mim

arca

editö

rün

köþe

si1

MÝMARCA 72’ YE BAÞLARKEN,

Biliyorsunuz " mimarca 71 " Temmuz 2005‘de yayýna gir-miþti. 72'nin hazýrlýðý yaz sýcaklarýna vurdu, bunun içingecikmeli elinizde oluyor. Önemli olan yanan meþaleyisöndürmemek deðil mi? Ýçeriðe destek veren yayýn kurulu,yine sizlere dolu dolu mimarlýkla, yaþam sunuyor.Baþlýklarýn hepsi önemli ama sayýmýzýn, proje konusunadeðinmek istiyorum. Kýbrýslý mimarlar tarafýndan proje-lendirilen ODTÜ KIBRIS kampüsü öðretim elemanlarýlojmanlarý, tasarým açýsýndan, modemizmin yerel örnek-lerine bir yenisini ekledi. Sýnýrlý bir mimari yarýþma ile eldeedilen bu projeler ve yapýlar, yarýþma yöntemi ile mimarlarýn"ÖZGÜR VE ÖZGÜN" düþünce ile neler yapabileceðine birbaþka örnektir. Yine bu sayýmýzda meslektaþlarýmýzýn,araþtýrmalarý ve çalýþmalarý belge ve alt yapý niteliðindeolup, üyelerimize ve okurlarýmýza sunulmaktadýr. Görüþlerive yazýlarý ile katký koyan meslektaþlarýma teþekkürederken yine hatýrlatmak isterim ki, çok seslilik için diðermeslektaþlarýmýn Mimarca’ya katýlmalarýný ÖZLEMLE bekli-yorum.

Saygýlarýmla Ekrem Z. Bodamyalýzade

72ARALIK 2005 ISSN 1306-3138 YIL:16 SAYI :72

K I B R I S T Ü R K M Ü H E N D Ý S V E M Ý M A R O D A L A R I B Ý R L Ý Ð Ý

MÝMARLAR ODASI BÜLTENÝU N I O N O F T H E C Y P R U S T U R K I S H E N G I N E E R S A N D A R C H I T E C T S

CHAMBER OF ARCHITECTS BULLETIN

Sahibi:KTMMOBMÝMARLAR ODASI

Genel Yayýn Yönetmeni:Tarkan DAVULCU

Genel Koordinatör:Ekrem BODAMYALIZADE

Yayýn Ekibi:Azmi Öge, Cem KARA,Fatma ÝLKÝN, Burak TÜRSOY, Fatma TERLÝK, Pýnar ULUÇAY,Aysel ALÝHAN, Banu T.ÇAVUÞOÐLU, Didem ÇELÝK, Afet ÇELÝKER

Sponsorlar:Omaç Cin LTDCasablanca DesignMesut Perde

Kapak Tasarýmý:ODTÜ Öðretim Elemanlarý LojmanlarýBurak TÜRSOY

Grafik Tasarým Danýþmaný:Senih ÇAVUÞOÐLU

Layout:Gamze ANIL

Baský:DAÜ - Matbaasý

ISSN 1306-3138

Ýnternet Adresimiz:www.mimarlarodasi.orgE-mail: info@mimarlarodasi.orgYazýþma adresi: P.K. 271 LEFKOÞA1.Þehit Ýbrahim Ali SokakÇAÐLAYAN Lefkoþa KIBRISTel: (0392) 227 1677 - 227 4925

Bu yayýnda yayýnlanan yazýlardaki fikirler tümüyle yazarlarýna aittir.Yayýnýmýzdan, kaynak gösterilerek alýntý yapýlabilir. Herhangi bir yazýþma“MÝMARCA Yayýn Kuruluna” açýk isim, soyadý, meslek ve adres verilerekyapýlabilir.

Merhaba.......................................................................................2Nerede?........................................................................................3Odadan Haberler.......................................................................4-6Karikatür.......................................................................................7UIA Ýstanbul 2005....................................................................8-11ODTÜ Kýbrýs Kampusu Lojmanlar Projesi............................12-26Abdullah Onar’la söyleþi.......................................................27-33Kent Bilimdeki Geliþmeler Iþýðýnda Kentlerimiz ve Mimarlýk.34-38K.K.T.C’deki Kadýn Mimarlar ..............................................39-42Modernizmin Yerel Açýlýmlar, Sömek Evi-Lefke....................43-46Kenti Paylaþmak...................................................................47-49Mimarlar Ýçin Kentsel Tasarým..............................................50-521ft2 Geçmiþten Geleceðe 1 Ayakkare.......................................53Biz Onu Sever(is)dik!............................................................54-55O Fotoðraf karesi..................................................................56-57Özden ve Gözden Kaçýp Kaybolma.....................................58-61Ahmet Vural Behaeddin Örneðinde Analiz...........................62-65Ýç mimarca(1)........................................................................66-67Tunus....................................................................................68-69UMAR........................................................................................70Bir Konuk, Senih Çavuþoðlu-Grafik Tasarýmcý.....................71-76Davranýþ Kodlarý........................................................................77Yokoluþa Terk............................................................................78Yeni Üyelerimiz..........................................................................79Yapý Birim Maliyetleri ................................................................80

ÝÇÝNDEKÝLER

mim

arca

KTM

MO

B

Baþ

kaný

’nýn

yaz

ýsý

2

Ahmet ULAÞ*

merhaba,

* KTMMOB baþkaný

Hepimiz, toplumsal, tarihsel, kültürel iliþkiler içindeyaþayýp, böylesi bir ortamda bilgi üretip, geliþmekte-yiz. Bizler, insanlarýn doða ile iliþkisine aracýlýk eden,dünyayý deðiþtiren, yeniden kuran, insan hayatý ilebirebir iliþkisi olan bir mesleðin mensuplarýyýz. Bubaðlamda örgütlü mücadeleye inanan, örgütünesahip çýkan, geliþmesine katký koyan bireyleriz.

1960 yýlýnda 'Kýbrýs Türk Mühendis ve Mimarlar Birliði'olarak kurulan birliðimiz ve Odamýz geliþerekbugünkü konumuna gelmiþtir.

Kuruluþ günlerinin derneði olan Birliðinin ve Odamýzbugün yerel olma aþamasýný aþarak uluslararasýniteliði olan kamuoyunda da saygýnlýðý olan birmeslek kuruluþu halini almýþtýr.

Þimdi önümüzde duran görevler vardýr. Yasamýzýndeðiþmiþ olmasý, bizlere mesleði ilgilendiren konular-da, Oda Yönetim Kurulu ile birlikte çalýþarak, çaðdaþdüzenlemeler yapmak ve hedeflenen AB ve dünyadayerimizi almak öncelikli görevimiz olmalýdýr.

Bu çalýþmalar yapýlýrken; 2004 ve 2005 yýlý itibarý ileülkemizde büyük bir artýþ gösteren sektör içerisindegörevimizi yaparken de mesleðimizi bilimsel kurallarve etik davranýþ çerçevesinde icra etmeliyiz.

Bilim ve Teknolojik geliþmeler çerçevesi içerisindemesleðimizi yapmamak,öncelikle kendi mesleðimizeve içinde yaþadýðýmýz topluma ihanettir.

KTMMOB Mimarlar Odasý üyesi mimarlarýn, içindeyaþadýðý toplum ile bütünleþmiþ olarak birlikte düþü-nen, birlikte üreten yapýsý ile en genelde de barýþmücadelesi verdiði bilinmektedir. Dolayýsýyla göre-vimiz mesleki ve ülkesel sorunlara çözümler üretmekolmalýdýr ve bizlerin bunu baþaracak bilgi,beceri veyeteneðe sahip olduðumuzu herkes bilmelidir.

Saygýlarýmla,

mim

arca

Mim

arla

r Oda

sýB

aþka

ný’n

ýn y

azýs

ý3neresinde?

Tarkan DAVULCU*

Temmuz ayý baþlarýnda Ýstanbul'da yapýlan 22. UIAtoplantýsýna yapýlmayaný yapmanýn verdiði motivas-yonla hazýrlanýrken aramýzda yapýlan tartýþmalardaneyle karþýlacaðýmýz konusunda hepimizin ortak birkanýsý vardý. Bilinmezlik... Daha önce böyle bir toplan-týya katýlmamýþ olmak, deneyimden yoksunluk gibihususlar az da olsa tedirginlik yaratýyordu. Tüm hazýrlýklar bitirilip de Ýstanbul'a vardýðýmýzdagördüklerimizden etkilenmiþtik. Organizasyonunmükemmel denecek düzeyde olmasý, mekanlar, fuaralanýnýn nasýl bir gecede hazýrlandýðýný izlemek gibiinsaný etkileyen þeyler de eklenince olaðanüstü birolayýn içinde olduðumuzu anlamamýz gecikmedi. Buarada standýmýzýn fuar salonunun belki de en güzelnoktasýnda olmasý ayrýca bir baþka güzel olaydý.Önceden yapýlan programlý ve sýký çalýþmalar sonu-cunda gerek standýmýzýn ve gerekse de döküman-tasyonlarýmýzýn hazýr olmasý gibi bir avantajla ilk gün-den kendimizi elimizde belgelerle standlarý gezerkenbulduk. Tabii bu arada Peter Eisenman ve ZahaHadid gibi üst düzey ürünler veren mimarlarý da izle-mekten mahrum kalmýþtýk. Fakat bunun önemi yoktuçünkü biz mimarlýk örgütleri ile biraraya gelmek veiletiþim olanaklarýný yaratmak için Ýstanbul'daydýk...Bu hýzla önce UMAR(Akdeniz Mimarlar Birliði) toplan-týsýna katýlmýþ kendimizi ifade etmiþ ve seviyeli birörgütün varlýðýný perçinlemiþtik. Devamýnda ACE(Avrupa Mimarlar Birliði) yetkilileriyleyaptýðýmýz toplanantýlarda belgelerimizle (ki bunlaryýllar önce ACE ve UIA standartlarýna olan inançlayapýlmýþtý) kendimizi anlatmýþ mevcut mevzuatýmýzlaaslýnda bizim yýllardýr denetim yaptýðýmýzý, odamýzakayýtlý olmayan hiçbir mimarýn proje yapamayacaðýnýgururla anlatmýþtýk ve çokta olumlu tepkiler almýþtýk.Hatta yeni yasamýzla üyelik tanýmlarýný yapmýþ diðergeliþmiþ ülkelerde olduðu gibi belirli bir süreçtensonra 'uygulamacý üye' tanýmýný getirme olanaðýný dabulmuþtuk. Tüm bunlar gurur vericiydi...Bu arada günler ilerlemiþ ve bizlerde Charles Correa,Maksimiliano Fuskas gibi mimarlarý dinleme fýrsatýyakalamaya baþlamýþ, iletiþim kurmanýn telaþýný(birazcýkta baþarmýþ olmanýn verdiði rahatlýkla) üze-rimizden atmýþ ve örgütlerin kendi mimarlýk ürünlerini

tanýttýklarý standlarý bu kez farklý bir gözle incelemeyebaþlamýþtýk. Evet kendimizle gurur duymuþtuk ancak tümbu mevzuat ve denetim mimarlýk ürünlerine yansýyormuy-du? Bizlerin bu çabasý mimari ürünümüze olumlu yöndeetki ediyormuydu? Ülkemiz mimarlýðý dünya mimarlýðýnýnneresindeydi? Görülen oydu ki paralellik maalesef yoktu. Ülkemiz mimar-lýðýnýn almasý gereken çok yol vardý...Artýk sona gelmiþtik ve sýra altýn madalyayla onurlandýrýlanTadao Ando'ya gelmiþti. Usta, (Charles Correa hariç) diðermimarlarýn aksine kendi reklamýný yapma tavrý takýn-mamýþtý. Bizlere toplumlarýn/halklarýn/ülkelerin yýldýzmimarlara ihtiyacý olmadýðýný toplumsal bilince sahip,mimarlýk mesleðinin bilincine sahip,çevre sorunlarýnaduyarlý mimarlarýn mimarlýk mesleðine yapacaklarý katkýnýnne denli önemli olduðunu anlattý ve biz de dinledik. Temelmimarlýk eðitimi almamýþ birisi anlatýyordu ve biz de dinli-yorduk. Konuþma bittiðinde biz de coþkuyla alkýþladýk diðerbinlerce meslektaþ gibi... Ve aklýmýza yine ayný sorutakýlmýþtý...

Ülkemiz mimarlýðý bu fotoðrafýn neresindeydi?Ülkemiz mimarlarý neresindeydi?Biz dünyanýn neresindeyiz?

Hepinize iyi çalýþmalar ve gurur duyacaðýnýz ürünler diliyo-rum!

* Mimar/Mimarlar odasý baþkaný

mim

arca

odad

an h

aber

ler

4

Azmi ÖGE*

Dünya Mimarlar Günü, 1 Temmuz Cuma gecesiK.T.M.M.O.B. lokalinde düzenlenen kokteyl ile kut-landý.

3-7 Temmuz da gerçekleþtirilen Dünya MimarlarKongresine Haziran ayý içerisinde yapýlan yoðuntemaslar sonrasý etkinlikler çercevesinde açýlan fuaralanýnda stand alýnarak, (bu stand odamýza TürkiyeMimarlar odasý tarafýndan tahsis edilmiþtir, kendile-

rine bu vesile ile teþekkür ederiz) odamýz etkin birbiçimde temsil edildi.Bu etkinlik çerçevesinde gerçekleþen UMAR (AkdenizMimarlar Birliði) toplantýsýna gözlemci üye statüsünde

katýlýndý.Toplantý süresince baþkan ve üye ülke temsilcileriile yapýlan temaslar neticesinde 17 Temmuzda Tunus tagercekleþtirilen üye ülke mimarlýk öðrencilerinden oluþtu-rulan çalýþma gurubuna kýsýtlý süre içerisinde bir öðrencigönderilerek odamýz Tunus'ta temsil edilmiþtir.3-7 Temmuz döneminde farklý ülke temsilcileri ilegörüþmeler odamýz standýnda gerçekleþtirilmiþtir. AvrupaMimarlar birliði baþkan yardýmcýsý ile de temas kurulmuþ-tur. UIA Ýstanbul 2005 Kongresi’nin ardýndan 7-10 Temmuzdagerçekleþtirilen Genel Kurula ise Türkiye Mimarlar Odasýyardýmlarý ile gözlemci statüsünde katýlýnmýþtýr. Yapýlançalýþmalar B.R.T.K. tv de bir sabah programýnda daanlatýlmýþtýr.Temmuz ayý içerisinde gerçekleþtirilen gelenekselK.T.M.M.O.B. pikniðine odamýz yönetim kurulu aileleri ilebirlikte katýldýlar.

Odamýz çaðdaþ ve fonksiyonel web sayfasý için açýlanihale sonuçlandýrýlýp mukavele imzalanmýþ ve çalýþmalarbaþlatýlmýþtýr. Kýsa süre sonra yeni web sayfamýz geniþkapsamý ile üye hizmetine sunulacaktýr. Artan yoðun iþ temposu ve üyelerimize daha profesyonelve daha hýzlý hýzmet sunmak, düzenli arþiv ve diðer odaiþlemlerinin devamlýlýðýný saðlamak amacý ile odamýzasekreter alýnmasý için açýlan münhal tamamlanmýþ veMimarlar odasýna ait idari sekreter 20 Kasým itibari ilegörevine baþlamýþtýr. Üyelerimizin oda ile olan iliþkilerini

mim

arca

odad

an h

aber

ler

5

idari sekereter aracýlýðý yapmalarý ve takip etmeleriise bir yazý ile kendilerine duyurulmuþtur.Üyelermizin en çok sýkýntý çektiði ortak vize bürosun-

da daha saðlýklý ve süratli hizmet vermek için, vizebürosuna teknik eleman almak için münhal açýlmýþtýr.Ýçinde bulunduðumuz þu günlerde ise münhal sonuç-landýrýlmýþtýr. Ayrýca bakýlan dosyalarýn eþit þekildedeðerlendirilmesi için inþaat mühendisleri ile birlikteyürütülen kontrol listesi ve örnek proje çalýþmalarý iseson þeklini almýþ ve önümüzdeki günlerde denemeuygulanmasýna baþlanacaktýr.

Mimarlar odasý olarak daha saðlýklý inþaat yapýmýnýsaðlamak ve denetlemek ve ayrýca üyelerimize deyeni imkanlar saðlamak için inþaat mühendisleriyönetim kurulu ve birlik yönetim kurulu ile çalýþmalarbaþlatarak bina denetim tüzüðü ve devlet hizmet alýmtüzük çalýþmalarý baþlatýlmýþtýr.Odamýza yeni logo seçilmesi için tüm meslekgruplarýna açýk ulusal yarýþma açýlmasý kararý alýn-mýþtýr. Yarýþma Kasým sonu sonuçlandýrýlacaktýr. Güney Kýbrýs ta bu güne kadar temas kurma þansý-

na sahip olamadýðýmýz "C.A.A." Kýbrýs Mimarlar Birliðibaþkaný ile Ýstanbul'da görüþülmüþ ve 17 Eylül degenel kurullarýnda davetli olarak katýlan baþkanTarkan Davulcu kýsa bir konuþma yapmýþtýr.

3 Ekim Dünya Mimarlýk Günü etkinlikleri çerçevesindeodamýzda kokteyl ve seminer düzenlenmiþtir.Lefkoþa Ýmar Planý Deðiþiklik Önerisi, Þehircilik Dairesipersonelleri ve üyelerimiz ile tartýþýlmýþtýr. Lefkoþa ÝmarPlaný ve Þehircilik Dairesi uygulamalarýndan dolayý oluþanmimari uygulama ve üye sýkýntýlarý dile getirilmiþtir.

Yeni eðitim dönemi ile birlikte, gerek mimarlýk öðrencilerigerekse meslektaþlarýmýza yönelik meslek içi eðitim veüyeler arasý kaynaþmayý hedefleyen seminerler dizisinebaþlanmýþtýr. Ýlki Sn. Prof. Dr Erdal Aksugür tarafýndanyapýlan seminerler dizisinin, Ocak ayý sonuna kadar iki haf-talýk periodlarla devam etmesi planlanmaktadýr.

mim

arca

odad

an h

aber

ler

6

Gerek yönetim kuruluna verimli, çaðdaþ ve düzenliçalýþma ortamý gerekse gelen üye ve misafirlerimizekarþý daha prestijli bir ortam saðlamak amacý ileodamýz iç tasarýmý da deðiþtirilmiþtir.Eski eþyalarýmýzise ortak vize personeli ihtiyacýna sunulmuþ olup,fazlaolan eþyalar ise Yapý Endüstri Meslek Lise'sindengelen talep üzerine okula baðýþlanmýþtýr.Yönetim kurulu baþkanlýðýný yürüttüðümüz ve binakullaným hakký odamýza verilen Kýbrýs MimarisiniKoruma Vakfý 'na ait binanýn restorasyon çalýþmalarý-nýn önümüzdeki ay bitirilmesi hedeflenmektedir.Yönetim kurulumuz yeni yýl itibarý ile binamýzý üyemizkullanýmýna sunmayý hedeflemektedir.

17-20 Kasým Antalya Yapý Fuarý’ na Antalya MimarlarOdasý davetlisi olarak katýlma çalýþmasý baþlatýlmýþtýr.Düzenlenecek etkinlikte yapýlacak sunum içindeüniversitelerimiz ile temasa geçildi. Katýlýmcý öðretimüyesi belirlendi ve sunumu yapýlacak poster hazýr-landý.UNOPS sponsorluðunde baþlatýlýp oluþturulan ekiptarafýndan yürütülen "Ýki Köyün Hikayesi" adlý kitapson çalýþmalarý da tamamlanýp bastýrýlýp sonuç-landýrýlmýþtýr.

45. dönem yönetim kurulu olarak, görüldüðü gibiyoðun geçen bu dönem içerisinde her konuda katkýkoyacak meslektaþlarýmýzla çalýþmaya hazýr olun-duðunu yineleyerek tüm üyelerimizi olumku katký koy-maya çaðýrýyoruz. Duyarlý üyelerimize þimdidenteþþekür ederiz...

*yüksek mimar Mimarlar Odasý yazmaný

mim

arca

karik

atür

7

*Mimar/Karikatürist

Serhan GAZÝOÐLU*

karikatür

mim

arca

UIA

Ýsta

nbul

8 UIA 2005 ÝSTANBUL DÜNYA MÝMARLIK KONGRESÝ'NDEN ÝZLENÝMLER

Bahar ULUÇAY*-Pýnar ULUÇAY**

Mimarlýk, þehircilik ve çevre ile ilgili konulardaBirleþmiþ Milletler'in Habitat Konferansý'ndan sonradünyanýn en büyük organizasyonu olan UluslararasýMimarlar Birliði (UIA) Kongreleri'nin 22. 3-7 Temmuz2005 tarihleri arasýnda Ýstanbul'da gerçekleþtirildi.1999 yýlýnda Pekin Kongresi'nde yapýlan seçimdoðrultusunda, Istanbul, Doðu ile Batý'yý birleþtirenmerkezi bir kent olmasý nedeniyle 22. UIA kongresineev sahipliði yapmaya deðer bulunmuþtu.

UIA 2005 Ýstanbul programýnýn ana bölümleriniKongre'ye paralel olarak Genel Kurul, UIA Konseyitoplantýlarý, UIA Ödülleri Töreni, Öðrenci Yarýþmasý veçeþitli sergiler oluþturdu. Ana sponsorluðunu Kale þir-ketler grubunun yaptýðý ve kýrka yakýn farklý kuruluþunda desteklediði bu etkinlik, nitelik ve nicelik açýsýndanzengin bildirilerin sunulduðu, yüz elliden fazla sergininizleyicileriyle buluþtuðu, pek çok mimarlýkatelyelerinin düzenlendiði, canlý müzik, dans gösteri-leri ile çeþitlendirilmiþ, dünyaca ünlü mimarlarýn dakatýldýðý uluslararasý bir mimarlýk þöleniydi. Resmirakamlara göre 128 ülkeden mimarlýk, planlama,tasarým ve mühendislik gibi farklý disiplinlerden6000'e yakýn kiþinin katýldýðý kongrede dünya mimar-larý, Uluslararasý Mimarlar Birliði'nin Ýstanbul Kongresiiçin belirlediði "Kentler: MimarlýkLAR'ýn Pazaryeri"temasý baðlamýnda kent planlamasý, yapý tasarýmý, içmekan düzenlemesi, meslekte uygulamanýndenetlenmesine kadar pek çok konuyu tartýþtý.

Kongre boyunca Archinet kanalý aracýlýðý ile dünyayailetilen etkinlik, o günlerde çýkan tüm gazete vedergilerde yer aldý. TV kanallarý özel programlarý ile,gazeteler özel ekleri ile mimarlýðý gündemlerinetaþýdýlar. Öyle ki Türkiye'de düzenli olarak yayýnlananmizah dergileri bile kongre sýralarýnda Ýstanbul'dakiçarpýk yapýlaþmayý eleþtirerek kongrenin amacýnýsorguladýlar (Resim01). Kongrede en yoðun ilginin,kentlerde varolan sorunlarýn ötesinde ünlü mimarlarýnüzerine odaklandýðý düþünülürse aslýnda bu yerindebir sorgulama. Kongre'nin Ýstanbul için getirisi neoldu?

Kongre hiç þüphesiz ekonomik sebeplerden dolayý özellik-le öðrenci katýlýmýnda beklenilen düzeye ulaþamadý. Çokönceden reklamý yapýlmaya baþlandýðý gibi 'Ayþe teyzeyiya da köþe bakkalýný' aktif bir þekilde tartýþma platformunaçekemedi; halk düzeyinde katýlým gerçekleþemedi.

Resim 01. Leman dergisi ön kapaðý

Kuzey Kýbrýs Türk Mimarlar Odasý Birliði'nin de katýlmýþolduðu Uluslararasý Yapý ve Mimarlýk Fuarý, benzersebeplerle sönük geçti. Paralel devam etmek zorundaolan konferans bildirileri de bundan payýný aldý; tartýþmaplatformu bazý durumlarda yeterli katýlým olmadýðýndanyaratýlamadý. Mimarlýðýn yanýnda, hatta ötesinde Ýstan-bul'un taçlandýrýldýðý UIA 2005, kongre baþkaný SühaÖzkan'ýn da belirtmiþ olduðu gibi Türkiye'nin 25 yýllýk birözlemiydi. Çeyrek yüzyýldýr Türk mimarlarýnýn sabýrla bek-lediði bu uluslararasý buluþmada hedef, Ýstanbul'un sorun-larýna cevap aramanýn ötesinde dünyaya Türkiye'yi, onunkültürünü ve mirasýný tanýtmaktý. Bu da her etkinlikte olasýolumsuzluklara raðmen baþarý ile kotarýldý.

