]( دانش آ�وخت� سطح 4 �وزه ع��ي� قم *
** دانش آ�وخت� ����� ال��را3.
پ�و������ حج و زي�رت
س�ل س�م، ش��ره ش��
پ�ي�� و ز����ن 1397
صف��ت78_ 49
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
50
�����
در ��رد ��اب ا���م ���ه ���ده، روا��ت ��اوا�� از ���� �ــ��� )�� �����،
1409ق، ج14، ص295ـ300( و ا�� ��� )���� ���ي، 1409ق، ج3، ص22(
��� �ــ�ه ا��� ����� ا���م ���ه ���ده در ���� از ��ه ��، ����ن ��ه ر��
)�� �����، 1409ق، ج14، ص300ـ304( و ��ه ���رک ر���ن )���ن، 1409ق،
ج14، ص304 و 305( داراي ��اب ���ــ��ي ا�ــ�، ا�� �� ا���ع ا����� )����
���، 1412ق، ج 13، ص199 ( و ��� ��ــ��ري از ����ي ا�� �ــ�� )�ــ����،
1410ق، ج2، ص135؛ �ــ�وي، �� ��، ج7، ص149؛ ����، �� ��، ج10، ص108؛
ا�� ��ا��، �� ��، ج3، ص178( ا���م ���ه در ���م ��ه ��ي �ــ�ل ���وع ا���
ازا�� رو �� �ــ�ل ���� ���ر �����ن �� زائ� �����ن از ���ط ����� ���ن در
��ز��� و�� ��ــ��� �� ��اي اداي ا�� ����� ��� ���دي، را�� ��� �����
����� ��
����� ���ه ��اران �� د��� ا���� ���� ا�� د��� ����� ز��رت ��� ا� ا���ام
را ���ا ����� و �� ���� �� ��اب �� ا��ازه ���ه، دو�� دار�� ا��ون �� ���ه اي ��
ا���م داده ا��، ���ه د��ــ�ي از ��ف ��د �� د���ان )ا��� و ا��ات( �� �� آور���
ازا�� رو ��� از ���ئ� ��� و ������ زائ�ان ��� ا� ا���ام و ���ه ��اران، �����
����� ����� ��� دو ���ه ا���
ا�� ��ــ��� ��� ����ي ����م، ����� و ����� ا�����، �� د��� ا���ف روا��ت،
ا����� ��ده ا��� ازا�� رو ���� ا��ال ���� و اد�� ا���ن ��ر��، و و�� ��� ���
آ��� ���ن ��دد �� در ���� �ــ�ر ا�� �����، ا�������ان ���� ��� ا��� ���ا��� ��
م�
شه
ارش�
51
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ����� ���� د�� ������
واژه »���ه« از ر��ــ� »ع م ر« ���� �ــ�ه ا��� ����� �����ن ��ون ا��ره ��
و�� ����� ���ه، آن را �� »ز��رت« ����� ��ده ا��� )ا�� ا���، �� ��، ج 3، ص297؛
���� ا�� ���د، 1414ق، ج 2، ص43؛ ����ي، 1410ق، ج 2، ص757( �����
���� از �����ن و��ه ��ــ��� اي �ــ�اي واژه ���ه ���ن ��ده ا�ــ�، )ا�� ����ر،
1414ق، ج 4، ص605؛ ا�� ��رس، 1404ق، ج4، ص140و141؛ ����� ز���ي،
1414ق، ج 7، ص261؛ را�� ا������، 1412ق، ص586( ���� از ا�������ان
����� ������� ا�� ����ي ���ه ��اوم ���ت، آ��د ��دن و �� ��اب ا�ــ� و
��ن ����ا���ام �� و���� ���دت و ا���� ��ا آ��د �� ��دد، �� ا���ل ����
�� ا���م �� �ــ�د، ���ه ا��ق �� �ــ�د� )�����ي، 1402ق، ج 8، ص219 و
220( �� ��� �� ر�ــ� ����� ا��� ����� ���ــ��ي �� ر��� ��� دا��� و و��
����� رو�� ��ي دارد�
���ه در ا���ح ����، �� »ز��رت ���� ��ا ��اي ا���م ����ــ� ��د آن« ����
�� �ــ�د� )ا�� ادر��، 1410ق، ج1، ص506؛ ز����، 1406ق، ج3، ص9( �� در
روا��ت از آن �� »�� ا���« ��د �ــ�ه ا�ــ�� )��� ��دوق، 1403ق، ص295(
����� ا�� ����� ���ه �� ���ه ���ده و ���ه ���� ����� �� ��د،1 ا�� در ا��
�����، از ���ه ���ده ��� �� �ــ�د� ازا�� رو ا���ا ا��ال ���� در��ره ����� �����
��� دو ���ه ���ده و ��� اد�� ا���ن ��ر�� �� ��دد�
ا��ال ����
در ��رد ����� ����� ��� دو ���ه ���ده، ���ر ����� ��� ���� ���ح ��ه ا��:
1. ���� ����� �� ���� ��� �ــ�� � ���� ���� ���� �� ��� �� �ــ��، �� �� �� ��� ��� �� ���� �����
.��� ��
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
52
�ظ��� اول: ����� ����� ��� دو ���ه ���ده، �� ��ل ا���
ا�� �����، از ����م ا�� ا�� ���� ��� �ــ�ه ا��� )���� ���، 1413ق، ج 4،
ص359(
�ظ��� دوم: ����� ����� ��� دو ���ه ���ده، �� ��ه ا���
��ر���ــ� ����ن ����م �ــ�� ���ــ�، )���ــ�، 1407ق، ج 5، ص434 (
ا��ا���ح، )ا��ا���ح ����، 1403ق، ص221( ا�� ���ه، )ا�� ���ه، 1408ق،
ص195و196( ا�� ز��ه، )ا�� ز��ه، 1417ق، ص197 ( ���� ���، )���� ���،
1418ق، ج 1، ص99( ���ــ� ���، )���� ��ــ�، 1413ق، ج 4، ص361و362 (
���� اول، )�ــ��� اول، 1417ق، ج 1، ص337 ( ���� ارد����، )���س ارد����،
1403ق، ج 7، ص396 ( ���� ��ائ�، )���ا��، 1405ق، ج 16، ص321( ����
ر��ض، )�������� ������، 1418ق، ج 7، ص210( ���� ����ودي )����ودي،
1402ق، ج 2، ص158 ( و ���ــ�م ���� ����ا�ــ� )���� ����ا��، 1418ق، ج 2،
ص243 ( از ����اران ا�� ����� ������
����� ا�ــ� ���ــ�� �����ا�� �� ا�� ����� را ������� ا��، ����ن ���ت
ا�ــ�م ����� )�����، �� ��، ج 1، ص403 ( و آ��ت ���م ����، )����، 1418ق،
ج 28، ص154 ( �����ي، )�����ي، 1415ق، ص56 ( �������، )ا����ري، 1428ق،
ج 1، ص145 ( و��� ��ا����، )و��� ��ا����، 1428ق، ص52 ( ���رم ���ازي
)���رم، 1427ق، ص379 ( و ���� ��������� )�� ا����ط وا��( )����، 1423ق،
ج 2، ص227( ا���م ���ه ���د در ���� از �� ��ه را ر��ئ� ���� �� دا����
�ظ��� ��م: ����� ����� ��� دو ���ه ���ده، ده روز ا���
ا�� ����� ��رد ���ل ����م ��� ���ــ� در ����� ���� )����، 1400ق،
ص281؛ ���، 1387ق، ج1، ص309؛ ���، 1407ق، ج2، ص260؛ ���، 1375ق،
ص310؛ ��ــ�، 1390ق، ج 2، ص326؛ ���، 1387ق، ص153( ا�� ����، )����
م�
شه
ارش�
53
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ��ــ�، 1413ق، ج 4، ص359( ا�� ��اج، )ا�� ��اج، 1406ق، ج1، ص211( ����
ا�� �ــ��� ���، )���، 1405ق، ص179( ���ري )���ري، 1416ق، ص185( و
