ลดโซเดยม ยดชวต

ผเรยบเรยง วนทนย เกรยงสนยศ

พมพครงแรก กนยายน 2555

จำ�นวน 1,000 เลม

สนบสนนโดย สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ฝายเลขานการคณะกรรมการอาหารแหงชาต

สถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล

แผนงานเครอขายควบคมโรคไมตดตอ

พมพท โรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก

ในพระบรมราชปถมภ

ก

คำ�นำ�

นานกวาหลายทศวรรษ ทแวดวงวชาการทวโลกพบวาความสมพนธระหวางการบรโภคเกลอหรอโซเดยมกบการเกดโรคความดนโลหตสง แตเมอประมาณ 10 - 20 ป มานเองทหนวยงานในประเทศตางๆ ใหความสำาคญและทำาการรณรงคใหประชาชนลดการบรโภคเกลอหรอโซเดยม เนองจากพบอบตการณโรคความดนโลหตสงและโรคเกยวกบ หวใจและหลอดเลอดเพมขนอยางมาก

โซเดยมในอาหารสวนใหญอยในรปของโซเดยมคลอไรด หรอเกลอแกงทใชปรงแตงรสชาตอาหารใหมรสเคม และใชในกระบวนการถนอมอาหาร จงเปนสาเหตใหประชากรสวนใหญในโลกไดรบโซเดยมมากกวาทรางกายตองการมาก จงสงผลเสยตอสขภาพ การลดปรมาณการบรโภคโซเดยมเปนเรองทมความสำาคญททกคนจะตองรวมมอกน สำาหรบประเทศไทยการดำาเนนการเพอลดการบรโภคโซเดยมยงไมเปนรปธรรมมากนก ขาดความตอเนอง ประชาชนสวนใหญยงไมตระหนกถงผลของการบรโภคโซเดยมปรมาณมาก รวมถงนโยบายดานสาธารณสขทขาดการตงเปาหมายและมาตรการทชดเจน

การทบทวนวรรณกรรมเกยวกบโซเดยมในแงมมตางๆ ในหนงสอเลมน มจดประสงคในการสอขอมลตงแตระดบพนฐานซงเปนแรธาตทมความสำาคญกบรางกาย ปรมาณความตองการของโซเดยม ปรมาณการบรโภคโซเดยม แหลงอาหาร ผลของโซเดยมตอสขภาพ ไปจนถงมาตรการดำาเนนการเกยวกบการลดการบรโภคโซเดยมของประเทศตางๆ เพอเปนขอมลใหกบผทเกยวของ มความร ความเขาใจทถกตองเกยวกบโซเดยม และสามารถนำาไปประยกตใชในการดำาเนนการเพอลดการบรโภคโซเดยมของประชาชนไทย

ลดโซเดยม ยดชวต

ข

เนอหาทกลาวถงในหนงสอน ยงไดมาจากการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกบบคลากรตางๆ ทอยในภาคเครอขายลดเคม ซงรวมกลมกนเพอดำาเนนการลดการบรโภคโซเดยมของคนไทย จงขอขอบคณทกทานทมสวนใหขอมลอนเปนประโยชน และขอขอบคณ รศ. ประไพศร ศรจกรวาล ผศ. อไรพร จตตแจง และ ดร. อรวรรณ แยมบรสทธ ทกรณาอานตรวจทานขอมลและใหขอคดเหนในหนงสอเลมน และขอขอบคณ คณอจจมา วงทอง ทมสวนชวยในการรวบรวมปรมาณโซเดยมในอาหารตางๆ

วนทนย เกรยงสนยศ

ลดโซเดยม ยดชวต

ค

ส�รบญ

หนา

ทำาความรจก “เกลอ โซเดยม และคว�มเคม” 1

โซเดยม : ความสำาคญกบชวต 2

ความตองการโซเดยมตอวน 4

การประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมของประชากร 10

ปรมาณการบรโภคโซเดยมของคนไทย 17

โซเดยมในอาหาร 32

ผลของโซเดยมตอสขภาพ 37

การดำาเนนการเพอลดการบรโภคโซเดยม 39

นโยบาย/มาตราการในการลดการบรโภคโซเดยมในประชากร 43

มาตรการลดการบรโภคโซเดยมในประเทศไทย 50

แนวทางการลดการรบประทานเกลอ/โซเดยม/อาหารเคม 61

ปรมาณโซเดยมในอาหาร 1 หนวยบรโภค 64

เอกสารอางอง 85

ลดโซเดยม ยดชวต

ง

ส�รบญต�ร�ง

ต�ร�งท ชอ หน� 1 ความตองการของโซเดยมในรางกาย 8 แยกตามเพศและอาย และคาปรมาณสงสดของ โซเดยมทบรโภคแลวไมทำาใหเกดอนตราย 2 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 14 24 ชวโมงจากการเกบปสสาวะในชวงเวลากลางคน 3 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 14 24 ชวโมงจากการเกบปสสาวะครงท 2 หลงจากตนนอน 4 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 14 24 ชวโมงจากการเกบปสสาวะ ณ เวลาใดเวลาหนง 5 เปรยบเทยบความนาเชอถอ (reliability) 16 และความสะดวก (convenience) ของการประเมน ปรมาณการบรโภคโซเดยมของประชากรโดยวธตางๆ 6 ปรมาณเฉลยเครองปรงรสทคนไทยบรโภคเปนกรม 18 ตอคนตอวน จากการสำารวจภาวะอาหารและ โภชนาการของประเทศไทย ครงท 1-5 (พ.ศ. 2503-2546) 7 ปรมาณการบรโภคโซเดยม (มธยฐาน คาเฉลย 22 คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามกลมอายและเพศ เปรยบเทยบกบความตองการของรางกายเฉลย 8 ปรมาณการใชเครองปรงรสทมโซเดยมสง (มธยฐาน 24 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามกลมอาย และเพศ

ลดโซเดยม ยดชวต

จ

ต�ร�งท ชอ หน� 9 ปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 24 ชวโมง 26 10 ปรมาณการบรโภคโซเดยมของประชากรผใหญ 28 ในประเทศตางๆ 11 ปรมาณคณคาทางโภชนาการของสารอาหารหลก 34 และโซเดยมโดยเฉลย แบงตามกลมอาหารตาม หลกการอาหารแลกเปลยน 12 ปรมาณโซเดยมในเครองปรงรสตางๆ 35 13 โซเดยมทมอยในสารประกอบตางๆ ทใชในกระบวน 36 การผลตอาหาร 14 การเปรยบเทยบมาตราการตางๆ ทมใชในการลด 46 การบรโภคโซเดยมในประชากรในบางประเทศ 15 การตงเปาหมายของการลดการบรโภคโซเดยม 49 ของประเทศสหราชอาณาจกร 16 ปรมาณโซเดยมและโปแตสเซยมทอยในผลตภณฑ 54 เครองปรงรสทลดโซเดยม 17 ปรมาณโซเดยมในอาหารปรงสำาเรจพรอมบรโภค 64 (Ready to eat) 1 หนวยบรโภค 18 ปรมาณโซเดยมในอาหารจานดวน (Fast foods) 68 1 หนวยบรโภค 19 ปรมาณโซเดยมในขนมอบ (Bakery) 1 หนวยบรโภค 74 20 ปรมาณโซเดยมในขนมขบเคยว (Snack foods) 81 1 หนวยบรโภค 21 ปรมาณโซเดยมในกลมเครองดม (Beverages, 82 non alcoholic) 1 หนวยบรโภค

ลดโซเดยม ยดชวต

ฉ

ส�รบญภ�พ

แผนภ�พท ชอ หน�

1 มธยฐานการบรโภคโซเดยมของกลมตวอยาง 23

จำานวน 2969 คน จำาแนกตามภาค

2 คามธยฐานการบรโภคโซเดยมของกลมตวอยาง 23

จำานวน 2969 คน จำาแนกตามเขตการปกครอง

3 แหลงของโซเดยมในอาหารของคนอเมรกน 33

4 แหลงของโซเดยมในอาหารไทย 34

5 กรอบแนวคดการขบเคลอนรณรงคเพอลด 58

การบรโภคเกลอ (โซเดยม) ในประเทศไทย

(ปงบประมาณ 2556-2557)

ลดโซเดยม ยดชวต

ลดโซเดยม ยดชวต 1

ทำ�คว�มรจก “เกลอ โซเดยม และคว�มเคม”

เมอพดถง “เกลอ” คนสวนใหญจะนกถงเกลอแกง (salt) ทใช

ในการปรงแตงรสอาหารใหมความเคมหรออาจใชในการถนอมอาหาร

ดงนนเกลอจงสอถงรสชาตเคมของอาหาร

ในทางวทยาศาสตร “เกลอ” คอสารประกอบทางเคมทเรยกวา

“โซเดยมคลอไรด (sodium chloride)” คำาวาเกลอและโซเดยมจงมก

ใชแทนซงกนและกน จนทำาใหหลายคนคดวา เกลอกบโซเดยมคอสาร

เดยวกน แตความจรงไมใชอยางนน เพราะเกลอคอสารประกอบโซเดยม

คลอไรดทมองคประกอบของโซเดยมรอยละ 40 และคลอไรดรอยละ 60

โดยนำาหนก ดงนนการพดถงเกลอ 1 กรม หมายถงโซเดยม 0.4 กรม

(โซเดยม 1 กรม มาจากเกลอ 2.5 กรม)

โซเดยมทรางกายไดรบสวนใหญจะไดมาจากเกลอทใชในการ

ประกอบอาหาร อยางไรกตามในประเทศไทยนอกจากการใชเกลอใน

รปของเกลอแกงทคนทวไปรจกแลว เกลอยงมอยมากในเครองปรงรส

ตางๆ ทใชในการปรงอาหารใหมรสชาตเคม เชน นำาปลา ซอว

ซอสปรงรสตางๆ

เกลอแกงหรอโซเดยมคลอไรดทำาใหอาหารมรสชาตเคม แตยงม

โซเดยมทอยในรปสารประกอบอนๆ ในอาหารตามธรรมชาตและการ

เตมเพมในอตสาหกรรมอาหารหรอระหวางการประกอบอาหารทไม

ไดมรสชาตเคม เชน โซเดยมทอยในโมโนโซเดยมกลตาเมท (ผงชรส)

โซเดยมไบคารบอเนต (ผงฟ) เปนตน

ดงนนจะเหนไดวา การใชคำาวา “เกลอ” หรอคำาวา “เคม” เพอ

สอถงคำาวา “โซเดยม” ซงเปนแรธาตชนดหนงทมความสำาคญตอสขภาพ

จงไมถกตอง คำาวา “โซเดยม” อาจจะเปนคำาทไมคนเคยกบประชาชน

ลดโซเดยม ยดชวต2

ทวไป ในหลายประเทศจงใชคำาวา “เกลอ” ซงหมายถงโซเดยม

คลอไรดในการสอถงปรมาณการบรโภคทแนะนำาวาไมควรบรโภคเกน

ทงนเพราะวาแหลงของโซเดยมสวนใหญทเขาสรางกายคอโซเดยม

คลอไรด อยางไรกตามการใชคำาวา “เกลอ” เพอสอลกษณะเดยวกนน

ในประชาชนไทยทำาใหเกดความไมถกตองได เนองจากโซเดยมทคนไทย

ไดรบไมไดมาจากรปเกลอแกงเปนหลกเหมอนกบในบางประเทศ

คนไทยยงไดรบโซเดยมจำานวนมากจากเครองปรงรสตางๆ เชน นำาปลา

ซอว ซอสปรงรส เปนตน

การใชคำาวา “เคม” เพอสอใหประชาชนตระหนกถงอนตรายของ

การบรโภคเคม อาจทำาใหเกดความเขาใจไดงายกวาสำาหรบประชาชนไทย

อยางไรกตามความเคมเปนนามธรรมซงมความแตกตางกนในแตละ

บคคล และไมสามารถสะทอนกลบไปถงปรมาณการบรโภคไดอยางถก

ตองทจะนำาไปสคำาแนะนำาได นอกจากนยงทำาใหเกดความเขาใจวาไม

รวมถงโซเดยมทอยในสารประกอบรปอนทไมไดทำาใหเกดรสชาตเคม

ดงนนจงมความจำาเปนทจะตองสอคำาวา “โซเดยม” ใหประชาชน

ไทยรจก เพอการดแลสขภาพทดตอไป

เกลอ 1 ชอนชา = โซเดยมคลอไรด 5 กรม

= โซเดยม 2 กรม (2000 มก)

โซเดยมคลอไรด 1 กรม = โซเดยม 17.1 มลลโมล

โซเดยม 1 มลลโมล = โซดยม 23 มลลกรม

โซเดยม: คว�มสำ�คญกบชวตโซเดยมเปนแรธาตธรรมชาตทรางกายตองการ รางกายไม

สามารถผลตโซเดยมไดเอง จงจำาเปนตองไดรบจากอาหาร โซเดยม

ในรางกายสวนใหญอยในลกษณะทเปนอเลกโตรไลต ซงเปนไอออน

ลดโซเดยม ยดชวต 3

ทมประจบวก (cation) ทมอยมากทสดในของเหลวภายนอกเซลล

(พลาสมา) ทรางกายขาดไมได มอทธพลตอการกระจายของนำาใน

รางกาย

โซเดยมทอยในรางกายม 2 ลกษณะ สวนใหญเปนโซเดยมทม

การแลกเปลยนได (exchangeable sodium) มอยรอยละ 71 โดย

แบงเปนโซเดยมทอยในนำาเลอดรอยละ 11 ในนำาภายนอกเซลลทนอก

เหนอจากนำาเลอดรอยละ 29 ในนำาทอยระหวางเซลล (Interstitial cell)

รอยละ 2.5 ในนำาภายในเซลล (Intracellular) รอยละ 2.5 ในเนอเยอ

เกยวพนรอยละ 12 และในกระดกรอยละ 14 มสวนนอยคอประมาณ

รอยละ 29 เปนโซเดยมทไมมการแลกเปลยน (Nonexchangeable

sodium) ซงสวนใหญอยทกระดก1

รางกายตองการโซเดยมเพอชวยรกษาความสมดลของแรงดน

ออสโมตกและการกระจายตวของของเหลวในรางกาย ทำาใหระบบไหล

เวยนของของเหลวภายในรางกายเปนปกต ปรมาตรและออสโมลารต

ของของเหลวขนอยกบปรมาตรของนำาและความเขมขนของโซเดยมใน

ของเหลวภายนอกเซลล นอกจากนโซเดยมยงทำาหนาทสงสญญาณใน

ระบบประสาทและกลามเนอโดยกระบวนการโซเดยม-โปตสเซยมปม

(Na-K ATPase) คอมการแลกเปลยนระหวางโซเดยมกบโปตสเซยมและ

การเขาจบกบคลอไรดทไต โซเดยมยงชวยรกษาความสมดลของความ

เปนกรดและดาง โดยการจบกบไบคารบอเนตและคลอไรด2

รางกายรกษาปรมาณของโซเดยมใหอยในเกณฑปกต โดยปรบ

อตราการขบถายใหอยในสภาพสมดลกบปรมาณทรางกายไดรบในแตละ

วน ในคนปกตการขาดโซเดยมจงเกดไดยาก รางกายขบถายโซเดยมได

3 ทาง คอเหงอ ปสสาวะ และอจจาระ การขบออกเปนกลไกสำาคญ

ในการควบคมปรมาณของโซเดยม โซเดยมทบรโภคเขาไปสวนใหญ

จะขบออกทางปสสาวะ3 งานวจยในประชากรพบวามนษยสามารถม

ลดโซเดยม ยดชวต4

ชวตอยไดตงแต ระดบการบรโภคโซเดยมทตำามากเพยง 0.2 กรม/วน

(10 mmol/d) ในกลมชน Yanomamo Indians ในประเทศบราซล

จนถงการบรโภคทสงมากถง 10.3 กรม/วน (450 mmol) ในประเทศ

ญปนตอนเหนอ4 ขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงความสามารถของ

รางกายในการปรบใหมการสญเสยโซเดยมมากนอยตามปรมาณทไดรบ

อยางไรกตามปรมาณโซเดยมในรางกายทนอยหรอมากเกนไปในระยะ

ยาวสงผลเสยตอสขภาพ

เมอปรมาณของโซเดยมมการเปลยนแปลง มผลใหออสโมลารต

และปรมาณของของเหลวภายนอกเซลลเปลยนแปลงดวย รางกายจะ

พยายามรกษาแรงดงนำาของของเหลวภายนอกเซลล หรอระดบของ

โซเดยมในเลอดไมใหมการเปลยนแปลงจนเกดอนตราย โดยการกกเกบ

หรอขบถายโซเดยมหรอนำาหรอทงสองอยางทไต กลาวคอถาโซเดยม

ในรางกายเหลอนอย ไตกจะสงวนโซเดยมโดยดดกลบจากนำาทบรเวณ

ทอไต แตถาโซเดยมมมากเกนไป ไตกจะขบโซเดยมทงออกไปทางนำา

ปสสาวะมากขน ถาไตขบโซเดยมออกไดไมหมด โซเดยมกจะคงใน

รางกาย จะเกดการดงนำามาทภายนอกเซลลมากขน ทำาใหมปรมาณ

ของเหลวไหลเวยนในรางกายมาก ทำาใหความดนโลหตสงขน และหวใจ

ตองทำางานหนกขน แตถารางกายขาดนำา หรอความเขมขนของโซเดยม

ในเลอดสง จะกระตนกลไกการกระหายนำา เพอใหรางกายไดรบนำาเพม

เปนการเพมปรมาณของของเหลวและลดความเขมขนของโซเดยมดวย5

คว�มตองก�รโซเดยมตอวนการกำาหนดความตองการสารอาหารตางๆ ของรางกาย ปจจบน

นยมใชหลกการของ Dietery Reference Intake (DRI)6 ซงรเรมจาก

Institute of Medicine ในประเทศสหรฐอเมรการวมกบประเทศแคนาดา

การกำาหนดความตองการของสารอาหารตามหลกการดงกลาวประกอบ

ลดโซเดยม ยดชวต 5

ดวย 4 คา คอ 1) Estimated Average Requirement (EAR) คอ

คาประมาณของความตองการสารอาหารซงตรงกบความตองการเปน

จำานวนครงหนง (รอยละ 50) ของประชากรทมสขภาพด ตามอาย เพศ

และวย คานกำาหนดจากขอมลการวจยของสารอาหารนนทมมากเพยง

พอ; 2) Recommended Dietary Allowance (RDA) คอคาปรมาณ

สารอาหารทแนะนำาใหบรโภค ซงคา RDA นจะไดจากคา EAR ทได

แลวมการปรบคาใหสงขนจากความแปรปรวนของคา EAR ในกลม

ประชากร เพอใหแนใจวาคา RDA ทกำาหนดนจะสามารถครอบคลม

ความตองการของสารอาหารนนในประชากรเกอบทงหมด ซงโดยทวไป

RDA = EAR + 2 Standard Deviation; 3) Adequate Intake (AI)

คอคาประมาณของสารอาหารทเพยงพอกบความตองการของรางกาย

คา AI ถกกำาหนดขน เนองจากมสารอาหารหลายชนดทยงมขอมล

ไมมากพอทจะกำาหนดเปนคา EAR จงไมมคา RDA โดยทวไปคา AI

อาจมคาสงกวาความตองการทแทจรงของรางกาย; และ 4) Tolerable

Upper Intake (UL) คอคาปรมาณสงสดของสารอาหารทบรโภคไดใน

แตละวนแลวไมทำาใหเกดอนตรายกบรางกาย

คาความตองการของโซเดยมทกำาหนดขนโดย Institute of

medicine6 รายงานเปนคา AI เนองจากไมมขอมลการศกษาในเรองน

มากเพยงพอทจะกำาหนดเปนคา EAR และ RDA คา AI ของโซเดยม

แบงตามกลมอาย โดยทคา AI ของโซเดยมสำาหรบทารกแรกเกดจน

อาย 6 เดอน กำาหนดตามปรมาณโซเดยมทอยในนำานมเแมโดยเฉลยท

ทารกดมใน 1 วน เมอทารกมอาย 7-12 เดอน กำาหนดความตองการ

ของโซเดยมตามปรมาณของนำานมแมรวมกบปรมาณโซเดยมทมอยใน

อาหารตามวยสำาหรบทารก สำาหรบวยเดก 1-18 ป ไมมการศกษา

ความตองการของโซเดยมโดยตรง จงใชการ extrapolate จากคา

ความตองการของโซเดยมในผใหญ เนองจากการทำางานของไตในเดก

ลดโซเดยม ยดชวต6

วยนไมแตกตางจากผใหญ ปรมาณความตองการจงคำานวณตามสดสวน

ปรมาณพลงงานทตองการเปนหลก คา AI ของโซเดยมในผใหญกำาหนด

ไวท 1.5 กรม (65 มลลโมล) ตอวน เพอทดแทนโซเดยมทมการสญเสย

ออกทางเหงอในกรณทคนอยในทมอากาศรอน (high temperature)

หรอมการเคลอนไหวของรางกายมาก (physically active) คา AI ท

กำาหนดนไมไดรวมถงการสญเสยเหงอทมากผดปกตในนกกฬาทมการ

แขงขนหรอคนทตองทำางานในททมความรอนสงมาก เชนพนกงาน

ขณะทกำาลงดบไฟ สำาหรบผสงอายคา AI ของโซเดยมกำาหนดใหมคา

ลดลง เนองจากความสามารถของไตในการกรองโซเดยมลดลง สวน

หญงตงครรภและใหนมบตร Institute of Medicine รายงานวาไมม

หลกฐานทแสดงวามความตองการเพมขนจากเดม รายละเอยดของคา

ความตองการของโซเดยมตามแตละชวงวยแสดงในตารางท 1

ปรมาณสารอาหารอางองทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย

พ.ศ. 25467 ไดรายงานถงความตองการของโซเดยมตามแตละชวงอาย

คลายคลงกบทรายงานโดย Institute of Medicine กลาวคอปรมาณ

โซเดยมทควรไดรบใน 1 วนของทารกเปนไปตามปรมาณของโซเดยมท

อยในนำานมแมและอาหารทเพมขน สำาหรบการกำาหนดคาความตองการ

ของโซเดยมในชวงวยอนพจารณาจากปรมาณความตองการพลงงาน

เพอการเจรญเตบโต และอตราการเพมขนของของเหลวภายนอกเซลล

ความตองการของโซเดยมจะมคาเทากบ 1-3 มลลอคววาเลนท (23-

69 มลลกรม) ตอพลงงาน 100 กโลแคลอร คาความตองการของ

โซเดยมจงขนกบความตองการของการใชพลงงานในแตละเพศและกลม

อายตางๆ ขอกำาหนดความตองการโซเดยมในคนไทยพจารณาวาหญง

ตงครรภ/หญงใหนมบตรตองการโซเดยมเพมมากขน ซงแตกตางจาก

การกำาหนดโดย Institute of Medicine กลาวคอหญงตงครรภมความ

ตองการโซเดยมเพมขนประมาณวนละ 50-200 มลลกรม เนองจาก

ลดโซเดยม ยดชวต 7

มการเพมขนของของเหลวภายนอกเซลล ความตองการของทารกใน

ครรภ และปรมาณนำาในถงนำาครำา และหญงใหนมบตรกมความตองการ

พลงงานเพมขน ดงนนรางกายจงมความตองการโซเดยมเพมขนตาม

ปรมาตรของนำานมทมการสรางขน โดยเฉลยตองการโซเดยมเพมขน

วนละ 125-350 มลลกรม ซงปรมาณโซเดยมดงกลาวไดจากการรบ

ประทานอาหารปกตกเพยงพอ รายละเอยดของปรมาณโซเดยมทควร

ไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย แสดงในตารางท 1

ปรมาณสารอาหารอางองทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย

พ.ศ. 2546 ไมมการกำาหนดคาปรมาณสงสดของโซเดยมทไดรบใน

แตละวนแลวไมทำาใหเกดอนตราย ขณะท The Institute of Medicine

ไดมการพยายามกำาหนดคาดงกลาว เนองจากปรมาณการบรโภคทสง

ขนมผลทำาใหความดนโลหตทสงขน ซง Institute of Medicine ได

กำาหนดคาปรมาณสงสดของการบรโภคทไมเกดอนตรายในวยรนและ

ผใหญไวท 2300 มลลกรมตอวน6

โซเดยมเปนสารอาหารทถกกำาหนดใหแสดงในฉลากโภชนาการ

ซงในปจบนกำาหนดใหใชปรมาณโซเดยม 2400 มลลกรมตอวน เปน

คาทใชในการคำานวณเปรยบเทยบรอยละของปรมาณทไดรบใน 1 วน

เมอรบประทานอาหารชนดนนหนงหนวยบรโภค จะเหนไดวาการสอให

ผบรโภคทราบตามฉลากโภชนาการดงกลาวสะทอนขอมลทคลาดเคลอน

จากความเปนจรงทเปนปจจบน ทงนเพราะการกำาหนดคาอางองของ

การจดทำาฉลากโภชนาการ8 องขอมลคา RDA ของ The Institute of

Medicine พ.ศ. 2532 ขณะทขอมลปจจบนปรมาณโซเดยม 2400

มลลกรมควรจะเปนคาปรมาณสงสดทบรโภคแลวไมเกดอนตราย

มากกวาทจะเปนคาความตองการโดยเฉลยของโซเดยม จากตารางคา

ความตองการของโซเดยมทสรปในตารางท 1 จะเหนไดวา คาความ

ตองการของโซเดยมโดยเฉลยควรกำาหนดท 1500 มลลกรมตอวน

ลดโซเดยม ยดชวต8

ต�ร�งท 1 ความตองการของโซเดยมในรางกาย แยกตามเพศและอาย และคาปรมาณสงสดของโซเดยมทบรโภคแลวไม

