มนาคม 2559 G

จากการลงทนถานหนของบรษทไทยในอนโดนเซย

ผลกระทบทางสงคมและ

1 http://pertambangan.kaltimprov.go.id

รายงานและการสำารวจของกรนพซ แสดงใหเหนวาอตสาหกรรมเหมองถานหน

ในจงหวดกาลมนตนตะวนออกไดทำาลายภมทศนและทำาความเสยหายตอ

คณภาพนำาใตดนและทงหมดนเกดขนโดยการสนบสนนจากรฐบาลทองถนทออก

ใบอนญาต ขอมลลาสดระบวา พนทราวรอยละ 75 ของจงหวดกาลมนตนตะวน

ออกถกอนมตใหเปนพนทสมปทานเหมองถานหนแลว

ในกรณของเมองดสทามเบน (Distamben) ในจงหวดกาลมนตนตะวนออก ม

บรษทเหมองถานหน 218 แหงจากทงหมด 407 แหง เรมเขาดำาเนนการในพนท

และอก 189 บรษท อยในระหวางขนตอนการสำารวจพนท แคเพยงในเขตอำาเภอ

คไท บาราท (Kutai Barat Regency) แหงเดยว มการออกใบอนญาตสมปทาน

ไปแลว 268 สมปทาน และมบรษท 51 แหงไดเขาทำาเหมองถานหน และอก 217

แหงอยในระหวางการศกษาความเปนไปไดของโครงการ1 และหนงในบรษทเหมอง

ถานหนรายใหญทสดทเขารบสมปทานเหลาน คอบรษทสญชาตไทยทมชอวา

บรษท บานป จำากด (มหาชน)

กรนพซนำาเสนอผลการศกษาในพนทสองจงหวด คอ กาลมนตนตะวนออกและ

กาลมนตนใต ในจงหวดกาลมนตนตะวนออก คณะสำารวจเกบบนทกความเสยหาย

จากการทำาเหมองถานหนและผลกระทบตาง ๆ ทเกดขนตอภมทศนทางธรรมชาต

และทำาใหเกดทะเลสาบเทยมหลายสบแหง

และทเลวรายไปกวานนกคอ ปจจบน ทะเลสาบเทยมเหลานไดกลายเปนแหลงนำา

ดมของชมชนในทองถนทถกรายลอมไวดวยเหมองถานหน ระบบชลประทานท

ครงหนงเคยหลอเลยงทงนาของพวกเขาไดรบผลกระทบจากการทำาเหมอง

ถานหน ในฤดแลง ชาวนาไมสามารถหานำามาหลอเลยงทงนาของตนได แตใน

ฤดฝน ทงนาและบานเรอนของพวกเขากลบถกนำาทวมจากนำาทเออลนออกมา

จากทะเลสาบเทยมเหลาน

หมบานเคอทาบวนา ในเมองคไท การทาเนอการา จงหวดกาลมนตนตะวนออก ถกลอมรอบไปดวยถานหนภาพโดย Image©greenpeace

2 Banpu Public Company Limited, Annual Report 20143 Banpu Public Company Limited, 3Q2015 Results Highlight

*) = 1 share owned by PT Kitadin **) = 1 share owned by PT Sigma Buana Cemerlang ***) = 1% shares owned by PT Kitadin

Banpu Public Company Ltd.

Banpu Minerals Co. Ltd.

Banpu Coal Investment Co. Ltd.

Banpu Minerals (Singapore) Pte. Ltd.

PT Indo Tambangraya Megah Tbk.

Masyarakat/Public

PT JorongBarutamaGreston

PT TambangRaya Usaha

Tama *

PT TrubaindoCoal Mining *

99,99%

50%

50%

34,943%

65,057%

PT BharintoEkatama ***

PT IndomincoMandiri * PT ITM

Indonesia *PT ITM Batubara

Utama *

PT Kitadin **

99,99%99,99%

99,99%99,99%

99,00%99,99%

99,99%99,99%

99,99%

PT ITMEnergi Utama *

1

บรษท บานป จำากด (มหาชน) หรอ “บานปฯ” เปนบรษทจดทะเบยนใน

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยประกอบกจการดานพลงงาน ทำาเหมองถานหน

ผลตกระแสไฟฟาจากถานหนและพลงงานทางเลอก มงสการเปนผนำาดานพลงงาน

ในภมภาคเอเชยและกำาลงขยายฐานธรกจของตนในไทย สาธารณรฐประชาชนจน

ออสเตรเลย สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มองโกเลย สงคโปรและญปน