���ــ� ��� )���� ���، 1414ق، ج 8، ص437؛ ��ــ�، 1410ق، ج 1، ص338؛
���، 1420ق، ج 2، ص109 ؛ ���، 1411ق، ص85 ( ا�� و از �����ان و �����ان
��� �� ا�� ����� ����� ��ا��� ا���
�ظ��� چ��رم: ��� دو ���ه ���ده ����� اي ����� ���ــ� و �� ��ان �� روز ��
���ه ���ده �� �� آورد�
��� �����، )��� ا���ي، 1417ق، ص307؛ ���، 1387ق، ص103( ا�� ادر��،
)ا�� ادر��، 1410ق، ج1، ص540و541( ��ر، )��ر، 1404ق، ص104( ����
��ــ�، )���� ���، 1415ق، ج 1، ص276 ( ���� ���،1 )���� ���، 1412ق،
ج 13، ص201 ( ���ا������ــ�، )���ا������ــ�، 1387ق، ج 1، ص322( ����
���اد، )���� ���اد، 1404ق، ج 1، ص526 ( �ــ��� اول، )�ــ��� اول، 1410ق،
ص80 ( �ــ��� ����، )�ــ��� ����، 1410ق، ج 2، ص375( ���� ا����م، )����
��ــ�ي، 1416ق، ج 6، ص299 ( ���� ��ا��، )���� ��ا��، 1404ق، ج 20،
ص466 ( ����م ��ا��، )��ا�ــ�، 1415ق، ج 11، ص164( ���� ��وه، )��دي،
1419ق، ج 4، ص599 ( ���زا������ــ� آ���، )آ��ــ�، 1389ق، ج 12، ص315 (
���� �ــ��واري )�ــ��واري، 1413ق، ج 12، ص314( و آ��ت ���م ���������،
)���������، 1413ق، ص181 ( ����، )����، 1426ق، ج 2، ص359 ( ����� اي،
)����� اي، �� ��، ����ــ� ��، ص14( ����ي ز�����، )����ي، 1421ق، ص46(
�ــ�����، )�ــ����� �����ي، 1424ق، ج 2، ص279( ��ري ���ا�� )ا����ري،
1428ق، ج 1، ص146( و ����م ا����ردي )ا����ردي، 1417ق، ج 25، ص174 (
از ����اران ا�� ����� ������
.��� �� �� ���� �� ����� �� ��� �� ���� � ���� ����� .1
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
54
���� ا�� ����� �� ا���ب ا����� )��� ا���ي، 1417ق، ص307( و أ��� �����ان
)�������� ������، 1418ق، ج 7، ص210؛ ��ا��، 1415ق، ج 11، ص162( �� ��ا��
ا�� ����� را ����� ����ر ��� ���� و �����ان ��ار د���
اد�� ����
ا���ا ���� اد�� �� �� از �����ت، از ��� �ــ�� و د���، ��ر�� ��د و ���
و�� ��� ��� روا��ت ���ن ��دد:
اد�� ����� اول )�� ��ل �� ���ه(
روا�� اول: ����� ����
�� )���4091،�����1ق،1ج1،�41ص1309( ��ي� ع� �� ع�د ��7 قا�: ����ر� � ک�� سنة �ر� ع� ��
����� ا����ل:
ا�� �����، در ���و��� ا���م ���� �� ���ه در ��ل ���ر دارد�
روا�� دوم: ����� زراره
ع� ����� �� �ع� ع� �� ���ر7 قا�: � ت�و� ع�رتا� � سنة� )������(
����� ا����ل:
ا�� ����� در ��م ��ــ�و��� ا���م دو ���ه در �� �ــ�ل ��ا�� دارد�
�����ا�� ����� ����� ��� دو ���ه ���ده، �� ��ل ا���
������
اش��ل اول:
ا�� روا��ت ���� اي ا��؛ �� و��ه ا���� در روا��ت ����� دوم، ����� �� ����
�� ا���ا�������، ���7 ��ــ�� داده ��ه ا�ــ�� )��� ������، 1406ق، ج 12،
ص477( ا��ال ����ي ����، از ���� ��ــ� ���ي، ا�� �ــ����، ���� و ����
م�
شه
ارش�
55
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ���� �� ��وم ����� �� �ــ���، ���� ���� اي ��دن ا�� دو روا�� ا�� )ا����ردي،
1417ق، ج 25، ص172 (؛ ��ا�� ���� ��ــ� ���� ��� �� ���: »� کر� ����ر� �
���ــنة �رت� ���� ���ص� � ��� ســ��� � �ا�ك � ��ن��ي«� )���� ���، 1412ق،
ج 13، ص199(
پ��خ:
او� ��ــ�رت ���� در ��� ��ل ����، ��ا�� ا�ــ� و ا�� ����� و روا��ت
دال �� آن، ���� در ���� و ��م ���و��� ������ �� ��� ��ان ا�� روا��ت
را �ــ� ���� �� ا�� �����ت ����، ��� �ــ� ���� ��د� )���ا��، 1405ق، ج 16،
ص322(
����ــ� ��� روا��ت �ــ� ����، در ����� ��� ��� روا�ــ�ت و �� از آن ���ح
�� �ــ�د �� روا��ت از ��� �ــ�� و د��� ��م ����� و �� ������ ���رض ����؛
در ا�� �ــ�رت �� ��ان �� ���ان ��� از �����ت ������، ������ �� ���� را
���ح ��د�
ا���ل دوم:
����د ا�� دو روا�� از ���ه اي �� ��� ��ان در �ــ�ل دو ��ر ا���م داد، ���ه
���� ا��� )����، 1407ق، ج 5، ص434 ؛ ���� ���، 1413ق، ج 4، ص361(
:����
��د ا�� ا�� ����، �� ��ئ� �� ا�� ����� ا�ــ�، ا�� ا����ل را رد ��ده و �����
ا�ــ� ا�� ا����ل از ائ��: ��� ���ه و روا�� ا��ق دارد و ���� ���ه ���ده
��� �� ��د� وي ���� �� �����:
� قد تأ�� ��� ���ــی�ة �ذ� ��� ع� ��نى ���و�، فزع�� ��ا � ������
�ا�ة، فأ�ا غ�� ف�� �� ����ر � �� ���هو� شاء، � ک� شاء �� ����ر�، فإ� ���
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
56
�ا تأ��و� �و�و�� � ���وقی� ع� ���ا�� آ� ��رسو�9 ف�أ�و� ��، � �� کا� غ�
��ــك �� �هة ����ها� � ����، فذ�ك �ر��� ع�یه�، � ���� � ��ك ک�� �� �ا
قا��� ��ئ�ة:. )�����4�31،���1ق،1ج1،41ص359(
ا���ل ��م:
ا�� ����� �����م ��ــ� و ��ج ا��؛ ��ن ���� ����ري ����ر�� در ��ل
�ــ�ل ��ر�� و ��ر�� وارد ��� ���� )���� ��ا��، 1404ق، ج20، ص465( و
ا�� ��ار ���ــ� ���ه ���د در ��ل ��ل ��ــ�و��� ��ا��� ����، ورود ���د
آ��ن ��ون ا��ام ���� ���ا�� ��د و ا��، ���� ��� و ��ج �� آ��ن �� ��د�
:����
و��� ��� ��ئ� �� ا�� ����� ��، ���� ورود ��ون ا��ام �� ��� را ��� در ��ل
��ل ���� ��ا��� �� د��� ��� و ���� ��� ��� آ�� و ا����� ��از ورود �� ���
��ون ا��ام آ��ن �� از ��وم ا��ام و ا���م ���ه در �� ��ه ا���
ا���ل ���رم:
ا�� روا�� ����� ���ه ������ ا�� )������(؛ ��ا�� ���ه ������ و ������
�� ورود ��� ��ره آ��ن �� ��� در ��ل ��ل و ا���م ���ه ا���
:����
���ه ��� ����� ��اي ��� ����� ���� و آ��� ا����ر دارد، ��� �����ي
