ภาวะมลพษิ

สิง่แรกท่ีน่าจะเรยีนรูก้ันก่อนก็คือ คำาวา่มลพษิ (อ่านวา่ มน-ละ-พดิ)

ภาวะมลพษิหมายถึงสภาพที่มขีองสยีซึ่งเป็นอะไรก็ได้ถกูทิ้งลงสูส่ิง่แวดล้อมในปรมิาณมากจนทำาใหเ้กิดเป็นอันตรายต่อสิง่มชีวีติทกุชนิดในโลก โดยไมจ่ำาเพาะเจาะจงต้องเป็นกับคนเท่านัน้ เชน่ถ้าทิ้งขยะลงนำ้า ทำาใหน้ำ้าเน่า ปลาตาย แมค้นยงัไมต่ายก็ถือวา่เกิดมลพษินำ้าแล้ว

บางคนอาจสงสยัวา่ ท่ีต่างจงัหวดัตามชนบทไกลๆ ก็ทิ้งขยะเหมอืนกัน แต่ทำาไมนำ้าจงึไมเ่น่า ไมเ่หน็มปีลาตาย ทำาไมจงึเป็นเชน่นัน้ และอยา่งนี้ถือเป็นภาวะมลพษิหรอืไม ่คำาตอบก็คือ ในชุมชนท่ีไกลความเจรญินัน้ มคีนไมม่าก ขยะจงึน้อย ธรรมชาติพอสูไ้ด้ พอรบัได้ ปลาจงึไมต่าย เราจงึไมเ่รยีกวา่เป็นภาวะมลพษิ แต่เป็นแค่ภาวะมวัหมองหรอืภาวะปนเปื้ อน พูดง่ายๆคือจะเป็นภาวะมลพษิได้ก็ต่อเมื่อมขีองเสยีมากจนทำาใหเ้กิดผลเสยีต่อธรรมชาติและต่อสิง่มชีวีติในโลก

ขยะ

ทายสวิา่ระหวา่งคนกับสตัว ์อะไรทิ้งขยะมากกวา่กัน หลายคนคงตอบได้วา่ คนนัน่แหละท้ิงขยะมากกวา่ เพราะคนสรา้งขยะมากกวา่สตัว ์สตัวก์ินอะไรง่ายๆและจะทิ้งเป็นขยะก็เฉพำาสว่นท่ีกินไมไ่ด้แล้ว เชน่กิ่งหรอืก้านต้นไม ้กระดกู เขา หรอื หนังสตัว ์ฯลฯ ผิดกับคนซึ่งจะดื่มนำ้าก็ต้องมแีก้ว กินขา้วก็ต้องมชีอ้น มตีะเกียบ มจีาน หรอืถงุพลาสติก

เมื่อชอ้นบิน่ ตะเกียบหกั จานแตก เราก็ต้องทิ้งเป็นขยะ หรอืถงุพลาสติกท่ีใส่ก๋วยเต๋ียวมากิน เสรจ็แล้วก็ต้องทิ้งเป็นขยะเหมอืนกัน

พลาสติกนี่เองท่ีเป็นปัญหามาก เพราะยอ่ยสลายตามธรรมชาติไมไ่ด้ หรอืถ้าจะให้ยอ่ยได้จรงิๆ ก็ต้องใชเ้วลาเป็นหมื่นๆปี ซึ่งเรารอนานอยา่งนัน้ไมไ่ด้ เพราะถ้าต้องรอนานขนาดนัน้ แต่รายงัทิ้งถงุพลาสติกกันทกุวนัๆ พลาสติกซึ่งยงัยอ่ยไมทั่นก็ท่วมโลกกันพอดี

ผิดกับใบตองซึ่งได้มาจากต้นกล้วย เมื่อเอามาหอ่ขนมและทิ้งลงดิน ใบตองจะยอ่ยได้โดยธรรมชาติ มองในแง่นี้ใบตองจะดีกวา่ถงุพลาสติกมากทีเดียว แต่ถ้าเราทิ้งใบตองลงนำ้าทกุๆวนั และทิ้งบอ่ยๆ นำ้าก็จะเน่าได้ เพราะฉะนัน้จงึต้องระวงัเหมอืนกัน

อยา่งเชน่เทศกาลลอยกระทง ซึ่งมคีนพยายามใชก้ระทงที่ทำาจากวตัถธุรรมชาติมากขึ้น แต่ถ้าลอยกันมากๆ และกระทงจมลง ก็ทำาใหน้ำ้าเน่าได้ วธิทีี่ดีท่ีสดุสำาหรบัเทศกาลนี้ คือ เมื่อลอยแล้ว ต้องรบีชอ้นกระทงออกจากคลองใหห้มดก่อนท่ีจะจมลง