ทำาใหเกดอนตราย

อ�ย

คว�มตองก�รโซเดยม (มก/วน) ปรม�ณสงสดทบรโภคแลวไมเกดอนตร�ย***

(มก/วน)

ขอกำ�หนดสำ�หรบคนไทย*Institute of Medicine**

เพศช�ย เพศหญง เพศช�ยและหญง

0-5 เดอน นำานมแม 120 ไมสามารถกำาหนดคา

6-11 เดอน 175-550 370 ไมสามารถกำาหนดคา

1-3 ป 225-675 1000 1500

4-5 ป 300-900 1200 1900

6-8 ป 325-950 1200 1900

9-12 ป 400-1175 350-1100 1500 2200

13-15 ป 500-1500 400-1250 1500 2300

16-18 ป 525-1600 425-1275 1500 2300

19-30 ป 500-1475 400-1200 1500 2300

31-50 ป 475-1450 400-1200 1500 2300

51-70 ป 475-1450 400-1200 1300 2300

>= 71 ป 400-1200 350-1050 1200 2300

หญงตงครรภ - เพม 50-200 1500 2300

หญงใหนมบตร - เพม 125-350 1500 2300

* ปรมาณสารอางองทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย พ.ศ. 2546 กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

** Dietary Reference Intakes for Water, Potassium, Sodium, Chloride, and Sulfate, Institute of Medicine, The National Academies Press, Washington, D.C.

*** Tolerable Upper Intake ทกำาหนดโดย Institute of Medicine

ลดโซเดยม ยดชวต 9

ขณะนการประชม Codex Committee on Nutrition and

Foods for Special Dietary Uses (CCNFSDU) ไดมการพจารณา

ดำาเนนการเกยวกบการกำาหนดคา Nutrient Reference Values

(NRVs) สำาหรบสารอาหารทมผลตอการเพมหรอลดความเสยงตอการ

เกดโรคไมตดตอ (noncommunicable diseases) สำาหรบประชากร

ทวไป โดยเรมมการดำาเนนการเรองนตงแตการประชมครงท 30

ค.ศ. 2008 จนถงปจจบน โดยมประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศไทย

เปนคณะทำางานหลกในเรองน สำาหรบประเทศไทยงานนอยภายใตความ

รบผดชอบของคณะอนกรรมการพจารณามาตรฐานอาหารระหวาง

ประเทศ สาขาโภชนาการและอาหารมวตถประสงคพเศษ ในการ

ประชม CCNFSDU ครงท 31 เหนชอบใหโซเดยมและกรดไขมนอมตว

(saturated fat) เปนสารอาหารทมความสำาคญลำาดบแรกทควรมการ

กำาหนดคา NRVs-NCD และในการประชม CCNFSDU ครงท 33

(ค.ศ. 2011) เหนชอบคา NRVs-NCDs สำาหรบกรดไขมนอมตวและ

โซเดยมท 20 กรม และ 2000 มลลกรมตามลำาดบ9 ซงปรมาณ

โซเดยมทกำาหนด 2000 มลลกรม นเปนไปตามขอแนะนำาขององคการ

อนามยโลกวาไมควรบรโภคเกน 2000 มลลกรม/วน นอกจากนยง

มคำาแนะนำาในคนทมความเสยงตอความดนโลหตสงควรมการบรโภค

โซเดยมไมเกน 1500 มลลกรม/วน10

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาหนวยงานทเกยวของกบการ

กำาหนดคาความตองการของโซเดยมในคนไทย ตลอดจนการกำาหนด

คาโซเดยมทแสดงในฉลากโภชนาการ มความจำาเปนทจะตองพจารณา

กำาหนดปรมาณโซเดยมทเหมาะสม ถกตอง ตามขอมลหลกฐานตางๆ ท

เปนปจจบน สอดคลองกบนานาประเทศ เพอสอใหประชาชนไทยทราบ

และปฏบตตนไดถกตอง

ลดโซเดยม ยดชวต10

ก�รประเมนปรม�ณก�รบรโภคโซเดยมของประช�กรการประเมนการบรโภคโซเดยมสามารถทำาได โดย 2 วธหลก

คอ การประเมนจากชนดและปรมาณอาหารทบรโภค (Evaluation

based on dietary content) และการประเมนปรมาณโซเดยมทขบ

ออกมาทางปสสาวะ (Evaluation based on the measurement of

urinary sodium excretion)

ก�รประเมนจ�กชนดและปรม�ณอ�ห�รทบรโภคชนดและปรมาณอาหารทบรโภคสามารถนำามาคำานวณหาปรมาณ

โซเดยมทคนเราบรโภคได โดยอาศยขอมลคณคาทางโภชนาการ

ของอาหารตางๆ ทมการวเคราะหและแสดงไวในตารางคณคาทาง

โภชนาการ ปรมาณโซเดยมทไดจากวธนอาจไดปรมาณทตำากวาความ

เปนจรงถามการเกบขอมลการบรโภคอาหารไมครบถวนหรอในตาราง

คณคาสารอาหารนนมฐานขอมลโซเดยมทไมสมบรณ

การเกบขอมลปรมาณอาหารทบรโภคเพอคำานวณหาปรมาณ

โซเดยมสามารถดำาเนนการไดหลายวธ ดงน

การเกบอาหารทงหมดทมการบรโภคจรงใน 1 วน แลวนำา

มาวเคราะหหาปรมาณโซเดยมในอาหารนน (duplicate meal) วธนม

ความถกตองของขอมล (accurate) และนาเชอถอ (relaiable) สง แต

มคาใชจายสงดวยจากคาอาหารทตองเกบและคาใชจายในการวเคราะห

ปรมาณโซเดยม อยางไรกตามการวเคราะหปรมาณโซเดยมจากอาหาร

ทบรโภคเพยง 1 วนไมเพยงพอทจะไดขอมลการบรโภคโซเดยมทแทจรง

เนองจากการบรโภคโซเดยมของแตละบคคลมความแตกตางกนในแตละ

วน (day to day variation)11

การชงนำาหนกอาหาร (weighing method) อาหารทบรโภค

ทงหมดจะไดรบการชงแยกเปนแตละชนด แลวนำามาประเมนเปน

ลดโซเดยม ยดชวต 11

ปรมาณโซเดยม วธการนถอวามความนาเชอถอเชนกน การศกษาของ

Yoshita K และคณะ12พบวาปรมาณโซเดยมทไดจากวธนใกลเคยงและ

สมพนธกนอยางมากกบการวเคราะหหาปรมาณโซเดยมในอาหารท

บรโภคนน อยางไรกตามวธนคอนขางยงยาก ผเกบขอมลตองไดรบการ

ฝกฝนและเขาใจในเรองนเปนอยางด และเชนเดยวกบวธการเกบอาหาร

มาวเคราะหทวาขอมลนำาหนกอาหารทบรโภคเพยง 1 วนไมเพยงพอท

จะไดขอมลการบรโภคโซเดยมทแทจรง เนองจากความแตกตางกนของ

ชนดและปรมาณอาหารทบรโภคในแตละวน นอกจากนความนาเชอถอ

ของขอมลยงขนอยกบฐานขอมลทสมบรณ

การซกประวตการบรโภคอาหารยอนหลงใน 1 วน หรอ

การบนทกปรมาณอาหารทบรโภคจำานวน 1-3 วน วธนงายกวาการ

ชงปรมาณอาหารทบรโภค แตปรมาณโซเดยมทไดโดยวธนมความถก

ตองนอยกวา 2 วธแรก ซงปรมาณการบรโภคโซเดยมทไดโดยวธนมก

ไดคาตำากวาความเปนจรง (underestimate) เนองจากปรมาณโซเดยม

ในอาหารปรงสำาเรจมความแตกตางกนมากขนอยกบสตรอาหารและ

กรรมวธในการปรงอาหารของแตละคน ซงผบรโภคมกไมทราบขอมล

ดงกลาว จงทำาใหไมสามารถใหขอมลรายละเอยดของอาหารทบรโภค

ได การซกประวตการบรโภคอาหารทมการถามถงปรมาณของเครอง

ปรงรสทมการเตมเพมบนโตะอาหารเมอรบประทานอาหารชนดตางๆ

จะทำาใหไดปรมาณโซเดยมทถกตองมากขน

ก�รประเมนปรม�ณโซเดยมทขบออกม�ท�งปสส�วะ การเกบปสสาวะ 24 ชวโมง เพอหาปรมาณโซเดยมทขบออก

มาทางปสสาวะทงหมด วธนไดรบการยอมรบวามความนาเชอถอมาก

วธนจงมการนำามาใชในการประเมนปรมาณโซเดยมทงในการศกษาทาง

คลนกและทางระบาดวทยา รวมทงในการศกษา International Intersalt

ลดโซเดยม ยดชวต12

Study การเกบปสสาวะเพอสะทอนถงปรมาณการบรโภคโซเดยมท

ถกตองจำาเปนตองเกบปสสาวะใหไดครบ 24 ชวโมงอยางแทจรง

ซงเปนภาระกบผเกบพอสมควร ในทางปฏบตมกพบปญหาของการเกบ

ปสสาวะไมครบ 24 ชวโมง ซงสามารถจะตรวจสอบวาปสสาวะทเกบนน

ครบ 24 ชวโมงหรอไมจากการตรวจสอบคาอตราสวนของโซเดยมตอ

ครอะตนนในปสสาวะ หรอการใช para-aminobenzoic acid (PABA)

เปน marker13 นอกจากนยงพบวา inadequate urine pooling ทำาให

ไดคาโซเดยมทตำากวาความเปนจรง ปรมาณการบรโภคโซเดยมทไดจาก

การประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกทางปสสาวะจะมคานอยกวาการ

บรโภคทแทจรง เนองจากไมไดมการคำานงถงปรมาณโซเดยมทขบออก

ทางอน เชน ทางผวหนงและทางอจจาระ การศกษาของ Holbrook

JT และคณะ3 ทำาการเปรยบเทยบระหวางการวเคราะหปรมาณโซเดยม

ทขบออกทางปสสาวะ 24 ชวโมงตดตอกน 7 วน เปรยบเทยบกบการ

วเคราะหปรมาณโซเดยมทมอยในอาหารทบรโภค (duplicate meals)

ในชวงระยะเวลา 7 วนเดยวกน พบวาปรมาณโซเดยมทอยในปสสาวะ

คดเปนรอยละ 86 ของปรมาณโซเดยมทวเคราะหไดในอาหารทบรโภค

นอกจากนการเกบปสสาวะ 24 ชวโมง เพยง 1 วน ไมสามารถสะทอน

ปรมาณการบรโภคโซเดยมทแทจรงไดเชนเดยวกบการประเมนโซเดยม

จากอาหารทบรโภคเพยง 1 วน

การเกบปสสาวะในชวงเวลากลางคน (overnight urine) การ

เกบปสสาวะในชวงเชาตนนอนมการนำามาใชแทนทการเกบปสสาวะ 24

ชวโมง เนองจากความสะดวกมากกวา มรายงานวาคาปรมาณโซเดยม

ทไดจากการเกบ overnight urine มความสมพนธกบปรมาณโซเดยมท

ไดจากการเกบปสสาวะ 24 ชวโมง14-15 อยางไรกตามปสสาวะทขบออก

ม diurnal variation พบวาในชวงเวลากลางคนจะมการขบโซเดยมออก

ทางปสสาวะนอยกวาชวงกลางวนรอยละ 2016-17 การประเมนปรมาณ

ลดโซเดยม ยดชวต 13

โซเดยมโดยวธนจงตองมการคำานวณเพมเตม เพอใหไดปรมาณโซเดยม

ทถกตองมากขน18 โดยตองมการประมาณการปรมาณครอะตนนทขบ

ออกมาในปสสาวะ 1 วน (24 ชวโมง) ซงสามารถประเมนจากปรมาณ

ของ lean body mass ดงแสดงในตารางท 2

การเกบปสสาวะครงท 2 หลงจากตนนอน (second urine

sample after waking) การเกบปสสาวะแบบนมใชในการศกษาทางคลนก

พบวาเมอนำามาคำานวณหาปรมาณโซเดยมทขบออกใน 24 ชวโมง โดย

ใชสตรตามตารางท 319 ปรมาณโซเดยมทไดโดยวธนกมความสมพนธ

กบปรมาณโซเดยมทไดจากการเกบปสสาวะ 24 ชวโมง ทสำาคญตอง

ระมดระวงวาการเกบปสสาวะครงท 2 นจะตองเกบปสสาวะกอนรบ

ประทานอาหารมอเชา แตหลงจากการปสสาวะทงในเวลาทตนนอนแลว

การเกบปสสาวะ ณ เวลาใดเวลาหนง (spot urine) เพอ

สะทอนเปนปรมาณโซเดยมทคนบรโภคใน 1 วนเปนวธททำาไดงาย

แตพบวาปรมาณโซเดยมทขบออกมาตอครอาตนนมความสมพนธกบ

ปรมาณโซเดยมทไดจากการเกบปสสาวะ 24 ชวโมงไมดนก15,20 การ

ประเมนโซเดยมทบรโภคโดยวธนจงไมนาเชอถอ การคำานวณปรมาณ

โซเดยมตามสตร21ในตารางท 4 ทำาใหความสมพนธดขน วธนโดย

ทวไปมประโยชนในทางคลนก ใชในการประเมนการบรโภคโซเดยมใน

ผปวย

ลดโซเดยม ยดชวต14

ต�ร�งท 2 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 24 ชวโมงจากการเกบปสสาวะในชวงเวลากลางคน18

ต�ร�งท 3 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 24 ชวโมงจากการเกบปสสาวะครงท 2 หลงจากตนนอน19

ต�ร�งท 4 สตรประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 24

ชวโมงจากการเกบปสสาวะ ณ เวลาใดเวลาหนง21

ลดโซเดยม ยดชวต 15

การศกษาการเกบปสสาวะ ณ เวลาใดเวลาหนงเปรยบเทยบ

กบอาหารทบรโภคในผปวยความดนโลหตสงพบวามความสมพนธกน

คอนขางด โดยมคา r = 0.69 และ r = 0.66 ในกลมทใชและไมได

ใชยาลดความดนโลหต (ไมไดระบชนดของยาลดความดนโลหต) ตาม

ลำาดบ อยางไรกตามพบวาคาชวงของการบรโภคโซเดยมคลอไรดทได

จากการเกบปสสาวะกวาง (5.5-20.7กรม) และ (7.6-22.8 กรม)

ในกลมทใชยาและไมใชยาลดความดนโลหตตามลำาดบ เทยบกบการ

จดอาหารใหบรโภคทมปรมาณของเกลอโซเดยมคลอไรด 5.0-11.1

กรม22 ในอกการศกษาหนงททำากบผปวยโรคหวใจลมเหลวพบวา

ปรมาณโซเดยมทไดจากการจดบนทกอาหารมความสมพนธทางบวก

กบปรมาณปสสาวะทขบออกทางปสสาวะในผปวยโรคหวใจลมเหลวท

ไมไดรบยาขบปสสาวะ (r = 0.648) แตถาผปวยไดรบยาขบปสสาวะ

พบวาปรมาณโซเดยมทขบออกทางปสสาวะจะมคาความแปรปรวนมาก

และไมเหนความสมพนธกบปรมาณโซเดยมทไดจากการบรโภคอาหาร23

ดงนนการเกบปสสาวะเพอประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมมขอจำากด

ไมสามารถใชไดในผทรบประทานยาขบปสสาวะ

จากทกลาวมาจะเหนไดวาการประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยม

ในแตละวธมทงขอดและขอจำากดแตกตางกน ดงสรปในตารางท 5 และ

ทสำาคญการประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมของบคคลทถกตองไมวา

จะใชวธใดกตามควรมการเกบขอมลมากกวา 1 วน เพอทจะครอบคลม

day to day variation

ลดโซเดยม ยดชวต16

ต�ร�งท 5 เปรยบเทยบความนาเชอถอ (reliability) และ ความสะดวก (convenience) ของการประเมนปรมาณการ

บรโภคโซเดยมของประชากรโดยวธตางๆ

Evaluation method Reliability Convenience

Evaluation based on dietary contents

- Duplicate meal ⊕ X

- Weighing method ⊕ X

- 24-h recall/dietary record Ο ∇Evaluation based on the measurement of urinary sodium excretion

24-h pooled urine ⊕ X

Nighttime or early morning urine Ο ∇The second urine sample after waking Ο ∇Spot urine ∇ Ο

⊕, excellence;Ο, good; ∇, fair; X, poorดดแปลงจาก Kawano Y et al. Report of the Working Group for Dietary

Salt Reduction of the Japanese Society of Hypertension24

ลดโซเดยม ยดชวต 17

ปรม�ณก�รบรโภคโซเดยมของคนไทยการศกษาปรมาณการบรโภคโซเดยมของคนไทยยงไมไดมการ

วางแผนหรอดำาเนนการในเรองนอยางแทจรง การสำารวจอาหารและโภชนาการของประเทศไทย โดยกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขไดเรมมการดำาเนนการครงท 1 ตงแตป พ.ศ. 2503 จนถงครงท 5 พ.ศ. 2546 โดยการศกษาปรมาณอาหารทบรโภคใน 4 ครงแรกใชวธการชงนำาหนกปรมาณอาหารทบรโภค (weighing method)25-26 สำาหรบครงท 5 มการเปลยนวธการสำารวจการบรโภคอาหาร โดยวธการซกประวตการบรโภคอาหารยอนหลงใน 24 ชวโมง27 ในรายงานดงกลาวมการกลาวถงปรมาณการบรโภคเครองปรงรส นำาปลา และเกลอ (ซงเปนแหลงของโซเดยมในอาหาร) พบวาคนไทยสวนมาก (98%) บรโภคเครองปรงรสทกวน โดยทเครองปรงรสทนยมมากทสด คอ นำาปลา รองลงมาคอกะปและเกลอ ตามลำาดบ จากการสำารวจพบวาการบรโภคเครองปรงรส เพมขนจากวนละ 7.0 กรมตอคนตอวนในป พ.ศ. 2503 เปน 20.5 กรมตอคนตอวนในป พ.ศ. 2538 ปรมาณการใชเครองปรงรสทสำารวจในป พ.ศ. 2546 รายงานวามการบรโภคเพยง 4.1 กรม ซงขอมลรายงานทมปรมาณการใชเครองปรงรสทตำาลงดงกลาวนนาจะเปนผลมาจากวธการสำารวจอาหารทเปลยนไป โดยการใชการซกประวตยอนหลง ซงไมสามารถทราบถงปรมาณการใชเครองปรงรสในขณะประกอบอาหารได นอกจากนในรายงานดงกลาวมรายงานถงปรมาณการใชเครองปรงรสแยกออกเปนนำาปลาและเกลอในรายงานการสำารวจป พ.ศ 2503, 2518 และ 2529 ซงพบวามการใชนำาปลาเพมขน 0.8 กรมตอคนตอวนในป พ.ศ. 2503 เปน 11.5 กรมตอคนตอวน ในป พ.ศ. 2529 ขณะทมการใชเกลอลดลงจาก 2.4 กรมตอคนตอวน ในป พ.ศ. 2503 เปน 0.81 กรมตอคนตอวน ในป พ.ศ. 2529 ดงแสดงในตารางท 6 อยางไรกตามปรมาณการใชเครอง ปรงรสทมรายงานดงกลาวนนไมสามารถคำานวณหาปรมาณโซเดยมทมการบรโภคได เนองจากไมมรายละเอยดมากพอของเครองปรงรสท

กลาวถง

ลดโซเดยม ยดชวต18

ต�ร�งท 6 ปรมาณเฉลยเครองปรงรสทคนไทยบรโภคเปนกรมตอคนตอวน จากการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของ

ประเทศไทย ครงท 1-5 (พ.ศ. 2503- 2546)25-27

ชนดอ�ห�ร ป พ.ศ. ทสำ�รวจ

2503 2518 2529 2538 2546

เครองปรงรส (g) 7.0 9.0 24.0 20.5 4.1*

- นำาปลา (g) 0.8 12.0 11.52**

- เกลอ (g) 2.4 1.0 0.81**

ทม�: การสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการ ครงท 4, หนา 154

*การสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการ ครงท 5 หนา 160 ตารางท

8.1.12 แสดงชนดและปรมาณเฉลยของอาหารหมวดตางๆ ทบรโภคใน 1

วน อาย 15-59 ป

**การสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการ ครงท 3 หนา 91 ตารางท

52 คาเฉลยปรมาณอาหารทคนไทยบรโภคตอวน หมวดเครองปรงรส

ในป พ.ศ. 2550 กองโภชนาการ กรมอนามย รวมกบคณะ

สาธารณสขศาสตร ม.มหดล ไดทำาการสำารวจปรมาณการบรโภค

โซเดยมคลอไรดของประชากรไทย โดยมวตถประสงคหลกเพอสำารวจ

ปรมาณการบรโภคโซเดยมคลอไรดของประชากรจากอาหารทมสวน

ประกอบของโซเดยมคลอไรดจากแหลงผลตภณฑอาหารตางๆ เพอให

ไดขอมลสำาหรบการกำาหนดมาตราการการเสรมเกลอไอโอดนในอาหาร

และผลตภณฑอาหาร การสำารวจในครงนใชวธการชงอาหารแบบ 3-day

weighed inventory โดยพบวาประช�กรไทยไดรบโซเดยมคลอไรด

โดยเฉลย 10.9 ± 2.6 กรม โดยม�จ�กเครองปรงรสต�งๆ 8.0 ±

2.6 กรม คดเปนรอยละ 80.3 ของโซเดยมคลอไรดทงหมดทไดรบ28

ลดโซเดยม ยดชวต 19

สวนทเหลอไดรบจากอาหารทมโซเดยมคลอไรดสง ซงอาหารและ

ผลตภณฑอาหารทนยมบรโภค 10 ลำาดบแรกคอ บะหมสำาเรจรปพรอม

เครองปรง ปลากระปอง ปลาทนง นำาพรกตางๆ ปลาสม ขาวโพดตม

ลกชน แคปหม มนฝรงทอด และไขเคม ตามลำาดบ สำาหรบผลตภณฑ

เครองปรงรสทครวเรอนใชในปรมาณเฉลยมาก 5 ลำาดบแรก คอ

นำาปลา ซอวขาว เกลอ กะป และซอสหอยนางรม โดยมปรมาณ

การใช 11.6 ± 11.9, 3.2 ± 3.5, 3.1 ± 1.7, 2.9 ± 3.9 และ

2.2 ± 3.7 กรมตอคนตอวน ตามลำาดบ ซงเมอคำานวณปรมาณทใช

เครองปรงรสดงกลาวเปนปรมาณโซเดยมคลอไรดพบวาเกลอ

และนำาปลา เปนแหลงของโซเดยมสงสด ปรมาณการบรโภคนำาปลาท

รายงานในครงน (11.6 ± 11.9 กรม) เทยบกบทมรายงานการบรโภค

ในป 2529 (11.5 กรม) พบวาไมมความแตกตางกน

ปรมาณการบรโภคโซเดยมคลอไรดของประชากรไทยทสำารวจใน

ป พ.ศ. 2550 น คำานวณเทยบเปนปรมาณของโซเดยม (รอยละ 40

ของปรมาณโซเดยมคลอไรด) พบวาประชากรไทยไดรบโซเดยมจ�ก

อ�ห�รทบรโภคสงถง 4,351.7 มลลกรมตอคนตอวน28 (คดเปน

2.9 เท� ของคว�มตองก�รโซเดยมเฉลยท 1500 มลลกรม)

ปรมาณโซเดยมทไดนนาจะมคาตำากวาปรมาณโซเดยมทบรโภคจรง

เนองจากเปนปรมาณโซเดยมทไดจากเครองปรงรสและแหลงอาหารท

มโซเดยมคลอไรดสงเทานน ไมไดมการรวมปรมาณโซเดยมทมอยใน

อาหารอนๆ ทมการบรโภค หรอจากผงชรส (โมโนโซเดยมกลตาเมท)

ทนยมใชอยางแพรหลายดวย

การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4

พ.ศ. 2551-2552 ทดำาเนนการโดยสำานกงานสำารวจสขภาพประชากร

ไทย สถาบนวจยระบบสาธารณสข ไดทำาการสำารวจการบรโภคอาหาร

ของประชาชนไทยรวมดวยเปนครงแรก ซงมรายงานออกมาในป พ.ศ.