����م7 ا�� �� در ا���� و��د ��ارد �� �ا�� ا���ت ���ه ا���
ا���ل ����:
ا�� روا��ت ���ض ��� ا���ب ا�ــ� و ��� ��د ��ــ�رت ا�� ا�� ���� ���
��ا�� در ���ــ� ��ارد )��ــ�ن، 1404ق، ج20، ص463( و ����� �� ��� ��
���� از ا���ب ا�� روا��ت را ��و�� ��ده ا��� از ��ي د��� ا��اض ا���ب از
م�
شه
ارش�
57
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پروا��� ـ ������ آن روا�� از ��� �ــ��ي �� ���� ���� ـ ���� و�� روا��
�� �ــ�د؛ �� ���� �� ���� ا��: »ک�م ������ ��ــة ������ ���ا« )���� ������،
1428ق، ج 1، ص474 ؛ ��و��دي، 1416ق، ج 2، ص489(؛ ���� �� ا��ازه �ــ��
روا�� ���ض ��� ��ي �� ����، ا��اض ا���ب ����� ��� ����� آن ا��؛ ��ن
���� روا�� از ��� �ــ�� �� د��� ����� دا��� �� ا���ب �� و��د ��� آن
و �� ���م ا������� �� در ����� دا�ــ�� ا��، �� ����ن آن ��� ���ده ا��� )��ئ���،
1376ش، ج 3، ص154(
ا�� ا���ل، ���� ا���ل وارد �� ا�� روا��ت ا���
روا�� ��م: ����� زراره
�ا ع� ��� ��� ع� ����� قا� س��� ��ا ���ر7 ��و� �� طا� �ا��ی� ��ا���
ر� ���ــر�� ���� ���� �� کر� ��� �� �ع��ر � عا�� ��ك �� ســا� ��د� ��شــ�
د�. )���4091،�����1ق،1ج1،��1ص1256( �ق��
����� ا����ل:
از ا�����ي ���ح �ــ�ه در ا�� روا�� �� ����ده ا��: »��� ا���� در آن ��ل
���ه �� �� آورده ����«، ���� �� ��د ا�� ��� ��� �� در آن ��ل ���ه �� ��
آورده ����، ���ه اش ���� ���ا�� ��د و ��� ���ا�� ��� )���ا��، 1405ق،
ج 16، ص321 (
ا���ل:
او� روا�� در ���م ���ن ��� د���ي ا�� و ��� ��ان از ا��ق آن ا����ده ��د؛
د�( ���� �� ��د ����د ����� �� ���� �� ذ�� روا�� )�� ســا� ��د� ��ش�ر� �ق��
از ���ه در ا�� روا��، ���ه ���� ا���
����� ا���� �� ���� �� ��م ������ اد��، ��� ��ان ا�� ����� را �������
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
58
اد�� ����� دوم )�� ��ه �� ���ه(
روا�� اول: ����� ا�� ���ج
ر ع�ر�. 7 � ک�� شــه ا� ع� �� ع�د��7 قا�: � ک�ا� ع�� �� �� �� � ح ع� ع�د ��ر�
)���4091،�����1ق،1ج1،�41ص307(1
روا�� دوم: ����� ������ �� ���ر
ر ع�ر�� )���ن،1 7 ��و� ���� شــه � ع� �� ع�د��7 قا�: کا� ع�� ع� ��ا��ة �� عم�
�409ق،1ج1،�41ص1308(
روا�� ��م: ����� �����
ر ع�ر�� )���ن،�4091ق،1 � قا�: ���� شــه �ا7 ��� د �� �� �ص ع� ��ر� �� د �� � ع� �ح
ج1،�41ص13�0(
روا�� ���رم: ����� ا���ق �� ���ر
نة �ثنا ع� شهر� ����ر ���� شهر ع�ر�� � قا�: قا� ��و ع�د��7 ���� ع� �س�ا� �� عم�
)���ن،�4091ق،1ج1،�41ص1309(
روا�� ����: ����� اول ���� �� ����ب
ع� �و�� �� ���و� قا�: س��� ��ا ع�د��7 ��و� ��� ع�یا7 کا� ��و� � ک�� شهر
ع�ر�� )���ن،�4091ق،1ج1،�41ص1308(
روا�� ���: ����� دوم ���� �� ����ب
ر 7 ��و� ���� شــه ع� �و�� �� ���و� قا�: ســ��� ��ا ع�د��7 ��و� کا� ع��
ع�ر1��)������(
����� ا����ل:
ا�� روا��ت، �� ���� از ��� �ــ�� ����� �����، )����� آ��� ����� و ����
م�
شه
ارش�
59
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ����� �� �����(، ���ر در ا�� دار�� �� در �� ��ه �� ���ه ����� ���وع �����
ا���ل:
��چ ��ام از روا��ت �� ��م ���و��� ��� از �� ���ه در ��ه د��� ��ارد؛ ����
��� روا��ت �� �����: ا���م �� ���ه در �� ��ه ���وع ا��� ا���ت ��ء ��� ����ا
��� ���� ���� ا����ل دارد ا�� روا��ت در ���م ���ن ����� ا�����ب ا���م ���ه در ��
��ه ���� )����ي �����، 1411ق، ج 8، ص466(؛ ���� ���� ا�� ��� �� ��ا����
دارد، �ا�� �� ��ه �� ��ر ���ه �� �� آورد�
:����
در�� ا�� �� ا�� روا��ت �� ��م ���و��� ���ه در ���� از �� ��ه د���
��ارد، ا�� از آ��� �� ���ه از ���دات ا�ــ� و ���دات ������ �����، ���و���
ا���م ���ه در ���� از �� ��ه ���ز��� د��� ا��� �� ا�� اد�� دو ����� ���ي ��م
�����، ا�� ����� ���� �� ��د�
در ��� ��� روا��ت ���� �� ا�� ����ع ��ا��� ��دا���
���ــ� از ���� )���� ��ــ�، 1413ق، ج 4، ص361 ( �ــ�اي ا���ت ا�� �����،
روا���� �� ���ان ���� ���ح ��ده ا��:
���� اول:
��� �� ���ه اش را ���� ���، ���� �� ��ه د��� ����� ����� و دو��ره ���م ��د
و ���ه �� �� آورد� )�� �����، 1409ق، ج 13، ص128 و129( ا�� ا���م ���ه در
���� از �� ��ه ���� ��د، ا����ر �� ����ن ��ه �زم ���د�
ا���ل:
��وم ��� �� ��ه آ���ه ��اي ���ي ���ه ���� ��ه، در وا�� ���ره اي ا�� ��اي
���ــ� ��دن ���ه �� ��� ��ان از آن ��� ��م ��ــ�و��� ا���م ���ه ���د در
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
60
��ل ��ه را ا����ده ��د�
���� دوم:
��ــ� �� از ��� ��رج �ــ�ه، ا�� در ���ن ��ه ����دد، �زم ���ــ� دو��ره
���م �ــ�د؛ ا�� ا�� در ��ه ��� ����دد، ���� ���م �ــ�د� )���ن، 1409ق، ج 11،
ص303 و304( �� ����م �� ��د ا���م ���ه در ���� از �� ��ه ���وع �����
ا���ل:
��م ��وم ا���م ���ه در ��ل �� ��ه ��� از ��م ��از و ��م ��ــ�و��� آن
ا�ــ�؛ ���� �� ��� �� ا��ام وارد ��� �ــ�، �� �� ��ه �� دارد از ��� ��رج
��د و ��ون ا��ام ����دد؛ ا�� ا�� ��ز���� �� از �� ��ه ��د، ���� دو��ره ���م
��د و ���ه ا���م د��� ا�� ���� ������� �� ا�� ��ارد �� ���� �� در ��ل ��ه
������، ���ا�� دو��ره ���م ��د�
اد�� ����� ��م )�� ده روز �� ���ه(
روا�� اول: روا�� اول ا�� ا�� ���ه