กลมบรษทบานปเปนบรษทถานหน รอยละ 93 ของรายไดทงหมดของบรษทฯ

มาจากการทำาเหมองถานหนและโรงไฟฟาถานหน,2,3 โดยมอนโดนเซยเปนฐาน

สำาคญในการประกอบธรกจ กวา 2 ใน 3 ของเหมองถานหนทงหมดเกดขนทน

อนทจรงแลว อาจกลาวไดวา บานปฯ เปนหนงในบรษทผผลตถานหนรายใหญทสด

ในอนโดนเซยกวาได

ภาพท 1 โครงสรางการถอหนของบานปฯ

INDONESIA

BHARINTO

TRUBAINDO

JORONG

KITADIN-EMBALUT

INDOMINCO

KITADIN-TANDUNG

MAYANG

BONTANG COAL TERMINAL

MONGOLIA

ALTAI NUURS

TENUUN-2

KHUREE-2BARUUN TSOKHIO

TSANT UUL

UNST KHUDAG

TSAGAAN DELGER

MUNKHAAN

NARIINKHAVTSALIIN

DELGEREKH

MONGOLIA

CHINA

THAILAND

LAOS

INDONESIA

AUSTRALIA

LAOS

THAILAND

HONGSA

BLCP

AUSTRALIA

CHARBONINGLENOOK

AIRLY

NEUBECK ANGUS PLACE

SPRINGVALE

CLARENCE

MANNERING

MYUNAMANDALONG

AWABANEWSTAND EXTENSION

PORT NEWCASTLE

PORT KEMBLA

CHINA

ZHENGDING

LUANNAN

HEBI

GAOHEZOUPING

Source: modified from http://www.banpu.com/en_operation.php

2

ถานหน เหมองถานหน โครงการเหมองถานหนไฟฟา โรงไฟฟาถานหน โครงการโรงไฟฟาถานหน

ภาพท 2 การทำาเหมองถานหนของบรษทบานปฯ ในทวปเอเชยและออสเตรเลย

4 Annual Report PT ITM Year 2014

3

ธรกจของบานปฯ ในประเทศอนโดนเซย อยภายใตการดำาเนนกจการของบรษท

พท อนโด ทามบางรายา เมกา ทบเค (PT Indo Tambangraya Megah TbK) หรอ

ไอทเอม “ITM” ซงเปนบรษทยอยของบานปฯ และจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย

ของประเทศอนโดนเซย บรษท ไอทเอม ITM ควบคมดแลบรษทอน ๆ ในเครอทว

กาลมนตน ในป 2557 บรษทไอทเอม ITM ผลตถานหน 29.1 ลานตน เพอขายใน

อนโดนเซย และเพอการสงออกตางประเทศ โดยเฉพาะประเทศไทย 4

การทำาเหมองถานหนของบานปฯ สรางรอยแผลเปนทบาดลกและยากเกน

จะเยยวยาตอภมทศนทางธรรมชาต โดยเฉพาะในจงหวดกาลมนตนตะวนออก

และกาลมนตนตะวนตก ไมวาจะเปนการตดไมเดมออกหมด นำาทปนเปอนสารพษ

รวมถงผนดนทปนเปอนดวยสารเคม

สมปทานเหมองถานหนใน คไท การทาเนอการา กาลมนตนตะวนออก

ภาพโดย Image©greenpeace

4

หางจากเมองคไท (Kutai)ราว 12 กโลเมตรในจงหวดกาลมนตนตะวนออก

มหมบานแหงหนงซงยงคงรกษาวฒนธรรมบาหลไวอยางเขมขน โดยชาวบาน

250 ครอบครวอพยพมาตงรกรากในหมบานเคอทาบวนา (Kerta Buana)