Kongre ve buna baðlý paralel etkinlikler ana merkez olarak"Kongre Vadisi" adýyla anýlan Harbiye Askeri Müzesi, LütfiKýrdar Kongre Merkezi, Cemal Reþit Rey Konser Salonu,

mim

arca

UIA

Ýsta

nbul

9

Resim 03- Gümüþ caddesi

Resim 04- Taþkýþla arka bahçesinden bir görünüm

Resim 05. mimed 2005 öðrenci ödülleri sergisi

Harbiye Açýk Hava Tiyatrosu, Muhsin ErtuðrulTiyatrosu, Hilton Convention Center ve ÝTÜ Taþkýþlamekanlarýnda gerçekleþtirildi. Kongre Vadisi, yerleþkeplaný ile "Kentler: MimarlýkLAR'ýn Pazaryeri"temasýnýn bir yansýmasýydý. Kapalý ve açýk mekanlar-dan oluþan vadi gerçek bir pazaryeri niteliðindeydi(Resim 02). Hiç þüphesiz kent içindeki merkezi kon-umu ve barýndýrdýðý yapýlar sebebiyle UIA 2005 Ýstan-bul Kongresi için yerinde bir seçimdi.

Çeþitli sergilerin yer aldýðý açýk mekanlar, kongreboyunca devam eden kültürel etkinliklerin de etkisiylegünün 24 saatinde canlýlýðýný korudu. (Resim 03,04)

Konferans kayýtlarýnýn da yapýldýðý ÝTU Taþkýþlabinasý pek çok sergiye ev sahipliði yaptý. Bunlardanbir tanesi 'Mimarlýk Öðrencileri Derneði'nin (MÝMED)düzenlediði 2005 öðrenci ödülleri sergisi idi. (Resim 05)

Resim 02. Kongre vadisi açýk mekan düzenlemeleri

mim

arca

UIA

Ýsta

nbul

Ýki Alman Mimarlýðý (1949-1989) adý altýnda düzenle-nen sergi ise Dýþ Kültürel Ýliþkiler Enstitüsü'nün (IFA),Doðu ve Batý Almanya'nýn birleþmesinin ondördüncüyýlýnda ilk kez Almanya Federal Cumhuriyeti ve AlmanDemokratik Cumhuriyeti'nin Mimarlýk eserleriniyeniden birleþmiþ bir Almanya kimliði altýnda derlemeçabasýnýn ürünüydü (Resim 06,07). Taþkýþla binasýmekansal zenginliðiyle yukarýda bahsi geçen iki sergiyanýnda pek çok yerli ve yabancý kurum ve kuru-luþlarýn düzenlediði sergilere de ev sahipliði yaptý.

Resim 06 - Ýki Alman Mimarlýðý sergisinden

Resim 07. St. Anna Düren Katolik Kilisesi - Ýç Mekan, Batý Almanya 1951-56 (Ýki Alman Mimarlýðý sergisinden)

Topkapý Sarayý avlusundaki Darphane-i Amire binasýndadüzenlenen 'Avrupa'dan Ýstanbul'a Yeni Sanat (1890-1930)sergisi, kongre vadisinin dýþýnda gerçekleþmesine raðmengeniþ izleyici kitlesine ulaþtý. Sergi, ondokuzuncu yüzyýldaAvrupa'da doðan 'Yeni Sanat' etkisinde tasarlanmýþ, farklýülkelerden derlenmiþ pek çok objeyi içeriyordu (Resim 08-09).

Resim 08 - Sergiden bir görünüm

Resim 09 - Darphane-i Amire Binasý - Sergi giriþi

10

mim

arca

UIA

Ýsta

nbul

11

Eczacýbaþý sponsorluðunda Ýstanbul Modern SanatMüzesi'nin açýk mekanýnda gerçekleþen 'BurhanÖcal Konseri' ise UIA 2005 Ýstanbul Kongresi'ninkapanýþ etkinliði olmasa da buluþma'nýn bir özetigibiydi (Resim 10-11). Tarihi yarýmadayý görenmodern bir mekanda, müziðiyle Doðu ve Batý arasýn-da köprü kurmayý amaçlamýþ Öcal'ý dinlerken, Ýstan-bul, böylesi önemli bir buluþmaya ev sahipliði yap-mak için seçilebilecek en iyi mekan olduðu mesajýnýveriyordu.

Resim 10 - Ýstanbul Modern

Resim 11 - Konser aný

*Bahar Uluçay- Doðu Akdeniz Üniversitesi, MimarlýkFakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

**Pýnar Uluçay- Doðu Akdeniz Üniversitesi, MimarlýkFakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

ODTÜ Kýbrýs Kampüsü Lojmanlar Projesi; Kalkanlý ( 2005)*

Burak TÜRSOY*

proje müellifi:Ziya Necati Özkan mimarlýk-mühendislik bürosu mimari tasarým:Ziya Necati Özkan, M.Arch.Burak Türsoy, MimarErkal Þahoðlu, Mimar mimari ekip:Kuzey Karahanlý, Y.MimarAli Sarýyel, Y.Mimar Statik :Engin Ekici, Ýns.Müh. Seran Aysal, Y.Ýns.Müh.

Elektrik : Çetin Kural, Elektrik Müh.Mekanik :Mustafa Daðbasý, Dr. Mak. Müh.Ali Soydan, Mak. Müh. Ýç mimari : Destine Türsoy, Ýç mimar Peyzaj : Nevter Zafer, Y.Peyz. mim. vekent tasar.

* bu proje, ODTÜ Kýbrýs kampüsü lojman-larý mimari proje davetli yarýþmasýnda bir-incilik ödülü kazanmýþtýr.

12

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar13

Lojmanlar, eðitim bölgesinin baþlangýc noktasýndayer alýr. Kuzey yönünden rektörlük yapýsý, doðudauçurum ve batýda merkez binasý ile sýnýr-landýrýlmýþtýr. Yaya ve taþýt sirkülasyonu yapýadalarýný biçimlendirmiþtir. Yarýþma alaný eðitim böl-gesinin baþlangýç noktasýnda olmasýndan dolayý ikiönemli yaya arterini barýndýrmaktadýr.

Lojmanlar, rektörlük binasý ile yakýn iliþkiiçerisindedir. Rektörlük binasýnýn, kampüsün geliþ-imindeki mimari düþünceyi biçimlendireceðiöngörülmüþtür. Lojmanlar bu biçimleniþin bir parçasýolacak þekilde tasarlanmýþtýr ki bu yapý gruplarý, loj-man bölgesinin geliþmesinde etkili olacaktýr. Butasarým ilkeleri, master plan ve kampüs geliþimilkeleri ýþýðýnda þekilendirilmeye çalýþýlmýþtýr.

Yapý gruplarýnýn kompakt bir biçimleniþde olmasýdüþünülmüþtür. Planlmanýn basit, okunabilir ve seriüretime uygunluðu belirlenen tasarým ilkeleri arasýn-dadýr. Yapýlarýn arazide konumlanmasýnda masterplanýndan gelen veriler ve çevre koþullarý etkiliolmuþtur. Rüzgar, güneþ ve iklim koþularýndan fay-dalanma ve/veya korunmasý, yerel malzeme kul-lanýmý (sarý taþ kaplama), insan ölçeði tasarýmýbiçimlendiren öðelerdir.

Tasarlanan konut birimleri dört farklý tipolojidedir. Butipler doðrultusunda üç tip konut grubu tasarlanmýþtýr.Batý yönündeki yapý alanýnda C ve D tipi planlarýnkullanýldýðý yapý grubu (apartmanlar), doðu tarafýndaise A(müstakil) ve B(sýraevler) tipleri konumlandýr-mýþtýr. C ve D tipi planlarýn ayrý ayrý deðil iki plantipininde olduðu bloklarýn bitiþik nizamda düzenlen-mesi düþünülmüþtür. Gündüz mekanlarý kuzeyyönünde yatma mekanlarý güney yönünde konum-landýrýlmýþtýr. Yatma mekanlarýnýn rektörlük(eðitimbölgesi) yönündeki aktivitelerden etkilenmemesi veyarý özel alanlar oluþturmasý düþünülmüþtür. B tipibloklar wc ve banyolarýn çýkmalarý ile oluþturduðutesisat boþluklarýndan birleþecek þekilde bitiþik nizamda konumlandýrýlmýþlardýr. A tipi konutlar müsta-kil olarak düzenlenmiþtir.

Orta avludan (yarý gecirgen örtülü) yaya aksýndan görünüm

Yapý gruplarýnýn çevreyle iliþikisi; özel, yarý özel ve genelkullaným alanlarý olarak tanýmlanabilir. Özel alanlar,teraslardýr. Kýbrýsýn iklimi yýlýn birçok döneminde açýkmekanlarýn kullanýmýna elveriþlidir; (yazýn gölge ve rüzgaryönünden yararlanabilen) C ve D tipi yapý grubunun yayaaksýnýn çevresinde oluþturduðu niþler, yarý özel alanlarýoluþturmaktadýr. Yaya aksý üzerindeki þiþmeler, kul-lanýcýlarýn sosyal iliþkiler kurabilecekleri potansiyeller oluþ-turabilecektir. Yaya arterleri genel kullanýmý oluþturur vekampus içi dolaþým akýþýný bütünler.

Lojmanlarýn giriþleri yaya arterlerinden saðlanmaktadýr.Rektörlük yönünde master planý doðrultusunda belirtilenyaya akslarý dýþýnda baðlantý kurulmamýþ, rektörlük ile loj-manlar arasýnda ''yeþil tampon bölge'' oluþturulmuþtur.Yazýn yaya yollarý yapýlarýn gölgesinden yararlanabilecekþekilde düzenlenmiþtir. Yaya yollarý ve otoparklarýn zemi-nin aldýðý ýsýyý geri vermeyen kilit parke, traverten veyýkanmýþ beton gibi rengi açýk ve ýsýyý tutmayanmalzemeler kullanýlmasý öngörülmüþtür. Bunun yanýndatüm tiplerin park ihtiyacýný karþýlayacak otoparklardüþünülürken ortak kullaným alanlarýnda

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

hem çocuklarýn oynayabileceði hem de yaþayanlarýndinlenebileceði ortak alanlar konutlar arasýnda kon-umlanmaktadýr.Kuzey-batý yönündeki aðaclandýrmada boþluklarbýrakýlarak rüzgar koridoru oluþturulmasý ve güneycephelerindeki aðaclarýn yazýn yapraklý kýþýn yaprakdöken aðaçlar konumlandýrýlmasý düþünülecektir.Etkin rüzgar yönündeki aðaçlandýrma yazýn esensýcak rüzgarýn etkisini azalatacak ve yaya yollarýnýnveya yeþil alanlarda gölgesinden yararlanabilecekalanlar oluþturacaktýr.

Kampüsün bulunduðu vadi ve lojmanlarýn konum-landýðý kuzey yamacý þiddetli kuzey-batý rüzgarýndanetkilenebilir. Lojmanlarýn konumlanmasý kuzey-batýrüzgarýný kontrol altýna alýnmasý (rüzgar koridorlarý)düþünülmüþtür. Güneþten kýþýn faydalanmak, yazýnkorunabilmek için yapý guruplarýnda ýþýk kýrýcýlarý ilebütünleþtirilmiþ bir örtü sistemi tasarlanmýþtýr.

Örtünün altýnda bulunan b/a döþeme üzerine sadecesu yalýtýmý yapýlmýþ betonun kalýnlýðý artýrýlarak kýþýngündüz tuttuðu güneþ ýþýðýndan oluþan ýsýyý korumasýhedeflenmiþtir. Ancak uygulamada yapýlmamýþtýr.Yazýn ýþýk kýrýcýlar yapýyý güneþden koruyacak veayný zamanda yapý ile ýþýk kýrýcýlar arasýndaki boþlukhavalandýrma saðlayacaktýr. C ve D tipi planlarýn bir-inci katlarýnýn gündüz mekanlarýnýn tavan döþemele-ri yükseltilerek havalandýrmaya imkan verilmiþtir. Bu döþemeler yapýlar arasý birleþtirilerek (dilatasyon-lu) , yapý guruplarýnýn bütünleþmesi saðlanmýþ, mer-diven ve birleþim noktalarýnda ýþýk kýrýcýlarlaboþaltýlmýþtýr.

Tesisat ve ýsýstma/soðutma ünitleri, C ve D tipinde yarýgeçirgen panolar (demir pancur) arkasýnda gizlenecek þe-kilde konumlandýrýlmýþtýr. B tipinde tesisat boþluðundayapýlmýþtýr. Güneþ toplayýcýlar güney doðrultusundayapýlarýn üzerinde konumlanacaktýr.

14

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar15

Genel görünüm

Iþýk kýrýcýlarýnýn yaz ve kýþ mevsimlerindekidurumu ve b tip lojmanlarýnýn detayý

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

Lojmanlarýn genel oturumu ve yarý geçirgen örtülü meydan

Lojmanlarýn rektörlük yönünden görünümü

ODTÜ Kýbrýs Kampüsü Lojmanlar I.etap Uygulama 2004/2005

16

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar17

B tipi lojmanlardan görünüm

C ve D tipi lojmanlardan görünüm

A tipi lojmanlardan görünüm

2003 Aralýk ayýndan itibaren projelendirme çalýþ-malarýna baþlanmýþtýr. Tüm disiplinler ile projenintamamlanmasý 6 ay sürmüþtür. Ýhale ve yapýmý(I. etap lojmanlar)18 ay sürmüþ Aðustos 2005 tamam-lanmýþtýr. 2004 Eylül'de II.etap lojmanlar proje-lendirilmiþ, yapýmý halen sürmektedir.I. etap lojmanlar 4- A tipi, 21- B tipi, 56- C ve D tipi loj-mandan oluþurken (81 adet) II. Etap lojmanlar 27-B

tipi, 44-C ve D tipi konut içerecektir. Sonuç olarak konutlartamamlandýðýnda 1012 kiþiye hizmet verecektir.Kullanýcýlarýn gerekli destek mekanlar (otopark, çocuk oyunalaný v.s.) proje ile ele alýnmýþtýr.

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

TipP A Müstakil Konutlar

Yamaç yönünden A Tipi'ne bakýþ

18

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar19

Rektörlük yönünden görünüm

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

Teras-çevre iliþkisi

Yamaç yönündeki yaya arterinden görünüm

Yamac'a bakan cephe

Giriþ cephesiTümüyle açýlabilen camlý kapýlarla iç mekanlarýndýþ terasla bütünleþmesi

20

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar21

B tiplerine Giriþ cephesinden görünüm

Tip B Sýraevler

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

B Tipi Arka cephe'den görünüm

22

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar23

Konutlar ve sokak iliþkisi Arka cepheden görünüm

B Tipi giriþ cephesi

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

C ve D Apartman tipi konutlar

Yaya arterlerinden görünümler ve cepler

D Tipi C Tipi

24

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar25

Merdivenler ve yaya geçiþi

Orta Saçak ve yapýlarýn bütünleþmesi

Orta Saçak ve buluþma mekaný

mim

arca

mim

ari y

arýþ

mal

ar

Yaya arterlerinden görünümler

Orta Saçak

**Burak TÜRSOY-mimar

26

mim

arca

röpo

rtaj

27Sanatçý Mimarlar.... ABDULLAH ONAR- Y. Mimar

Fatma TERLÝK*-Cem KARA**

Girne’nin giriþindeki Onar Village tesislerinde kýzýAmber Onar ve eþinin de katýldýðý özel konutundagerçekleþtirdiðimiz röportajda mimarlýk camiasýnýnbaþarýlý ve tecrübeli mimarlarýndan Abdullah ONAR'ýbu ayki Mimarca sayýmýza konuk ediyoruz.

Kaleburnu'nundan NewCastle'a olan seyahatý:Kýbrýs'taki eðitimini 1949'da Ýngiliz Kolejinde tamam-ladýktan sonra ayný yýl Ýngiltere'de teknik bir kolejdeüç sene boyunca part-time olarak okuyup aynýzamanda mimari bir ofiste çalýþmaya baþladý.Okulunu tamamladýktan sonra Ýngiltere'de mimari birofiste bir yýl çalýþýp 1956 yýlý sonunda Kýbrýs'a geridöndü. Kýbrýs'a döndükten sonra bir sene ÝnþaatDairesi'nde görev aldý. Daha sonraki yýlda bir senesüreyle Rum tarafýnda bir mimari ofiste çalýþtý. 1958yýlýnda Lefkoþa Surlariçin'de kendi mimari ofisinikurdu.

Fotograf:cemkara

Neden 'mimarlýk' diye sorduðumuz A.Onar ressamlýða enyakýn olarak mimarlýði seçtiðinden bahseti. Mimaridüþüncesini ve tarzýný(stilini) 'sade' olarak tanýmlayanA.Onar dekoratif olarak tasarlanan yapý elemanlarýný pro-jesinde hiçbir zaman kullanmadýðýný vurguladý.

Fotograf:Abdullah Onar kendi ofisi

Fotograf:Abdullah Onar kendi evi

mim

arca

röpo

rtaj

Mimari açýdan sadeliðe önem verdiðini söyleyenA.Onar 'gereksiz mekanlar üreterek alan kayýplarýyaratmazdým' dedi. Mekanlar, öncellikle fonksiyonelolabilmeliydi. Ýngiltere'de almýþ olduðu eðitim doðrul-tusunda iki kavramýn tasarýmlarýný etkilediðinden bah-setti ki bunlar: fonksiyonellik ve ekonomidir.'Müþterilerimin bu konudaki düþünce ve potansiyelleri

Fotograf:Abdullah Onar kendi evi

benim için önemliydi' diyen A.Onar, “bir konut projesininlokantaya benzemesini istemezdim” derken mimarlýðýnýanlatýyor.

Tasarýmlarýný nelerin etkilediðini sorduðumuz A. Onar'müþterilerini çok iyi dinlediðini ve özellikle de hanýmlarýnisteklerinin tasarýmlarda önemli bir nokta olduðunu vurgu-ladý. Yaratýcýlýðý nasýl tanýmlarsýnýz diye sorduðumuz A.Onar 'yaratýcýlýðý sadece kendimde görmedim, müþteriministeklerini de çok düþünürdüm, isteklerine göre, istediklerizamanda, istenilen fiyatta yapardým'. Tasarýmý etkileyen enbüyük özelliðin bu olduðunu söyledi . Ayrýca tasarýmlardakolay karar vererek çok fazla zaman kaybetmediðini vurgu-ladý.

fotograf:Abdullah Onar

Fotograf:cemkara

Fotograf:Abdullah Onar kendi evi

28

mim

arca

röpo

rtaj

29

Onar'ýn konut projelerinde geniþ, yalýn, sade mekan-lar dikkat çekiyor. Her noktasýnýn fonsiyonel olmasýnave ayný zamanda ýþýðýn eve girebilmesine özen gös-terdiði biliniyor. Konut, apartman, okul, camii, ofisbinasi, dükkan gibi çok farklý projeleri olan Onar'a enbeðendiði projelerini sorduðumuzda tüm projelerininyerinin ayrý olduðunu söyleyerek aklýna gelen bazýprojelerinin isimlerini verdi. Aziz Menteþ beyin evi,Piano ev olarak bilinen Rana hanýmýn evi, Temel 2apartman projesi, Mirata apartman projesi.

Çok zengin müþteri profiline sahip olan A. Onar ilk apart-man ve ofis bloklarýnýn mimarý olarak Kýbrýs'ta öncü mimar-larýn baþýnda yer almaktadýr

Fotograf:cemkara Dr Bülent Dizdarlý kýlinik

Fotograf:Abdullah Onar

Fotograf:cemkara Rana hanýmýn evi (piyano ev)

Fotograf:cemkara Aziz Menteþ’in evi

mim

arca

röpo

rtaj

Mimarlýk kimliðinin yanýnda iþletmeci kimliðinindeolduðunu bildiðimiz Onar, Kýbrýs'taki ilk apartman pro-jelerinin mimarý olarak kendi apartmanlarýný

Fotograf:Abdullah Onar Temel Apartmaný

(Temel 1-2-3-4) inþaa ederek iþletme alanýnda da büyükbaþarýlara imza atmýþtýr. En önemli apartman projelerininbaþýnda ise Lefkoþa Suriçi'ndeki Plümer Apartmaný gelir.

Mimari kýzgýnlýklarný sorduðumuz Onar yarým kalan pro-jelerin kendini üzdüðünü söyledi.

Kýbrýs'ta ilk olarak RIBA'daki teknik þartnameyi tercümeettirerek kullanan mimar A.Onar %3 mimari ve %2 kontrol-luk bedelini de kabul ettirdiðini söyledi. Projelerinde BSSstandartlarýna uygun malzemeler kullanarak, yerelmalzemelerle ekonomik ve kaliteli yapýlar üretebilmenindaha kolay olduðundan vurguladý.

A.Onar'ýn ofisi 1996 yýlýna kadar faaliyet gösterdi.'Hiçbirmimar iþini býrakmaz diyen' Onar kendi tasarýmý ve iþlet-mecisi olduðu Onar Village turizm tesisinin büyük vaktinialdýðýný ve 'artýk dinlenmek ve resim yapmak istediðini'söyledi.

Onar village tesisine nasýl baþladýðýný sorduðumuz A.Onar'aslýnda ilk olarak kendi evimi ve sonra da etrafýnaarkadaþlarla paylaþacaðým bir tatil köyü, sýcak bir mühitkurayým diye düþündüm' dedi. Daha sonra konumundandolayý farklý þekilde deðerlendirebileceðini düþünen A.Onar1991 yýlýnda tatil köyü olarak projesini hayata geçirdi.

fotograf:cemkara

Fotograf:Cem KARA Çýðýr Apartmaný

Fotograf:CemKARA Mirata Apartmaný

30

mim

arca

röpo

rtaj

31

Kýbrýs'taki Bizans eserleri konusunda master tezibulunan A.Onar'ýn Onar Village'de kendi düzenlemiþolduðu özel bir kolleksiyon odasý vardýr. Bu özelkolleksiyon odasýnda cok sayýda kayýtlý tarihi eserbulunmaktadýr.

Mimarlýktaki sanat anlayýþýný sorduðumuz A.Onar'uyum sanattýr' diyerek özetledi. Avam proje safhasýn-da projelerinin perpektiflerini çizerek karakalem, suluboya ve yaðlý boyayla renklendiren Onar'ýn çok zen-gin bir perspektif kolleksiyonu mevcuttur.

Abdullah Onar Proje tasarým safhasýnda hemenperspektifler üreterek müþterilerini ikna ederdi.Projeler tamamlandýktan sonra bu perstektif çalýþ-malarýnýn birçoðunu ev sahiplerine hediye ederdi. Þuanda günümüz teknolojisi ile üretilen 3D perspektifleri

zamanýn kendi tarzýyla ifade ederdi. Perspektiflerinde vefotografladýðý binalarýnda A. Onar'ýn çok sevdiði citroenarabasý herzaman mevcuttu.

Suluboya Calýþma Ýnönü Camii Tasarim Abdullah Onar

fotograf:cemkara Onar Village

fotograf:cemkara Onar Village Özel kolleksiyon odasý

Suluboya Çalýþma Apartman

mim

arca

röpo

rtaj

Abdullah Onar’ý iyi tanýyan meslektaþlarýnýn onun hakkýndadüþündükleri :

Hakký Atun (Þehirci-Y.Mühendis Mimar)

Yüksek mimar Abdullah Onar diðer ismiyle Abdullah MullaAli, Kýbrýs Türk toplumunun ilk kuþak mimarlarýndandýr.Kýbrýs'a ilk gelen mimarlar arasýnda olmasý nedeniyle,ülkemizde mimarlýk mesleðinin uygulanmasý, tanýtýlmasý vehalkýmýza kabul ettirilmesinde, hiç kuþkusuz önemli birgörev yüklenmiþtir. Yaptýðý eserlerle ülkemizin mimarlýksanatýna deðerli katkýlarda bulunmuþtur.Mütevazi, sevecen kiþiliði ve müþterisine karþý anlayýþlý veuyumlu tutumuyla sevilen ve aranan bir mimar olaraktemayüz etmiþtir. Biz diðer meslektaþlarýna karþý olan saygýve etiðe önem veren davranýþlarýyla da daima profesyonelve kaliteli bir imaj yaratmýþtýr. Bu özellikleri, nitekim KýbrýsCumhuriyeti Planlama ve Ýskan Dairesi'nin Sosyal Konutbirimi sorumlusu olarak görev almasýný saðlamýþtýr. Ancakserbest mesleðe olan aþký ve özgün mizacý nedeniyle, bugörevinden kýsa bir süre sonra ayrýlmýþ ve 1963-1974döneminde þimdiki duruma benzer þekilde RumYönetiminin muhasarasý altýnda yaþayan Türk Halkýnýn çoksýnýrlý ekonomik kapasitesine raðmen, mimarlýk mesleðinisabýrla ve baþarý ile sürdürmüþtür. Eminim bu sabýrlý tutu-mu ve çalýþmalarý, 1974 sonrasýnda baþarýlý bir iþadamýolarak ortaya çýkmasýnýn yolunu ve alt yapýsýný hazýr-lamýþtýr.

Tuna Veysi (Mimar)

O yýllarda bir elin parmaklarý kadar sayýlabilecek Mimaraðabeylerimizin arasýna katýlmak bana büyük bir heyecanvermiþtir. Yeni mezun biri olarak ilk mesleki tercübelerimiAbdullah Onar Mimarlýk Bürosunda almýþýmdýr.Yalýn ve tereddütsüz mimari hatlarý ile Kýbrýs Cumhuriyetikuruluþ yýllarýný yapýlaþma dönemine büyük katkýsý olmuþ-tur. Sade detay ve pratik çözümleri içeren projeleri bugünbile güncelliðini korumaktadýr. Proje takdimlerindeki per-spektif çizimlerine tutkusu olduðu Citroen arabasýný birimza gibi daima eklemiþtir. Apartman yap sat örneði TemelApartmanlarýnda müteþebbis iþ adamlarý ile bir ilki gerçek-leþtirmiþtir.