ลดโซเดยม ยดชวต20

2554 พบวา มการประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมดวย โดยใช

วธการซกประวตการบรโภคอาหารยอนหลง 24 ชวโมง จากบคคล

ตวอยาง 2969 คน พบวามการบรโภคโซเดยมสงกวาปรมาณทแนะนำา

กลาวคอค�มธยฐ�นของก�รบรโภคโซเดยมอยท 3264 มลลกรม

ตอวน29 โดยทผใหญมคามธยฐานการบรโภคอยระหวาง 2961.9 -

3633.8 มลลกรมตอวน รายละเอยดปรมาณการบรโภค (มธยฐาน

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามกลมอายและเพศ แสดงใน

ตารางท 7 จากขอมลการสำารวจดงกลาวจะเหนไดวาประชากรทก

กลมอายมการบรโภคโซเดยมมากกวาปรมาณทแนะนำาใหบรโภค โดยท

ประชากรไทยทมอายมากขนมการบรโภคโซเดยมมากขน ซงพบวาผท

มอายมากกวา 70 ป บรโภคโซเดยมมากกวาปรมาณความตองการ

3.0-3.6 เทา ขอมลการสำารวจบงชวาเพศหญงมการบรโภคโซเดยม

สงกวาเพศชาย เมอพจารณาขอมลตามภาคจะเหนวาคามธยฐานการ

บรโภคโซเดยมของประชาชนไทยภาคเหนอ (3733.2 มลลกรม) สงกวา

ภาคอนๆของประเทศ (แผนภาพท 1) และผทอาศยนอกเขตเทศบาล

บรโภคโซเดยมสงกวาผทอาศยในเขตเทศบาล (แผนภาพท 2) อยางไร

กตามขอมลปรมาณการบรโภคโซเดยมทไดจากการสำารวจนนาจะมคา

ตำากวาความเปนจรง เนองจากการสำารวจปรมาณการบรโภคอาหาร

ครงนใชการสมภาษณอาหารยอนหลง 24 ชวโมง ขอมลการสำารวจ

อาหารทไดจะตองนำามาแปลงเปนสารอาหารตางๆ ซงพบวาฐานขอมล

โซเดยมทใชในการศกษานมเพยงรอยละ 65.9

การสำารวจการบรโภคอาหารของประชาชนไทยภายใตการสำารวจ

สขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2552

นไดรายงานปรมาณการใชเครองปรงรสทมโซเดยมสงแยกตามเพศและ

กลมอายดวย ซงพบวาประชาชนไทยอาย 60-69 ป มการใชเครอง

ปรงรสทมโซเดยมสงมากกวากลมวยอน ๆ โดยมคามธยฐานการใช

ลดโซเดยม ยดชวต 21

เครองปรงรสทมโซเดยมสงถง 24.5 และ 24.1 กรม ในเพศชายและ

เพศหญง ตามลำาดบ (ตารางท 8) เมอพจารณาเปรยบเทยบ

คามธยฐานการบรโภคกบคาเฉลยของการบรโภคเครองปรงรส

ทมโซเดยมสงในแตละวย พบวาคาเฉลยของการบรโภคสงกวา

คามธยฐานการบรโภค แสดงใหเหนวามประชากรกลมหนงใน

แตละชวงวยมการใชเครองปรงรสทมโซเดยมสงในปรมาณทสงมาก

การใชเครองปรงรสทมโซเดยมสงทสำารวจในป 2551-2552

ในผใหญทมอายมากกวา 19 ป ขนไป โดยเฉลยสงถง 30.5 และ

30.0 กรมตอวนในเพศชายและเพศหญงตามลำาดบ ซงพบวามปรมาณ

ทสงเพมขนจากทมรายงานปรมาณการใชเครองปรงรสทเสนอในป

พ.ศ. 2529 (24.0 กรม) และ พ.ศ. 2538 (20.5 กรม)

ลดโซเดยม ยดชวต22

ต�ร�งท 7 ปรมาณการบรโภคโซเดยม (มธยฐาน คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามกลมอายและเพศ เปรยบเทยบ

กบความตองการของรางกายเฉลย29

อ�ย

(ป)

เพศช�ย เพศหญง

คว�ม

ตองก�ร*

ปรม�ณก�รบรโภคโซเดยม (มลลกรม/วน)**

คว�ม

ตองก�ร*

ปรม�ณก�รบรโภคโซเดยม (มลลกรม/วน)**

มธยฐ�น ค�เฉลย

ค�เบยง

เบน

ม�ตรฐ�น

เท�ของ

คว�ม

ตองก�ร***

มธยฐ�น ค�เฉลย

ค�เบยง

เบน

ม�ตรฐ�น

เท�ของ

คว�ม

ตองก�ร***

1-3 225-675 1804.6 2154.4 1604.1 2.4 225-675 1468.9 2065.1 1734.2 2.6

4-5 300-900 2262.6 2569.8 1643 1.8 300-900 1819.5 2131.1 1401.2 1.6

6-8 325-950 2682.5 3017.7 1873.7 2.0 325-950 2523.5 2904.5 2087.8 2.2

9-12 400-1175 2615.1 3194.3 2806.3 2.7 350-1100 2720 3242.5 2252.1 2.9

13-15 500-1500 2776.5 3147.7 2070.4 2.1 400-1250 2746.3 2824.5 1701.8 2.3

16-18 525-1600 3386.9 4602.7 3581.2 2.9 425-1275 2890.6 3536.9 2098.2 2.8

19-30 500-1475 3633.8 3926 2127.7 2.7 400-1200 3337.6 4249.2 3299.9 3.5

31-50 475-1450 3470.1 4259.6 2937.4 2.9 400-1200 3471.2 4119.7 4556.3 3.4

51-59 475-1450 2961.9 3947.0 3121.7 2.7 400-1200 3251.9 3682.5 2740.2 3.1

60-69 475-1450 3366.9 4001.5 2741.9 2.8 400-1200 3237.9 3814.5 2687 3.2

70-79 400-1200 2831.8 3606.1 2483.1 3.0 350-1050 2963 3735.1 2768.7 3.6

>80 400-1200 3249.1 4059.8 3617.5 3.4 350-1050 2851.2 3525.5 2828.5 3.4

* ปรมาณความตองการของโซเดยมแยกตามเพศและกลมอายเปนขอมลจากปรมาณสาร

อางองทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย พ.ศ. 2546 กองโภชนาการ กรมอนามย

กระทรวงสาธารณสข

** ปรมาณการบรโภคโซเดยมของประชากรไทย เปนขอมลทไดจากรายงานการสำารวจการ

บรโภคอาหารของประชาชนไทย การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย

ครงท 4 พ.ศ. 2551-2552

*** คำานวณปรมาณเปนกเทาของความตองการ โดยใชคามธยฐานการบรโภค/คาสงสดของ

ความตองการในชวงอายนน

ลดโซเดยม ยดชวต 23

แผนภ�พท 1 มธยฐานการบรโภคโซเดยมของกลมตวอยางจำานวน 2969 คน จำาแนกตามภาค29

แผนภ�พท 2 คามธยฐานการบรโภคโซเดยมของกลมตวอยางจำานวน

2969 คน จำาแนกตามเขตการปกครอง29

ทม�: รายงานการสำารวจการบรโภคอาหารของประชาชนไทย การสำารวจสขภาพ

ประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2552

ลดโซเดยม ยดชวต24

ต�ร�งท 8 ปรมาณการใชเครองปรงรสทมโซเดยมสง (มธยฐาน คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน) แยกตามกลมอายและเพศ29

อ�ย

(ป)

เพศช�ย เพศหญง

จำ�นวน

คนท

เกบ

ขอมล

(คน)

ปรม�ณก�รใชเครองปรงรสทม

โซเดยมสง (กรม/วน)จำ�นวน

คนทเกบ

ขอมล

(คน)

ปรม�ณก�รใชเครองปรงรสทม

โซเดยมสง (กรม/วน)

มธยฐ�น ค�เฉลยค�เบยงเบน

ม�ตรฐ�นมธยฐ�น ค�เฉลย

ค�เบยงเบน

ม�ตรฐ�น

1-3 69 10.2 12.9 11.5 55 8.1 11.5 11.6

4-5 69 13.4 17.9 16.6 63 9 11.4 9

6-8 101 16 19.5 19.1 91 16 18.9 18.1

9-12 159 14 21.3 24.8 196 17 22.9 21.6

13-15 86 16 19.2 16.4 84 15.3 22.8 25.6

16-18 43 22.4 33.3 29.1 34 23.1 28.8 28.5

19-30 72 24 27.2 19.3 55 22.3 31.2 33.3

31-50 248 23.5 34.1 32.1 313 23.2 32.7 33.1

51-59 132 20 32 31 115 20.5 29.6 31.8

60-69 287 24.5 30.7 25.6 274 24.1 31.9 29.8

70-79 160 21.3 28.9 25.3 170 22.7 29.5 23.8

>80 41 21.3 30.3 26.9 43 16.3 25.2 27.7

ทม�: รายงานการสำารวจการบรโภคอาหารของประชาชนไทย การสำารวจสขภาพ

ประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 พ.ศ. 2551-2552

ลดโซเดยม ยดชวต 25

ขอมลปรมาณการบรโภคโซเดยมของคนไทยทมรายงานในระดบประเทศไดมาจากการสำารวจการบรโภคอาหารเปนหลก สำาหรบการประเมนปรมาณโซเดยมทขบออกมาทางปสสาวะในระดบประเทศมรายงานเพยงการศกษาเดยวโดย ลอชย ศรเงนยวงและคณะ30 ทเสนอตอสำานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรคในป พ.ศ. 2550 ซงไดดำาเนนการเกบขอมลปรมาณโซเดยมในปสสาวะ 24 ชวโมงในกลมประชากรไทยอาย 15-59 ป จำานวน 200 ตวอยาง จาก 8 อำาเภอ ของ 4 จงหวด (นครราชสมา นครปฐม เชยงใหม สราษฏรธาน) อำาเภอละ 25 ตวอยาง พบวาคามธยฐานของปรมาณโซเดยมในปสสาวะ 24 ชวโมงเทากบ 128.5 มลลโมล/วน (2955.5 มลลกรม/วน) ซงพบวารอยละ 87.5 ของตวอยางมคาสงกวา 100 มลลโมล/วน (2300 มลลกรม/วน) การสำารวจนพบวากลมอาย 36-45 ป มปรมาณการขบออกของโซเดยมสง (149.0 มลลโมล/วน) กวากลมอนๆ สะทอนใหเหนวาเปนกลมอายทมการบรโภคโซเดยมสงกวาชวงอายอน เพศชายมปรมาณการขบออกของโซเดยม (131.0 มลลโมล/วน) สงกวาเพศหญง (128.5 มลลโมล/วน) เลกนอย กลมพอบานแมบานมปรมาณโซเดยมขบออกในปสสาวะมากกวากลมอน (155 มลลโมล/วน) รายละเอยดแสดงในตารางท 9 อยางไรกตามเมอพจารณาชวงของปรมาณโซเดยมทขบออกของกลมตวอยางในการศกษานพบวามชวงทกวาง โดยทคาชวงทตำามคาตำาสดถง 20 มลลโมล/วนซงคดเปน 460 มลลกรม/วน เทานน คาดงกลาวนตำากวาความเปนจรงมาก ซงอาจเปนเพราะการเกบปสสาวะในตวอยางนนไมนาจะครบ 24 ชวโมง ซงในรายงานการวจยนไมไดมการตรวจวเคราะหปรมาณของครอะตนนในปสสาวะ จงไมสามารถตรวจสอบไดวาปรมาณปสสาวะทเกบไดนนครบ 24 ชวโมงหรอไม ดงนนรายงานปรมาณการบรโภคโซเดยมทไดจากการเกบปสสาวะ 24 ชวโมง ครงนไมนาจะสะทอนคาทเปนจรงของการบรโภค

โซเดยมในประชาชนไทย

ลดโซเดยม ยดชวต26

ต�ร�งท 9 ปรมาณโซเดยมทขบออกในปสสาวะ 24 ชวโมง30

ลกษณะท�งสงคมเศรษฐกจ

ค�มธยฐ�นของปรม�ณ

โซเดยมทขบออกม�ท�ง

ปสส�วะ

(มลลโมล/วน)

ค�ตำ�สด-

ค�สงสด

(มลลโมล/วน)

จงหวด นครราชสมา 137.5 64-232

นครปฐม 128.5 22-297

เชยงใหม 126.5 78-297

สราษฎรธาน 126.5 83-187

เพศ ชาย 131.0 50-266

หญง 128.5 20-297

อ�ย (ป) 15-25 126.0 85-266

26-35 129.0 35-199

36-45 149.0 47-219

≥ 46 128.0 22-297

ก�รศกษ� ประถมศกษา 128.8 22-297

มธยมศกษา/ปวช 127.0 47-218

อนปรญญา/ปวส 145.5 76-192

ปรญญาตร 127.0 35-266

สงกวาปรญญาตร 155.0 120-232

อ�ชพ คาขาย/ธรกจ

สวนตว/อาชพอสระ129.5 47-226

ราชการ/รฐวสาหกจ 134.0 96-232

พอบาน/แมบาน 155.0 64-297

นกเรยน/นสต/นกศกษา 134.0 100-266

เกษตรกร 133.0 85-218

รบจางรายวนทวไป 112.0 22-192

พนกงานลกจาง 128.0 35-219

อนๆ 134.0 123-145

ทอยอ�ศย ในเขตเทศบาล 130.0 35-297

นอกเขตเทศบาล 128.0 22-226

ทม�: สถานการณการบรโภคเกลอโซเดยมในประชากรไทย: การศกษาเชงปรมาณ

โดยลอชย ศรเงนยวง และคณะ พ.ศ. 2550

ลดโซเดยม ยดชวต 27

จากรายงานตางๆ ดงกลาว ถงแมวาคาปรมาณการบรโภค

โซเดยมของประชากรไทยทประเมนไดซงนาจะตำากวาความเปนจรงยง

พบวามการบรโภคโซเดยมสงกวาปรมาณทควรไดรบประจำาวนสำาหรบ

คนไทย 2-3 เทา และเมอเปรยบเทยบกบปรมาณการบรโภคทมการ

ศกษาในประเทศตางๆ (ตารางท 10) พบวาปรมาณการบรโภคโซเดยม

ของคนไทยกอยในชวงทใกลเคยงกบหลายประเทศทมรายงานไวตาม

การศกษาวจยตางๆ เทาทสามารถสบคนได

ลดโซเดยม ยดชวต28

ต�ร�งท 10 ปรมาณการบรโภคโซเดยมของประชากรผใหญใน

ประเทศตางๆ

ทวป ประเทศปท

สำ�รวจวธก�รสำ�รวจ

ปรม�ณโซเดยม

(มลลกรม/วน) เอกส�ร

อ�งองช�ย หญง

ยโรป สหราช

อาณาจกร

1993-97 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 6 วน

3703 2875 31

1997-99 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

3701 2930 32

2000-01 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

4310 3185 33

2005-06 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

3818 3013 34

ผรงเศส n/a การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

3381 35

ฟนแลนด 2002 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

3754a 2939a 36

3901b 2923b 36

3399c 2739c 36

อตาล n/a unspecified dietary

method

4331 37

เนเธอรแลนด n/a overnight urine

collection

3151 2369 38

สเปน 1994-96 การซกประวตอาหาร

ยอนหลง 24 ชวโมง

3 วน

2157 39

ลดโซเดยม ยดชวต 29

ทวป ประเทศปท

สำ�รวจวธก�รสำ�รวจ

ปรม�ณโซเดยม

(มลลกรม/วน) เอกส�ร

อ�งองช�ย หญง

อเมรกา

เหนอ

สหรฐอเมรกา 1996-98 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

4202 3273 32

1999-

2000

การซกประวตอาหาร

ยอนหลง 24 ชวโมง

1 วน

3878 2896 40

แคนาดา 1990-99 unspecified dietary

method

3121 6

อเมรกา

กลาง

จาเมกา 1994-95 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

3303 41

ปานามา n/a การซกประวตอาหาร

ยอนหลง 24 ชวโมง

1 วน

4830 42

อเมรกาใต บราซล 1990-92 overnight urine

collection

3105 43

n/a unspecified dietary

method

3938 37

1999-

2004

overnight urine

collection

4922 44

เวเนซเอลลา n/a one day duplicate

food portion

2082d 1472e 45

บารเบโดส 1991-94 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

2652 41

เซนตลเซย 1991-94 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

3356 41

ลดโซเดยม ยดชวต30

ทวป ประเทศปท

สำ�รวจวธก�รสำ�รวจ

ปรม�ณโซเดยม

(มลลกรม/วน) เอกส�ร

อ�งองช�ย หญง

แอฟรกา กานา 2001-02 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

2358 46

แทนซาเนย n/a unspecified dietary

method

1576 37

แคเมอรน 1991-94 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

1249f 2033g 41

แอฟรกาใต n/a การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 3 วน

3112 3393 47

ในจเรย 1991-94 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

2795 41

1994 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

2567 2502 48

โอเชยเนย ออสเตรเลย 1995 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

3910 2714 49

อเมรกน

ซามว

1990-91 การซกประวตอาหาร

ยอนหลง 24 ชวโมง

1 วน

2183 50

ซามว

ตะวนตก

1990-91 การซกประวตอาหาร

ยอนหลง 24 ชวโมง

1วน

1764 50

ลดโซเดยม ยดชวต 31

ทวป ประเทศปท

สำ�รวจวธก�รสำ�รวจ

ปรม�ณโซเดยม

(มลลกรม/วน) เอกส�ร

อ�งองช�ย หญง

เอเชย ญปน 1985-99 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

5088 4473 51

1993-94 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

5131 4347 52

1996-98 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

4842 4278 32

จน 1985-99 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 1 วน

4717 4634 53

1992 3-d weighed food

record

6516 5709 54

1995-96 FFQ 4842 4517 55

1997-98 การเกบปสสาวะ

24 ชวโมง 2 วน

6744h 5755h 32

3443i 2949i 47

ไตหวน 1990 3-day duplicatre

food portions

2521 2261 56

อหราน 1998 FFQ + 2 wk

weighed

discretionary salt

3031 57

a: north Karilia; b: South-western Finland; c: Helsinkid: เวเนซเอลลา high attitude; e: เวเนซเอลลา low attitudef: แคเมอรนเขตเมอง; g: แคเมอรนเขตชนบทh: ประเทศจนตอนเหนอ; i: ประเทศจนตอนใต

ลดโซเดยม ยดชวต32

โซเดยมในอ�ห�รอาหารเกอบทกชนดมโซเดยมเปนองคประกอบ แตจะมปรมาณ

มากนอยแตกตางกนขนอยกบชนดอาหารและการปรงแตง ดงนนโดย

ทวไปคนเราจะไดรบโซเดยมจากการบรโภคอาหารใน 3 ลกษณะ คอ

ไดจากอาหารตามธรรมชาตไดแก เนอวว เนอหม นม

ผกกาดหอม สบปะรดเปนตน อาหารแตละชนดมปรมาณโซเดยมท

แตกตางกน โดยอาหารประเภทนม เนอสตวมโซเดยมมากกวาอาหาร

ประเภทผกและผลไม การประมาณคาปรมาณโซเดยมโดยเฉลยทมอย

ในอาหารตามธรรมชาตตามลกษณะกลมอาหารแสดงในตารางท 11

ไดจากการบรโภคอาหารสำาเรจรปและอาหารทใชเกลอในการ

ถนอมอาหาร ไดแก ไขเคม ปลากระปอง อาหารแปรรปตาง ๆ เชน

เบคอน แฮม อาหารสำาเรจรปจำาพวกบะหม-โจก รวมทงขนมขบเคยว

ตาง ๆ ดวย

ไดจากการเตมเครองปรงรสตางๆ ในอาหาร ไดแก นำาปลา

ซอว เตาเจยว นำามนหอย และซอสปรงรสชนดตางๆ คนทวไปมกเขาใจ

วาเกลอแกงมโซเดยมปรมาณสง ขณะทไมไดสนใจโซเดยมทแฝงอยใน

รปอนๆ เชน เครองปรงรสประเภทนำาปลา ซอว ซอสถวเหลอง ซงม

โซเดยมประมาณ 880 - 1620 มก ตอ 1 ชอนโตะ (ตารางท 12)

