รอใหถงอนบาลกสายเสยแลว เขยนโดย มาซาร อบกะ แปลโดย ธระ สมตร และ พรอนงค นยมคา

สารบญ

รอใหถงอนบาลกสายเสยแลว

1. ศกยภาพของเดกเลก

2. สภาวะความเปนจรงของการเรยนร ในระยะปฐมวย

3. สงดสาหรบเดกเลก คออะไรบาง

4. หลกในการฝกเดก

5. บทบาทของแม

ตอนท 1

ศกยภาพของเดกเลก

1. รอใหเขาโรงเรยนอนบาลกอนกสายเสยแลว

กอนทผมจะเรมเรอง ผมอยากใหคณนกถงสมยทคณยงเปนนกเรยนสกหนอย ในชน

เรยนของคณคงมคนหวดมาก และคนทหวทอไมเอาไหน ใชไหมครบ คนทหวดนนทงๆ

ทไมไดคราเครงเรยนเทาไร แตไดคะแนนเยยมทกท สวนคนทไมเอาไหนนนตอใหขยน

ดหนงสออยางไร ผลลพธกคงเหมอนเดมทกคนคงเคยมเพอนแบบนมาแลว ทางฝาย

คณครมกจะปลอบใจวา “ คนเราไมไดเกดมาเปนคนโงหรอฉลาด มนขนอยกบความ

พยายามนะนกเรยน "

แตความรสกของพวกเรา เรามกคดวาความโงหรอฉลาดคงถกกาหนดมาตงแตกาเนดแลว ทจรงมนเปนเรองอยางไรกนนะ? คณครบอกวา “ โงหรอฉลาดไมใชเรองของกาเนด มนขนอยกบความพยายาม "กบความรสกของพวกเราทวา “ โงหรอฉลาดมนถกกาหนดมาตงแตแรกเกดแลว " ฝายไหนถกฝายไหนผดกนแน

ถาจะใหผมเปนคนตดสน ผมกจะบอกถกทงควาและผดทงค คณกอาจจะวาผม พดแบบกาปนทบดนกได แตไมใชอยางนนแน

ถาเรมจากบทสรปกกลาวไดวาความสามารถและอปนสยของคนเราไมไดเปนของตดตวมาตงแตกาเนด แตจะถกกาหนดภายในระยะเวลาหนง เราถกเถยงกนมานานแลววา คนเรานนถกกาหนดโดยกรรมพนธ ประเภท “ เชอไมทงแถว " ลกไมหลนไมไกลตน “

หรอวาถกกาหนดดวยการศกษาและสภาพแวดลอมกนแนเรองนหาบทสรปไมไดมาเปนเวลานาน

แตเมอไมนานมาน การศกษาทางชววทยาเกยวกบสมองและกรรมพนธกาวหนาขน จนกระทงพบวา ความสามารถและอปนสยของคนนน สวนใหญจะกอรปเรยบรอยระหวางอาย 0- 3 ขวบ กลาวคอ คนเรานนตอนแรกเกดเหมอนกนหมด ไมมคนทเกดมาเปน” อจฉรยบคคล " หรอเกดมาเปน “ ไองง ” แตการศกษาตงแตแรกเกดนนแหละ สามารถทาใหคนเปน ” อจฉรยบคคล " กไดหรอเปน “ ไองง " กไดถาอยากจะทา

อยางไรกตาม ไมไดหมายความวา เราจะสามารถทาใหคนเปน อจฉรยะเมอไรกได เชน เตบโตเปนผใหญแลวกทาได เพราะความสามารถและอปนสย สวนใหญของคนเราจะถกกาหนดในชวงอาย 0-3ขวบ เพราะฉะนน เมอเดกเรมไปโรงเรยนแลว ความแตกตางทเดกหวดทอะไรอะไรกงายไปหมด กบเดกหวทบอะไรมนกยากไปหมด จงเกดขน