Küçük Kýzý Anber Onar'ýn potresi Kayýnpederinin yaglý boya potresi

Suluboya Calýþma - Girne Caddesi

Suluboya Calýþma - Apartman

32

mim

arca

röpo

rtaj

33

Sosyal hayattaki ailevi dostlukluklarmýzda çok güzelve neþeli günler geçirmiþizdir. Baþarýlý bir iþ adamýolarak da örnek alýnmasý gereken Mimar Abdullah'asaðlýklý bir ömür dilerim.

Emel Erkan ( Mimar)

Ýn the mid-fifties there were very few Turkish archi-tects in Cyprus. Abdullah and I shared many of the dif-ficulties facing the profession at that time such as theeducating of the general public (community) in theconsciousness of using an architect instead oflawyers` clerks(avukat katipleri). Among the richerpeople who would normally seek the services ofarchitects, there existed bias in favor of Greek archi-tects who were considered `better` and more experi-enced. Skills and knowledgeable Turkish builderswere really so few plentiful. As there were so few of usin those early days, there was a strong atmosphere ofcooperation among the colleagues. Adullah alwaysopenly demonstrated this spirit, and was forthcomingand willing to offer his support. I personally knew himonly up to 1960 and my impressions of his approachto architecture were that they reflected the school ofthought dominant in the British Architectural educa-tion of the period-that of a functional and practicalapproach to solving design problems in the attempt tomeet the requirement of the client. From what Iremember of his early works, they reflected theseviewpoints with honesty.

Only the lighter, personal side, when he was 'aboutto get married, a few of his close friends demandedthat he gave a party to celebrate the occasion andwhen he refused we (Ezel Resat, Ramiz Manyera and…) abducled him to night before his wedding day,took him to the St. Hilarion area and tied him to a treeand threatened to leave him there till he consented togive us a party, which he eventually did and paid ussome money towards it and which we later used togive the party.

We sometimes went hunting together and he was abetter shot than me and I always told him that it was

his special `burma` shotgun given to him by his father inlaw.Altough we don't see one another very often these days,we are still very good friends and I have great respect forhim, as a colleague and as a person.

Ekrem Ziver Bodamyalýzade (Mimar):

"Mesleðini severek yapan gerçek bir profesyonel mimar, "Toplumla kaynaþan, mimarýn toplumdaki yerini daimayüceltmeye çalýþan bir mimar,"Eðitimli mimarýn topluma kazandýrabileceðini ispatlamýþbir mimar"Tasarým kavramlarýný yapýlara dönüþtürebilen, ModernAkýmýn Kýbrýs'taki öncülerinden bir mimar,"Gerçek bir yapý ressamý, perspektifcisi,"Kýbrýs Türkünü apartman projeleri ile tanýþtýran ilk mimar,"Proje finansmaný, proje yönetimi, tasarlarken maliyetkontrolü yapabilen mimarlarmýzdan biri,"Herzaman aldýðý konuyu sadeleþtirip, basit ama detaylýele alan bir mimar,"Geleceðini planlayabilen yatýrýmcý bir mimar,En beðendiðim yapýlarýnda birkaçý Jale Dizdarlý Evi(Köþklüçiftlik), Dt. E. Mirata Apt. (Meclis karþýsý).

Gerçekleþtirdiðimiz bu röportajda proje fotoðraflarý veperspektiflerinde yardýmcý olan Amber Onar'a çok teþekür-ler. *Fatma Terlik-Yüksek Mimar

** Cem KARA- Yüksek Mimar

fotograf:cemkara

mim

arca

mim

arilý

k ve

yaþ

am

Yaþadýðýmýz kentlerin denetimsiz büyümenin getirdiðisorunlara ve bu çerçevede bireylerin ve toplumungereksinmelerine nasýl yanýt vereceði konusu, 21.Yüzyýla girdiðimiz bu önemli zaman eþiðinin en önem-li sorunlarýndan biridir. Bu çerçevede dünya kentlerinitehdit eden ve çözüm bekleyen diðer sorunlar küre-selleþmenin etkisiyle ekonomik getiri hedefininkentlere hakim olmasý, kentsel kimliðin yitirilmesi, çokkültürlülük ile evrenselliðin bütünleþtirilmesindekigüçlükler, doðanýn ve mimari mirasýn tahribi, kent -mimarlýk - sosyal yaþam arasýndaki kopuklukla ilgi-lidir.

Bu konular son iki ay içinde gerçekleþtirilen iki büyükuluslararasý kongrenin de ana temalarýný oluþturdu.29 Mayýs - 3 Haziran tarihleri arasýnda Göteborg(Ýsveç)'da gerçekleþtirilen ve farklý disiplinlerden 400bilimci ve uygulamacýnýn bilgi ve deneyimleriniaktardýðý "Kentsel Peyzajda Yaþam" temalýUluslararasý Kentsel Bilgi & Uygulama BütünleþmesiKonferansý (International Conference for IntegratingUrban Knowledge & Practice) kentsel yaþamkalitesinin artýrýlmasýný saðlayabilecek yeni kentkuramlarýnýn oluþturulmasýna zemin hazýrladý.Sözkonusu toplantýda öne çýkan tartýþmalar kentlerinyerel politik liderliðe olan gereksinmesi, yönetiþim(governence), katýlýmcýlýk, çeþitlilik, kentin herkeseaçýk bir kullaným alaný oluþturmasý, kent ekolojisinin,kimliðinin ve mirasýnýn sürdürülebilirliði, disiplinler-arasý yaklaþýmlarýn önemi, vb. gibi konulardý.Konferans sunuþlarý içinde en büyük yansýmayýyaratan (ve dakikalarca ayakta alkýþlanan) ise davetlikonuþmacýlardan Bogota (Colombia) eski BelediyeBaþkaný Enrique Penalosa oldu. Penalosa, kýsa birsüre öncesine kadar bir sefaletler kenti olanBogota'da insaný ön plana alan doðru politikalarla vetümüyle yerel olanaklarla, büyük bir kararlýlýk ve azim-le 3 yýl içinde gerçekleþtirdiði sosyal ve fizikseldeðiþimleri aktardýðý sunumunda, kentin çok sayýdabinadan oluþan, teknik önlemlerle sorunlarýçözülebilecek salt bir fiziksel oluþum deðil, insanýnyaþam biçiminin aracý olduðunu, ve sürdürülebilir kentdüþüncesine odaklý deðiþimin her zaman her yerdeolanaklý olduðunu kanýtladý.

4-7 Temmuz tarihleri arasýnda Istanbul'da gerçekleþtirilenve "Kentler: MimarlýkLarýn Pazaryeri" temalý 22. DünyaMimarlýk Kongresi'nde ise, dünyanýn dört bir yanýndangelen 800 mimar, akademisyen ve 'þöhretli' tasarýmcýnýnyaptýðý sunuþlarda doðru mimarlýðýn kentsel yaþamkalitesindeki rolü ve yöntemleri tartýþýlýrken, planlama ilemimarlýk arasýnda 'köprü' iþlevini üstlenen kentsel tasarýmdisiplininin ve bu ölçektekteki çalýþmalarýn önemi bir kezdaha vurgulanmýþ oldu. Kongrenin final deklarasyonundaise insanlarýn mutluluðunu amaç edinen bir mimarlýk vekent ortamýnýn, küresel güvenliðin temel taþlarýndan biriolduðu, kent ve mimarlýk olgularý arasýndaki kavramsalçözülmenin ve ayrýþmanýn, siyasal, ekonomik ve teknolojiknedenlerini sorgulama gerekliliðinin birincil önemi vurgu-landý.

Bizim kentlerimiz ne durumda?Bu deðerlendirmeler ýþýðýnda Kýbrýs'taki kentlere bak-týðýmýzda, ne yazýk ki sürdürülebilir olmayan, plansýzlýðýn,denetimsiz büyüme ve yayýlmanýn, iþlevsiz boþluklarýn, vedengesiz (birbiriyle uyumlu olmayan iþlevlerin yanayanageldiði) bir alan kullanýmýnýn hakim olduðunu görüyoruz; vebu kapsamda, bütünlüðü ve kimliði olmayan bir kentseldoku, yerel estetik, sosyal, kültürel ve ekolojik deðerlereuymayan bir yapýsal çevre bizleri kuþatýyor .

Bu koþullarda nitelikli bir kentsel çevreye sahip olmayýdüþleyebilmek için en baþta belirtilen güncel sorunlarýçözme aþamasýndan daha geriye gitmemiz, önce bir millikent politikasý oluþturmamýz ve planlama konusundakieksiklerimizi, yani ülke ve kent ölçeðinde fiziksel planlarý,bir an önce tamamlamamýz gerekiyor.

Nasýl bir planlama?Yaþamsal bir öneme sahip olan kent planlamanýngünümüzdeki hedefi yerel kaynak ve deðerlerin korunarakgeçmiþten geleceðe taþýndýðý, sürdürülebilir kentleþmedoðrultusunda bir çalýþma çerçevesidir . Bu baðlamdaplanlamanýn en önemli ilkeleri geçmiþte olduðu gibi yinealan kullanýmý ve ulaþým sistemi ile ilintili olmakla birlikte,daha farklý perspektifler içermektedir. Alan kullanýmýyla ilgiliilke, bir kimyasal üretim merkezinin yanýna yeni bir konutbölgesinin önerilmemesi ya da deprem riski olan alanlarda

KENT BÝLÝMDEKÝ GELÝÞMELER IÞIÐINDA KENTLERÝMÝZ VE MÝMARLIK

Derya OKTAY*

34

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m35

yapýlaþma düþünülmemesi gibi son derece kritikkararlarý içerebildiði gibi, kente (özellikle kentmerkezindeki kamusal mekanlarda) sürekli kullanýmve yaþanabilirlik kazandýrýlmasýný ve doða ile yenidenbarýþýlmasýný saðlamak yönündedir.

Kentlerin merkez bölgelerini istenen canlýlýða kavuþ-turmanýn ve yaþanýlabilir kýlmanýn etkili bir yolu, bubölgelerde iþlevsel çeþitliliði desteklemek ve çeþitliliðiolan ama dengelenmiþ bir nüfus yaratmaktýr. Bunugerçekleþtirmek için kentsel yaþamdan kopmak iste-meyen meslek sahiplerini ve genç nüfusu burayaçekecek çözümler aranabilir. Örneðin, kentmerkezinde yaþamanýn olumlu yönleri vurgulanabilir;'kent' imajý satýþ/reklam öðesi haline getirilebilir. Bununla birlikte, eski yapýlara yeni iþlev verilmesi artýkçok yaygýnlaþan, ülkemizde de örneklerinigördüðümüz bir yaklaþýmdýr. Özellikle tarihi deðeriolan yapýlarýn korunmasýnda ve böylece geçmiþtengeleceðe kent kimliðinin sürdürülmesine katkýsýaçýsýndan bu tür uygulamalarýn önemi büyüktür.Burada önemli olan, çevrenin sosyo-ekonomik özel-liklerine uygun kararlar alýnmasýdýr; aksi durumdayararý görülmeyebilir.

Ulaþým ile ilgili ilke ise iþlevler arasýndaki büyükmesafelerin en aza indirgendiði 'kolay eriþilebilir kent'hedefine yöneliktir. Bu noktada kentin pek çok sorunuüst üste çakýþmaktadýr. Þöyle ki, kentin otomobil kul-lanýmýný esas alarak yaygýn bir geliþme göstermesi,yalnýzca büyük kayýp/sahipsiz boþluklarýn ortaya çýk-masýna neden olmaz; bu durum sürdürülebilir ya daçevreyi geliþtirici kent kavramý ile de çeliþir.

21. Yüzyýlda artýk çok daha bütüncül ve demokratik,toplumdaki insanlarý birbirine yakýnlaþtýran bir kentegereksinme duyulmaktadýr. Bu baðlamda, otomobileolan baðýmlýlýðý en aza indiren, yaya hareketini vebisiklet kullanýmýný artýran, hava kirliliðini ve enerjiharcamalarýný en aza indiren geliþmiþ bir toplu ulaþýmmodeli ile kolay eriþilebilir, herþeyi bir araya getiren,konutu ve çalýþma yerlerini, alýþveriþ alanlarýný,toplumsal, rekreatif (dinlenme-eðlenme) ve eðitimle

ilgili iþlevleri yakýnlaþtýran çözümler beklenmektedir. Nevar ki, kentsel yoðunluk ile ilgili kararlar alýnýrken, doðayave yeþile olan gereksinme gözardý edilmemelidir. Doða ilebütünleþme, ekolojik sürdürülebilirliðin en önemli koþu-ludur.

Ulaþým sorununun baþka bir boyutu da kentlerdeki iletiþim-le ilgilidir. Kent her þeyden önce insanlar için bir buluþmave toplumla karþý karþýya gelme yeridir. Her ne kadarteknolojik geliþmeler uzaktan iletiþimi çok kolaylaþtýrsa da,batýda yapýlan araþtýrmalar insanlarýn hala karþýlaþmak veyüzyüze iletiþim kurmak gereksinmesi içinde olduklarýnýkanýtlamýþtýr. Kent, ayný zamanda pek çok kurumu biraraya getiren bir çerçevedir. Kent parçalandýðýnda veyayýldýðýnda, bu kurumlarýn kenti bütünlemedeki rolleriniyerine getirme potansiyeli zarar görür. Sonuç olarak, kenttoplumu, insanlarýn ve etkinliklerin çok büyük mesafeleresaçýlmasý nedeniyle zayýflar. Buna baðlý olarak, bir zaman-lar kentsel yaþamýn kalbi olan mekanlarýn sahipliði yitir-ilmektedir. Unutulmamalýdýr ki, kentin kendisini ilk sunduðuyer, kentsel yaþamý, yerel kültürü ve gündelik söylemi yan-sýtan kamusal mekanlardýr. Cadde ve sokaklardan, mey-danlardan, parklardan, bunlarý çevreleyen binalarýn içinekadar uzanan bu çerçeve kentlerin ve diðer yerleþimlerinen önemli bileþenidir.

Tüm bu sorunlara tek bir modelde çözüm getirmek olanaklýolmasa da, dünyanýn çeþitli yerlerinde umut verici deðiþimiþaretleri görülebilmektedir. Alan kullanýmý ve ulaþýmýn çokiyi koordine edildiði Barselona, Amsterdam, Stockholm,Göteborg, Vancouver ve Portland kentleri insanlarýn yaþa-mak istediði, ziyaretçilerinin tekrar gelmek istedikleri,kentlere ve kent yaþamýna yeniden sahip olabileceðimizikanýtlayan örneklerdir. Çok kötü koþullarda bir gecekondukent iken çaðdaþ ve zengin bir kente dönüþtürülenSingapur ise, çok geliþmiþ bir metro sistemiyle bütünleþ-tirilmiþ, baþarýlý bir planlama örneðidir. Bogota'dan çokdaha önce deðiþimini tamamlayan Curitiba (Brezilya) iseson yýllarda rastlanan en baþarýlý planlama örneði olup,sürdürülebilir kentleþme politikasý pek çok kent tarafýndanörnek alýnmaktadýr.

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Bina - kent iliþkileri nasýl olmalý?Yeni binalarýn yeni çevreleri biçimlendirdiði gerçeðiözellikle tümüyle yeni alanlarda açýkça gözlem-lenebilmektedir. Bazen de geleneksel bir kent böl-gesinde yeni yapýlan bir bina, çevre dinamiklerinitamamen deðiþtirebilmektedir. Örneðin, LouvreMüzesi (Paris) avlusunda inþa edilen cam piramit, yeraltýnda tasarlanan çok iþlevli kültür-sanat merkezininfuayesi olmanýn ötesinde çok önemli bir rol üstlenmiþ,bir çekim noktasý oluþturarak, müze ziyaretleri dýþýndakullanýlmayan büyük bir boþluða ve bulunduðu kentbölgesine müthiþ bir canlýlýk kazandýrmýþtýr. Bu türörneklerden kent baðlamýnda çýkarýlacak ders,kamuya açýk binalarýn çok amaçlý ve 'esnek' kutularolarak tasarlanmasý, ve böylece ana iþlevleri dýþýndakentlilere ve kentin konuklarýna günlük yaþamlarýnýzenginleþtirecek ek iþlevler sunabilmesidir. Bununsonucunda hem bina ile çevresi arasýnda olumlu biretkileþim doðacak, hem de binalarýn ana iþlevlerininkullaným potansiyeli artacaktýr.

Modernizm sonrasýnda, ne yazýktýr ki, 20-30 yýlboyunca kent ve bina planlamasýnda doðaya sýrtçevrilmiþ, doðal çevre yüksek binalar arasýndauzanan, iþlev ve kullanýmdan yoksun tanýmsýz yeþilalanlara indirgenmiþtir. Geleceðin kentinde binalarlailgili en önemli iki soru insan-ölçeðinin yani insanýnetkinliklerine uygunluðun nasýl elde edilebileceði vefiziksel çevre duyarlýlýðýnýn nasýl saðlanacaðýdýr.

Fiziksel çevre denetimi açýsýndan, kendi kendineyeterli, doðal kaynaklardan daha çok yararlanan veçevresine daha az zarar veren binalar hedeflen-melidir. Bu hedeflerin söz konusu olduðu binatasarýmlarýnda geleneksel mimarimizden alýnacak çokönemli dersler vardýr; buradaki özelliklerin yenitasarýmlarda yeniden yorumlanarak kullanýlmasý çað-daþ binalarýn da sürdürülebilir olmasýný saðlayacaktýr.

Mimarlar açýsýndan bakýldýðýnda, kentin çok karmaþýkbir organizma olduðu unutulmamalý, tasarlanan veinþa edilen her binanýn, bu organizmanýn bir bileþeniolarak yaratabileceði olumlu ya da olumsuz etkilerin

bilincinde olunmalýdýr. Tasarýmcýlar binalarýný tasarlarken,ayný zamanda kentsel mekanlarý biçimlendirdiklerininfarkýnda olmalýdýr; bunu gözetmeyen tavýrlarýn sonucu,yaygýn bir þekilde gözlemlendiði gibi, 'binalar tasarlandýk-tan sonra arda kalan anlamsýz boþuklar'dýr. Mimarlarýnbeklentisi ise daha enerji-yetkin ve pro-aktif planla-macýlardýr. Öte yandan, mimarlar halký, halk ta mimarlarýve kendilerine sunulacak seçenekleri anlamaya çalýþ-malýdýr. Özellikle yeni konut gruplarýnýn tasarýmýnda,potansiyel kullanýcýlarýn mutlaka dikkate alýndýðý katýlýmcýbir yol izlenmelidir.

Hýzla büyüyen ve niteliklerini yitiren kentlerin gittikçe çoðal-masý mimarlarýn ve planlamacýlarýn ortak çalýþmalarýnýzorunlu kýlmaktadýr. Ne var ki, bu geleneksel bir biçimdedeðil, her birinin kendi kaynaklarýný, iþgücünü ve uzman-lýðýný kullandýðý, insan-planlamacý-alt yapýcý birlikteliðiiçinde gerçekleþtirilmelidir.

SonuçKentlerin gelecekteki büyüme ve geliþmelerini yönlendire-cek yasal çerçevenin, yerel baðlama duyarlý ve halkýngereksinmelerine uygun yapýsal çevrelerin oluþturulmasý,yeniden biçimlendirilmesi, güçlendirilmesi ve yönetimikonularý ile ilgili olan 'Kentsel Tasarým' ölçeðini kapsamasý,ve bu doðrultuda, binalarý, kamusal mekanlarý ve bunlararasýndaki iliþkileri denetim altýna alan 'mekansal' ya da 'üçboyutlu' imar yönetmeliklerine geçilmesi zorunludur.Aslýnda kentlerimizin ve tüm geliþmekte olan ülkelerinkentlerinin nitelik sorunlarýna uzun süreli çözümler buluna-mamasýnýn en önemli nedeni, yasal çerçevede yapýlançalýþmalarda kentsel tasarým ölçeðinin göz ardý edilme-sidir.

Ayrýca, bilinmelidir ki, kentlerin ve mimari çevrenin niteliðisadece kentsel planlamacýlarýn /tasarýmcýlarýn ve mimar-larýn bilgi ve yeteneklerine baðlý deðildir. Bu mesleküyelerinden olan beklentilerin düzeyinin yükselmesi,gerçekleþtirilecek olan tüm uygulamalara ve çevreye olum-lu bir þekilde yansýyacaktýr. Beklenti düzeyinin yükselmesiise halkýn-politikacý, idareci, eðitimli olan ve olmayanherkesin-planlama ve mimarlýk konularýnda bilinçlenmesinigerektirir, ve bu noktada medyaya da büyük sorumluluk

36

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m37

düþmektedir: geliþmiþ batý ülkelerinde çok sýk rast-landýðý gibi, kentsel planlama/tasarým ve mimarlýkkonularý yazýlý ve görsel basýnda sürekli iþlenmeli,insanlarýn yaþam çevresini belirleyen kent ve mimar-lýðýn konuþulur ve tartýþýlýr hale gelmesi saðlan-malýdýr.

BÝNA-KENT BÜTÜNLEÞMESÝNE VERÝLEN ÖNEMÝYANSITAN BÝR ÖRNEK: KUDÜS (JERUSALEM)KENT MAKETÝ

Kudüs'ün tarihi mirasýnýn en iyi þekilde korunupyaþatýlmasýna ve kentin büyümesinin denetim altýnaalýnmasýna katkýda bulunmak üzere 1978'de HaifaTechnion öðrencileri tarafýndan kentin 1/500 ölçeklimaketinin yapýmýna baþlanmýþ. Bugün profesyonel birekip tarafýndan yapýmý sürdürülen ve sürekli yenile-nen maket Kudüs Belediye Kompleksinin anabinasýnda özel bir bölümde yer alýyor. Maketebakýldýðýnda kentin en önemli kýsýmlarýnýn (6 kilome-trekarelik alan) bugünkü durumu yanýnda, tasarýmýtamamlanmýþ yeni binalarý da görmek olanaklý.Bilgisayar ortamýnda hazýrlanan, parçalara bölünerekincelemeyi kolaylaþtýran, ve yardýmcý görsel, iþitsel vefotoðrafik araçlarla desteklenen maket, Küdüs ken-tinin günlük planlama sürecinde karar vericiler içinönemli bir görsel yardýmcý olmasýnýn ötesinde, mimar-lar, planlamacýlar, ve planlama/mimarlýk öðrencileriiçin yeni projelerin mevcut kent dokusuna uyumluhale getirilmesinde önemli bir araç. Bunun ötesinde,belirli saatlerde halka açýk olan yapýt, kent bilinciningeliþtirilmesine de katkýda bulunuyor.

1a-1b Kudüs kent maketi

Önce

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Sonra

2a-2b Kudüs'te yeni bir binanýn kentsel çevreye uyarlan-masýnýn kent maketinde gözlemlenmesi

3 Calatrava'nýn henüz inþa edilmemiþ köprüsü

NOTLAR / REFERANSLAR:Bu makale daha önce ayný baþlýkla 24 Temmuz

2005 tarihli Kýbrýs Gazetesi'nin Konuk Yazarköþesinde yayýmlanmýþtýr.

D. Oktay, Planning Housing Environments forSustainability: Assessments in Cypriot Settlements,Building & Industry Center (YEM) Publications,Istanbul, 2001.

D. Oktay, 'The Quest for Urban Identity in the ChangingContext of the City: Northern Cyprus, Cities, ElsevierScience, Vol. 19, Issue 4, 2002, 31-41.

D. Oktay, 'Cyprus: The South and the North', NationalUrban Policies in the New EU-Countries (Eds: R.VanKempen, M. Vermeulen & A. Baan), Dutch Ministry of theInterior and Kingdom Affairs - in coordination with KPMG &Utrecht University, pp 209-235, December 2004.

D. Oktay, "Geleceðin Kenti Üzerine Tartýþmalar",Cumhuriyet Bilim-Teknik, No. 766, 2001, 12-13.A. Harris, "Telecommuting: a growing transport alternative

for office commutors", Proceedings of Technological andSocietal Alternatives in Transportation, IEEE Society,London, 1991.

D. Oktay, "Kentsel Ortak Mekanlarýn Niteliði ve KentYaþamýndaki Rolü", Yapý, 1999, No. 207, 53-61.

D. Oktay, "Interfaces Between Local Urban Context,Identity and Sustainability: Analysis in Two MediterraneanTowns - Taormina and Kyrenia", International Conferencefor Integrating Urban Knowledge and Practice: Life in theUrban Landscape, Chalmers University of Technology,Gothenburg, Sweden, 30 May -4 June, 2005 (CD Book,L2/1).

D. Oktay, "Design with the Climate in HousingEnvironments: An Analysis in Northern Cyprus", Buildingand Environment, Vol. 37, No. 10, 1003-1012, 2002.

D. Oktay & K. Pontikis, 'Planning, Design and MakingSustainable Housing Environments on the Island ofCyprus', UIA 2005 Istanbul / XXII. World Congress ofArchitecture - Cities: Grand Bazaar of ArchitectureS,Istanbul, 4-7 July, 2005 (CD Book, #522).

