1

Jasne światło nauk Buddy korzystne dla wszystkich istot

Aczarja Lama Kelzang Wangdi

Instrukcje na temat etapów medytacji tworzenia i spełnienia

w oparciu o

"Istotne punkty tworzenia i spełnienia"

Dżamgona Kongtrula Lodro Thaje - Część I

- Pierwsze seminarium -

Przedstawione w Instytucie Kamaszili w Langenfeld, Niemcy, 2008

_________________________________________________________

Karma Lekshey Ling Institute

2

Wprowadzenie

Odmówmy Modlitwę Linii Przekazu Dordże Czanga i zróbmy wspólnie krótką medytację przed rozpoczęciem nauk o istotnych punktach etapów tworzenia i spełnienia, praktyk Wadżrajany i Mahamudry, zgodnie z głębokim traktatem Lam-szugs-kji-gang-dzag-las-dang-po-la-phan-pa'i-skjed-rdzog-kji-gnad-bsdus-bshugs-so - Istotne punkty tworzenia i spełnienia, który został ułożony przez Wielkiego Dżamgona Kongtrula Lodro Thaje.

W Wadżrajanie przedstawionych jest dla studentów,1 wiele bezpośrednich metod praktyki, służących osiągnięciu pełnego stanu buddy w jednym życiu. Jeśli praktykujący Wadżrajanę nie osiąga doskonałego oświecenia w jego obecnym życiu, wtedy będzie to możliwe w następnych siedmiu do czternastu okresów jego życia. Studentowi Sutrajany zajmuje o wiele więcej czasu osiągnięcie ostatecznego celu. Mówi się, że studenci Sutrajany potrzebują czynić wielki wysiłek przez trzy niezliczone kalpy, 'eony' dla osiągnięcia wyzwolenia. Jedna kalpa składa się z liczby z 59 zerami, która przedstawia liczbę lat, co wskazuje na bardzo długi okres czasu.

Jest zapisane opowiadanie o poprzednim życiu Buddy, przed osiągnięciem przez niego oświecenia. Był on na statku wiozącym przez burzliwe morze 500 kupców. Widział, że kapitan statku chciał zabić kupców i wyrzucić ich za burtę, tak by mógł przywłaszczyć wszystkie dobra na statku. Powodowany głębokim współczuciem, Pan Budda (w jego poprzednim życiu) pomyślał: "Jeśli niczego nie zrobię, by powstrzymać tego człowieka od zabicia 500 kupców, doświadczy on ogromnego cierpienia w swym następnym życiu w królestwie piekielnym, więc będzie lepiej jeśli umrze, niż gdyby miał popełnić ten potworny czyn" Zabił więc kapitana, aby zaoszczędzić mu zebrania tak wielkiej ilości negatywnej karmy. Budda w poprzednim życiu widział konsekwencje, jakie taki potworny czyn przyniósłby kapitanowi, gdy zobaczył siebie zmuszonego do zrobienia tego, co uczynił. Powiedziałem to, by było wam łatwiej zrozumieć jak wiele kalp zabiera przebudzenie w Sutrajanie. W porównaniu, ścieżka Wadżrajany jest o wiele krótsza i szybsza.

Metody osiągnięcia stanu buddy nie są tak jasno określone w Sutrajanie. Wadżrajana jest nieporównywalna, bo dokładnie naucza praktyk rtsa, rlung oraz thig-le, gdzie rtsa są wewnętrznymi kanałami ciała, rlung prądami energii płynącymi przez te kanały, a thig-le esencjami. W Istotnych punktach tworzenia i spełnienia, Dżamgon Kongtrul Lodro Thaje bardzo jasno podsumował istotne nauki tantryczne i metody praktyki.

3

Hołd i przyczyny ułożenia traktatu

"Kłaniam się Peme Njindże Wangpo

nieoddzielnego od zrodzonej w Jeziorze Wadżry,która manifestuje

nieomylną absprpcję błogości-pustki, stabilną i wiecznotrwałą,

emanującą i rozpuszczającą się na sto sposobów." Po ofiarowaniu w powyższym wersecie szczerego hołdu dla swego ukochanego Rdzennego Guru, Pema Njindże Wagpo, Dwunasty Tai Situpa, Dżamgon Kongtrul Lodro Thaye wyjaśnił powód ułożenia traktatu. Jest nim:

"Napotykając te niespokojne czasy,

zwykła, głupia osoba, jak ja sam, staje się wyczerpana

próbując wyjaśnić głębokie i obszerne znaczenie!

Niemniej, mój przyjaciel w wadżrze błagał mnie,

i może pomogłoby to paru głupcom jak ja.

Więc polegam na błogosławieństwach wspaniałego Guru

i będę mówił swobodnie bez zastrzeżeń."

Nauki ogólne

"Masz teraz cenną możliwość ludzkiego życia, tak trudnego do znalezienia, nie po prostu, jako zwykła osoba, ale jako ktoś, kto spotkał Dharmę i został zaakceptowany przez nauczyciela, osobisty przejaw Buddy, możesz szukać najgłębszej kwintesencji Dharmy i wybrać najwspanialszego spośród Guru."

Dżamgon Kongtrul stwierdził w powyższych liniach, że mamy tak wspaniałe i cenne ludzkie życie. Dlaczego jest ono cenne? Bo napotkaliśmy Dharmę.

Musimy być świadomi faktu, że nie jesteśmy zwykłą ludzką istotą, ale, że możemy użyć swego cennego życia w sensowny sposób. Jak? Przez praktykowanie Dharmy. Załóżmy na przykład, że mamy bardzo luksusowy samochód i używamy go codziennie jeżdżąc do pracy i odwiedzając przyjaciół, zamiast zamknąć go w garażu. Tak samo, najlepszym sposobem użycia

4

swego nieocenionego życia jest praktyka Dharmy. Dżamgon Kongtrul mówi nam, że nasze życie jest o wiele bardziej wartościowe, bo spotkaliśmy nauczyciela, który jest tak rzadki jak Pan Budda i że nie jesteśmy od niego oddzieleni. Jest on dla nas żywym Buddą, możemy służyć naszemu Lamie i otrzymywać od niego święte nauki. Następnie: "Gdy masz tę szansę i pojawiły się wszelkie warunki wiodące do Dharmy, nawet jeśli nie osiągniesz dobra innych, co najmniej praktykuj dla siebie."

Mamy najlepsze możliwości i warunki posiadając Lamę i z powodu bezpośredniego otrzymywania od niego nauk. Możemy zatem wieść pełne znaczenia życie przez praktykowanie Dharmy i dawanie przez to dobra sobie i innym. Nie robiąc nic korzystnego dla siebie i innych i po prostu marnując czas, pewnego dnia śmierć zapuka do naszych drzwi i będzie za późno. Dlatego Dżamgon Kongtrul napisał, że w tym czasie tylko Dharma nam pomoże. Gdy umrzemy, zostawimy swoje wszystkie luksusowe rzeczy i nawet ciało. Nie możemy niczego z sobą zabrać. Ten wers brzmi: "Inaczej, w chwili śmierci, a ten czas jest niepewny, niema zupełnie niczego, co może nam pomóc poza Dharmą. Na łożu śmierci pozostawiamy po prostu za sobą nawet bogactwo monarchy całego świata."

Po śmierci i oddzieleniu się od swego ciała, umysł trwa. Zabierzemy z sobą do bardo, (stanu pośredniego pomiędzy śmiercią i nowym życiem), wzorce nawykowe, które stworzyliśmy i które są zmagazynowane w naszym umyśle. Cała karma, 'czyny,' które zakumulowaliśmy w swoim życiu, jest zmagazynowana w naszej świadomości podstawy-wszystkiego i przejdzie z nami z jednego życia do następnego. Na przykład, jeśli zabiliśmy wiele zwierząt, powiedzmy świń i kurcząt, obrazy naszych czynów będą się dla nas jasno pojawiały w bardo po śmierci. Poznałem to jako dziecko, gdy umierał mój dziadek. Z pewnością zabił on wiele wołów w czasie swego życia, bo na swym łożu śmierci krzyczał "Wszystkie woły przychodzą by mnie zabić i zjeść. Pomóżcie mi! Pomocy! Proszę, chrońcie mnie!" Nie wiem o ludziach na Zachodzie, ale ludzie na Wschodzie, którzy zabijali zwierzęta i umierają, naprawdę krzyczą, że te świnie i kurczęta ich atakują, gdy są na łożu śmierci. Bardzo mocno przejawia to się dla ludzi z guzem mózgu, którzy widza tylko swą przeszłość i nie pamiętają, co ostatnio zrobili i co zrobili we wcześniejszej części życia. Więc działania staja się solidnymi obrazami, gdy umieramy. Zatem, gdy umrzemy, tylko pozytywna karma i Dharma nam pomoże.

Nie było mnie w domu, gdy zmarła moja ciotka, ale śniłem o niej każdej nocy przez jakieś trzy lata i zastanawiałem się dlaczego. Później dowiedziałem się, że chciała bym się za nią modlił, bo byłem mnichem. W Buddyźmie wykonujemy praktyki Dharmy za zmarłych przez 49 dni. Nie zapisałem jej imienia dla modlitw, ale gdy włączyłem jej imię w swoje modlitwy, sen nigdy się nie powtórzył. Pomyślałem, że to, co mówią nauki buddyjskie jest rzeczywiście prawdziwe, że istota w bardo naprawdę spodziewa się pomocy i dobrze jest, jeśli te spodziewania zostaną

5

spełnione. Jest to niesłychane. Po tym doświadczeniu zdobyłem więcej zaufania do Dharmy. Myślę więc, że bardzo ważne jest odmawianie modlitw, modlitw dedykacji i czynienie tak dużo jak możliwe dobra w sposób fizyczny, werbalny i mentalny dla dobra istot w bardo. Nasze czyny zawsze nam towarzyszą. Dlatego Dżamgon Kongtrul napisał: "Pozytywne i negatywne działania przylegają do świadomości i brak wiedzy, co czynić, czy nawet żal, nic nie pomoże. Poczynając od tej chwili, bez zwłoki, musisz starać się praktykować cnotę przy pomocy ciała, mowy i umysłu."

Jeśli byliśmy pozytywni i mamy dobre serce, wtedy po śmierci usłyszymy piękną muzykę i Budda Amitaba przywita nas w swej Czystej Krainie. Niektórzy ludzie rzeczywiście tego doświadczają. W mym rodzinnym miasteczku był bardzo miły Lama. Pewnego razu chorowałem przez 3 miesiące, więc rodzice posyłali mnie Lamy, który błogosławił mnie każdego poranka - był on moim szpitalem. Było to bardzo interesujące doświadczenie z nim. W tradycji buddyjskiej, gdy ludzie ciężko zachorują, otrzymują błogosławieństwa z wazy, którą lama kładzie na ich głowę lub przy pomocy pobłogosławionej wody do picia. Uprzejmy stary Lama czynił to dla mnie cały czas. Była to bardzo dobra woda, naprawdę lubiłem ją pić. Myślę, że ten Lama wykonał z 1000 Njungnes, 'odosobnień z głodówką.' Słyszałem o starej kobiecie biegnącej przez miasto po powrocie od niego, lamentując: "Myślę, że stary Lama umiera. Widziałam go unoszącego się w powietrzu." Jednak on nie zmarł, po prostu medytował. Tym, co chcę powiedzieć jest, że po śmierci zostaniemy przyjęci do Krainy Błogości Buddy Amitaby, jeśli dobrze praktykujemy i mamy dobra karmę. Pewni ludzie naprawdę słyszą piękną muzykę, gdy umiera doświadczony Lama. Ja sam tylko słyszałem o tym opowiadania, lecz jest to też zapisane w tekstach na temat bardo, że będziemy przywitani i usłyszymy cudowną muzykę, gdy umieramy i mamy dobra karmę. Tak jest to powiedziane w naukach.

Zwykle, czyny wykonane w tym życiu wychodzą na powierzchnię, gdy umieramy. Nasz umysł staje sie bardzo jasny, gdy zostaje odłączony od ciała i możemy wszystko zobaczyć. Z tego powodu sądzę, że jest bardzo ważne by teraz praktykować fizycznie, mentalnie i werbalnie, tak dobrze jak możemy i w ten sposób przygotować się do przyjścia do czystych królestw po swej śmierci. To łatwy sposób.

Jest wiele szczegółowych nauk w Wadżrajanie na temat, co sie zdarza po śmierci. Ludzie mówią o doświadczeniach podobnych do opisanych w naukach. Ja prawie zmarłem, gdy miałem 10 lub 11 lat i moi rodzice myśleli, że umieram. W krajach buddyjskich ludzie zapalają wiele lamp maślanych dla osoby umierającej lub zmarłej. Później rodzice powiedzieli mi, że poprosiłem o zapalenie takiej lampy dla mnie. Naprawdę nie przypominam sobie tego, ale pamiętam, że widziałem bardzo silne światło, które świeciło coraz jaśniej i że czułem się bardzo poirytowany. Nawet lata później, aż do wieku lat 16, czułem się bardzo przestraszony, gdy to światło znów się pojawiło, bo nic o nim nie wiedziałem. Gdy dowiedziałem się o naukach bardo, które mówią o tym świetle, uświadomiłem sobie, że było to tym samym doświadczeniem, które miałem, jako dziecko, co wzbudziło nawet więcej zaufania dla Dharmy. Jest to też sposobem uczenia się o Dharmie. Możemy uczyć sie Dharmy będąc urodzonym w kraju buddyjskim, gdy słyszymy tego rodzaju opowiadania. Dlatego też Dżamgon Kongtrul mówi nam: "Od tej chwili,

6

bez zwłoki, musisz czynić wysiłki by praktykować cnotę przy pomocy ciała, mowy i umysłu." Dlatego poinstruował nas jak praktykować Dharmę pisząc:

"Wyrzeczenie jest jedynym kamieniem węgielnym praktyki Dharmy.

Wiara jest jedynymi wrotami do praktyki.

Współczucie jest jedynym podejściem do praktyki.

Skupione zastosowanie jest drzewem życia praktyki."

Wyrzeczenie jest podłożem praktyki. Wyrzeczenie znaczy porzucenie swych negatywnych myśli, swych negatywnych emocji, swego lgnięcia do ego, swych nadziei i spodziewań i tak dalej. Gdy naprawdę wyrzeczemy się światowych zainteresowań, wtedy cokolwiek praktykujemy jest Dharmą.

Słyszałem, że Khenpo Tsulrim Gjatso Rinpocze przez wiele lat praktykował ze swym nauczycielem. Otrzymał on wiele instrukcji Dharmy i dużo praktykował. W ostatnim dniu wspólnego pobytu, jego nauczyciel powiedział mu: "Mam dla ciebie bardzo ważną naukę." Khenpo pomyślał, "Oh, to musi być bardzo potężna instrukcja. Co mój Lama ma zamiar mi powiedzieć? Jest to prawdopodobnie coś, czego nigdy wcześniej nie słyszałem." Jego nauczyciel powiedział do niego, "Nie spodziewaj się niczego od innych. Nie powinieneś się spodziewać, że dadzą ci dobre pożywienie, pieniądze, czy miłe słowa. Lecz jeśli ktoś da ci coś, czego się nie spodziewałeś, musisz to naprawdę przyjąć. To odpowiednia nauka," pomyślał Khenpo, "Są to potężne słowa. Ale nie mają dla mnie sensu, bo są tak proste." Później Khenpo Rinpocze powiedział swym studentom, "Powoli, gdy naprawdę o tym myślimy i patrzymy na życie, okazało się, że jest to wielka nauka."