� نة ��ر� ة � ���� 7 ع� ��� �د�� ��� �ــ� �� ��ا �� ع� ع�� �� �� حز� قا�: ســأ
. یا ���� �ر� ف�ی�ر� ��� ���ة کی� ��ن�؟ قا�: ��� ��� ف�ید�� ���� ت� ��� ���ر�
ا� ع�ر�. ث�� قا�: ��� � ؟ ف�ا�: � ک�� ع� قا�: ����� شــهر ع�ر�. ف���: ��و� �ق��
د �� �� نة س�� ع�ر. ق��: �� ���؟ قا�: کن� �� � ك ��د کا� � عا�ي �ذ� ���� ����
م ��� ���� ���. )���ن،�4091ق،1ج1،�4ص308( ائ� �کا� ک�� ��ر��ی� �ا���
����� ا����ل:
��رغ از ��� ���ي، �� ���� ��ا�� آ��، از ��� د���، روا�� ���ر در ا��
دارد �� ��� در ����� ده روزه �� ��ا�� �� ا��ام و ���ه وارد ��� ��د�
ا���ل اول:
م�
شه
ارش�
61
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پا�� روا�� ���ر در ا�� دارد �� ��ــ� �� ���را وارد ��� �� ��د، در �����
ده روز ���� ���م ��د و ���ه �� �� آورد� )���ا��، 1405ق، ج 16، ص321 ( ا��
د��� ��� ��د �� ���ان ����� در ���ه ���د ده روز �����
:����
در�ــ� ا�� �� ��ال در ��رد ورود ���ر �� ��� ا��، ا�� ���� ا��م7، ��
ا���ا ����� �� ���� و ��� ����� ده روزه را ��ک دا����، ا��ق دارد�
روا�� دوم: روا�� دوم ا�� ا�� ���ه
�� �وسى7 قا�: ���� شهر ع�ر� قا� ق��: ���و� �ق�� ع� ع�� �� �� حز� ع� �� ��
ا� ع�ر1��)���4091،�����1ق،1ج1،�4ص309( ��� � �� ��ك؟ قا�: ���� ع�
����� ا����ل:
ا�� روا�� ��� ��رغ از ��� ���ي، در ����� ده روزه ��� دو ���ه ���ر دارد�
ا���ل:
در ا�� روا�ــ�، ����ن روا�� ���، ا���ا ا��م7 ����ــ� �� ���� را ���ح
����ده ا�� و و��� راوي �� ����: »آ�� ���� از ا�� ����� ��� ���� ا��؟«، ا��م
���� �� د��: »�� ده روز �� ��ر«� �����ا�� ���� �� ��د ا�� ز��ن ��، ���ن �����
ا�����ب در ا�� ����� �����
:����
ا�� دو روا�� �� ���� �ــ��ق ���ــ� و ���ــ�، در ���ن ����� ���ر دار���
ازا�� رو ا�� ا�ــ��ل، �� �� اد�� ����� �ــ�م وارد ا�ــ�، �� ا�� دو روا�� وارد
��� �ــ�د� �����ا�� از ��� د���، ا����� �� دو روا�� وارد ���� و ���� ا���ل
در ��� روا�� ا���
ا���ل ���ي:
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
62
��� �ــ� ا�� ���ه ��� ����� ��� )��ــ�، 1490ق، ص203 و 406( و ���ئ��
���� ����ک ا�ــ� �� از ا���ه و�� و ����ــ�� ���� وا���� ا�� )���،
1490ق، ص403، 405و 444؛ �����، 1407ق، ص250(؛ ا�� از آ��� �� او� �����
روا�� ���� ��ارد و ����� �� ���� �� ا���� ��� ��وق روا�� اول را از ���� ����
ا�� ���� ��� ��ده و ���� �� ���� �� ����� روا���� از ���ئ�� ا��، ����
�� ��د �� دو روا�� �� ���� و��د ���ئ��، ���� ا���
ا���ل اول:
روا��ت ���ئ�� ��رد ���ل ا�ــ�؛ ز��ا وي و �������� �� از ����� ����
وا����، ����ن »��ب ����ره« ��ه و ��� از آ��� روا�� ��� ��� ��د� �� ا��
�� ���ي ���� از ا�� ا��اد روا��� ��� ��ه ����، ���� �� ��د روا�� ��اي
��� از ز��ن و�� ��ده و ��رد ���ل ا���
:����
او� ا�� ا���� از ���ن ا���ا ��اي ��� رو�� ���د و �� ��ت �� ����ري از ��ر��ن
ا���ب در ���� ��د�� دا�ــ��� �� ا���� �� رو�ــ���ي ا��ادي ����ن ���� ��
���ا�����ن و��� ا�� ا���� ا��م ر��7 �� ����ن رو�� ��؛ ����� ���ود ��دن ا��
��ه ��� ا���ب و ��م ��� روا�� از آ��� اد���� ا�� �� ���ز��� ��ا�� ��ر���
ا���
ا���ل دوم:
����� ���ئ�� ���� ا�ــ�، ا�� �� ���� �� ��� ��ــ��ري از ���� �� ا�� دو
روا��، ��� �ــ�� ���ان �� ��د؛ ��ن ���ن ��ر �� ا��اض ا���ب ����
و�� ��� �� ��د، ��� ا���ب ��� ���� ��� ��� ا��� از آ��� �� ��ر���� از
���� ����ن ��� ���� ا�� ����� را ������� ا�� و ا���ل ���� و ���� در ����
از آ��ر ��د، ���ه ���� از ده روز را ���وه دا���� ا��، ���� �� ��د ���� �� ا��
م�
شه
ارش�
63
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پدو روا�� ���� دا��� و �� ��� آ��ن روا�� از ��� ��� ا��ادي ��ا��� ا���
:����
ا����د ���� �� �� ��� ����� و��� ��د ��� ���� در ��ي ��ي ��� ��د
���ئ�� را ����� ��ده )����، 1411ق، ص37، 42، 44 و213( و ��� �����
ا��م ر��7 ��ــ�� �� او را ��� ��ده ا�ــ�،1 )����، 1411ق، ص69( �����
�� ��ان �� ���� �� �����، روا�� را ����� ��د؛ ��ن ���ن ��ر �� ���� ا��
ا���ذ ا�� ����� ���ــ� وي �� ���� و���� ���ئ�� ���ــ�، ���� ا�� �� ����
���ــ�ق ا���ور ��دن روا�� ��اي او �ــ� و��د ��ا��� �� ��� روا�� ��د او ��
و��د روا��ت د���ي �� �� د�� �� �����ه، ��ده ����� �����ا�� ا����د ��� ��اي
�� ��� ����� ���ــ�� ����ي د���ي �� �� ا�� ����� را ا���ذ ��ده ا��، ������
�ــ�� �� ���ر �� رو��� ��� �� ��ا�� در ���� از ده روز ���� ���� و ����
��� ���ي را ���� ��� ���؛ ��ا�� ��� �� ��ا�� ���ــ� ا���ن در وا�� ر����
���� ا����ط ا���
ا���ل ��م:
از ��� ����م ا�� ��� �� ا�� ���ه ����� روا�� ���� ��ارد� ���� ����ري از
��� �� ا�� ���ه ��ي ����� �� در روا��ت آ��ه، ����� ��� �����
:����
��ن د���� �� ا���� راوي ا�� دو روا�� ����� ��� ���ــ�، ��ار��، راوي روا��
��� ����� و ���ئ�� ��ــ��ک �� ��د و در ����� روا��ت ���� ا����د ���ا�� ��د�
ا��ون �� ا���� ���ت روا�� ���ــ� �� ���� از ���ئ�� در ��� ��� ��وق، ��ر
را ���� �� �� ���� �����ا�� �� و��د ا���� د��� ا�� دو روا�� �� ����� ده روزه
��م ا�ــ�، ا�� �� ���� �� ��� ���ي دو روا��، ��� ��ان ا�� ����� را �� ا����د
1. )��� ������ ��� ����؟(.