อาหารตามธรรมชาต อาหารทยงไมผานการแปรรปจะมโซเดยม

อยนอยกวาอาหารทผานการแปรรปแลว อาหารประเภทธญพช ผก ผลไม

มกมโซเดยมนอยกวาอาหารประเภทเนอสตว การสำารวจทมาของ

โซเดยมในอาหารอเมรกน58 พบวา สวนใหญรอยละ 77 มาจากอาหาร

สำาเรจรปและการถนอมอาหาร (processed food) สวนทเหลอ รอยละ

12 มากบอาหารตามธรรมชาต (naturally occurring) มสวนนอย

รอยละ 5 มาจากการเตมขณะทำาครวหรอประกอบอาหาร และรอยละ

6 มาจากการเตมเพมทโตะขณะรบประทานอาหาร ดงแสดงในแผนภาพ

ลดโซเดยม ยดชวต 33

ท 3 สำาหรบโซเดยมในอาหารของคนไทยยงไมไดมการศกษาอยาง

ชดเจนวาไดรบโซเดยมจากแหลงอาหารประเภทตางๆเปนสดสวนเทาใด

การศกษาของสถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล ทไดทำาวจยทาง

คลนกในมนษย พบวาในการเตรยมอาหารใหคนบรโภคทวไป โดยเปน

เมนหมนเวยน 2 สปดาห ประกอบดวยอาหารทคนไทยรบประทานเปน

ประจำาทงเมนอาหารสำารบและอาหารจานเดยว พบวาโซเดยมสวนใหญ

ในอาหารทรบประทานมาจากเครองปรงรสทใชในระหวางการทำาครว

หรอประกอบอาหารรอยละ 71 ขณะทมากบอาหารตามธรรมชาต

เพยงรอยละ 18 และผบรโภคเตมเพมทโตะขณะรบประทานอาหาร

รอยละ 11 ดงแสดงในแผนภาพท 4 อยางไรกตามขอมลสดสวน

โซเดยมในอาหารไทยดงกลาวไมสามารถแบงไดวาเปนโซเดยมทไดจาก

อาหารแปรรปเปนสดสวนเทาใด รวมทงยงไมไดรวมโซเดยมทไดมาจาก

ของวางหรออาหารขบเคยวตางๆ ดวย

แผนภ�พท 3 แหลงของโซเดยมในอาหารของคนอมรกน

ลดโซเดยม ยดชวต34

แผนภ�พท 4 แหลงของโซเดยมในอาหารไทย

ต�ร�งท 11 ปรมาณคณคาทางโภชนาการของสารอาหารหลกและ

โซเดยมโดยเฉลย แบงตามกลมอาหารตามหลกการ

อาหารแลกเปลยน

หมวด

อ�ห�ร

ปรม�ณ

อ�ห�ร

พลงง�น

(แคลอร)

ค�รโบไฮเดรต

(กรม)

โปรตน

(กรม)

ไขมน

(กรม)

โซเดยม

(มก)

นม 240 มล 150 12 8 8 120

ขาว 1 ทพพ 80 18 2 - 20

ขนมปง 1 แผน 80 18 2 - 130

ผลไม 1 สวน 60 15 - - 2-10

ผกสด 1 ถวย 25 5 2 - 10-15

เนอสตว 2 ชต 75 - 7 5 ~ 25

ไข 1 ฟอง 75 - 7 5 ~ 90

นำามนพช 1 ชช 45 - - 5 -

ลดโซเดยม ยดชวต 35

ต�ร�งท 12 ปรมาณโซเดยมในเครองปรงรสตางๆ

ชนดของ

เครองปรงรสหนวย*

ปรม�ณโซเดยม

(มลลกรม)

รอยละของ

คว�มตองก�ร

(1500

มลลกรม)

ใน 1 วนชวง เฉลย

เกลอ 1 ชอนชา - 2000 133.3

ผงชรส 1 ชอนชา - 610 40.7

ผงปรงรส 1 ชอนชา - 815 54.3

ซปกอน 1 กอน - 1760 117.3

นำาปลา 1 ชอนโตะ 1070-1620 1350 90.0

ซอว 1 ชอนโตะ 880-1570 1190 79.3

ซอส

ถวเหลอง

1 ชอนโตะ 1110-1340 1187 79.1

ซอสหอย

นางรม

1 ชอนโตะ 450-610 518 34.5

นำาจมไก 1 ชอนโตะ 360-410 385 25.7

ซอสพรก 1 ชอนโตะ 60-350 231 15.4

ซอส

มะเขอเทศ

1 ชอนโตะ 90-190 149 9.9

* หนวยทใชในการบรโภคหรอประกอบอาหาร เครองปรงรส 1 ชอนชา

มนำาหนกประมาณ 5 กรม เครองปรงรส 1 ชอนโตะ = 3 ชอนชา = 15 กรม

ซปกอน 1 กอน มนำาหนก 10 กรม

ลดโซเดยม ยดชวต36

ถงแมวาโซเดยมสวนใหญในอาหารอยในรปโซเดยมคลอไรด ซง

มาจากเกลอหรอเครองปรงรสตางๆ เปนหลกแลว คนเรายงไดโซเดยม

ทมาจากสารประกอบอน ทพบมากในอาหารไทย คอการเตมผงชรส

(โมโนโซเดยมกลตาเมท) นอกจากนยงมสารประกอบโซเดยมอนๆ ท

มการเตมในกระบวนการผลตอาหารดวยวตถประสงคตางๆ ดงแสดง

ในตารางท 13 ดงนนเพอลด/เลยงการไดรบโซเดยมทมาก จงควร

รบประทานอาหารสดตามธรรมชาต หลกเลยงอาหารทผานการแปรรป

ตางๆ หรอมการปรงรสมาก

ต�ร�งท 13 โซเดยมทมอยในสารประกอบตางๆ ทใชในกระบวนการ

ผลตอาหาร

ส�รประกอบโซเดยม ก�รใชในอ�ห�ร

เกลอ

(โซเดยมคลอไรด)

สารเสรมกลนรส สารกนเสย ชวยปรบสภาวะให

เหมาะสมตอการเจรญของจลนทรยท ใชในการ

หมกดอง ชวยการยดเกาะในผลตภณฑเนอสตว เชน

ไสกรอก ชวยใหเนอสมผสของอาหารดขน

โมโนโซเดยม

กลตาเมต (เอมเอสจ)

สารเสรมรสอาหารทเตรยมระดบครวเรอน รานอาหาร

และโรงแรม รวมทงในผลตภณฑอาหารแชแขง

อาหารกระปอง และอาหารในภาชนะบรรจทวไป

เบกกงโซดา

(โซเดยม ไบคารบอเนต)

สารชวยใหขนฟในขนมปงและเคก

(เบกกงโซดา 1 ชอนชา มโซเดยม 1,000 มลลกรม

หรอ 1 กรม)

ผงฟ สารชวยใหขนฟในขนมปงและเคก

ไดโซเดยม ฟอสเฟต สารปรบความเปนกรดดางในผลตภณฑเนอหมก เชน

แฮม ไสกรอก กนเชยง ทำาใหเนอสมผสนมขน

โซเดยม อลจเนต สารชวยใหเกดการคงตวในนมชอคโกแลตและไอศกรม

ลดโซเดยม ยดชวต 37

ส�รประกอบโซเดยม ก�รใชในอ�ห�ร

โซเดยม เบนโซเอต สารกนเสยในอาหารและผลตภณฑอาหารหลายชนด

เชน ซอสปรงรส นำาสลด

โซเดยม ซอรเบต สารกนเสยในชส เนยเทยม เครองดม

โซเดยม โปรปโอเนต สารกนราในชสทผานการพาสเจอไรส และในขนมปง

และเคก

โซเดยม ไนไตรต สารกนเสยและสารตรงสในผลตภณฑเนอหมก เชน

แฮม ไสกรอก กนเชยง

โซเดยม ซลไฟต สารกนเสยและสารฟอกสในผลไมอบแหง

โซเดยมไฮดรอกไซด สารททำาใหผวของผกและผลไมนม ใชในขนตอนการ

ลอกเปลอก/ผวออก

โซเดยม แอสคอเบต สารกนหน และสารเสรมฤทธกนหน

ดดแปลงจาก ตารางการใชวตถเจอปนอาหาร แนบทายประกาสสำานกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา ขอกำาหนดการใชวตถเจอปนอาหาร ลงวนท 3

พฤศจกายน 254759

ผลของโซเดยมตอสขภ�พถงแมโซเดยมจะมความสำาคญตอรางกายแตการบรโภคโซเดยม

มากเกนไปกลบมผลเสยตอสขภาพ และสงผลใหเกดโรคเรอรงตางๆ โดย

การบรโภคโซเดยมสงจะเพมความเสยงของการมภาวะความดนโลหตสง

ซงเปนสาเหตสำาคญของการเจบปวยและเสยชวตดวยโรคหวใจและ

หลอดเลอด และโรคหลอดเลอดสมองตบตน60 โซเดยมทอยในรางกาย

ถามอยนอยไตจะทำาหนาทสงวนโซเดยมโดยดดกลบจากนำาปสสาวะ

แตถาโซเดยมมมากเกน ไตกจะทำาหนาทขบทงออกไปทางนำาปสสาวะ

ถาไตขบโซเดยมออกไดไมหมด โซเดยมกจะคงในรางกาย สงผลใหม

การดงนำาไวในรางกาย ทำาใหมปรมาณของเหลวไหลเวยนในรางกายมาก

ลดโซเดยม ยดชวต38

และความดนโลหตสงขน ทำาใหหวใจตองทำางานหนกขน และหลอดเลอด

ทวรางกายปรบตวหนาและแขงขน จงพบวาการบรโภคโซเดยม

สงมผลทำาใหกลามเนอหวใจหองซายหนาขน (Left ventricular

hypertrophy) และเกดการสะสมของพงผดในกลามเนอหวใจ ไตและ

หลอดเลอด61 การศกษาพบวาการลดการบรโภคโซเดยมเพยงเลกนอย

(ประมาณ 700-800 มลลกรมตอวน) สามารถลดอตราการเกด

โรคหวใจและหลอดเลอด 20% และลดอตราตายได 5-7% อยางม

นยสำาคญ62 การศกษาโดย Meta-analysis พบวาการลดการบรโภค

โซเดยมลง 1800 มลลกรมตอวนทำาใหความดน Systolic/Diastolic

ลดลง 2/1 มลลเมตรปรอท ในกลมทไมเปนโรคความดนโลหตสง และ

ลดลง 5/2.7 มลลเมตรปรอทในกลมทเปนความดนโลหตสง63 นอกจากน

การศกษาในเดกพบวาการลดการบรโภคโซเดยม สามารถลดความดน

Systolic/Diastolic1.2/1.3 มลลเมตรปรอทและ สามารถลดความดน

Systolic 2.5 มลลเมตรปรอทในกลมเดกทารก64 ประโยชนของการ

ลดบรโภคโซเดยมตอความดนโลหตเหนไดชดขนในกลมผปวยความ

ดนโลหตสงทควบคมไดยาก (Poorly controlled hypertension) จาก

การศกษาพบวาการลดการบรโภคโซเดยมลง 4600 มลลกรมตอวนจะ

สามารถลดความดน Systolic/Diastolic 22.7/9.1 มลลเมตรปรอท

ในผปวยกลมดงกลาว65

การบรโภคโซเดยมมากเกนความตองการยงสงผลตอการเปน

โรคไตดวย คอจะเรงภาวะเสอมของไต ทำาใหเกดภาวะโปรตนรวใน

ปสสาวะ (Increased Urinary Albumin Excretion) รวมถงเกดพงพด

ทไต (Renal Fibrosis)64 มการศกษาพบวาผทบรโภคโซเดยมมากกวา

4600 มลลกรมตอวนมอตราการขบครอะตนน (Creatinine) ลดลงและ

ภาวะโปรตนรวในปสสาวะสงขนเมอเทยบกบผทบรโภคโซเดยมนอยกวา

2300 มลลกรมตอวน ในทางกลบกนการลดการบรโภคโซเดยมจาก

ลดโซเดยม ยดชวต 39

3800 มลลกรมตอวนเปน 2500 มลลกรมตอวนจะลดภาวะโปรตน

รวในปสสาวะ ซงจะลดโอกาสการเกดภาวะไตวาย64

การบรโภคโซเดยมสงยงเพมความเสยงตอการเปนโรคกระดก

พรนจากการสญเสยธาตแคลเซยมผานปสสาวะ66 และเพมความเสยงตอ

การเปนโรคมะเรงกระเพาะอาหารดวย จากการทโซเดยมทมากเกนไป

เรงการเตบโตของแบคทเรย Helicobacter pylori ซงเชอนจะไปทำาลาย

เยอบกระเพาะอาหาร และเปนสาเหตของการเกดมะเรง67 การบรโภค

โซเดยมสงยงทำาใหเยอบผนงหลอดลมมปฏกรยาตอบสนองตอสารภมแพ

และสงแวดลอมมากกวาคนปกต (Bronchial hyper-reactivity)68 ทำาให

เปนโรคหอบหด การบรโภคโซเดยมมากไมไดสงผลโดยตรงตอการม

นำาหนกตวเกนหรออวน แตการบรโภคโซเดยมในอาหารตางๆมาก มผล

ใหมการบรโภคเครองดมทงแบบเหลวและแบบทมรสหวานมากขน69,70

ซงพบวาเดกในวย 4-18 ป สวนใหญดมเครองดมทมรสหวานซง

สมพนธกบภาวะนำาหนกเกนและโรคอวนในเดก

จะเหนไดวาการบรโภคโซเดยมสงเปนหนงในปจจยเสยงสำาคญ

ของโรคไมตดตอเรอรง ซงมสถานการณความรนแรงมากขน ทำาใหเกด

การเสยชวตกอนวยอนควร ดวยเหตนโซเดยมจงกลายเปนตวอนตราย

ในอาหาร หากบรโภคอยางไมระมดระวง

ก�รดำ�เนนก�รเพอลดก�รบรโภคโซเดยม การลดการบรโภคโซเดยมสามารถชวยลดภาวะความดนโลหตสง

ซงเปนปจจยเสยงของการเปนโรคหวใจและหลอดเลอดสมอง มาตราการ

นไดรบการแนะนำาวาเปนหนงในมาตรการทควรดำาเนนการและม

ความคมคาสง (Best buys) ในการควบคมและปองกนโรคไมตดตอ

เรอรงในระดบประชากร71,72 โดยมการประมาณการวา หากลดการ

บรโภคเกลอหรอโซเดยมในประชากรลงไดรอยละ 15 จะสามารถลด

ลดโซเดยม ยดชวต40

การเสยชวตของประชากรทมความเสยงของโรคหลอดเลอดสงใน 23

ประเทศไดถง 8.5 ลานรายในระยะเวลา 10 ปขางหนา73

องคการอนามยโลกไดเลงเหนถงความสำาคญดงกลาวและประกาศ

ใหการดำาเนนการเพอลดการบรโภคโซเดยมในประชากรเปนภารกจหนง

ในสามอนดบแรกและคมคาตอการลงทนเพอลดความชกของโรคเรอรง

โดยตงเปาหมายในระดบประเทศวาตอง “ลดก�รบรโภคโซเดยมใน

ประช�กรลงรอยละ 30 ภ�ยในป ค.ศ. 2023”74 ซงองคการอนามยโลก

ไดขอความรวมมอประเทศตางๆ รณรงคใหประชากรมการบรโภคเกลอ

นอยกวา 5 กรม/วน (โซเดยมนอยกวา 2000 มลลกรม/วน)

องคการอนามยโลกมการเชญผเชยวชาญมาอภปรายเพอกำาหนด

ทศทางในการดำาเนนการเพอบรรลเปาหมายของการลดการบรโภคเกลอ

ทตงไวทเมองปารส ประเทศฝรงเศส ในป พ.ศ. 254977 ในรายงาน

ของการประชมดงกลาวใหความสำาคญกบ 3 เรองหลก (WHO’s Three

Pillars) ทนาจะเปนกญแจนำาไปสความสำาเรจในการลดปรมาณการ

บรโภคโซเดยมในประชากร คอ

1. การปรบเปลยน/พฒนาผลตภณฑใหมปรมาณเกลอ/โซเดยม

ลดลง (Product reformulation)

2. การใหความรและทำาใหผบรโภคตระหนกร (Consumer

awareness and education campaigns)

3. การเปลยนแปลงสงแวดลอม (Environmental changes) ท

เออตอการเลอกอาหารทมผลดตอสขภาพ

ลดโซเดยม ยดชวต 41

ก�รปรบเปลยน/พฒน�ผลตภณฑใหมปรม�ณเกลอ/โซเดยมลดลง (Product reformulation)

การดำาเนนการนตองอาศยความรวมมอจากอตสาหกรรม

อาหารและผขายหรอผใหบรการดานอาหาร กระบวนการนไดรบ

การพจารณาวามประสทธผลในประเทศอตสาหกรรม (Industrialized

country) ทไดรบโซเดยมสวนใหญจากการบรโภคอาหารทผานการ

แปรรป (processed food) โดยเนนใหมการลดปรมาณการใชเกลอ

หรอโซเดยมในอาหารทจำาหนายใหมากทสดเทาทเปนไปได โดยมขอ

แนะนำาขนตอนดำาเนนการดงน

ระบอาหารทเปนแหลงโซเดยมหลก (main contributor) ของ

ประชากร

เพมการตระหนกรของภาครฐบาลถงปรมาณเกลอ/โซเดยมท

อยในอาหารตางๆ ควรมการใหงบประมาณในการดำาเนนโปรแกรมลด

การบรโภคโซเดยม และควรจางบคลากรทมความสามารถมาดำาเนนการ

เพมการตระหนกรของผผลตอาหารถงปรมาณเกลอ/โซเดยม

ทสงในผลตภณฑอาหาร

มกลไกในการตดตามอาหารทเปนแหลงโซเดยมหลกท

ประชากรบรโภค ทงผลตภณฑทมาจากอตสาหกรรมอาหาร ภตตาคาร

รานอาหารตางๆ

ชวยเหลออตสาหกรรมอาหารขนาดเลกในการผลตอาหาร

ทมเกลอ/โซเดยมลดลง เชน รานเบเกอร ภตตาคาร ควรมการตง

เปาหมายใหชดเจน

สนบสนนใหมการแสดงปรมาณโซเดยมในฉลากอาหารทงาย

ตอการเขาใจ และชดเจน เพอใหผบรโภคทวไปทราบ

ลดโซเดยม ยดชวต42

ก�รใหคว�มรและทำ�ใหผบรโภคตระหนกร (Consumer awareness and education campaigns)

ขอมลในการสอสารตองงาย ชดเจน นำาไปสการปฏบตได

และควรมการทดสอบกอนวาสามารถสอไดถกตองตามทตองการกอน

จะนำาไปใชจรง

กลยทธในการสอสารขอมลตองมการดดแปลงใหเหมาะสมกบ

แตละประเทศ ควรคำานงถงวฒนธรรม ศาสนา นสยการบรโภค ระดบ

การศกษา เพศ กระบวนการผลตอาหารทแตกตางกนดวย นอกจากน

เสนทางการสอสารตองพจารณาดวยวาควรผานสอใด ซงอาจใชสอท

แตกตางกนในแตละกลมเปาหมายของแตละประเทศ

จำาเปนตองระบกลมบคคลทเปนเปาหมายในการรบความร

หรอเพมการตระหนกรใหชดเจน พรอมทงใหทราบถงบทบาทหนาท

ทควรทำาหลงจากนนดวย เชน การเพมการตระหนกรใหกบบคลากร

ทางสาธารณสขในการสอขอมลไปยงกลมประชากร อาจพจารณาสราง

อปกรณเครองมอชวยในการสอสารเพมเตมดวย

เปาหมายควรนำาไปสประชากรกลมเสยง โดยเฉพาะ เดก

หญงตงครรภ ผสงอาย การดำาเนนการควรใหความสนใจกบกลม

อตสาหกรรมอาหารทผลตอาหารทมคณคาทางโภชนาการนอย มเกลอ/

โซเดยมสงทเนนกลมเดกเปนผบรโภคหลก

การใหความรกบผบรโภคควรใหความสำาคญกบการอาน

ฉลาก/ขอมลโภชนาการ

ลดโซเดยม ยดชวต 43

ก�รเปลยนแปลงสงแวดลอม (Environmental changes) ทเออตอก�รเลอกอ�ห�รทมผลดตอสขภ�พ

ในแตละประเทศควรตงเปาหมายปรมาณการบรโภคโซเดยม

ซงควรแสดงใหประชาชนทกคนทราบ โดยกำาหนดไวในคำาแนะนำาในการ

บรโภคอาหารเพอใหมสขภาพทด

ควรมการดำาเนนการใหมการแสดงขอมลปรมาณโซเดยม

อยางชดเจนบนฉลากโภชนาการ

ขอมลโภชนาการทแสดงตอง ชดเจน เขาใจงาย สอดคลอง

กบวฒนธรรม ประชากรทกกลมอาย เศรษฐานะ และการศกษา

สามารถเขาใจได ซงขอมลนนตองสอดคลองกบการสรางตระหนกรใน

กลมประชากร

ควรกำาหนดมาตรฐานคณคาทางโภชนาการของอาหารท

จำาหนายใหกบประชาชน โดยเฉพาะการจดจำาหนายทโรงเรยนหรอ

สถานประกอบการตางๆ นอกจากนควรมการแสดงฉลากโภชนาการ

ของอาหารทจำาหนาย หรอมเมนสขภาพเปนทางเลอกใหดวย

นโยบ�ย/ม�ตร�ก�รในก�รลดก�รบรโภคโซเดยมในประช�กรในชวงทศวรรษทผานมาประเทศตางๆ ทวโลกมการรณรงคให