จดสาคญกคอ การเลยงดเดกระหวางอาย 0-3 ขวบ ถารอใหเขาโรงเรยนอนบาลเสยกอนกสายไปเสยแลว

2. ไมวาเดกคนไหน กเลยงใหดได

คงมคนไมนอยทสงสยวาผมซงเปนชางเทคนคและนกธรกจทาไมถงไดขามประตมาสนใจเรอง “ การศกษาในวยเดกเลก “ ทจรงการทผมสนใจเรองสาคญแบบนเปนของธรรมดาทสด และเมอรสกวาคณพอคณแมทงหลายนนแหละทละเลยปญหาน ทาใหผมยงอยเฉยไมได

แนนอน ไมใชวาผมจะไมมแรงอะไรโดยตรงเสยเลยทกระตนใหสนใจปญหาน แรงกระตนอยางหนงคอเรองวนวายมากในมหาวทยาลยในระยะป 1965-1970 (พ.ศ.2508-2513) เปนชวงทเกดความวนวายมากในมหาวทยาลยทวประเทศญปนเพราะบรรดานกศกษากอการสไตรคกนอยางไมหยดหยอน ทาใหผมเกดความสงสยในระบบการศกษาของเรา และอกอยางหนงกคอผมเปนพอคนหนงทมปญหาในเรองลก

ความจรงผมมลกปญญาออนอยคนหนง ในชวงทลกผมคนนยงอยในวยเดกเลก ผมไมรเลยวาเดกทมชะตากรรมแบบน กมโอกาสพฒนาความสามารถขนมาไดในระดบหนง ถาหากเรมทาตงแตแรกเกด สงททาใหผมตาสวางในเรองนกคอคาพดของอาจารยซซก ชนอช ซงมชอเสยงทวโลกในการสอนไวโอลนแกเดกเลก ทานกลาววา “ ไมวาเดกคนไหนกดได ขนอยกบวธเลยง “ เมอผมไดยนเรองนและไดเหนผลงานทนาทงสมกบคาพดของทาน ทาใหผมรสกเสยดายทสดทผมในฐานะทเปนพอ ไมไดทาอะไรใหแกลกของผมเลย

เรองความวนวายในมหาวทยาลยกเชนเดยวกน ทาใหผมคดถงปญหาการศกษาวาการศกษาคออะไร ควรจะเปนอยางไร ตอนแรกผมคดถงเรองการศกษาในมหาวทยาลย ปญหาตางๆในระบบการศกษาระดบมหาวทยาลย แตพอผมคดเรองนอยางจรงจง กทาใหผมพบวาปญหามนเกดตงแตระดบชนมธยมปลายแลว และสาวไปถงระดบมธยมตน ระดบประถม จนกระทงไดบทสรปวาแมแตระดบอนบาลกสายไปเสยแลวกระมง ความคดอยางนเกดไปตรงกบความคดของอาจารย ซซก ชนอช ซงทดลองเรองการศกษาของเดกเลกมานานแลว

อาจารย ซซกทานเรม การศกษาแบบ ซซก ( Suzuki method ) ซงเปนระบบอาจารย ซซกในวยเดกเลกตามแบบฉบบของทานมาตง 30 ปเศษแลว กอนหนานนทานกสอนตามแบบทวๆไป คอเรมตงแตระดบประถมศกษา มธยมขนไป แตปรากฏวาในหมเดกทเรมเรยนในระดบน จะเกดความแตกตางอยางมากระหวางเดกทเกงไปเรวกบเดกทเรยนไปไดชาอยางแกไมตก อาจารยจงทดลองใหเดกเรยนเรวขน เพอดผลวาจะเปนอยางไร ในทสดกลดอายของเดกลงเรอยๆปรากฏวาเรองทผมคดไดจากปญหาความวนวายในมหาวทยาลยนน อาจารย ซซกทานเรมทดลองมาตงแต 30ปกอนแลว อาจารย ซซกทานสอนไวโอลน เรองนเพราะบงเอญทานเปนนกไวโอลนเทานนเอง แตวธการของทานใชไดในการศกษาทกแขนง เพราะผมคดแบบน ถงไดเหยยบเขามาในการศกษาของเดกเลก