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
64
�� ا�� روا��ت �������
روا�� ��م: ����� ��وق
ها � �� ����د�؛ ع�ر� ���� فیها �� ع��ا� قا� ک�� �ع��ر �سو� ��9 ث�� ع�ر ���ر�
�ر��ة ��ة، �ع�ر� ���� فیها �� �ل د��یة، �ع�ر� ���ضاء ��ر� فیها �ــ� �ل ��ي ع�ر� ��
ائ� �� غز�� �ن�. )��� ��وق، 1413ق، ج 2، ص451 ( ��ي ��د �� ��� �� ����
����� ا����ل:
ا�� ����� ��وق �� ����� ��م د��� دارد� ����ت ��� ��وق، ��� ����ي
����، ��� ا��؛ ز��ا ���� ���� ��� ��وق، ���� از ����ق ا���ور ��دن
روا�� ��د ا���ن ا�� �� ���� ���� از ا����د وي ����؛ ���� �� �� ���� و����
���م وا��� ���� �� �� ���� ��ا�� �� ا������ روا�� ا�� �� �� ���� ا�� ا��
�� روا�� ����ف �� ��ائ� ���� اي ��ده �� ا�� آن ��ائ� �� د�� �� �� ر���، ��
�� ا�����ن �� ��ور ���ا �� ��د��� �� ����ت ���� ��� ��وق ����� ا���
)�����، 1421ق، ج 1، ص81 (
ا�� روا�� ����� د��� �� ا�� ا�ــ� �� ا���م ���ه �� ده روز �� ��ر ����
ا�ــ�؛ ز��ا ر�ــ�ل ��ا9 �ــ� ���ه در �� ��ه ا���م داده ا��� )���� ���،
1412ق، ج13، ص201(
ا���ل:
او� ����ي ا����ر ����ت ��وق ������� ����؛ ز��ا ���ن ��ر �� ���� ا��
��� روا�� ��د ��� ��وق �� ���� ��� ��� و و���� روات ����، ����
ا�ــ� ��� �� ��� �� ���� ��ائ�� ��ده ���� �� ���� ا�����ن ا���ن ��ه ��
ا�� آن ��ائ� �� د�� �� �� ر�ــ��، ��اي �� ا�� ا�����ن ���� ��� ��� �����ا��
��� ��ان ����ت ��� ��وق را �������
����� �� ��ض ��� �ــ��، در ا�� روا�� ����� ��ــ�ه �� �� �� ���ه در
م�
شه
ارش�
65
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پذي ا����ه �� ��ل ا���م ����� ����؛ ���� در �� ��ل ا�� ���ه �� ا���م ��ه �����
����� ���� روا�� �� �ــ�� ���� در ���� از ������ �� ���ر ��� �ــ�ه، و��
قا� ���وت در ا�� ا�ــ� �� در ��� ����، ���� »�����« در ���رت »ث�� ع�ر ���ر�
ها � �� ����د�« �����ه ا��: ک��
� ع� �� ع�ــد��7 قا�: �ع��ر �ســو� ��9 ث�� ع�ر عــ� ��ا��ة �� عم�
د��یة، �ع�ر� ���� ا� ��ي ع�ر� �� ���قا�: ع�ر� � �� ����د� ���� �� ع�ــ�
ائ� ��ة ��ي ع�ر� ���ضاء، �ع�ر� ���� �� �ل�ر��ة ��د �ا ��� �� ���� �� �ل
. )�����،�4071ق،1ج1،41ص�125( �� غز�� �ن�
�����ا�� ��� ا�� ���، ���� ���ه اول در ذي ا����ه ��ده و در ��رد ��ه ا���م ����
���ه �� ���� ا���
را��ــ� �� ��ض ��� �ــ�� و �����ــ� د���، ا�� روا�� �ــ� ��� ���
ر�ــ�ل ��ا9 ا�ــ�، ���ن ��ر �� �� ��ا�� د��� ��اي ا�ــ� ����� )ده روز(
���ــ�، �� ��ا�� د��� �� ����� ���رم )��م ��وم �����( ��� ����؛ ز��ا روا��،
�� ���ه ر��ل ��ا9 را در ��ض �� ��ه ��� ��ده و از ��� ����م ���ت
��� �� ���ه ده روز ����� ا��ا��� ����؟! ���� دو ���ه در �� ده روز ا���م
!���� �����
����� ا���� ��چ �� از �ــ� روا��� �� ��اي ا���ت ����� ده روزه ��� دو ���ه
���ح ��، ���ا��� ���� را ا���ت ����
اد�� ����� ���رم )��م ��وم �����(
د��� اول: ا��ق روا��ت ���و��� و ا�����ب ���ه
��ــر ����ر�. )��1،�����1 �� �� ـ عــ� ����� ع� �� ع�د��7 قــا�: ... ���
�409ق،1ج1،�4ص298(
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
66
ا�� �ا �ینهم. )���ن،�4091ق،1ج1،�4ص�30( �ا7: ����ر� �� ����ر� ک�� ـ �قا� ��ر�
ــا�� ���� ��� ... ة �����ر� ک�� ن� ا �ل ة ثو�ب �� � قــا�: �� ـ ��� عــ� ��ن��ي9 ���
)���ن،�4091ق،1ج1،�4ص302(
����� ا����ل:
در ا�ــ� روا��ت، �� ا��� ��دن ���ه، ��اب ���ــ� و ���ره �����ن ��دن آن
���� �� ز��ن ��ــ�ه و ����� ���وع و داراي ��اب دا���� ��ه ا��� )��� ا���ي،
1417ق، ص308(
ا���ل:
ا�� روا��ت در ���م ���ن ����� ���ه ����� و از ا�� ��� ا��ق ��ار���
:����
ا�� روا��ت ���� ������؛ ���� در ��م ��وم ����� ���ر ا���� دار��� )����
��ا��، 1404ق، ج 20، ص465 ( ا� ان ���ل: ������� ا��ق ��اي ا�� روا��ت، ��
در ���م ���ن ����� ������، ���� ا���
د��� دوم: ����� ������ �� ���ر
نة شاء. � ع� �� ع�د��7 قا�: �����ر ����ر � ��� شهو� ���� ـ ع� ��ا��ة �� عم�
)���4091،�����1ق،1ج1،�4ص303(
����� ا����ل:
ا�� روا�� ����� ��ه ��ي �ــ�ل را داراي ����� ��اي ا���م ���ه �� دا�� و
از ��ــ� ����� ��� آ��� ا��ق دارد و از آ��� �� در ���م ���ن ز��ن ��ــ�و���
���ه ا��، ���� در ���م ���ن ��ده و �����ت ���� ��اي ا��ق ���ي ��م ا���
)���س ارد����، 1403ق، ج 7، ص394 (
ا���ل �� �� دو د���:
م�
شه
ارش�
67
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پا�� روا��ت ���� ا�� و ���� روا��ت د��� دوم ����� �� ��رد�
:����
��� در د��� �� ���ــ� روا��ت ا�ــ�؛ �� ��� ��� ا�� روا��ت و روا��ت
د��� ��ي د���� ��� ��� ��� روا��ت ���� ��ا�� آ���
د��� ��م:
���ار ���� ���دات ـ از ���� ���هـ از ار���زات ���ــ��� ا��� )���واري،
1413ق، ج 12، ص312(
ا���ل:
ار�ــ��زات ��ف ���� در ��� واژه �� ���ــ�� و ��� د��� د��� ���� دارد و
��ف ار���ز �� ��ر �����، د��� و ��� �� ��� ���� �����
د��� ���رم: ����� در اد�� ���
����� در ��ــ����ت و ا���ر »�� ���« �����ي ���� ��اب �� ا���م ���ه اي
ا�ــ� �� در ���� از ده روز دو��ره ا���م �ــ�ه ا��� )���� ��ا��، 1404ق،
ج 20، ص464(
ا���ل:
در ��ي ��د ���� ��ه �� ����ه ����� در اد�� ���، در ���� ���ح �� ��د ��
���و��� ��� �� د��� ���� ���� ��ه ���� و ���ا��� �� روا�� ���� ا����ي
��اب ���� ��اي آن ��� ���� ����، �� آن �� ا�����ب ��� و ا�����ق ��اب
را ���� ��� ���؛ ���� �� ���� ��� ����� ���� و ا����ل د���ر ر��ل ��ا9
و ا�� ���: و از ��ب ���� ا���، ���� ��اب ��اي ا���م د���ه آن ���� ا�ــ��
)����ي �����، 1411ق، ج1، ص8؛ ���ا��، 1405ق، ج4، ص197؛ ����ودي،
1402ق، ج2، ص327( در ��� ��� ��، ا�� ���و��� ا���م ���ه در �� روز
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
68
ا���ت ��ــ�ه ا��� ا��ون �� ا���� ��ــ�� �� در ��� روا��ت ����؛ ���� د���
روا��ت از ��� ا��ق ��ا��� �� ����� ��ردن ا����ت، ��� ا���ل ا���
د��� ���رم: ���ت ���ا��
���ن ��ر �� ��� ا��ال ���ح ��، ��� ����� ا�� ����� را �� ا���ب ����
داده ا�ــ�� ���اد ��ئ�ن �� ا�� ����� ��� ا�� ��ــ�� را ����� �� ���� �����ا�� ا��
�����، ����� ����ر ��� �������
ا���ل:
او� ���ت �� ���ان د��� ���ح ����؛ ���� ��� از �����ت ������ ا��
�� در ��ض ���رض و ���دل روا��ت ���ح �� ��د�
����� ��� ا���� از ���ن ���� ��� ����� و ا�� ادر�� ا�� ����� را ������� ا��،
ا�� ا�ــ� �� ا���ن ��� وا�� را ��� ��� دا���� ا��� ازا�� رو روا��ت د��� ��ي