Czasem jesteśmy w tak złym nastroju, jesteśmy tak zdołowani. Jednak, gdy głęboko spojrzymy, widzimy, że to spodziewania są odpowiedzialne za takie myśli. O nic się nie martwimy, gdy niczego się nie spodziewamy - praktycznie, jesteśmy szczęśliwi. W ten sam sposób, gdy naprawdę wyrzeczemy się swych nadziei, lęków, i tak dalej, wtedy znajdujemy, że jesteśmy szczęśliwi. Jest to podstawą naszej praktyki. Praktyka znaczy porzucenie czegoś, inaczej jest naprawdę trudno, gdy wciąż lgniemy do rzeczy. Gdy nasz umysł nie dorównuje praktyce, doświadczamy wewnętrznej dyskusji. Myślimy, że tak bardzo praktykujemy medytację, ale wciąż mamy wielki problem tak długo, jak długo mamy spodziewania. Dostajemy wszystko, gdy niczego się nie spodziewamy i niczego nie dostajemy, gdy utrzymujemy ciągłą czujność. Wiem o czym mówię.

Wiara stanowi wrota praktyki. Zwłaszcza w Wadżrajanie i w Mahamudrze, każda medytacja łatwo przychodzi i po prostu płynie, gdy mamy odczuwane sercem zaufanie i oddanie, mające prosty odpowiednik w słowie "wiara." Otwiera ona nasze serce. W Buddyźmie, nie zachęca się do ślepej wiary, a raczej do poczucia pełnej wiary i zaufania do nauczycieli, do nauk, do świętych obrazów, do Buddy i do Dharmy. Nie wierzymy ślepo w to, co powiedział Budda, a raczej mamy wielkie zaufanie, że otrzymamy pomoc. Bardzo trudno jest mieć ten rodzaj wiary i

7

zaufania we współczesnych czasach, ale jest to bardzo ważne w Wadżrajanie. Wiara nie jest sprawą intelektu. Możemy mieć odczucie wiary na poziomie emocjonalnym, ale to zgrubny poziom. Wiara w tym kontekście jest głębsza od emocji. Jest ona jak magnes dla doświadczeń, jakie mamy podczas praktyki.

Konieczne jest zbadanie nauk, które otrzymujemy i nie powinniśmy po prostu w nie wierzyć. Jeśli mamy dobry związek z nauczycielem, wtedy łatwe jest posiadanie głębokiej wiary w nauki, które on daje. Ale, jeśli nie mamy tego związku, musimy naprawdę badać, jakie są te nauki i obserwować jak przebiega nasza praktyka. Inaczej możemy mieć wiele nieporozumień i wtedy to nie działa. Wiara pojawia sie w subtelny i powolny sposób.

Pewnego razu nasz Rinpocze, Jego Eminencja Gjaltsab Rinpocze, poprosił nas o przyjście do klasztoru, by otrzymać nauki Wadżrajany na temat tekstu ułożonego przez Trzeciego Dżamgona Karmapę, Randżung Dordże, zatytułowanego Zab-mo-nang-don - Głębokie wewnętrzne znaczenie, w którym wyjaśnia on kanały itp. Prócz tego Rinpocze poprosił grupę około dziesięciu z nas o przyjęcie dodatkowych nauk na temat ostatnich słów Jego Świątobliwości XVI tego Gjalwa Karmapy. Nauki Wadzrajany dane przez Buddę są traktowane bardzo ściśle, podczas gdy zezwala się na bardziej swobodne uczestnictwo w naukach na temat komentarzy. Niektórzy z mnichów byli bardzo młodzi, w tym czasie były to wciąż dzieci, które nie przykładają dużej uwagi. Pewnego razu Rinpocze przedstawiał nauki przez cały miesiąc i musieliśmy przychodzić każdego dnia, inaczej było to źle widziane. Historia, którą chce opowiedzieć mówi, że w Taszi Ling, który jest w pobliżu klasztoru Rinpoczego jest bardzo cenny nektar w wazie Guru Padmasambawy. Tysiące pielgrzymów przybywa do Taszi Ling pewnego, szczególnego dnia, aby otrzymać błogosławieństwa. My też chcieliśmy je otrzymać. Niektórzy ludzie w grupie nie mieli dość odwagi by poprosić Rinpoczego o zezwolenie na odejście, więc ja wraz z innymi uczniami poszedłem by o to zapytać. Był zadowolony i powiedział: "Idźcie dziś, a ja będę kontynuował, gdy wrócicie." Nie zrobiliśmy żadnych przygotowań i pomyśleliśmy, że przejście całej drogę pieszo zajmie nam wiele godzin. Gdy spakowaliśmy swoje rzeczy zaskoczyła nas czekająca przy bramie klasztoru taksówka, która zawiozła nas za darmo. Zwykle niema taksówek w tak odległych miejscach. Nie zrobiliśmy żadnych rezerwacji i gdy przybyliśmy, miejsce było zatłoczone, ale ktoś zaoferował nam nocleg w swoim domu. Byliśmy naprawdę szczęśliwi. Nie mieliśmy jednak nic do jedzenia, bo nie zabraliśmy niczego z sobą. Spotkaliśmy przyjaciół z klasztoru, którzy nam powiedzieli, że zabrali z sobą mnóstwo żywności i podzielili się z nami. Było tak dużo, że wiele nawet pozostało. Uświadomiłem sobie, że wszystkie dobre rzeczy, jakie nas spotkały były błogosławieństwem Rinpoczego, bo był on szczęśliwy dobrze nam życząc. W tej sytuacji uświadomiłem sobie znaczenie błogosławieństw nauczyciela. Staje się to bardziej oczywiste, gdy się nie planuje.

Jeśli student ma otwarte serce i oddanie, wtedy Lama czasem nawet nie potrzebuje dawać nauk lub czegokolwiek mówić, bo wszystko automatycznie stapia sie w nas. Myślę, że jest to bardzo ważne, choć niełatwe, bo nasz umysł jest czasem bardzo skomplikowany. Na przykład Dżetsun Milarepa, który miał niezmierne oddanie dla swego Guru, też mówi, że pewnego dnia Marpa Lotsawa powiedział mu: "Teraz jest czas byś został sam i praktykował medytację. Dałem ci nauki, więc masz z czym pracować." Milarepa nieco się zasmucił i pomyślał: "W porządku.

8

Jestem mu oddany. Nawet jeśli nie jest on obecny fizycznie, Marpa jest wciąż ze mną przez cały czas," i wszystko poszło dla niego dobrze. Możemy zobaczyć, że wielu Lamów i wielkich nauczycieli ma wielkie oddanie. Na przykład łzy odruchowo pojawiają się w oczach Thrangu Rinpoczego, gdy mówi o Jego Świątobliwości XVI Gjalwa Karmapie. Ja doświadczyłem tego, gdy dawał on nauki w swym klasztorze i mówił o XVI-tym Karmapie. Jest to bardzo szczególne i myślę, że to bardzo ważne. Dlatego, oddanie stanowi wrota do twojej praktyki.

Następną nauką w powyższym wersecie Dżamgona Kongtrula Rinpoczego jest: "Jedynym podejściem do praktyki jest współczucie." Pozwólcie mi opowiedzieć historie Asangi.

Asanga był Bodhisatwą, który pragnął zobaczyć przyszłego Buddę tak bardzo, że nie przestał medytować na Buddzie Majtrei w odosobnieniu przez 12 lat. Jednak nie osiągnął żadnych rezultatów i pomyślał, że nigdy nie będzie w stanie spełnić swego życzenia. W końcu poddał się, opuścił swoją grotę i zobaczył zranionego psa na poboczu drogi. Był on do tego stopnia poraniony, że całe jego ciało było zjadane przez robaki. Asanga poczuł nieopisane współczucie dla psa i chciał mu pomóc, ale uświadomił sobie, że jeśli będzie wyciągał robaki przy pomocy palców, rozgniecie je i one umrą, a jeśli pozostawi je w wielkiej ranie, wtedy umrze pies. Odciął więc część ciała ze swego uda by położyć na nie robaki. Wyciągał je z ciała psa przy pomocy swego języka. Nie mógł patrzeć na to, co robił, zamknął więc oczy i unosił robaki językiem i kładł je na odcięte ciało. Gdy jego język przypadkowo dotknął ziemi, otworzył oczy i zobaczył stojącego przed nim Majtreję. Asanga powiedział do niego: "Praktykowałem przez 12 lat i nie zobaczyłem cię. Dlaczego teraz? Majtreja odpowiedział: "Nie jest to tak, że kiedykolwiek byłem od ciebie oddzielony. Zawsze byliśmy razem, lecz nie byłeś w stanie mnie zobaczyć, bo nie miałeś dostatecznie dużo współczucia." Wtedy udzielił Asandze wszystkich nauk Buddy Majtrei. Ta historia ukazuje, że nasze współczucie może być małe po 12 latach medytowania, lecz jest go mnóstwo, gdy pojawia sie w krótkiej chwili. Dżamgon Kongtrul napisał: "Jedynym podejściem do praktyki jest współczucie. Jest więc bardzo ważne.

Następnie Dżamgon Kongtrul nauczał: "Drzewem życia praktyki jest skupione zastosowanie." Znaczy to praktykowanie medytacji, przykładowo w odosobnieniu. Medytowanie i bycie w odosobnieniu są bardzo ważne. Możemy wiedzieć o wielu sprawach, ale lecz mamy różne doświadczenia, gdy praktykujemy. Na przykład, nasz umysł jest bardzo nerwowy i staje się bardzo radosny, gdy siadamy i robimy, na przykład, praktykę Dordże Sempa, bo wpływa ona bardzo głęboko na umysł. Jest to nie do uwierzenia jak to się zdarza. Zatem robienie odosobnień jest bardzo ważne, jak powiedziane w tej linii.

"Sumienne utrzymywanie świadomości mentalnej jest stałą praktyką."

W tej linii Dżamgon Kongtrul mówi nam, że świadomość2, świadomość mentalna3 i sumienność są bardzo ważne. Wyjaśni to bardziej szczegółowo później w tym samym tekście, lecz te cechy odnoszą się do czasu, gdy jesteśmy zaangażowani w aktywności dnia codziennego i jesteśmy w otoczeniu wielu ludzi. Skupiona koncentracja jest najistotniejsza, gdy jesteśmy sami. W Wadżrajanie nauczanych jest wiele umiejętnych środków dla praktykowania świadomości mentalnej i uważności - jak poruszać ręce, jak uderzać w bęben, jak wizualizować w umyśle itd.

9

Zwykle myślimy, że uderzanie w bęben jest po prostu rytuałem, lecz faktycznie jest to jedną z metod i głęboką praktyką dla rozwinięcia świadomości mentalnej. Na przykład służący w kaplicy musi mieć świadomość mentalną wszystkich szczegółów błogosławienia wody i różnych szczegółów w świątyni, inaczej wszystko zacznie być zabałaganione. Musi on też wiedzieć o czym myśleć, gdy opiekuje się świątynią. Nie możemy myśleć jeśli nie mamy świadomości mentalnej. Jeśli dobrze praktykowaliśmy, wtedy, dzięki silnemu nawykowi praktykowania świadomości mentalnej - medytacja przychodzi w naturalny sposób, gdy umieramy. Nawet o niej nie musimy myśleć, gdy staje się ona nawykiem.

"Poleganie na Trzech Klejnotach jest usuwaniem przeszkód do praktyki."

Przy jakichkolwiek przeszkodach i utrudnieniach pojawiających się w naszej praktyce, powinniśmy polegać na Trzech Klejnotach, na Buddzie, Dharmie i Sandze (szlachetnej społeczności praktykujących). Są one naszymi czterema wielkimi strażnikami. Gdy ulegamy chorobie, wpierw zwracamy się do Buddadharmy, a następnie dzwonimy po lekarza. One i wszystkie ich zasługi są błogosławieństwami Buddy, Dharmy i Sangi. Myślimy o Trzech Klejnotach kiedykolwiek, gdy mamy jakiś problem. "Oddanie dla Guru jest rozwijaniem praktyki." Znaczy to, że powinniśmy zwiększyć swoje oddanie dla swego Lamy, aby praktyka została zwiększona i polepszona. "Instrukcja Guru jest bezbłędną praktyką."

Powinniśmy otrzymać poprawne instrukcje od swego Lamy, by móc prawidłowo praktykować. Inaczej to nie będzie działało. Na przykład, jeśli chcemy się wspiąć na drzewo i otrzymaliśmy prawidłowe instrukcje od specjalisty, który zna umiejętny sposób, możemy wejść w górę i zejść w dół. Innym przykładem jest użycie komputera. Jest to bardzo łatwe dla kogoś, kto wie jak pracować z komputerem i może tego nauczyć innych. Ktoś, kto nie wie jak pracować z komputerem może pracować tak ciężko jak to możliwe i nie uzyska żadnych rezultatów. To właśnie znaczy otrzymanie instrukcji.

"Jednym istotnym punktem praktyki jest, że połączone Trzy Korzenie4 oraz wszystkie spokojne i gniewne mandale pojawiają się, jako obraz Guru - ta jedna rzecz jest wystarczająca.

Najbardziej uzdolnionymi osobami są te, które rozwinęły się w poprzednich życiach, osiągnęły pełną zdolność oddania i są urodzone, jako wspaniałe, najwyższe istoty. Dla nich, nawet bez podążania za etapami praktyki, jest wciąż możliwe postrzeganie prawdy rzeczywistości."

10

W tych liniach, niezależnie czy wykonujemy praktykę gniewnej czy spokojnej mandali, Dżamgon Kongtrul naucza, że wszystko jest zawarte w zaufaniu i szczerym oddaniu dla swego Lamy. "Obraz Guru" jest umiejętnym sposobem przekształcenia umysłu i doświadczenia, że wszystko pochodzi od naszego Lamy. Jeśli posiadamy niezmienne oddanie dla swego Lamy, które zakumulowaliśmy w poprzednich życiach, nie potrzebujemy wiele by zrealizować naturę swego umysłu. Pozwólcie mi opowiedzieć historię Khadrupa Rinczena Pal, bardziej znanego, jako Tulku Orgjenpa. Był on bliskim studentem Jego Światobliwości Drugiego Gjalwa Karmapy, Drubczena Karma Pakszi. Po przejściu Karmapy do Paranirwany5 Orgjenpa rozpoznał jego reinkarnację, jako Trzeciego Gjalwa Karmapę, Randżunga Dordże. Było to pierwsze rozpoznanie reinkarnacji i dało ono podstawę dla tej tradycji w Tybecie. Wspominam o tym, bo zanotowano, że Tulku Orgjenpa tylko na krótko spotkał Jego Świątobliwość Drugiego Karmapę. W tym krótkim spotkaniu otrzymał on od Karmapy całe nauki i osiągnął wszystkie doświadczenia. Ta historia mówi nam, że nie potrzebujemy dużo pracować, jeśli mamy niezmienne oddanie dla swego Lamy.