คนสมยันี้ทำาใหม้ขียะมากขึ้นกวา่คนสมยัก่อนมาก สมยัที่คณุยา่คณุยายยงัเป็นเด็กๆ เวลาไปซื้อก๋วยเต๋ียว คนขายจะเอากระดาษหนังสอืพมิพท่ี์ใชแ้ล้วมาตัดเป็นแผ่นๆวางปูบนโต๊ะ แล้วเอาใบตองปูทับบนกระดาษหนังสอืพมิพอี์กที พอผัดก๋วยเต๋ียวเสรจ็เขาก็เทก๋วยเต๋ียวลงบนใบตอง และพอผัดหน้าเสรจ็ก็เอามาราดบนก๋วยเต๋ียวเลย จากนัน้ก็ตักพรกิดองใสไ่วข้า้งๆกองก๋วยเต๋ียว เผื่อวา่คนใดไมช่อบเผ็ดไมช่อบเปรีย้ว จะได้เขีย่ออก แล้วก็หอ่พบัเป็นรูปกระโจมคล้ายพรีะมดิ เอาเชอืกกล้วยมดัพรอ้มทำาเป็นหว่งมหีหูิว้ด้วยในตัว

ใบตองที่ใชร้องก๋วยเต๋ียวราดหน้านี้เป็นตัวทำาใหร้าดหน้าไมไ่หลเยิม้ออกมานอกหอ่ได้ดีพอควร พอกินเสรจ็ก็ทิ้งเป็นขยะ แต่เป็นขยะท่ียอ่ยสลายได้หมด พรกิที่เหลือเชอืกกล้วย ใบตอง กระดาษหนังสอืพมิพ ์จงึไมเ่ป็นมลพษินัก

ผิดกับสมยัน้ี เมื่อจะกินก๋วยเต๋ียวครัง้หนึ่ง ต้องใชถ้งุพลาสติกถึง 6 ถงุด้วยกัน

หกถงุนี้มอีะไรบา้ง ถ้าไมเ่ชื่อก็ต้องลองนับกันด ูหนึ่ง : ถงุเสน้ก๋วยเต๋ียว สอง : ถงุนำ้าราดหน้า สาม : ถงุนำ้าตาล สี ่: ถงุพรกิดอง หา้ :ถงุพรกิป่น และหก : ถงุใหญ่สำาหรบัใสห่า้ถงุขา้งต้นนัน้ บางถงุก็ไมไ่ด้แกะออกใชเ้สยีด้วยซำ้า เสรจ็แล้วก็ต้องทิ้งเป็นขยะกันเกล่ือนเมอืง

จะยกตัวอยา่งอีกสกัสองตัวอยา่ง คือ ตัวอยา่งเกี่ยวกับกล้วยแขกและโจก๊ แต่ก่อนนี้เวลาเราซื้อกล้วยทอดหรอืบางคนเรยีกกล้วยแขก แมค่้าจะใสถ่งุกระดาษให ้แต่สมยันี้

พอใสถ่งุกระดาษเสรจ็แล้วเขายงัใสใ่นถงุพลาสติกอีกชัน้หนึ่ง ซึ่งไมน่่าจำาเป็นเลยเพราะถงุกระดาษอยา่งเดียวก็ใชไ้ด้แล้ว จงึเท่ากับเรง่ใหข้ยะล้นโลกเรว็ขึ้น

สว่นโจก๊ พอคนขายเอาโจก๊ใสถ่งุพลาสติกและมดัหนังสติ๊กเป็นหหูิว้แล้ว ก็ต้องเอาใสถ่งุกระดาษอีกที ทำาแบบนี้จงึเพิม่ขยะมากเกินความจำาเป็นทัง้คู่

ยอ้นรอยอดีต

ขยะไมใ่ชส่ิง่ท่ีเพิง่เกิดขึ้นในสมยันี้ คนในอดีตก็มขียะและต้องทิ้งขยะเหมอืนกัน ในอดีตนัน้ไมว่า่จะเป็นคนชาติใด เผ่าพนัธุใ์ดยงัมจีำานวนไมม่าก วธิกีำาจดัขยะก็ทำากันง่ายๆคือ รวบรวมกองไวแ้ล้วขนไปทิ้งไกลๆบา้น ปล่อยใหย้อ่ยสลายไปเอง เพราะขยะสมยัก่อนมแีต่ขยะธรรมชาติ เชน่ ใบไม ้ใบตอง ยอ่ยสลายได้เองทัง้นัน้ ต่อมามคีนมากขึ้น ขยะก็มากขึ้น ธรรมชาติยอ่ยไมทั่นจงึต้องใชว้ธิเีผาขยะมาชว่ย อยา่งไรก็ตาม ทัง้สองวธิน้ีีก็ยงัมปัีญหาอีก คือ

1.