ผั�กสลั�ด (ผั�กกาดหอม/Lettuce)

ชื่��อวิ�ทยาศาสตร์� Lactuca sativa

ชื่��อสามั�ญ Lettuce

ข้ อ ม� ลั ทั่�� ว ไ ปผั�กกาดหอมัเป็�นพื�ชื่ท��อย��ในตร์ะก�ล Compositae

มั�ถิ่��นก"าเน�ดในทวิ�ป็เอเชื่�ยและย$โร์ป็ มั�ป็ล�กในป็ร์ะเทศไทยมัาชื่'านาน ป็ร์ะโยชื่น�ของผั�กกาดหอมันอกจากจะใชื่'ก�นเป็�นผั�กสด แล'วิย�งเป็�นอาหาร์ทางตาโดยน"ามัาตกแต�งอาหาร์ให'มั�ส�ส�นสวิยน�าร์�บป็ร์ะทานชนิ�ดข้องผั�กกาดหอม สามัาร์ถิ่แยกได' 3 ป็ร์ะเภท คื� อ1. ผั�กกาดหอมัห�อ เป็�นผั�กกาดหอมัท��มั�ใบห�อเป็�นห�วิ ซึ่0�งเก�ดจากใบเร์�ยงซึ่'อนก�นหนามัาก สามัาร์ถิ่แบ�งออกได' 3 ชื่น�ด

- ชื่น�ดห�วิแน�น ล�กษณะใบบางกร์อบเป็ร์าะง�าย เส'นกลางใบชื่�ดเจน ใบห�อเป็�นห�วิแน�นคืล'ายกะหล"�าป็ล�

- ชื่น�ดห�อห�วิไมั�แน�น ล�กษณะห�อเป็�นห�วิหลวิมัๆ ใบจะอ�อนน$�มัและผั�วิเป็�นมั�น ชื่อบอากาศเย4นและไมั�ทนต�ออากาศร์'อน

- ชื่น�ดห�อห�วิหลวิมัคื�อนข'างยาวิ เป็�นผั�กกาดหอมัท��ใบห�อเป็�นร์�ป็กลมัยาวิหร์�อร์�ป็กร์วิยล�กษณะคืล'ายผั�กกาดขาวิป็ล�

2. ผั�กกาดหอมัใบ ผั�กกาดหอมัชื่น�ดน�5ใบจะกวิ'างใหญ�มัาก เจร์�ญเต�บโตทางด'านบนและด'านข'าง ไมั�ห�อเป็�นห�วิ ต'นเป็�นพื$ �มัเต�5ยทนอากาศร์'อนได'ด� แบ�งได' 2 ชื่น�ด

- ชื่น�ดท��มั�ส�เข�ยวิท�5งต'น- ชื่น�ดท��มั�ส�น"5าตาลท�5งต'น

3. ผั�กกาดหอมัต'น ป็ล�กเพื��อใชื่'ล"าต'นร์�บป็ร์ะทานมั�ล�กษณะต'นอวิบ ใบจะเก�ดข05นต�อๆ ก�นไป็ จนถิ่0งยอดหร์�อชื่�อดอก ใบจะเล4กหนาและเข'มั

1

ส ภ า พ อ า ก า ศ ทั่�� เ ห ม า ะ ส ม

ผั�กกาดหอมัสามัาร์ถิ่เจร์�ญเต�บโตได'ด�ในด�นแทบท$กชื่น�ด แต�ได'ผัลด�ท��ส$ดในด�นร์�วิน ซึ่0�งมั�การ์ร์ะบายน"5าและอากาศได'ด� PH อย��ร์ะหวิ�าง 6.0-6.8 คืวิามัชื่�5นในด�นพือสมัคืวิร์ พื�5นท��ป็ล�กคืวิร์ได'ร์�บแสงเต4มัท��ตลอดวิ�นอ$ณหภ�มั�ท��เหมัาะสมัอย��ร์ะหวิ�าง 15.5-21 องศาเซึ่ลเซึ่�ยส ถิ่'าอ$ณหภ�มั�ส�งเก�นไป็จะท"าให'ผั�กกาดหอมัมั�ร์สขมั แทงชื่�อดอกเร์4วิก า ร ป ลั� กก า ร เ พ า ะ ก ลั า