Jest też zapisane w świętych tekstach, że Król Indrabodhi zaprosił Pana Buddę, jego mnichów i studentów do swego pałacu. Budda przedstawił ogólne nauki i powiedział królowi, że powinien zarezerwować każdego dnia nieco czasu na praktykę dharmy i medytacje i nie powinien zbyt dużo myśleć o interesach, o rządzeniu krajem itd. Król Indrabodhi odpowiedział Buddzie i rzekł: "Nie chcę tego rodzaju Dharmy, nie jest ona zbyt dobra dla mnie." Budda rozpoznał, że król miał większe zdolności i dał mu specjalne nauki zwane Guhasamaja - Tantra medytacji. W tej chwili król Indrabodhi został w pełni oświecony. Dżamgon Kongtrul powiedział w tekście, który studiujemy, że zdarza się to niektórym ludziom i wtedy już nie potrzebujemy nic więcej robić. Ale jeśli nie jest tak, wtedy potrzebujemy robić wiele rzeczy,. Dlatego Dżamgon Kongtrul dał wiele więcej nauk o tym jak praktykować.

Pytanie: "Czy znaczenie Trzech Korzeni i Trzech Klejnotów jest takie samo?"

Lama: Nie, Trzy Korzenie to Lama, Jidamy i Strażnicy. Przejdźmy przez tekst zanim zajmiemy się pytaniami. Potrzebujemy czasu i cierpliwości, bo chcemy zapoznać się z tekstem. Bardzo ściśle traktowaliśmy to w klasztorze. Słuchaliśmy tekstu zanim aż do końca, bo można stracić ciągłość, jeśli zostanie przerwany i wtedy nie otrzymasz pełnej nauki. Jeśli otrzymamy tylko połowę nauki, otrzymamy połowę i nigdy nie zostanie ona dokończona. Czasem mam z tym prawdziwy problem i niema szansy na powtórzenie. Nie wiem dlaczego tak jest.

11

Szczegółowe instrukcje w ośmiu punktach

1) Zyskiwanie pewności w Buddadharmie

Dżamgon Kongtrul przedstawił szczegółowe instrukcje na temat praktyk tworzenia i spełnienia w tradycji Wadżrajany i Mahamudry. Posiadanie nieograniczonej pewności o Buddadharmie bardzo jest ważne zanim rozpoczniemy praktyki w tych tradycjach.

"Dla wszystkich innych, jak powiedział szlachetny Nagardżuna: Słuchanie Dharmy rodzi kontemplację, a kontemplacja wzbudza doświadczenie medytacji - taka jest kolejność. Zatem, jeśli porzucisz rozproszenia i nieustannie będziesz stosował wysiłek, wpierw inteligencja pochodząca ze słuchania da w rezultacie pojmowanie ogólnych cech wszystkich zjawisk cyklicznego istnienia i transcendencji."

"Dla wszystkich innych" odnosi się do studentów, którzy nie maja tak dużych zdolności i którzy maja niewielką inteligencję. "Kolejność" odnosi się do czterech Tantr Wadżrajany, które są praktykowane jedna za drugą. Czterema głównymi Tantrami, które maja podpodziały, które nauczają coraz głębszych praktyk medytacyjnych są Krija, Czarja, Joga i Annutarajoga, terminy sanskryckie zostały przetłumaczone na język tybetański odpowiednio, jako spjod-rgjud, bja-rgjud, rnal-'bjor, oraz bla-med-mal-'bjor-rgjud. Mniej skupiajaca się na wewnętrznym oczyszczaniu naszego umysłu, Krijatantra kładzie nacisk na zewnętrzne rytualne praktyki oczyszczania ciała. Na podstawowym poziomie medytacji bóstwa (termin 'bóstwo' odnosi sie do oświeconych form, w języku tybetańskim lha), praktykujący nie wizualizują siebie samych, jako bóstwa medytacyjnego, a raczej widzą siebie, jako podwładnych rządzącego króla. Mniej skupieni na zewnętrznych praktykach oczyszczających, studenci Czarjatantry przebywają w głębszych stanach medytacyjnych. Podchodzą oni do bóstwa medytacyjnego, jako do przyjaciela, a nie, jako podlegli królowi. Praktyki składają się z wielu poziomów i nie będziemy w nie wchodzić. Zewnętrzna czystość nie jest rzeczywiście punktem zainteresowania praktykujących Jogatantrę, która kładzie ich uwagę na wewnętrznych praktykach medytacyjnych i którzy widzą siebie, jako równych bóstwu medytacyjnemu. Praktykujący Anuttarajogatantrę wizualizują siebie, jako faktycznie będących bóstwem medytacyjnym. Widzenie siebie, jako nierozdzielnych od bóstwa medytacyjnego jest najgłębszym poziomem praktyki.

Anuttarajogatantra składa się z Tantr Ojca, Tantr Matki i Tantr Niedualnych, pha-rgjud, ma-ji-rgjud oraz zung-dżug-gnjis-med-ki-rgjud, po tybetańsku. Etap tworzenia praktyki, bskjed-rim, akcentuje Tantry Ojca; kanały wewnętrzne (rtsa po tybetańsku) są istotne w tych praktykach. Etap spełnienia praktyki, rdzongs-rim, jest podkreślany w Tantrach Matki; prądy energii (rlung, tyb.) płynące w tych kanałach są istotne w tych praktykach. Podsumowując, Tantry Ojca są praktykami, które rozwijają umiejętne środki, a Tantry Matki są praktykami, które rozwijają

12

mądrość-świadomość (szes-rab). Niedualne Tantry Zjednoczenia praktykowane są dla uprawiania umiejętnych środków oraz mądrości-świadomości poza dualnością, gnjis-su-med-pa. Niedualność jest umiejętnym środkiem, a mądrość-świadomość nierozdzielnością, dbjer-med. Na przykład, Guhjasamajatantry są Tantrami Ojca, Czakrasamajatantry są Tantrami Matki, a Kalaczakratantra jest Niedualną Tantrą. W tradycji Mahamudry Hewadżratantra jest Tantrą Ojca, podkreśla ona etap tworzenia i wewnętrzne kanały. Trzeci Dżamgon Karmapa, Randżung Dordże, wyjaśnił bardzo szczegółowo te trzy Tantry oraz rtsa, rlung oraz thig-le ("esencje") w traktacie, który nosi tytuł Zab-mo-nag-don - Głębokie wenętrzne znaczenie, który jest tekstem niedostępnym dla ogółu. Hewadżratantra też nie jest opublikowana. Te święte teksty praktyk dawane są studentom, którzy otrzymali inicjacje6 i instrukcje do ich praktykowania.

Trzy fazy praktyki są istotne dla uzyskania ogólnego zrozumienia zarówno uwarunkowanego istnienia jak i wyzwolenia, tj. samsary i nirwany. Te trzy fazy są otrzymywaniem świętych ustnych nauk przez słuchanie ich, przez ich kontemplowanie i przez medytowanie na nich - thos, bzsam oraz sgom, po tybetańsku.

Mówi się w Tajemnej Mantrajanie, że pozostaniemy w samsarze tak długo jak postrzegamy nieczysto przejawy, co występuje z powodu naszych zaburzających zaciemnień.7 Skoro tylko zaczniemy w czysty sposób postrzegać przejawy, co nastąpi po oczyszczeniu i rozproszeniu swych zaciemnień, przekroczymy samsarę i osiągniemy nirwanę. Na przykład, jeśli rzeczywiście przekształcimy swój zwykły sposób postrzegania i myślenia, będziemy widzieli świat, jako wyłącznie czyste królestwo. Widzenie normalnych ludzi chodzących wokół zależy od zaciemnionego sposobu ich widzenia. Gdy oczyścimy normalny sposób ich widzenia, zobaczymy wszystkie żyjące istoty, jako bóstwa. Zobaczymy na przykład wszystkie żyjące istoty rodzaju męskiego, jako Szlachetnych Czenrezigów, a wszystkie żeńskie żyjące istoty, jako Szlachetne Arja Tary. W mantrę przekształcony zostanie też każdy słyszany przez nas dźwięk. Co więcej, przekształcimy każdą myśl w nieskazitelną, pierwotną mądrość, je-szes.

Zgodnie z Mantrajaną, aby przekształcić swój zwykły sposób postrzegania i myślenia, wpierw musimy zyskać zrozumienie lub inteligencję (w innym kontekście szes-rab jest tłumaczone, jako "mądrość-świadomość") przez słuchanie świętych nauk. Idąc za tym, potrzebujemy zyskać zrozumienie przez kontemplowanie świętych nauk, które otrzymaliśmy. Zwykły, zaciemniony sposób postrzegania zmniejszy się stopniowo, krok po kroku, Po zmniejszeniu swego zwykłego sposobu postrzegania przez zwiększenie swej zdolności do czystego widzenia, poczujemy się coraz bardziej zainspirowani i szczęśliwsi, gdy jesteśmy w miejscach, których nie lubimy. Pokrótce, przez prawidłowe kontemplowanie nauk, będziemy w stanie zobaczyć swoje otoczenie, jako czyste królestwo i wszystkich mężczyzn i kobiety, jako daków i dakinie (dpa'-bo oraz mkha'-'gro-ma po tybetańsku, tj. męskiego i żeńskiego rodzaju 'bóstwa mądrości.'). Jednak, podczas praktykowania etapu kontemplacji wciąż mamy pojęcia, tj. pojęcie czystego królestwa, męskich i żeńskich bóstw i tak dalej. Przez medytowanie nauk, które prawidłowo kontemplowaliśmy, upewnimy się, że "rzeczywiście tak jest." Znaczy to, że - po przekroczeniu dualistycznych konceptów - nie będziemy juz doświadczać konfliktów pomiędzy naszym wewnętrznym umysłem i rzeczami, które w innym wypadku byśmy postrzegali i myśleli, że są zewnętrzne i oddzielne od nas.

13

Krótko mówiąc, w oparciu o posiadanie poprawnie rozwiniętego zrozumienia przez uważne słuchanie nauk oraz ich kontemplowanie, medytujemy na nich. Przez praktykowanie w tej kolejności coraz bardziej zwiększy się nasze zaufanie i przekonanie do Buddadharmy.

Myślenie, że praktyka jest trudna jest rezultatem posiadania wątpliwości. Na przykład, jeśli przez lata intensywnie angażujemy się w wysokie praktyki Wadżrajany i recytujemy wiele mantr, lecz nie mamy zaufania do nauk i praktyki, wtedy nasze wysiłki nie dotkną czy nie poruszą naszego serca. Brak zaufania, wątpliwości, myślenie, że wykonywana praktyka jest trudna, itd., są ogromnymi przeszkodami. Dlatego Dżamgon Kongtrul Lodro Thaje napisał:

"Możesz twierdzić, że twoja akumulacja, oczyszczenie i praktyka są najwspanialsze, płacząc nad trudnościami praktyki, która jest zaledwie oparta na domysłach. Tego rodzaju praktyka nie prowadzi do rezultatów. Bez przekonania, twój umysł jest skrępowany przez wątpliwości, a wątpliwości są jedyną najwyższą przeszkodą."

Niezależnie jak bardzo czy czegokolwiek próbujemy, nasza praktyka będzie chaotyczna i bezwładna i następnie pojawi się wiele trudności z powodu braku zaufania do nauk i wykonywanej praktyki, takich jak, że nie będziemy uprzejmi dla innych, lub, że myślimy, że wszystko jest tak trudne, lub, że nigdy nie jesteśmy zadowoleni. Dżamgon Kongtrul mówi nam: "Gdy przekonanie pojawi się przez słuchanie, kontemplację i medytowanie, nawet jeśli ktoś powie: 'Ta medytacja pośle cię do piekła,' zamiast się przerazić, będziesz miał najwyższe zaufanie." Znaczy to, że jeśli mamy głębokie zaufanie do praktyki, nie będziemy słuchać, nawet gdyby sam Budda powiedział, że pójdziemy do piekła, jeśli będziemy praktykowali Wadżrajanę. Będziemy wiedzieli, że Budda tylko sprawdza nasz umysł lub że ktoś inny tylko się z nas naśmiewa. Następnymi liniami w traktacie są:

"Istotny punkt we wszystkich rodzajach Dharmy nauczanych przez Buddę można krótko ująć jako metodę ujarzmiania naszego umysłu." 2) Wzbudzenie wyrzeczenia

"Sposobem wejścia w początkową praktykę umysłu jest z pewnością wyrzeczenie, bez którego niema innego sposobu. Jeśli pojawi się autentyczne wyrzeczenie, niewiele będzie przymusowych działań; jeśli niewiele będzie przymusowych działań, bliskie będzie znaczenie

14

nie-działania. Gdy nie-działanie będzie zrealizowane, jest to prawdziwą naturą. Niema innego buddy poza tym."

W uprzedniej części traktatu, Dżamgon Kongtrul wyjaśnia jak rozwinąć wyrzeczenie, o którym wcześniej mówiłem. Wyrzeczenie oznacza bycie coraz mniej zaangażowanym w sprawy światowe. Coraz bardziej zbliżamy się do nirwany przez coraz mniejsze zaangażowanie w samsarę. Pełne wyrzeczenie się dróg samsarycznych i bycie jedynie zaangażowanym w oświecone działania znaczy, że osiągnęliśmy doskonały stan buddy i nie doświadczamy już rozdziału pomiędzy samsarą i nirwaną. Przez poprawne praktykowanie zmniejsza się nasze zaangażowanie w drogi samsaryczne i coraz bardziej zwiększają się nasze działania, które umożliwiają nam na coraz bliższe dojście do nirwany. Na przykład, działania, które zwiększają realizację doskonałego stanu buddy to zaniechanie naszych spodziewań, przezwyciężanie naszych wątpliwości, rozwiewanie egoistycznego lgnięcia i problemów mentalnych,8 rozwijanie miłującej życzliwości i współczucia dla innych oraz angażowanie się w inne dobroczynne działalności. Jeśli nie praktykujemy w ten sposób i nasza miłująca życzliwość i współczucie się zmniejszają, jeśli stajemy się bardziej agresywni w najmniejszych sprawach, mamy wiele spodziewań, nadziei, wątpliwości i lęków znaczy, że nie pracujemy nad działaniami Dharmy i nasze zaangażowanie w samsarę się zwiększa. Musimy więc spojrzeć na swój umysł i zobaczyć, czy jesteśmy bardziej zaangażowani w aktywności samsary czy w Dharmę.

3) Zrozumienie co znaczy Dharma

By zrozumieć, co znaczy Dharma konieczne jest zrozumienie trzech kategorii, którymi są pogląd, postępowanie, medytacja (lta, sbjod, sgom) oraz czwartej kategorii, którą jest realizacja ('bras-bu). Dżamgon Kongrtul napisał: "Jest wiele kategorii poglądu, medytacji i działania, lecz gdy zastosowane są do swego własnego umysłu, pogląd jest absolutnym przekonaniem o prawdziwej naturze."

Zdobycie absolutnego przekonania o prawdziwej naturze (gnas-lugs) jest sprawą praktyczną, jak jest to wyrażone w linii "zastosowane są do swego własnego umysłu" (rang-gi-sem). Nasze przekonanie do nirwany zwiększy się i będziemy mieli mniej wątpliwości, gdy zmniejszymy swoje zaangażowanie w samsarę i zwiększymy swe działania Dharmy. Pokrótce, pogląd jest posiadaniem przekonania o Dharmie, wolnego od wszelkich wątpliwości. Zastanawianie się czy nasza praktyka sprawia, że czujemy się szczęśliwi i czy przynosi trwałą wolność znaczy, że nie mamy poprawnego poglądu.