3. การศกษาในวยเดกเลกไมใชการผลตอจฉรยบคคล

กอนหนานผมเคยกลาววา “ การศกษาในชวงอาย 0-3 ขวบ สามารถทาคนใหเปนอจฉรยะ ถาอยากจะทา “

พอผมพดเรองน คณแมหลายคนคงจะวจารณวา “ ถาอยางนนการศกษาในวยเดกเลก คอการศกษาเพอสรางอจฉรยบคคลอยางนนหรอ “

คาตอบของผมกคอ “ไมใช “ จดประสงคประการเดยวของการศกษาในวยเดกเลกคอ “ เพอสรางเดกใหเปนคนทมไหวพรบด รางกายแขงแรง ราเรงและออนโยน “

คนเรานน ถาหากไมมขอบกพรองทางรางกายแลว ทกคนเหมอนกนหมดตอนแรกเกด เรองทเดกกลายเปนเดกฉลาด เดกโง เดกทมนสยออนโยนหรอดอรนหยาบกระดางนน ทงหมดเปนความรบผดชอบของพอแม ไมวาเดกคนไหน ถาหากไดรบในสงทเขาควรไดรบในเวลาทเหมาะสม เขาจะกลายเปนคนทมสตปญญาและอปนสยดเลศในอนาคต

คณอาจจะรสกตะขดตะขวงอยบาง ถาผมจะเปรยบคนกบหมา แตไมวาจะเปนหมาพนธดแคไหนกตาม ถาหากปลอยใหไปเขากลมกบหมากลางถนน มนจะคอยๆตดนสยปาเถอน และในทสดมนจะกลายเปนหมากลางถนนไปดวย เดกแรกเกดนนมสมองพฒนานอยกวาสมองของหมาเสยอก เพราะฉะนนการเลยงดทผดพลาดอาจกลายเปนหมากลางถนนไปไดอยางงายดาย

หลายปกอน เกดคดสยองขวญขนในญปน โดยเดกหนมคนหนงทาการฆาตกรรมผเคราะหรายหลายคนดวยอาวธปน โดยไมมเหตผลใดใดทงสน ตอมาเดกหนมคนนนเขยนบนทกจากในคกออกเผยแพร ตอนหนงในบนทกเขยนวา “ นสยสนดานของคนนน เขาวาถกสรางขนภายในอาย 5 ขวบ ชวชวตคนนนอาย 5 ปมนนอยนด ถาหากมนสรางสนดานทกาหนดชวตของคนไดละกมนชางเปนชวงเวลาสาคญเหลอเกน แตวาพอแมทงหลายถงไดละเลยมนเสยนกนะ!" ( จาก “นาตาของความโง” ) บนทกของเขาเขยนวจารณชวตในวยเยาวเอาไวอยางเจบปวด อานขอความอยางนแลว มพอแมคนไหนบางจะไมสะเทอนใจ

ผมคดวาอดมศกษาในวยเดกเลก คอเพอไมใหเกดเดกโชครายแบบเดกหนมคนน เพอไมใหหมากลายเปนหมากลางถนน ซงจดสาคญทสดขนอยกบการเลยงดเดกตงแตแรกเกดทเดยว

การใหเดกฟงดนตรดๆ ใหเดกเรยนไวโอลนนน ไมใชเพอสรางอจฉรยบคคลทางดนตร การสอนภาษาองกฤษ สอนใหอานหนงสอ ไมใชเพอสรางอจฉรยบคคลทางภาษา รวมทงไมใชการเตรยมเดกเพอใหเขาโรงเรยนอนบาลดๆหรอโรงเรยนประถมดๆ แตอยางไร การเรยนไวโอลน ภาษาองกฤษ และการอานหนงสอ ตวอกษรนนเปนเพยงมาตรการอยางหนง ในการคนหาความสามารถอนมหาศาลในตวเดกเทานน

