ររះរាជាណាចរររម្ពុជា ជាតិ សាសនា ររះម្ហារសរត

សារលវទិ្យាល័យភូម្និ្ទន្តិីសាស្តសរ ន្ងិ វទិ្យាសាស្តសរ សសដ្ឋរិចច

ន្តិីពាណិជ្ជរម្ម ស ៀបស ៀងសោយ ហ ឹង ឧតរម្

ន្សិសតិផ្នែរទ្យនំារ់ទ្យនំ្ងអន្រ ជាតិ សារលវទិ្យាល័យ បញ្ញា សាស្តសររម្ពុជា ន្សិសតិផ្នែរ គណសន្យយ សារលវទិ្យាល័យ ភូម្និ្ទន្តិីសាស្តសរ ន្ងិ វទិ្យាសាស្តសរ សសដ្ឋរិចច

ន្តិីពាណិជ្ជរម្ម

១. នតីពិាណិជជកមមជានតី ិដដលរគប់រគងសិទធ ិ ផតល់សិទធ ិ ទំនាក់ទំនង នងិ ផារភ្ជជ ប់យ៉ា ងជតិសនតិ ចំពពាោះមនសុស នងិ សកមមភ្ជពពាណិជជកមម ( ការទិញ, ការលក់) នតីពិាណិជជកមមជាដផនកមួយនន CIVIL LAW ដដលមានរបសទិធភិ្ជពពលើដផនកសាធារណៈ នងិ ឯកជន ។ នតីពិាណិជជកមម ជានតីពិពិសសដដលមានលកខណៈបត់ដបន នងិ វជិជមានដដលអាស្ស័យពលើសកមមភ្ជពពាណិជជកមម តាមពពលពវលា នងិ សម័យកាល ។

២. ពាណិជជកចិច ជាសកមមភ្ជព ឬ ដំពណើ រការននការទិញលក់ ឬ ព ោះដរូទំនញិ ឬ ពសវាកមមដដលអនវុតតរបចំនថៃ ព យរបូវន័ត ឬ នតីបុិគគល កនងុពោលបំណងដសវងរករាក់ចំពណញ ។

ពាណិជជកចិចដចកពចញជា ៤ របពភទពាណិជជកចិច

ពាណិជចកចិចតាមធមមជាត ិ ជាពាណិជជកចិចដដលមានដចងកនងុចាប់ គ ឺ សំពៅពៅពលើកចិចការដដលសថតិពៅពរកាមការកណំត់ននវធិានពាណិជជកមមជាធរមាន ព ើយកចិចការទំងពនោះរតូវពធវ ើព ើងព យពាណិជជករ ដដលអនវុតតជាមុខរបររបចំដចូសកមមភ្ជពដដលកណំត់ពៅមារតា ២ ននចាប់សតពីវីធិានពាណិជជកមម នងិ បញ្ជីពាណិជចកមម ។ ដចូពនោះ ពាណិជចកចិចតាមធមមជាត ិគសំឺពៅពៅពលើសកមមភ្ជពទំងឡាយដដលមានបញ្ញតតកិនងុមារតា ២ នងិ ដបងដចកជាសកមមភ្ជពពផសងៗោន ដចូជាសកមមភ្ជពព ោះដូរសកមមភ្ជពឧសា កមម នងិ ិរញ្ញវតថុ កដ៏ចូជាទំនាក់ទំនង នងិ ពសវាកមម អនតរការ ។

ពាណិជជកមមបនាទ ប់បនស ំ ជាសកមមភ្ជពដដលផារភ្ជជ ប់ នងិ សកមមភ្ជពចំបងដដលនាឱំ្យ រកុម ុនមានដំពណើ រការ ។ ពាណិជជកមមរបពភទពនោះអាចដំពណើ រការសរមាប់ បំពពញសកមមភ្ជពឱ្យពាណិជចកចិចចំបង ។

ពាណិជជកចិចតាមទំរង់

ជាសកមមភ្ជពដដលបពងក ើតរកុមទំនាក់ទំនងមានការចុោះបញ្ជីរតមឹរតូវ កនងុពោលបំណងបពងក ើតឱ្យមានដំពណើ រការពាណិជចកចិចស្សបចាប់ ។

ពាណិជចកចិចចំរោុះ

ជាការកណំត់ពលើសកមមភ្ជពពាណិជជកមម ដដលមានវវិាទ ព ើយរកដំព ោះរសាយរវាង ពាណិជជកមម នងិ អតថិជិន ឬ អនកពរបើរាស់ពសវាកមម ។