د��� را، �� ا���ر آ��د �����، ���ر ��ا��� ا��� �� در وا��، ا���ف ������ ا��
و ��ــ��ر، �� ��� وا�� را ��� �� دا���، ��� ��ا��� ا�� ����� را ا����ب �����
)���س ارد����، 1403ق، ج 7، ص394 ( ا���� وا�� ا�� ������ �� ��� وا�� را
��� �� دا���، ا�� اد�� ا�� د��� از روا��ت ��م ����، ����� از ����ش ����� ���
����� ��اي آ��� و��د ��ارد�
����� �� د�� در ا��ال ���� ��ــ�� �� ��د �� ���ن ���� و �� ���ن �����ان،
�����ت د��� ��� ��ئ���� دارد و ���ت ���� ����؛ ����� ���� ���� ا�����
����� ����
��ع ��� روا��ت
روا��ت د��� اول، �� �� ����� �� ���� د��� دارد، ���ض ��� ا���ب ا��
و �� ���� ���� ���ر ��ا�ــ�� �� ��د؛ ا�� از آ��� �� ��و�� روا�� او�� از ��ح
م�
شه
ارش�
69
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پا��، ���� ا�� ا�� روا��ت را �� �� ���ه ���� ��� ���� �� آ��� را ���� اي ��ا����
روا��ت د��� ��م، از ��� ���ي ���� دا�� و �� ��ض ��� ���، �� ����
�� ���ــ� او��� ا��م7 ���� �� ��وم ����� �� ���� و ��ال راوي و ���� دو��ره
ا��م7 )����� ده روزه( در ا�� روا��ت، ���� ���� ����� �� ���ن ��ا�� �����
���ه �� ����؛ �� ا�� ���� �� �� ���ر ����� ز���� ��� دو ���ه ����� ��د، ا���م
���ه ���د ������ ��ا�� ��د�
�����ا�� ���� روا��ت د�ــ�� دوم )����� �� ����( و روا��ت د��� ���رم )��م
�ــ�وم �����( ���� �� ����؛ ���ن ��ر �� ��� ا�ــ��ل و ��اب ��ي ����� دوم
�����، ا�� د���� �� ��ــ�و��� ا���م ���ه ���د در ���� از �� ��ه و��د دا���
���ــ�، �� ا�� ����� )��م ��وم �����( ���� �� ��د؛ و���� ����� دوم )�� ��ه(
���� ا�� و از آ��� �� ��چ ��ام از روا��ت د��� دوم �� ��م ���و��� ��� از
�� ���ه در ��ه د��� ��ا�ــ� و �� ���� �� ������ ���� از اد�� د��� ���رم،
����� ���رم ���� �� ��د�
�� ��ض �� �� دو روا�� در �� �ــ�� ���ــ�� و ���ا��� �� ��اغ ��� ���
روا�ــ�ت ��و��، ���� ا���ا ��� روا��ت ��ــ� ���� ���� و در ��رت ��م و��د
��� ���� و ا����ار ���رض، �� ��� �����ت ������ )���ت، ��ا��� ���ب
و ������ ����( �� د��� را ���م ������ و در ا���� �� ��اغ ا��ل ����� ��و��:
و�� اول ��� ����:
���� ���� و�� ��� ��� روا��ت، ا��ق و ����� ا��؛ روا��ت د��� ���رم از
��� ز��ن ا��ق دارد و روا��ت د�ــ�� دوم ا�� ا��ق را �� �� ��ه ����� �� ز���
�����ا�� روا��ت د��� دوم ���م �� ��د�
ا���ل:
��چ ��ام از روا��ت د�ــ�� دوم )�� ��ه( �� ��م ���و��� ��� از �� ���ه
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
70
در ��ه د��� ��ارد؛ ���� ��� روا��ت �� �����: ا���م �� ���ه در �� ��ه ���وع
ا�ــ�� �����ا�� ����ي ��اي ا����ت و��د ��ارد و �� ا�� ���ن، ا�� ��� دو د���
از روا��ت ����� و��د ��ارد؛ ���� �� د��� ���و��� ا���م ���ه در �� ز���� را
���� �� ��� و د��� د��� ا����� و ����� ا�����ب �ا�� �� ��ر در ��ه را ا���ت
������ ��
و�� دوم ��� ����:
�� ���� �� ا���ل �� ��� ���، ���� �� ��د دو د��� ��دن روا��ت و �����
�����، ��اي ���ن ��ا�� ����� و ا�ــ����ب ���ه ����؛ ���� �� ���ر �����
ز���� ��� دو ���ه ����� ��د، ا���م ���ه ���د ������ ��ا�� ��د و ا�����ب
�����ي ��ا�� دا�� )���� ����، 1410ق، ج 2، ص375( �� روا��ت د��� ���رم
�� ���� روا��ت د��� ��ي د���، �� ��ا�� )�� ��ن ��اب( ��� �� ��د� )����
��ا��، 1404ق، ج 20، ص464( �� ا�� ���ن �� ��ان ��� �� ���ر د��� ��� ��د:
�� ا�� ���ن �� ا���م ���ه در �� ز���� ���وع ا��� و��� ده روز ����� ا���د، ا��
ا�����ب ����� ���ا �� ��� و و��� �� ��ه ����� ��، ا�����ب ������ ��ه و در
��رت ����� �� ����، ا�� ا�����ب �� ������� ���� ����� �� ر���
���دل و �����:
�ــ� ���� �� ������ و�� ��� دو�� �� ���ح �ــ�، ���� �� ���دل و �����
��� ر�ــ�؛ ا�� ����ــ�� ا�ــ� �� ��ض ��م ا���ن ��� ��� روا��ت، �����ت
������ )�ــ��ت، ��ا��� ���ب و ������ ����( را در ��رد ا�� دو د�ــ�� از
روا��ت ��ر�� ����:
در ��رد ا���� ��ام �� از ���ت �� ���� ��� روا��ت ����رض ا��، ا���ف
و��د دارد� ازا�� رو �� �� �� �� ���ت ا��ره �� ����� ���ن ��ر �� �����، ���ت
���ا�� و��د ��ارد و �� دو د�ــ��، ��ئ���� دارد؛ ���� �� ���� �� ������ �ــ��
م�
شه
ارش�
71
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ�����، ���� ���ــ� ��� ����ي ا���ب ا����� را ����� ���رم دا���� ���ت
���� ��� �� ��چ ��ام از دو د��� ����؛ ��ا�� ا���ب �� �� دو د��� از روا��ت
��� ��ده ا�� و از ��چ �� ا��اض ���ده ا��؛ ا�� �ــ��ت روا�� )���اد روا��ت( ��
د��� دوم )�� ����( ا���
ل( �ة
�
� وا�
�� �ا ا�
���
��ا��� ���ب �� د��� ���رم ا�ــ�؛ ��ا�� آ�� ����� )وأ
)���ه: 196( از ��� ���ار ���ه ا��ق دارد�
������ �� ���� ��� ���� د��� دوم ا��؛ ز��ا ����ي ا�� ��� �� ��ئ� �� �����
اول )�� ����( ����� �� ��ئ� �� ����� دوم )�� ����( و ����ا ��� ����� ���رم
را ���ح ���ده ا���
�����ا�� �� �� از �����ت �� ��� از �����ت ��ا��� دار���
ا��ل �����:
�� ��ض ا���� در ��چ �� از ��ا�� ��� �� ����� ���ــ�� و ���ا��� �� ��اغ
ا��ل ����� ��و��، ���� ������: ���� ���� ���ر ���� �� ا�� ��ائ� �� ��ان ��م
��وم ����� ��اي ا���م ���ه ���د را ا���ت ��د؛ ا�� وا�� ا�ــ� �� ��ن ���ه
���د�� ������ ا�ــ� و ��اي ���و��� آن ���ز��� د��� �����، در ��رت ��،
��ر ����� ��� ���ه اي ا�� �� �� ����� �� ���� ا���م ����� �����
س� ��ع:
در ����ت ���� �ــ� ��ع ���ح �ــ�ه �� �� ���� �� ����� ا���ذ �ــ�ه )�����
���رم( ��ح ا�� �� ��ع، �����ي در ��� �� ��ارد؛ ا�� �� ��ض ��� ��ئ� �� ���
د��� از ���ات ����، ���� ا�� �� ��ع را ��ر�� ���:
�رع اول: �ق��د از ��ص�� �ک ����
ا�� ��ــ� ��ئ� �� ����� دوم ����، ���� ��ا�� �� ����د از �� ��ه ����؟
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
72
آ�� ����د ���ــ� �� روز ا�ــ� �� ����د ��ض �ــ�ن ��ه ���ي ا��؟
����� ����در از ��ه )�ــ��( در آ��ت و روا��ت، ���� �� روز ا��؛ در ا��
آ��ت د�� ����:
�( )���ه:2261(1�
ش
� أ
�
�ر
أ
ص
���
�
���ئ�م
��
�ن
�ؤ
� ��
�ـ )��
1)21:����( )��
ش
أ
�
�
�ر
ض أ
ر �ا � ا�
���
ـ )ف
�( )��ق:41(1�
ش
أ
��ث
ث
��
�
�
��د
ف
م
���ـ )إن ار
ا�ــ� در ��� ��� �� �� ���� �� روا��ت، �� ��ان اد�� ��د �� ����د، ����� ��ه
���ي ا��؛ ز��ا ���� ����� ا�ــ��ق �� ���ر،1 �� ��ک را ��ه ���ي ���ح
��ده، ا��ق دارد و �ــ��� دو ���ه اي �� ��د �� ��� در آ�� ��ه ���ي ���� و
���ه دوم در ا���اي ��ه ��� و ��� دو ���ه �� روز ����� ����� �� در روا���� �� ��
���ان ���� ����� دوم ���ح ��، ����� ��ه ���يـ و �� ���� �� روز ـ ���ح
� ��ه(��
�
ي ا�
�� ا�
�
� ا��
�ج
�
��
��ه ا��: )ح
�����ا�� ����ف ��� ����، �� �ــ� روز را ��ک �� دا���، )������ �����ي،
1424ق، ج 2، ص280(، �� ��� �� ر�� �� �� ����� ا�� �� ����� ��ه ���ي
را ��اي ا���م ���ه ���د ���� �� دا���� )����، 1418ق، ج 28، ص154 (
�رع دوم: �أث�ر ا���� ��ره از طرف خ�د ب�ش� �� د�گري
��ــ� �� ��� از �� ����� اول را ا����ب ���، آ�� ا�� ���ه ���د �� ����� از
��ف ��� د���ي ����، در ��وم ����� )ده روز �� �� ��ه �� �� ��ل( �����ي
دارد �� ��؟
�� ��� �� ر�� ��ک ��ي ���ح �ــ�ه ���� �� ��م ���و��� ا���م ���ه در
���� از ��ک ���ح ��ه از ��ف ��د ��� ا��؛ ���� �� ���� �� اد�� ���ح
نة �ثنا ع� شهر� ي�ت�ر لك�� شهر ع�ر�(. � قا�: قا� أبو ع�د��7 �ل�� 1. )ع� إسحا� ب� عم�
م�
شه
ارش�
73
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ��ه، �� ��� ���� �� ا���م �� ���ه در ���وده ز���� ���� ا��� ��
ا�� �ــ��، ���ه اول را از ��ف ��دش �� ��� ���� ا���م د��، �� ��ا��
در ���� از ����� ����� از ��ف �ــ�� د���ي ��� از ��� اول ���ه �� ��
آورد� )����، 1418ق، ج 28، ص154 (
�رع س�م: ��ص�� ب�ن ��ره ���� و ��ره ��رده
����� ����� ���ح ��ه در ��رد ����� ��� دو ���ه ���ده ��د؛ ا�� ��� �����
����� و د����ه ��ي ���ح ��ه، ����� اي ��� ���ه ���� و ���ه ���ده و��د ��ارد
و �ــ�� �� ��ا�� ��� از ا���م ���ه ���� �� ������� �� از �� ���� و ���
از ���� ����� ����� از ز��ن ���ه ����، ���م �� ���ه ���ده ��د� ا���� وا��
ا�ــ� �� ا���م ���ه ���ده ��� ���ه ���� و �� ���� ����ع ا�ــ�� )ا����ري،
1428ق، ج 1، ص145 (
ا��ون �� ����� ا�� �����، ��� ����� ���ات، ���� ا���م ���ه ���د، ��ون
در ��� ����� �����، ر��ئ� و �� ا��� ��اب ا����� ��ارد�
�����
در ��رد ���ان ����� در ����� ��� دو ���ه ���ده، ���ر ����� ��� ����ي ا�����
���ح ا�ــ�: ��وم ����� �� ����، ��وم ����� �� ����، ��وم ����� ده روزه و
�ــ�م ��وم �����، �� �� �� از ا�� د����ه �� ���� �� اد�� اي ���� ��ــ���� ��
از ��ر�ــ� اد��، ���� �� �ــ�د ا��� ���� �� ا���ق ����ي ا����� از ����� اول
ا��اض ��ده ا��� ازا�� رو ���� ����� �� ���� ���� ���ل ���� و ا���م �� ���ه
در �� ��ه ��ــ�وع ا��؛ ���� ����� ��� ��� روا��ت د��� ��ي د���، ا�� ا��
�ــ� ����� ���� ��اي ا���م ���ه ���د ����� ���ــ� و ���ن ز��ن ��ي �����
)ده روز، �� ��ه و �� ��ل(، ���ن ��ا�� ����� ���ه ���� و �� ���ر �����
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
74
ز���� ��� دو ���ه ���ــ�� ��د، ا���م
���ه ���د ������ ��ا�� ��د� �����ا��
����� ���رم ���� ا�� و ���ه ��ار، ��
�� ���اد �� ���ا��، �� ��ا�� ���ه ��
�� آورد�
م�
شه
ارش�
75
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ
���س� �����
٭ ���� ����، ����� ����� ������، ����،
)����7.(، �ــ�، ���� �����ــ�� ����� �
.����� �����
���ــ�، ������ــ�، )���80.(، ����� .�1
����� �� �ــ�� ������ ������، �����،
.���� ���
21. ������� ،)�� ��( ،���� �� ����� ،���� ���
����� ،�� ،���� � ������ ���� ��
.���������� ��������
31. ،).��4�0( ،���� �� ���� ،����� ���
���� ،�� ، ������� ������ ������ �������
.����� ��������
41. ،).��40�( ،����� �� ��������� ،���� ���
.����� �������� ���� ،�� ،������
��� ����، ���� �� ��ــ�، )��408.(، .51
����ــ��� ��� ��� �������، ��، ��������
.1���� ����� �� ��� ��������
61. ���� ،).��4�7( ،��� �� ���� ،���� ���
،�� ،������ � ����� ���� ��� ������
.7���� ���� �����
��� ����، ���ــ� �� ����، )��404.(، .71
���� ������ �����، ��، ����ــ���� ����
.����� �������
��ــ� �����، ��ــ��� �� ���ــ�، )�� ��(، .81
.������ �������� ،����� ،������
��� �����، ���ــ� �� ����، )��4�4.(، .91
.�������� ،����� ،����� ����
������ــ�� ���ــ�، ��� ����� �� ���، .�01
)���40.(، ������ �ــ� �����، ������،
.7��� ������������ ��������
��1. ����� ،).��4�7( ،���� ��� ،��������
.����� � ������� �������� ،����� ،������
�21. ������� ���� ،).��428( ،��� ،�������
.���� ��� ،����� ،)��������( ���� ��
������، ���ــ� �� ����، )��405.(، .�31
������ــ� ������� �� ��ــ��� ������
.����� �������� ���� ،�� ،�������
�41. ،).��4��( �����ــ��، ����ــ���،
���� ،�� ،�������������� ��� �����
.����� ��������
�51. ���� ������ــ�، )���42.(، ،����
.�� ���� ���� ،�� ،��� ��� ،�������
������، �ــ��� �� ��ــ�، )��4�5.(، .�61
.������� ���������� ،�� ،���� �����
�71. ،).��4�0( ،���� �� ������� ،�����
،)������� ���� � ����� ���( ������
.�������� ،�����
�81. ،).��40�( ،��� �� ���� ،����� ��
��ــ��� ���ــ��� ��� ����� �����
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
76
.:����� �� ����� ،�� ،�������
�91. ������ ،).��405( ،���� �� ���� ،���
.������� ���������� ����� ،�� ،�������
201. ،�� ����� ،)�� ��( ،������ ،�� �����
.�� �� ،�� ��
2�1. ���� ،).��42�( ،�� ������ ،�����
���� ��� � ����� ����� ،����� ،�������
.����� ����
ــــــــــــــ ، )�� ��(، ����� �������، .221
.�������� ������� ����� ،��
231. ،).��4�8( �����������ــ�، ���ــ�،
����� ����� ،�� ،������ ����� ������
.������ ����� ����
���ــ� �������، ��ــ�� �ــ� ����، .241
،����� ،������ ����� ������ ،).��4�2(
.������������ ،�������� ،�����
251. ������ ����� ،).��40�( ،���� ،�����
.�������� ،���� ،����� �
�ــ����� ������، ���ــ�، )��424.(، .261
،�� ،������ ������� ������� �� ����
.7���� ���� �����
�������، �ــ����������، )����4.(، .271
،������ � ����� ���� �� ������ ����
.�� ���� ���� ،������ ����� ،��
�ــ��، ���� �� ���������، )��404.(، .281
������ــ� ������� � ������ ������� ��
.������� ������� ،�� ،������ �����
�ــ����، ���� �� �����، )��4�0.(، .291
.���������� ،����� ،���
�ــ������، �ــ������� �ــ� ��ــ�، .301
)��402.(، ��ــ�� ����، ��، ����ــ�
.��������
3�1. ،).��42�( ،������� ،������ �����
����� �ــ�، ����ــ� ،���� ����ــ�
.��������
321. ،).��428( ،�� ������ ،������ ����
����� ������� �� ��� ������� ������ـ
������� ���� �������� ،�� ،������� ����
.�����
�ــ��� ���، ���� �� ���، )��4�0.(، .331
،����� ،������� ��� �� �������� ������
��������� ـ ����������.