Medytacja oznacza spoczywanie w pewności poglądu, jaki zyskaliśmy, tj. spoczywanie w stwierdzeniu, że samsara i nirwana są nierozdzielne. Faktycznie, nie doświadczamy wtedy dużej różnicy pomiędzy swym zwykłym zdezorientowanym umysłem i swym wewnętrznym spokojnym umysłem. Wiemy, że nasz konceptualny9 umysł jest zaledwie naszym

15

postrzeganiem i że rzeczy, które zwykle postrzegamy na zewnątrz swego umysłu nie istnieją naprawdę. Gdy zyskaliśmy pewność poglądu, wtedy mamy niesfałszowaną wiarę i zaufanie do Dharmy i spoczywamy swój umysł w tym zaufaniu. To właśnie znaczy medytacja. Na przykład, jeśli mamy głębokie zrozumienie pustki i napotykamy na coś, co zwykle bardzo by nas zdenerwowało z powodu myślenia, że jest to niedobre, zamiast tego myślimy: "Oh, to po prostu percepcja i pojmowanie. Naprawdę istnieje to tylko, jako projekcja mojego własnego umysłu." Będąc bardzo zadowolonym z tego zrozumienia, po prostu spoczywamy, w tym zaufaniu, że cokolwiek słyszymy i widzimy jest puste, bez myślenia. Dlatego Dżamgon Kongtrul napisał: "Medytacja jest asymilowaniem tego znaczenia w swój byt, a działanie jest rozpoznawaniem czegokolwiek, co się zdarza, jako tego poglądu i medytacji." Słowo działanie odnosi sie do naszych aktywności. Najlepsze działnia, tj. najlepsze postępowanie znaczy nie tracenie nigdy poglądu i medytacji lub nie stawanie na zewnątrz nich, angażując się w jakiekolwiek codzienne aktywności, czym jest chodzenie do pracy, jedzenie, picie herbaty i tak dalej. Na przykład w życiu codziennym widzimy tylko czyste królestwa i wszystko, co słyszymy jest czystą mantrą. Rozumiemy, że nawet nasze złe myśli i uczucia są pustką. Praktykowanie w ten sposób jest praktykowaniem prawidłowej ścieżki. Ponieważ mamy ten pogląd, zrozumienie i medytację, próbujemy zintegrować je w nasze postępowanie. W Wadżrajanie, gdy mamy złe uczucia i wszystko zdaje się iść źle, widzimy, że nie jest to dużą sprawą. Mówi się, że to nierozdzielność pustki-błogości - możemy też powiedzieć, że to spokój. Zrealizowanie tego w pełni jest realizacją. W tekście: "Po tym następuje to, że realizacja będzie realizacją rzeczy, jakimi są." Dżamgon Kongtrul kontynuuje: "Korzeniem złudzenia jest nasz własny umysł, chwytający zewnętrzne przejawy, jako prawdziwie istniejące." Na przykład, nikt nie lubi być lekceważonym. Jesteśmy niezadowoleni i nasz umysł staje się rozproszony, gdy to następuje, co jest spowodowane fiksacją na ego. Już samo uświadomienie sobie, że nasze negatywne myśli i złe uczucia pojawiają się z lgnięcia do jaźni jest bardzo pomocne. Osiągamy pełną transformację, jeśli ciągle praktykujemy. Dżamgon Kongtrul wyjaśnił w tym traktacie jak przekształcić złe uczucia, tak, że dochodzimy do realizacji nauk, co jest celem praktyki.

Są różne sposoby praktykowania, jest na przykład Dordże Sempa, Guru Rinpocze i wiele innych. Wewnętrzną praktyką jest widzenie siebie, jako bóstwa, zewnętrzną praktyką jest wizualizowanie bóstwa ponad swoją głową. Jest też wizualizacja bóstwa w zjednoczeniu z jego żoną. Wewnętrzna praktyka należy do Annutarajogatantry.

Pytanie: Patrząc z punktu widzenia zachodniego psychologa, nasz cały sposób widzenia rzeczy jest odwrócony, co jest celem. Czyż nie potrzebujemy silnej stabilności mentalnej, gdy

16

rozmawiamy o tym z innymi? Czy dlatego, że ludzie nie mają dostatecznej stabilności, Lamowie są bardzo powściągliwi, gdy otwarcie przedstawiają szczególne nauki?

Lama: Tak, nauki są utrzymywane w tajemnicy, bo mogą być mylnie zrozumiane. Gdy mówimy o czystym widzeniu, jest to transformacja. Możemy mówić o zewnętrznym, wewnętrznym i tajemnym świecie w celu przekształcenia naszego poglądu, co nie znaczy, że przekształcamy świat fizycznie. Gdy nasz wewnętrzny świat został przekształcony, o wiele lepiej widzimy świat zewnętrzny. Wtedy możemy mieć dużo lepsze relacje i o wiele lepiej się komunikować z tym, do czego odnosimy się, jako do względnego świata. Na przykład, zwykle odpowiadamy szorstko, gdy ktoś mówi coś złego. Gdy nasz wewnętrzny świat został przekształcony, pozostajemy zrelaksowani, gdy ktoś mówi coś złego i reagujemy spokojnie, co może spowodować, że ta osoba pozostanie też spokojna. Gdy widzimy jasno sytuację, nie stajemy się zagubieni. Faktycznie, jesteśmy bardzo silni psychicznie, bo nie jesteśmy zbytnio zaangażowani emocjonalnie, a czujemy się zamiast tego zrelaksowani.

Ten sam student: Czyż nie jest bardzo dla nas ważne, gdy kontaktujemy się z ludźmi, którzy są zainteresowani Buddyzmem by wiedzieć czy są oni dostatecznie stabilni, by usłyszeć o tych sprawach?

Lama: Nie. Mówię o głębokim poglądzie Wadżrajany dla waszego dobra, ale jest wiele sposobów. Potrzebujemy widzieć, czego ludzie potrzebują w danej chwili. To zależy. Jeśli ktoś woli whisky, dajemy mu whisky. Jeśli ktoś jej nie lubi, dajemy mu herbatę lub sok owocowy. Musimy to znaleźć i dać mu to, co jest dla niego dobre. Niektórzy ludzie mogą funkcjonować o wiele lepiej, jeśli dostaną whisky, bo są do niej przyzwyczajeni - daje im ona więcej energii i siły. Jest to więc sprawa osobista, ale nie powinniśmy mieszać spraw i dawać wszystkim whisky.

4) Praktyki etapów tworzenia i spełnienia Czwarty punkt dotyczy praktyki etapów tworzenia i spełnienia. Dżamgon Kongtrul napisał:

"Niezależnie czy stosujemy etap tworzenia czy spełnienia medytacji, wszystkie są metodami, które mają celu odwrócenie przywiązania do rzeczywistości złudnego przejawu."

Wszystkie etapy praktyki tworzenia i spełnienia medytacji, bskjed-rim oraz rdzog-rim, są praktykami Wadżrajany dla przekształcenia naszego światowego sposobu myślenia, tj. naszego zwykłego sposobu postrzegania, naszego zwykłego sposobu myślenia. "Jeśli uparte nawyki przywiązania i awersji nie są odwrócone, wtedy medytacja jest tak bez znaczenia jak sen zimowy susła śpiącego w jamie." Znaczy to, że tak długo jak nie odwrócimy swych dróg światowych, nasza medytacja będzie przypominała śpiącego susła.

17

"Etap tworzenia ma obszerną naturę wytwarzania, a etap spełnienia ma głęboką doskonale istniejącą naturę prawdziwego stanu."

'Tworzenie' odnosi się do lotosu, kręgu księżyca i innych obiektów, które wizualizujemy podczas praktykowania medytacji. Etap spełnienia jest bardziej naturalnym stanem, w którym niczego nie tworzymy, takim jak spoczywanie swego umysłu w naturze swego umysłu, w pustce.

"Są to nazwy i określenia, których nauczałem. Są one też opisane, odpowiednio, jako z elaboracją i bez niej."

Terminy 'tworzenie,' 'wolny od mentalnych elaboracji,' oraz 'spełnienie' są synonimami i jest wiele nazw i definicji dla etapów tworzenia i spełnienia.

"Skoro są one oba wyłącznie nieomylnymi intencjami Zwycięzców, którzy rozpoznają różne zdolności ludzi, niema kwestii podziału na dobre i złe. Istotne jest wykonywanie praktyki właściwej dla swego własnego intelektu."

W tych liniach Dżamgon Kongtrul sugeruje, że medytujemy długie, średniej długości lub bardzo rozbudowane etapy tworzenia i spełnienia medytacji i że jest ich bardzo wiele. Powinniśmy postępować zgodnie ze swoimi możliwościami. Istota wszystkich praktyk jest taka sama i jedna nie jest lepsza od drugiej, są to różne metody.

"W podejściu mantry, z jej wieloma metodami i niewieloma praktykami ascetycznymi, osoba o bystrych zdolnościach i wysokiej inteligencji może zbierać dwie akumulacje podczas wszystkich aktywności i nie zrobi nawet śladu czegokolwiek bez znaczenia. Nie jest to jednak sfera aktywności dla głupca o mylnych poglądach."

W Wadżrajanie jest wiele różnych bezpośrednich metod, więc nie potrzebujemy długiego czasu, jakiego potrzebuja naśladowcy Sutrajany, by stać się oświeconym. Nawet, jeśli praktyka jest bardzo rozbudowana, nie znaczy to, że jest bez znaczenia. Wszystkie one służą akumulacji zasługi i mądrości. Zależą one od własności i zainteresowań danej osoby. Na przykład, jeśli zapoznamy zainteresowanych z wieloma szczegółami kultury, będą oni chcieli udać się do kraju10. Jeśli nie są zainteresowani kulturą i są bardziej zainteresowani technologią, dajemy im komputery by ich zainspirować. Dlatego pewne praktyki Wadżrajany są bardzo złożone i posiadają, na przykład, wiele szczegółów tego jak czynić ofiary w świątyni. Łatwiej jest mieć świadomość mentalną, jeśli jest wiele szczegółów. Niektórzy praktykujący stają się rozproszeni, jeśli jest zbyt wiele szczegółów, więc jest dla nich lepiej, jeśli jest ich mniej.

18

5) Zaufanie i oddanie

"Przy niewielkim przywiązaniu do rzeczywistości czegokolwiek, co się pojawia, głęboko zakorzenione oddanie i wiara w ścieżkę metod, oraz wytrwałość w realizacji znaczenia celu, zwykłe i najwyższe mistrzostwo przyjdzie szybciej niż wezwany gość!"

Nauki Wadżrajany są bardzo szczegółowe i głębokie, możemy więc znaleźć naukę o wszystkim. Możemy użyć do praktyki symbolu, jednak musimy go przekroczyć. Jeśli zrozumiemy znaczenie symbolu, wtedy będziemy wiedzieli jak przejść poza niego angażując się w metody. Po przyzwyczajeniu się do symbolu, czujemy się wygodnie, bezpiecznie i mamy do niego zaufanie oraz możemy wtedy go użyć dla przekroczenia go. Więc każdy symbol ma głębsze znaczenie i przedstawia inne instrukcje.

6) Święty pogląd

Dżamgon Kongtrul zrobił odniesienie do świętego poglądu11 w powyższej linii. Jest to: "(...) zwykłe i najwyższe mistrzostwo przyjdzie szybciej niż wezwany gość!"

Jeśli jesteśmy w stanie przekształcić sposób, w jaki pracuje nasz umysł - zmienić swą zwykłą motywację, odwrócić swój zwykły sposób myślenia i jeśli jesteśmy bardzo uważni i umiejętnie postępujemy - wtedy doświadczenia w medytacji nie są odległe i przychodzą bardzo szybko. Na przykład w sytuacji, która w innym przypadku spowodowałaby naszą dużą agresję, pomyślimy o Szlachetnym Czenrezigu i uczynimy to nawykiem, wtedy jego doświadczenie medytacyjne i błogosławieństwo nie będzie odległe. Jeśli uczynimy to nawykiem, nie będziemy musieli o tym myśleć, bo zdarzy się to automatycznie. Jest to bardzo praktyczne. Być może wiele się nauczyliśmy i praktykowaliśmy, ale może nie zintegrowaliśmy praktyki ze swym życiem. Jeśli doświadczamy tego, że nasza praktyka daje dobre efekty w naszym życiu codziennym, wtedy będziemy chcieli więcej praktykować.

7) Dwie prawdy

"Wszelkie zjawiska są podsumowane w dwóch prawdach: względna prawda jest prawdziwa w odniesieniu do złudzenia, a najwyższa prawda jest prawdziwa w odniesieniu do prawdziwej natury. Definicją 'prawdy' jest, że jest ona bez oszustwa. Jeśli wiesz, że dwie prawdy są nierozdzielne, jak księżyc w wodzie, wtedy zamarcie złudnego przejawu jest w zasięgu ręki."

Bardzo ważne jest tu zrozumienie dwu prawd. Gdy jesteśmy w dezorientacji i złudzeniu, cokolwiek widzimy i czegokolwiek doświadczamy jest tu, i jest prawdziwe. Gdy już

19

przezwyciężyliśmy i przekształciliśmy swoją dezorientację, cokolwiek widzimy i czegokolwiek doświadczamy jest tu, i jest prawdziwe. Na przykład obrazy widziane tej nocy we śnie były tam i były realne, gdy o nich śniliśmy. Mogliśmy śnić, że okrążaliśmy Górę Kailasz i było to prawdziwe, bo doświadczyliśmy tego w naszym śnie. Po zbudzeniu się uświadomiliśmy sobie, że był to po prostu sen. Możemy powiedzieć, że prawda absolutna jest jak zbudzenie się, podczas gdy obrazy widziane w naszym śnie są jak względna prawda. Możemy podchodzić w ten sposób do dwu prawd, co jest tylko praktyczną pomocą dla zyskania intelektualnego zrozumienia dwu prawd. Jednak praktykujący w inny sposób doświadcza dwu prawd. Patrząc na to w praktyczny sposób, niema dużej różnicy pomiędzy śnieniem i byciem w stanie czuwania, jak niema dużej różnicy pomiędzy byciem w dezorientacji i nie byciem w dezorientacji lub byciem rozzłoszczonym i nie byciem rozzłoszczonym. Jest to sprawą przezwyciężenia światowego sposobu myślenia i utrzymywanych pojęć.

Niema dużej różnicy pomiędzy dwoma prawdami, niema między nimi przerwy. Czasem myślimy, że jest przerwa pomiędzy prawdą względną i ostateczną. Gdy nasz umysł jest stabilny w medytacji, niema naprawdę dużego dystansu. Jeśli mamy dualistyczne pojęcia o tym, co dobre i złe, wtedy stworzyliśmy ogromną przerwę pomiędzy tym, o czym myślimy, że jest dobre i tym, o czym myślimy, że jest złe. Jeśli mamy w danym momencie stabilność, wtedy niema przerwy i nie rozdzielamy. Możemy zobaczyć różnicę. Dwie prawdy stają się podobne do mieszkalnego samochodu, którym jeździmy wokół i który w tym samym czasie jest domem. Nie potrzebujemy domu i nie potrzebujemy samochodu, gdy mamy mieszkalny samochód. W ten sam sposób nie rozdzielamy prawdy względnej od prawdy ostatecznej i wtedy nie uciekamy od samsary by szukać nirwany, tj. wyzwolenia od dezorientacji, bo nie mamy pojęć na temat dezorientacji i braku dezorientacji. Pozostawiamy rzeczy takimi, jakie są. Więc, takie jest znaczenie dwu prawd.

