Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΑΚΡΥΜΑΛΛΗΣ

Στήν πλαγιά ενός πευκόφυτου λόφου (υψόμετρο 300 περίπου μέτρα) με θέα μια καταπράσινη ρεματιά, έξι περίπου χιλιόμετρα βόρεια της κωμόπολης των Ψαχνών Ευβοίας και ενάμισυ χιλιόμετρο από το ομώνυμο χωριό Μακρυμάλλη, βρίσκεται η ιερά Μονή, που φέρει το όνομα "Παναγία Μακρυμάλλη".

Το ακριβές έτος θεμελιώσεως της Μονής είναι άγνωστο. Οι ανασκαφές ανάγουν χρονολογικά τη Μονή στον 15ο με 16ο αιώνα. Πάντως, από διάφορα ευρήματα συμπεραίνουμε ότι η Μονή στα μέσα του 18ου αιώνα ήκμαζε. Μάλιστα δε, κατά το έτος 1828 γνωρίζουμε ότι είχε δύναμη 42 μοναχών.

Η (προφορική) παράδοση αναφέρει ότι πριν κτιστεί το Μοναστήρι, στη θέση αυτή είχαν τις καλύβες τους δυό αδέλφια τσοπάνηδες, οι οποίοι κάθε βράδυ έβλεπαν ένα φως να αναβοσβύνει στον απέναντι βράχο, που σήμερα είναι στημένος ένας μαρμάρινος Σταυρός. Αυτό το "σημείο" το έβλεπαν επί αρκετές ημέρες, οπότε κάποια στιγμή αποφάσισαν να πάνε από κοντά να δουν τι συμβαίνει. Όταν έφτασαν στο ύψωμα αυτού του λόφου, με πολλή χαρά και έκπληξη βρήκαν ανάμεσα στα βράχια την Εικόνα της "Αγκαλοφορούσας". Παίρνοντάς τη στα χέρια τους με δέος, την έφεραν στη στάνη τους, κι' εκεί έχτισαν ένα πρόχειρο εικονοστάσι, όπου την τοποθέτησαν. Κάθε φορά που ένοιωθαν την ανάγκη να προσευχηθούν, γονάτιζαν με πολλή πίστη, και απηύθυναν με απλότητα τις ικεσίες τους στην Παναγία. Με το πέρασμα του χρόνου και με τη συνεχή παρουσία της εικόνας της Θεομήτορος αισθάνθηκαν έντονη την επιθυμία να αφιερωθούν στο Θεό, κτίζοντας ένα μοναστήρι. Έτσι, διέθεσαν όλη τους την περιουσία, και έστησαν τα πρώτα κελλιά, καθώς και ένα μικρό ναΐσκο, στον οποίο μετέφεραν την Αγία Εικόνα. Σιγά - σιγά το κτίριο της Μονής ολοκληρώθηκε, και οι αδελφοί κτήτορές της είχαν τη χαρά να καρούν πρώτοι μοναχοί. Από εκείνο το πρώτο κτίσμα δε σώζεται τίποτα, γιατί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας και μετέπειτα καταστράφηκε πολλές φορές.

Οι πρώτοι αυτοί κτήτορες της Μονής ήσαν γνωστοί στην περοχή ως "Μακρυμάλληδες", γιατί είχαν τη συνήθεια να τρέφουν μακρά κόμη. κι' απ' αυτό φαίνεται ότι έλαβε το όνομά της η Μονή. Υπάρχει όμως και η εκδοχή ότι ονομάστηκε έτσι από κάποια (μη διασωθείσα) βυζαντινή εικόνα της Παναγιάς με μαλλιά μακρύτερα από τα συνηθισμένα (των λοιπών εικόνων).

Το Μοναστήρι επί Γερμανικής κατοχής δοκιμάστηκε σκληρά. Πρώτα μια μεγάλη πυρκαϊά το 1941 κατέστρεψε σχεδόν όλο το δασικό πλούτο της Μονής, απειλώντας ακόμα και τη ζωή των Μοναχών, οι οποίοι τότε ανήρχοντο στον αριθμό οχτώ. Στις 23 Ιανουαρίου 1944 επέδραμαν τα στρατεύματα κατοχής εναντίον της Μονής με σκοπό να κτυπήσουν τους αντάρτες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τη Μονή ως καταφύγιό τους. Οι Γερμανοί, αφού λεηλάτησαν τη Μονή, έβαλαν φωτιά σ' όλα τα κτίριά της, τα οποία και αποτεφρώθηκαν. Από την καταστροφή αυτή διασώθηκε, γιατί έτσι το ήθελε η Παναγία, μόνο ο Ναός της Μονής.

Μετά την αναχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση της Εύβοιας, οι μοναχοί επέστρεψαν στη Μονή, βρίσκοντας μόνο χαλάσματα. Με πολύ αγώνα άρχισαν την αναστήλωσή τους, έως ότου με την πάροδο των ετών άρχισε να προβάλει σιγά - σιγά το νέο Μοναστήρι (1950). Ο Ναός

συμπληρώνεται και επισκευάζεται, ενώ κτίζονται νέα κελλιά και νέος ξενώνας.

Εκατό πενήντα περίπου μέτρα Ανατολικά της Μονής είναι κτισμένο (έτος ανέγερσης 1958) σε Βυζαντινό ρυθμό το παρεκκλήσι των Παμμεγίστων Ταξιαρχών.

Το Μοναστήρι μέχρι το 1950 λειτούργησε ως Ανδρώα Μονή. Έκτοτε με Βασιλικό διάταγμα μετετράπη σε Γυναικεία μονή. Σήμερα οι μοναχές ασχολούνται με αγροτικές εργασίες και εργόχειρα. Επίσης, με τους αργαλειούς τους φτιάχνουν ωραία υφαντά.

Η ιερά Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πανηγυρίζει όμως και στην Απόδοση της Εορτής (εννιάμερα της Παναγίας), δηλ. στις 23 Αυγούστου.

Η ιερά Μονή Μακρυμάλλης έχει στην ιδιοκτησία της πολλά Εξωκκλήσια (μικροί ναΐσκοι αφιερωμένοι σε διάφορους Αγίους) και Μετόχια (ναοί που περιστοιχίζονται από μερικά κελλιά, στα οποία διαμένουν αδελφοί της Μονής για να παρακολουθούν την καλλιέργεια των κτημάτων που είναι απομεμακρυσμένα από τη Μονή).

Εξωκκλήσια:

Άγιος Γεώργιος (στη θέση Γαβαθά), Άγιος Αθανάσιος, Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη (στο χωριό Μακρυμάλλη), Αγία Μαρίνα, η Γέννηση της Θεοτόκου, τα Εισόδια της Θεοτόκου (στο χωριό Άτταλη), η Ζωοδόχος Πηγή, η Ανάληψη, η Υπαπαντή του Κυρίου και ο Άγιος Δημήτριος (στο χωριό Τριάδα).

Μετόχια:

Η Παναγία η Χιλιαδού (κοντά στο χωριό Λάμαρη), ο Άγιος Δημήτριος (βυζαντινή Μονή του 15ου αιώνα πάνω από το χωριό Λούτσα) και ο Άγιος Νικόλαος (στην Άνω Βάθεια).

Διεύθυνση: Ι. Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Μακρυμάλλη Ψαχνών, Τ. Κ. 344 00.

Τηλέφωνο: 0228-22.790.