4. เดกแรกเกดนนออนแอแตม “ศกยภาพ”( ความสามารถเปนไปได ) มหาศาล

ความคดในเรองการศกษาในวยเดกเลกของผมนน เรมตนดวยเรอง”ศกยภาพ” อนมหาศาลของเดกแรกเกด แตพอพดอยางนกอาจมขอสงสยวา เดกแรกเกดซงทาอะไรไมไดเลยนน ทาไมถงคดวาจะมศกยภาพอยางมหาศาล เลา

ผมอยากจะตอบขอสงสยนวา “กเพราะวาเดกแรกเกดทาอะไรไมไดเลยนะซ ถงไดมศกยภาพมหาศาล " เปนความจรงวามนษยแรกเกดเมอเปรยบเทยบกบพวกสตวแรกเกดอนๆแลว มนษยเกดมาในสภาพทออนแอกวามาก

ระยะแรกเกด คนเรามความสามารถรองไหกบดดนมไดเทานน ในขณะทสตวอนๆไมวา หมา มา ลง พอเกดออกมากยนได เดนไดทนท นกสตววทยาคานวณความแตกตางนไวเปนระยะเวลาประมาณ 10-11 เดอน

สวนปญหาทวาทาไมจงเกดความแตกตางแบบนขนนน เหตผลอยางหนงกลาวกนวา เปนเพราะมนษยเดนไมไดเหมอนสตวอน กลาวคอมนษยใชสองขาเดนในแนวตง ทาใหทารกอยในครรภไดในระยะเวลาทสนลง

เพราะเหตนสตวอนจงมความสามารถหลายอยาง เชนความสามารถในการเดน ตดตวมาตงแตอยในทองแม สวนมนษยตองเกดมาในสภาพทยงทาอะไรดวยตนเองไมไดเลย ซงหมายความวาความสามารถของเดกแรกเกดนนขนอยกบการศกษาหลงจากการลมตาดโลกแลว

หรอกลาวไดวา สตวอนๆ ตอนเกดมาหวแขงเสยแลว แตมนษยเกดมาในสภาพทสมองยงเกอบเหมอนกระดาษขาวอย

เพราะฉะนน ถาอยากใหเดกแรกเกดมความสามารถอะไรกขนอยกบวาเราจะเขยนอะไรลงไปในกระดาษขาวนน

ถาอยากใหเดกมความสามารถและอปนสยทดเลศ ความเปนไปไดมมหาศาล ในทางตรงกนขาม ถาหากในระยะแรกเกดเราปลอยปละละเลยไมสนใจเดกกอาจจะหยดอยในสภาพสมองวางเปลาเชนนน

5. เสนสายของเซลลสมองกอรปภายใน 3 ขวบ

เซลลสมองของคนเรา กลาวกนวามถง 14,000ลานเซลล แตสมองของเดกแรกเกดอยในสภาพกระดาษขาว และเซลลสมองสวนใหญยงไมไดทางาน รายงานการวจยลาสดพบวา การทางานของเซลลสมองเหลานจะถกกาหนดภายในอาย 3 ขวบ

เซลลสมองไมสามารถทางานไดถาแตละเซลลแยกกนอยอยางโดดเดยวถาเราดภาพของสมองทขยายดวยกลองจลทรรศนจะเหนวาหลงจากทเดกเกดมาแลว เมอเวลาผานไปเดกจะเรยนรมากขนจะมสายโยงเชอมระหวางเซลลสมองมากขน กลาวคอ ตอเมอ

เซลลสมองจานวนมากตางกยนมอมาจบกน สมพนธกนจงจะสามารถทาการยอยขาวสารขอมลจากภายนอกได ลกษณะแบบนเปรยบไดกบการทางานของทรานซสเตอรในเครองคอมพวเตอร ทรานซสเตอรเดยวๆแตละตวทาอะไรไมได แตเมอตอสายเชอมเขาดวยกนจงจะทางานไดในฐานะเครองคอมพวเตอร