ในป 2523 ตามโครงการยายถนฐานครงใหญ(transmigration)ของรฐบาล ชาว

บานเหลานมาอาศยอยรวมกบประชากรทองถนจากชนเผาอน ๆ

แมวาเวลาจะลวงผานไปหลายปและมการแตงงานแบบผสมผสานหรอขามเชอชาต

ระหวางชนเผาตาง ๆ ชาวบานทนยงคงรกษาวฒนธรรมบาหลไวอยางเหนยวแนน

ทงขนบธรรมเนยมและพธกรรมแบบฮนด-บาหล ชาวบานสวนใหญเปนเกษตรกร

ผ ซงทำาใหบรเวณพนทอนอดมสมบรณโดยรอบกลายเปนดนแดนแหงการ

ทำาเกษตรกรรมอยางมประสทธภาพ เลยงดประชากร 5,000 คนในหมบาน

ไดอยางยงยน

หนองนำาตาง ๆ ถกระบายนำาออก ผนดนไดรบการปรบหนาดน จากนำาพกนำาแรง

ของชาวบาน จนหมบานเคอทาบวนาแหงนไดกลายเปนแหลงผลตขาวทสำาคญ

แหงหนงของจงหวดกาลมนตนตะวนออก

ไมไกลจากหมบานเคอทาบวนา เปนท ตงของหมบานอกแหง คอหมบาน

บานกนรโจ (BangunRejo) หมบานแหงนดราวกบเปนทดนรกรางทแทบจะไมม

ผคนอาศยอย ครงหนงพนทแหงนเคยประกอบดวยหมบานเลก ๆ 4 หมบาน และ

มผคนอาศยอยราว 10,000 คน ปจจบนเหลอเพยง 2 หมบานเลก ๆ เทานน

และอาณาบรเวณของหมบานนไดตกเปนกรรมสทธของบรษทเหมองถานหน

พท คทาดน (PT Kitadin) ซงเปนบรษทยอยของบรษทไอทเอม ITM

เมอบรษทเหมองถานหน พท คทาดน (PT Kitadin) เรมทำาเหมองถานหน เกษตรกร

กพบวา พชผลของพวกเขาไดรบผลกระทบ ดงนนเมอบรษทเหมองถานหน

ปรา ดาเลม (Pura Dalem) สถานทสกการะสงศกดสทธของชาวฮนด

ในหมบานเคอทาบวนา ภาพดานหลงแสดงใหเหนวาชมชนอยใกลชดกบ

การทำาเหมองถานหนเพยงใด ภาพโดย Image©greenpeace

5

บรษทพท คทาดน (PT Kitadin) เสนอซอทดนของพวกเขา เกษตรกรจำานวน

มากจงตดสนใจขายทดนของตน และยายไปสเมองอน ในวฒนธรรมของชาว

บาหลการดแลแผนดนเปนสงสำาคญ และการขายทดนนนเปนสงทเจบปวดยง

นก ผทขายทดนของตนและยายไปอาศยอยในชนบทพบวาเงนทไดจากการขาย

ทดนเรมรอยหรอลงเรอย ๆ จงจำาเปนตองไปทำางานรบจางใหแกเจาของทดนราย

อน ๆ

เมอเกษตรกรยายออกจากทดนและหมบานของตน หมบานบานกนรโจ จงคอย ๆ

ลมสลายลง

สงทเกดขนกบหมบานบานกนรโจ คอยหลอกหลอน นายอ เนามน เดอมน

(I Nyoman Derman) ผ ใหญบานของหมบานเคอทาบวนา และเปนประธาน

กลมเกษตรกรทองถน ผ ใหญบานมความกงวลวาหมบานของตนจะพบเจอ

โชคชะตาเดยวกบหมบานบานกนรโจ

เสยงคำารามกกกองของการทำาเหมองถานหนเปรยบเสมอนภยคกคามทหมบาน

เคอทาบวนา กำาลงเผชญอย ผ ใหญบานอ เนามน เดอมน ทำาไดเพยงจองมอง

เหมองถานหนอยางสนหวงและนกถงความดนรนพยายามเพอตอตานบรษท

เหมองถานหนทผานมาของตน

ผ ใหญบานเนามน (Nyoman) เปนเกษตรกรชาวบาหลคนหนงในกลมชาวบาน

ทงหมดทยายมาสหมบานเคอทาบวนา ในป 2523 เขารวมมอกบเกษตรกรคนอน

ๆ ในสมยนนหกลางถางพงเพอใชพนทเพาะปลกขาว

สมปทานเหมองถานหนในเมองคไท การทาเนอการา จงหวดกาลมนตนตะวนออกภาพโดย Image©greenpeace

6

ผ ใหญบานเนามน กลาววา จากนนหลายป หมบานเคอทาบวนา เจรญขนมาก

หนองนำาถกระบายออกและเตรยมแผนดนเพอการปลกขาว จากนน ในป 2543

บรษทพท มหาคำา ซมเบอ จายา PT Mahakam Sumber Jaya (MSJ, Harum

Energi Group) กเรมทำาเหมองถานหนในพนททางตอนเหนอของหมบาน

บรษทถานหนเรมจากการสรางถนน เพอขนสงถานหน ถนนเรมสรางปญหาใหแกชาวบาน

เรมเกดนำาทวมในนาขาวของพวกเขา

“เมอฝนตก นำาทวมนาขาว” ผ ใหญบานเนาแมน กลาว “กระแสนำาไหลไมสมำาเสมอ

แตไหลแรงออกจากพนถนน”