Patrząc na to w sposób praktyczny, nie powinniśmy tworzyć czarnego i białego - nie są one do pogodzenia. Dobrze jest zrozumieć, co jest białe, a co czarne na względnym poziomie, lecz ważne jest też zrozumienie, że te dwie prawdy są nierozdzielne. Wspomagają się one nawzajem jak dobry brat i siostra, zwłaszcza, gdy medytujemy. Im bardziej zrozumiemy prawdę ostateczną, tym bardziej zrozumiemy prawdę względną. Im bardziej zrozumiemy względną prawdę rzeczywistości, tym bardziej zrozumiemy ostateczną prawdę rzeczywistości. Lepiej byłoby powiedzieć, że lepiej ich doświadczamy. To praktyczny punkt widzenia dwu prawd. Doświadczalny punkt widzenia jest inny.

8) Cechy ścieżek

"Bez wątpienia, zarówno tymczasowa jak i ostateczna ścieżka prowadzi do stanu buddy, lecz są dłuższe i krótsze ścieżki. Na przykład miejscem docelowym może być jedno miejsce takie jak Lhasa, ale możemy tam pójść pieszo albo polecieć w powietrzu. Nawet na krótkiej ścieżce, osoba z mierną inteligencją nie odkryje wyraźnej mądrości, lecz pozostanie pomiędzy zwykłymi ludźmi. Lekceważąc niższą i będąc niezdolna do pochwycenia wyższej, mówiąc o pustce, taka

20

osoba zaniedba przyczynę i skutek, plotąc o poglądzie w stanie samooszukiwania się. Byłoby dla niej lepiej skoncentrować się na stopniowej ścieżce."

Czasem znajdujemy, że jeden tekst instruuje by postępować powoli, krok po kroku, oraz, że inny tekst daje bezpośrednie instrukcje. Jest wiele stopniowych podejść nauczanych w Wadżrajanie, jak Krija, Czarja, Joga i Annutarajogatantry. Patrzac na Dżetsuna Milarepę łatwiej jest zrozumieć znaczenie stopniowej ścieżki.

Milarepa udał się do wielkiego mistrza Dzogczen, który mu powiedział: "Mam tak potężne instrukcje. Nie potrzebujesz nic robić. Po prostu się zrelaksuj i medytuj. Jeśli medytujesz rano, będziesz oświecony wieczorem tego samego dnia." Po otrzymaniu instrukcji od mistrza Dzogczen, Milarepa medytował i medytował, lecz nic się nie zdarzyło i nie miał żadnych doświadczeń. Pomyślał: "Zyskałem wiele doświadczeń i mogłem wszystko zniszczyć po medytowaniu przez zaledwie siedem dni na czarnej magii12, a teraz tu siedzę i nic się nie zdarza." Poskarżył się nauczycielowi, który odparł: "Być może moje nauki są tak wysokie, że nie mogą ci pomóc, bo jesteś tak negatywną osobą. Nie są one dla ciebie odpowiednie. Idź do Marpy." Milarepa szukał Marpy, znalazł go, lecz Marpa przez wiele lat dawał mu wiele trudnych zadań, zanim dał mu instrukcje. Milarepa był bardzo zdenerwowany i nieszczęśliwy. Żona Marpy, Dagmena, próbowała umożliwić mu otrzymanie nauk od swego męża, lecz bez skutku. W końcu Milarepa otrzymał nauki od Marpy Lotsawy i zrealizował wszystko w tym samym momencie.

Ukazuje to, że nie da efektu myślenie, że możemy wygodnie siąść, niczego nie robić i zaniedbywać niższe nauki, ponieważ otrzymaliśmy wyższe nauki. Na przykład moglibyśmy pomyśleć: "Stopniowe nauki sprawiają, że moje życie staje się trudne. Trudno jest wykonać 100,000 pokłonów i 100,000 razy powtórzyć mantry Dordże Sempa. Nie mogę tego zrobić. Mogę odpocząć, bo mam wyższe nauki." Nie każdy student buddyjski musi wykonać pokłony i recytować mantry Dordże Sempa. Buddyści nie maja tego rodzaju konceptów. Jest wiele metod w Wadżrajanie dla praktykowania ścieżki. Na przykład, jeśli ktoś potrzebuje whisky, dajemy mu ją. Jeśli nie działa to dla innych, dajemy mu herbatę lub sok. Nie ma to znaczenia, którą metodę wybieramy - musimy pójść krok po kroku. Jeśli wybieramy pokłony, jest w porządku. Robienie postępu na ścieżce nie jest sprawą stereotypu, jak prowadzenie samochodu na autostradzie. Możemy wybrać inną drogę, aby dojechać do tego samego celu. Dlatego Dżamgon Kongtrul napisał powyższy werset: "(...) miejscem docelowym może być jedno miejsce takie jak Lhasa, ale możemy tam pójść pieszo albo polecieć w powietrzu." Są różne sposoby dojścia do tego samego miejsca. Jeśli mamy pieniądze, możemy polecieć. Jeśli nie mamy pieniędzy, możemy pójść tam pieszo. W każdym wypadku, nie powinniśmy myśleć, że pójście pieszo nie jest w porządku.

W tym wersecie, Dżamgon Kongtrul Lodro Thaje powiedział, że musimy praktykować krok po kroku i mieć wiarę i zaufanie. Czasem nauki są tak wysokie, że nie są odpowiednie dla zdolności studenta, który wtedy czuje się niewygodnie. Na przykład, nie możemy od samego początku wykonać wszystkich szczegółów Pudży Arji Tary lub Szlachetnego Czenreziga. Na początku możemy mieć trudności w wykonaniu mudr, recytacji tekstu i wizualizacji bóstwa i

21

symboli. Wpierw praktykujemy mudry i to wystarczy. Następnie uczymy się jak recytować liturgię i jest to wystarczające. Później uczymy się wizualizować i to wystarczy. Wtedy uczymy się praktykować wszystkie szczegóły razem. Gdy zyskujemy biegłość w wizualizacji obrazu Tary, na przykład, kontynuujemy przez wizualizowanie innych Tar. Nie jest możliwe praktykowanie wszystkiego od razu. Możemy być zadowoleni, jeśli znamy mudry i nie musimy się o to martwić. W ten sposób jest to praktykowane w klasztorach. Robimy, co możemy, wchodzimy w to zwolna, i wtedy jest bardzo dobrze. To właśnie znaczy postępowanie krok po kroku.

Odrzucanie, przekształcanie i rozpoznawanie

W traktacie Lam-szugs-kji-gang-dzag-po-la-phan-pa'i-skjed-rdzog-kji-gnad-bsdus-bshugs-so - Istotne punkty tworzenia i spełnienia, Dżamgon Lodro Thaje oświecił istotę wejścia na ścieżkę Sutrajany i Mantrajany. Napisał on:

"Przy wejściu na ścieżkę jest zarówno podejście sutry jak i mantry i jest duża ilość metod im towarzyszących. Wszechwiedzący nauczał jednak, że nieczynienie niemoralnych czynów, praktykowanie moralności i kontrolowanie swego własnego umysłu podsumowuje praktykę sutry."

Jak zostało wspomniane, Wadżrajana naucza wielkiej różnorodności metod, które mogą być praktykowane przez studentów. W Sutrajanie praktyka składa się z zaniechania dziesięciu czynów niemoralnych, z podejmowania dziesięciu czynów moralnych i praktykowania kontroli swego umysłu. Aby poskromć swe działania mentalne, werbalne i fizyczne, punktem centralnym w Sutrajanie jest wzięcie schronienia i ślubowań świeckich dla praktykujących. Sutrajana ma bardzo szczegółowe praktyki Sadhan. Na przykład Pudża Buddy Medycyny, którą wykonujemy, jest krótka w zgodności z Wadżrajaną, podczas gdy tekst rytualny Buddy Medycyny w Sutrajanie jest bardzo długi; wykonujący go muszą się angażować w wielką ilość recytacji i czynić wiele ofiarowań. Sutrajana głównie uczy precyzyjnego treningu umysłu zgodnie z Siedmioma punktami treningu umysłu, który został ułożony przez Dipamkarę Atiszę i wielu innych tekstów ułożonych przez Szantidewę. Wszystkie praktyki w Sutrajanie maja na celu trenowanie studentów w zaniechaniu negatywnych działań ciała, mowy i umysłu, trening dla

22

podjęcia pozytywnych działań ciała, mowy i umysłu, praca ze swymi negatywnymi myślami, emocjami i uczuciami oraz przekształcanie ich w dobre cechy.

Praktyki tworzenia i spełnienia są istotą Mantrajany i muszą być praktykowane razem. Jak powiedziane jest w tekście: "I medytacja na dwu etapach tworzenia i spełnienia podsumowuje praktykę mantry." Prócz tego: "Ponieważ umysł jest korzeniem wszystkich zjawisk, istotne jest kontrolowanie go od samego początku. Wykonywanie praktyk recytacyjnych i wizualizacji bez kontroli mentalnej może podążać przez całe okresy życia bez rezultatu w oświeceniu. To, co jest zwane 'kontrolą mentalną' znaczy kontrolowanie zaburzających emocji." Głównym punktem w jakiejkolwiek praktyce, zarówno Sutrajany jak i Wadżrajany, jest praca z umysłem i przekształcanie swego własnego umysłu, swego posiadającego problemy umysłu. Dlatego mamy powiedzenie, że uczony w pismach powinien się dobrze zachowywać, być bardzo łagodny i życzliwy, mieć dobry humor i być uczciwy. Im więcej ktoś studiuje, uczy się i praktykuje, tym będzie bardziej życzliwy. Wytrwale praktykujący staje się coraz mniej egocentryczny, coraz mniej agresywny i ma mniej trucizn umysłu. Są to cechy, które pojawiają się z praktykowania. Niema znaczenia czy angażujemy się w praktyki wstępne lub praktyki medytacji bóstw, powinniśmy odnieść skutek istotnego punktu praktyki, którym jest przekształcenie trucizn swego umysłu. Więc, przekształcenie swych zaburzających emocji jest celem praktyki w obu pojazdach. Dżamgon Kongtrul opisał trzy różne sposoby pracy ze swym umysłem:

"Metody kontrolowania umysłu mogą być podsumowane w trzech: w odrzucaniu, przekształcaniu i rozpoznawaniu. Odrzucanie tych emocji jest zwykłym podejściem Sutr. Pragnienia wyrzekamy się przez kontemplację na czymś odrażającym, nienawiści przez kontemplację miłości, a głupoty przez medytację na wzajemnie zależnym związku."

Pierwszy punkt, 'odrzucenie,' znaczy zaniechanie zaburzających emocji, co jest bardziej ogólnym podejściem Sutrajany. Praktykujący widzi zaburzające emocje jak ludzie mieszkający w miastach widzą śmieci. Oni naprawdę je wyrzucają, myślą, że są tak nieczyste i odrażające, że nie chcą mieć nic z nim wspólnego i nie chcą ich trzymać w swym domu ani przez chwilę. Pytanie: Jak przezwyciężyć chciwość.

Tłumacz: Przez kontemplowanie nieczystych substancji w swym ciele, na przykład.

Lama: Praktykujący Sutrajanę maja silną odrazę do problemów mentalnych i traktują je jak śmieci. Wszyscy mamy negatywny umysł. Dążący ścieżką Sutrajany maja trudności pracując wprost z negatywnościami, więc pracują nad zastąpieniem ich posiadającego przywiązania umysłu nieprzywiązywaniem, na przykład. Używają bardzo nieczystych form w ich medytacjach.

23

Na przykład, gdy są mocno przywiązani do ciała, praktykują przez patrzenie na wszystko, jako na szkielet. Abhidharma naucza trzech sposobów medytowania na ciele, jako na szkielecie. Wpierw skupiamy swą uwagę na czole, rozpoznajemy, że to kość i zatem nie czujemy przywiązania do tej kości. Następnie zwolna przechodzimy przez swe ciało i wyobrażamy sobie cały swój szkielet. Rozszerzamy tę wizualizację na zewnątrz siebie i widzimy wszystko w formie szkieletu. Po tym pracujemy z zewnątrz do wnętrza i rozpuszczamy swoją wizję przez ponowne wyobrażenie swego własnego szkieletu. W praktyce Wadżrajany zwanej Czod, ciało każdej osoby jest cięte i ofiarowane bóstwom.13 Nasz umysł staje się coraz mniej przywiązany przez te praktyki i wtedy możemy się zrelaksować. Jeśli mamy dużo złości, zastępujemy ten rodzaj umysłu przez medytowanie na współczuciu. Bardzo szczegółowo wyjaśniłem praktykę medytacji na współczuciu i możecie przeczytać mój artykuł na stronie internetowej Instytutu Karma Lekszej Ling w Nepalu, Karma Szerab Ling w Monachium oraz Karma Czang Czub Czoepel Ling w Heidelbergu, więc nie będę o niej teraz mówił.

Jesteśmy bardzo dociekliwi, lecz nie możemy poznać jasno spraw, bo nasz umysł jest otępiały i brak mu bystrości, więc medytowanie na wzajemnej zależności wyostrza nasz umysł. Nauki na temat dwunastu ogniw wzajemnego pochodzenia są bardzo długie, lecz możemy na nich medytować w krótkim czasie przez uświadomienie sobie, że wszystko istnieje w zależności. Poznajemy wiele spraw, bo nasz umysł staje się bardzo aktywny, gdy w ten sposób praktykujemy. Są to metody przekształcania umysłu zgodnie z buddyjską tradycją Sutrajany.

Przekształcanie swego posiadającego problemy umysłu jest porównywane w Wadżrajanie do rolnika, który używa odchodów dla nawożenia swego pola dla uprawy roślin. Przykładem przekształcania problemów mentalnych w użyteczny sposób, który daje nam Dżamgom Kongtrul w swym tekście jest:

"Nie będące zwykłym14 podejściem mantry jest przekształcenie zaburzających emocji. Gdy pojawia się pragnienie, medytujesz na Amitabie lub bóstwie takim jak Heruka w zjednoczeniu. Myśl pragnienia jest przekształcona w bóstwo. Inne podległe złudzeniu emocje są traktowane w ten sam sposób."

Dżamgon Kongtrul mówi nam, że przekształcamy swoją negatywną emocję przywiązania przez medytowanie Buddy Amitaby. Medytujemy Buddę Akszjobję, gdy stajemy się, na przykład, bardzo agresywni. Natura przywiązania staje się Amitabą. Medytowanie Amitaby, który należy do tej samej rodziny, co przywiązanie i pragnienie, jest sposobem bezpośredniego użycia przywiązania na ścieżce. Co znaczy 'ta sama rodzina'? Na przykład, kawałek złota jest zlotem, nawet, jeśli go nie widzimy, gdy jest zawarty w rudzie. Zarówno złoto jak ruda, w której jest zawarty należą do tej samej rodziny. Nie zdobywamy czystego złota z czegoś innego, a tylko, gdy zwolna go oczyszczamy z rudy, w której jest zawarte. W ten sposób myślimy o Buddzie Amitabie, gdy uświadamiamy sobie, że mamy przywiązanie. W Sutrajanie, gdy przywiązanie pojawia się w naszym umyśle, medytujemy na szkielecie. W Wadżrajanie sposób ten zastępujemy Amitabą. To inny sposób pracy z umysłem. Wtedy czujemy się bardzo szczęśliwi, gdy przywiązanie pojawia się w umyśle, bo jest to okazją do medytowania Amitaby. Jesteśmy

24

też bardzo szczęśliwi, gdy złość lub agresja pojawia sie w umyśle, bo jest to okazją do medytowania i zobaczenia obrazu Akszjobji. Zauważamy, że nasza złość wolno przekształca się w Akszjobję i stopniowo zyskujemy jego cechy. To właśnie nazywamy "praktyką" lub "treningiem." Jest to sposób pracy Wadżrajany i jest on bardzo ważny.