341. ������ ،).��4�7( ، ــــــــــــــ
���ــ���� �� ��ــ� �������، �ــ�، ����
.����� ��������
�ــ� ���، .351 ���ــ�، ��� ����ــ� �ــ���
)��4�0.(، �����ــ� ������ �� �ــ��
،�� ،)����� -������( ،�������� ������
.����� ���������
361. ،).��40�( ،��� �� ���� ،���� ���
.����� �������� ���� ،�� ،������ �����
ــــــــــــ ، )����4.(، �� ������ .371
م�
شه
ارش�
77
تار
زيو
ج ح
مهنا
شو�
پژ1397
ن ستا
زمو
�اي�
پ.����� �������� ���� ،�� ،������
���ــ� �� ����، ��ــ����� �ــ� ����، .381
���� ،����� ،����� �� ������ ،).��4�4(
.������
���� �����، ������ــ� �ــ� ����، .391
����� ��� �� ����� ����� ،).��404(
.������ ������ ��������� ،����� ،�����
401. ��� ،).��42�( ،�� ��� ،��������� ����
��، ����ــ� ���� ،��� ��� ،����
.3������
�������� �����ــ�، ��� �� �������، .4�1
�ــ� ����ــ��� ��ــ�� ،).��4�8(
����ــ� ������ �������، ��، ����ــ�
.:����� ��
���ــ�، ���� �� ��ــ�، )���75.(، .421
،����� ،������ ���� ��� ������ �������
.������� ���� �������� ��������
ــــــــــــــ ، )���87.(، ����ــ� � .431
������ �� ��������، ��ــ��، ����� ���
.���� ������ �������
441. �� ������� ــــــــــــ ، )���87.(،
��������� ������ــ� ،����� ،������� ���
.�������� ����� �����
���ــ����� .451 ،).����0( ، ــــــــــــ
�������� ،����� ،������ �� ����� ����
.�������
461. �� ������� ،).��400( ، ــــــــــــــ
،����� ،��� ��� ،������� � ����� ����
.������ ���������
471. ،�� ،����� ،).��407( ، ــــــــــــ
.����� �������� ����
����ــ� .481 ،).��407( ، ــــــــــــــ
.������� �������� ،����� ،������
491. ،�� ،������ ،).��4��( ، ــــــــــــــ
.������� ����������
501. ،).��4�0( ،���� �� ��� ،��� ����
���ــ�� ������ ��� ����� ������، ��،
.����� �������� ����
���ــ�� .5�1 ،).��4��( ، ــــــــــــــ
����� ،����� ،����� ����� �� ���������
��� � ��� ����ــ�� �� ����� ����� �
.����� �����
ــــــــــــ ، )��4�2.(، ����� ������ .521
������ ���� ،���� ،������ ����� ��
.�������
ــــــــــــ ، )����4.(، ����� ������ .531
�� ����� ���ــ����، ��، ���� ��������
.�����
ــــــــــــ ، )��4�4.(، ����� �������، .541
.:������ ����� ،����
ــــــــــــ ، )��420.(، ����� ������ .551
����� ،�� ،������� ���� ��� �������
ه �د
م�ه
�� ع
دو �
بي �
صلف�
ر د
���ت
مان
يز م
ىق�
ى فس
�رب
78
.7���� ����
��� ���ــ�� )�ــ�� ����ــ�(، ��� �� .561
،����� � ����� ��� ،).���87( ،����
.����� ����� ،���� ���
ـ ، )��4�7.(، ������� ���������، .571 ـــــــــ
.������� ������� � ������� ����� ،�����
����، ����� �� ���ــ�، )�� ��(، ���� .581
.������ ������ �������� ،����� ،������
591. ����� ،).��4�8( ،���� ،������� ����
������� �� ��� ����� ������� ـ ����،
.��������� ���������� ،����� ،��� ���
601. ،).��404( ،����� �� ����� ،����� ����
���ــ����، ��، ������ ������ ������ــ�
.=���� ����� ����� �������� ��������
6�1. ،).��4��( ،��� �� ���� ،���� ����
،������ ����� �� ������ � ������ ���
.����� �������� ���� ،��
����������ــ�، ���ــ� �ــ� ��ــ�، .621
)���87.(، ���ــ�� ������� �� �ــ��
.���������� ����� ،�� ،������� �����
�ــ� .631 �������ــ� ���ــ���، ��ــ�
،������ ،������ ،).��40�( ،��������
.7��� ������������ ��������
641. ،).��4�0( ،��� �� ���� ������� ،���
������� ��� ����� ،���� ،����� ����
.����
����ــ�، ���� �� ���ــ��، )��407.(، .651
.������� �������� ،����� ،������
�� ��ــ��، )����4.(، .661 ���� ،�����
����� ���ــ��� ������ ���ــ����، ��،
.7���� ���� �����
671. ،).��4��( �ــ���������، ،���������
.������ ��������� ،�� ،���� � ������
���� ��ــ��، ��ــ� �� ��ــ�� �����، .681
� ������ ��� �� ��������� ،).��40�(
.������� ����� ،����� ،������
691. ،).��4�5( ،��� �� ���� ،��� ����
،������ � ����� ����� �� ����� �����
.������� ������� ،��
ــــــــــــــ ، )��4�8.(، ������ــ� .701
������ �� ��� �������، ��� ��ــ�، ��،
.������� ��������� �����
7�1. ،).��4�4( ،���� �� ���� ،����� �����
،����� ،������� ����� �� ������ ���
.������� � ����� � ������� ����� ���
������، ��ــ�، )��402.(، ������� .721
�� ����� ������، ��ــ���، ���� ������
.����� � �������
��ــ�� ������ــ�، ���ــ� �ــ� ����، .731
)���40.(، ���ــ� ������� � ������� ��
��� ���ــ�� ������، ��، ���� ��������
.�����