เสนสายสมพนธของเซลลสมองซงเปรยบเสมอนสายเชอมระหวางทรานซสเตอรในเครองคานวณน จะเพมตวอยางรวดเรวมากระหวางอาย 0-3 ขวบจนกระทง 70-80% ของสายโยงทงหมดจะกอรปภายในอาย 3 ขวบ ความเจรญเตบโตของเสนสายในสมองน ทาใหนาหนกของสมองเพมขน และนาหนกของสมองนจะเพมขนถง 2 เทาตวภายในอาย 6 เดอน และเมอถงอาย 3 ขวบกจะหนกถง 80% ของสมองผใหญ

แนนอนไมไดหมายความวาเดกอาย 3 ขวบ สมองไมเตบโตอกเลย แตหลงจากอาย 4 ขวบขนไปเสนสายสมองในสวนอนจะเตบโตขน เสนสายสมองทกอรปหลง 4 ขวบ คอ สมองสวนหนา กอนอาย 3 ขวบคอ สมองสวนหลง ขอแตกตางระหวางกอนและหลงอาย 3 ขวบคอ ถาจะเปรยบเทยบกบเครองคอมพวเตอรแลวกอน 3 ขวบเปรยบไดกบสวน “ฮารดแวร” ของเครองคอเปรยบเสมอน “ตวเครอง” สวนหลง 3 ขวบ ”ซอฟทแวร” ของเครอง คอสวนทเปน”การใชเครอง”นนเอง

สมองเดกไดรบการกระตนจากภายนอก นามายอยเปนตวแบบแลวจะจดจาระบบยอยขาวสารขนพนฐานซงสาคญมากนจะถกสรางภายในอาย 3 ขวบ สวนในเรองความนกคด ความมงมน ความคดสรางสรรค ความเขาใจ อารมณ ซงเปนเรองระดบสง จะถกสรางหลงจากอาย 3 ขวบ กลาวคอ เปนสวนทวาจะเอาสวนทถกสรางมากอนอาย 3 ขวบ ไปใชอยางไร

เพราะฉะนน ถาหากสวนทเปน “ฮารดแวร” คอ “ตวเครอง” ทถกสรางภายในอาย 3 ขวบนนไมดเสยแลว เมออายเกน 3 ขวบ ถงแมวาเราจะพยายามสรางสวนทเปน ”ซอฟทแวร”คอ “การใชเครอง”ใหดอยางไรกไมมความหมายเพราะเครองคอมพวเตอรทคณภาพไมดตอใหคณพยายามใชอยางดแคไหนมนกใหผลลพธทดออกมาไมไดแน

6.การศกษาในปจจบน“เขมงวด”

และ”ปลอยอสระ”อยางผดเวลา

แมแตสมยนกยงมนกจตวทยาและนกศกษาจานวนไมนอยทคดวาการจงใจใหการศกษาแกเดกแรกเกดเปนการกระทาทผด โดยเฉพาะในบรรดาพวกหวกาวหนามมากทคดเชนน เขากลาววาการปลกฝงสงตางๆลงในหวนอยๆของเดก จะทาใหเดกกลายเปนคนจกจกจจ เดกในวยทารกและเดกเลกควรปลอยใหเตบโตขนเองตามธรรมชาต บางคนถงขนาดปลอยใหเดกทาอะไรตามอาเภอใจโดยถอวาเปนเรองของธรรมชาต

มคณแมจานวนมากทเชอถอทฤษฎน นยมชมชนกบ “ลทธอสรเสร” พอใจทตนเองเปนคณแมหวกาวหนา ใจดและเขาใจลก

แตทวา พอคณลกเขาโรงเรยนอนบาลหรอโรงเรยนประถม คณแมกเปลยนลทธทนท เมอกอนเคยปลอยใหลกทาอะไรตามใจ เพราะคดวาลกเปนเดกทารก เมอลกเขาโรงเรยน คณแมจะเรมอบรมสงสอนอยางเขมงวดโดยอางวา”หนโตแลว เขาโรงเรยนแลว “คณแมทเคย” ใจด ตามใจสารพด กลบกลายเปนคณแม “ยอด บงคบทกเรอง “