หลงจากนนไมนาน บรษทฯ กมาเสนอซอทดนจากชาวบาน ผ ใหญบานเนามน และชาวนา

อน ๆ ปฏเสธไมขายทดน พวกเขาเลอกทจะทนกบสภาวะนำาทวมมากกวาจะยอมละทง

แผนดนของตน

“หลงจากเรมทำาเหมองถานหน พวกชาวบานกเรมประทวงตอตาน เพราะไปทำาเหมอง

ถานหนตรงทเปนแหลงนำาสำาหรบนาของพวกเรา” ผ ใหญบานเนามนกลาว

บรษทเหมองถานหนเพกเฉยตอการตอตานของชาวบานและยงคงเดนหนาขดถานหน

ตอไป ผนดนของหมบานเคอทาบวนา ผนแลวผนเลาถกกลนกนโดยการทำาเหมอง

ถานหน เมอบรษทเหมองถานหน พท คทาดน (PT Kitadin) บรษทยอยของไอทเอม

(ITM) เรมดำาเนนการทางตอนใตของหมบาน

ชาวบานหลายคนยอมแพและขายทดนของตนไป แตนนไมใชผ ใหญบานเนามน เขายงคง

ตอตานการทำาเหมองถานหนอย จนเขาถกจบ และถกตงขอกลาวหาวากระทำาการยยง

ใหเกดการประทวงตอตาน

ในปลายป 2546 ผ ใหญบานเนามน ถกตดสนจำาคก 3 เดอน ทงทตนพยายาม

ปกปองแผนดนของตนเอง และทโชครายไปกวานนกคอ ภรรยาของเขาประสบอบตเหต

ปรา ดาเลม (Pura Dalem) สถานทสกการะสงศกดสทธของชาวฮนด ในหมบานเคอทาบวนา เปนสถานทซงชาวบานในชมชนมารวมตวกน ชาวบานของหมบานเคอทาบวนา ยดถอและรกษาวฒนธรรมบาหลอยางเครงครด ภาพดานหลงแสดงใหเหนวาชมชนอยใกลชดกบการทำาเหมองถานหนเพยงใด ภาพโดย Image©greenpeace

5 Interviews with the local community confirms that half of the agricultural land in Kerta Buana has been lost to mining concessions. The Statistical Bureau officially reported that remaining of 796 ha of harvesting paddy fields (Statistical Bureau Kutai Kartanegara Regency. 2015. Kecamatan Tenggarong Seberang Dalam Angka. http://kukarkab.bps.go.id/index.php/publikasi/19), Another information from Penyuluh Pertanian Lapangan (field agricultural officer) state that approx. 700 ha has been converted to coal mine. 7

ทางรถยนตในขณะทกำาลงเดนทางไปเยยมเขาทเรอนจำา และดทาวาชะตากรรม

ของผ ใหญบานจะทำาใหชาวบานคนอน ๆ เลกประทวงตอตานอกตอไป

“เมอผมออกจากคก ชาวบานเลกประทวงแลว” ผ ใหญบานเนามน กลาว “ผคน

รสกเกรงกลวเกนกวาจะประทวงตอไป”

เมอชาวบานเลกตอตาน ผ ใหญบานเนามน จงทำาไดเพยงแคจองมองด เมอม

เครองจกรอปกรณการทำาเหมองถานหนขนาดใหญเคลอนยายเขามา ทำาลาย

พนทเกษตรกรรมซงเขาและชาวบานคนอน ๆ ไดลงมอลงแรงอยางหนกเพอ

ทำาการเพาะปลก

“พวกเราไมสามารถเพาะปลกไดอยางทเคยทำามา จะปลกอะไรกทำาไดยาก

พวกเราปลกขาวไดไมพอสำาหรบสงขาย แคจะปลกใหไดพออยพอกนไปจน

จบฤดเกบเกยวยงยากเลย”

“ผมไดแตภาวนาใหหยดการทำาเหมองถานหนซะท กลบหลมเหมองพวกนนไปซะ

แลวเอาแผนดนคนใหชาวบาน แตกคงจะไมมความหวงหลงเหลอแกอนาคตของ

หมบานนอกตอไปแลว”

ปจจบนหมบานเคอทาบวนาไดสญเสยพนทเกษตรกรรมกวาครงหนง หรอ

ราว 700 แฮกตาร ใหแกสมปทานเหมองถานหนไปแลว พนททางทศตะวนออก

และทศใตของหมบานลวนแตเปนพนททำาเหมองถานหนทยงคงเปดดำาเนนการ

อย สวนในทศเหนอและตะวนตกเปนพนทเหมองถานหนทหยดดำาเนนการไปแลว

และถกทงไวใหเปนเหมองราง

บรษทพท คทาดน (PT Kitadin) เปนบรษทเหมองถานหนในบรเวณหมบาน

เคอทาบวนา และพนทหมบานโดยรอบของเหมองเอมบาลท (Embalut)