៣. ភ្ជពខុសោន រវាង សបិបករ នងិ ពាណិជជករ

សបិបករ ( ARTISAN ) : ជាបុគគលដដលជាមាច ស់ ឬ បុគគលដដលពបើកដំពណើ រការសិបបកមម ព យមានកមមករមិនដមនជារគួសារ ចំននួមិនពរចើនជាង ៧ នាក់ ( ស្សបតាមចាប់របពទសកមពុជា ) ។ តាមការកណំត់ពលើសកមមភ្ជពរបស់សិបបករ គមឺានលកខណៈ បពចចកពទស មិនទំពនើប នងិ មានទំ ំ នងិ រទង់រទយតូចជាង សកមមភ្ជពរបស់ ពាណិជចកមម ។ (ឧទ រណ៍ សបិបកមមផលិត ចង្ក្រក នដ ី ដដលពរបើព យនដ នងិ បពចចកពទសបុរាណ ) ។ ពាណិជចករ : ជាបុគគលដដលជារបូវន័ត ឬ នតីបុិគគលដដលមានសកមមភ្ជពរបចំនថៃ កនុងការពធវ ើពាណិជចកចិច ( ការព ោះដរូ ទិញ លក់ ទំនញិ នងិ ពសវាកមម ) កនងុពោលបំណងដសវងរករាក់ចំពណញ ។ ពាណិជជកចិចមានរទង់រទយ ធជំាងសបិបកមម ។

៤. ពដើមបីកណំត់ថាបុគគលជាពាណិជជករតរមូវឱ្យបំពពញលកខខណឌ ដចូជា ៖

ពាណិជចករសំពៅពៅពលើបុគគលដដលអនវុតតនវូសកមមភ្ជពពាណិជចកចិចប៉ាុដនតទមទរឱ្យបំពពញនវូលកខខណ័ឌ មួយចំននួបដនថមពទៀតដចូជារទង់រទយស រោស អនវុតតមុខរបររបចំ របកបរបរព យឯករាជយ ( ពចញពឆីនទៈ របស់ោត់ព យពសរ ី) នងិ ជាសមតថជន (មានកាយសមបទ នងិ មិនដមនជាបុគគលវកិារៈ) ។

របពភទននពាណិជជកររតវូានដបងដចករមួមានពាណិជជករជា របូវនតបុគគល នងិ ជានតីបុិគគល ។

ពាណិជជករជារបូវនតបុគគល ពាណិជជករជារបូវនតបុគគលរតវូានដបងដចករវាលកខណៈសមបតតតិាមចាប់ សកមមភ្ជព ឬ ទពងវ ើ ឬ មានលកខណៈដដលបរា ញថាមាន ឬ ោម នមូលនធិពិាណិជជកមម ឬ សថតិពៅកនុងសាថ នភ្ជពជាស ពទ័ធ ដដលពធវ ើអាជវីកមមព យដ ក ឬ រមួោន ដតមួយ ។

ពាណិជជកររតវូមានសកមមភ្ជពពាណិជចកចិច មានលកខណៈឯករាជយ ជាសមតថជន នងិ អនវុតតរបររបចនថៃ ។

៥. ពនយល់ពសីទិធ ិរបស់ពាណិជជករ ៖

សទិធ ិ នងិ កាតតពវកចិចរបស់ពាណិជជករ រតូវមានការរបឈម នងិ ទទួលានសទិធ ិចំពពាោះមុខចាប់សតពី ីពាណិជជកមម ដចូតពៅ ៖ សទិធ ិ នងិ កតតពវកចិចករ៏តូវពធវ ើការដបងដចកដចូោន ពៅនងឹ កតតពវកចិចគណពនយយ កតតពវកចិចសារពពើពនធ នងិ កតតពវកចិចបនាទ ប់បនសដំដលជាប់ទក់ទងពៅនងឹ ិរញ្ញវតថុ នងិ ពាណិជជករ ផងដដរ ។ ពរៅពពីនោះពាណិជជករកម៏ានសទិធ ិមួយចំននួដចូជា ៖ សទិធ ិពាោះពនន ត នងិ ឈរព ម្ ោះ ឱ្យពគពាោះពនន តកនងុសភ្ជពាណិជជកមម សទិធ ិទមទរឱ្យមានភតសិនា (ការជួល) ននទីតាងំដដលពគានពធវ ើអាជវីកមមពលើមូលនធិពិាណិជជកមម ។