Opowiem wam historię. Po ucieczce z Tybetu, Jego Świątobliwość XIV Dalaj Lama uczynił swoją pierwsza pielgrzymkę do Radżgir w Indii, miejsca, w którym Pan Budda obrócił po raz drugi Koło Dharmy i dał nauki Pradżnaparamity. My widzimy wszędzie kamienie i skały, gdy odwiedzamy Radżgir, ale Jego Świątobliwość widział Sutry Pradżnaparamity. Nie mógł iść dalej, bo nie chciał stanąć na tekstach. Więc spojrzał na święte miejsce z odległości. Jest to zapisane w Sutrze Pradżnaparamity, że Radżgir wyglądał jak czyste królestwo, gdy Pan Budda przedstawiał tu nauki. Jego Świątobliwość miał to samo doświadczenie. Miejsce jest to samo, lecz znaczy to posiadanie świętego poglądu.

Po dokonaniu prawdziwej pracy nad tym, po przejściu pełnego treningu i po przekształceniu swego przywiązania, staje się ono wtedy cechą Buddy Amitaby. Nie musimy eliminować przywiązania, lecz używamy go do praktyki medytacji Amitaby.

Pięć rodzin Buddów odnosi się do naszych pięciu trucizn umysłu. I robi to różnicę, czy przekształciliśmy swoją truciznę umysłu w rodzinę Buddy. Jeśli zrealizowaliśmy Amitabę, możemy mieć też realizację innych, bo są one razem. Możemy wybrać pracę nad najsilniejszą posiadaną przez nas trucizną umysłu i przekształcić ją wpierw. Jeśli zauważymy, że mamy na przykład zbyt dużo agresji, możemy użyć tego czasu w znaczący sposób i medytować na Buddzie Akszjobji. W końcu, nie musimy myśleć o praktykowaniu jak zwykle to robimy, gdy jesteśmy agresywni, bo medytacja sama przyjdzie w naturalny sposób. Już nie stajemy się bardziej agresywni przez myślenie o tym, co nas rozzłościło i nie powodujemy więcej cierpienia dla siebie i dla innych, a raczej nasz umysł jest skupiony na Akszjobji. Możemy też użyć różnych kolorów, elementów lub cech rodziny Buddy, bo mają one różne kolory, elementy i cechy. Są to po prostu różne metody przekształcania trucizn umysłu. Naturą złości i agresji jest mądrość podobna do zwierciadła. Gdy nie jesteśmy rozzłoszczeni, tak jak zwykle to występuje, wtedy dobre cechy mogą świecić w naszym umyśle tak jasno jak w lustrze. I dlatego praktykujący Wadżrajanę może być szczęśliwy, nawet, jeśli są powody by być rozgniewanym i agresywnym, na przykład. Albo, nawet jeśli są rzeczy, których można pragnąć, praktykujący Wadżrajanę nie narzeka, ale czyni dobry użytek z możliwości by medytować na Amitabie. Myślę, że to dobrze, prawda? Medytacja Wadżrajany jest dobra.

Student: W tradycji Sutrajany zawsze powinniśmy być bardzo mili i uprzejmi.

Lama: Tak.

Pytanie: Agresja i chciwość są jak szybki prąd rzeki i medytacja jest jak budowanie kanału. Mam problem, jeśli trucizna umysłu jest większa niż kanał. Co powinienem wtedy zrobić?

Lama: Po prostu próbuj. Dobrze jest, jeśli możesz myśleć o Buddzie. Normalne jest, że antidotum nie jest tak silne na początku. Nasza emocja jest bardzo silna, a antidotum jest bardzo słabe. Będzie się to bardzo wolno zmieniać. Nasze emocje będą się zmniejszały, a medytacja zwiększała. Nie ma to znaczenia, że zajmuje to dużo czasu. Im więcej czynisz

25

refleksji i medytujesz, tym większy skutek następuje we wnętrzu. Może on nie być żywy, bo zajmuje to czas, lecz coś się dzieje. Mieliśmy długi trening w byciu agresywnymi w czasie swego życia i teraz musimy odwrócić ten trening przez praktykę medytacji. Wtedy, tak jak dotąd w naturalny sposób pojawiała się agresja, tak samo pojawi się medytacja. Myśl o niemowlętach, które nie mają emocji, nie maja one dużo agresji i zazdrości. Możemy zobaczyć jak w miarę upływu czasu stają się one agresywne i zazdrosne. Przekształcanie emocji tak samo zajmuje czas. Medytacja jest czymś nowym i musimy próbować, jak niemowlę. Ludzie myślą, że bycie silnym i agresywnym jest byciem człowiekiem, więc od nich się tego uczymy. Z medytacją jest tak samo - musimy się jej uczyć. Był to tylko przykład. Jeśli rośniesz wśród ludzi, którzy nie są agresywni i zazdrośni, nie sądzę, że będziesz miał skłonności do gniewu i zazdrości, bo nie miałbyś pojęcia o byciu zdenerwowanym lub zazdrosnym.

Ten sam student: Przyjąłem na siebie kształt i mój umysł był juz pełen chciwości, agresji i zazdrości, gdy się urodziłem.

Lama: Mówimy, że są dwa rodzaje trucizn umysłu. Jeden rodzaj jest wrodzony, a drugi jest bardziej imputowany15. Mówię o imputowanych, w których podejmujemy trening.

Rozpoznanie ma najwyższe znaczenie dla Mahamudry. Jak Dżamgon Kongtrul stwierdza w tekście:

"Wyjątkowym podejściem jest rozpoznanie prawdziwej natury zaburzających emocji. Gdy myśli o pragnieniach żywo się pojawiają, patrząc bezpośrednio na ich esencję, zapadają się one w sobie samych. Jest to brzask Mahamudry, nierozdzielnej błogości i pustki. Jest ona też zwana nieskazitelną mądrością rozpoznania. Nigdy nie było niczego do odrzucenia ani do zaakceptowania, ani do przekształcenia, wszystko jest zawarte w umyśle. Wiedz, że niema innej intencji buddy niż po prostu sam niewytworzony umysł16."

Gdy pojawi się trucizna umysłu - niezależnie czy to lęk, agresja, przywiązanie, zazdrość - patrzymy na nią wprost. Raczej bezpośrednio patrzymy na swoją agresję, na przykład, niż o niej myśleć. Gdy patrzymy na swoja złość, ona zwolna znika. W tym czasie, nie mamy już złości i pojawia się i wzrasta pierwotna mądrość. Dlatego Dżetsun Milarepa nauczał: "Patrz na swój umysł. Gdy patrzysz na swój umysł, niczego nie widzisz." W ten sam sposób niczego nie widzisz, gdy patrzysz na swą złość. Gdy niczego nie widzisz, po prostu się zrelaksuj. Jest to medytacją. Bezpośrednio patrzymy na gniew, lęk, zazdrość itd. i one same znikają. Jeśli skupiamy swoją uwagę na przykład, na złości i myślimy: "Oh, ostatnim razem była ona problemem. Tym razem też sprawia trudność," wtedy złość staje się silniejsza. Jeśli o niej nie myślimy, a bezpośrednio na nią patrzymy, wtedy ona znika. Jest to naturą złości. Wyłączamy ją i jest to nowym nawykiem.

Dżamgon Kongtrul wyjaśnił trzy kroki, które potrzebujemy zrobić: odrzucenie, przekształcenie i rozpoznanie. Wielki nauczyciel Gjalwa Jangon wyjaśnił jak można ich użyć w medytacji. W tekście mówi:

26

"Jest metoda praktykowania wszystkich trzech podejść w jednym siedzeniu, zgodnie z tym, co podaje Gjalwa Jangon. Przy myślach pragnienia, na przykład, skoro tylko się pojawią, pomyśl: 'Od teraz aż do oświecenia będę stronił od tych zwykłych myśli pragnienia.' Jest to sposobem ustanowienia postawy odrzucenia. Następnie wyobraź sobie, że jakiekolwiek zwykłe zaburzające myśli pragnienia w umysłach wszystkich istot w całej przestrzeni, powodujące nie do zniesienia doświadczenia cierpienia oraz myśli cierpienia powodujące przeszkody w umysłach przewodników duchowych, którzy praktykują Dharmę zgromadzone są razem w twe własne pragnienie, a umysły wszystkich istot stają się wolne od pragnienia. Następnie, myśląc, że przez użycie tych właśnie myśli pragnienia będziesz praktykował dwa etapy, aby umieścić wszystkie istoty w stanie Wadżradhary, medytuj, że natychmiast stajesz się heruką, takim jak Czakrasamwara, w formie męskiej i żeńskiej w zjednoczeniu, z wszystkimi ozdobami. Gdy utożsamisz swą świadomość z formą męską i wizualizujesz formę żeńską zbyt blisko, jest wciąż niebezpieczeństwo, że toksyczny efekt pragnienia wypłynie na powierzchnię, powodując początkowo utratę energii życiowej, a końcowo wejście pod wpływ mocy pragnienia. Ogólnie, niewłaściwe jest dążenie za światowymi myślami i zaburzającymi emocjami podczas medytowania na bóstwie. Wyobraź sobie, że twój Rdzenny Guru, wspaniały i potężny, jest w twym sercu na siedzeniu lotosu i księżyca. Wielokrotnie módl się szczerze o błogosławieństwa, aby myśli pragnienia, które występują się w twym umyśle pojawiły się, jako nieskazitelna mądrość rozróżniania. Następnie spójrz wprost na swój umysł, jako na nierozdzielność bóstwa, Guru i emocji. Medytacja powinna być utrzymywana od chwili, gdy pojawi się emocja, aż do jej rozpuszczenia. Po tym, módl się by doskonale dedykować zasługę, jak: 'Przez tę cnotę, oby myśli pragnienia wszystkich podległych złudzeniu czujących istot i przeszkody do etapów i ścieżek praktykujących Dharmę zostały wyeliminowane, a błogość-pustka Mahamudry została zrealizowana.' Zastosuj też ten rodzaj medytacji do nienawiści i głupoty. Dla uspokojenia nienawiści jest szczególnie skuteczne medytowanie na bóstwie."

Czy jest to jasne? Mnie się to podoba. Tekst jest dość skomplikowany, więc go wyjaśnię w nieco łatwiejszy sposób, lecz może on być wciąż skomplikowany.

Możemy zastosować te trzy metody praktyki, gdy pojawi się jakakolwiek emocja. Gdy na przykład się boimy, powinniśmy przenieść swą uwagę na Buddę Akszjobję. Gdy jesteśmy agresywni, rozpoznajemy, że jesteśmy agresywni. Czynimy silne postanowienie by zawsze naprawdę odrzucić agresję. Czynimy to postanowienie każdym razem, gdy pojawia się agresja. Uświadamiamy sobie, że jest ona bardzo silna, że naprawdę rani innych i powoduje tak wiele przeszkód.. Wyobrażamy sobie agresję każdej innej osoby i myślimy, że bierzemy ją na siebie, co jest praktyką brania i dawania. Czynimy silne życzenie, by każda żyjąca istota była wolna od agresji. W tym samym czasie myślimy intensywnie o Akszjobji. Tekst stwierdza, że myślimy o bóstwie w zjednoczeniu. W każdym przypadku mówimy sobie, że będziemy medytować aspekt bóstwa, kiedykolwiek agresja pojawi się w umyśle. Możemy medytować formę męską i żeńską bóstwa lub myśleć, że nasz Rdzenny Guru siedzi na lotosie i dysku księżyca w naszym sercu. Myślimy, że nasza agresja jest przekształcona w podobną zwierciadłu mądrość i czynimy szczere modlitwy suplikacji.17 Wyobrażamy sobie, że bóstwo medytacyjne, w naszym przykładzie Akszjobja, nasz Rdzenny Lama i nasza agresja są zjednoczone. Są nierozdzielne, co znaczy, że, ponieważ nie rozróżniamy, nasza agresja jest naszym Lamą i Akszjobja jest

27

naszym Lamą. Niema między nimi różnicy i w tym spoczywamy. Modlimy się, by wszystkie żyjące istoty były wolne od agresji i osiągnęły Mahamudrę.

Pytanie: Czy patrzymy bezpośrednio na swój umysł, jako na nierozdzielność bóstwa, Guru i emocji? Czy rozpoznanie jest tego częścią?

Lama: Tak.

Inny student: Przyszło mi coś na myśl. Mówiłeś o trzech aspektach: odrzucaniu emocji, transformacji i bezpośrednim patrzeniu na nią. W połączeniu z praktyką Sadhany, czy rozwijanie bodhiczitty jest aspektem odrzucenia, tworzenie wizualizacji bóstwa transformacją i bezpośrednie patrzenie fazą rozpuszczenia?

Lama: Są to nieco bardziej praktyczne sprawy, więc używamy emocji bezpośrednio. Niema to znaczenia, jeśli je porównasz, lecz normalnie mówimy, że w taki sposób bezpośrednio medytujemy. Zostanie to wyjaśnione później w tekście, że uprawianie bodhiczitty, czynienie ofiar, dedykowanie zasługi itd. są bardziej typowe dla Sutrajany, a wizualizowanie bóstwa ma więcej wspólnego z transformacją. Znajdziesz to też w praktykach Sadhany w Wadżrajanie. Jednak recytowanie modlitw linii przekazu, schronienia, bodhiczitty i dedykacji są w większości oparte na Sutrach. Ogólnie, punkty Wadżrajany będą bardzo jasno wytłumaczone później w tekście. Praktyki Sadhany są bardziej Wadżrajaną, jest ich niewiele w Sutrajanie.

Więc, w ten sposób wykonujemy trzy etapy odrzucenia, transformacji i rozpoznania w jednej praktyce. W pierwszej chwili, gdy pojawia się agresja, patrzymy na nią, czynimy refleksję, że nie jest dobra i czynimy silne postanowienie jej odrzucenia. W drugiej chwili, myślimy, że nasza agresja jest Buddą Akszjobją i wyobrażamy sobie siebie, jako Akszjobję. Jeśli stajemy się jeszcze bardziej agresywni, wyobrażamy sobie swego Rdzennego Lamę siedzącego na lotosie i dysku księżyca w środku swego serca. Widzimy je, jako nierozdzielne i patrzymy wprost. Przez widzenie, że są nierozdzielne, patrzymy na swój agresywny umysł, gdy w ten sposób praktykujemy. Podczas gdy patrzymy, znikają one, co znaczy, że naturą agresji jest ostateczny Lama. Im bardziej widzimy, że agresja znika, tym bardziej rozpoznajemy, że naturą agresji jest ostateczne bóstwo medytacyjne. Znajdujemy je wszystkie trzy razem. Angażujemy się w praktyki Guru Jogi i w medytacji bóstwa, aby zrealizować esencję - że wszystko jest w nich. Rozpoznanie jest istotnym punktem. Czy jest w porządku? Zrozumiane? Nie?