ประชากรลดการบรโภคเกลอหรอโซเดยมลง สหภาพยโรปไดดำาเนนการ

เกบและวเคราะหขอมลการบรโภคโซเดยม ดำาเนนการพฒนาผลตภณฑ

อาหารรวมกบอตสาหกรรมอาหารและผขายหรอผใหบรการดานอาหาร

และมการตดตามปรมาณโซเดยมในอาหาร และสรางความตระหนกให

กบผบรโภค ซงพบวาจากการดำาเนนการอยางเปนขนตอนของประเทศ

สหราชอาณาจกรและประเทศฟนแลนด ไดรบความรวมมอกบภาคเครอ

ขายหลายระดบ มการใหความรผบรโภคและรณรงคสอสารทงจากภาค

รฐและเอกชน มการกำาหนดกลมเปาหมายทชดเจน ตดตามอยางตอเนอง

ลดโซเดยม ยดชวต44

และบนทกผลกระทบทเกดขน ทำาใหการลดการบรโภคโซเดยมของ

ประชากรในประเทศทงสองประสบความสำาเรจเปนไปตามเปาหมายท

วางไวจนไดรบการยอมรบทวโลก

จากการทบทวนวรรณกรรมของการรณรงคในการลดการบรโภค

ในประชากรของประเทศตาง ๆ พบวามนโยบายหรอมาตราการทสำาคญ

ดงตอไปน

การรณรงคเพอสรางความรบรในประชากร (Public

Campaign) การใหความรกบผบรโภคมประสทธผลดในการลดการ

บรโภคโซเดยม เหนไดชดในประเทศฟนแลนดและสหราชอาณาจกร

โดยทในประเทศสหราชอาณาจกรนนการใหความรกบประชากรมการ

ดำาเนนการทงโดยภาครฐบาลและหนวยงานทไมใชรฐบาล สงผลให

ประชากร 1/3 ของประเทศตระหนกรวาตองมการบรโภคโซเดยม

ลดลงไปสปรมาณทไมเกนกวา 2400 มลลกรม75

การรวมมอกบภาคอตสาหกรรม (Collaboration with the

food industries) การดำาเนนมาตรการลดการบรโภคโซเดยมทมความ

รวมมอกบอตสาหกรรมอาหารพบวา มประสทธภาพในการลดการบรโภค

โซเดยมของประชากรมากกวาดำาเนนการโดยภาครฐเพยงฝายเดยว

โดยจะมโอกาสถงรอยละ 98 ทจะสามารถประหยดคาใชจายจากการ

จดการปญหาการบรโภคโซเดยมสงไดเมอเปรยบเทยบกบไมมความรวม

มอกบภาคอตสาหกรรม

การประสบผลสำาเรจในการลดการบรโภคโซเดยมในประเทศ

ฟนแลนด76 สหราชอาณาจกร75 และ ฝรงเศส77 สวนหนงเปนผลมาจาก

การมสวนรวมของภาคอตสาหกรรมอาหารในการลดปรมาณโซเดยม

ในกระบวนการผลต (Food Reformulation) โดยทประเทศสหราช

อาณาจกรขอความรวมมอกบภาคอตสาหกรรมโดยความสมครใจ

(voluntary action) โดยมระยะเวลากำาหนดทชดเจนในการลดปรมาณ

ลดโซเดยม ยดชวต 45

โซเดยมในกลมอาหารทกำาหนดโดย Food Standards Agency สง

ผลใหสามารถลดปรมาณโซเดยมในผลตภณฑอาหารเหลานนไดรอยละ

30 โดยไมมผลตอตอการยอมรบในรสชาตของผบรโภค75 และทำานอง

เดยวกนผลตภณฑเบเกอรในประเทศฝรงเศสทสามารถลดปรมาณ

โซเดยมลงโดยไมมผลตอการยอมรบของผบรโภค77

การตดฉลาก (Food Labeling) การแสดงโซเดยมบนฉลาก

อาหารเปนอกมาตราการหนงทใชในการรณรงคลดการบรโภคโซเดยม

ในบางประเทศ ซงพบวาประสบผลสำาเรจในประเทศฟนแลนดและ

สหราชอาณาจกร โดยการใชฉลากทงายตอการเขาใจของผบรโภค โดย

การแสดงปรมาณโซเดยมในอาหารแปรรปเปนสญลกษณส (สแดงแสดง

วามปรมาณโซเดยมมาก สเหลองมปรมาณโซเดยมปานกลาง และส

เขยวมปรมาณโซเดยมนอย)

การใชขอบงคบทางกฎหมาย (Regulations) ประเทศฟนแลนด

เปนตวอยางของประเทศทประสบผลสำาเรจในการใชขอบงคบทาง

กฎหมายกบอตสาหกรรมอาหาร รวมกบการใหความรกบผบรโภคผาน

สอตางๆ ตงแตชวงป ค.ศ. 1970 สงผลใหประชากรบรโภคโซเดยม

ลดลงรอยละ 40 ความดนโลหตสงลดลง 10 มลลเมตรปรอท และ

ลดอตราการเสยชวตจากโรคหลอดเลอดสมองและโรคหลอดเลอดหวใจ

รอยละ 7076

การใชสารทดแทนเกลอ (Salt substitution) มสารประกอบ

หลายชนดทอาจนำามาใชทดแทนเกลอไดบางสวน เชน การใช

โปแตสเซยมคลอไรดผสมกบเกลอแกง (โซเดยมคลอไรด) ซงมหลายการ

ศกษาพบวาสามารถชวยในการลดความดนโลหตได มาตราการนไดนำา

มาใชในประเทศฟนแลนดดวย โดยเกลอทใชปรงแตงรสบนโตะอาหารได

มการเปลยนเปน low sodium potassium-enriched Pansalt (Oriloa OY)76

ในประเทศจนมการศกษาพบวาการใช low sodium alternative

ลดโซเดยม ยดชวต46

salt มาแทนทเกลอในการประกอบอาหารสามารถลดความดนโลหต

ในประชากรได 5.4 มลลเมตรปรอท78 ซงพบวาการดำาเนนการ

ดงกลาวสามารถทำาใหผสงอายชาวไตหวนลดอตราการเปนโรคหวใจ

และหลอดเลอด79 ดงนนการใชสารทดแทนเกลออาจจะเปนมาตรการ

ทมประสทธผลคมกบราคา (cost-effective) ในประเทศทมแหลงของ

โซเดยมหลกมาจากการเตมในระหวางการปรงหรอประกอบอาหารใน

ครวเรอน

มาตราการหรอกลไกตางๆ ทกลาวมา ไดนำามาใชในหลาย

ประเทศในรปแบบและการประสบผลสำาเรจทแตกตางกน ตารางท 14

แสดงการเปรยบเทยบมาตราการตางๆ ทมใชในบางประเทศ พรอมการ

ประเมนผลสมฤทธในการลดการบรโภคโซเดยม

ต�ร�งท 14 การเปรยบเทยบมาตราการตางๆ ทมใชในการลดการ

บรโภคโซเดยมในประชากรในบางประเทศ

ประเทศ

ร�ยละเอยดของม�ตร�ก�รทสำ�คญและ

ก�รเปลยนแปลงปรม�ณก�รบรโภค

โซเดยม ในประช�กร

ฟนแลนด ใช ใช ใช ใช ใช ใช รฐบาลออกกฎหมายบงคบแสดงฉลาก

โภชนาการในอาหารทมโซเดยมสงเพอ

เตอนประชากร

ใช potassium-enriched Pansalt

แทนทเกลอปกตบนโตะอาหาร

มการรณรงคอยางเขมแขงผานสอตางๆ

เพอเพมความตระหนกรในประชากร

(anti-salt campaign)

ปรมาณการบรโภคโซเดยมลดลงจาก

5600 มลลกรม ในป ค.ศ. 1972

เหลอ 3200 มลลกรม ในป ค.ศ.

2002 ลดความดนโลหตในประชากร

ไดรอยละ 75-80

ก�รใชข

อบงค

บท�งกฎ

หม�

ย

ก�รต

ดฉล�

ก

ก�รร

วมมอ

กบอต

ส�หกร

รม

คว�ม

สมคร

ใจขอ

งอตส

�หกร

รม

ก�รป

รบเปลย

นสต

รอ�ห

�ร

ก�รใหคว

�มร

กบประช�

ชน

ลดโซเดยม ยดชวต 47

ประเทศ

ร�ยละเอยดของม�ตร�ก�รทสำ�คญและ

ก�รเปลยนแปลงปรม�ณก�รบรโภค

โซเดยม ในประช�กร

สหราช

อาณาจกร

ไมใช ใช ใช ใช ใช ใช รวมมอกบภาคอตสาหกรรมในการตง

เปาหมายการลดโซเดยมรอยละ 40 ใน

กลมอาหารภายใตการดแลของ Food

Standards Agency

มการตง Consensus Action on Salt

and Health (CASH)

การกำากบและประเมนปรมาณการ

บรโภคโซเดยมของประชากรอยางสมำา

เสมอ

การรณรงคเพมความตระหนกรใน

ประชากร รวมกบมาตราการแสดง

ฉลากโภชนาการทงายตอการเขาใจ

(ฉลากสญญาณไฟจราจร)

ปรมาณการบรโภคโซเดยมลดลงจาก

3800 มลลกรม ในป ค.ศ. 2004

เหลอ 3400 มลลกรม ในป ค.ศ.

2008

ฝรงเศส ไมใช op-

tional

ใช ใช ใช ใช เรมดำาเนนการลดปรมาณการบรโภค

โซเดยมในป ค.ศ. 2004

การตดฉลากโภชนาการเกยวกบโซเดยม

เปน optional

การใหความรกบประชากรในการลด

การบรโภคโซเดยมคอนขางจำากด และ

ดำาเนนการภายใต National Nutrition

and Health Program เทานน

ปรมาณการบรโภคโซเดยมทลดลงยง

ไมชดเจน ยกเวนรานเบเกอรตางๆ ท

กลาวอางวามการลดโซเดยมรอยละ

33

ก�รใชข

อบงค

บท�งกฎ

หม�

ย

ก�รต

ดฉล�

ก

ก�รร

วมมอ

กบอต

ส�หกร

รม

คว�ม

สมคร

ใจขอ

งอตส

�หกร

รม

ก�รป

รบเปลย

นสต

รอ�ห

�ร

ก�รใหคว

�มร

กบประช�

ชน

ลดโซเดยม ยดชวต48

ประเทศ

ร�ยละเอยดของม�ตร�ก�รทสำ�คญและ

ก�รเปลยนแปลงปรม�ณก�รบรโภค

โซเดยม ในประช�กร

สหรฐ

อเมรกา

ไมใช ใช ใช ใช ไมใช ใช หนวยงานทางสขภาพตางๆ ใหคำา

แนะนำาในการลดการบรโภคโซเดยม

อยางสมำาเสมอตงแค ค.ศ. 1980

สมาคมอายรศาสตรแหงสหรฐอเมรกา

เรยกรองใหมการลดการบรโภคโซเดยม

เมอ ค.ศ. 2007

เมอง New York City ประกาศ

แผนการลดปรมาณเกลอในอาหาร

แปรรปลงรอยละ 20 ภายใน 5 ป

ปรมาณการบรโภคโซเดยมไมลดลง ม

รายงานการบรโภคโซเดยม 3329

มลลกรม ในป ค.ศ. 2001/02 และ

เพมเปน 3436 มลลกรม ในป ค.ศ.

2005/06

แคนาดา ไมใช ใช ใช ใช ใช ใช จดตงคณะทำางานเพอลดการบรโภค

โซเดยมมาจากหลายภาคสวน และม

ยทธศาสตรลดการบรโภคเกลอในป

ค.ศ. 2009

มการรวมมอกบอตสาหกรรมอาหาร

แบบสมครใจ รวมกบการใหความรกบ

ประชากร

ยงไมสามารถประเมนผลสมฤทธ

ออสเตรเลย ไมใช ใช ใช ใช ใช ใช มการตง Australia World Action on

Salt and Health (AWASH- www.

awash.org.au)

จดใหม salt awareness week

มการกำาหนด food category action

plan ทชดเจนในการลดปรมาณโซเดยม

ทงในดาน reformulation, consumer

message และ monitoring เปาหมาย

ลดปรมาณเกลอในกระบวนการผลต

อาหารในภาคอสาหกรรมรอยละ 25

ยงไมสามารถประเมนผลสมฤทธ

ก�รใชข

อบงค

บท�งกฎ

หม�

ย

ก�รต

ดฉล�

ก

ก�รร

วมมอ

กบอต

ส�หกร

รม

คว�ม

สมคร

ใจขอ

งอตส

�หกร

รม

ก�รป

รบเปลย

นสต

รอ�ห

�ร

ก�รใหคว

�มร

กบประช�

ชน

ลดโซเดยม ยดชวต 49

ต�ร�งท 15 การตงเปาหมายของการลดการบรโภคโซเดยมของประเทศสหราชอาณาจกร

ก�รบรโภคเกลอ (Salt intake)

ปรม�ณท

ตองก�รลด

ปรม�ณของ

โซเดยม

ทตง

เป�หม�ย

(กรม/วน)

แหลงปรม�ณ

(กรม/วน)

การประกอบอาหารในครว/เตม

เพมบนโตะอาหาร

(Table/cooking)

1.4 ลดลง

40 %

0.9

อาหารททำาจากอตสาหกรรม

(Food industry)

7.5 ลดลง

40 %

4.5

อาหารธรรมชาต (Natural) 0.6 ไมตองลด 0.6

ดดแปลงจาก He FJ และ คณะ WASH- World Action on Salt and Health80

การดำาเนนโครงการหรอแนวทางเพอลดการบรโภคโซเดยมม

รายงานการศกษาพบวามความคมคามาก โดยพบวาการลดปรมาณ

โซเดยมในอาหารแปรรป (Processed Food) เพยงอยางเดยวสามารถ

ลดการสญเสยปสขภาวะ (Disability-Adjusted Life Years - DALYs)

ทวโลก 21 ลาน64 การศกษาโดยการประมาณในประเทศแคนาดา

พบวาการลดการบรโภคโซเดยม 1600 มลลกรมตอวน จะสามารถ

ประหยดคาใชจายในมมมองของสงคม (Social Perspective) 430

ลานดอลลารตอป64 และจากการศกษาในสหรฐอเมรกาพบวาถาลดการ

บรโภคโซเดยม 1200 มลลกรมตอวน จะทำาใหการเกดโรคหลอดเลอด

และหวใจลดลง 60,000 ถง 120,000 ราย ลดการเกดโรคหลอดเลอด

สมอง (Stroke) 32,000 ถง 66,000 ราย ลดการเกดโรคกลามเนอ

ลดโซเดยม ยดชวต50

หวใจขาดเลอด 54,000 ถง 99,000 ราย และลดการเสยชวต

44,000 ถง 92,000 ราย และประหยดคาใชจายทเกยวกบสขภาพ

(Healthcare cost) 10 ถง 24 ลานลานดอลลารตอป65 นอกจาก

นการศกษาใน 23 ประเทศกำาลงพฒนา ซงมผปวยโรคเรอรงคดเปน

รอยละ 80 ของผปวยทงหมด เมอเปรยบเทยบความคมคาระหวาง

ความพยายามเพอลดการบรโภคโซเดยมและการลดการสบบหร พบ

วาในชวงระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2549-2559) การลดคาเฉลยของ

การบรโภคโซเดยมในประชากรลงรอยละ 15 สามารถปองกนการเสย

ชวตทเกดจากโรคหวใจและหลอดเลอด 8.5 ลานคน ซงมากกวาเมอ

เปรยบเทยบกบการลดความชกของการสบบหรในประชากรลงรอยละ

20 จะสามารถปองกนการเสยชวตทเกดจากโรคหวใจและหลอดเลอด

3.1 ลานคน เมอพจารณาคาใชจายในการดำาเนนโครงการเพอลด

การบรโภคโซเดยม (การลดโซเดยมในอาหารแปรรปและการรณรงค)

คดเปน 0.09 ดอลลารตอคนตอป สวนคาใชจายเพอลดการสบบหร

คดเปน 0.26 ดอลลารตอคนตอป จากขอมลทกลาวมาพบวาการดำาเนน

โครงการเพอลดการบรโภคโซเดยมในประชากรมความคมคามากกวา

หรอใกลเคยงกบการดำาเนนโครงการเพอลดการสบบหร73

ม�ตรก�รลดก�รบรโภคโซเดยมในประเทศไทยการดำาเนนการในการลดการบรโภคโซเดยมในประเทศไทยท

ผานมายงไมมการดำาเนนการในเรองนอยางชดเจน การลดการบรโภค

โซเดยมในประชากรไทยโดยภาพรวมดำาเนนการโดยการใหความรผาน

ขอแนะนำาในการบรโภคอาหารเพอใหมสขภาพด (Thai Food Based

Dietary Guidelines) ทปรากฏอยในสวนปลายของธงโภชนาการทกลาวถง

“นำ�มน นำ�ต�ล เกลอ กนแตนอยๆ เท�ทจำ�เปน” ซงมมาตงแต พ.ศ.2541

จากขอความดงกลาวจะเหนไดวาประชากรไทยไดรบการสอสารให

ลดโซเดยม ยดชวต 51

รบประทานเกลอแตนอยเทาทจำาเปน ถงแมวา “เกลอ” คอโซเดยมคลอไรด แตกเปนการยากทประชาชนทวไปจะเขาใจวา “เกลอ” กคอ “โซเดยม” ขณะเดยวกนในประเทศไทยมโครงการสงเสรมใหประชากรใชเกลอเสรมไอโอดนในกระบวนการผลตหรอปรงอาหาร เพอลด/ปองกนปญหาการขาดสารไอโอดน จงทำาใหประชาชนไทยเกดความสบสนวาควรบรโภคเกลอมากหรอนอย เพอใหมสขภาพทด

การรณรงคลดการบรโภคอาหาร “เคม” เพอลด/ปองกนการเปนโรคความดนโลหตสง ซงเปนปจจยเสยงทสำาคญตอการเปนโรคหวใจและหลอดเลอด เปนอกรปแบบหนงทไดมการดำาเนนการโดยสำานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข และหนวยงานทางสขภาพอนๆ ซงสวนใหญมการรณรงครวมไปกบการลดอาหารหวาน มน เคม เพอลดปจจยเสยงของการมนำาหนกตวเกนและเปนโรคไมตดตอเรอรง การรณรงคลดอาหารเคมกบโรคความดนโลหตสงทดำาเนนการโดยกองโรคไมตดตอสวนใหญเปนการใหความรกบบคลากรทางสาธารณสข ใหเกดความตระหนกและสามารถถายทอดความรไปยงประชากรกลมเสยงตอไป อยางไรกตามการดำาเนนการทผานมายงขาดความตอเนอง และไมสามารถเหนผลสมฤทธในการเปลยนแปลงการบรโภคอาหารเคมลดลงได นอกจากนความเคมของอาหารเปนนามธรรมซงยากตอการสอกลบไปทปรมาณโซเดยมวามากนอยเพยงใด ประชาชนไทยสวนใหญไมทราบวาความเคมของอาหารมความสมพนธกบปรมาณโซเดยมในอาหารทตองระมดระวงไมบรโภคมากเกนไป

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขมการดำาเนนการรณรงคเกยวกบการลดการบรโภคโซเดยมเชนกน ทดำาเนนการอยในขณะนคอ โครงการหมบาน/ชมชน ลด หวาน มน เคม ลดอวน ลดโรค มการสรางกระแสสงคม สอสาธารณะเพอสรางความตระหนกรและปรบเปลยนพฤตกรรม โดยการดำาเนนงาน ลด หวาน มน เคม ลดอวน

ลดโรค ในกลมกจการตาง ๆ ดงน

ลดโซเดยม ยดชวต52

โรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป/โรงพยาบาลชมชน/

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล มการดำาเนนการเรองเมนชสขภาพ

เมนไรพง อาหารวางเพอสขภาพ จดใหมกจกรรมออกกำาลงกายใน

โรงพยาบาลและในชมชน

โรงเรยน และศนยเดกเลก มการดำาเนนการเรอง เมนชสขภาพ

โรงเรยน/ศนยเดกเลกปลอดนำาอดลม ขนม 25% ลดนำาตาล

ไขมน โซเดยม และมกจกรรมออกกำาลงกายภายในโรงเรยน/

ศนยเดกเลก

จดใหมเครอขาย แกนนำา จงหวดตลอดจนแผนสขภาพตำาบล

ลด หวาน มน เคม ลดโรคเรอรง

จากทกลาวมา จะเหนไดวาหลายหนวยงานในกระทรวง

สาธารณสขมการดำาเนนงานในเรองเกยวกบการลดการบรโภคโซเดยมท

สอดแทรกไปกบโครงการตางๆ บางครงเกดความซำาซอนในการปฏบต

งาน ยงไมมการบรณาการกจกรรมของแตละหนวยงานเขาดวยกน และ

ทสำาคญคอไมเกดความตอเนอง ไมมการตดตามหรอประเมนผลสมฤทธ

ทชดเจน โดยเฉพาะทเกยวกบเรองการลดการบรโภคโซเดยม

ประเทศไทยมผลตภณฑเกลอและเครองปรงรสทลดโซเดยม

(Reduced-sodium condiments) เปนทางเลอกใหกบผบรโภคท

มความจำาเปนหรอมความตองการทจะควบคมปรมาณการบรโภค

โซเดยมใหตำาลง ผลตภณฑดงกลาวพฒนาเรมตนโดยสถาบนโภชนาการ

มหาวทยาลยมหดล ตงแต พ.ศ. 2540 เพอตอบสนองความตองการ

ของผบรโภคทเปนผปวยทตองจำากดปรมาณโซเดยมอยางมาก ทำาให

อาหารไมมรสชาต และไมเปนทยอมรบ ผปวยปฏเสธการบรโภคอาหาร

ผลตภณฑเครองปรงรสทลดโซเดยมพฒนาขนโดยทยงคงความเคม

ของเครองปรงรสเดมอย แตใหมปรมาณโซเดยมลดลงจากเดมรอยละ

40-6081 จากการใชโปแตสเซยมคลอไรดแทนท ผลตภณฑเกลอและ

ลดโซเดยม ยดชวต 53

เครองปรงรสทลดปรมาณโซเดยมทพฒนาเรมตนนไดมการถายทอด

เทคโนโลยใหกบบรษทเอกชน เพอผลตจำาหนายเปนทางเลอกใหกบ

ผบรโภคทมความตองการใช ตารางท 16 แสดงชนดของเครองปรง

รสทมการลดโซเดยมทมจำาหนายในประเทศ พรอมปรมาณโซเดยมและ

โปแตสเซยมใน 1 หนวยบรโภค อยางไรกตามผลตภณฑเกลอและ

เครองปรงรสทลดโซเดยมไมไดรบการแนะนำาใหใชอยางกวางขวาง

เนองจากโปแตสเซยมคลอไรดทใชแทนทโซเดยมคลอไรดเพอคง

ความเคมของผลตภณฑนนไมเปนทยอมรบของบคลากรทางสาธารณสข

บางทาน เนองจากมผปวยบางกลมทอาจตองระมดระวงในการใช เพราะ

มการสญเสยความสามารถในการขจดโปแตสเซยมออกจากรางกาย

เชน ผปวยโรคไตในบางระยะทมโปแตสเซยมคง ในความเปนจรง

โปแตสเซยมทเพมขนจากการไปแทนทโซเดยมนนไมมปญหาหรอ

อนตรายกบบคคลทวไปทไมมปญหาการคงของโปแตสเซยมแตอยางใด

การศกษาการใชเครองปรงรสทลดโซเดยมแทนทเครองปรงรสปกตใน

ผปวยทมความดนโลหตสงเปนระยะเวลา 4 สปดาห พบวาทำาใหการ

ควบคมความดนโลหตดขน โดยเฉพาะสามารถลดความดนซสโตลคได

5.7 มลลเมตรปรอท82 ปรมาณการบรโภคโซเดยมสามารถลดลงได

รอยละ 35 โดยทปรมาณเฉลยของการบรโภคโซเดยมเทากบ 2506

± 344 มลลกรม สำาหรบปรมาณการบรโภคโปแตสเซยมทเพมขน

รอยละ 41 ปรมาณการบรโภคเฉลยเทากบ 3568 ± 497 มลลกรม

ซงปรมาณดงกลาวอยในชวงความตองการของรางกายทกำาหนดไว

2450 - 4100 มลลกรมตอวน7

ลดโซเดยม ยดชวต54

ต�ร�งท 16 ปรมาณโซเดยมและโปแตสเซยมทอยในผลตภณฑ

เครองปรงรสทลดโซเดยม

เครองปรงรสสตร

ลดโซเดยม

โซเดยม โปตสเซยม

ปรม�ณ

(มก/1ชต)

รอยละ

ของคว�ม

ตองก�ร

ใน 1 วน*

ปรม�ณ

(มก/1ชต)

รอยละ

ของคว�ม

ตองก�รใน

1 วน**

นำาปลาผสม

ลดโซเดยม 40%

770 51.3 875 27.3

ซอว

ลดโซเดยม 40%

560 37.3 700 21.9

นำาจมไก

ลดโซเดยม 50%

210 14.0 350 10.9

ซอสพรก

ลดโซเดยม 50%

140 9.3 210 6.6

ซอสมะเขอเทศ

ลดโซเดยม 50%

45 3.0 210 6.6

* คำานวณเปนรอยละของความตองการโซเดยมเฉลย 1500 มก/วน

** คำานวณเปนรอยละของความตองการโปแตสเซยมเฉลย 3200 มก/วน

ปจจบนกระทรวงสาธารณสขมยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย

(พ.ศ. 2550-2559) โดยกำาหนดเปาหมายหลกในการพฒนาลดปญหา

โรควถชวตทสำาคญ 5 โรค (เบาหวาน ความดนโลหตสง หวใจขาด

เลอด หลอดเลอดสมอง มะเรง) ใน 4 ดาน คอ ลดการเกดโรค

ลดภาวะแทรกซอน ลดการตาย และลดภาระคาใชจาย รวมกบเพมวถชวต

พอเพยงใน 2 ดาน คอ เพมการบรโภคทเหมาะสมและเพมการออก

ลดโซเดยม ยดชวต 55

กำาลงกายทเพยงพอ โดยคาดหวงผลลพธของการพฒนาวาจะทำาให

ประชาชนมศกยภาพในการจดการปจจยเสยงและสภาพแวดลอมท

สงผลกระทบตอโรควถชวต ดวยการรวมพลงขบเคลอนจากทกภาคสวน

อยางบรณาการ สมดล ยงยนและเปนสข บนพนฐานปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง คณะทำางานของยทธศาสตรดงกลาวมการกลาวถงแผนการ

ทจะลดการบรโภคโซเดยมของประชากรดวย โดยการดำาเนนการ

รวมกบภาคตางๆ กจกรรมทผานมาประกอบดวยการขบเคลอน

ทางสงคมและสอสารสาธารณะ มโครงการรณรงคลดอาหารหวาน

มน เคม และตรวจสขภาพเบาหวานและความดนโลหตสง เชน

การจดใหมวนอาสาสมครหมบาน (อสม.) แหงชาต ทำาดเขาพรรษา

No Salt-Fat-Sugar Day ขณะนอยระหวางการพฒนาแผนดำาเนนการ

ของยทธศาสตรทงในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว

สมาคมโรคไตแหงประเทศไทยรวมกบภาคเครอขายจดกจกรรม

รณรงค “ลดเคมครงหนง คนไทยไตไมว�ย” ในวนไตโลก ในป พ.ศ.