៦. ពនយល់អំពតីួរនាទី នងិ ភ្ជរកចិចរបស់សភ្ជពាណិជចកមម ៖

មារតា ២ ៖ សភ្ជពាណិជជកមមពខតត រកុង របមូលផតុំបពងក ើតជាសភ្ជពាណិជជកមមកមពុជា ។ សភ្ជពាណិជជកមម កមពុជាពធវ ើសកមមភ្ជព ទូទំងរពោះរាជា ចរកកមពុច ព ើយោរំទដល់ជំ រ នងិ សកមមភ្ជពរបស់ សភ្ជពាណិជជកមមពខតត រកុងទំងឡាយ ។ សភ្ជពាណិជជកមមកមពុជា ទទួលបនទកុរគប់រគងពសវាដដលទក់ទងដល់ពាណិជចកមម ឧសា កមម ពាណិជជកមម ឧសា កមម កសិកមម នងិ អាជវីកមម ពផសងៗពទៀតដដល ួសពលីទធភ្ជពរបស់សភ្ជពាណិជកមមពខតត រកុង ។

មារតា ៣ ភ្ជរកចិចសភ្ជពាណិជកមមកមពុជារមួាន

ពធវ ើការទំនាក់ទំនងជាមួយសភ្ជពាណិជចកមមពខតត រកុង នងិ ជួយសរមបសរមួល ការររពធវ ើឱ្យមានការអភវិឌ្ឍន ៍ ចូលរមួអនវុតតពោលនពយាយពសដឋកកចិចពាណិជជកមម របស់រាជរ ឋក ភាិល ពដើមបីបពងក ើនសកមមភ្ជពពសដឋកកចិច កនងុ

រពោះរាជា ចរកកមពុជា ។ ផតល់ជូនរាជរ ឋក ភាិលនវូពយបល់ នងិ ពព័ៅមានសតពីពីសដឋកកចិច នងិ វនិពិយគ ជានដគូរចរចរជាមួយរាជរ ឋក ភាិល កនងុនាមត ំងស គមន ៍ ពាណិជជកមម ឧសា កមម សិបបកមម កសកិមម

នងិ ពសវាកមម ពធវ ើទំនាក់ទំនងជាមួយរបភពពសដឋកកចិច នងិ ិរញ្ញវតថុពរៅរបពទស បំពពញភ្ជរកចិចដដល ួសពសីមតថភ្ជព នងិ លទធភ្ជពរបស់សភ្ជពាណិជជកមមពខតត រកុង ជាសភ្ជរបឹកាធរុកចិចយុទធសាស្តសតស របតបិតតកិារពសដឋកកចិច សរមបសរមួលសភ្ជពាណិជជកមម ពខតតរកុង ឱ្យពធវ ើស របតបិតតកិារជាមួយោន ពដើមបីពរបើរាស់ សកាត នុពលភ្ជព

ដដលមានពៅតាមពខតតរកុង ចូលរមួសកមមភ្ជពជាមួយសភ្ជពាណិជជកមម កនងុតបំន់ នងិ ពលើសាកលពលាក បពងក ើត នងិ រគប់រគងរគោឹះសាថ នពធវ ើអាជវីកមម នងិ រគោឹះសាថ នបណតុ ោះប ត លវជិាជ ជវីៈ ពធវ ើរាយការណ៍របចំនន ំ សតពីសីកមមភ្ជពរបស់ខលួនជូនមង្ក្នតរីកសួងពាណិជជកមម

ចូលរមួកនងុការពដញនថលសាធារណៈ ពដើមបីទទួលភ្ជរកចិចជាសមបទនកិរននសំណង់សាធារណការ ឬ ទទួលបនទកុពធវ ើពសវាសាធារណៈ ។

៧. កនងុវស័ិយពាណិជជកមម ករណីមានវវិាទពកើតព ើង គូរភ្ជគអីាចដសវងរកដំព ោះរសាយតាមរយៈ ៖

ការព ោះរសាយវវិាទ ជាទូពៅចំពពាោះករណីដដលបងកព ើងព យពាណិជជករ គូរភ្ជគមីានសិទធ ិពៅកនុងការពរជើសពរ ើសវធិសីាស្តសត ពៅកនុងការព ោះរសាយវវិាទ ។ ដដលកនងុពនាោះ គូរភ្ជគមីានជពរមើសពរីយ៉ា ងគ ឺ៖