หมบานเคอทาบวนา ในเมองคไท การทาเนอการา จงหวดกาลมนตนตะวนออก ถกลอมรอบไปดวยเหมองถานหน ภาพโดย Image©greenpeace

5 จากการสมภาษณชาวบานยนยนวา ราวครงหนงของพนททำาเกษตรกรรมในหมบานเคอทาบวนาตกอยภายใตสมปทานเหมองถานหน สำานกงานสถตแหงชาตของอนโดนเซยรายงานวา พนทเพาะปลกทำานาขาวมเหลอเพยง 796 แฮกตาร

8

ตงแตป 2546 เปนตนมา ชาวบานในหมบานเคอทาบวนาตางรองทกขเกยวกบนำาทวม

ซงสรางความเสยหายใหแกพชผลของพวกเขา เนองจากบรเวณแหงนเปนพนทเหมอง

ฝายตามวฒนธรรมการเพาะปลกแบบบาหล

ในเดอนมกราคมและกมภาพนธ ซงเปนชวงทมฝนตกชกทสด นำาทปนเปอนสารเคมจะไหลบา

จากทะเลสาบเทยม (หลมเหมองทมนำาขง) ทบรษทเหมองถานหนปลอยทงรางไว เขาทวมทงนา

เสนทางระบายนำาทบรษท พท คทาดน (PT Kitadin) สรางไว ตดเขาสกลางหมบาน ดงนน เมอ

นำาเออลนจากเสนทางระบายนำา จงไหลเขาทวมบานของชาวบาน

บรษทพท คทาดน (PT Kitadin) สรางคลองและชองทางระบายนำาผานหมบานเคอทา

บวนาและทงนา เมอฝนตกหนก ของเสยจากการทำาเหมองถานหน อาท นำามนเสยและ

เชอเพลงยานพาหนะตาง ๆ จะไหลเออเขาสทงนา ปนเปอนสพชผล

หากฤดฝนนอกจากภยอนตรายจากนำาทวมแลวนน ในฤดแลงชาวนากยงไมสามารถ

เพาะปลกขาวไดเนองจากระบบชลประทานแหงขอด นำาทจะควรจะนำามาหลอเลยงระบบ

ชลประทานกลบถกกกเกบไว ในเหมองถานหนทถกปลอยทงรางไว สวนผนนาของ

ชาวนากถกปลอยใหแหงแลงทามกลางแสงอาทตย

หมบานเคอทาบวนา ในเมองคไท การทาเนอการา จงหวดกาลมนตนตะวนออก

ภาพ

โดย

Imag

e©gr

eenp

eace

บรษท พท คทาดน (PT Kitadin) สรางคลองไวเปนชองทางระบายนำาออกจาก

บอดกตะกอนของเหมองไปสแมนำาใกลเคยง คลองระบายนำาแหงนไหลผานใจกลาง

หมบาน สงผลใหในชวงทฝนตกหนก นำาจะเออลนเขาทวมบานเรอนและทงนา

ชาวบานกลาววา บางครงนำาทเออลนออกมาจากการทำาเหมองนมลกษณะ

ขนมวและเหมอนนำามน (ดภาพท 3)