Buradaki denetim binalarýn yükseklik, kalýnlýk ve genelkitle hacmý ile ilgili olup, mimari stil ya da detaylý tasarým-larý açýsýndan bir kýsýtlama söz konusu olmayacaktýr.

*Prof.Dr., Doðu Akdeniz Üniversitesi, Kentsel Araþtýrma veGeliþtirme Merkezi Baþkaný & Mimarlýk Bölümü Öðretim Üyesi

38

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m39

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURÝYETÝ'NDEKÝKADIN MÝMARLAR TMMOB tarafýndan yayýnlananCUMHURÝYET DÖNEMÝ MÝMARLIÐI veÞEHÝRCÝLÝÐÝ - I. CUMHURÝYET DÖNEMÝNDEKADIN ve MÝMARLIK Kitabýnda Yer Aldý

TMMOB "Cumhuriyet Dönemi Mimarlýðý veÞehirciliði" ana baþlýðý altýnda bir dizi kitap yayýnla-maya karar vermiþ ve bu yayýnlara da "Cumhuriyetdöneminde Kadýn ve Mimarlýk" isimli kitaplabaþlamýþtýr. Konunun farklý boyutlarýnýn irdelendiðialtý makaleden birinin Kuzey Kýbrýs TürkCumhuriyeti'ndeki Kadýn Mimarlarýn oluþturduðu bukitap 1000 adet olarak Ocak 2005 te basýlmýþ ve UIA2005 Istanbul Kongresi sýrasýnda satýþa sunulmuþtur.

Editör Neslihan Türkün Dostoðlu kitabýn önsözünde"Türkiye’de Cumhuriyet, kadýnlara pek çok hak saðla-makla birlikte, Türk kadýnlarýnýn eðitim, iþ yaþamýnakatýlým, meslek sahibi olma, yöneticilik statüsünü eldeetme, politikaya atýlma gibi konularda dünyaülkelerinin gerisinde kaldýðý bilinmektedir. Oysakadýnlarýn kamu yaþamý ile bütünleþmesi,Cumhuriyet'in demokratik ilkeler temelinde yenidenyapýlanmasýna yol açabileceði gibi, Avrupa Birliðikriterlerini karþýlamak açýsýndan da önem kazan-mýþtýr" diyerek, bu tartýþmalarýn yapýldýðý bir ortamdaCumhuriyet döneminde kadýn ve mimarlýk konusunuele almanýn önemine deðinmektedir.

Doðu Akdeniz Üniversitesi öðretim üyesi Prof. Dr.Nurten Aksugür`den bu kitapta yer almak üzere KKTCdeki kadýn mimarlarla ilgili bir yazý hazýrlamasý isten-miþtir. "Kuzey Kýbrýs Türk Cumhuriyet'inde KadýnMimarlar" adýný taþýyan bu bölümün özeti Mimarcaokurlarý için aþaðýda sunulmaktadýr.

GiriþKýbrýs'ta Müslüman Türk kadýnlarý gerçek anlamdaeðitim görme þansýný ilk olarak 1890'lý yýllarda eldeetmiþtir. Ancak, bu sadece ilkokul düzeyindeki bireðitimle sýnýrlý kalmýþtýr. Kadýnlar daha ileri eðitimolanaklarýný 1902 yýlýnda Victorya Ýslam Ýnas SanayiMektebi'nin "Victoria High School for Girls" açýlmasý

ile elde etmeye baþlamýþlardýr.Yüksek eðitim ise hemkadýnlar hem erkekler için KKTC`de yüksek öðretimokullarýnýn açýldýðý 1990'lý yýllara kadar Türkiye de veyayurt dýþýnda gerçekleþtirilebiliyordu. Doðal olarak KADIN-LAR için ilk profesyonel çalýþma olanaklarý eðitim ve saðlýkalanlarýnda olmuþtur. Mühendislik ve Mimarlýk gibi dahaçok erkek iþi sayýlan teknik alanlarda ise kadýnlarýnmesleðe atýlmalarý daha sonralarý gerçekleþebilmiþtir.KKTC'de mimarlýk mesleði resmi olarak geç uygulanmayabaþlandýðýndan, bu meslek dalýnýn ilk kadýn öncüleri halaetkin durumda ve aramýzdadýrlar.

1970'de kurulan KTMMOBMO 'nýn ilk kadýn üyesi Oda'ya1972 yýlýnda 21'inci üye olarak kaydolan Sevim Altan'dýr(ÝTÜ). Bunu izleyen yýllarda yurt dýþýndan ve Türkiye'dekiokullardan mezun olan kadýn mimarlar Oda'ya kayýtolmaya devam etmiþlerdir. Böylece Oda'ya kayýtlý kadýnmimar sayýsý giderek artmýþ, özellikle KKTC'deki mimarlýkokullarý mezun vermeye baþladýktan sonraki kayýtlardakadýn ve erkek oraný eþitlenmeye baþlamýþtir. 1994 yýlýnakadar 82 kadýn mimar (72 yabancý ülkeler ,10 Türkiye ) yurtdýþýnda eðitim görmüþ iken bu tarihlerden sonra, KKTC deMimarlýk okullarýnýn açýlmaya baþlamasý ile, bu oran ter-sine dönmüþtür. Daha ayrýntýlý bilgi için Bakýnýz (AksugürN., Ýlkin F. 2002)

Mimarlýk EðitimiKuzey Kýbrýs'ta Mimarlýk eðitimi 1990-91 tarihinde LefkeÜniversitesi, yeni adý ile Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ)ve 1991-92 tarihinde Doðu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) ilebaþlayarak, Yakýn Doðu Üniversitesi (YDÜ), GirneAmerikan Üniversitesi (GAÜ), bir süre için eðitim yapanUluslararasý Amerikan Üniversitesi (UAÜ) , ve son olarakaçýlan Uluslararasý Kýbrýs Üniversitesi (UKÜ) ile devametmektedir, böylece 2004 baþýna kadar bu üniversitelerdenmezun olup Mimarlar Odasý'na kayýt olan kadýn mimarsayýsý 149 kiþiye ulaþmýþtýr. Mimarlýk Bölümlerinin yanýsýraKKTC'deki tüm Üniversitelerde Ýç Mimarlýk Bölümleriaçýlmýþ ve mezunlarý piyasada yerlerini almayabaþlamýþlardýr.

Kuzey Kýbrýs'ta açýlan Üniversitelerin Mimarlýk ve ÝçMimarlýk Bölümleri doðal olarak Türkiye'den gelen veAda'ya yerleþen öðretim elemanlarý tarafýndan kurulmuþ ve

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURÝYETÝ'NDEKÝ KADIN MÝMARLAR

Nurten AKSUGÜR*

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

ilk yýllardan baþlayarak bu elemanlar yönetim veeðitimde yer almýþlardýr. Daha sonralarý akademikaþamalarýný tamamlayan genç yerel elemanlar da bukadrolara katýlmýþtýr.

KKTC'deki Kadýn Mimarlarýn Çalýþma Alanlarý: Mimarlýk eðitimi her ne kadar insaný estetik açýdan bil-inçlendiren ve genel kültürü arttýran bir süreç olsa da,asýl amacý insanlara bir meslek kazandýrmaktýr. Bunedenle bu eðitimi alanlarýn mesleklerini uygulayýpuygulamadýklarý, mesleklerini uygulamayanlarýnhangi alanlarda çalýþma olanaklarý bulduklarý, çalýþ-mayanlarýn / çalýþamayanlarýn ise hangi oranlardaolduðu ve tüm bunlarýn arkasýndaki nedenleri incele-mek gerekir.KKTC'de kadýn mimarlar kiþisel olarak veya birbaþkasýnýn ofisinde doðrudan kendi meslekleriniuygulamanýn yanýsýra, üniversitelerde, kamu kurum-larýnda ve orta öðretimde de çalýþma olanaklarý bul-maktadýrlar. Bunun dýþýnda meslekle iliþkili veyatamamen meslek dýþý ticaret ve benzeri alanlardaçalýþanlar da bulunmaktadýr. Ancak tüm bu çalýþanlarMimarlar Odasý'na kayýtlý ve yurt içinde olanüyelerin % 49'unu oluþturmaktadýr. MimarlarOdasý'na kayýtlý olmayanlar da gözönünde bulunduru-lacak olursa, kadýn mimarlarýn ancak yarýsý kendinidevamlý olarak çalýþýyor kabul etmektedir. Diðeryarýsý ise yurt dýþýnda olanlar, iþsiz olduðunu açýkçabelirtenler ve ne iþ yaptýðý belli olmayanlardan oluþ-maktadýr.

Mesleðini Serbest Olarak UygulayanlarKuzey Kýbrýs'ta kendi özel ofisinde veya evindemesleðini yapanlar (proje ve / veya uygulama) ilebaþkasýna ait bir ofiste mimar olarak çalýþanlar yurtiçinde yaþayan kadýn mimarlarýn % 20'sini oluþtur-maktadýr. Baþlangýçta kadýn mimarlar, toplumsal vekiþisel önyargýlarla özel ofis açmakta veya serbestolarak çalýþmakta çekimser davranmýþlar, ancakkendi aile çevrelerinde bazý uygulamalar yap-mýþlardýr. Bu nedenle kadýn mimarlar arasýnda, ofisiniaçarak kendi adýna iþ yapan ve bu alanda adýný duyu-

ran kadýn mimarlarýn sayýsý oldukça azdýr. Zamanla buçekimserlik kýrýlmýþ, ilk örneklerle toplum kadýn mimarlaraalýþmýþ; diðer yandan bilgisayar teknolojisinin geliþmesi ileelde edilen kolaylýklar ve yeni yetiþen mimarlarýn buteknolojiye hakim olarak mezun olmalarý sonucundakazandýklarý öz güven, kadýn mimarlara ofis açmadanevlerinde serbest olarak çalýþma olanaklarý saðlamýþtýr. Kamu Sektöründe Çalýþanlar

Aralarýnda Planlama-Ýnþaat, Þehir Planlama, ÇevreDairesi, Eski Eserler, Sosyal Sigortalar, Turizm Planlamave Vakýflar Dairesi, ile Meslek Lisesi'nin de bulunduðudevlet kuruluþlarý ve de belediyelerde görev yapanlar,çalýþan kadýn mimarlarýn % 11'ini oluþturmaktadýr. Yapýlanaraþtýrma ve görüþmelerden kamu sektörünün, gelecekgüvencesi açýsýndan erkekler gibi kadýnlar için de tercihedilen bir alan olduðu anlaþýlmaktadýr. Her ne kadar kamu-da çalýþanlar, mesleki uygulamalardan çok bürokratik iþler-le uðraþýyorlarmýþ gibi düþünülse de, kamuya ait yapýlarýnprojelendirme ve uygulamalarýnda aktif olarak çalýþma veyoðun olarak mesleklerini uygulama þansýna sahiptirler.Kamu sektöründe çalýþan pekçok kadýn mimar, müelliflikhaklarý çalýþtýklarý kuruma ait olmak üzere, lojman, okul,hastane, eski yapýlarýn restorasyonu gibi çok çeþitlibinalarýn projelendirilme ve uygulamasýnda çalýþmaktadýr-lar.

YarýþmalarKadýnlarýn mimarlýðýn en önemli etkinlik alanlarýndan biri(ve özellikle kadýnlarýn zaman, yer, müþteri iliþkileri gibi hertürlü baðýmlýlýktan uzak olarak katýlarak mimari becerilerinisergileyebilecekleri bir fýrsat) olan yarýþmalara çok raðbetetmedikleri, yarýþmalarda yarýþmacý veya jüri üyesi olarakyer almadýklarý görülmektedir. Bununla birlikte belirliamaçlarla, yurdun önemli noktalarýnda inþa edilmek üzereyarýþmaya çýkarýlan Anýt projelerinden ikisini kadýn mimar-lar eþleri ile birlikte kazanmýþlardýr.

Tartýþma ve SonuçBu çalýþmaya KKTC ve çift uyruklu (TC + KKTC) olankadýn mimarlar dahil edilmiþtir. Mimarlar Odasý kayýtlarýn-daki veriler ana kaynak olmak üzere kadýn üyelerletemasa geçilerek veriler olabildiðince güncelleþtirilmiþtir.

40

mim

arca

röpo

rtaj

41

Oda'ya kayýtlý olmayan kadýn mimarlar hakkýnda dabilgi toplanarak KKTC'li tüm kadýn mimarlarla ilgili bil-gilere ulaþýlmaya çalýþýlmýþtýr .

Bu çalýþmada kadýn mimarlarýn çalýþma hayatýndabulunduklarý konum, iþ tercihleri, sosyal çevre ile iliþk-ileri, mesleki ve meslek dýþý etkinliklere katkýlarý elealýnmýþ, mesleki uygulamalar konusunda, öncü kadýnmimarlardan baþlanarak durum saptamasýyapýlmýþtýr. Bu arada, kadýn mimarlarýn, kadýnolmalarýndan kaynaklanan bir sorunlarý olup olmadýðýda sorgulanmýþtýr. . En çarpýcý ve üzerinde düþünülmesi gereken bulgu-lardan biri kadýn mimarlarýn ancak yarýsý kadarýnýniþinin belli olmasý, diðer yarýsýnýn ise açýk veya gizliiþsiz olmasýdýr.Çalýþan kadýn mimarlarýn arasýnda "serbest çalýþý-yorum" diyenler sayý olarak çoðunlukta olsa daMimarlar Odasý'na kayýtlý kadýn mimarlara ait ofissayýsýnýn yok denecek kadar az olmasý, olanlarýn daofislerinde veya evlerinde kendi baþlarýna çalýþmalarý(ya da çalýþmak zorunda olmalarý) kadýnlarýn mimar-lýk piyasasýnda fazla bir yer tutamadýðýný, ve henüzisimlerini duyuramadýklarýný göstermektedir.Kuzey Kýbrýs'ta kadýn mimarlar için en etkin çalýþmaalaný olarak Üniversiteler görülmektedir.Tam zamanlýçalýþan elemanlarýn yanýsýra, bir o kadar da yarýzamanlý kadýn eleman mimarlýk eðitiminde çalýþmak-tadýr. Bunda üniversitelerdeki iþlerin sürekliliði, çalýþ-ma saatlerinin muntazam oluþu, çalýþma koþullarýnýnnezihliði ve kamu kuruluþlarýnda çalýþan diðer kadýnmimarlarýn da vurguladýklarý gibi gelecekgüvencesinin oluþu büyük rol oynamaktadýr.

Çalýþmanýn insan kiþiliðinin geliþmesinde önemli biretken, özgürleþme yolunda itici bir güç olduðu yadsý-namaz. Kadýnlarýn çalýþma dünyasýnda yer almasý bubakýmdan çok önemlidir. Caporal, Kemalizim son-rasýnda Türk Kadýný II adlý kitabýnda "Bir kadýn içinçalýþmak ister bilinçli ister bilinçsiz bir biçimde olsun,egemen toplum karþýsýndaki marjinal durumlarý azalt-mak, hafifletmek demektir..... ona bir kimlik bir kiþilikkazandýrýr" demektedir. Bu söylem tüm kadýnlar için

geçerli olduðu gibi özellikle meslek eðitimi almýþ kadýnlaraçýsýndan daha büyük önem taþýmaktadýr.

Not: Yazýda KKTC Üniversitelerinde ders veren kadýn öðre-tim elemanlarý, ilk mezun olan kýz öðrenciler, deðiþik alan-larda çalýþan ilk kadýn mimarlar ile yaptýklarý iþlere vegörüþlerine detaylý olarak yer verilmiþtir.

Kitapta yer alan diðer makaleler:Cinsiyet Ayýrýmcýlýðýnýn Sürdüðü Bir Toplumda KadýnOlmak; Ayla Eraydýn , Asuman TürkünKadýnlarýn Kentleri, Kentlerin Kadýnlarý; Serap KayasüDünyada ve Türkiye'de Deðiþim, Kadýn ve Mimarlýk;Neslihan Türkün Dostoðlu1934-1960 Yýllarý Arasýnda Türkiye'deki MimarlýkOkullarýndan Mezun Olan Kadýn Mimarlar üzerine BirDeðerlendirme; Yekta ÖzgüvenTürküye'de Kadýn Mimarlar ve Cinsiyet Ayýrýmcý ÇevreSorunu; Özlem Erdoðdu Erkarslan

Örnekler

Girne'de Villa , Ülker Özbilir

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Gazimaðusa'da Villa, Abide B. Eryaþar

Gazimaðusa'da Villa, Özden Uluçay

Lefkoþa, Thelasamia Hastanesi, Planlama Ýnþaat Dairesi Çalýþanlarý

Lefkoþa, Barýþ Anýtý, Solmaz - Arif Feridun

DAÜ Mimarlýk Fakültesi Stüdyolar Binasý,Münevver Özgür-Karim Hadjri

*Prof.Dr., Doðu Akdeniz Üniversitesi, MimarlýkFakültesi Öðretim Üyesi

42

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m43

yarý açýk mekanlar aracýlýðýyla yola ve yeþile açýlým, içve dýþ mekanlar arasýndaki yoðun iliþki ve süreklilikgün içi ve yýl boyu farklý kullaným olanaklarý sunar. Böylece konut, gündelik yaþam için iþlevsel olduðukadar, estetik haz ve huzurun da kaynaðýdýr.

Mimar Ahmet Vural Behaeddin, genç bir mimar olarakdoðduðu topraklara geri döndüðünde, müþterilerigenellikle genç profesyonel kesimden, beraberbüyüdüðü, ayný okullarda okuduðu çocuklukarkadaþlarý ve/veya Ýstanbul'da ÝTÜ'de okuduðu yýl-lardaki gençlik arkadaþlarýdýr. Ýlk konutlarýndan biriolan Lefke'deki Sömek Evi (1957-59) de, Mimar'ýnüniversite yýllarýndan arkadaþý, Dr. Selçuk Sömek'eait. O da, Ýstanbul Üniversitesi'nde týp okuduktansonra diðerleri gibi adaya geri dönmek sorumluluðunutaþýyan idealist bir hekim. Memleketi Lefke'dehayatýný kurmak için hem muayenehane hem de evolarak kullanabileceði bir bina düþlediðinde ise kendiifadesiyle aklýna, arkadaþý Ahmet Bey'den baþkasýgelmemiþ.

Aslýnda o yýllarda Lefke, sadece Trodos daðlarýnýnkuzey eteklerinde konumlanmýþ küçük bir kent deðil.Bir Amerikan þirketi olan Kýbrýs Maden þirketinin(CMC) 1912 yýlýnda keþfettiði bakýr yataklarý yüzün-den oldukça geliþmiþ ve þirketin faaliyette olduðu1974 yýlýna kadar, bölge ekonomisine yaptýðý katký,sosyal yaþama getirdiði canlýlýk sayesinde adanýngözde yerleþim merkezlerinden biri olmuþ bir kent. Oyýllarda Lefke'deki kent yaþamýnýn günümüzdekindençok farklý olduðu biliniyor. Her onbeþte bir kurulanpazarý ile adadaki tüm tüccarlarý bir araya toplayan,iki kýþlýk ve iki yazlýk, dört adet sinemasý ile sokaklarýgünün yirmidört saatinde dolup taþan canlý ve neþelibir kent.

Dr. Sömek Evi ise o canlý dönemin, þehir sinemasý, postabinasý, belediye binasý ve iþçi konutlarý vb. gibi halenaramýzda olan canlý þahitlerinden, ve Kýbrýs Türk toplumu-nun baðýmsýzlýk mücadelesinde tarihsel bir öneme sahip.Ev sahibinin Milli Mukavemet Teþkilatý'ndaki etkin konumunedeniyle o yýllarýn acý tatlý anýlarýný ev halkýyla paylaþmýþ;Türk nüfusun yoðunlukta olduðu Lefke üzerine yaðan bom-balardan biri tuvalet kýsmýna isabet ederek konutta ciddi birhasara neden olmuþ neyse ki sonradan aynen eskisi gibionarýlmýþ.

Yalnýzca kent tarihi ve toplum tarihi açýsýndan deðil þüphe-siz, özgün mimarisiyle de üzerinde durulmaya deðer sýradýþý bir yapýt Sömek Evi. Zamanýn çaðdaþ batý mimarlýðýilkelerine göre biçimlenmiþ yeni bir konut anlayýþýnýn ve biryaþama kültürünün oluþmaya baþladýðýný ve giderek,koloni ya da batý kökenli eklektik kent konutunun yerinialdýðýný gösteren ilk örneklerden biri. Bir modern konut. Nevar ki, modern olduðu kadar da yerel, belki de modern birkýr evi.

Konut ve klinik mekanlarýndan oluþan Sömek Evi, dörtdönümlük bir bahçe içinde yer alýr, avlular ve teraslar dýþýn-daki alan portakal ve çiçek bahçelerini de içeren yoðunyeþile terkedilmiþtir. Çevredeki bir ya da iki katlý konutlarýnhemen yol kenarýna konumlanmýþ ya da bahçe duvarlarýy-la yola yanaþmýþ olduklarý gözlenirken Sömek Evi`nin,yoldan geri çekilerek konumlanmasý dikkat çeker. Binayayoldan 1-1.5 m. yükselerek rampalaþan bir trafik cebi ileulaþýlýr ve böylece klinik bölümünün önünde hasta sahipleriiçin kýsa süreli park imkaný yaratýlmýþ olur. Klinik cephesi,yöreden toplanmýþ iri çakýl taþý kaplamalý yüzü ile belirgin-leþirken konutla ilgili gündelik her þey hemen yanýndaki önavlunun derinliðinde gizlenmiþ olur (Resim:1).

Konut bölümüne giriþi ve garajý da barýndýran avlunun yolabakan yüzünde, metal çapraz kolonlarýn taþýdýðýbetonarme saçak klinik cephesi hizasýnda devam eder.Saçak, kolonlar ve yeþille birlikte avludaki gündelik hayatýgölgeler. Demir avlu kapýsý, insan ve araba geçiþine uygunbiçimleniþiyle incelmiþ bir tasarým ürünüdür (Resim:2-3-4).

MODERNÝZMÝN YEREL AÇILIMLARI (2) : Sömek Evi - Lefke

Türkan URAZ*,Pýnar ULUÇAY**, Hýfsiye PULHAN***

Resim 4. Giriþ avlusunda konumlanan garaj

Avludan, garaj önüne kadar uzayan geniþ bir saçaðýn altýn-dan çoðu kez yarý açýk býrakýlan bir kapýyla konutagirildiðinde önce giriþ holüne, ve saðda ilk kapýdan tuvaletarasýna, devamýnda ise mutfaða geçilir. Giriþ holü, günlükyaþamýn geçtiði orta holden sadece ahþap bir seperasyon-la ayrýldýðý içindir ki orta hol, giriþin bir uzantýsý gibidir. Birkapýyla mutfak arasýna, buradan da kliniðe ve salonunyemek tarafýna geçilir. Belli ki bu ara mekan, aile içi kul-lanýma yönelik bir geçiþ ve iliþkiler holüdür. (Resim:5)

Resim 5. Terasa ve evdeki diðer mekanlara geçiþi saðlayan orta hol

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Resim 1. Sömek Evi klinik giriþi

Resim 2. Ön avluyu sýnýrlayan betonarme saçak.

Resim 3. Konut giriþi

44

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Orta holden camlý geniþ bir metal kapý ile ulaþýlandikdörtgen salon, yemek ve oturma bölümlerindenoluþmaktadýr.

Orta hol, giriþin tam karþýsýnda geniþ bir saçaklaörtülen terasa boydan boya katlanabilir bir camekan-la açýlýr, ve salon teras baðlantýsý da ayný katlanabilircamekan yoluyla gerçekleþir. Sonuçta orta hol, örtülüteras ve salon gerektiðinde tek bir mekan olarakalgýlanabilme ve kullanýlabilme özelliðine sahiptir,hatta bu gruba, giriþ holü ve giriþ avlusu da kolaylýklakatýlabilir. Yaz aylarýnda uzaktaki aile fertleri, çocuklarve torunlar eve geri döndüðünde özellikle orta holcamekaný hep açýktýr. Bu durumda giriþ avlusundan,örtülü terasa kadar uzayan ve içine salonun da dahilolduðu bir mekansal süreklilik ve geçirgenlik sözkonusudur. (Resim:6)

Ada kültüründe, günlük yaþama mekanýnýn aynýzamanda giriþ holü olarak doðrudan sokaða açýlmasýve hatta giriþ kapýsý önündeki yoðun gündelik kul-laným burada, orta hol, giriþ holü ve giriþ önü düzen-lemesinde hayat bulur. Aslýnda birbirinin içine akanorta hol-giriþ holü-giriþ avlusu düzeni hele orta holünkatlanýr kapý ile terasa ve arka bahçeye açýlmasý,yöresel mimarideki 'sundurma' nýn mekansal etkisiniçaðrýþtýrýr. Yerel adýyla 'sündürme' sadece dýþtan içeyani sokaktan iç avluya/bahçeye geçiþin mekanýdeðil, ev içi mekan kurgusunun temel taþýdýr.

Resim 6. Katlanýr kapý aracýlýðý ile orta hol ve teras arasýn-da oluþan mekansal bütünlük

Sömek Evi'nde de giriþ-orta hol ekseninin bu görevisürdürdüðü gözlenir. Bu eksen, konutu gündüz ve gecebölümü gibi iþlevsel açýdan ikiye ayýrýr: açýk mekan iliþkiligündüz bölümü-ki klinik de buraya dahildir- ve özelleþmiþbirimleriyle daha içe dönük gece bölümü.