การ์เพืาะกล'าเหมัาะส"าหร์�บผั�กกาดหอมัห�อ ส"าหร์�บผั�กกาดหอมัใบน�5นไมั�ต' อ ง ก า ร์ เ พื า ะ ก ล' า จ ะ ห วิ� า น เ มั ล4 ด ล ง แ ป็ ล ง ป็ ล� ก โ ด ย ต ร์ ง

การ์เพืาะกล'าลงถิ่าดเพืาะกล'าโดยใชื่' Peat Most 3 ส�วิน Vermiculite 1 ส�วิน ผัสมัคืล$กเคืล'าให'เข'าก�น ใส�ลงในถิ่าดเพืาะขนาด 50 หล$มั ให'เต4มัหล$มัแต�ไมั�ต'องกด ร์ดน"5าให'ชื่$ �มั เจาะหล$มัล0กป็ร์ะมัาณ 1 มั�ลล�เมัตร์ หยอดเมัล4ดหล$มัเละ 1-2 เมัล4ด แล'วิกลบหล�งจากเพืาะเมัล4ด 3-5 วิ�น ท"าการ์ซึ่�อมัหล$มัท��ไมั�งอกโดยการ์ย'ายต'นกล'าจากหล$มัท��งอกมัากกวิ�า 1 ต'นมัาป็ล�กย�งหล$มัท��ไมั�งอก ถิ่'าต'นกล'าเจร์�ญเต�บโตไมั�คื�อยด�คืวิร์ร์ดป็$6ย 21-0-0 อ�ตร์า 50 กร์�มั ต�อน"5า 20 ล�ตร์ โดยใสบ�วิร์ด

และร์ดน"5าตามั คืวิร์ให'ป็$6ยในชื่�วิงเย4น ร์ะยะก�อนป็ล�ก 3-5 วิ�น คืวิร์ให'น"5าน'อยลงเพื��อเตร์�ยมัต'นกล'าให'ป็ร์�บต�วิในสภาพืแป็ลง คืวิร์พื�นสาร์เคืมั� ป็7องก�นก"าจ�ดศ�ตร์�พื�ชื่ 1

วิ�นก�อนย'ายป็ล�กก า ร เ ต ร� ย ม พ!" นิ ทั่�� ป ลั� ก

ถิ่'าพื�5นท��มั�สภาพืด�นเป็�นกร์ดคืวิร์ใส�ป็�นขาวิ 100-200 ก.ก.ต�อไร์� จากน�5นใส�ป็$6ยคือก 1 ต�นต�อไร์�และป็$6ยส�ตร์ 15-15-15 อ�ตร์า 50 ก.ก./ไร์� แล'วิพืร์วินด'วิยจอบหมั$น ยกแป็ลงกวิ'าง 1 เมัตร์ร์�องน"5า 0.5 เมัตร์ ป็ล�กแป็ลงละ 2 แถิ่วิ ร์ะยะห�างร์ะหวิ�างต'น 40 ร์ะหวิ�างแถิ่วิ 40 เซึ่นต�เมัตร์ร์องก'นหล$มัด'วิยป็$6ย 15-15-15

ป็ ร์ ะ มั า ณ คื ร์0� ง ชื่' อ น ชื่ า

2

ก า ร ย า ย ก ลั า เมั��อต'นกล'าอาย$ได' 25-30 วิ�นคืวิร์ท"าการ์ย'ายไป็ป็ล�กในแป็ลงท��เตร์�ยมัไวิ' คืวิร์ย'ายกล'าเวิลาบ�ายถิ่0งเย4น กร์ณ�เพืาะลงแป็ลงเพืาะกล'าคืวิร์ให'มั�ด�นต�ดร์ากมั า ก ท�� ส$ ด เ มั�� อ ป็ ล� ก เ ส ร์4 จ คื วิ ร์ ร์ ด น"5า ต า มั ท� น ท�

ก า ร ป ฏิ� บั� ต� ร� ก ษ าก า ร ใ ห นิ'"า

ต'องคื"าน0งอย��เสมัอวิ�าอย�าให'น"5าเป็8ยกแฉะเก�นไป็ อย�าป็ล�อยให'ด�นแห'งมัากเก�นไป็ จะท"าให'ชื่ะง�กการ์เจร์�ญเต�บโตในร์ะยะแร์กคืวิร์ให'น"5าอย�างเพื�ยงพือและสมั"�าเสมัอก า ร ใ ห ป() ย

ชื่�วิงต'นกล'าหากพืบวิ�าไมั�สมับ�ร์ณ�ให'ใส�ป็$6ย 21-0-0 ละลายน"5าป็ร์ะมัาณ 50

กร์�มัต�อน"5า 20 ล�ตร์ ใชื่'บ�วิร์ดในชื่�วิงเย4นและร์ดน"5าตามั หล�งจากย'ายกล'า 7-10

วิ�นร์ดน"5าป็$6ย 21-0-0 และ 15-15-15 อ�ตร์า 2 :1 จ"านวิน 100 กร์�มัต�อน"5า 20

ล�ตร์ เมั��ออาย$ 25 วิ�นและ 40 วิ�นผัสมัอาหาร์เสร์�มัออร์�กามั�น 30 ซึ่�ซึ่�.และสาร์เร์�งอโทน�คื 3-5 ซึ่�ซึ่� ใส�ป็$6ย 15-15-15 และ 21-0-0 อ�ตร์า 1:1 โดยเจาะหล$มัฝั;งร์ ะ ห วิ� า ง ต' น ป็ ร์ ะ มั า ณ 5 ก ร์� มั แ ล ะ จ ะ ใ ส� ท$ ก ๆ ส� ป็ ด า ห�ก า ร พ ร ว นิ ด� นิ

ร์ะยะท��ผั�กย�งเล4กอย��คืวิร์พืร์วินด�นเพื��อให'ด�นร์ะบายน"5าและอากาศได'ด� คืวิร์พืร์วินด�นพืร์'อมัท�5งก"าจ�ดวิ�ชื่พื�ชื่ท$กๆส�ป็ดาห� เมั��อผั�กโตข05นการ์พืร์วินด�นจะลดลงเร์��อยๆ จนกร์ะท��งพื$ �มักวิ'างต�ดก�น จะพืร์วินด�นเมั��อจ"าเป็�นเท�าน�5นก า ร เ ก* บั เ ก�� ย ว ผั�กกาดหอมัใบจะเก4บเก��ยวิป็ร์ะมัาณ 40-50 วิ�นผั�กกาดหอมัห�ออาย$เก4บเก��ยวิป็ร์ะมัาณ 60-70 วิ�น และก�อนเก4บ

7 วิ�นห'ามัฉ�ดพื�นสาร์เคืมั�

3

ตารางการใช อาหารเสร�มแลัะการป,องก�นิก'าจั�ดโรคแลัะแมลัง

ช0วงเวลัาปลั�ก การใช สารเคม� การใช อาหารเสร�ม

* อ�ตราต0อนิ'"า 20 ลั�ตร *

อ�ตราต0อนิ'"า 20 ลั�ตรเร��มปลั�ก ใชื่'โนมั�ลด�วิ อ�ตร์า 2 ชื่'อน /น"5า 1 ป็8< บ ฉ�ดพื�นให'ท��วิแป็ลงเพื��อป็7องก�นโร์คืโคืนเน�า ต'นเน�าเร��มแตกใบั โคืไซึ่ด� 2 ชื่'อน(20 กร์�มั) ออร์�กามั�น