ការព ោះរសាយពរៅរបពន័ធតលុាការ ការព ោះរសាយតាមរបពន័ធតលុាការ

o ការព ោះរសាយវវិាទពរៅរបពន័ធតុលាការ ៖ ជានតីវិធិមួីយដដលមានដបងដចកជានតីវិធិតីចូៗពផសងៗពទៀតដចូជា ការចរចរ សនាធ នកមម នងិ មជឈតតកមមពាណិជជកមម ។

ការព ោះរសាយវវិាទពរៅរបពន័ធតុលាការ តាមរយៈការចរចរ ពទវភ្ជគ ី(មានការចំ យពពលពវលា នងិ ថវកិារតចិ នងិ អាចរកាការសមាៃ ត់ )។ សនាធ នកមម ( តាមរយៈសនាធ នការ ីការចរចរ រតូវមានការចូលរមួពភី្ជគទីបីី ដដលជាភ្ជគសីរមបសរមួល មាន ក់) ។ មជឈតតការ ( តារយៈមជឈតតករ ការចរចររតវូមានមជឈតតករដដលជាអនកនាំពាកយ រវាងភ្ជគទំីងព ីសរមាប់សរមុោះសរមួលោន )។

o ការចរចរពបើពរបៀបពធៀបជមួយ នងឹវធិសីាស្តសតដនទពទៀត គភឺ្ជគអីាចទទួលាននវូផលរបពយជន៍ដចូជា ( ការចំ យអស់តចិ ចំពណញពពលពវលា រកានវូការសមាៃ ត់រវាងគូរភ្ជគ ីននវវិាទ) ។ ពទោះជាការចរចរមានគុណសមបតតពិរចើនយ៉ា ងប៉ាុដនទមានមូលព តុមួយចំននួដដលមិនពរជើសពរ ើសយកការចរចរពបើគូរភ្ជគ ី អស់ជំពនឿចំពពាោះភ្ជគ ី មាខ ងពទៀតននការចរចរព យយកមូលព តមិុនសមស្សបមកពធវ ើការចរចរ ឬ ពលើកមូលព តុមិនសមព តុផល ពដើមបីពនាពពលកនុងការព ោះរសាយបញ្ហា វវិាទ ។ ម៉ាាងវញិពទៀតការចរចរ នងិមិនអាចសពរមចពៅានរបសិនពបើភ្ជគមីាខ ងននការចរចរគជឺាបុគគលដដលមានអំ ចដដលជាមូលព តុមួយពធវ ើឱ្យភ្ជគមិីនអាចពរជើសពរ ើសយកការចរចរ ។

o សនាធ កមម ៖ គជឺាការចរចរដដលពធវ ើព ើងតាមរយៈអនកសរមបសរមួលមាន ក់កនងុពនាោះគូរភ្ជគអីាចគតិទុកជាមុនអំពបីញ្ញតតពិៅកនុងលកខខណ័ឌ រពមពរពៀងពាណិជជកមមជាការពផទរ នងិ របគល់សមតថកចិចពៅឱ្យសនាធ នការ ីមាន ក់ពៅកនុងការព ោះរសាយវវិាទអាចជាការរពមពរពៀងដដលពផទរ នងិ របគល់សមតថកចិច ពៅពរកាយពពលដដលមានវវិាទពកើតព ើង ។

o មជឈកមម ៖ គជឺាការព ោះរសាយវវិាទមួយរបពភទ ដដលពរបើរាស់មជឈតតករ កនងុការនាពំាកយពភី្ជគីមាខ ងពៅភ្ជគមីាខ ងពទៀត ពដើមបីពរៀបចំសរមុោះសរមួលថលងឹដថលងអំព ីភ្ជពខុសរតូវរវាងអនកទំងពរី ព យ

សរមុោះសរមួលជាសំណង ឬ តាមរយៈភ្ជគលាភ ព យដផែកតាមការសនា នងិ ការពធវ ើសំពណើ រ នងិ សវកីារ ។

ការព ោះរសាយវវិាទតាមរបពន័ធតុលាការ o ពបើគូរភ្ជគ ី អស់ជំពនឿចំពពាោះភ្ជគ ី មាខ ងពទៀតននការចរចរព យយកមូលព តមិុនសមស្សបមកពធវ ើ