Gece bölümü koridoruna yine orta holden ulaþýlýr. Tektaraflý kullanýlan bu koridor boyunca eþit büyüklükte üçyatak odasý sýralanmakta, giriþe yakýn bir konumda yeralan banyodan çamaþýrlýða geçilebilmektedir. Buradan,çamaþýr kurutma için kullanýlan bir arka avluya ulaþmakmümkündür, ve kuþatýlarak adeta gizlenmiþ olan bu servismekanýndan, bir kapýyla, kendini gine giriþ avlusunda bula-bilmek þaþýrtýcýdýr. Ama, yatak odalarý koridoru sonundanbir baþka örtülü terasa ulaþýlmasý, buradan taþ kaplý birduvarý izleyerek tekrar gizlenmiþ servis avlusunageçilebilmesi inanýlmaz ve bir o kadar da heyecan verici birmekansal-yaþamsal deneyimdir (Resim:7-9).

Koridor, banyo ve çamaþýrlýk minimum yükseklikte tutul-duðu icin yatak odalarýnda koridor üstüne açýlan þeritpencereler yardýmýyla çift taraflý bir hava akýþý gerçek-leþmiþ olur. Belli ki, aðýrlýklý olarak kuzey ve güneye açýlankonutun servis mekanlarý ve giriþi kuzeye, diðerleri isegüneþ kontrolünün sýcak mevsimde örtülü teraslar vesaçaklar sayesinde kolayca saðlanabildiði, diðer zamanlar-da ise güneþten yararlanmanýn maximum olabildiði güneyebakmasý amaçlanmýþ, karþýlýklý doðal havalanmanýn oluþ-masýna önem verilmiþtir.

Öte yandan, ev sahiplerinin birkaç kaçýnýlmaz deðiþiklikdýþýnda özgün tasarýmýn korunmasýna gösterdikleri özenve dikkat mesleðe saygýnlýk açýsýndan ümit vericidir.Mimarýn renklerini özenle saptadýðý marley karolarýn vesalonun duvarlarýný kaplamak için seçtiði modernistdesendeki duvar kaðýdýnýn elli yýldan fazladýr hala çok iyidurumda muhafaza edilmesi takdire deðerdir. (Resim:8)

Kütle bütününün iþlevsel bölünmesi ve bu parçalanmanýnörtülü teraslar ve avlularla baðlanmasý kütle düzenindekiplastik etkiyi artýrýr. Dýþ yüzeylerde konum ve biçimlenmeolarak salt ait olduklarý mekanýn iþlevini yansýtan

45

Resim 10-11.Farklý malzeme kullanýmý ve yüzey detaylarý

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

Resim 7-8. Arka bahçeye açýlan yatak odalarý koridoru,orjinal duvar kaðýdý deseni

Resim 9. Arka teras

pencerelerin tanýmladýðý doluluk boþluk düzenindekisadelik dikkat çeker. Buna karþýn, dýþ cephe kapla-masýndaki çeþitlilik, bazý pencerelerin duvar yüzeyin-den sövelerle tanýmlanarak öne çýkmasý, pergola vesaçaklarýn saðladýðý gölge oyunlarý, yüzey hareketlil-iði ve derinlik her yönüyle düþünülmüþ ve tasarlanmýþbir sürecin ifadesidir. (Resim: 10-11)

***Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi,Mimarlýk Fakültesi, Öretim Görevlisi.

*Doç.Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Öretim Görevlisi.

**Doðu Akdeniz Üniversitesi, MimarlýkFakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

46

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m47

1985 yýlýnda Uluslararasý Mimarlar Birliði tarafýndanbaþlatýlan 'Dünya Mimarlýk Günü' her yýl Ekim ayýnýnilk Pazartesi günü, Birleþmiþ Milletler tarafýndan ilanedilen Dünya Habitat (Konut) Günü ile beraber kut-lanýyor. UIA'nýn bu yýl 3 Ekim 2005 Pazartesi'ne rast-layan Dünya Konut ve Mimarlýk günü için tüm ülke-lerde tartýþmaya açtýðý tema "Kenti Paylaþmak"(Sharing the City) idi.Temmuz 2005'te Ýstanbul'da gerçekleþtirilen DünyaMimarlýk Kongresi ve UIA Genel Kurulu'nda UIABaþkaný seçilen Gaetan Siew tarafýndan dünyayaduyurulan temanýn amacý, toplumlarýn UIAKongresi'nde ele alýnan konulardan hareketle, kentindeðerleri, kültürleri ve mirasý yanýnda yaþanýrlýðý,kalitesi ve iþlevselliðini tartýþmalarý idi.

Tüm dünyada mesleki kurum ve kuruluþlarýn düzen-lediði etkinliklere paralel olarak, Dünya Mimarlýkgünü, Kuzey Kýbrýs'ta, Kýbrýs Türk Mimarlar Odasý'nýnDoðu Akdeniz Üniversitesi Mimarlýk Fakültesi ileortaklaþa gerçekleþtirdiði 'Kenti Paylaþmak' temalýforum, Kýbrýs kentleri için DAÜ Mimarlýk Fakültesi'ndeçeþitli vesilelerle üretilmiþ analiz, öneri ve projelerinposter sunuþlarýnýn yapýldýðý küçük çaplý bir sergi veardýndan gerçekleþen kokteyl ile kutlandý.

Mimarlar Odasý Baþkaný Tarkan Davulcu ve DAÜMimarlýk Fakültesi, Mimarlýk Bölüm Baþkaný ÞebnemÖnal Hoþkara'nýn günün anlamýna iliþkin yaptýklarýaçýlýþ konuþmalarýnýn ardýndan 'kent nedir?', 'kent-lerin sorunlarý nelerdir?' ve 'kenti paylaþmakkavramýndan ne anlýyorsunuz?' sorularýyla 'kenti pay-laþmak' temasý tartýþmaya açýldý. Aðýrlýklý olarak gençmimarlarýn katýldýðý ve soru-cevap þeklinde yürütülenforumda Kýbrýs'lý mimarlar aþaðýdaki deðerlendirmel-er ýþýðýnda görüþlerini paylaþtýlar.

Kent nedir?

"Binalar ve arasýndaki boþluklara yerleþtirilmiþ sosyalbir olgu"."Doðal olanýn tam karþýtý, herþeyi ile tasarlanmýþ, bit-miþ yapýlý bir çevre".

"Ýçerisinde yaþadýðýmýz toplumla paylaþtýðýmýz büyük birkonut"."Ýnsan iliþkilerinin en rasyonel þekilde paylaþýldýðýekonomik, sosyal ve kültürel yaþamýn bütününü oluþturanfenomen"."Topluluk halinde yaþama dürtüsü olan, çoðalan, sonu vebaþý olmayan bir ürün, yaþayan bir organizma"."Ýnsanlarýn virüs örneðinde olduðu gibi çevreye müda-halesi, doðanýn bozulmuþ hali"."Yaþanabilir olmasý gereken yer"."Günün þartlarýna göre renk deðiþtirebilen, esnek olan biryerleþimler bütünü"."Kullanýcýsý tarafýndan sahip çýkýldýkça yaþayan bir olgu"."Kýrsalýn bir adým ötesine cevap verecek mekanlarbütünü".

'Kent nedir?' sorusu tartýþýlýrken ortaya çýkan önemli birnokta da 'kentli olmak'tan ne algýlanýldýðý ve anlaþýldýðýy-dý. Bu baðlamda 'Kentli kimdir?' sorusuna verilen cevap-lar ise þöyleydi:

"Kente adapte olan birey"."Aile / konut yaþamý dýþýndaki hayatý tercih eden, kamualanýnýn kullanýmý sayesinde iletiþim kurabilen, kentegönül vermiþ topluluk"."Üretim iliþkilerinin belirlediði sosyal yapýnýn parçasýolmaktan öte sosyal-kültürel paylaþým içinde olan toplulu-luk"."Kenti özümseyen kiþiler"."Semtli veya mahalleli olmanýn ötesine geçebilen kiþi"."Kent planlamasýnda söz sahibi olan kullanýcý"."Kentin kullaným talimatý olduðunun bilincinde olan kiþi"."Demokrasiyi besleyen, iyi eðitilmiþ, karar verme bilgisi iledonatýlmýþ birey"."Kenti oluþturan hareketli ve duraðan nüfustan, ikincisininkente beslediði aidiyet duygusu geliþmiþ bireyler"."Kullanýcýnýn kenti algýlama biçimine göre deðiþen olgu"."Kentte sevecek, benimseyecek birþeyler bulan, kentedeðer veren, kentle duygusal bað kuran kiþiler".

Yukarýdaki cevaplardan da anlaþýlacaðý üzere, kentkavramýnýn pek çok boyutu vardýr. Bir baþka deyiþle kent,çok boyutlu, yaþayan ve sürekli deðiþim içinde olan

DÜNYA MÝMARLIK GÜNÜ VE DÜNYA KONUT GÜNÜ FORUMU:"KENTÝ PAYLAÞMAK" - ÝZLENÝMLER, GÖRÜÞLERÞebnem Hoþkara* - Pýnar ULUÇAY**

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m

çok boyutlu, yaþayan ve sürekli deðiþim içinde olansosyal ve ekonomik bir organizmadýr. Kentli ise, buorganizamanýn özünü oluþturur.

Kentle ilgili en önemli üç sorun nedir?

"Trafik yoðunluðu, prototipleþmiþ, kimliksiz sokakmobilyalarý"."Kamusal otoritenin kullanýcý katýlýmýný dikkatealmadan kentle ilgili bireysel kararlar almasý,çözümü bekleyen Kýbrýs sorunu"."Kentin teorik bir eðitim sürecine dayanmamasý,sunulanýn kullanýlmaya / sorgulanmaya baþladýðýanda kent-kentli iliþkisinin ortaya çýkmasý, bu sürecinortaya çýkmasýna kadar yaþanan rahatsýzlýklar"."Hareketli nüfustan dolayý kentin sahiplenilmemesi,günlük ihtiyaç sonrasý kendi özel bölgelerine çekilenhareketli nüfusun kenti yaþamamasý, yaþatmamasý"."Kimlik-kimliksizlik, planlama-demokrasi, benzerolmayan insan grubu-benzer insan grubu"."Ýç göç-dýþ göç, kentin rant merkezi haline gelmesi,bunun için planlanýyor olmasý, kullanýcýyý ezerekkentin dýþýna itmesi"."Kentliyi biraraya getiren sokak, meydan gibikamusal mekanlarýn dönüþümü, yok olmasý"."Katý sýnýrlarý olan, içine kapalý, þeffaf olmayan biryaþamý 'korumaya' çalýþmanýn yarattýðý sorunlar, ör:Lefkoþa sur içi"."Kent sýnýrlarýnýn yeniden tanýmlanmasý gereði".

Bu sorunun cevabý forum çerçevesinde daha çokKýbrýs özeline indirgenerek yorumlanmýþtýr.Kanýmýzca bunun nedeni, bulunulan ülkedeyaþanýlan kentlerin sýnýrsýz sorunlarýnýngenellemelerin önüne geçecek kadar belleklerimeþgul etmesidir.

Kenti paylaþmak kavramýndan ne anlýyorsunuz?

"Kent korumasýnýn olmadýðý yerde kenti paylaþmakkavramýndan konuþmak doðru mu"?"Kenti paylaþmanýn ön þartý kenti sahiplenmektir,kentin alt yapýsýný oluþturmaktýr".

"Kentin bizim olduðunu söylemek, kenti bensimektir"."Kentin bir elemaný olan apartmaný paylaþmayý bilmek,kenti paylaþmaktýr"."Kenti paylaþmak, kentlinin geçmiþine duyduðu özlemdir"."Kenti paylaþmayý bilmek eðitim gerektirir; heterojen kul-lanýcý karakterinden dolayý kent tasarýmý imkansýzdýr; bunoktada tasarým duracaðý noktayý bilmelidir çünkü yapayçevre bir süre sonra kullanýlmaz hale gelmektedir"."Kentin boyutlarý tasarýmý aþsa da temel kararlar ver-ilebilmeli, optimuma ulaþýlabilmelidir"."Avrupa kentlerinde varolan bireysel araç yerine toplutaþýma, tarihin korunmasý ve aktarýlmasý ve bunun gibistandartlara ulaþmak temel hedef olmalýdýr çünkü bustandardlara yaklaþma gayreti kentli olmanýn gereðidir"."Kentte yaþayan her bireyin rahat ve huzurlu bir mekandayaþamasý onun temel haklarýndandýr; demokratiktoplumun bir gereðidir".

Yukarýdan takip edilebileceði gibi, forumun özünü ve anatemasýný oluþturan bu son soruyla ilgili olarak gelenyorumlar, yine bulunulan ortamla ilgili olarak, biraz dasorunlarla baðdaþtýrýlarak ortaya konulmuþtur. Forumunamacýnýn ve genel beklentisinin, "kentin farklý yönleriylepaylaþýlmasý" ve "kent dayanýþmasý" baðlamýna odaklan-masý olduðu düþünüldüðünde, verilen cevaplar ve ortayakonan görüþler, zamanýnda kýsýtlý olmasýndan dolayý, bizekonuya iliþkin bir genelleme yapma imkaný tanýmamýþtýr.Forum boyunca, UIA'nýn bu baðlamda ortaya koyduðu;

"Kentin deðerlerinin, kültürünün ve mirasýnýn paylaþýl-masý,"Kentin yaþanýrlýðýnýn ve kalitesinin paylaþýlmasý,"Kentin iþlevselliðinin ve mükemmelliðinin paylaþýlmasý,"Kentin daha az ayrýcalýklý kesimlerle ve evsizlerle pay-laþýlmasý"."Kentin insanlýk yararýna sunduðu teknolojilerinin paylaþýl-masý,gibi temalar, daha yerel ölçek içinde ele alýnabilmiþtir".

Sonsöz*

Yaþamla tanýþtýðýmýz, yaþamýmýzý sürdürdüðümüz kentesahip çýkmalýyýz, onu özümsemeliyiz; ancak bunu yapa-

48

Memleketine tutkun Nazým Hikmet'in de 1961 yýlýndayazdýðý Sarý Saman þiirinde de dediði gibi:"Ýki þey var ancak ölümle unutulur anamýzýn yüzüyle, þehrimizin yüzü."

*Sonsöz'ün içinde yer alan bazý öneriler, TMMOB MimarlarOdasý Merkez Yönetim Kurulu'nun 3 Ekim Dünya Habitat veMimarlýk Günü dolayýsýyla yayýmladýðý bildiriden yararlanýlarakoluþturulmuþtur. (http://www.bursamimar.org.tr/htm/mimarlik-gunu.htm)

Bu yazý, Þebnem Hoþkara ve Bahar Uluçay'ýn notlarýndan; Cem Kara'nýn ses bantlarýndan yararlanýlarak derlenmiþtir.

mim

arca

mim

arlýk

ve

yaþa

m49

bilmek için o kente tutkun olmalýyýz, ölesiyesevmeliyiz. O kadar tutkun olmalýyýz ki, kentimizi,'ötekine' sevdirebilmeliyiz; tabi ayný þekilde, 'öteki' de,o kenti sahip çýkacak kadar çok sevmelidir. Paylaþýmve sahiplenme ancak bu þekilde gerçekleþir.Buradan yola çýkarak, paylaþabilmek için kentlerimizi,yaþadýðýmýz çaðýn kendi siyasal, sosyal, ekonomik vekültürel karakterlerine göre, yoksullukla zenginliðin,hastalýklarla esenliðin, çirkinliklerle güzelliklerin, veyönetenlerle yönetilenlerin "beraber" paylaþtýklarý yer-leþim merkezleri olarak, sosyal, ekonomik, siyasal vekültürel çeþitliliðin ortak yaþam mekanlarý halinegetirmeye çalýþmalýyýz.Kentlerimizde kiracý gibi deðil ev sahibi gibi oturmalýve yaþamalýyýz. Kentlerimizin deðerlerinin bilincinde olmalý, onlarýkorumalý ve yaþatmalýyýz.Kentlerin yönetiminde ve paylaþýmýnda dengeli vehakça davranmalý; gelecek kuþaklarýn yaþam vekentli haklarýný gözetmeliyiz. Bu amacýn gerçekleþtir-ilmesi için kent yönetiminde adalet, katýlým vedemokrasi kavramlarýný ön plana çýkarabilmeliyiz. Herkesin ortak mirasý olan kültür ve doða deðerleriylebirlikte yaþamýn sürdürülebilir güvencesini oluþturanekolojik ve doðal kaynaklarý gözetecek bir "paylaþým"ýgerçekleþtirmeye çalýþmalý ve bunu yaparken kentselplanlama, kentsel tasarým, ve mimarlýk disiplin-lerinden etkin olarak yararlanma yolunu seçmeliyiz.Baþta hükümetler ve yerel yönetimler olmak üzere,kamu, sivil ve özel tüm kesimler olarak kentlerüzerindeki beklentilerimizi sadece kendi amaçlarýmýzaçýsýndan deðil, genelde tüm toplumun ve gelecekkuþaklarýn ortak çýkarlarý baðlamýnda tanýmlamalýyýz.Ancak bu türden yaklaþýmlarla kentlerimizi dahayaþanabilir mekanlar haline getirebilir, sürdürülebilirkýlabiliriz.Kentlerimizin deðerlerinin farkýnda olmadan ve budeðeleri korumadan onlarý yaþamak ve yaþatmakmümkün olmayacaktýr.

*Doðu Akdeniz Üniversitesi, MimarlýkFakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

Fotograflar:cemkara

*Doç.Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi,Mimarlýk Fakültesi, Öðretim Görevlisi.

mim

arca

akad

emik

Mimari, kentin zaman içindeki yapýsýdýr ve bu neden-le kentin görsel imajý ve farklý mimarlarýn eserlerininbir bütünüdür. Kenti gösteren mimaridir ve kentinkuruluþuyla birlikte oluþmaya baþlar. Estetik yaklaþýmve daha iyi yaþam alanlarý yaratmak, mimarlýðýn ikikalýcý karekteristik özelliðidir (Rossi, 1991). Ayrýcamimari, kentteki 'kentsel sanatýn' belirleyicisidir.Rossi'nin (1991, p 116) iþaret ettiði gibi, kentlerdekikimi kentsel eserler ve mimari tarzlar bazý ortamlardakendiliðinden o kadar öne çýkar ki, insanlar o kenttenbahsederken farklý bir hassasiyetle Gotik kent, Barokkent, neo-klasik kent gibi tanýmlamalar yaparlar. Bu"tarz" tanýmlamalarý birden morfolojik tanýmlamalaradönüþürler ve kentsel eserlerin tanýmlamasýnýyaparlar.Ancak günümüzde mimarlar, Teymur'un (1997, p 20)tanýmlamasýyla binalarý, "… þefaf bir deniz olan 'kent'üzerinde yüzen adalar olarak tanýmlanan 'yer'lere yer-leþtirme eðilimindedirler; veya kenti, ya üzerine fýrçay-la yeni renkler eklenecek dev bir tual veya birininmimari yeteneðini göstereceði çok büyük bir bina gibigörmektedirler."Bir baþka deyiþle, bazý istisnalar olmakla beraberçaðdaþ mimarlýkta binalar, þehir görmezden gelinereközerk varlýklar olarak muamele görmekte ve bu daaslýnda parçasý olduklarý 'kent kontekstine / baðlamý-na' da uyumsuz olmalarýna neden olmaktadýr. Birçokmimar kentlere 'þeffafmýþ gibi yok muamelesi' yap-makta veya kentleri bir yer planýndaki 'çizgiler' gibigörmekte veya mimari eserlerinin arkasýndaki 'fon'olarak kabul etmektedir. Baðýmsýz binalar yapmanýn'mimarlýk' olduðu düþüncesiyle yer planlarý, bölümler,yükseltiler ve perspektif çizimler verilen toprakparçasýnýn sýnýrlarýnda veya her yerden birkaç metrepayla biter. Kentin uzamsal ve sosyal kontekstiningörmezden gelinmesi ayný zamanda 'mimarinin kentkontekstine olan etkilerinin ' de yok olmasýna nedenolmaktadýr. Bununla birlikte, nasýl duvarlar, kolonlar,v.b binalarý oluþturuyorsa, binalar da (kentsel kontekstiçinde) çevrelerindeki alanla birlikte kenti oluþturanelemanlardýr.Bugün, toplumun tüm diðer üyeleri gibi ve hatta onlar-dan daha fazla hassasiyetle mimarlarýn da varolan

tarihi, doðal ve yapýsal çevrenin önemini anlamalarý, kentve onun insanlara saðladýðý hayat kalitesi ve fiziksel çevreaçýsýndan büyük önem taþýmaktadýr. "Mimarlarýn estetikkaygýlarla pek çok þey yapmalarý nedeniyle þehir plancýsýveya kentsel tasarýmcý olmamalarý gerektiðini" savunmak-ta olan Denise Scott Brown (Scott Brown, 1990, p 9) gibikimselerin, mimarlar ve mimarlýk mesleði hakkýndaki olum-suz düþüncelerini deðiþtirebilmek için mimarlýkta ve kentmimarisinde, "kentin geniþ konteksti içinde yer alan mese-leleri" çok iyi tanýmlanmalýdýr. Bu nedenle, mimarlýkta binalarýn 'kontekstini (baðlamýný)'ve 'içeriðini' etkili biçimde tanýmlayanýn 'þehir / kent' kon-teksti/baðlamý olduðu akýldan çýkarýlmamalýdýr. Bu sebeplemimarlarýn, "mimariye kentsel bir bakýþ açýsýna" ve "mimaribir kentselleþme görüþüne" sahip olmalarý ve ayný zaman-da kentin ve kentsel tasarýmýn küresel kavramlarla ve öðe-lerle ilgili küresel meselelerinin tasarým sürecindemekansal, morfolojik, dokusal, görsel, algýsal, sosyal,fonksiyonel ve sonuna dek sürdürülebilir olmasýna gayretetmeleri gerekir. Günümüzde, 'kentte' yaþayan insan sayýsý arttýðý için vebirçok aktivite bir kent kavramý içinde gerçekleþtiði içinkentsel yaþam her geçen gün önem kazanmaktadýr. Aynýzamanda þehirler, örneðin 'kent' ve mimari gibi, tek bir teoriile anlatýlamayacak veya sadece geçici planlama vesadece mimari tedbirlerle çözümlemeyecek kadar kar-maþýk ve girifttir. Mimari ve kentsel olguyla ortaya çýkanproblemlerin çeþitliliði ve potansiyelinden haberdar ola-bilmek için, insanlar için yaratýlacak olan hayatýn ve fizikselçevrenin kalitesine katkýda bulunmak için; bunlarýn eðitimeve profösyonel uygulamaya uygun biçimde aktarýlabilmesi-ni saðlamak amacýyla çok iyi analiz edilmeleri gerekmekte-dir. Geleceðin mimarlarý için kentsel tasarým hedeflerikentsel tasarým, harici tecrübeden daha fazlasýný, öz, alan-larýn fonksiyonalitesi, felsefesi, bir teklifi sunmak ve proje-lendirmek gibi pek çok þeyi daha bünyesinde barýndýrýr.Tasarým önemlidir, bu nedenle ihtiyaçlarý karþýlarken insan-larýn mekanlar hakkýndaki tecrübelerinden yararlanýr veyaþam kalitesine katkýda bulunur. Kentsel tasarým vekentsel tasarým eðitimi, kaliteli bir çevre yaratmanýn önkoþuludur. Bu açýdan ele alýndýðýnda, mimarlar için kentsel tasarýmeðitimi iþin özü olarak algýlanmalýdýr, çünkü kentsel tasarým

MÝMARLAR ÝÇÝN KENTSEL TASARIM

Þebnem HOÞKARA*

50

mim

arca

akad

emik

51

nesneler arasýndaki iliþkiye, baðlantýya, içeriðe, nes-nelerin kendilerinden daha çok odaklanmakta; uzunvadeli, zaman içinde artan büyüme, karmaþýk kararverme ve farklý seviyelerde ve türlerde karar vermearasýndaki iliþkiler ile ilgilenmektedir.Kentsel tasarým mimari tasarýmda geniþ düþünmeyive çevreyi geniþ bir perspektif içinde algýlamayýdestekler. Bu nedenle kentsel tasarým, mimariningeleneksel uðraþlarýna sosyal, kültürel, ekonomik,kentsel ve çevresel boyutta sistematik ve organize birþekil verir. Buna baðlý olarak kentsel tasarým faktörlerive yöntemlerini kapsayan mimarlýk eðitimi, yeni geliþ-menin konteksti içinde saklý olan içeriði (yeni mimariprojelendirme / tasarým da dahil olmak üzere) anla-maya ve sunulan tasarýmýn, daha ön tasarýmgeliþtirme ve kontrol aþamasýndayken etkileri vekalitesi açýsýndan deðerlendirilmesini saðlayacakbeceri ve metodolojinin deðerini yükseltmektedir. Thompson'un (1993) deðiþiyle "sadece mimar olma-malý mimarlýðýn ötesinde bir yerlere gelmeliyiz,kentsel tasarýmcýlar olmalýyýz". Böyle bir akým,yapýsal alaný birbirinden baðýmsýz bölümler topluluðuolarak deðerlendirilmekten kurtarma yolunda desteksaðlayacaktýr. Mimarlar için kentsel tasarým eðitimi,böyle öncelikli bir hedefin kelime daðýrcýðýna katkýdabulunabilir. Kentsel tasarým eðitimi, planlama ve mimari unsurlarda dahil olmak üzere baðlantýlý tüm diðer yan dallar-dan doðan geniþ yelpazedeki beceri ve yöntemlerinuygulamasýný içerir. Böylece, mimarlýk bölümlerinde(uygulamadaki mimari hedefler için gerekli olan)kentsel tasarým eðitiminin verilmesi, mimarlýkeðitimine kesinlikle çok disiplinli bir yapý kazandýra-caktýr.Geleceðin mimarlarý için kentsel tasarým eðitimininhedefleri kentsel tasarýmýn mimarlýk ve mimarlýk eðiti-mindeki rolünün artmasýyla, mimarlarýn ayný kentseltasarýmcýlar gibi kent hakkýnda, kentten ve kentitasarlama ve planlamayý öðrenmeleri gerektiðifarkedilebilir. Ancak, mimarlýk müfredatý içinde yer alacak olankentsel tasarým eðitimi bir kentsel tasarýmcýyetiþtirmeyi amaçlayan eðitimden ziyade, aðýrlýklý

olarak "kent ölçeði" ve "çevresel bilinç" ile ilgili olmalýdýr.(Tam anlamýyla bir kentsel tasarýmcý yetiþtirmek hem dahafazla zaman hem de daha büyük kaynaklar gerektirir.)Mimarlýk bölümlerinde iyi bir kentsel tasarým eðitimi ver-ilmesine öncülük eden bu amaç temel alýnarak, geleceðinmimarlarý Tablo 1'de belirtilmiþ olan kentsel tasarýmla ilintiliküresel konular, kavramlar ve unsurlarýn yaný sýra kentseltasarým hakkýnda Tablo 1'de özetlenmiþ olan belirli bilgi vebecerilere de sahip olacaklardýr.Geleceðin mimarlarý için kentsel tasarým eðitimi yöntemlerive araçlarý mimarlýk müfredatý içerisindeki kentsel tasarýmeðitimi için bir teori ve metodoloji saptamadan önce tümamaçlar kapsamlý olarak tanýmlanmalýdýr. Ana hedef,mimarlýk öðrencisine / geleceðin mimarlarýna kentseltasarým konularýnda bilgi vermek ve onlarý, becerilerinimimari tasarým içinde kentsel tasarým ve ilgili konularda /kavramlarda kullanabilecekleri þekilde eðitmek olarak belir-tilebilir.Çevrenin korunmasýnýn bu kadar önem kazandýðý çaðýmýz-da, mimari, en geniþ anlamda çevrenin bütününü oluþturanolgu olarak kabul edilmelidir. Bu nedenle, mimarlýk eðiti-minde öðrenciler, tasarýmýn sadece fiziksel çevrenin veyasanatsal eserlerin inþa edilmesi anlamýna gelmediðini, aynýzamanda insan-çevre iliþkisini de saðladýðý bilincine var-malýdýrlar.