30 ซึ่�ซึ่�.เทนเอ4มั 3 ชื่'อน(30 กร์�มั) อโทน�คื

5 ซึ่�ซึ่�.บาวิ�ซึ่าน 2 ชื่'อน(20 กร์�มั) น�ร์�ชื่ 30

ซึ่�ซึ่�.โนมั�ลด�วิ 2 ชื่'อน(20 กร์�มั) มัามั�โกร์ 12-9-6

30 ซึ่�ซึ่�.ชื่อสแมัคื 10 ซึ่�ซึ่�.ด�.ซึ่�. ตร์อนพืล�ส 10 ซึ่�.ซึ่�.

เร��มเป1นิใบัจัร�ง เทนเอ4มั 3 ชื่'อน(30 กร์�มั) น�ร์�ชื่40 ซึ่�ซึ่�.

บาวิ�ซึ่าน 2 ชื่'อน(20 กร์�มั) อโทน�คื 5

ซึ่�ซึ่�.ชื่อสแมัคื 20 ซึ่�ซึ่�. มัามั�โกร์ 21-21-21 3

ชื่'อนค'าเต!อนิ : แนะน"าให'ใชื่'ผั'าใยส�งเคืร์าะห�สป็;นบอนของเจ�ยไต= คืล$มัแป็ลงป็7องก�นแมัลงต�วิเล4กๆได'ด�

4

การป,องก�นิก'าจั�ดโรคแลัะแมลัง 1. ใบัจั(ด - ใบจะเป็�นจ$ดส�ด"า ร์อบๆ แผัลจะเป็�นส�เหล�อง เมั��อเชื่�5อแพืร์�ร์ะบาดมัากข05น แผัลจะขยาย

( Leaf spot ) ต�ดก�น เก�ดใบไหมั'แห'งกร์อบ ป็7องก�นโดยใชื่' เทั่นิเอ*ม + บัาว�ซานิ อย�างละ 2 ชื่'อน /

น"5า 1 ป็8< บ2. รานิ'"าค าง - บนใบจะเป็�นพื�5นส�เหล�อง ใต'ใบจะเป็�นเส'นใยส�ขาวิเป็�นกร์ะจ$ก ป็7องก�นโดยใชื่' โนิม�ลัด�ว +

( Downy mildew ) เทั่นิเอ*ม อย�างละ 2 ชื่'อน ฉ�ดพื�น หากร์ะบาดร์$นแร์งใชื่' ลัอนิม�เนิต อ�ตร์า 1-2 ชื่'อน

3. โรคเนิ0าเลัะ - เก�ดจากเชื่�5อแบคืท�เร์�ย เน�5อเย��อพื�ชื่จะย$บต�วิลง แผัลจะมั�ส�น"5าตาลอ�อน เป็8ยกและชื่�5นเป็�น

( Soft rot ) เมั�อกไหลเย�5มั มั�กล��นเหมั4นป็7องก�นโดยหากพืบอาการ์เร์��มัแร์กฉ�ดพื�นด'วิย นิ�ร�ช 40 ซึ่�ซึ่�. +

โคไซด3 3 ชื่'อน หากร์$นแร์งไมั�สามัาร์ถิ่ป็7องก�นได'4. โรคไส ด'า - เก�ดจากการ์ขาดธาต$ โบร์อน (B) อาการ์ท��ส�งเกตได'คื�อ ต'นจะเห��ยวิเฉา ร์ากจะผั$เป็ร์าะเมั��อ ( Black rot ) ผั�าด�ในส�วินกลางของร์าก จะมั�ส�ด"าและกลวิง ป็7องก�นโดยใชื่' นิ�ร�ช 30 ซึ่�ซึ่�. / น"5า 1 ป็8< บ

ก า ร ป, อ ง ก� นิ โ ร ค แ ลั ะ แ ม ลั ง1. โรคเนิ0าเลัะ เก�ดจากแบคืท�เร์�ย Erwinia earotovora