Student: Rozumiem, że praktykujemy, aby wyeliminować agresję. Wyobrażając sobie, że jest ona tym samym, co Lama, czy muszę go też wyeliminować i że staje się on coraz mniejszy?

Lama: Niema niczego do wyeliminowania w naturze agresji. Eliminujemy tylko gniew. Im więcej patrzymy, widzimy naturę, bo ona świeci. Czy jest to zrozumiałe? Tak? Więc, tak działa medytacja.

Eliminacją w tradycji Sutrajany jest posiadanie wiedzy, że złość jest bardzo zła i bycie bardzo zdecydowanym by ją odrzucić, inaczej to nie zadziała. Zdecydowanie jest bardzo ważne. W Wadżrajanie patrzymy i myślimy o Buddzie Akszjobji, gdy czujemy się rozzłoszczeni. Jeśli to nie działa, wyobrażamy sobie, że nasza agresja, nasz Lama i Akszjobja są nierozdzielne i patrzymy wprost. Gdy po prostu patrzymy, złość się rozprasza i w ten sposób ostateczny Lama staje się

28

coraz bardziej widoczny. I jest to identyczne z ostatecznym aspektem bóstwa medytacyjnego. Oczywiście, są one różne na poziomie względnym.

Pytanie: Czy dlatego możemy praktykować Akszjobję bez agresji?

Lama: Oczywiście. Mówiłem o jednym ze sposobów przezwyciężenia agresji. Jest to jednym z aspektów Akszjobji, że ma on dobrą łączność z agresją. Ogólnie, jest on specjalistą w sprawie agresji, jak jeden z biegunów magnesu.

Następne pytanie: Nie jest dla mnie jasne, jak można rozwiać emocję przez patrzenie na nią. Czy jest to tym samym, co zrozumienie, że nie ma ona wrodzonej natury?

Lama: Tak, jest to tym samym. Jest to bardziej bezpośrednie. Wystarczy nawet sekunda by zobaczyć. Po prostu patrzysz na swój gniew, gdy się pojawia i widzisz, że go niema - zniknął, a wtedy możesz doświadczyć pustki. Trudno jest pracować z intelektualnego punktu widzenia, bo musimy studiować wszystkie dyskursy logiczne, by zrozumieć, że nic nie ma wrodzonego istnienia. Przez bezpośrednie patrzenie dostajemy mgnienie pustki. Szantidewa wyjaśnił, że oświecenie jest jak błysk błyskawicy - wszystko jest jasne - i jest to jak małe oświecenie. Możemy doświadczyć błysku błyskawicy, ale budda jest zawsze światłem słonecznym bez żadnych chmur. My mamy przez cały czas większe zachmurzenie. Tak możemy sobie wyobrazić oświecenie.

Kontynuując instrukcje od tego punktu:

"Podobnie, są różne rytualne sekwencje w nowej i starej tradycji, lecz niema między nimi różnicy, jeśli chodzi o oczyszczenie przez nie zaburzających emocji. Pokrótce, sposób w jaki te rytuały oczyszczają jest następujący: Medytacja na absorpcji takości oczyszcza doświadczenie poprzedniej śmierci. Wszech-pojawiająca się absorpcja oczyszcza ciało mentalne bezpośredniego doświadczenia. Absorpcja przyczyny, medytacja na lotosie, na siedzeniu ze słońca i księżyca oczyszcza podstawę fizyczną, spermę i jajo rodziców, białą i czerwoną."

Niezależnie czy praktykujemy metody nowej czy starej tradycji, celem medytacji, jakiej nauczają jest przekształcenie naszego posiadającego problemy umysłu18 przez oczyszczenie naszych negatywnych myśli i emocji. Dżamgon Kongtrul wyjaśnił praktykę liturgicznego oczyszczenia polegająca na medytowaniu wpierw na pustce przez spoczywanie umysłu na takości, co staje się nasieniem dla stworzenia bóstwa medytacyjnego. Medytacja na takości jest praktyką służącą przekształceniu swego doświadczenia śmierci. W Mahamudrze mówi się, że czyste światło matki i czyste światło syna schodzą sie razem, gdy umieramy. Dlatego ważne jest spoczywanie umysłu na takości, gdy umieramy, co jest powodem prowadzenia treningu teraz.

Czyste światło matki jest prawdziwą naturą naszego umysłu, które jest zawsze obecne, lecz jest zaciemnione. Niemniej, możemy doświadczać czystego światła matki przez krótkie chwile podczas medytacji. Doświadczanie czystego światła syna jednoczącego się z czystym światłem matki będzie możliwe, jeśli umrzemy medytując. Wtedy możemy osiągnąć oświecenie w tym, co jest zwane "bardo dharmaty" (bar-do znaczy "stan pośredni").

29

Nauki bardo mówią o białym świetle, czerwonym świetle i czarnym świetle. Jeśli nie przyzwyczailiśmy się do medytowania i nie medytujemy w czasie śmierci, gdy tracimy przytomność, na chwilę tracimy świadomość. Zdarza się to, gdy substancja czerwonego nasiona naszej matki (usytuowanego poniżej pępka) i substancji białego nasiona naszego ojca (usytuowanego w górnej części ciała) nie są już utrzymywane z powodu rozpuszczenia naszych wiatrów energii i schodzą się razem i spotykają w centrum serca. Gdy się spotykają i schodzą razem, tracimy przytomność i jest to momentem śmierci.

Takość, synonim z terminem "pustka," jest tu krótko i praktycznie omówiony. Pustka została bardzo szczegółowo omówiona przez Aczarję Nagardżunę w traktatach, które napisał na temat Poglądu Środkowej Drogi. Wadżrajana zawiera pogląd Środkowej Drogi, co jest powodem, że musimy poświęcić wiele czasu i energii na studiowanie tekstów. Bez poprawnego zrozumienia poglądu Środkowej Drogi, bardzo trudno jest poznać, co Wadżrajana naprawdę znaczy, gdy medytujemy. Jeśli możemy medytować i utrzymywać umysł na takości, gdy umieramy, wtedy możemy rozpoznać czyste światło matki, gdy schodzi sie ono z czystym światłem syna, stajemy sie oświeceni i nie doświadczamy utraty przytomności. Jeśli stajemy się oświeceni przez rozpoznanie czystego światła matki, nie potrzebujemy kontynuować poprzez bardo, bo jesteśmy wolni. Znaczy to, że jeśli nie staniemy się oświeceni w czasie życia, możliwe jest stanie się oświeconym, gdy umieramy.

Pytanie: czy znaczy to, że potrzebujemy rozpoznać czerwone i białe światło, gdy umieramy?

Lama: Tak, jest też czarne światło.

Ten sam student: Więc, czerwone światło jest ze światła matki?

Lama: Nie, odnosimy sie do niego, jako do światła matki, bo doświadczamy go tak jak syna, który spotyka swą matkę, co jest powodem nazwania go światłem syna. Jest to wyrażenie.

Ten sam student: Więc, światło matki nie jest czerwonym światłem?

Lama: Wszystkie trzy światła są czystym światłem matki. Podczas medytacji rozpoznajemy te trzy światła, które przejawiają się dla nas i spoczywamy w nich swój umysł. Wtedy jest to jak ponowne widzenie swej matki po wielu latach po jej śmierci - jesteśmy wtedy bardzo szczęśliwi. Dobrze praktykujący może spoczywać w niekonceptualnej medytacji czystego światła przez dwie minuty, podczas życia. Możemy w taki sposób medytować, gdy umieramy, jeśli praktykowaliśmy podczas życia. Lamowie mogą umierać medytując w rozpoznaniu czystego światła, ponieważ byli w stanie robić to podczas życia. Jego Świątobliwość XVI Karmapa, Rzndżung Rigpe Dordże, miał wiele ptaków i w Rumtek mówi się, że mogą one medytować umierając i po śmierci. Nie będąc przyzwyczajonym do medytacji nie możemy rozpoznać czerwonego i białego światła, ponieważ pojawiają się one przez bardzo krótkie chwile. Mamy tylko odczucie, że były krótkie błyski białego, czerwonego i czarnego światła. Nie możemy praktykować Phowy ('przenoszenia świadomości') dla kogoś na łożu śmierci zanim czerwone i białe nasiona się zjednoczyły w ośrodku serca tej osoby, inaczej zabiłoby ją to. Nawet pomimo to, że zewnętrzne elementy przestały funkcjonować, osoba nie jest jeszcze martwa. Zewnętrzne rozpuszczenie jest oczywiste, gdy osoba przestanie oddychać, nie może unieść ciała itd. Zachodni lekarze mówią, że osoba jest martwa, gdy przestała oddychać, lecz Buddyści mówią, że wciąż nie oddzieliła się od swego ciała. Dzogczen Ponlop Rinpocze napisał

30

bardzo dokładną i szczegółową książkę Umysł poza śmiercią (Snow Lion Publications, 2007). Tybetańska księga życia i umierania napisana przez Sogjala Rinpoczego daje tylko ogólne omówienie tematu. Więc, jeśli nie osiągnęliśmy oświecenia w czasie swego życia, wtedy możemy to zrobić w bardo umierania i śmierci.

Student: Czerwone i białe nasiona jednoczą się podczas śmierci. Następnie, wpierw pojawia się białe światło, po tym pojawia sie czerwone i wtedy pojawia się czarne światło. Te światła pojawiają się na bardzo krótko dla kogoś, kto nie przeszedł treningu. Czy dlatego nie następuje rozpoznanie i nie postrzega się czarnego światła? Czy jest to prawidłowe?

Lama: Wszystkie trzy pojawiają się na bardzo krótki moment, czarne światło też. Powiedzenie, że białe pojawia się pierwsze jest inną nauką. Kalaczakratantra stwierdza, że światła pojawiają się w tej kolejności i następnie tracimy przytomność. Ludzie, którzy nie mają doświadczenia medytacyjnego po prostu widzą, że tracą przytomność i niczego nie wiedzą.

Ten sam student: Więc czarne światło nie jest utratą przytomności?

Lama: Utrata przytomności jest zwykłym sposobem doświadczania śmierci, w jakim przypadku nie rozpoznajemy niczego. Utrata przytomności w tym kontekście znaczy, że wszystkie nasze myśli i emocje rozpuściły się i zostały przekształcone z powodu medytowania na pustce i zyskujemy taką czystość.

Ten sam student: Jesteśmy wolni.

Lama: Tak. Jest wiele znaczeń. Możemy myśleć, że czarny jest złym kolorem i że inne kolory są szczególne. Każdy kolor ma inne znaczenie.

Teraz Dżamgon Kongtrul Rinpocze mówi o czasie, gdy wchodzimy w bardo i o medytowaniu na zabezpieczającym kręgu wokół pięknego pałacu, tak, by nie mogły wniknąć żadne przeszkody. W Sadhanie Mahakali wizualizuje się podwójny ochronny krąg wokół pałacu. Wyobrażamy sobie, że pałac jest ozdobiony w wyszukany sposób, każdy z kolorowych ornamentów symbolizuje cechę czystego oświecenia.

Powiedziane jest w naukach bardo, że zanim dojdziemy do poznania, że zmarliśmy, nasz umysł powraca do swego ciała i widzi wszystko. Mówimy do osób, z którymi byliśmy związani w życiu, siadamy z nimi przy stole, prosimy o pożywienie, ale oni nie odpowiadają, bo nas nie widza ani nie słyszą. Zdenerwowani, myślimy "To nie jest normalne. Co się dzieje? Dlaczego mnie ignorują?" Nauki bardo mówią, że machamy stopami w wodzie, idziemy przez piasek i widzimy, że nie zostawiamy za sobą śladów stóp. Wolno dochodzi do nas, że zmarliśmy, przeszłość się zaciera i zwracamy swą uwagę na to, co nastąpi. Widzenie tego, co nastąpi w przyszłości przeraża nas. Dlatego Buddyści wykonują wiele praktyk dla zmarłych, które mogą być pomocne i mogą zmienić ich sytuację. Mówiłem o mym doświadczeniu z mą zmarłą ciotką. Przestała ona ukazywać się w moich snach po tym jak sie za nią pomodliłem. Tak to jest, więc myślę, że dobrze jest coś zrobić dla zmarłych.

31

Pytanie: Nawet lata później?

Lama: Tak sądzę. Może oni przeszli już przez bardo i zostali odrodzeni, ale mogą wciąż chcieć pomocy i odnieść z tego korzyść. Nie daje to jednak tak dużo korzyści jak wtedy, gdy modlimy się za nich podczas bardo. Jeśli mamy pewność, jak Dżetsun Milarepa, wtedy nie musimy się martwić. Milarepa powiedział: "Mam pewność i mogę przekształcić doświadczenia w doskonałe przebudzenie." Powinniśmy stać się jak mały Milarepa i wtedy nie będziemy musieli się martwić o czas spędzony w bardo.

W praktykach medytacyjnych wyobrażamy sobie krąg ochronny, mandale, wiele pałaców z drzwiami itd. Te praktyki są łatwymi metodami przekształcenia swego stanu bardo. Jeśli nie staniemy się oświeconymi w tym życiu lub podczas bardo po śmierci, mamy następną szansę w swym następnym życiu. Jeśli się przyzwyczaimy do potężnych etapów tworzenia i spełnienia praktyk medytacyjnych Wadżrajany, możemy to uzyskać następnym razem, gdy medytujemy.

Kontynuując tekst, Dżamgon Kongtrul wyjaśnił pięć czynników oświecenia i napisał:

"Medytacja na sylabie-ziarnie oczyszcza wejście świadomości. Transformacja w instrumenty i ponowna medytacja na sylabach oczyszcza etap płodowy okrągłego, owalnego, podłużnego i tak dalej. Całkowicie kompletna forma oczyszcza wzorce nawykowe ciała, mowy i umysłu. Ten sposób pięciu oświecających czynników oczyszczających narodziny z łona można zastosować w podobny sposób do innych."

'Absorpcją przyczyny' w uprzednim wersecie jest praktykowanie pięciu czynników oświecenia teraz. Pierwszym czynnikiem oświecenia jest wizualizacja siedzenia ze słońca dla transformacji czerwonej substancji matki, drugim czynnikiem jest dysk księżyca dla transformacji białej substancji ojca. Pewne praktyki maja tylko wizualizację księżyca, inne tylko słońca, lecz ważne jest by myśleć, pomimo, że nie jest to wspomniane, że wszystkie cechy są obecne. Jak jest powiedziane, praktyki wizualizacyjne mają różnice, niektóre są bardziej skoncentrowane na wizualizacji trzech rytuałów, inne bardziej skoncentrowane na wizualizacji czterech wadżr, lecz są tam znaczenia. Mówimy, że medytowanie bóstwa w formie męskiej ma więcej wspólnego z dyskiem księżyca, a medytowanie bóstwa żeńskiego ma więcej wspólnego z dyskiem słońca.

Po wizualizowaniu dysku słońca i księżyca, wizualizujemy trzeci czynnik oświecenia, którym jest sylaba bóstwa medytacyjnego. Jest nią sylaba HUNG dla Dordże Sempa. Będąc w bardo stawania się, medytowanie sylaby przekształca naszą świadomość, gdy wchodzimy w łono swej matki. Więc, pierwsze trzy czynniki są przyczyną przekształcenia naszej świadomości. Świadomością, do której się tu odnosimy jest ósma, świadomość podstawy wszystkiego, która jest magazynem wszystkich naszych wzorców nawykowych. Nie wchodzimy do pałacu samsary, a raczej wchodzimy do pałacu oświecenia, gdy świadomość podstawy wszystkiego została oczyszczona z wszystkich skaz i została przekształcona w nieskazitelną pierwotną mądrość. Są więc dwa pałace, pałac samsary i pałac nirwany. Pałac samsary jest niełatwym miejscem.