Kaynaklar"ÖNAL, Þ., FASLI, M. (2004), "Mimari Tasarým Süreci Ýçinde KentselTasarým Olgusu", Mimarlýk Eðitiminde Tasarým Stüdyolarýna FarklýYaklaþýmlar, ed. H. Gökmen, D. Süer, Mimarlar Odasý Ýzmir ÞubesiYayýnlarý, s. 75-83

"ROSSI, A. (1991), The Architecture of the City, Sixth Edition, London,Cambridge, MIT Press.

"SCOTT BROWN, D. (1990), "Between Three Stools: A Personal View ofUrban Design Pedagogy", Architectural Design, Vol. 60, No 1-2, pp. 9-20.

"TEYMUR, N. (1997), "Expanding the Spatiality in Education", inProceedings of MERA 97: International Conference on Environment-Behavior Studies for the 21st Century, 4-6 November 1997, Tokyo, Japan,p. 35.

"THOMPSON, J. (1993), "Hunt Thompson Associates", Urban DesignQuarterly, January, pp 12-13.

mim

arca

akad

emik

*Doç. Dr. Þebnem Hoþkara Doðu AkdenizÜniversitesi Mimarlýk Fakültesi Mimarlýk BölümüÖðretim Üyesi

KENTSEL TASARIM VE ÝLGÝLÝ KONULARDA (GELECEKTEKÝ)MÝMARLARA VERÝLMESÝ ÖNERÝLEN

GEREKLÝ BÝLGÝLER ÖZEL BECERÝLERKentsel morfolojiKent bileþenleriMekansal strüktürKentsel dokuBinalar ve diðer binalar arasýndaki iliþkiBinalar ve kensel mekanlararasýndaki iliþki Kentsel koruma / yenilemeGereksinmeler ve tasarým alanlarýKentsel mekan (sokak, meydan)tasarýmýKentsel peyzajKent imajýÇevre kalitesiKent yapýsý (townscape)Arazi kullanýmýAraç ve yaya trafiði (ve ilgili tasarýmkonularý)GeçirgenlikAnlaþýlabilirlikÇeþitlilikUlaþýlabilirlikEsneklik

Problem belirlenmesi ve çözümüAraþtýrma ve bilgi toplamaTasarým bilinciMevcut yapýlanmýþ formun farkýnavarma ve özümseme Temel stratejileri ve gereksinmeleribelirlemeÇeþitli deðerlerin ve davranýþ biçim-lerinin bilincinde olmaBüyük ölçekte ve kapsamlý bir prob-lem üzerinde analizSüreç ve yöntemKarar vermeGrup çalýþmasý

Tablo1 Mimarlar için kentsel tasarým bilgileri ve becerileri (Önal & Faslý, 2004, s. 78)

52

mim

arca

mim

arlýk

ve

sana

t

Echo-Arts Living Arts Centre, Kýbrýs'ýn iki yanýndan veÝngiltere'deki Alibi Tiyatrosu'ndan yaratýcý sanatçýlarlaiþbirliði içinde hazýrlanmýþ toplumlar ve disiplinlerarasý bir performans oyunuyla sanatseverlerle buluþ-tu.

Proje içindeki çekirdek grubu, Arianna Economou(Kareograf, dansçý ve proje direktörü), Dorinda Hulton(Dramaturg ve proje director yardýmcýsý), SerhatSelýþýk (Heykeltraþ, enstalasyon sanatçýsý), ÝlkerKaptanoðlu (Müzisyen ve besteci), Horst Weierstall(Enstalasyon sanatçýsý ve dokümantör) ve PeterHulton (Video sanatçýsý ve dokümantör)'dan oluþansanatçýlar oluþturdu.

Performans otobiyografik öykü parçalarý, görüntü vemetaforlarý kullanarak 1901-1951 yýllarý arasýndabatýdaki Güzelyurt ile doðudaki Maðusa'yý ve bu ikibölge arasýndaki diðer bir çok yeri birbirine baðla-yarak tüm Kýbrýs adasýný dolaþan eski Kýbrýs YönetimiTren Yolu'na odaklandý. Lefkoþa'da Kaymaklý böl-gesinde bu tren yolu iki baðlantý halinde aðýrlýklýolarak Kýbrýslý Türk ve Rum toplumu arasýnda ikiyeayrýlýrdý. Performans araþtýrmasýnýn bir bölümü olaraksanatçýlar þu anda sýnýr çizgisinin iki yanýna ayrýlmýþbir çok Kýbrýslý Türk ve Rumla bu tren yoluna iliþkinanýlarý ve bölünme öncesi karýþýk toplumdaki yaþan-týlarý ve çocukluklarý üzerine görüþmeler yaptýlar. Proje finansal olarak Kýbrýs Tiyatro Organizasyonu(THOC), USAID ve UNDP tarafýndan fonlanan veUNOPS tarafýndan yürütülen Ýki Toplumlu GeliþtirmeProgramý, (Güney) Eðitim ve Kültür Bakanlýðý KültürelHizmetler, Kýbrýs Gençlik Kurulu, Alibi Tiyatrosu veMark Ward Vakfý tarafýndan desteklenmiþtir. EtkinliðinMedya Sponsorlarý da Politis Gazetesi ve Cyprus MailGazetesi olmuþtur.

'One Square Foot' (Bir Adým Kare) grubu tarafýndanyapýlan ilk alana özel (site specific) deneysel etkinlik,40 dakikalýk bir yürüyüþ ve bir kaç küçük faaliyetle bir-likte Güney Lefkoþa'da, Kaymaklý'daki GramikoParký'nda baþlayarak, tampon bölge yakýnlarýndakiküçük bir kafenin karþýsýnda son bulmuþtur. Bu ilk

etkinlik, yerin kullanýmýna iliþkin grup araþtýrmasýnýn bir kýs-mýna kaynaklýk etmek ve zenginlik katmak amacýnda olup,

fotoðraf: serhat selýþýk

eskiden Kaymaklý'dan geçmek üzere kullanýlan Kýbrýs'ýnbiricik tren yoluna yoðunlaþmýþtýr. Bilet ya da davetiye olmamasýnýn nedeni, etkinliðin herkesin katýlýmýna açýkolmasý olmuþtur.

Alana özel ikinci etkinlik, Kuzey Lefkoþa'da KüçükKaymaklý'da gerçekleþtirildi. Metaforlarla yüklü hikayelereeþlik eden dans performansý, Hasder'den baþlanarakKüçük Kaymaklý Sokaðý boyunca devam etti.

Alana özel bu iki etkinlik, 4 tiyatro performansý ortayaçýkartmak üzere kurgulandý. Bu performanslar doðasýgereði deneysel ve disiplinler arasý olup önce AyiosAndreas Tiyatro salonunda, bunu takiben de ArabahmetKültür Evi salonunda izleyici ile buluþtu.

1ft2 Geçmiþten geleceðe 1 ayakkare

Banu TEVFÝKLER ÇAVUÞOÐLU* - Cem KARA*

**Yüksek Mimar

53

*Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi, Ýç MimarlýkBölümü, Öðretim Görevlisi.

fark edemedik galiba! yine bir potansiyeli kaçýrdýk! bazýþeyleri çok kolay harcýyoruz. önümüzde duran deðerlerigözardý ediyor, anlamlarýný es geçiyor, farkýna ya geç varýy-or ya da tamamen yitip gitmelerine izin veriyoruz. bu birazlüks olmuyor mu? bize de özgü, "geliþmekte olan bir ülke"olma gerçeðini kaçýnýlmaz itinalarla hep hatýrlamak duru-munda deðil miyiz oysa?

yer ya da yön tarif etme/bulmada önemli bir referansýmýz,herkesçe bilinen, ait olduðu þehrin yaþadýðý ne varsa eþzamanlý yaþayan ve de bunlarýn izlerini günümüze taþýyanböylelikle de herkeste farklý anlamlarý ya da hatýralarý olanseveris un fabrikasýnýn yýkýmýnýn akla getirdikleri sadecebunlar deðil tabii...

fotoðraf: cem kara

þimdi çaðýmýzýn kaçýnýlmazý uzmanlaþmýþ mesleklerdenbahsedeceðiz! tam da bu noktada! örnek mi verelim?tamam, 'tasarým' diyelim... tasarým bir çýðlýktýr... her nedurum ya da koþul sözkonusu olursa olsun, herhangi birþeyin insan yaþamýna armaðan edilmesi anlamýndatasarým bir bütünün çýðlýðýdýr... tasarým toplanýp, çýkarýlýp,çarpýlýp, bölünebilir...

mühendislik, mimarlýk gibi ayrýþtýrýlabilir...ama o bütün,sonuçta bütündür. o koparýlamaz, ayrýþtýrýlamaz, tek tekbölünemez algýda...

severis'in un fabrikasýnda ne yapýlabilirdi peki??? bakýþaçýlarý ne kadar farklý olsa da, gerçekleþtirme teknikleri nekadar ayrý yollardan gelip ortaya konsa da bir bakýþ açýsý

mim

arca

büyü

teç

herþey birdenbire oldu! ortadan kayboldu! kendiisteðiyle olmasa da. dirense de... kimse O'na sormadýki... ya da bizlere! yýllar yýlý hafýzamýzda yer etmiþ birikon, bunun hiç anlamý yokmuþçasýna yýkýldý... gitti...herþey birdenbire oldu! ortadan kayboldu! kendiisteðiyle olmasa da. dirense de... kimse O'na sormadýki... ya da bizlere! yýllar yýlý hafýzamýzda yer etmiþ birikon, bunun hiç anlamý yokmuþçasýna yýkýldý... gitti...

fotoðraf: didem çelik

halbuki ne kadar da vakurdu! sapasaðlam, kendindenemin, inat ve gururla duruyordu yerinde!!! buradayým,sizin için! beni yaþatýn dermiþçesine! ama kimse din-lemedi O'nu! ne de bizleri! soran da olmadý ya, obaþka! yerine BEÞ-TANE-KOCA-KOCA-YILDIZLI otelyapacaklarmýþ!!!!!

fotoðraf: didem çelik

biz O'nu sever(is)dik!

Banu TEVFÝKLER ÇAVUÞOÐLU* - Didem ÇELÝK** - Afet ÇELÝKER***

54

mim

arca

büyü

teç

da þu olamaz mýydý: yeniden iþlevlendirmek??? Ozaman tasarýmda bahsettiðimiz ayrýþtýrmayý ele alýp,aslýnda bölünmeyen bir bütüne baþka bir yolla ulaþa-bilirdik... 'iç mimarlýk' uzmanlýk alaný diðer takýmarkadaþlarýyla (mimarlýk, mühendislik, grafiktasarým...) bütünleþerek, bu ikon yine bol yýldýzlý birotele dönüþtürülebilirdi...

hem de özünde barýndýrdýðý deðerleriyle... günümüzde,ülkemizde yeterin de üstünde bir sayýda olan iç mimar-larýmýz da böyle güzel bir projede görev almanýn sevinciniyaþardý... çok mu zordu? deðildi! uzman mý yoktu? çoktu!e peki problem nerede?

*Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi, Ýç MimarlýkBölümü, Öðretim Görevlisi

**Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi,Araþtýrma Görevlisi.

***Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi,Araþtýrma Görevlisi.

fotograf cemkara

55

mim

arca

akad

emik

Mezuniyet törenleri, okul hayatýmýzda her zamanhatýrlanan, unutulmayan ve hayatýmýzýn o döneminedair son noktayý koyan en önemli olaylar olmuþlardýr.Ödüldürler, baþarýdýrlar, zaferdirler aslýnda öðrencileriçin... Aileler içinse gurur, onur, ve mutlulukturlar...Heyecan zirvededir artýk... Öðrenciler baþarýlarýndandolayý o günün yýldýzýdýrlar, aileler özverilerindendolayý... Eðitmenlerse, bir yerde aileleri kadar aynýgururu taþýrlar... Yani herkes için 'Mezuniyet' ayrý birönem taþýr. Hele bir üniversite mezuniyeti...

Doðu Akdeniz Üniversitesi, 2005 Bahar dönemiMezuniyet töreninde, ilk kez yeni bir uygulama yürür-lüðe koydu. Tüm Fakülteler kendi 'MezuniyetTörenleri' nin organizasyonlarýndan sorumlu oldu. Busebeple, her Fakülte kendi komisyonlarýný oluþturduve yoðun bir tempoyla çalýþmalar baþladý.

Mimarlýk Fakültesi de ayný bilinçle bu yoðun tempoyadahil oldu, belki de daha büyük bir telaþla... Ne deolsa tasarýmla içli dýþlý olan, bunu bir hayat biçimiolarak benimseyen bir Fakülte, Mimarlýk Fakültesi...Dolayýsýyla, organizasyonda, mekan tasarýmýnýnböyle bir bakýþ açýsýna yaraþýr olmasý çok önemliydi.Ne var ki, diðer bütün Fakültelerde olduðu gibi,imkanlar, zaman ve bütçe de son derece kýsýtlýydý.Ancak bu etkenler, Mimarlýk Fakültesi'nde yaratýcýlýkpotansiyelinin sonuna kadar kullanýlmasýyla gider-ilebilirdi. Ne de olsa iyi tasarýmda, negatif etkenlerin,organizasyonun tümünü etkilemesi beklenemezdi.Sonuçta, 2005 Bahar döneminde mezun olacaköðrenciler, bizim öðrencilerimizdi. En iyisine layýk-týlar... Dolayýsýyla, bu duygularla hazýrlanacak birorganizasyon, kýsýtlý imkanlara raðmen hiç unutulma-yarak ve Mimarlýk Fakültesi'ne yaraþýr bir aný olarakhep hatýrlanmalýydý.

Tasarýmýn bütünlüðü, iþe baþlarken en önemli ayrýn-týlardan birisiydi. Ana tema, öðrencilerle eðitimgördükleri meslekleri arasýnda bir bað kurmak vebunu görsel bir þölene dönüþtürerek ailelerle paylaþ-maktý. Mekan, önceden belirlendiði üzere, MimarlýkFakültesi Açýk Anfisiydi. Bu açýdan bakýldýðý zaman,

mekanýn çevresinin görsel elemanlarla tanýmlanmasýyaratmak istenilen atmosferi saðlayabilecek ve mezuniyetruhunu tanýmlayýp hissettirebilecek bir yaklaþýmdý.Böylelikle, gerek öðrencilerimizin kendi silüetleri gerekseprojeleri kullanýlarak büyük posterler tasarlandý. Strüktürüiçin kullanýlan elemanlarda, Fakülte'nin anfisinde de hakimolan kýrmýzý renk uygulandý ve öðrencilerimizin birer yýldýzgibi yürüyecekleri kýrmýzý halýya da gönderme yapýlmýþoldu.

Büyük posterlerin tasarlanmasý çok ekonomik bir çözümolmamasýna raðmen, kýsýtlý zaman için idealdi. KuranMetal Sanayi'nin sponsorluðu ise ekonomik problemi deortadan kaldýran çok özverili ve duyarlý bir davranýþ oldu.Öðrencilerin heyecanýný canlý tutabilmek için, son günekadar mekandaki posterler yerlerini almadý. Herþey, tambir 'sürpriz'di.

O gün gelip çattýðýnda sabahýn ilk ýþýklarýyla hummalý birçalýþma baþladý. Oturma elemanlarý düzenlendi, kýrmýzýhalýlar serildi, çiçekler yerleþtirildi, ve en önemlisi posterleryerlerini aldý...

O Fotoðraf Karesi...

Afet ÇELÝKER* - Ahmet M. SAYMANLIER**

56

mim

arca

akad

emik

Böylelikle, hem gelen konuklar, hem de öðrenciler içinçok renkli fonlar oluþturuldu. Bunlarýn yanýnda,mezuniyet heyecanýnýn en üst seviyeye ulaþabilmesiiçin müzik parçalarý özenle hazýrlandý, konuþmacýkartlarý, ve davetiyeler de hep ayný temalý fonlarlatasarlandý. Herþey bir bütündü.

Aileler yerlerini aldý, öðretim üyleri konuþmalarýný enbüyük baþarý ve mutluluk dilekleriyle gerçekleþtirdi, veöðrenciler de azimle, emekle geldikleri bugün, diplo-malarýný büyük bir gururla aldý.

Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, 2005 BaharMezuniyet Töreni, onlar için þimdi gülümseyerek baktýklarýbirer fotoðraf karesi olarak kaldý. O fotoðraflarda gördük-lerinizden memnun ve mutlu olmanýzý saðlayabilmiþsek, nemutlu bize!!!

** Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

*Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Araþtýrma Görevlisi.

57

mim

arca

mim

arlýk

ve

sana

t

Deðiþen dünya ile birlikte, doðal olarak sosyo -kültürel yaþamda da deðiþimler ve dönüþümlersözkonusudur. Bu baðlamda, deðer yargýlarýnýn,dünya görüþünün, inançlarýn, aile-akrabalýk-toplumiliþkilerinin, beklentilerin, umutlarýn ve daha pek çokþeyin hýzla deðiþtiði, buna baðlý olarak da toplumsalyapýnýn yeni yönelimlere doðru ilerlediði bir zamanboyutu içerisinde yaþamaktayýz. Bu boyut içerisindebirçok þey eskimekte, kaybolmakta, kaybolmamakiçin deðiþim ve dönüþümle yaþama mücadelesi ver-mekte veya verdirilmektedir.

"Kaybolmak" sözcüðünün, zihindeki soyut ve geneltasarýmýnýn - kavramýnýn mimarlýkta da deðer-lendirilmesi ve sorgulanmasý kaçýnýlmazdýr.

Mimarlýk açýsýndan "kaybolma" kavramý irdelendiðizaman, öncelikle tarihi deðer taþýyan mimari yapýlarakla gelmektedir. Birçok tarihi yapý özgün iþlevlerinikaybederken, birçoðu da iþlevsel olarak eskiyerekkaybolma tehlikesi ile karþý karþýya kalmaktadýr.Zaman onlarý "eskitmektedir". Bu nedenle de tarihiyapýlarýn, fiziksel özelliklerinin iþlevlerinden dahauzun ömürlü olduklarý düþünüldüðü zaman, öze dön-mesi çok zor hatta imkansýzdýr.

Ancak unutulmamalýdýr ki, toplumlarý yaþatan, kaybol-malarýný engelleyen, sosyo-kültürel deðerleri vegelenekleridir. Bu deðerler, bir yandan toplumlarýn tar-ihlerini oluþtururken, diðer yandan da geleceknesillere aktarýlarak kültürel sürekliliði saðlar.Kültürün temel anlatýmlarýndan biri olan tarihi yapýlar,bölgesiyle kültürel iliþkisini gösteren önemli verilerdenbiridir. Bu ve buna benzer nedenlerden varlýklarýsürdürülmelidir. Ayný zamanda, tarihi ve kültüreldeðerleri olan yapýlarýn "kaybolmadan" varlýklarýnýsürdürmelerini saðlamak, gelecek kuþaklarýn esin-lenebileceði bir sürecin yaþatýlmasý anlamýna dagelmektedir. Tarihi yapýlarýn kaybolmasýný engellemekve toplumu bilinçlendirici, onlarý yüceltici birer anlamkazandýrmanýn en önemli yolu onlarý "yaþayan birervarlýk" durumuna getirebilmektir.

Pekçok medeniyete evsahipliði yapmýþ olan Kýbrýs adasýüzerinde yer alan ve tarihi önem taþýyan mimari yapýlarýnazýmsanmayacak kadar çok olduklarý ve birçoðunun dagözden kaçýp, kaybolma tehlikesi ile karþý karþýya kaldýðýbir gerçektir. Bunlardan bir tanesi de Maðusa þehrinde var-lýðýný ýsarala sürdürmeye çalýþan, 1910 yýlýnda, Ýngilizsömürge idaresi tarafýndan inþa edilmiþ HükümetKonaðýdýr.

Ýngiliz Koloni döneminde inþa edilen bu seçkin yapý, 1974yýlýnda Kýbrýs adasýnda yaþanan savaþ sýrasýnda bombal-anmýþ ve büyük ölçüde zarar görmüþtür. O tarihten bugüneiþlevsiz, harap ve atýl bir durumda þehir içerisinde yokolmama, kaybolmama mücadelesi vermektedir. Yapýnýnözüne dönmesi, eski iþlevine kavuþmasý, bu günün þart-larýnda pek mümkün deðildir. Ancak, yeni iþlevlerledonatýlarak bu deðerli yapýnýn yaþatýlmasý pek de zordeðildir.

1974 yýlýndan bu yana "gözden kaçmýþ" olan bu binanýn"yaþayan bir varlýk" durumuna gelebilmesi için, öncelikleyetkililer tarafýndan farkedilmesi gerekmektedir.

Bu doðrultuda yapýlan birçok projenin yanýnda, 17-24Haziran 2005 tarihleri arasýnda Doðu Akdeniz Üniversitesi,Mimarlýk Fakültesi, Ýç Mimarlýk ve Mimarlýk Bölümleritarafýndan organize edilen "sýnýrlarýn ötesinde: kopmalar-dan birleþmelere" (beyond the boundaries: from fragmen-tation towards integration) temalý uluslararasý yaz okulundasanatçý Simge Uygur tarafýndan yürütülen "mekan terapi"isimli atelye çalýþmasý çerçevesinde bahsedilen deðerliyapýyla ilgili bir çalýþma daha yapýlmýþtýr.

"Mimari yapýlar bir kültürün dünya görüþünün, yaþambiçimlerinin ve o coðrafyaya ait kültürel birikimin gösterge-sidirler" fikriyle atelye çalýþmasýný planlayan Simge Uygur,çalýþmanýn amacýný þöyle ifade etmektedir:

"Yaþamýn akýþýnda coðrafyasal mekanda meydana gelenher deðiþiklik insanlarý etkilediði gibi bir biçimde fizikseloluþumlara da yansýr. Kýbrýs genelinde 1974 savaþý son-rasý yaþanýlan toplumsal travmalarýn beraberinde fizikiyapýlaþmada da bir kimlik sorunu ortaya çýkmýþtýr. Ülkenin

özden ve gözden kaçýp kaybolma

Kaðan GÜNÇE*

58

mim

arca

mim

arlýk

ve

sana

t

mimari karakteristik bütünlüðü ile örtüþmeyen, bucoðrafyadaki toplumun yaþam koþullarýna, ihtiyaçlarý-na uygun tasarlanmayan binalarýn inþasý her geçengün ur gibi çoðalarak ülkenin fiziki görünümünü olum-suz yönde etkilemektedir. Maðusa þehri bu çarpýkyapýlaþmayý tüm çýplaklýðý ile büyük oranda içindebarýndýrýrken, dikenli tel örgüler içerisinde hapis kalanterkedilmiþ bölümü ile de kentin kültürü ve tarihiçürüyüp yok olmayla yüz yüze býrakýlmýþtýr."