2554 และ 2555 เปนการรณรงคทวประเทศ เพอเผยแพรความร

สรางความตระหนกตอพษภยของการบรโภคเกลอและโซเดยมเกน

ในการปองกนและชะลอการเสอมของไตในกลมประชากรทวไป

กลมเปาหมายเฉพาะ และกลมผประกอบการอาหาร มการดำาเนนงาน

ดานสอสารประชาสมพนธ เนนการใหความรเพอลดการบรโภคเคม ม

การพจารณาคำาทใชในการสอสาร และดำาเนนการผานสอหลายอยาง

เชน จดรายการวทยทกเดอน

กระแสความเคลอนไหวการลดการบรโภคโซเดยมของประเทศ

ตางๆ ทวโลก รวมทงองคการอนามยโลกไดประกาศใหการดำาเนนการ

เพอลดการบรโภคโซเดยมในประชากรเปนภารกจหนงในสามอนดบแรก

ทประเทศตางๆ ควรดำาเนนการเพอลดความชกของโรคเรอรงสงผลให

หนวยงานดานสาธารณสขของประเทศไทยมการตนตวมากขนในการ

ลดโซเดยม ยดชวต56

ดำาเนนการเพอลดปรมาณการบรโภคโซเดยมในประชากร เหนไดจาก

มการรวมตวของนกวชาการ ผเชยวชาญ และองคกรอสระตางๆ ใน

การวางมาตราการตางๆ เพอลดการบรโภคโซเดยมทมกลมเปาหมาย

ทงประชาชนทวไป ผทเปนโรคไตหรอโรคความดนโลหตสง โดยเนน

ใหความร และเพมการมสวนรวมจากทกภาคสวนทเกยวของ ทงภาครฐ

ธรกจ ประชาสงคม และสอสาร

ขณะนประเทศไทยมเครอข�ยลดก�รบรโภคเคมเกดขน ซง

ประกอบดวย 1) กระทรวงสาธารณสขโดยสำานกงานบรหารยทธศาสตร

สขภาพดวถชวตไทย สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข กรมอนามย

สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมพฒนาพฒนาการแพทย

แผนไทยและการแพทยทางเลอก 2) ราชวทยาลยอายรแพทยแหง

ประเทศไทย 3) สถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล 4) สมาคม

โรคไตแหงประเทศไทย และ 5) นกวชาการ ผทรงคณวฒจากหลาย

ภาคสวน ไดรวมกนวางแผนในการขบเคลอนรณรงคเพอลดการบรโภค

เกลอ (โซเดยม) ในประเทศไทย (ปงบประมาณ 2556-2557)83 โดย

วตถประสงคของโครงการทพฒนารวมกนประกอบดวย

พฒนาและสงเคราะหองคความร ขอมลวชาการและหลกฐาน

เชงประจกษ (Evidence Base) ทเปนปจจบน ทสามารถนำาไปประยกต

ใชในการปฏบตงานลดการบรโภคเกลอ (โซเดยม) ในประเทศไทย

ทสอดคลองกบขอจำากด สภาพปญหา และบรบทของพฤตกรรมการ

บรโภคอาหารในแตละพนท

พฒนารปแบบแนวทางทจะใชในการรณรงคการลดการ

บรโภคเกลอหรอโซเดยมของประเทศไทยทสอดคลองกบสภาวะสงคม

วฒนธรรมและบรบทของแตละพนท

ลดโซเดยม ยดชวต 57

ถอดบทเรยนของกระบวนการพฒนาคน และระบบงาน

โดยเฉพาะในพนท Model เพอจดทำาคมอการปฏบตงาน การสอสาร

ประชาสมพนธ ตลอดจนการจดทำาขอเสนอเพอขบเคลอนงานเชง

นโยบาย

สำาหรบกลมเปาหมายการขบเคลอนประกอบดวย 2 กลมหลก

คอ 1) ประชาชนทวไปโดยเฉพาะเยาวชนคนรนใหม รวมถงครอบครว

และชมชน และ 2) ผบรหารองคกรปกครองทองถน ผบรหารราชการ

สวนทองถน และ สวนกลาง ผบรหารและผใหบรการตามหนวยบรการ

สาธารณสขทงภาครฐและเอกชน ผบรหารและลกจางหนวยงานภาค

เอกชน

จากวตถประสงคและกลมเปาหมายทกำาหนดไว แนวทางการ

ขบเคลอนเพอลดการบรโภคเกลอ (โซเดยม) สามารถเขยนออกมาเปน

กรอบแนวคดในการดำาเนนการโครงการดงแผนภาพท 5

ลดโซเดยม ยดชวต58

แผนภ�

พท 5

กร

อบแน

วคดกา

รขบเคลอ

นรณ

รงคเพอล

ดการ

บรโภค

เกลอ

(โซเดย

ม)

ในประเทศไทย

(ปงบ

ประมาณ

255

6-25

57)83

ประชาชนม

ศกยภ

าพในการจดก

ารปจ

จยเสยงแล

ะสภาพแ

วดลอ

มทสงผล

กระท

บตอโรค

วถชวต

ดวยก

ารรวมพ

ลงขบ

เคลอ

นจากทก

ภาคส

วนอย

างบร

ณาการ ส

มดลย

งยนแ

ละเปนส

ขบนพ

นฐาน

ปรชญ

าของเศรษ

ฐกจพ

อเพย

ง

ประชาชนม

ศกยภ

าพในการจดก

ารปจ

จยเสยงแล

ะสภาพแ

วดลอ

ม

ทสงผลก

ระทบ

ตอโรควถช

วตทเกด

จากพ

ฤตกร

รมการบ

รโภค

อาหา

รเคม

ปจจย

นำ�เข� (In

put)

กระบ

วนก�

ร (Process)

ผลผล

ต (Outpu

t)ผล

ลพธ

(Outco

me)

Impact

ขนเตรย

มก�ร

การวเคราะห

สภาพ

ปญหา

/

สถาน

การณ

ปจจบ

นเกย

วกบ

1. ส

ำารวจการบ

รโภค

เกลอ

และ

โซเดยม

เปน baseline data

D

ietary assessme

nt

urine sodium

2. ป

ระเมน

Consum

er

ดำ�เนนก

�รต�

ม Actio

n Plan โคร

งก�รยอ

ยกล

มเป

�หม�

ยรวม

:1)

ผบรโ

ภคเนนกล

มวย

ทำางา

น /เย

าวชน

2) ผป

ระกอ

บการ

/ผผล

ตอต

สาหก

รรม

3) ผ

ปรงอาห

าร 4

) ผก

ำาหนด

นโยบ

าย

5) บ

คลากรส

าธารณสข

โครง

ก�ร:1.เครอ

ขายค

วามร

วมมอ

พฒนา

/ปรบ

สตร

อาหา

รลดค

วามเคม

2. ล

ดการบร

โภคโซเดย

มผาน

การ

อานฉ

ลาก

3.การ รณรงคส

อสารลด

เคม

4.ประเมนผ

ลมาตรก

ารรณ

รงคล

ดการบร

โภคเกล

อ 5.ก

ารสร

างฐา

นขอม

ลวตถ

ดบอาหา

ร/เครอ

งปรงรส

อาห

ารทอ

งถน

ขนก�

รปฏบ

ตระยะสน

: Media advocacy/public

education and food

labeling

ระยะกล

�งแล

ะย�ว: Re

gulatio

n (volun

tary)/F

ood

Reform

ula-

tion/maintain

advo

cacy an

d education

ขนตด

ต�มป

ระเมนผ

ล ประ

เมนปร

มาณ

การบ

รโภค

โซเดยม

Re–

Dietary assessmen

t Urin

e so

dium

และ ป

ระเมน

effective

ness and

cost of

all projects

ขอมล

ปอนก

ลบเพอก

�รปร

บปรง

พฒน�

/จดท

ำ�ขอเสน

อเชง

นโยบ

�ยเพอล

ดก�รบร

โภคเกล

อ (โซ

เดยม

) ขอ

งประช�

ชนไทย

1. ม

/เกด base line Da

ta D

iet (หว

าน

มน เคม

)2. ม/เกดช

ดขอม

ล (2.1) บท

เรยน

การ

ดำาเนนงา

นตาม

มาตร

การร

ณรง

คลด

การบ

รโภค

เกลอ

และโซเดย

ม ทง

นวตก

รรม รป

แบบ

วธการ จดอ

อน

จดแขง (2.2) ขอ

เสนอ

เชงน

โยบา

ยฯ3.

90% ขอ

งกลม

เปาห

มายไ

ดรบ

Empo

werment เขาถงขอม

ลขาวสาร

ตามแ

ผนการจดก

จกรรม

1. ร

ะบบฐ

านขอ

มล N

utrient P

rofile

ไดรบ

การพ

ฒนา

รองร

บมา

ตรา

การล

ดการบร

โภคเคม

ของค

นไทย

ภายในป

58

2. ป

รมาณ

การบ

รโภค

เกลอ

ของค

นไทยล

ดลง 1, 2

, แล

ะ 3

กรมต

อคน

ตอวน

ภายในป

255

9, 2

562,

และ 25

65 จ

ากขอ

มล b

aseline

date ในป

255

63. จ

ดทำาขอเสน

อเชงนโยบ

าย เพอ

ลดการบ

รโภค

เกลอ

(โซ

เดยม

) ขอ

ง ปร

ะชาชน

1. คน

ไทยม

การบ

รโภค

เกลอ

ไมเกน

7 กร

มตอวน

ในป

พศ. 25

68

(30%

relative

reduction

from

base line ในป

2025

)2. อต

ราปว

ย ตา

ย จากผ

ลกระทบ

ของก

ารบร

โภคเกล

อหรอ

โซเดยม

ลดลงจาก

baseline

ลดโซเดยม ยดชวต 59

แนวท�ง ขนตอนในก�รดำ�เนนง�นแนวทาง/ขนตอนหลกในการดำาเนนการประกอบดวย 4 ขนตอน

ดงน

ขนท 1 ขนเตรยมก�ร ประกอบดวย

1. ทบทวนวรรณกรรม ศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ งานวจย

ทเกยวของและทบทวนมาตรการการรณรงคเพอลดการบรโภคเกลอและ

โซเดยมทงในประเทศและตางประทศ

2. การวเคราะหสภาพปญหา/สถานการณปจจบน ประกอบดวย

กจกรรม

2.1 สำารวจการบรโภคเกลอและโซเดยมของกลมเปาหมาย

จากวธการ Dietary Surveys หรอ 24-hour urine sodium

2.2 การประเมนConsumer Behavior awareness

2.3 สำารวจและสรางฐานขอมลอาหาร ทจะทำาใหรปรมาณ

เกลอหรอโซเดยมในเมนอาหารตางๆ ทวประเทศเพอเปนประโยชนใน

การขบเคลอนเพอลดการบรโภคเกลอหรอโซเดยมตอไป

2.4 Strengthening advocacy process (capacity building)

มการพฒนากำาลงคนใหมความสามารถในการรณรงคเพอลดการบรโภค

เกลอ (โซเดยม) ทงดานนโยบาย และการสอสารสาธารณะ

2.5 พฒนากลยทธ และ Action Plan ในการขบเคลอน

รวมกบภาคเครอขาย โดยมรายละเอยดในแตละประเดนดงน

Health Education/Social Marketing ผาน mass

media ดำาเนนการรณรงคดวยสอตางๆเชน สอวทย สอสงพมพ สอ

โทรทศน ปาย ประกาศและของทระลกตางๆ กระจายไปทวประเทศ

ไปในระดบชมชนตางๆ

ลดโซเดยม ยดชวต60

Food Reformulation ประเมนปญหาอปสรรค

เชน ผลการลดปรมาณโซเดยมในอาหารตอความปลอดภยของอาหาร

ปรมาณโซเดยมทสามารถลดไดโดยไมสงผลตอคณลกษณะตางๆของ

ผลตภณฑอาหารทเปนอย รวมทงไมสงผลตอรสชาต และการยอมรบ

ของผบรโภค

การดำาเนนการเรองฉลากโภชนาการ ประเมน

ปญหาอปสรรคของการดำาเนนการเรองฉลากอาหาร

ประเมนมมมองของผผลตตอการลดโซเดยม ตลอด

จนการหารปแบบการสนบสนนใหผผลตสมครใจเขารวมการรณรงค

ขนท 2 ก�รดำ�เนนก�ร ก�รดำ�เนนง�นโครงก�รรณรงคเพอ

ลดก�รบรโภคเกลอโดยแบงเปน 2 ระยะ คอ

ระยะเรมตน: เนนกลยทธ Health Education /Social Mar-

keting ผาน mass media และ สอทเปนวสดตางๆ กระจายไปทว

ประเทศในทกหมบาน

ระยะตอม�: เนนกลยทธสรางความรวมมอกบผประกอบการเกยว

กบอาหาร (Voluntary involvement) เชน สงเสรมใหมการปรบเปลยน

สตรอาหารใหเหมาะสมกบสขภาพของประชาชน (Food Reformula-

tion) และมมาตรการควบคมสดสวนเกลอ (โซเดยม) ในอาหารโดยทาง

กฎหมาย (Regulation) เชน การตดตามเพอใหมฉลากตามกฎหมาย

(Food Labeling) รวมถงการสงเสรมใหประชาชนสามารถอานฉลาก

ไดอยางเขาใจ

ลดโซเดยม ยดชวต 61

ขนท 3 ก�รตดต�ม สรปและประเมนผล

1. ประเมนการรบรของประชาชนถงการลดการบรโภคเกลอ

(โซเดยม)

2. ประเมนผลของ voluntary approach ตอความเปลยนแปลง

รปแบบอาหารสำาเรจรป และพฒนาระบบฐานขอมลในการตดตาม

ปรมาณโซเดยมในอาหารและสามารถประเมนถงสดสวนของโซเดยมท

ไดจากแหลงอาหารแตละชนด

3. ตดตามขอมลการประเมนรปแบบการตดฉลากเพอลดการ

บรโภคโซเดยมและผลของฉลากตอพฤตกรรมการเลอกซอ

4. ประเมนปรมาณการบรโภคโซเดยมตอวนของประชาชนไทย

โดย 24-hr urine sodium และ/หรอ dietary survey

ขนท 4 ก�รนำ�เสนอผลก�รดำ�เนนง�นเผยแพร

เสนอทางเลอกเชงนโยบายจากผลของมาตรการตางๆทดำาเนน

การในโครงการและจากความรจากแหลงตางๆ (Developing the

policy option)

มาตราการลดการบรโภคโซเดยมทเสนอโดยเครอขายลดการ

บรโภคเคมดงกลาวอยในระยะแรกของการดำาเนนการ จงยงไมสามารถ

ประเมนผลสมฤทธ ตลอดจนปญหา อปสรรค ทเกดขนในระหวางการ

ดำาเนนการได

แนวท�งก�รลดก�รรบประท�นเกลอ/โซเดยม/อ�ห�รเคมการประกอบอาหารรบประทานเองใหบอยทสดเทาทจะทำาได

เปนวธทดในการควบคมปรมาณเกลอ/โซเดยมไมใหมากเกนตอความ

ตองการของรางกาย การรบประทานอาหารสด ตามธรรมชาต โดย

ไมมการปรงแตงรสใดๆ ทำาใหรางกายไดรบแรธาตโซเดยมทเพยงพอตอ

ความตองการของรางกายแลว ดงนนจงควรปรงอาหารโดยเตมเกลอ

ลดโซเดยม ยดชวต62

นำาปลา หรอซอสปรงรสตางๆ ใหนอยทสดเทาทจะทำาได เพอปองกน

ไมใหไดโซเดยมมากเกนไป จนเปนอนตรายกบรางกาย

ขอแนะนำ�ลดก�รบรโภคโซเดยม

1. รบประทานอาหารสด ปรงอาหารโดยเตมเกลอ นำาปลา หรอ

ซอสปรงรสตางๆ ใหนอยทสด เพอใหคนเคยกบอาหารรสจด

2. อาหารทขาดรสเคม จดชด อาจทำาใหไมชวนกน แกไขโดย

การปรงใหมรสเปรยวหรอเผด หรอใสเครองเทศสมนไพรตางๆ ชวยให

มกลนหอมนารบประทานมากขน หรอปรงใหมสสนสวยงาม

3. ลด เลกการใสผงชรสในอาหาร

4. หลกเลยงการใชอาหารแปรรป อาหารสำาเรจรปและ

กงสำาเรจรปตางๆ อาหารหมกดอง อาหารกระปอง อาหารอบแหงหรอ

แชอมในกระบวนการเตรยม/ปรงอาหาร

หลกเลยงอาหารหมกดองเคม เชน กะป เตาหย ปลารา

ไตปลา ไขเคม ผกดอง ผลไมดอง แหนม ไสกรอกอสาน

หลกเลยงอาหารเคม เชน หมเคม เบคอน ไสกรอก

ผกดอง มสตารด และเนยแขง

หลกเลยงอาหารตากแหง เชน ปลาเคม เนอเคม

หอยเคม กงแหง ปลาแหง

หลกเลยงเนอสตวปรงรส ไดแก หมหยอง หมแผน

กนเชยง

หลกเลยงอาหารกงสำาเรจรป เชน บะหมสำาเรจรป โจกซอง

ซปซอง

หลกเลยงอาหารสำาเรจรปบรรจถง เชน ขาวเกรยบ

ขาวตงปรงรส

ลดโซเดยม ยดชวต 63

5. ลดความถของการบรโภคอาหารทตองมนำาจม เชน สก หม

กระทะรวมทงลดปรมาณของนำาจมทบรโภคดวย

6. หลกเลยงการรบประทานอาหารทะเลทมโซเดยมสง เชน

หอยแครง หอยแมลงภ

7. เพมการรบประทานผก ผลไม มากขนใหไดรวมวนละ

8-10 สวน

8. ปรบเปลยนนสยการรบประทานอาหารใหกนจดลง ไมเตม

เพมบนโตะอาการ เชน ไมใสนำาปลาพรก หรอจมพรกเกลอเมอรบ

ประทานผลไม ทสำ�คญควรชมอ�ห�รกอนเตมเครองปรงรสต�งๆ

จำาไวเสมอวานำาปลาหรอซอวโดยทว ๆ ไป 1 ชอนชามโซเดยม 350-

500 มก.