9

กอนทจะมการทำาเหมองถานหน ชาวนาสามารถดำานาได 2 ครงตอป และเกบเกยว

ขาวไดปรมาณมากถง 10 ตน ปจจบนพวกเขาสามารถดำานาไดเพยงปละหน

และเกบเกยวไดปรมาณลดลงเหลอ 4 ตน

เมอระบบชลประทานดงเดมถกทำาลายลงโดยหลมเหมองถานหน ชาวนา

บางคนเรมหนไปใชนำาทถกกกไว ในทะเลสาบเทยมเพอทำาการเพาะปลก ทวา

นำาจากทะเลสาบเทยมนไมเหมาะสมสำาหรบใชเพาะปลก ชาวนาจงจำาเปนตองใส

ปนขาวลงในทนาเพอปรบสมดลของดน พวกเขาจะตองใชปนขาวในปรมาณมาก

ขนเรอย ๆ เนองจากคณภาพของดนเสอมโทรมลง

ดงนน ไมวาจะเปนฤดฝนหรอฤดแลง ชาวนากตองทนทกขจากผลกระทบทเกดจาก

การทำาเหมองถานหนทดงนำาไปกกเกบไวในฤดแลง และกอใหเกดนำาทวมในฤดฝน

ชวงระหวางป 2523-2532 ในระยะแรกท ชาวบานอพยพมาสหมบาน

เคอทาบวนา พวกเขาขดลงไปในดนทความลกเพยง 3-5 เมตร กถงแหลงนำา

สะอาดใตดนแลว แตปจจบนพวกเขาตองขดลกถง 10-20 เมตร ชาวบาน

หลายคนตองซอหานำาสะอาดมาใชดมกน

บอนำาของชมชน เมอการทำาเหมองถานหนเรมตนขน ชมชนกประสบกบ

ความยากลำาบากในการหานำาใช เนองจากระดบนำาใตดนลดนอยลง

ภาพโดย Image©greenpeace

10

เคอทาบวนา (Kertabuana) เปนหมบานเลก ๆ ทลอมรอบไปดวย

หลมบอเหมอนพนผวของดวงจนทร ตงแตหมบานไดถกปรบเปลยน

ใหเปนพนทเหมองถานหน ชมชนตองประสบกบความยากลำาบากใน

การหานำา แหลงนำาใตดนทนำามาใช ในการอปโภคบรโภคกลบไหลไป

สหลมเหมองราง ระดบนำาทแสดงในแผนทนเปนเพยงการวดระดบใน

แหลงนำาผวดนเทานน ทวา ชมชนในหลายพนทกลาววาพวกเขาตองขด

ลกลงไปใตดนถง 20 เมตร จงจะเจอแหลงนำาและตองใชเครองสบนำาขนมา

ทเลวรายไปกวานนกคอ ปจจบน หลมเหมองรางเหลานไดถกนำามาใชเปน

แหลงนำาสำาหรบอปโภคและบรโภคในชมชนทองถน ทแผนดนของพวกเขา

ถกรอบลอมไปดวยเหมองถานหน

ระบบการชลประทานซงครงหนงเคยหลอเลยงทงนาของชาวบานไดรบ

ผลกระทบจากการทำาเหมอง คลองระบายนำาทไหลผานใจกลางหมบาน

มตนกำาเนดจากบอดกตะกอนของเสยจากถานหนและไหลมงตรงไป

สแมนำา (ดเสนสสม) ในฤดฝน นำาในคลองระบายนำาจะเออลนเขาสพนท

หมบาน ดวยเหตน ในฤดแลง ชาวนาจะประสบปญหาในการหานำามา

หลอเลยงทงนาของตน ขณะทในฤดฝน พวกเขากลบตองเผชญกบ

นำาทวมทงนาและแมแตบานเรอนของตน

6 Greenpeace Indonesia. Revealed : Coal Mining Pollutes South Kalimantan Water, November 2014.

11

เขตโจลง (Jorong) และทานาลอท (Tana Laut) ในจงหวดกาลมนตนใต

มภมประเทศปกคลมไปดวยหลมเหมองถานหนทถกทงรางไวนบรอย ๆ แหง

โดยบรษทพทโจลง บารทามา เกรสตน (PT Jorong Barutama Greston)

ซงเปนบรษทยอยของบานปฯ ปลอยทงรางหลมเหมองเหลานไวหลงจากเสรจสน

การทำาเหมองถานหน ดนแดนซงครงหนงเคยเปนปาทมความอดมสมบรณของ

กาลมนตนแหงน ปจจบนดกนดารราวกบพนผวของดวงจนทร

เมอมองจากระยะไกล จะเหนทะเลสาบเทยมทเกดจากหลมเหมองเหลาน สะทอน

แวววาวหลากส ทวานำาในทะเลสาบเทยมนมโลหะหนกทอนตรายและอาจเปนพษ

นำาในทะเลสาบนมคณสมบตเปนกรดอนเกดจากการทำาละลายดนและหน

ในเหมองถานหน โลหะหนกเหลานสามารถเขาปนเปอนสผนดน และสรางปญหา

ดานสขภาพมากมายแกประชาชนในทองถน

หลมเหมองแหงหนงมขนาดใหญมหมา มความกวางถง 2 กโลเมตร จากการ

สำารวจโดยกรนพซ ในป 2557 เผยใหเหนวา นำาในทะเลสาบแหงนมคณสมบต

เปนกรดสงทคาความเปนกรด pH 3.74 และมสวนประกอบของแรแมงกานสสง

กวาคามาตรฐานมาก

อกทงยงพบวา หลมเหมองถานหนอน ๆ ในบรเวณดงกลาวมคณสมบตเปนกรด

สงมากอกเชนกน โดยมคาความเปนกรดpH ตงแต 3.15 ถง 4.66 6

การทำาเหมองถานหนในเขตโจลงไมเพยงแตทำาลายภมประเทศแลว ยงสรางความ

เสยหายใหแกแมนำาหลายสายในเขตโจลงอกดวย

พบการรวไหลนำาทเปนกรดในบรเวณน (pH 4.4)