อาการ์ เร์��มัจากเก�ดแผัลเป็�นร์อยชื่"5าเล4กๆ เป็�นจ$ดฉ"�าน"5าเมั��อส��งแวิดล'อมัเหมัาะสมั แผัลจะขยาย เน�5อเย��อจะอ�อน ย$บต�วิลงเน�าอย�างร์วิดเร์4วิมั�เมั�อกเย�5มัและมั�กล��นแร์กมัากผั�กจะเน�าย$บตายท�5งต'น การ์ป็7องก�นท"าได'โดย คืวิร์ให'น"5าพือเหมัาะอย�าให'แฉะจนเก�นไป็ ฉ�ดอาหาร์เสร์�มัน�ร์�ชื่ 30 ซึ่�ซึ่� เป็�นธาต$แคืลเซึ่�ยมัโบร์อน ท$ก 7

5

วิ�นตลอดฤด�ป็ล�ก และเมั��อพืบต'นท��แสดงอาการ์คืวิร์ถิ่อนท�5งและใชื่'ป็�นขาวิละลายน"5าร์าดใส�บร์�เวิณท��ถิ่อนต'นออกไป็ และเมั��อเร์��มัมั�อาการ์ของโร์คืใชื่'โคืไซึ่ด� ด�เอฟ

อ�ตร์า 10 กร์�มัต�อน"5า 20 ล�ตร์ฉ�ดพื�น 7 วิ�นคืร์�5ง จะหย$ดโร์คืได' โคืไซึ่ด� ด�เอฟใชื่'ผัสมัน�ร์�ชื่ฉ�ดพื�นพืร์'อมัก�นได'

2. โรคเนิ0าด'า เก�ดจาก Xanthomonas campestris ร์ะบาดมัากในชื่�วิงฤด�ฝันหร์�อในชื่�วิงท��มั�คืวิามัชื่�5นส�ง อาการ์ใบแห'งเป็�นส�น"5าตาลหร์�อเหล�องคืล'ายส�ทอง แบคืท�เร์�ยท��เป็�นสาเหต$จะอาศ�ยอย��ในด�น เมั��อฝันตกจะร์ะบาดได'กวิ'างขวิางเชื่�5อสามัาร์ถิ่ต�ดไป็ก�บเมัล4ดได' ป็7องก�นได'โดยใชื่' โคืไซึ่ด�ด�เอฟ อ�ตร์า 10 กร์�มัต�อน"5า 20 ล� ต ร์ ฉ� ด พื� น 7 วิ� น คื ร์�5 ง จ ะ ห ย$ ด โ ร์ คื ไ ด'

แ ม ลั งห นิ อ นิ ค! บั ก ะ ห ลั'�าห น อ น คื� บ จ ะ เ ป็� น ห น อ น ท�� ก� น จ$ โ ด ย ก� ด ก� น ใ บ แ ล ะ ย อ ดการป,องก�นิ โดยใชื่'มั�อจ�บท"าลาย ถิ่'ามั�ร์ะบาดมัากจ0งใชื่' นAอคืทร์�น 10%

30 ซึ่� ซึ่� ผั ส มั ชื่ อ ส แ มั คื 20 ซึ่� ซึ่� ฉ� ด พื� น ท$ ก 7 วิ� น

ตารางการด�แลัผั�กกาดหอมว�นิ

เด!อนิ ป4อาย(พ!ช(ว�นิหลั�งย ายกลั า)

งานิทั่��ปฏิ�บั�ต�

เ พื า ะ ก ล' า แ ล ะ ด� แ ล ต' น ก ล' าเตร์�ยมัแป็ลงป็ล�ก-หวิ�านป็$6ยคือก 1 ต�นต�อไร์� ป็�นขาวิ 100-200 ก.ก.ต�อไร์� ก�อนการ์ไถิ่-ยกแป็ลงกวิ'าง 1 มั.