9. ไมควรมเกลอ นำาปลา หรอ ซอสปรงรสตางๆ บนโตะอาหาร

ถาจำาเปนตองมเครองปรงรสเหลาน ควรเลอกใชผลตภณฑเครองปรง

รสทมโซเดยมตำาแทนทเครองปรงรสปกต กรณทเปนเกลอวางบนโตะ

อาหาร ควรเลอกใชทเหยาะเกลอแบบมรเดยวแทนชนดทมหลายร

สำาหรบเครองปรงรสอนๆ ทเปนของเหลว ควรใสในภาชนะทมรแคบ

10. การซออาหารสำาเรจรปควรอานฉลากโภชนาการและเลอก

ชนดทมปรมาณเกลอหรอโซเดยมนอยทสดกรณทไมมฉลากโภชนาการ

ควรดทสวนประกอบทอยในฉลากอาหาร ผลตภณฑอาหารทมโซเดยม

มากกวา 0.5 กรม หรอเกลอ 1.25 กรม ตอนำาหนกอาหาร 100 กรม

ถอวามเกลอ/โซเดยมอยมาก ขณะทโซเดยมนอยกวา 0.1 กรม (เกลอ

0.25 กรม) ถอวามเกลอ/โซเดยมอยนอย

ลดโซเดยม ยดชวต64

ปรม�ณโซเดยมในอ�ห�ร 1 หนวยบรโภคต�ร�งท 17 ปรมาณโซเดยมในอาหารปรงสำาเรจพรอมบรโภค

(Ready to eat) 1 หนวยบรโภค

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

ขนมจนซาวนำา84 จาน 364 775

ขนมจนนำาเงยว84 จาน 364 1128

ขนมจนนำาพรก84 จาน 364 655

ขนมจนนำายา84 จาน 364 1525

ขนมจนนำายาปกษใต84 จาน 364 1259

ขาวตมหม84 ชาม 334 755

ขาวตมไก85 ชาม 334 855

ขาวตมปลา85 ชาม 334 805

ขาวไขตน86 จาน 318 623

ขาวไขพะโล84 จาน 320 976

ขาวหมกรอบ87 จาน 318 700

ขาวคลกกะป88 จาน 283 1412

ขาวหนาเปดยาง85 จาน 307 1231

ขาวหนาไก86 จาน 360 1066

ขาวหนาหม85 จาน 307 1154

ขาวหนาเนอ85 จาน 307 1176

ขาวหมกไก84 จาน 316 1018

ลดโซเดยม ยดชวต 65

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

ขาวหมแดง84 จาน 320 909

ขาวหมทอด84 จาน 307 682

ขาวผดฮองกง85 จาน 324 1186

ขาวผดหมใสไข85 จาน 324 1257

ขาวมนไกทอด87 จาน 283 934

ขาวหนาไกทอด85 จาน 283 357

ขาวมนสมตำา88 จาน 220 1120

ขาวยำาปกษใต84 จาน 230 1090

ขาวราดแกงปาปลาดก86 จาน 360 1829

ขาวราดแกงมสมนเนอ84 จาน 320 790

ขาวราดพะแนงไก86 จาน 267 641

ขาวราดตมขาไก86 จาน 324 988

ขาวราดมสมนไก86 จาน 320 746

ขาวราดไกผดใบกะเพรา86 จาน 265 1299

ขาวราดผดเปรยวหวาน86 จาน 322 673

ขาวราดสะเดานำาปลาหวาน+

ปลาดกยาง86จาน 308 474

ขาวราดแกงสมมะละกอ+ไขเจยว86 จาน 405 822

ขาวราดนำาพรกกะปผกตม+

ปลาททอด86 จาน 338 1122

ลดโซเดยม ยดชวต66

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

ขาวราดตมยำากง+หมทอด86 จาน 386 865

ขาวราดแกงเลยง+หมทอด86 จาน 410 685

ขาวราดแกงขเหลกปลายาง86 จาน 386 799

ขาวราดนำาพรกออง+ผก+ไขตม86 จาน 500 1890

ขาวราดผดสะตอ86 จาน 298 682

ขาวเหนยว+ลาบหม+ผก86 จาน 284 389

ขาวเหนยว+นำาตกเนอ+ผก86 จาน 257 460

กวยจบ84 ชาม 346 1204

บะหมนำาหมแดง84 ชาม 420 1777

บะหมแหงหมแดง84 ชาม 220 675

เสนเลกแหงลกชนเนอวว84 ชาม 225 788

เสนเลกนำาลกชนเนอวว

เนอสดเนอเปอย84 ชาม 470 1786

เสนเลกแหงหม84 ชาม 225 700

เสนหมแหงลกชนเนอวว84 ชาม 225 925

เสนหมแหงลกชนเนอวว

เนอสดเนอเปอย84 ชาม 225 988

เสนใหญแหงลกชนเนอวว

เนอสดเนอเปอย84 ชาม 225 857

เสนใหญนำาหม84 ชาม 436 1596

ลดโซเดยม ยดชวต 67

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

กวยเตยวเสนเลกแหงหม84 จาน 225 700

กวยเตยวเสนใหญนำาเยนตาโฟ84 ชาม 450 1076

กวยเตยวเสนใหญราดหนากง84 จาน 390 788

กวยเตยวเสนใหญผดซอวหม84 จาน 325 1242

กวยเตยวแหงลกชนปลา85 จาน 220 1107

ผดมกกะโรนหม84 จาน 325 819

ผดไทย86 จาน 286 1181

หมกะท86 จาน 280 974

* นำาหนกอาหารตอ 1 หนวยบรโภคไดมาจากหนงสอนำาหนกอาหาร

และรหสสำาหรบ INMUCAL. นครปฐม: สถาบนวจยโภชนาการ

มหาวทยาลยมหดล 255389

** ปรมาณโซเดยมในอาหารเมนเดยวกนอาจมความแตกตางกนได

เนองจากการปรงอาหารอาจใชสวนประกอบทแตกตางกน คาทนำา

เสนอในตารางนมาจากการคำานวณเปนปรมาณตอ 1 หนวยบรโภค

ตามปรมาณของโซเดยมทมในเอกสารอางองทแสดงปรมาณโซเดยม

ตออาหาร 100 กรม

ลดโซเดยม ยดชวต68

ต�ร�งท 18 ปรมาณโซเดยมในอาหารจานดวน (Fast foods) 1

หนวยบรโภค

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

แซนวชทนา90 ชน 53 260

แซนวชไสแฮม91 ชน 43 253

แซนวชไกหยองและแฮม91 ชน 49.4 175

แซนวชไสหมหยอง91 ชน 45 69

แซนวชไสแยม91 ชน 44 64

แซนวชไสสงขยา91 ชน 53 77

แซนวชไสหมหยองแฮม91 ชน 49.4 89

แซนวชไกทอดกรอบ91 ชน 122 793

พซซา ซพรม91 ชน 112 696

พซซาทะเล

ขนาด (11x11x2 ซม.)84 ชน 103 583

พซซาชส (แปงบางกรอบ)92 ชน 126 565

พซซาหนาเนอสตว

(แปงบางกรอบ)92ชน 136 1117

พซซาหนานม มท ถาดกลาง92 ชน 135 990

พซซาหนาเนอสตว93 ชน 135.5 1113

พซซาหนานม เปปเปอโรน

ถาดกลาง93ชน 102 640

ลดโซเดยม ยดชวต 69

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

พซซาบางกรอบ เปปเปอโรน

ถาดกลาง93ชน 77 640

พซซาเปปเปอโรน93 ชน 89.5 653

พซซาฮท_พซซาหนานม

มงสวรต ถาดกลาง93ชน 119 530

พซซาฮท_พซซาบางกรอบ

มงสวรต ถาดกลาง93ชน 101 550

พซซามงสวรต93 ชน 110 544

ชสเบอรเกอร94 ชน 107.5 728

แฮมเบอรเกอรเนอ94 ชน 90.5 391

เบอรเกอรปลา94 ชน 138.5 423

แฮมเบอรเกอรไก94 ชน 145 280

แฮมเบอรเกอรหม94 ชน 99.5 402

ดบเบลชสเบอรเกอร94 ชน 165 1150

บกแมค94 ชน 214 1040

ซามไรเบอรเกอร94 ชน 159 760

เบเกอรไกเปปเปอร94 ชน 159 650

เพรทเซลรสตนตำารบ

อานตแอนส95ท 74 1060

เพรทเซลรสงา อานตแอนส95 ท 74 990

ลดโซเดยม ยดชวต70

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

เพรทเซลรสซาวครมและหวหอม

อานตแอนส95ท 74 1180

เพรทเซลรสกระเทยม

อานตแอนส95ท 74 990

เพรทเซลรสอลมอนด

อานตแอนส95ท 74 400

เพรทเซลรสลกเกดนำาตาลเกลซ

อานตแอนส95ท 74 390

เพรทเซลรสชนเนมอน

อานตแอนส95ท 74 400

เคเอฟซ_อกสนในไกทอดสตร

ตนตำารบ95 ชน 163 1080

เคเอฟซ_นองไกทอดสตรตน

ตำารบ95 ชน 52 310

นองไก ขนาดกลาง

ชบแปงทอด91 ชน 62.7 56

เคเอฟซ_สะโพกไกทอด

สตรตนตำารบ96 ชน 96 730

เคเอฟซ_ปกไกทอดกรอบ

สตรฮอทแอนดสไปซ96ชน 51 470

ลดโซเดยม ยดชวต 71

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

เคเอฟซ_อกสนในไกทอดกรอบ

สตรฮอทแอนดสไปซ96ชน 178 1250

เคเอฟซ_นองไกทอดกรอบ

สตรฮอทแอนดสไปซ96ชน 55 440

เคเอฟซ_สะโพกไกทอดกรอบ

สตรฮอทแอนดสไปซ96ชน 111 1010

แมคโดนลส_แมคนกเกต 6 ชน94 ชน 94 520

นกเกตไก92 ชน 17 543

แมคโดนลส_เฟรนชฟราย กลาง94 ชน 117 270

แมคโดนลส_เฟรนชฟราย ใหญ94 ชน 154 350

เคเอฟซ_เฟรนชฟราย เลก96 ท 48.5 650

เคเอฟซ_ทารตไข96 ท 45 32

เคเอฟซ_ไกปอบ96 ท 150 1169

ไกไมมกระดกชบแปงขนมปง

ทอด ขนาดกลาง91ชน 13.5 77

แมคโดนลส_สไปซ แมควงส

4 ชน94 ท 123 770

พซซาฮท_เบรดสตก 1 ชน93 ชน 50 230

พซซาฮท_ซอสเบรดสตก

(3 ออนซ) 93 ชน 85 270

ลดโซเดยม ยดชวต72

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

เคเอฟซ_บารบควซอส96 ท 9 180

เคเอฟซ_ซอสเปรยวหวาน96 ท 15 150

แดรควนส_บลสสาทชอคโกแลต

เอกซตรม97 ถวยกลาง 392 610

แดรควนส_เอมแอนดเอม

บลสสาท97 ถวยกลาง 397 618

แดรควนส_โอรโอ บลสสาท97 ถวยกลาง 334 530

แดรควนส_บานานา สปลท

บลสสาท97 ถวยกลาง 382 230

แดรควนส_วานลลา โคน

ขนาดกลาง97ท 199 140

แดรควนส_ชอคโกแลต โคน

ขนาดกลาง97ท 199 160

แดรควนส_ดป โคน

ชอคโกแลต ขนาดกลาง97ท 220 150

แมคโดนลส_ไอศกรมโคน94 ท 84 95

แมคโดนลส_ไอศกรมโคนดพ94 ท 97 95

แดรควนส_ชอกโกแลต โคเวอร

สตรอเบอรร ในวาฟเฟลโบว97ท 318 170

ลดโซเดยม ยดชวต 73

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

แดรควนส_ซอฟเซรฟในวาฟเฟล

โคน97 ท 226 135

แดรควนส_คาปชโน มลาเต97

ขนาดกลางแกว 469 210

แดรควนส_คาราเมล มลาเต97

ขนาดกลางแกว 483 270

แดรควนส_มอคคา มลาเต97

ขนาดกลางแกว 489 260

แดรควนส_คาราเมล ซนเด97 ถวยกลาง 234 210

แดรควนส_ชอคโกแลต ซนเด97 ถวยกลาง 234 170

แมคโดนลส_ซนเด ชอคโกแลต94 ท 161 180

แดรควนส_พนท ซนเด97 ถวยกลาง 234 390

แดรควนส_สบปะรด ซนเด97 ถวยกลาง 234 140

แดรควนส_สตรอเบอรร ซนเด97 ถวยกลาง 248 140

แมคโดนลส_ซนเด สตรอเบอรร97 ท 178 110

* นำาหนกอาหารของในแตละเมนทชอเดยวกนอาจมการเปลยนแปลงขนอยกบ

การเตรยมและจำาหนายของแตละราน

** ปรมาณโซเดยมอาจมความแตกตางจากทแสดงในตารางทงนขนอยกบ

สวนประกอบและปรมาณ/ขนาดของอาหาร

ลดโซเดยม ยดชวต74

ต�ร�งท 19 ปรมาณโซเดยมในขนมอบ (Bakery) 1 หนวยบรโภค

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

บราวน92 ชน 56 178

เคกมไส/แยมโรล91

(ขนาด 8x2 ซม.)ชน 40 65

โรลไสหวาน92 ชน 71 272

โรลรสชอกโกแลต85 ชน 71 99

คกกชอกโกแลตชพ98 ชน 14 45

คกกชอกโกแลตชพ (ใชมาการน)98 ชน 14 51

คกกชอกโกแลตชพ (ไขมนตำา)98 ชน 14 53

คกกขาวโอต98 ชน 25 96

คกกเนยถว98 ชน 15 62

คกกชอกโกแลต98 ชน 10 60

คกกวนลา98 ชน 10 35

คกก92 ชน 12 41

คกกเนย99 ชน 12 43

คกกบราวน99

(ขนาด 7.3x8.2x1.9 ซม.)ชน 26 80

คกกมะมวงหมพานต85

(ขนาด 6.3x5.4x0.5 ซม.)ชน 14 41

ลดโซเดยม ยดชวต 75

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

คกกคอรนเฟลกส85

(ขนาด 6.3x5.4x0.5 ซม.)ชน 14 38

คกกไสครม91

(ขนาด 4.2x0.7 ซม.)ชน 11 24

คกกขาวโอตและลกเกด100 ชน 57 200

ชอตเบรดคกก100 ชน 64 300

ครวซองไข ชส เบคอน98

(ขนาด 7.6x13x4.4 ซม.)ชน 61 420

ครวซองเนย91

(ขนาด 5.9x14x3.7 ซม.)ชน 69.5 517

ครวซองไข ชส ไสกรอก91

(ขนาด 7.6x13x4.4 ซม.)ชน 61 425

ครวซองไข ชส แฮม91

(ขนาด 13x9x.5 ซม.)ชน 110 782

ครวซองชอคโกแลต100 ชน 106 210

ครวซองสวทชส100 ชน 113 320

ครวซองอลมอนด100 ชน 141 300

ครวซองแอปเปล100 ชน 109 160

ครวซองราสเบอร100 ชน 106 280

ครวซองแฮมและสวทชส100 ชน 122 580

ลดโซเดยม ยดชวต76

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

ครวซองผกโขมและสวทชส100 ชน 104 330

โดนทเคลอบนำาตาล92 ชน 60 205

ขนมปงหนาชอกโกแลต91

(ขนาด 8.3x9.5x2 ซม.)ชน 50 137

เวเฟอรรสชอกโกแลต85

(ขนาด 1.5x4.5x9 ซม.)ชน 25 38

ขนมปงเวเฟอร99

(ขนาด 1x2.5x9 ซม.)ชน 14 20

เคกเนย99

(ขนาด 5.5x5x3.5 ซม.)ชน 35 0

เคกชฟฟอน99

(ขนาด 5.5x5x5 ซม.)ชน 31 100

เคกกลวยหอม98

(ขนาด 5x8x4 ซม.)ชน 81 244

ชสเคก98

(ขนาด 7.5x5x1.5 ซม.)ชน 80 288

เคกผลไม99 ชน 29 78

แครกเกอรชส98

(ขนาด 7x7x0.5 ซม.)ชน 10 100

ลดโซเดยม ยดชวต 77

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

บสกทสอดไสสบปะรด

(แครกเกอรสอดไสสบปะรด)

(ขนาด Ø 4x1.5)91ชน 14 52

ขนมปงปงทาเนย นำาตาล91

(ขนาด 9.5x5x0.8 ซม.)ชน 10 46

ขนมปงทามาการนโรยนำาตาล91 ชน 50 212

ขนมปงไสคสตาส91

(ขนาด 8.3x9.5x2 ซม.)ชน 80 339

ขนมปงไสถวแดง91

(ขนาด 10x4.5 ซม.)ชน 80 72

ขนมปงไสเผอก91

(ขนาด 10x4.5 ซม.)ชน 80 70

ขนมปงไสสงขยา91

(ขนาด 10x4.5 ซม.)ชน 80 128

แมคโดนลส_องลชมฟฟน94 ชน 56 280

โอบองแปง_บลเบอรรมฟฟน100 ชน 159 510

มฟฟนบลเบอรร (ไขมนตำา)98 ชน 57 251

มฟฟนรำาขาวและลกเกด98 ชน 34 179

มฟฟนขาวโพด98

(ขนาด 6.4x5.7 ซม.)ชน 57 297

ลดโซเดยม ยดชวต78

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

มฟฟนขาวโอต98

(ขนาด 6.4x5.7 ซม.)ชน 57 224

มฟฟนองกฤษไสไข ชส เบคอน98 ชน 137 729

มฟฟนดบเบลชอคโกแลต100 ชน 156 540

มฟฟนไสไข94 ชน 137 820

มฟฟนไสกรอก94 ชน 111 850

มฟฟนไสไข และไสกรอก94 ชน 162 920

เฟรนชโทส98 (ขนาด Ø 3.5 ซม.) ชน 65 311

พายแอปเปล98 ชน 117 311

พายบลเบอร98

(ขนาด Ø 3.5 ซม.)ชน 117 380

พายเชอรร98

(ขนาด Ø 3.5 ซม.)ชน 117 288

พายฟกทอง98

(ขนาด Ø 3.5 ซม.)ชน 109 307

แมคโดนลส_พายสบปะรด94 ชน 80 140

พายชอกโกแลต98

(ขนาด Ø 3.5 ซม.)ชน 113 154

พายผลไม92 ชน 117 300

พายคสตารด92 ชน 80 209

ลดโซเดยม ยดชวต 79

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

พายไก91 (ขนาด 12x5x3 ซม.) ชน 35.5 135

พายขาวโพด94 ชน 80 220

พายเผอก94 ชน 80 160

ขนมปงลกเกด98 ชน 60 230

ขนมปงไสกรอก85

(ขนาด 5.63x8.34x4.23 ซม.)ชน 49.2 258

วอฟเฟลธรรมดา98

(ขนาด Ø 17.7 ซม.)ชน 75 42

เดนชไสชส98 ชน 91 319

เดนชไสผลไม98 ชน 94 333

ชอกโกแลตพดดง98 ถวยตวง 284 298

พดดงรสวนลา98 ถวยตวง 280 448

ซเฟลผกโขม98 ถวย 136 763

ชสบน85 (ขนาด10x4.5 ซม.) ชน 80 331

ขนมปงไสกระหรไก

(ขนมปงไสไก)85ชน 82 307

คพเคก92 ชน 48 162

แพนเคก98 (ขนาด Ø 10 ซม.) ชน 38 239

แพนเคกราดนำาเชอม98 ชน 116 552

แพนเคกไสชส85 ชน 116 545

ลดโซเดยม ยดชวต80

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก*

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

แพนเคกไสถวแดง85 ชน 116 325

เอแคลรไสชอกโกแลต91 ชน 16 48

กะหรปบไสหวาน91

(ขนาด4.8x7x4.5)ชน 45 22

ขนมปงทาเนย91

(ขนาด 8.3x9.5x2 ซม.)ชน 50 223

* นำาหนกอาหารของในแตละเมนทชอเดยวกนอาจมการเปลยนแปลงขนอยกบ

การเตรยมและจำาหนายของแตละราน

** ปรมาณโซเดยมอาจมความแตกตางจากทแสดงในตารางทงนขนอยกบ

สวนประกอบและปรมาณ/ขนาดของอาหาร

ลดโซเดยม ยดชวต 81

ต�ร�งท 20 ปรมาณโซเดยมในขนมขบเคยว (Snack foods) 1 หนวยบรโภค

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม

(มลลกรม)

ถวลสงทอด101 ทพพ 50 8

ถวลสงอบเกลอ84 ทพพ 50 88

มนฝรงทอดกรอบ รสธรรมชาต84 ถวยตวง 15 66

มนฝรงทอดกรอบ

เคลอบเนยคาราเมล102 ถวยตวง 15 121

ขนมถวลนเตา อบกรอบ103 ถวยตวง 18 106

ถวลนเตาเคลอบอบกรอบ84 ทพพ 60 261

ถวลสงอบนำาผง84 ทพพ 50 147

ถวโกแก103 ทพพ 50 113

เมลดทานตะวนอบนำาผง84 ทพพ 45 125

ธญพชชนดแทง92 แทง 28 83

ขาวเกรยบกง102 ถวยตวง 14 112

ขาวโพดอบกรอบปรงรสเคม102 ถวยตวง 14 82

ขาวโพดอบกรอบปรงรสหวาน102 ถวยตวง 14 12

ขนมอบกรอบรสตาง ๆ102 ถวยตวง 14 104

ลดโซเดยม ยดชวต82

ต�ร�งท 21 ปรมาณโซเดยมในกลมเครองดม (Beverages, non

alcoholic) 1 หนวยบรโภค

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

นำาสม 25%104 แกว 250 65

นำาเสาวรส 25%84 กลอง 250 28

นำาองน 25%104 แกว 250 13

นำาฝรง 25%104 แกว 250 50

นำาลนจ 25%84 แกว 250 30

นำาองน 100%84 กลอง 250 30

นำาแอปเปล 100%103 แกว 250 45

นำาฝรง 100%104 แกว 250 95

นำามะเขอเทศ 100%104 แกว 250 498

นำาสบปะรด104 กลอง 250 210

นำาสตรอเบอรร95 แกว 420 35

นำาแครอทผสมผลไมรวม 100%103 กลอง 200 150

นำาแครอทมวงผสมผกผลไมรวม

100%103

กลอง 200 65

นำาผกผลไมรวมผสมบลดออเรนจ

100%103

กลอง 100 23

นำาผกผลไมรวมผสมบลดออเรนจ

100%103

กลอง 200 45

ลดโซเดยม ยดชวต 83

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

นำาผกผลไมรวม 100%103 กลอง 200 75

นำาเชอรรเบอรรผสมนำาองน

100%103

กลอง 200 55

นำามงคดผสมนำาผลไมรวม

100%103

กลอง 200 45

นำาทบทมผสมนำาผลไมรวม

100%103

กลอง 200 65

นำาสมเขยวหวาน 100%103 กลอง 200 10

มนทเมดพลพ103 ขวด 300 80

นำาเกกฮวย ตราไอว103 ขวด 350 10

นำาเกกฮวยผสมหลอฮงกวย103 ขวด 350 5

นำากระเจยบ84 กลอง 250 25

นำามะพราว84 แกว 250 35

นำาพนช98 แกว 250 63

นำาลกพรน98 แกว 250 5

นำาตาลสด85 แกว 250 65

นำาวานหางจระเข85 แกว 250 55

วตาพรนสกดเขมขน พลส103 ขวด 42 15

วตาบาลานซ ควนซสกดเขมขนผสม103 ขวด 42 15

แฟนตานำาเขยว103 ขวดเลก 250 4

ลดโซเดยม ยดชวต84

ชออ�ห�รหนวย

บรโภค

นำ�หนก

(กรม)

ปรม�ณ

โซเดยม**

(มลลกรม)

แฟนตานำาแดง103 ขวดเลก 250 4

โคก103 ขวดเลก 250 15

ไวทท เกกฮวยขาว103 ขวด 350 10

ชานม103 ขวด 200 50

แมคโดนลส_กาแฟเยน94 ขวด 480 125

เอม 150103 ขวด 150 160

กระทงแดง103 ขวด 150 170

คาราบาว แดง103 ขวด 150 200

สปอนเซอร ออรจนล103 ขวด 250 200

สปอนเซอร กลนสม103 ขวด 250 120

เอมสปอรตพลส103 ขวด 250 230

ชาเยน85 แกว 250 45

เชค รส ชอกโกแลต98

(16 ออนซ)

แกว 333 323

เชค รส วนลา98 (16 ออนซ) แกว 333 273

คาเฟลาเต103 แกว 360 86

ชอคโกแลตปน103 แกว 420 390** ปรมาณโซเดยมในผลตภณฑเดยวกนอาจมความแตกตางกนได เนองจากสวน

ประกอบทมอยในผลตภณฑแตกตางกน ตามแตชอทางการคา คาทนำาเสนอ

ในตารางนมาจากการคำานวณเปนปรมาณตอ 1 หนวยบรโภค ตามปรมาณ

ของโซเดยมทมในเอกสารอางองทแสดงปรมาณโซเดยมตออาหาร 100 กรม

ลดโซเดยม ยดชวต 85

เอกส�รอ�งอง1. Ferbes GB, Lowis AM. Total sodium, potassium and

chloride in adult man. J Clin Invest 1956; 35: 596-600.

2. Luft FC, Zemel MB, Sowers JA, Fineberg NS, Weinberger MH. Sodium bicarbonate and sodium chloride: Effects on blood pressure and electrolyte homeostasis in normal and hypertensive man. J Hypertens 1990; 8:663-670.

3. Holbrook JT, Patterson KY, Bodner JE, Douglas LW’ Veillon C. Kelsay JL, Mertz W, Smith JC. Sodium and potassium intake and balance in adults consuming self-selected diets. Am J Clin Nutr 1984; 40:786-793.

4. Dahl LK. Possible role of salt intake in the development of essential hypertension- An international symposium. Berlin: Springe; 1960. p. 52-65.

5. Valtin H, Schafer JA. Renal function: Mechanisms preserv-ing fluid and solute balance in health. 3rd ed. Boston: Little Brown; 1995.

6. Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for water, potassium, sodium, chloride and sulfate. Washington, DC: National Academy Press; 2004.