ความคดเชนน เปนความคดทคณแมคดเอาเองวาถกตอง แตทจรงขดกบการเจรญเตบโตของสมองมนษย ดงทกลาวไวในบทกอน ผมคดวาการเลยงเดกในปฐมวยนแหละ ทคณแมควรเปนคณแมทแกวชา มงมนในการศกษาอบรมลก และคณแมจะหวงผลไดในอนาคตดวย

คณแมทเลยงลกอยาง “เขมงวด “และ “ปลอยอสระ” อยางผดเวลา คอในวยทจะเขมงวดกบปลอยปละ แตในวยทควรจะปลอยกบเขมงวด นแหละทสรางปญหา จนใคร ๆพากนตงฉายาวา “คณแมจอมจน “

ระยะปฐมวย (วยเดกออนและวยกอนอนบาล ) ควรเปนวยทคณแมตองฝกลกอยางเขมงวดและออนโยน และหลงจากเดกอาย เกน 3 ขวบขนไป เดกเรมมความเปนตวของตวเอง เราตองเรมเคารพความรสกนกคดของเดกเชนกนถาจะพดอยางสดขว กอาจจะกลาวไดวา บทบาทของพอแมทเขาไปวนวายกบลกควรจะสนสดลงตงแตวยกอนอนบาล แตบางคนกลบไมเปนเชนนน ตอนแรกปลอยใหลกโตอยางอสรเสร พอลกเขาโรงเรยนกเรมวนวายกบลก แบบนจะกลายเปนทาลายความสามารถของลก และปลกฝงจตใจตอตาน ซงใหผลแตในดานลบเทานน

7.“ความยาก – ความงาย”

ในความคดของผใหญใชกบเดกไมได

พวกเราซงเปนผใหญชอบพดกนวา “หนงสอเลมนยากเกนไปสาหรบเดก หรอวาเดกแดงๆจะเขาใจเพลงคลาสสกไดอยางไรกน อนทจรงเดกทารกยงไมมอคตวา ไอนยาก ไอนไมชอบ ดงนนไมวาภาษาองกฤษ ภาษาญปน หรอจะเปนเพลงคลาสสก เพลงเดก เพลงพนบาน ทกอยางเดกเพงรจกเปนครงแรกจงนาจะเหมอนกน

โดยเฉพาะในเรองของความรสกนน เราเกอบไมตองอาศยความรอะไรในการตดสน และบางครง “ความร” กลบเปนตวขดขวางการตดสนดวย "ความรสก” เสยอก

ผอานบางทานคงเคยมประสบการณทวาทานไปดภาพเขยนและไมรสกตดใจเทาไรนก แตพอเหนชอจตรกรและราคาทตดอยขางๆและหนมาดอกทกลบนกวา “ออ”สมกบเปนภาพเขยนชนเยยมจรงๆดวย

เมอเปรยบเทยบกบผใหญแลว เดกออนนนเถรตรงมาก สงไหนทเดกรสกชอบ เดกจะสนใจจนกระทงลมตวทเดยว

8. เดกจาอกษรยากๆ

ไดงายกวาอกษรงายๆ

เมอไมนานมาน หลานผมอาย 2 ขวบมาเทยวทบานแกเอามอชไปทางปายโฆษณานอกหนาตาง แลวพดอวดกบผมวา “ไอนน ฮตาช ไอนนโตชบา”ผมนกดใจอยในใจวาหลานผมฉลาดเหลอเกน อายแค 2 ขวบอานคาวา “ฮตาช “กบ” โตชบา” ออกแลว และหนไปถามแมของเดกวา “สอนใหลกอานหนงสอตงแตเมอไรนะ”

แตปรากฏความจรงวาหลานผมไมไดอานหนงสอออกหรอกครบ แกจาเครองหมายการคาของบรษทพวกนนได ผมเลยโดนเขาหวเราะเอาวาเปน”คณปเหอหลาน” ประสบการณอยางนคงไมมผมเพยงคนเดยวหรอกนะครบ