หลมเหมองเกาขนาดมหมา ใหญถง 2 กโลเมตรทมคณสมบตเปนกรด (pH 3.74)

สมปทานเหมองถานหนของบรษทพทโจลง บารทามา เกรสตน (PT. Jorong Barutama Greston) บรษทยอยของไอทเอม (ITM) บานปฯ

ภาพโดย Image©greenpeace

ประกาศกระทรวงทรพยากรและปาไม เลขท 61/BA/DIT.PDLUK/LHK/2015 กลาววา

“ขอ 3 คณะกรรมการ AMDAL/Environmental Impact Analysis (EIA) เหนพองใหยกคำารองโครงการเปลยนเสนทาง

แมนำาจากเอกสารของ ANDAL, RKL-RPL”

12

บรษทพท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco Mandiri) เปนบรษทยอยทใหญทสด ของกลมบรษทบานปในอนโดนเซย

บรษทพท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco Mandiri) มเปาทจะขยายฐานการดำาเนนการ และขณะนกำาลงมงเปาไปยงพนทแมนำาซนทน (Santan) แผนดำาเนนการของบรษท พท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco Mandiri) นจะสงผลกระทบตอแมนำา 3 สาย คอ แมนำาซนทน (Santan) แมนำาการ (Kare) และแมนำาเปลากาน

(Pelakan)

แผนดำาเนนการของบรษทเพกเฉยตอขอเทจจรงทวา แมนำาเหลานมความสำาคญ

ตอการใชชวตของชาวบานในทองถน ชาวบานเหลาน ใชแมนำาในการคมนาคมขนสง

และทสำาคญไปกวานนแมนำาเปนแหลงนำาสะอาด เปนแหลงหาปลา และเปนแหลงสำาหรบ

การชลประทานสำาหรบเพาะปลกของชาวบาน

ต งแต บร ษ ทพท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco Mandiri) เร มท ำาเหม อง

ถ านห นในบร เวณตนน ำาของแม น ำาซนทน เปนตนมา คณภาพนำาในแมนำาลดลง

สงผลกระทบโดยตรงตอการดำาเนนชวตของชาวบานในชมชนทองถน ชาวบานเรม

สงเกตเหนวานำาดเปลยนไป จากนนปลาในแมนำาเรมตายลง และชาวบานเรมมอาการ

คนเมอนำานำาจากแมนำามาอาบจากนนไมนาน พวกเขาจงหยดนำานำาจากแมนำามาดม

หรอทำาอาหารอกตอไป

เทานนยงไมพอ เมอชาวบานยงพบอกวา บรษทพท อนโดมนโก แมนดร (PT

Indominco Mandiri) มแผนการทจะเปลยนเสนทางนำาของแมนำา เพอใหตน

สามารถทำาเหมองถานหนบรเวณกนแมนำาได

ชาวบานรสกเจบแคน นอกจากพวกเขาตองทนทกขจากการทงของเสยอยางผด

กฎหมายลงสแมนำาแลว ตอนนทงแมนำาและการหาปลาเพอดำารงชพของพวกเขา

ยงจะถกคกคามอก

13

จงหวดกาลมนตนตะวนออกไดออกใบอนญาตการทำาเหมองถานหนใหแกบรษท

พท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco Mandiri) และบกพรองตอการปฏบตหนาท