Pytanie: Czy jesteśmy oświeceni, gdy świadomość gruntu została przekształcona w pierwotną mądrość?

32

Lama: Tak. Następnie idziemy bezpośrednio do pałacu oświecenia lub czystego królestwa bóstwa. Jest wiele sposobów mówienia o tym. Dokądkolwiek idziemy, widzimy wszystko takie samo i nie widzimy samsary. Na przykład, widzimy wszystko na niebiesko, jeśli mamy założone niebieskie okulary, albo widzimy wszystko w żółtym odcieniu, gdy mamy okulary przeciwsłoneczne. Gdy mamy założone okulary oświecenia, widzimy wszystko, jako oświecone. Ale teraz nosimy okulary samsary i widzimy wszystko, jako samsarę. Tak to jest.

W praktyce medytacyjnej Dordże Sempa, na przykład, przekształcamy sylabę HUNG w białą wadżrę i wizualizujemy małe, białe HUNG w środku wadżry. Wizualizujemy światło emanujące z sylaby-ziarna w środku wadżry, które niesie ofiary do czystych królestw, skąd negatywna karma wszystkich żyjących istot jest oczyszczana, światło jest przesyłane do nich i wiele dobrych spraw się dzieje. Po dziesięciu dniach w łonie, rozwijamy się w okrągły, owalny, podłużny i innego kształtu embrion. Tybetańskie teksty opisują rozwój embrionu o tych kształtach z tygodnia na tydzień. Jak sądzę ten proces jest opisany w pracy Klejnot ornament wyzwolenia Lhadże Gampopy. Przez prowadzenie wizualizacji w opisany sposób, zostanie dokonana transformacja w naszym rozwoju, jako embrionu w płód.

Następnie wizualizujemy, że HUNG w środku wadżry przekształca sie w Dordże Sempa. Ta wizualizacja czystego obrazu Dordże Sempa przekształca nasz sposób bycia narodzonym. Bardzo cierpimy, gdy się rodzimy, bo mamy poczucie bycia ściskanym coraz ciaśniej w metalowej komorze. Po przekształceniu swojego sposobu narodzenia, nie mamy już więcej bólu, ale czujemy, że pływamy w powietrzu, gdy przechodzimy przez poród, bo doświadczamy narodzin oświecenia. Święte teksty mówią, że Pan Budda nie urodził się z łona swej matki, a wszedł w ten świat przez jej prawą stronę. Chrześcijaństwo podaje też, że Jezus Chrystus został urodzony przez dziewicę i że nie miał ojca. Studenci powiedzieli mi o tym, gdy razem odwiedziliśmy muzeum. Jest to w pewien sposób bardzo interesujące.

Pytanie: Czy wysyłanie na zewnątrz światła jest czwartym czynnikiem oświecenia, a przejawienie, jako bóstwo piątym?

Lama: Przekształcenie sylaby-ziarna i wysyłanie światła na zewnątrz jest czwartym czynnikiem. Powtarzając, wizualizowanie dysku słońca jest pierwszym. Wizualizacja dysku księżyca jest drugim. Wizualizacja sylaby-ziarna jest trzecim. Wizualizacja sylaby-ziarna w centrum wadżry i wysyłanie światła jest czwartym. Piątym czynnikiem oświecenia jest wizualizowanie doskonałego kształtu Dordże Sempa. Więcej będzie w tekście.

Ten sam student: Jak rozumieć Sadhany, które nie mają wizualizacji wadżry?

Lama: One jej nie potrzebują. Używam przykładu Dordże Sempa.

Ten sam student: Więc niema tych pięciu czynników oświecenia we wszystkich Sadhanach?

Lama: Niektóre mają kwiat lotosu, niektóre czakrę; jest pięć różnych sposobów. Zależy to od bóstwa, na którym medytujemy. Mówię o Buddzie z rodziny Akszjobja, więc mamy wadżrę. Jest bardzo wiele różnic. W Sadhanie Buddy Medycyny mamy błogosławieństwo trzech miejsc przez Buddę Medycyny - naszego czoła białą sylabą OM, naszego gardła czerwoną sylabą AH,

33

naszego serca niebieską sylabą HUNG, co przekształca nasze ciało, mowę i umysł. Niema tego w praktyce Dordże Sempa, na przykład.

Opuścimy następną część tekstu, w której Dżamgon Kongtrul wyjaśnia inną praktykę i kontynuujemy z liniami:

"Wejście istot mądrości oczyszcza umiejętne aktywności i treningi. Pieczętowanie przy pomocy inicjacji oczyszcza spuściznę naszego pierworodztwa19."

Jeśli mamy nauki Buddy Medycyny i praktykujemy Sadhanę, czynimy różne mudry i otrzymujemy błogosławieństwa pięciu Buddów, co oznacza, że zostajemy napełnieni mocą pięciu rodzin Buddów. Jak stwierdza tekst, to "oczyszcza spuściznę naszego pierworództwa." Otrzymanie inicjacji znaczy, że należymy do oświeconego pokolenia.

"Hołd, spowiedź, ofiarowanie i modlitwa pochwalna oczyszczają cieszenie się obiektami zmysłowymi."

W praktyce Sadhany składamy hołd, wielokrotnie się spowiadamy, czynimy wiele ofiar i wielokrotnie recytujemy modlitwy pochwalne. Te praktyki oczyszczają obiekty, które postrzegamy przy pomocy zdolności zmysłowych i, po dokonanej transformacji, postrzegamy je, jako cechy czystych królestw. Powiedzenie modlitwy przed posiłkiem jest przykładem, zwykle mamy ograniczone poczucie smaku, gdy spożywamy posiłek. Ale budda postrzega setki smaków w tym samym posiłku. Przez recytowanie modlitw pochwalnych przekształcamy swoje postrzeganie zmysłowe. Przekształcamy zdolność swego oka, zdolność swego języka i tak dalej. Możemy słyszeć wszędzie i wszystko. Powiedziane jest, że bodhisatwowie dziewiątego bhumi rozumieją wszystkie będące w użyciu języki bez potrzeby uczenia się ich. Rozumieją oni nawet, o czym śpiewają ptaki. Chrześcijaństwo ma też historie świętych, którzy rozumieli język ptaków. Myślę, że się to zdarza.

"Recytacja mantry oczyszcza bezużyteczną mowę."

Po zaangażowaniu się w powyższe praktyki, powtarzamy mantrę bóstwa, które medytujemy. Recytacja mantry wyjaśniona jest z wielką dokładnością w Wadżrajanie, bo są różne sposoby wizualizowania podczas powtarzania mantry. Ta praktyka oczyszcza zwykłą mowę.

Po zaangażowaniu się w opisane wyżej praktyki, rozpuszczamy wszystko w pustkę. Jak podaje tekst:

"Faza rozpuszczenia oczyszcza doświadczenie śmierci tego życia."

Znaczy to, że nie przyjmujemy ponownie samsarycznych narodzin. Po rozpuszczeniu wszystkiego w pustkę, pojawiamy się ponownie, jako bóstwo, oraz

"ponowne pojawienie się w formie bóstwa oczyszcza pośrednie istnienie. Bez pójścia dalej, to wszystko."

34

Jasne jest w tekście Czenreziga, że w czasie okresu pomedytacyjnego, każda osoba, którą widzimy jest Szlachetnym Czenrezigiem, każdy dźwięk jest jego mantrą, a wszystko, co myślimy jest jego współczuciem. To kontemplacja okresu pomedytacyjnego.

"Początkowe pójście po schronienie i tworzenie intencji oświecenia oraz kończąca dedykacja i aspiracja są niezbędne w podejściu Wielkiego Pojazdu. Poświęcanie ofiar, zebrania na ucztę i tak dalej, są tradycyjnymi sposobami, przez które możesz bez wysiłku zebrać dwie akumulacje."

Te praktyki są praktykami Mahajany, które są naturalne dla praktykującego Wadżrajanę. Błogosławienie świątyni, wypełnianie naczyń nowymi ofiarami, robienie tormy i wszystkie te praktyki Wadżrajany są metodami akumulacji zasługi i mądrości. Więc, gdy praktykujemy Sadhanę, tworzymy swój tajemny wewnętrzny świat i zwolna przekształcamy swoją rzeczywistość.

Instrukcje na temat etapu tworzenia praktyki nie zostały zakończone i nawet nie rozpoczęliśmy omawiać etapu spełnienia. Były to zaledwie wytyczne. Jak medytować, jakie utrudnienia się pojawią, co wtedy należy zrobić, o czym należy myśleć, jak medytować gdy umysł stanie się otępiały, jak medytować, gdy umysł stanie się pobudzony i rozproszony są wyjaśnione bardzo jasno dalej w tym tekście.

Pytanie: Co zostaje przekształcone w okresie pomedytacyjnym?

Lama: Omawiamy przekształcenie następnego bardo po śmierci, tak, że nie musimy przekraczać bardo, gdy umieramy. Jeśli nie możemy przekształcić bardo w tym życiu, wtedy przekształcamy je w innym życiu.

Ten sam student: Czy jest to też bardo?

Lama: Tak. Jest sześć rodzajów bardo zgodnie z tradycją Guru Rinpocze, a obecne jest bardo życia; inne tradycje mówią o czterech bardo. Bardo zwykle odnosi sie do pośredniego stanu po śmierci. Bardo jest bardzo interesujące, lecz niektórzy ludzie są przerażeni, gdy o nim słyszą.

35

Dedykacja

Przez to dobro oby została osiągnięta wszechwiedza

i wskutek tego oby każdy nieprzyjaciel (wada mentalna) został przezwyciężony.

Oby istoty zostały wyzwolone z oceanu samsary,

który jest niepokojony przez fale narodzin, starości i śmierci.

Przez tę cnotę, obym szybko osiągnął stan Guru Buddy i następnie

prowadził każdą istotę bez wyjątku do tego samego stanu!

Oby cenna i najwyższa bodhiczitta, która nie została stworzona, była teraz

oraz, oby cenna bodhiczitta, która juz jest, nigdy się nie zmniejszyła, lecz nieustannie wzrasta!

Wy wszystkie czujące istoty z którymi mam dobre kub złe połączenie

Gdy tylko opuścicie ten zdezorientowany wymiar,

Obyście się odrodziły na Zachodzie, w Sukhawati20,

A skoro zostaniecie tam narodzeni, spełnijcie bhumi i ścieżki.

Modlitwa o długie życie Lamy Kelzang Wangdi

Oby życie Wspaniałego Guru było ustalone i silne.

Oby spokój i szczęście w pełni pojawiło się dla istot tak nieograniczonych (w liczbie) jak przestrzeń (jest obszerna).

Po zakumulowaniu zasługi i po oczyszczeniu negatywności, obym ja sam i wszystkie żyjące istoty bez wyjątku

szybko ustanowili poziomy i grunty stanu Buddy.

36

Gdy Czcigodny Lama Kelzang nie nauczał po angielskim, instrukcje były tłumaczone na jezyk angielski ze szczerą wdziecznością dla Hannelore Wendroth oraz Gaby Hollmann z Monachium, która jest jedyną odpowiedzialną za wszelkie błędy osobą. Wyrazy wdzieczności dla Lamy Kelzang za udostępnienie nagrań. Wersety z tekstu źródłowego Dżamgona Kongtrula Lodro Thaje Tworzenie i spełnienie - Istotne punkty medytacji tantrycznej, w tłumaczeniu Sarah Harding, Wisdom Publications, Boston, 1996/2002, strony 27-45. Zdjęcie Lamy Kelzang ofiarowane przez Josefa Kerlau z Munster. Zdjęcie kwiatu ofiarowane przez Lenę Fong z San Francisco. Copyright Lama Kelzang Wangdi, Kamasila Institute w Langfeld & Karma Lekshey Ling Institute w Nepalu, 2009. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Oby prawda i dobro wzrastały!

Przypisy tłumacza:

1 student - w tym tekście jest to tłumaczenie angielskiego słowa disciple, które można rozumieć jako ucznia, który przyjął pewną dyscyplinę duchową.

2 świadomość - tu, jest to tłumaczenie słowa awareness, "czysta świadomość," czy inaczej mówiąc to zdolność zdawania sobie sprawy, w odróżnieniu od słowa consciousness, które znaczy naszą zwykłą świadomość.

3 świadomość mentalna - to czynnik mentalny, który powoduje, że nie zapominamy o (na przykład) temacie medytacji podczas jej wykonywania.

4 Trzy Korzenie, (ang. Three Roots), to Guru, Jidamy i Strażnicy (Dharmapalowie). 5 Paranirwana, to końcowa nirwana, która następuje po śmierci ciała kogoś, kto osiągnął pełne

przebudzenie (na podstawie Wikipedii). 6 inicjacja, (ang. empowerment), słowo czasem tłumaczone jako abiszjeka, oznacza formalne

upoważnienie do wykonywania praktyki wymagane przy praktykach tantrycznych. 7 zaburzające zaciemnienia ang. afflictive obscurations. 8 problemy mentalne ang. mental afflictions. 9 konceptualny, pojęciowy. 10 będą oni chcieli udać się do kraju - wydaje mi się, że chodzi o to, że w opisanym

przypadku będą oni zainteresowani kultura danego kraju, nie wewnętrzną stroną praktyki. 11 święty pogląd - użyte tu angielskie słowo outlook, tłumaczone jako "pogląd" sugeruje, że

nie jest to pogląd stworzony przez rozumowanie, a przez czyste widzenie swego środowiska.

37

12 po medytowaniu .. na czarnej magii - Milarepa, przed wejściem na ścieżkę Dharmy, studiował czarną magię.

13 cialo każdej osoby jest cięte i ofiarowane bóstwom, to oczywiście praktyka wizualizacyjna.

14 Nie będące zwykłym, czyli wspólnym, dla wszystkich tradycji buddyjskich. 15 imputować - niesłusznie coś komuś przypisywać. 16 niewytworzony umysł - (ang.) uncontrived mind, oznacza umysł, który jest zjednoczeniem

świetlistości i pustki, Mahamudrę. 17 suplikacja, to prośba modlitewna. 18 posiadający problemy umysł ang. afflictive mind. 19 pierworództwo - prawa lub przywileje do których mamy prawo z tytułu urodzenia,

spuścizna. 20 Sukhawati – Czysta kraina buddy Amitaby

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Copyright © by Karma Lekshey Ling Institute

Tekst polskiego tłumaczenia nie jest przeznaczony do publikacji.

Źródło: http://www.dharmadownload.net/pages/english/Natsok/natsok_0010.htm

Tytuł oryginału: Acharya Lama Kelzang Wangdi, "The Essential Points od Creation & Completion" by Jamgon Kongtrul Lodro Thaye - Part I. Tłumaczenie na język polski: Janusz Czura. {V-2012-06}, januszczura@hotmail.com

Jeśli napotkałeś na nieznane terminy, polecam internetowe słowniki pojęć buddyjskich lub Wikipedię.

OŚRODEK TRADYCJI KARMA KAMTSANG W GRABNIKU:

DLA DOBRA WSZYSTKICH CZUJĄCYCH ISTOT

http://www.benchen.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=257&Itemid=57&lang=pl