Yakýn zamanda kullanýlabilir hale getirilebilmesi içingiriþimlerde bulunulmazsa eski Hükümet Binasý vebenzeri durumdaki yapýlarýn yýkýlma ve yok olmaylakarþý karþýya kalmasýnýn kaçýnýlmaz olduðunubelirten sanatçý, bunun sonucu olarak da adanýnmimari mirasýn yok olmasý yönünde büyük bir tehditunsuru olabileceðine iþaret ederek, projesini geliþtir-miþtir.

Geliþtirilen proje, "mekan terapi" diye adlandýrýlmýþ,bununla da kültürel mirasýmýza sahip çýkmak ve koru-mak adýna, yanýk - yýkýk mekanýn acilen iyileþtirilme-sine; genelde þehrin, özelde yapýnýn acýsýnýhissedilebilinir yönde somutlaþtýrmaya yönelik birniteliðe iþaret edilmiþtir. Bu düþünce ile de, mekan,metaforik bir anlam taþýyan sargý bezleri ile sarýlmýþtýr(bknz. fotoðraf 1, 2, 3, 4, 5, 6) .

Kültürel deðiþim ve dönüþüm sürecinde toplumlarýndüþünsel yapýlarýnýn deðiþmesi, baþarýya giden yoldaen önemli etkenlerin baþýnda gelir. Þehrin viranegörüntüsünü normal bir durum olarak benimsemiþtoplumda, bir farkýndalýk yaratma, ilgili kiþileri buyönde düþündürme ve sanatsal bir kaygý ile þehrinmimari yarasýna dokunma çabalarý göstererektoplumla düþünsel boyutta diyaloða geçilmiþ; bu daprojenin uygulanmasýndaki temel hareket noktasýolmuþtur.

Fotoðraf 1. Atelye çalýþmasýnda bina, metaforik bir anlamtaþýyan sargý bezleri ile sarýlmýþtýr. (Fotoðraf: Kaðan Günçe)

Fotoðraf 2. Atelye çalýþmasýndan bir görüntü.(Fotoðraf: Kaðan Günçe)

59

mim

arca

mim

arlýk

ve

sana

t

Fotoðraf 3. Atelye çalýþmasýndan bir görüntü. (Fotoðraf:Kaðan Günçe)

Fotoðraf 4. Atelye çalýþmasýndan bir görüntü. (Fotoðraf: Kaðan Günçe)

Fotoðraf 5. Atelye çalýþmasýndan bir görüntü. (Fotoðraf: Kaðan Günçe)

Özellikle bu yapý için, toplumun her kesiminden gelenyardým çaðrýlarýna, bu deðerli etkinlikle bir yenisi eklen-miþtir. 1974'den bu yana ilgililerin gözünden kaçan, ancak,yapýlan bu ve önceki çalýþmalar ýþýðýnda toplumun gözüönünde olduðu vurgulanmaya çalýþýlan bu ve buna benzer"deðerli" - "önemli" tarihi deðeri olan yapýlarýn adaya,þehire ve topluma kazandýrýlmasý, onlarýn "kaybolmamasý"için projelendirilip, restore edilmeleri kaçýnýlmazdýr. Ancakunutulmamalýdýr ki gelecek kuþaklara aktarýlmasý gereken

60

mim

arca

mim

arlýk

ve

sana

t

bu kültür ürünleri ile ilgili alýnacak kararlar yalnýz fizik-sel yapýyla ilgili deðil, toplumsal yapýyla da ilgili karar-lardýr; dikkatle ve özenle hazýrlanýp uygulanmalýdýr.

Fotoðraf 6. Atelye çalýþmasýndan bir görüntü. (Fotoðraf: Kaðan Günçe)

*Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Öðretim görevlisi, (Doktora öðrencisi)

61

mim

arca

akad

emik

Kýbrýs' taki mimarinin özünü kaybetmeden anlamlý birþekilde geliþebilmesi ve kendi kimliðini bulabilmesiiçin adadaki Modern Mimari' nin ilk örneklerinin ince-lenmesi önemli bir konu ve gerekliliktir. Bütün dünya-da olduðu gibi Kýbrýs' taki mimari de, endüstrileþmeyitakiben ortaya çýkan 'Modern Mimarlýk' akýmýndanetkilenmiþtir. Dönemin yerel mimarlarý Modernisminetkisiyle, dünya ölçeðinde örnek gösterilebilecek pekçok bina tasarlamýþlardýr.

Bu baðlamda Doðu Akdeniz Üniversitesi MimarlýkFakültesi'nde Prof. Dr. Zafer Ertürk ve Yrd. Doç. Dr.Senih Çavuþoðlu danýþmanlýðýnda sürdürülmekteolan 'Kýbrýs'taki Modern Mimarinin, ilk Kýbrýslý TürkMimar AHMET VURAL BEHAEDDÝN örneðinde anal-iz edilmesi' konulu doktora çalýþmasýnýn temelamaçlarýndan biri, Kýbrýs' taki Modern Mimarlýk ile ilgilibugüne kadar detaylý bir çalýþma yapýlmamýþolmasýdýr. Araþtýrmanýn bir diðer amacý, belki de enönemlisi ise, ilk Kýbrýslý Türk mimar olan Behaeddin'in yapýlarýnýn sistematik bir biçimde analiz edilerek'Mimari Dilini' ortaya koymaktýr.

Behaeddin'in yapýlarýnýn analiz edilmesinde,günümüz mimari araþtýrmalarýnda sýkça kullanýlanBiçim Dilleri (Formal Language), Mekan Dizini (SpaceSyntax) ve Çizge Kuramý (Graph Theory) gibiteknikler kullanýlmaktadýr. Bahsettiðimiz bu bilindikteknikleri biraraya getirerek yeni bir analiz tekniðiortaya koymak ve Behaeddin' in yapýlarýný bu yeniteknik ile analiz etmek, doktora çalýþmasýnýn önemliamaçlarýndan ve farklýlýklarýndan bir diðeri olacaktýr.Sadece görsel olarak bile farkýný rahatlýkla algýlaya-bildiðimiz Behaeddin yapýlarýnýn, devam eden anali-zler sonucunda farklýlýklarýnýn bilimsel bulgularý daortaya çýkmaya baþlamýþtýr. Çalýþma ilerledikçe, bul-gularýn fazlalaþmasý ve somutlaþmasý ile Behaeddin'in 'Biçim Dilinin' varlýðýndan sözedebilmemiz mümkünolacaktýr.

1955-1993 yýllarý arasýnda tasarýmlar yapanBehaeddin özellikle konut ve okul tasarýmý alanlarýn-da çok önemli eserler vermiþtir. Çalýþmasýnýn ilk aþa-

masýnda tasarýmlarýnýn tümünün yer aldýðý kapsamlý birliste oluþturulmuþ ve bu listede yer alan yapýlarýn, bir çoðu-nun projelerine ve eski fotoðraflarýna ulaþýlarak, çizimler vefotoðraflar bilgisayar ortamýna aktarýlmýþtýr. BöylelikleBehaddin ile ilgili kapsamlý bir arþivleme çalýþmasý dayapýlmýþtýr.

Farklý açýlardan yapýlan deðerlendirmeler sonucunda tezinkapsamý 20 civarý konut projesi ile sýnýrlandýrýlmýþ, bir son-raki aþamada ise bu konutlar tek tek ziyaret edilerek, evsahipleriyle mülakat yapýlmýþ, yapýlar farklý açýlardanfotoðraflanmýþ ve çalýþma kapsamýndaki konutlarýn her biriiçin bu baðlamda bilgi kartlarý hazýrlanmýþtýr. Böylelikle herkonut için detaylý bilgi içeren bir de katalog ortaya çýkmýþtýr.Aþaðýdaki tabloda tez kapsamýnda analiz edilmekte olankonutlarýn fotoðraf, plan ve görünüþleri yer almaktadýr.

Devam etmekte olan bu doktora çalýþmasýnýn sonucunda,toplumumuza ait deðerli bir ustanýn eserlerinin belgelen-mesi, analiz edilmesi böylelikle de mimari dilini ortaya koy-mak mümkün olacaktýr. Behaeddin'in eserlerinin yani birdiðer deðiþle 'Mimari Dilinin' daha iyi anlaþýlmasý, mimaribilincimizin yerleþmesi ve iyi mimarinin özendirilmesi adýnabüyük bir önem taþýmaktadýr.En son noktayý koymadan önce, Ahmet Vural Behaeddinile ilgili her türlü bilgiye, belgeye ulaþmamýzda bizlereyardýmcý olan ve her zaman destek veren EkremBodamyalýzade' ye de sonsuz teþekkürler.

Kýbrýs'taki Modern Mimarinin, ilk Kýbrýslý Türk Mimar AHMETVURAL BEHAEDDÝN örneðinde analiz edilmesiDidem ÇELÝK*

62

mim

arca

akad

emik

AHMET VURAL BEHAEDDÝN' in

1957-1987 ARASI KONUT ÖRNEKLERÝ

PLANLAR CEPHELER

1957

S

elçu

k S

omek

Kon

utu

1957

Üm

it S

üley

man

Kon

utu

1961

Mac

it Fe

rdi K

onut

u19

61O

ðuz

Kor

han

Kon

utu

63

mim

arca

akad

emik

1962

Müd

üroð

lu Ýs

kan

Site

si19

62M

üdür

oðlu

Ýska

n S

itesi

1962

Ýrfan

Sül

eym

an K

onut

u19

72Ze

hra

Izze

t Kon

utu

1973

Müd

üroð

lu S

ýra E

vler

i

64

mim

arca

akad

emik

1973

Adn

an H

akký

Kon

utu

1974

Ali

Niy

azi F

ikre

t Kon

utu

1986

Füsu

n Ö

zdal

Kon

utu

1987

Toro

s K

onut

u

çizimler: Ahmet Vural Behaeddin arþivinden, fotoðraflar: Didem Çelik

*Doðu Akdeniz Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, yarý zamanlý Öðretim görevlisi, (Doktora öðrencisi)

65

mim

arca

iç m

imar

lýk66

yaþamakta olduðumuz bu hýzlý bilgi çaðýnda, baþtabilginin, teknolojinin, ekonominin, politikanýn vesosyal gereksinimlerin karmaþýk hale gelmesininuzmanlaþma gerekliliðini doðurmuþ olduðu gerçeði,yadsýnamaz. iç mimarlýk mesleðine, bu baðlamda,birazcýk yakýnlaþarak bakmak, ve günümüz koþullarýiçerisindeki önemine dikkat çekmek, gerekliliðini elealmak amacýyla bu sayfalarý kurguladýk. bundanböyle de bu bakýþ açýmýzý sizlerle paylaþmaða devamedeceðiz.

insan, çevresiyle olan iliþkilerini, tüm eylem vedavranýþlarýný, içinde bulunduðu doðal ve yapaymekânlarda gerçekleþtirmektedir. Bu nedenle deinsan-kültür-çevre üçlemesinin psikoloji ve davranýþbilimleri içerisindeki yeri son derece önemlidir. insan,içinde bulunduðu mekandan çeþitli uyarýlar alan ve buuyarýlara semantik etkiler gösteren bir varlýktýr; bu etk-ileþim, onun sosyal çevresini oluþturmakta, zihinsel,bedensel geliþim sürecinin devamýnda ise yapayçevresi biçimlenerek vazgeçilmez yaþamsal alanlarýnýoluþturmaktadýr.

'mekan' ve 'yaþam' birbirinden kopmayan ikikavramdýr. toplumlarýn mutlu olabilmeleri, sosyal vepsikolojik açýdan saðlýklý yaþayabilmeleri, ancak veancak gerekli olan fiziki þartlarýn ve moral ortamýnýnsaðlanmasýyla mümkün olur. yaþadýðýmýz mekandagerekli unsurlarýn, yeterli ve iþlevsel olmasý, diðer birdeyiþle doðru örgütlenmesi, o mekaný yaþayanlarýnhuzurlu ve mutlu olmasýný saðlar.

iç mimarlýk, bir ayrýntý mesleðidir. edinilen bilgi vedeneyimle gerekli mekanlarýn kurgu ve organizasy-onu, seçilecek doðru malzemelerin yerinde ayrýntýlar-la kullanýmý mekan kalitesini oluþturur.

mimarlýk kuramcýsý bruno zevi'ye göre, "iç mekân,kentsel mekân, ekonomik mekân, toplumsal mekân,entelektüel mekân, iþlevsel mekân" tanýmlarý, deko-ratif deðerleri ile coþku ve hayranlýk yarattýðý ölçüdemimarlýk yapýtýdýr. mekânlarýn bu tanýmý dikkatealýndýðýnda, yaþamsal mekânlarýn salt görsel

olmadýðýný, insaný çevresinden belirgin ölçülerde ayýran,eylemlerini sürdürmesine elveriþli, iþitsel, ýsýsal ve dokun-sal ölçülerin de önemli olduðunu, boþluklarýn da mekânolarak algýlanmasý gerektiðini düþünebiliriz. boþlukkavramý da, bu baðlamda, insan için önemlidir; çünküboþluklarý gereksinmelerine göre sýnýrlayan vesýnýflandýran insan, mekânlarý yaþam biçimine göre tasar-layarak ilk mimarlýk eylemini baþlatmýþtýr...

mekân, içinde yaþayanlarýn gereksinimlerini karþýlaya-bildiði ve en temel biyolojik ihtiyaçlarýndan, en üst düzey-deki hazlarýna kadar geniþ bir yelpazeyi oluþturabildiðioranda deðer kazanmaktadýr. iþte burada mekânýn kuru-cusu olan tasarýmcýlarýn, ve kullanýcýlarýnýn, mekânlarýnsadece matematiksel ve fiziksel boþluklardan oluþ-madýðýný, mekân kavramýnda iç-dýþ ayýrýmýnýn yapýlamay-acaðýný hatta teknolojik geliþmelerle sanal ve optik yöntem-lerle sýnýrlandýrýlmýþ boþluklarýn da insan tarafýndanalgýlanabiliyorsa, mekân kavramý içinde deðerlendirilmesigerektiðini bilmeliyiz. diðer bir deyiþle, iþin karmaþýklýðýnýnancak konunun uzmanlarýnca organize edilebileceðigerçeðini benimsememiz, ve bilinçli/donanýmlý bir bakýþçýsý edinmemiz kaçýnýlmaz bir gerektir. ancak ülkemizde,genelde, herkesin herþeyi yapýyor olmasý ya da meslekiyeterlilik sýnýrlarýnýn doðru belirlenmemesi, hatta ihlaledilmesi, yanlýþ çözümlerin oluþmasýna neden olmaktadýr.kullanýcý ve mimar-iç mimar-ya da mekan oluþturabilmevizyonuna sahip herhangi bir diðer tasarým dalý iliþkisinindoðru kurulduðu projelerde, insan ve mekâna yönelikbütün detaylara, daha proje safhasýnda yer verildiði içintaraflarý memnun eden, baþarýlý sonuçlar alýnmaktadýr. buvizyonla, profesyonel ekiplerle, baþarýlý, verimli, her anlam-da doyurucu, insanca yaþamaya uygun ortamlarý uygunmaliyetlerle oluþturmak çok zor deðildir...

mimari iç mekan tasarýmý konusunun, genel anlamda "iyibina" adýna ele alýnmasý gereken bir olgu olarakbelleðimize yerleþmesi son derece olumlu, ciddi ve saygýnbir karar olur. ancak halen mimarlýk ve iç mimarlýk meslek-lerinin sýnýr ve yetkilerinin tartýþýlýyor olmasý üzüntü veri-cidir. her iki meslek grubu, hatta bina ve mekan tasarýmýnailiþkin yeni yeni gündemimize oturmuþ, bilgimize sunulmuþdiðer uzmanlýk gerektiren tasarým disiplinleri, dayanýþma

iç mimarca (1)Banu TEVFÝKLER ÇAVUÞOÐLU*

mim

arca

iç m

imar

lýk

içinde, birbirleri için tamamlayýcý olmalýdýrlar ki kullan-ma konforu en iyi þekilde saðlansýn. bu anlayýþ vesorumluluk bilinci ile söz edilen mesleklere gerekenönemi ve deðeri vermek zorundayýz. zorundayýz ki,bu meslek gruplarýndan hangisine kendimizi aithissediyorsak hissedelim, gerekli donanýmla doðruiþler yapýp toplum bilincini doðru oluþturalým. bu iþ'imza yetkisi' söyleminin çok üzerinde bir bilince ulaþ-mak zorundadýr...

sürecek...

**Dr. Doðu Akdeniz Üniversitesi, Ýç Mimarlýk Bölümü, Öðretim Görevlisi

67

mim

arca

öðre

nci ç

alýþ

mal

arý

Bilinmeyenlere doðru baþlayan bir yolculuk....Gidilecek yer, insanlar,binalar, yapýlmasý gereken-ler....Yolculuk sýrasýnda kafam biraz karýþýk... amayine de içimde engelleyemediðim bir cesaret, bilin-mez bir merak ve coþku...

UMAR'ýn düzenlediði ve KTMMOB' Mimarlar Odasýnýtemsilen gittiðim Tunus'taki Djerba adasýndaki'Kervansaray' atölye çalýþmasýna ilk defa katýlmýþolduk. Güney Kýbrýs ve Türkiye'den katýlýmýn olmadýðýyaz kursunda Arap, Fransýz, Yunan ve Sýrplar'danoluþan 26 Kiþilik bir mimarlýk öðrencisi grubu...Dijerba Adasý'nýn beyaz turkuaz binalarýnda, basit vemodern görünüþlü etnik Arap kýyafetleri ve aksesuar-larýnýn aksine minimalizmin esintileri, incedüþünülmüþ detaylarda gizli aslýnda...

Ýç mekanlar da dýþlar kadar sade ve bayaz... Binalarýnen karakteristik özellikleri olan turkuaz dar uzunpencereler ve desen yoðunu turkuaz kapýlarý idi.

iklim kadar sýcak insanlarýnýn herzaman gülümseyecek nedenleri var...Yanýk tenleri,gülen gözleri ile misafir-perverliklerini tüm içtenlikleri ile gös-teriyorlar.

Ada görünmez bir çizgi ile iki bölgeyeayrýlýyor. Bir tarafta tarihi dokununkorunduðu tipik Djerba mimarisinesadýk kalýnmýþ binalar...Buradayaþayan insanlar her ne kadar gelenturistlerle vizyonlarýný geliþtirmiþsel-

erde kendi gelenek ve kültürlerine baðlý kalmýþlar... bubölgede sokaklarda pek az yerli kadýn görmek mümkün...'Turistik zone' diye adlandýrýlan diðer bölge ise sanki ayniada deðil. Daha modern, daha farklý bir mimari denenmiþ,kimi zaman Osmanlý mimarisinden etkilenerek inceiþlemelerle donatýlmýþ, kimi zaman da camdan piramitleroluþturacak kadar modernleþtirilmiþtir.Modern Otel ve kýyafetlerin bulunduðu sahil boyundayürüyen develer modern bir tabloda etnik desenler gibiduruyor. Hergün 7:30'da baþlayan atölye çalýþmalarýnýnsaatleri iklime göre ayarlanmýþtý.

Houmt Souk þehir merkezinde bulunan altý kervansarayýnkimisi harabe, kimisi de yarý kullaným halinde. Atölyedeyapmamýz gereken; Kentsel ölçekte yapýlaþmýþ dokuyuinceleyip araç yollarýný, boþ arazi ve aðaçlýk alanlarý tesbitedip, kullanýlmayan sokaklarý bu kervansaraylara fonksiy-

tunusAliye MENTEÞ*

68

mim

arca

öðre

nci ç

alýþ

mal

arý

Daracýk Arnavut kaldýrýmlý sokaklarý canlandýrmak veinsanlarýn ilgilerini artýrmak için Arap kültürünün de getiri-lerini kullanarak 'her sokakta baþka bir fonksiyon' kullandýk.

Yarý harap durumda olan bir kervansarayý eski dokuyasadýk kalarak ve çaðdaþ bir anlayýþ katarak restore ede-cektik.Arada aldýðýmýz eleþtiri ve yönlendirmeler ýsýðýnda yap-týðýmýz deðiþiklik ve eklemelerle 17 Temmuz'da baþlayanyaz kursu, 05 Aðustos'ta yapýlan jüri ile sona erdi. Juriüyeleri Djerbada üniversite olmadýðýndan Tunus'taki fakül-tenin yüksek öðretim görevlileri ve dekanýndan oluþmak-taydý.Bu yýl baþlayacak olduðum master programý için gerçek birstaj ve dolu dolu geçen bu atölye çalýþmasý, gerek ülke-mizin tanýtýlmasý, gerekse deðiþik bir mimariyi gözlemlemeaçýsýndan çok yararlý geçmiþtir.Bana bu unutulmaz deneyim için fýrsat veren Kýbrýs TürkMühendis ve Mimarlar Odasý Birliði Mimarlar Odasýna çokteþekkür ederim

onlar getirerek yeniden canlandýrmaktý. Tabiki bunuyaparken tarihi dokuyu, etnik detaylarý korumamýz vemodern bir anlayýþ getirmemiz gerekiyordu.

Burasý turistik bir ada olduðundan kervansaraylarý vesokaklarý canlandýrmak için el sanatlarýndan yararlan-maya karar verdik.Bunlarýn En Önemlileri:Halý Dokumacýlýðý,seramik yapýmý,deri iþçiliði,yöreselkýyafetler,gümüþ-altýn-bakýr taký iþçiliði,hasýr yapýmýv.sBenim grubumda 2 Djeryalý,1 Mýsýrlý ve 1 Libyalýarkadaþ bulunmaktaydý. Biz konsept olarak, sokaklarýve kervansaraylarý baðlamak için geleneksel Djerbamimarisinin önemli elemanlarý olan kemerleri vekubbeleri kullanmaya karar verdik.

* Mimar

69

mim

arca

UM

AR

70

Kýbrýs Türk Mimarlar Odasý için yeni bir açýlým...

11 yýl önce Ocak 1994 de 8 Akdeniz ülkesinin temsil-cileri Fas Rabat'da bir dostluk paktý imzaladýlar.

Bu ülkeler ortak kültürel köklerine ve ortak deðerlerineolan baðlýlýklarýný temel alan bir deðerler bütünü oluþ-turmak amaçlý bir ittifak kurmak üzere bir arayagelmiþlerdir.

Bu ittifak, medeniyetler ve kültürler arasýnda toplum-sal ve kültürel deðerleri yaymak, ve bu baðlamdamimarlýðý yüceltmek amacýyla bir araya gelmiþ veböylece Akdeniz Mimarlar Birliði doðmuþtur.

1994 Yýlýnda Fas Rabat'da kurulmuþ olan AkdenizMimarlar Birliði (UMAR) Akdeniz Çanaðý UlusalMimarlýk Örgütlerinin temsilcilerini biraraya getirmek-tedir.

Medeniyetlerin doðum yeri olan Akdeniz Çanaðýetrafýnda, binlerce yýlda þekillenmiþ ortak kültüresahip ülkelerin mimarlýk örgütleri, UMAR'ý yarat-mýþlardýr.

Görüþ alýþveriþi, bilgilendirme, dostluklarý teþvik eden,dayanýþma ve mimarlar arasýnda iþbirliðini geliþtirmekiçin bir araç olmayý da hedefleyen UMAR, mimarlýðýkültürlerin bir ifadesi olarak halklarýn bilgisinegetirmek üzere çaba göstermektedir. Ayrýca bu birlikAkdeniz Çanaðýndaki 300000 mimarýn, tüm resmikuruluþlarla iliþkilerinde, sözcülük görevi üstlenmiþtir.

Bugün UMAR bünyesinde 17 ülkeyi barýndýrmakta vekurucularýnýn koymuþ olduðu hedefleri gerçek-leþtirmek için çalýþmaktadýr.Akdeniz Mimarlar Birliðinin Merkezi Malta'da olupresmi dili Ýngilizce ve Fransýzcadýr.

K.T.M.M.O.B. Mimarlar Odasý 27-29 Ocak 2005'teAntalya'da, Antalya Mimarlar Odasý'nýn evsahipliðinde organize edilmiþ olan UMAR GenelKurulu'na katýlmýþ ve üyelik baþvurusunda bulunmuþ-tur.

Üzülerek belirtmek isterim ki, halen bu örgütün üyesi olangerek Kýbrýslý Rum mimarlar, gerekse Yunanlý temsilcininanlaþýlmaz tutumlarý neticesinde, uzun tartýþmalar yaþan-mýþ ve bu baþvurudan bir sonuç çýkmamýþtýr.

Daha sonra 7-8 Nisan 2005'te Paris'te düzenlenen UMARtoplantýsýna Odamýz yine katýlmýþ ve üyelik baþvurumuzburada da gündeme gelmiþtir.

Tüm bu giriþimler neticesinde K.T.M.M.O.B. MimarlarOdasý UMAR'a "Gözlemci Üye" statüsünde üye olmuþtur.