เพอปกปองประชาชนในทองถน ดงนน ชาวบานจงรวมตวกนรองอทธรณตอกระทรวง

ทรพยากรและปาไม เพอเรยกรองใหยตโครงการเปลยนเสนทางนำาของแมนำา

จากทตองทนทกขมาเปนเวลาหลายป ในทสดชาวบานกไดรบชยชนะ เมอวนท 12

กมภาพนธ พ.ศ. 2559 กระทรวงสงแวดลอมและปาไม (KLHK) ไดเพกถอนใบอนญาต

การทำาเหมองถานหนในบรเวณแมนำาการและเปลากาน โดยระบวามผลกระทบตอวถ

เศรษฐกจและสงคมของชาวบานในทองถน

นบเปนชยชนะของชมชนตอบรษทเหมองถานหนทเกดขนไมบอยนก แตชาวบานเหลา

นกยงคงตองระมดระวงตอไป เพราะบรษทพท อนโดมนโก แมนดร (PT Indominco

Mandiri) ยงคงไดรบอนญาตใหเพมกำาลงการผลตถานหนในบรเวณแหงน และแมนำา

สายตางๆ กจะยงคงไดรบของเสยจากการทำาเหมองถานหนทบรเวณตนนำาตอไเรอยๆ

อกทง บรษทฯ ยงสงรายงานวเคราะหผลกระทบตอสงแวดลอม (EIA) เพอใหกระทรวงฯ

พจารณาทบทวนการตดสนใจอกครง แมนำาทงสามสายแหงกาลมนตนตะวนออกจง

ยงหนไมพนภยคกคามจากบรษทถานหนไปได

การสำารวจจงหวดกาลมนตนตะวนออกและกาลมนตนใตของกรนพซ แสดงใหเหน

ถงผลกระทบรายแรงจากการทำาเหมองถานหนทงตอผนแผนดนและชมชนทองถน

เปนความเสยหายทจะคงอยตอไปอกนานหลายป

การขดลอกผนแผนดนเพอการทำาเหมองถานหน

การขดเจาะแผนดนเพอเปดหนาดน ไดทำาลายภมประเทศใหเปนหลมเปนบอ จน

กลายเปนทะเลสาบเทยม จากนนกถกทงรางไวเมอเสรจสนการทำาเหมองถานหน

ทะเลสาบเทยมเหลานขดขวางการไหลของนำาใตดนตามธรรมชาต ชาวบานจง

ตองเผชญกบความยากลำาบากในการนำานำามาใช ในฤดแลงและกลบถกนำาทวม

เมอนำาเออลนจากทะเลสาบเทยมในตอนฝนตก

แผนเพมการผลตถานหน

แมวาราคาของถานหนในทองตลาดจะลดลง และเหมองถานหนจะเปนตวกอความ

เสยหายเพยงใด บรษทจำานวนมากยงคงความพยายามทจะเพมการผลตในพนท

เหลาน ทำาไดแมกระทงเสนอใหมการเปลยนเสนทางนำาตามธรรมชาตของแมนำาใน

ทองถนในขณะนแผนการดงกลาวไดถกระงบไปแลว ทวา ภยคกคามยงคงไมจบสน

บรษทถานหนยงคงวางแผนทจะเพมกำาลงการผลต และยงคงเตรยมแผนโครงการ

เพอนำาเสนออยตอไป การทำาเหมองถานหนบรเวณตนสายของแมนำาซนทน ไดสงผล

กระทบตอระบบนเวศของแมนำาสายนแลว สรางความเสยหายตอชวตความเปนอย

ของผคนในชมชนโดยรอบ หากไดรบอนญาตใหเพมกำาลงการผลตถานหนขนไปอก

กจะยงทำาใหผคนในทองถนตองมชวตทเลวรายลงยงไปกวาเดมอก

ปก: หมบานเคอทาบวนา ในจงหวดกาลมนตนตะวนออก เปนหมบานเลก ๆ ลอมรอบไปดวยภมประเทศทเปนหลมบอ ชาวบานกำาลงถกกดดนอยางหนกจากการทำาเหมองถานหนของบรษทบานป ฯ การขดเปดหนาดนเพอการทำาเหมองถานหนแบบเปดไดทำาลายภมประเทศและคงไวเพยงพนทหลมบอและทะเลสาบเทยม ทถกปลอยทงไวเมอเสรจสนการทำาเหมอง ทะเลสาบเทยมเหลานรบกวนการไหลของนำาใตดนตามธรรมชาต ภาพโดย Image©greenpeace

ภาพถาย : I Ketut Bagia Yasa and Greenpeace Investigation ออกแบบ : B. Royani

ขอขอบคณ Monalisa และเครอขายท JATAM East Kalimantan.

จดพมพเมอ มนาคม 2559โดย กรนพซ เอเชยตะวนออกเฉยงใต (ประเทศไทย)

สอบถามขอมลเพมเตมไดท :bondan.andriyanu@greenpeace.orgchariya.senpong@greenpeace.org

Gกรนพซ เอเชยตะวนออกเฉยงใต

Greenpeace is an independent global campaigning organisation that acts to change attitudes and behaviour, to protect and conserve the environment and to promote peace.

กรนพซ เอเชยตะวนออกเฉยงใต (ประเทศไทย)1371 ตกแคปปตอล ชน G ถนนพหลโยธนแขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทร. (+66) 2357 1921 โทรสาร. (+66) 2357 1929