-พื�นยาคื$มัวิ�ชื่พื�ชื่ มัอนโซึ่� อ�ตร์า 500 ซึ่�ซึ่�.ต�อน"5า 80 ล�ตร์

ต�อพื�5นท�� 1 ไร์�

6

-ข$ดหล$มัป็ล�กบนแป็ลงท��เตร์�ยมัไวิ' แป็ลงละ 2 แถิ่วิ

ร์ะยะ 40 x 40 ซึ่มั.

ย'ายป็ล�กเมั��อกล'าอาย$ได'ป็ร์ะมัาณ 25-30 วิ�น โดยร์ดน"5าในหล$มัก�อนป็ล�กในกร์ณ�ท��แป็ลงป็ล�กแห'ง และร์ดน"5าตามัท�นท�หล�งย'ายกล'า

5 -ร์ดป็$6ยคืร์�5งท�� 1 ใชื่'ป็$6ย 15-15-15 และ 21-0-0 อ�ตร์า 1:2

จ"านวิน 100 g + มัามั�โกร์ 12-9-6 30 ซึ่�.ซึ่�. + ออร์�กามั�น

30 ซึ่�.ซึ่�. + อโทน�คื 3-5 ซึ่�.ซึ่� ต�อน"5า 20 ล�ตร์-พื�นสาร์เคืมั�ป็7องก�นและก"าจ�ดโร์คืและแมัลง คืร์�5งท�� 2

ใชื่' น4อคืไดน� 30 ซึ่�.ซึ่�. + สเป็โต 20 ซึ่�.ซึ่�. + เทนเอมั 20

ซึ่�.ซึ่�. + เบสมัอร์� 5 ซึ่�.ซึ่�. ต�อน"5า 20 ล�ตร์25 -ร์ดป็$6ยคืร์�5งท�� 3 ใชื่'ป็$6ย 15-15-15 และ 21-0-0 อ�ตร์า 1:2

จ"านวิน 100 กร์�มั + มัามั�โกร์ 12-9-6 30 ซึ่�.ซึ่�. + ออร์�กามั�น 30 ซึ่�.ซึ่�. + อโทน�คื 3-5 ซึ่�.ซึ่�. ต�อน"5า 20 ล�ตร์-ฝั;งป็$6ย 15-15-15 และ 21-0-0 อ�ตร์า 1:1 โดยเจาะหล$มัฝั;งห�างจากต'น 15-20 ซึ่มั. หล$มัละ 15 กร์�มั-พื�นสาร์เคืมั�ป็7องก�นและก"าจ�ดโร์คืและแมัลง คืร์�5งท�� 3

ใชื่'น4อกไดน� 30 ซึ่�.ซึ่�. + สเป็โต 20 ซึ่�ซึ่�. + บาวิ�ซึ่าน 20

ซึ่�.ซึ่�. + เบสมัอร์� 50 ซึ่�ซึ่�. ต�อน"5า 20 ล�ตร์35 -พื�นสาร์เคืมั�ป็7องก�นและก"าจ�ดโร์คืและแมัลง คืร์�5งท�� 4

ใชื่'สกาย 20 g + เทนเอมั 20 g พือสซึ่� 30 ซึ่�ซึ่�+เบสมัอร์� 5 ซึ่�ซึ่� ต�อน"5า 20 ล�ตร์

40 ฝั;งป็$6ย 15-15-15 และ 21-0-0 อ�ตร์า 1:1 โดยเจาะหล$มัฝั;งห�างจากต'น 15-20 ซึ่มั. หล$มัละ 15 กร์�มั

45 -พื�นสาร์เคืมั�ป็7องก�นและก"าจ�ดโร์คืและแมัลง คืร์�5งท�� 5

ใชื่'ซึ่�มั�ไซึ่ดร์�น 10 ซึ่�ซึ่� + บาวิ�ซึ่าน + เบสมัอร์� 5 ซึ่�ซึ่�. ต�อน"5า

7

20 ล�ตร์

8