ការចរចរ ឬ ពលើកមូលព តមិុនសមព តុផល ពដើមបីពនាពពលកនុងការព ោះរសាយបញ្ហា វវិាទ ឬ ក៏ភ្ជគមីាខ ងពទៀតមានឋានៈធពំពកដដលមិនអាចចរចរាន ឬ ការចរចរានសពរមចមតងព ើយ ដតពៅដតមានសកមមភ្ជពរពំលាភពលើកចិចសនា គូរភ្ជគវីវិាទអាច ក់បណត ឹងតវា៉ា តាមរយៈរបពន័ធតុលាការ ។ កនុងពនាោះការព ោះរសាយវវិាទតាមរបពន័ធតលុាការ ានដចកជាតុលាការជាន់ ទប នងិ តលុាការជាន់ខពស់ ៖

តុលាការជាន់ទប (ជាតលុាការថាន ក់ពខតត រកុងដដលតាងំពៅកនុង ពខតត ឬ រកុងដដលមានសទិធ ិសពរមចនវូខុសរតូវកនុងដដនសមតថកចិចរបស់ខលួន)

តុលាថាន ក់ខពស់ ( តុលាការ ឧទធរ នងិ តុលាការកពូំល ) ជាតុលាការ ដដលតាងំនវូរាជធានីភនពំពញ នងិ មានសិទធ ិទទួលពាកយបណត ឹងបនត ពរកាយពកីារសពរមចព ីវវិាទពៅតុលាការពខតតរកុង ពំុមានការយល់ស្សបពគូីរភ្ជគ ី។

៨. កចិចរពមពរពៀងពាណិជជកមម

ពដើមបីបពងក ើតនវូកចិចរពមពរពៀងពាណិជជកមម មួយឱ្យមានសុពលភ្ជពបុគគលរតូវបំពពញនវូលកខខណ័ឌ សកមមភ្ជពននកចិចរបតបិតតកិារពាណិជជកមម ការបពងក ើតដចូោន ពៅនងឹលកខខណ័ឌ ននការបពងក ើតកចិចសនាទូពៅ ដចូពនោះពយើងអាចពធវ ើការសកិាពពីោលការណ៍រគោឹះននកចិចសនាព យពធវ ើការព យពធវ ើការដបងដចកជា ៣ ដំ ក់កាលរមួមាន ដំ ក់កាលមុនពពលកចិចសនា ដំ ក់កាលកចិចសនា នងិ ដំ ក់កាលពរកាយកចិចសនា ។

ដំ ក់កាលមុនកចិចសនា ៖ សំពណើ រ ៖ គសឺថតិពៅកនុងការចរចររវាងគូរភ្ជគពីដើមបីបពងក ើតកចិចសនាមួយដដលមានសពុលភ្ជពរបកបព យ ឆនទៈននគូរភ្ជគ ីោម នការបងខតិបងខំ នងិ ោម នការចុោះ តថពលខា ព យមានការភណ័ឌ រចលំ ។

ដំ ក់កាលកចិចសនា ៖ សវកីារ ៖ ជាការពឆល ើយតបពគូីរភ្ជគមិាខ ងពទៀតបនាទ ប់ពកីារ ឱ្យលកខខណ័ឌ តកិៈននកចិចសនាស្សបតាមឆនទៈដដលគូរភ្ជគចីង់ាន ។ កនងុដំ ក់កាលពនោះកដ៏ចូជាការចុោះកចិចសនារវាងគូរភ្ជគពីដើមបីទទួលសាគ ល់ ចំពពាោះសំពណើ រ ឬ ពធវ ើសវកីារសពរមចតបពៅនងឹសំពណើ រ ។

ដំ ក់កាលពរកាយកចិចសនា ៖ អនភុ្ជពកចិចសនា ៖ កចិចសនារតូវានពរបើរាស់ជា បទបញ្ញតត ិឬ ជាលកខខណ័ឌ ពដើមបីថលងឹដថលងថាពតើគូរភ្ជគាីនពោរពតាមកចិចសនាដដលខលួនានទទួលសាគ ល់ នងិ មិនអនវុតតសកមមភ្ជព មួយដដល

ប៉ាោះពាល់របពយជនគូ៍រភ្ជគដីដរឬពទ ។ ដំ ក់កាលពនោះជាការអនវុតតសុពលភ្ជពននកចិចសនាពរកាយមានការយល់រពមថារតមឹរតូវពគូីរភ្ជគ ី។