7. คณะกรรมการจดทำาขอกำาหนดสารอาหารทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. ปรมาณสารอาหารทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย พ.ศ. 2546. กรงเทพ: โรงพมพองคการรบสงสนคาและ

พสดภณฑ; 2546.

ลดโซเดยม ยดชวต86

8. ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 182) พ.ศ. 2541 เรองฉลากโภชนาการ ตพมพในราชกจจานเบกษาฉบบทวไป เลม 115 ตอนท 47 ง. ลงวนท 11 มถนายน พ.ศ. 2541.

9. Proposed Draft General Principles for establishing Nutri-ent reference Values for nutrients associated with risk of diet-related noncommunicable diseases for General Population (NRVS-NCD) Codex Committee on Nutrition and Foods for Special Dietary Uses, 33rd Session, Bad Soden am Taunus, 14 - 18 November; 2011.

10. U.S. Department of Agriculture and U.S. Department of Health and Human Services. Dietary Guidelines for Ameri-cans, 2010. 7th ed., Washington, DC: U.S. Government Printing Office, December 2010.

11. Estimating dietary sodium intake in individuals receiving a randomly fluctuating intake. Hypertension 1982; 4: 805-808.

12. Yoshita K, Miura K, Okayama A et al. A validation study on food composition tables for the international coop-erative INTERMAP study in Japan. Environ Health Prev Med 2005; 10: 150-156.

13. Bingham S, Cummings, JH. The use of 4-aminobenzoic acid as a marker to validate the completeness of 24 h urine collections in man. Clin Sci. 1983; 64: 629-635.

14. Kawasaki T, Delea CS, Bartter FC, Smith H. The effect of high-sodium and low-sodium intakes on blood pres-sure and other related variables in human subjects with

idiopathic hypertension. Am J Med 1978; 64: 193-198.

ลดโซเดยม ยดชวต 87

15. Fujita T, Ando K, Ogata E: Systemic and regional

hemodynamics in patients with salt-sensitive hypertension.

Hypertension 1990; 16: 235-244.

16. de Wardener HE, MacGregor GA: Harmful effects of

dietary salt in addition to hypertension. J Hum Hypertens

2002; 16: 213-223.

17. Tumilehto J, Jousilahti P, Rastenyte D, et al: Urinary

sodium excretion and cardiovascular mortality in Finland:

a prospective study. Lancet 2001; 357: 848-851.

18. Nagata C, Takatsuka N, Shimizu N, Shimizu H. Salt intake

and risk of death from stroke in Japanese men and

women. Stroke 2004; 35: 1543-1547.

19. He J, Ogden LG, Bazzano LA, Vupputuri S, Loria C,

Whelton PK. Dietary sodium intake and incidence of

congestive heart failure in overweight US men and

women: First National Health and Nutrition

20. Ito K, Kuroda K, Tsuchiya M. Gradient salt reduction

and its antihypertensive effect in patients with essential

hypertension. Magnesium 1982; 1: 224-231.21. The Trials of Hypertension Prevention Collaborative

Research Group: The effects of nonpharmacologic interventions on blood pressure and hypertension incidence in overweight people with high-normal blood pressure. JAMA 1992; 267: 1213-1220.

22. Kawamura M, Kusano Y, Takahashi T, Owada M, Sugawara T. Effectiveness of a spot urine method in evaluating

ลดโซเดยม ยดชวต88

daily salt intake in hypertensive patients taking oral antihypertensive drugs. Hypertens Res. 2006; 29: 397-402.

23. Arcand J, Floras JS, Azevedo E, Mak S, Newton GE, Allard JP. Evaluation of 2 methods for sodium intake assessment in cardiac patients with and without heart failure: the confounding effect of loop diuretics. Am J Clin Nutr. 2011; 93:535-541.

24. Kawano Y, Ando K, Matsuura H, Tsuchihashi T, Fujita T, Ueshima H; Working Group for Dietary Salt Reduction of the Japanese Society of Hypertension. Report of the Working Group for Dietary Salt Reduction of the Japanese Society of Hypertension: (1) Rationale for salt restriction and salt-restriction target level for the management of hypertension. Hypertens Res. 2007; 30: 879-86.

25. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. รายงานการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 3 พ.ศ. 2529. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก; 2529.

26. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. รายงานการ

สำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 4 พ.ศ.

2538. นนทบร: กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข; 2538.

27. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. รายงาน

การสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท

5 พ.ศ. 2546. กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ

(รสพ); 2549.

ลดโซเดยม ยดชวต 89

28. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข และองคการ

ยนเซฟ สำานกงานประเทศไทย รายงานการสำารวจปรมาณการ

บรโภคโซเดยมคลอไรดของประชากรไทย; 2552.

29. สำานกงานสำารวจสขภาพประชาชนไทย สถาบนวจยระบบ

สาธารณสข รายงานการสำารวจการบรโภคอาหารของประชาชน

ไทย การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกายครง

ท 4 พ.ศ. 2551-2552; มถนายน 2554.

30. ลอชย ศรเงนยวง, ธนตา วงษจนดา, ฐนดา อภชนะกลชย.

สถานการณการบรโภคเกลอโซเดยมในประชากรไทย: การศกษา

เชงปรมาณ รายงานเสนอตอสำานกโรคไมตดตอ กองควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสข; 2550.

31. Khaw KT, Bingham S, Welch A, Luben R, O’Brien E,

Wareham N, Day N. Blood pressure and urinary sodium

in men and women: The Norfolk Cohort of the European

Prospective Investigation into Cancer (EPIC-Norfolk). Am

J Clin Nutr 2004;80: 1397-1403.

32. Stamler J, Elliott P, Dennis B, Dyer AR, Kesteloot H,

Liu K, Ueshima H, Zhou BF; INTERMAP Research Group.

INTERMAP: background, aims, design, methods, and de-

scriptive statistics (nondietary). J Hum Hypertens 2003;

17: 591-608.

33. Henderson L, Irving K, Gregory J, et al. National Diet and

Nutrition Survey: adults aged 19 to 64 Years. Vitamin

and Mineral Intake and Urinary Analytes. London: HMSO;

2003.

ลดโซเดยม ยดชวต90

34. UK: Food Standards Agency. National Centre for Social

Research. An assessment of dietary sodium levels among

adults (aged 19-64) in the UK general population in

2008, based on analysis of dietary sodium in 24 hour

urine samples; 2008.

35. du Cailar G, Mimran A, Fesler P, Ribstein J, Blacher J,

Safar ME. Dietary sodium and pulse pressure in normo-

tensive and essential hypertensive subjects. J Hypertens

2004; 22: 697-703.

36. Laatikainen T, Pietinen P, Valsta L, Sundvall J, Reinivuo

H, Tuomilehto J. Sodium in the Finnish diet: 20-year

trends in urinary sodium excretion among the adult

population. Eur J Clin Nutr 2006; 60: 965-970.

37. Pavan L, Casiglia E, Pauletto P, Batista SL, Ginocchio

G, Kwankam MM, Biasin R, Mazza A, Puato M, Russo

E, Pessina AC. Blood pressure, serum cholesterol and

nutritional state in Tanzania and in the Amazon: com-parison with an Italian population. J Hypertens 1997; 15: 1083-1090.

38. Geleijnse JM, Witteman JC, Hofman A, Grobbee DE. Electrolytes are associated with blood pressure at old age: The Rotterdam Study. J Hum Hypertens 1997; 11: 421-423.

39. Schroder H, Schmelz E, Marrugat J. Relationship between diet and blood pressure in a representative Mediterranean population. Eur J Nutr 2002; 41: 161-167.

ลดโซเดยม ยดชวต 91

40. Wright JD, Wang C-Y, Kennedy-Stephenson J, Ervin RB. Dietary intake of ten key nutrients for public health. Adv Data Vital Health Stat 2003;334:1-4.

41. Cooper R, Rotimi C, Ataman S, McGee D, Osotimehin B, Kadiri S, Muna W, Kingue S, Fraser H, Forrester T, Bennett F, Wilks R. The prevalence of hypertension in seven populations of west African origin. Am J Public Health 1997; 87: 160-168.

42. Hollenberg NK, Martinez G, McCullough M, Meinking T, Passan D, Preston M, Rivera A, Taplin D, Vicaria-Clement M. Aging, acculturation, salt intake, and hypertension in the Kuna of Panama. Hypertension 1997; 29: 171-176.

43. Moraes RS, Fuchs FD, Dalla CF, Moreira LB. Familial predisposition to hypertension and the association be-tween urinary sodium excretion and blood pressure in a population-based sample of young adults. Braz J Med Biol Res 2000; 33: 799-803.

44. Bisi Molina MdC, Cunha RdS, Herkenhoff LF, Mill JG.

Hypertension and salt intake in an urban population.

Rev Saude Publica 2003; 37: 743-750.

45. Negretti de Bratter VE, Bratter P, Oliver W, Alvarez N.

Study of the trace element status and the dietary intake

of mineral and trace elements in relation to the gastric

cancer incidence in Táchira, Venezuela. In: Collery P,

Bratter P, Negretti de Bratter VE, Khassanova L, Etienne

J-C, editors. Metal Ions in Biology and Medicine. Paris:

John Libbet Eurotext; 1998. p. 557-565.

ลดโซเดยม ยดชวต92

46. Cappuccio FP, Kerry SM, Micah FB, Plange-Rhule J,

Eastwood JB. A community programme to reduce salt

intake and blood pressure in Ghana. BMC Public Health

2006; 6:13.

47. Charlton KE, Steyn K, Levitt NS, Zulu JV, Jonathan D,

Veldman FJ, Nel JH. Diet and blood pressure in South

Africa: intake of foods containing sodium, potassium,

calcium, and magnesium in three ethnic groups. Nutrition

2005; 21: 39-50.

48. Kaufman JS, Owoaje EE, James SA, Rotimi CN, Cooper

RS. Determinants of hypertension in West Africa: contribu-

tion of anthropometric and dietary factors to urban-rural

and socioeconomic gradients. Am J Epidemiol 1996;

143: 1203-1218.49. Beard TC, Blizzard L, O’Brien DJ, Dwyer T. Association

between blood pressure and dietary factors in the dietary and nutritional survey of British adults. Arch Intern Med 1997; 157: 234-38.

50. Galanis DJ, McGarvey ST, Quested C, Sio B, Afele-Fa’amuli SA. Dietary intake of modernizing Samoans: implications for risk of cardiovascular disease. J Am Diet Assoc 1999; 99: 184-90.

51. Liu L, Mizushima S, Ikeda K. Comparative studies of diet-related factors and blood pressure among Chinese and Japanese: results from the China-Japan Cooperative Research of the WHO-CARDIAC Study. Cardiovascular

ลดโซเดยม ยดชวต 93

Disease and Alimentary Comparison. Hyperten Res Clin Exp 2000; 23: 413-420.

52. Kawamura M, Kimura Y, Takahashi K, Satoh N, Oku K, Adachi T, Nakajima J, Murooka M, Fujiwara T, Hiramori K. Relation of urinary sodium excretion to blood pressure, glucose metabolism, and lipid metabolism in residents of an area of Japan with high sodium intake. Hyperten Res Clin Exp 1997; 20: 287-93.

53. Liu L, Ikeda K, Yamori Y; WHO-CARDIAC Study Group. Inverse relationship between urinary markers of animal protein intake and blood pressure in Chinese: results from the WHO Cardiovascular Diseases and Alimentary Comparison (CARDIAC) Study. Int J Epidemiol 2002; 31: 227-33.

54. Nan Y, Tian HG, Shao RC, et al. Assessment of sodium

and potassium in processed foods in an urban area in

China. Eur J Clin Nutr 1995; 49: 299-306.

55. Woo J, Leung SS, Ho SC, Lam TH, Janus ED. Dietary

intake and practices in the Hong Kong Chinese

population. J Epidemiol Commnuity Health 1998; 52:

631-637.

56. Liu SM, Chung C. Trace-elements in Taiwanese diet in

different seasons. J Radioanal Nucl Chem 1992; 161:

27-38.

57. Azizi F, Rahmani M, Allahverdian S, Hedayati M. Effects

of salted food consumption on urinary iodine and thyroid

function tests in two provinces in the Islamic Republic

ลดโซเดยม ยดชวต94

of Iran. East Mediterr Health J 2001; 7: 115-120.

58. Matters RD and Donnelly D. Relative contributions of

dietary sodium sources. Jam Coll Nutr 1991; 10: 383-

393.

59. ตารางการใชวตถเจอปนอาหาร แนบทายประกาสสำานกงานคณะ

กรรมการอาหารและยา ขอกำาหนดการใชวตถเจอปนอาหาร ลง

วนท 3 พฤศจกายน 2547.

60. World Health Organisation. World Health Report 2002:

Reducing Risks, Promoting Healthy Life. World Health

Organisation: Geneva, Switzerland, 2002.

61. Frohlich ED. The salt conundrum: a hypothesis.

Hypertension 2007; 50:161-166.62. He FJ, MacGregor GA. Salt reduction lowers

cardiovascular risk: meta-analysis of outcome trials. Lancet. 2011;378: 380-382.

63. Hooper L, Bartlett C, Davey Smith G, Ebrahim S. Systematic review of long term effects of advice to reduce dietary salt in adults. BMJ. 2002; 325 (7365): 628.

64. He FJ, MacGregor GA. Reducing population salt intake worldwide: from evidence to implementation. Prog Cardiovasc Dis. 2010; 52: 363-382.

65. Appel LJ, Frohlich ED, Hall JE, Pearson TA, Sacco RL, Seals DR, et al. The importance of population-wide sodium reduction as a means to prevent cardiovascular disease and stroke: a call to action from the American Heart Association. Circulation. 2011; 123: 1138-1143.

ลดโซเดยม ยดชวต 95

66. Cappuccio FP, Kalaitzidis R, Duneclift S et al. Unravelling the links between calcium excretion, salt intake, hypertension, kidney stones and bone metabolism. J Nephrol 2000; 13: 169-177.

67. Joossens JV, Hill MJ, Elliott P et al. Dietary salt, nitrate and stomach cancer mortality in 24 countries. European Cancer Prevention (ECP) and the INTERSALT Cooperative Research Group. Int J Epidemiol 1996; 25: 494-504.

68. Burney P. A diet rich in sodium may potentiate asthma. Epidemiologic evidence for a new hypothesis. Chest 1987; 91: 143S-148S.

69. He FJ, Markandu ND, Sagnella GA, MacGregor GA. Effect

of salt intake on renal excretion of water in humans.

Hypertension 2001; 38: 317-320.

70. He FJ, Marrero NM, MacGregor GA. Salt intake is related

to soft drink consumption in children and adolescents:

a link to obesity? Hypertension 2008; 51: 629-634.

71. Bibbins-Domingo K, Chertow GM, Coxson PG, Moran

A, Lightwood JM, Pletcher MJ, Goldman L. Projected

effect of dietary salt reductions on future cardiovascular

disease. N Engl J Med 2010; 362: 590-599.

72. Smith-Spangler CM, Juusola JL, Enns EA et al. Population

strategies to decrease sodium intake and the burden of

cardiovascular disease: a cost-effectiveness analysis. Ann

Intern Med 2010; 152: 481-487, W170-483.

ลดโซเดยม ยดชวต96

73. Beaglehole R, Bonita R, Horton R, Adams C, Alleyne G,

Asaria P, et al. Priority actions for the non-communicable

disease crisis. Lancet. 2011;377: 1438-1447.

74. Creating an enabling environment for population-based

salt reduction strategies: report of a joint technical

meeting held by WHO and the Food Standards Agency.

July 2010.

75. He FJ, MacGregor GA. A comprehensive review on salt

and health and current experience of worldwide salt reduction programmes. J Hum Hypertens. 2009; 23: 363-384.

76. Karppanen H, Mervaala E. Sodium intake and hyperten-sion. Prog Cardiovasc Dis. 2006; 49: 59-75.

77. Reducing salt intake in populations: report of a WHO forum and technical meeting; 2006 October 5-7; Paris (France): WHO Forum on Reducing Salt Intake in Populations; Available from: www.who.int/dietphysicalactivity/ Salt_Report_VC_april07.pdf.

78. China Salt Substitute Study Collaborative Group. Salt substitution: a low-cost strategy for blood pressure control among rural Chinese. A randomized, controlled trial. J Hypertens. 2007; 25: 2011-2018.

79. Chang HY, Hu YW, Yue CS, et al. Effect of potassium enriched salt on cardiovascular mortality and medical expenses of elderly men. Am J Clin Nutr. 2006; 83: 1289-1296.

ลดโซเดยม ยดชวต 97

80. He FJ, Jenner KH, MacGregor GA. WASH-World Action on Salt and Health. Kidney International 2010; 78: 745-753.

81. Ratana Eaiprasertsak. Development of low sodium and low sugar seasoning sauces. (Thesis). Bangkok, Mahidol University; 1996.

82. Weerawan Limmanon. Effect of diets prepared by using sodium-reduced condiment on lowering blood pressure in hypertensive persons. (Thesis). Bangkok, Mahidol Uni-versity; 2006.

83. เครอขายลดเคม โครงการการขบเคลอนรณรงคเพอลดการบรโภคเกลอ (โซเดยม) ในประเทศไทย (ปงบประมาณ 2556-2557) เอกสารประกอบการประชมการพฒนาโครงรางการวจยเรอง “การขบเคลอนรณรงคเพอลดการบรโภคเกลอ(โซเดยม) ในประเทศไทย” ณ หองประชม 2 ชน 2 สำานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสขม วนวนศกรท 25 พฤษภาคม 2555.

84. Prapasri P. Thai food composition tables. Nakorn Pathom: Institute of Nutrition, Mahidol University (INMU); 1999

85. Puwastien P BB, Raroengwichit M, Sungpuag P. ASEAN food composition tables 2000. Nakorn Pathom: Institute of Nutrition, Mahidol University; 2000.

86. Titayastan W. Thai food-health food อาหารไทย-อาหารสขภาพ Bangkok: Mahidol University; 1999.

87. Toungsuwan S. The Nutrient Composition of Common Thai-Style Fast Food Dishes. Bangkok: Mahidol University; 1996.

ลดโซเดยม ยดชวต98

88. Suphanpayak S. Development of Reference Recipes for

Commonly Consumed Thai One-Plate Dishes and Snacks

and their Nutritive Values. Bangkok: Mahidol University;

2002.

89. อรพนท บรรจง. นำาหนกอาหารและรหสสำาหรบ INMUCAL.

นครปฐม: สถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล; 2553

90. Tee E Siong ea. Nutrition Composition of Malaysian

foods Malaysian food Composition database Programme.

Fourth Edition ed: Institute for Medical Research Kuala

Lumpur; 1997.

91. INMUCal. Program INMU Cal Version 2.0.

92. Wheeler M. Nutrient database for the 2003 exchange

lists for meal planning. J Am Diet Assoc. 2003 7(Jul;

103):894-920.

93. Pizza Hut. Nutrition information [Online]. Available from:

http://www.pizzahut.com/nutritioninformation.html. [Accessed

2012 Aug 15].

94. Mcdonalds. McDonald’s USA Nutrition Facts for Popular

Menu Items [Online]. Available from: http://www. nutrition.

mcdonalds.com/getnutrition/nutritionfacts.pdf. [Accessed

2012 Aug 15].

95. Auntie Annes. Nutrition Fact Sheet [Online]. Available

from: http://www.auntieannes.com/resource/pdfs/Auntie-

Annes-Nutritional-Facts.pdf /nutritionfacts.pdf. [Accessed

2012 Aug 15].

ลดโซเดยม ยดชวต 99

96. KFC. Nutrition Guide [Online]. Available from:http://www.

kfc.com/nutrition/pdf/kfc_nutrition.pdf. [Accessed 2012

Aug 15].

97. Dairyqueen. [Online]. Available from: http://www.dairyqueen.

com/us-en/Company/Nutrition/. [Accessed 2012 Aug 15].

98. Gebhardt SE TR. Nutritive value of food: United States

Department of Agriculture 2002.

99. Institute FaNR. The Phillippine Food Composition Table

1997. Bicutan, Tagig, Metro Manila Phillippine: Department

of Science and Technology; 1997.

100. AuBonPain. Nutrition Information. Available from:http://

www.aubonpain.com/menu/nutritional-information.aspx.

[Accessed 2012 Aug 15].

101. กองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสข กรมอนามย. ตารางแสดง

คณคาอาหารไทยในสวนทกนได 100 กรม. กรงเทพมหานคร;

2530.

102. Raroengwichit M. Development of referece amounts for

Thai nutrition labelling and food composition data base

of Thai commercial food products: Mahidol University;

1999.

103. สถาบนโภชนาการ. ฉลากโภชนาการ คณคาสารอาหารจากฉลาก

โภชนาการทระบในบรรจภณฑของสนคาระหวางประเทศป 2539

- 2543 ใน Instititute of Nutrition, Mahidol University.

Food Composition Database for INMUCAL PROGRAM.

นครปฐม: สถาบนโภชนาการ; 2545.

ลดโซเดยม ยดชวต100

104. Charoenrat P. Nutritive values of Thai fruit juices and

fruit drinks and effect of storage time on vitamin C

content in orange juice: Mahidol University; 2000.

ลดโซเดยม ยดชวต 101

ดชนคำ� หน�

กระบวนการโซเดยม-โปตสเซยมปม (Na-K ATPase) 3

กลยทธในการสอสารขอมล 42

การเกบอาหารทงหมดทมการบรโภคจรงใน 1 วน 10

การกำาหนดคา Nutrient Reference Values 9

การสญเสยปสขภาวะ 49

ขอแนะนำาในการบรโภคอาหารเพอใหมสขภาพด 50

ขอบงคบทางกฎหมาย 45

ขอมลโภชนาการ 42-43

เครอขายลดการบรโภคเคม 56,61

เครองปรงรสทมโซเดยมสง 20-21,24

เครองปรงรสทลดโซเดยม 52-54

ความดนโลหตสง 4,9,15,37-39,45,51,53,54-56

คาประมาณของความตองการสารอาหาร 5

คาประมาณของสารอาหารทเพยงพอ

กบความตองการของรางกาย

คาปรมาณสารอาหารทแนะนำาใหบรโภค 5

คาปรมาณสงสดของสารอาหารทบรโภคไดในแตละวน 5

แลวไมทำาใหเกดอนตราย

ชงนำาหนกอาหาร 10

โซเดยมทมการแลกเปลยนได 3

ซกประวตการบรโภคอาหารยอนหลงใน 1 วน (24 ชวโมง) 11,17

ตดฉลาก 45-48,61

โปแตสเซยมคลอไรด 45,52-53

โปรตนรวในปสสาวะ 38-39

ลดโซเดยม ยดชวต102

คำ� หน�

ปสสาวะ 24 ชวโมง 11-14,25-26,28-31

ปสสาวะ ณ เวลาใดเวลาหนง (spot urine) 13-15

ปสสาวะในชวงเวลากลางคน (overnight urine) 12,14,28-29

ปสสาวะครงท 2 หลงจากตนนอน 13-14,16

(second urine sample after waking)

มธยฐานของการบรโภคโซเดยม 20

ยทธศาสตรสขภาพดวถชวตไทย 54,56

แรงดนออสโมตก 3

รณรงคเพอสรางความรบรในประชากร 44

ลดปรมาณโซเดยมในกระบวนการผลต 44

สารทดแทนเกลอ 45-46

แหลงโซเดยมหลก 41

อาหารแปรรป 32-33,45,48-50,62

อเลกโตรไลต 2

ลดโซเดยม ยดชวต 103

บนทก