Temmuz 2005'te Ýstanbul UIA Genel Kurulu toplantýlarýsýrasýnda, UMAR delegasyonu ile görüþmeler yapýlmýþ, veKýbrýs Türk Mimarlar Odasý'nýn ayrý bir örgüt olarakgözlemci üyelik statüsü Kuzey Kýbrýs olarak yeniden tesbitedilmiþ ve bu kuruluþun her türlü faliyetine ve tüm toplan-týlara bu statüde baðýmsýz olarak katýlma hakký teslimedilmiþtir.

Bu baðlamda ilk olarak UMAR'a üye ülkelerin, 17 Temmuz-7 Aðustos2005 tarihleri arasýnda Tunus Djerba'da düzen-lenmiþ olduðu Mimarlýk Öðrencileri Yaz Kampý'na KýbrýsTürk Mimarlar Odasý adýna bir öðrenci katýlmýþ ve Odamýzýtemsil etmiþ, ve bu Kýbrýstan tek temsilci olmuþtur.

Ýçinde bulunduðumuz süreç içerisinde, Kýbrýs TürkMimarlar Odasý'nýn uluslararasý örgütlerle iþbirliði vetanýtým amaçlý iliþkileri artarak devam etmeli ve Odamýzýnher üyesi bu yönde bir nefer olmalýdýr.

Bizim Kýbrýslý Türk Mimarlar olarak uluslararasý örgütlerinve etkinliklerin dýþýnda kalarak, kendi kabuðumuza çek-ilmiþ ve dünyadan izole bir þekilde kalmayý haketmediðimizinancýndayým.

UMAR, Kýbrýslý Türk Mimarlarýn uluslararasý tanýtým içinaralanan bir kapý, belki bir sýçrama tahtasý olacaktýr.

UMAR **(Union of Mediterranean Architects)Akdeniz Mimarlar BirliðiTürker AKTAÇ*

*Mimar**www.umar.org

Þimdi neler yapýyorsunuz?Üniversitedeki akademik ve idari çalýþmalaryanýnda...tasarým...Enson KTMMOB II.Konut Kurultayý için afiþ tasarladým. Birde uluslararasý bir kongreye makale-fýlm-enstelasyonbaðlamýnda katýlým için DAÜ Ýletiþim Fakültesi'nden birarkadaþýmla çok yoðun çalýþýyoruz.

KTMMOB,Mimarlar Odasý Logo Yarýþmasý Lefkoþa 1990(Mansiyon)

Grafik Tasarým nedir?Sanatsal, kültürel, sosyal, ticari, politik içerikleri kitleleretaþýmak için, insanlýk tarihinin baþlangýcýndan buyana hepvarolmuþ bir görsel iletiþim tasarýmý.

IV.Ulusal Mimarlýk Ödülleri, "Harbiyede bir Rum Evi Grafik Sunuþ Ödülü, Ankara 1994

mim

arca

para

lel b

akýþ

1969 Baf doðumlu Senih Çavuþoðlu, HacettepeÜniversitesi Güzel Sanatlar Fakültes'nde GrafikTasarým alanýnda Sanatta Yeterlik (Doktora) çalýþ-masý ardýndan yurda dönerek DAÜ MimarlýkBölümünde 1996 yýlýnda yarý zamanlý, 1998 yýlýndanitabaren de Mimarlýk Fakültesi Ýç Mimarlýk Bölümündetam zamanlý olarak çalýþmaya baþladý. 2002 yýlýndanitibaren de Ýç Mimarlýk Bölüm Baþkanlýðýný yürütmek-tedir.

Gerek yurtiçinde gerekse yurt dýþýnda birçok sergi veatölye çalýþmasýna katýlarak ulusal ve uluslararasýyarýþmalardan ödül ve mansiyon kazanmýþtýr. Buödüllerin içinde en önemlilerinden birisi de TürkiyeMimarlar Odasýnýn düzenlediði IV.Ulusal MimarlýkÖdülleri kapsamýnda Ýç Mimar Banu Tevfikler veMimar Serdar Kayalp ile birlikte aldýðý Grafik Sunuþödülüdür.

Doðu Akdeniz Üniversitesinde, baþta MimarlýkFakültesi olmak üzere birçok birimin tanýtým ve sem-pozyum, konferans gibi aktiviteleri için tasarýmlarhazýrladý. Gazimaðusa Belediyesi Uluslararasý KültürSanat festivallerinin son beþ yýldýr afiþlerini tasarlayanSenih Çavuþoðlu birçok kurum ve kuruluþ için logo,afiþ, kitap-kapaðý ve broþür tasarladý.

Bir Konuk - Senih ÇAVUÞOÐLU, Grafik Tasarýmcý

Fatma TERLÝK* - Cem KARA**

fotoðraf:Cem KARA

71

mim

arca

para

lel b

akýþ

Mimarlýk ve Ýç Mimarlýk meslekleri hakkýnda neler düþünü-yorsunuz?Dünyada artýk her alanda inter-disipliner düþünülüyor veçok deðiþik gibi görünen meslek dallarý bile bir arada ekipçalýþmasýyla sonuca gidiyorlar. Mesleklerin bu baðlamdaher geçen gün geliþip çeþitlendiðini düþünürsek birbirinitamamlayan Mimarlýk ve Ýç Mimarlýk mesleklerinin artýkülkemizde de güçlü bir iþbirliði içinde olmasý zorunludurdiye düþünüyorum.

Lefkoþa Güzel Sanatlar Müzesi Logo Yarýþmasý, Lefkoþa 1997(II.Ödül)

En çok beðendiðiniz projeniz?Mimar Emrah Aslan'la kýsa filme dönüþtürdüðüm, sanatçý-tasarýmcý Ümit Ýnatçý ile de yýl sonunda bir sergi projesindeenstelasyon olarak sunmayý planladýðým "SpOIL" adlýsavaþ karþýtý çalýþma en çok tatmin olduðum çalýþmalarým-dandýr.

Tasarým ve Sanat hakkýnda neler söylersiniz?Tasarým; "Önceden düþünülmüþ ama rastlantýlararastlamaya da açýk çok büyük bir bütün. (Hayatýmýanlamlý kýlan ve uykularýmý da kaçýran)", Sanat ise;"insan duyarlýðýnýn karmaþýk bir ürünü, insanýn özgür-lüðünün savunulduðu ve kalýplarýn sürekli zorlandýðýbir platform".

IV.Devlet Fotoðraf Yarýþmasý,Lefkoþa 2004(Baþarý Ödülü)

Grafik Tasarýmdaki prensipleriniz?Ticari tasarýmlardan çok sosyal, kültürel ve politikiçerikli olanlar beni heyecanlandýrýyor. Prensip olarakyalnýzca ticari kaygý taþýma potansiyeli yüksek (yanitammen tüketime yönelik) tasarýmlardan uzak dur-maya çalýþýyorum.

Türk Bankasý Kültür Sanat Dergisi,Lefkoþa 2004 (Kapak)

72

mim

arca

para

lel b

akýþ

Xperimentalon-Uluslararsý Kýsa Film Festivali, PantheonArt Association SpOIL Kýsa Film çalýþmasý (Gösterime

Kabul), Güney Lefkoþa 2005

Akademi ve serbest tasarým: Nasýl bir bileþim?Akademik yaþam ve serbest tasarýmýn bir birinitamamlýyor ve de besliyor. Akademi kendinizi vetasarýmýnýzý sürekli yenilemeniz gerektiðini her günsize hatýrlatýyor. Bir de akademik ortamda tasarýmöðretimi yapýyor ve serbest tasarým yapmýyorsanýzverdiðiniz eðitim inandýrýcýlýðýný yitiriyor diye düþünü-yorum.

DAÜ Mimarlýk Fakültesi Uluslararasý Yaz Okulu, Maðusa2005 (Afiþ)

Mesleðinizin yaþam tarzýnýza etkisi nasýl oluyor?Olumsuz. Bana yaþamý zindan ediyor. Çünkü herþeyeçok fazla eleþtirel yaklaþýyorum... ve çoðu kez demutsuz oluyorum.

Yaratýcýlýðý nasýl tanýmlarsýnýz?Eleþtirel bakmak, yeni önermelerde bulunmak. Daha öncearalarýnda iliþki kurulmamýþ nesneler yada düþüncelerarasýnda iliþki kurulmasý. Alýþýlmýþýn, bilinenin dýþýnda,farklý, yeni, özgün olmak, problemi görmek, farklý çözümyollarýndan giderek yeni sonuçlar çýkartmak. Özetle diyebilirim ki YARATICILIK dünyayý ve en baþtakendi kendimizi deðiþtirme çabasýdýr.

.

KTMMOB Çaðdaþ Yaþam ve Trafik Sempozyumu, Lefkoþa 2004(Kitap Kapaðý)

Grafik tasarým tarzýnýzý nasýl tanýmlarsýnýz?Esprili buluyorum. Ancak tarzým þöyledir demek için birazerken deðil mi?

Temalarýnýzý nasýl seçersiniz?Tasarým problemlerinde NE'den çok NASIL'ýn yanýtýný bul-maya çalýþýyorum. Görsel ve yazýlý espriler yapmaktanbüyük keyif alýyorum.

73

mim

arca

para

lel b

akýþ

Gloom City (Giz Þehri) 8.Uluslararasý Kültür Sanat Festivali kap-samýnda, Maðusa 2004 (Kitap Yayýný- Senih Çavuþoðlu & Emre

Akbil)

Peki tüketim trendi hakkýnda ne düþünüyorsunuz?Tüketimle her insan gibi ben de ilgileniyorum ama beni ençok üretim ilgilendiriyor.

Bu trend tasarým yaklaþýmlarýnýzý etkiliyor mu?Grafik Tasarým tabii ki tüketimin en etkili silahý ancak üre-timin olduðu yerlerde daha çok açýða çýkýyor. Ben GrafikTasarýmýn Sosyal içeriði ile ilgileniyorum daha çok.

DAÜ, Kadýn Araþtýrmalarý Dergisi, Maðusa 2003 (Kapak)...Kapak fotoðrafý: Cem Kara

DAÜ, Mühendislik Fakültsi, Ýnþaat Mühendisliði BölümüGEO Uluslararasý Problematic Soils Konferansý, Maðusa

2005 (Kitap Kapaðý)

Grafik Tasarým ve dijital yaratý hakkýnda ne düþünüy-orsunuz?Zafere(baþarýlý ve özgün bir ileti) ulaþmak için heryol(teknik) mübahtýr.

TEXT-TURES Digital Show, Live Xperimental EveningPerformance, Pantheon Art Gallery, Güney Lefkoþa 2004

Kendinizi yenilemek için neler yaparsýnýz?Okuyorum,düþünüyorum, yazýyorum, ilgileniyorum,sorguluyorum, hüzünleniyorum, gülüyorum amageçmiyorum... Yaþamý umursuyorum.

74

mim

arca

para

lel b

akýþ

Grafik tasarýmýn sosyal yaný?Sosyal içeriði oldukça önemli, zaten insana, kitleyeyönelik. Çerçeveleyip duvara asmýyorsunuz.Haberdar ediyor, yönlendiriyor, tanýmlýyor, kýþkýrtýy-or...

Dünyada örnek aldýðýnýz Grafik Tasarýmcý(lar) var mý?Aslýnda, Grafik Tasarýmcýdan öte birçok tasarýmcý varkendime örnek aldýðým ancak, yine de birkaç GrafikTasarýmcý sýralarsam bunlarýndan baþýndaTürkiye'den Bülent Erkmen, Ýran'dan MortezaMomayez ve benim için belki de en önemlisi OlivieroToscanni.

5.Uluslararasý Maðusa Kültür Sanat Festivali, Maðusa2000 (Afiþ)

Neler okursunuz? Birikimlerinizi nasýl oluþturursunuz?Kýbrýsla ilgili her türlü yayýný okurum bir kere. Ülke vedünya sorunlarý ile çok yakýndan ilgileniyorum. Dünyave özellikle bölgesel sorunlarý, insanlýk acýlarýnýkendime dert edinirim. Protest bir kiþiliðim olduðunudüþünüyorum. Karamsar bir dünyadan çýkýþ içinsürekli yeni açýlýmlar arýyorum. Bu beni belki çokmutlu etmiyor ama galiba yeni durumlara adapte ediy-or.

BorderSwýng parallel event...(Senih Çavuþoðlu & Fevzi Özer-say) Leaps of Faith, International Arts Project for the Cýty of

Nicosia, 13-29 Mayýs 2005

Yaratýcýlýðýn içgüdüsel bir olgu olduðu düþünülürse-bunaek olarak neler söyleyebilirsiniz? Yaratýcýlýðýn içgüdüsel bir olgudan çok öðrenilebilir-öðretilebilir olduðuna inanýyorum. Araþtýrma+gözlem+eleþtirel bakma+çok çalýþma+risk ala-bilme +deneme +cesaret =YARATICILIK

6.Uluslararasý Maðusa Kültür Sanat Festivali, Maðusa 2002(Afiþ)

75

8.Uluslararasý Maðusa Kültür Sanat Festivali, Maðusa 2004(Afiþ)

Yeni Kýbrýs Devleti Bayrak Komisyonu, Davetli Kýbrýslý Türk Üyeve bir bayrak önerisi, Lefkoþa Uluslararasý Havalimaný 2003

Son olarak, grafik tasarým dýþýnda özel ilgi alanlarýnýz? Dünyanýn deðiþik ülkelerini gezmek ve deðiþik kültürleritanýmak. Kýbrýs'a ait etnografik eserlere büyük bir ilgim var.Kuzey Kýbrýsa ait babamdan devraldýðým Ýlk Gün Zarfýkoleksiyonunu sürdürüyorum. Atýk malzemelerin bulunduðu sanayi bölgeleri ve hurdalýk-larla çöplüklerde stok fotoðraflar çekmekten büyük keyifalýyorum (tabii bunlarý da çoðu zaman tasarýmlarýmda kul-lanýyorum).

*Yüksek Mimar

mim

arca

para

lel b

akýþ

Grafik tasarýmýnýn Kuzey Kýbrýstaki durumu ve gele-ceði? Grafik tasarýmýn ülkedeki durumu aslýnda tasarýmýnmimarlýk gibi diðer alanlarý için de geçerli... Ülkem-izde ilkler diyebileceðimiz Grafik Tasarýmcýlar var kipek çok kaliteli iþe imza attýklarýný düþünüyorum. Birde yeni nesil tasarýmcýlar var ki bana göre þansýznesil çünkü çaðýmýz bilgisayar ve internet çaðý. Bizimgibi düþünsel ve kültürel olarak çok yol alamamýþtoplumlarda bilgisayar, tasarýmcýnýn önüne geçebili-yor ve tasarýmcýya bilgisayar programý ve programlarýbilen kiþi olarak bakýlýyor. Böylece bu programlarý az çok öðrenen herkes deben de yaparým diyerek ortalýkta dolaþýyor... vetasarýmý bir güzel de BENZETIYOR.

Yenidüzen Gazetesi için yeni Logo Tasarýmý, 2002

Grafik Tasarým derneði var mý?Henüz yok ancak Kýbrýs Tasarýmcýlar Konseyi altýndabütün tasarým disiplinlerini bir araya getirip bir güç bir-liði oluþturma gibi bir çalýþmamýz var, devam ediyor.

UluslararasýNomadifesta- "Here are your prints grand-mother" enstelasyon, Güney Lefkoþa, 2004 ** Yüksek Mimar

76

mim

arca

mim

arlýk

ve

etik

Bilindiði üzere Odamýzýn kurulduðu yýllardan bu günemesleðimizin etik ve davranýþ kurallarý, hayattadýr.Önceleri bu kurallar mimarlýk eðitimi süresince öðren-cilere aþýlanýr, sýra meslek odasýna kayda geldiðizaman ise tekrar gündeme gelip, meslek pratiðisürecinde ise hiç unutulmamasý gerek ama profesy-onel meslek hizmetine hýzla baþlayan meslek-taþlarýmýzda, özellikle asistanlýk bir baþka deðiþleçýraklýk yapmayanlarýmýz, bu davranýþ kurallarýna peksaygý göstermeyip, yönetim kurallarýmý bu konularlahep meþgul ediyorlar.Mesleðimizde Avrupa ve dünya standartlarýnýnkonuþulduðu bu dönemde, Avrupa MimarlarKonseyinin bu konudaki "Davranýþ kodlarýný" hatýrla-yalým ve her zaman uygulayalým.

DAVRANIÞ KODLARI:

1.Mimar, ürettiði eserin,çevre kalitesini, ulusal veekonomik kaynaklarý ve kültürel mirasý korumasý vegeliþtirilmesini saðlamalýdýr.2.Mimar, görevini yerine getirmek ve inþaat kalitesiniyükseltmek için, gerekli teknik donanýma sahipolmalýdýr.3.Mimar, toplumun geneli ve binalarýný kullananlarýnmümkün olan büyük bölümünün çýraklarýný gözetmekiçin mimarlýk ve çevre ile ilgili tartýþmalara katýlýmýteþvik etmelidir4.Mimarlar, onurlu, güvenilir, çalýþkan ve baðýmsýzhareket etmelidir. 5.Mimar, yalnýzca akit koþullarýna ya da kendi ülkesive/veya iþin yapýldýðý ülkede geçerli ve uygulanabilirücret daðýlýmýna dayalý hizmet ücretleri üzerindençalýþmalýdýr. Sadece ücrete dayanan rekabeti kabuletmemelidir.6.Mimar, tarafsýz davranmalý,indirim, komisyon veyabazý çevrelerin lehine hareket etmek için teþvik edicibuna benzer yollarý önermemeli veya kabul etmeme-lidir.7.Mimar, hizmet verdiði þahýslarýn güvenine saygýduymalý ve gizlilik içeren konularý izinsiz açýklama-malýdýr.8.Mimar, herhangi bir iþi üstlenmeden önce

kapsam,sorumluluk,ücret, sorumluluklarda olasý sýnýrla-malarý ve sözleþmenin süresi gibi konularý iyi bir þekildetanýmlamalýdýr.9.Mimar, performans düzeyini aþan iþleri kabul etmeme-lidir.10.Mimar, iþverenin yazýlý izni olmadan hizmetlerini baþkabir alt yükleniciye devretmektedýr.11.Mimar, baþka mimara zarar verecek þekilde hareketetmeye kalkýþmamalýdýr, bir iþi üstlenme Aþamasýnda dahaönce baþka bir mimarýn bu iþle baðlantýsý olduðundan hab-erdar olmasý Durumunda iþi almadan önce bu meslektaþýnýbilgilendirmektedir.12.Mimar, çýkar çatýþmasýna girmemeli, meslektaþlarýdiðer uzmanlar, müteahhitler ve ticari taraflar ile iliþki-lerinde tarafsýz olmalýdýr.13.Mimar, daha önce Mimarlar odasý/Kurum/Enstitüsü/Konseyi'nden ihraç edilmiþ olan bir üye ile çalýþma yap-maktan kaçýnmalýdýr.14.Mimar, haksýz eleþtiri yapmamalý,baþka bir mimarý veyaonun ürününü halkýn önünde kötülememlidir. Mimarlararasýndaki tartýþmalar kendi çevrelerinde kalmalýdýr. Birmeslektaþýn eserinin eleþtirisi gerekçeli ve bilgili bir tartýþ-ma ya da inceleme sýnýrlarý içinde kalmalýdýr.

AVRUPA MÝMARLAR KONSEYÝNÝN MÝMARLARA ÖNERDÝÐÝ "DAVRANIÞ KODLARI."

Ekrem Ziver Bodamyalýzade*

*Editör/Mimar77

mim

arca

serb

est

78

Aysel Alihan*

fotoðraf: Aysel Alihan

yokoluþa terk...

sürecek...

*Mimar

fotoðraf: Aysel Alihan

2005 yýlý, yaz sonu bir cumartesi günüydü. Ýngiltere'-den, Middlessex Üniversitesi'nden bir öðretmenim,ona Maðusa'yý gezdirmemi istemiþti. Bunu severekyapacaðýmý söyleyip onu Maðusa giriþinden aldým.

Öncelikle Doðu Akdeniz Üniversitesi çevresinde birtur attýk. Ýlk izlenimi buranýn temiz ve düzenli bir þehirolduþuydu. Onu gezdirirken ben de ayný þeyidüþündüm. Ýçinde yaþarken insan farketmiyor veyanelerin düzeltilmesi gerektiðine öyle dalmýþým ki,düzeltilenleri farketmemiþtim.

Yurt dýþýndan gelenler için gidilecek ilk çekici yersurlarýmýz ve içindeki þehirdir diye düþündüm.Surlarýn içine girmeden önce onu surlarýn etrafýndan,hendeðin içinden dolaþtýrdým. Surlarýn içinde ne ola-bileceðini sordu. Bir iki bina mý diye ekledi. Ýlk kezböyle bir soruyla karþýlaþmýþtým. Aslýnda ilk kezMaðusa'ya hiç gelmemiþ birine burayý gezdirme þan-sýný elde etmiþtim ki o da vizyonu geniþ, kültürlü vehayal gücü yüksek biriydi. Ýçinde bir süpriz gizem sak-layan kocaman bir yapý diye tanýmladýk.

Yalnýz surlarýn görkeminden bahsederken, hendeðinþehirden farklý olarak çok kirli oluþu da gözdenkaçmýyordu. Ancak öðretmen için daha acý veren birönemli nokta, sahip olduðumuz bu eþsizyapýnýn ayakta durmasýný saðlayan,duvarlarýn üzer-lerine inþaa edildiði kayalarýn aþýnmasý karþýsýndakimsenin birþey yapmýyor oluþuydu. Ne bekliyorsunuzdedi, çökmesini mi? 10 dakikalýk hendek turumuzdahendeðin ve sur duvarlarýnýn bakýma alýnmasý gerek-tiðini, böyle kaderlerine terkederek hata yaptýðýmýzýbelirtti durdu.

Þanslýyýz ama umurumuzda deðil. Yanlýþ bir müda-hale yapmaktan korkarken, müdahale edecek, koruy-acak güzellikler kalmayacak, farkýnda deðiliz.

Sonra Canbulat kapýsýndan Surlar içerisine giriþ yap-týk. "Ýnanamýyorum! Burada bir þehir gizli!"dedi.Aslýnda surlar içerisiyle ilgili kurallarýmýzdan biriside,yüksekliði sur duvarlarýný aþmamak kaydýyla yapýlaþ-

mak. Bunun sebebi de bu gizemi korumak diye düþünüyo-rum.

Arabayý Akkule Giriþ Kapýsý yanýndaki belediyenin park yer-ine park ettik. Ýlk iþimiz Turizim enformasyon dairesine uðra-mak oldu. Açýk olmayacaðýndan korkmuþtum, açýktý.

mim

arca

yeni

üye

lerim

iz

Yeni Üyelerimiz 79

hazýrlayan: Aysel Alihan

mim

arca

yapý

biri

m m

aliy

etle

ri80

MÝMARLAR ODASI VE ÝNÞAAT MÜHENDÝSLERÝ ODASI YÖNETÝM KURULLARINCABELÝRLENEN 2 ARALIK - 31 ARALIK 2005 TARÝHLERÝ ARASINDA GEÇERLÝ "YAPI BÝRÝM

MALÝYETLERÝ"

1 Konut (IV.sýnýf) 425 YTL /m22 Konut (III.sýnýf) 795 YTL /m23 Konut (II.sýnýf) 640 YTL /m24 Yardýmcý Binalar (I.sýnýf) 410 YTL /m25 Apartman Tipi Konut 625 YTL /m26 Sendeli Dükkan 625 YTL /m27 Sendesiz Dükkan 545 YTL /m28 Okul 557 YTL /m29 Yurt 685 YTL /m210 Ofis Tipi Binalar (standart) 533 YTL /m211 Ofis Tipi Binalar (özellikli) 671 YTL /m212 Yanlarý Kapalý Garaj 425 YTL /m213 Fabrika (Atölye Tipi Binalar) 425 YTL /m214 Süthane,Salhane 480 YTL /m215 Fýrýn 642 TL /m216 Otel I 795 YTL /m2

Otel II 910 YTL /m2Otel III 1.015 YTL /m2

17 Bungalov 675 YTL /m218 Yüzme Havuzu 740 YTL /m2

Yüzme Havuzu (olimpik) 817 YTL /m219 Sinema,Çok Maksatlý Salon 894 YTL /m220 Gazino,Lokanta 762 YTL /m221 Benzin Ýstasyonu 526 YTL /m222 Oto Tamirevi 425 YTL /m223 Aðýl 211 YTL /m224 Kümes 211 YTL /m225 Çatýsý Saç veya Atermit türü duvarlarý yýðma basit yapýlar 407 YTL /m226 Otopark (Yanlarý Açýk) 393 YTL /m227 Bodrum 424 YTL /m228 Sýðýnak Amaçlý Bodrum 526 YTL /m229 Sýðýnak (Blok) 445 YTL /m230 Parselasyon 148 YTL /m231 Telleme 78 YTL /m32 Bahçe Duvarý 179 YTL /m233 Kapalý Havuz 1.115 YTL /m2

DEÐÝÞEN VÝZE HARÇLARI1 Rölöve Projeleri 22 YTL2 Bina Taksimatý 26 YTL3 Arazi Taksimatý 22 YTL4 Yapýldý 22 YTL5 Telleme 11 YTL

YAPI TÜRÜ BÝRÝMBÝRÝM MALÝYET