วนกอนผมไดรบจดหมายจากคณแมอาย 28 คนหนง ซงเขยนมาเพราะไดอานขอเขยนของผมในวารสารฉบบหนง เธอเลาวาลกชายอาย 2ขวบครงของเธอเรมจาลกษณะของรถยนตยหอตางๆไดตงแตอาย 2 ขวบ ภายใน 2-3 เดอน แกบอกไดวาคนไหนเปนรถอะไรเกอบ 40 ชนด รถบางคนแมมผาคลมรถอย แกกทายไดวารถอะไร นอกจากนน แกยงสนใจธงชาตของประเทศตางๆตงแตมการถายทอดสดทวตอนทมงานแสดงสนคานานาชาตและภายในไมกเดอนแกกบอกไดอยางถกตองวาธงชาตไหนเปนของประเทศอะไรไดถง 30 ประเทศรวมทงของมองโกเลย ปานามา และเลบานอน ซงผใหญอยางเรายงไมคอยรจกเลย

เรองเชนนแสดงใหเหนวาเดกเลกๆมความสามารถแยกแยะสงตางๆไดเกนกวาทพวกเราผใหญคดกนเสยอก เดกมความสามารถจดจารปแบบของสงใดสงหนงโดยไมตองอาศยเหตผล เดกทารกสวนใหญจะรองไหเมอถกคนอนอมแตพอแมอมกลบยมแยมแจมใส เดกคงเขาใจในความรกของผเปนแมและจดจารปแบบหนาตารวมทงวธการอมของแมเอาไวดวย

ครสอนอกษรจนชอ อชอ อซาโอะ บอกผมวา เดกอาย 3 ขวบ สามารถจาตวอกษรยากๆไดอยางสบาย เดกออนยงรจกแยกแยะรปแบบตางๆของ หนาคน ซงยากกวาตวอกษรไหนๆทาไมแกจะจาตวอกษรยากๆไมไดเลา เวลาผใหญเลนแขงหยบไพรปภาพกบเดก ผใหญมกจะแพ เพราะผใหญมกจะพยายามจาในเรองของตวอกษรหรอตวเลขและสถานทวางไพ แตเดกเลกแกมความสามารถในการจดจาสงเหลานรวมกนเปนรปแบบหนงขนมา

9. สาหรบเดกเลก

พชคณตงายกวาเลขคณต

กลาวกนวาพนฐานของคณตศาสตรสมยใหมคอ “เซต”(set) ซงเปนเรองยากสาหรบ ผใหญทเรมเรยนตงแตเลขคณตเรอยไปจนถงพชคณต แตเดกเลกสามารถเขาใจเหตผลของทฤษฎของเซตไดอยางงายดาย นกคณตศาสตรชาวฝรงเศสกลาววา เราจะสอนใหเดกเรยนเรอง “เซต”ไดเรวแคไหนกได

ถาจะพดงายๆ “เซต” คอกลมของสงของ เมอเดกหยบไมบลอกของเลนออกมาจากกลองทละชน และแยกเปนชนสเหลยมและชนสามเหลยมกเทากบเรมเรยน”เซต”แลว ไมบลอกแตละอนกเปนสมาชกของเซต กองของไมสเหลยมหรอไมสามเหลยมกคอ “ซบเซต” นคอเรองงายๆ และเปนพนฐานของทฤษฎเซต เดกเลกๆสามารถเขาใจทฤษฎเซตงายๆ เชนนไดดกวาทฤษฎยงยากของเลขคณต

เพราะฉะนน ผมจงคดวาพวกผใหญคดผดทเหนวาพชคณตยากกวาเลขคณต ถาเรามสมองของเดกเลกซงสามารถเขาใจพนฐานทฤษฎเซตไดด เรากเขาใจพนฐานของพชคณตไดอยางสบาย

ตวอยางเชน โจทยคณตศาสตรมวา “มนกกบเตารวมกนอย 8 ตว มขารวมกน 20 ขา จงหาวามนกกตวและมเตากตว

กอนอนเราลองใชพชคณตคดด โดยใหนกเปน X เตาเปน Y ดงนน X-Y = 8 และ 2X+4X = 20 เพราะฉะนน X = 6. Y = 2

เราอาจจะใชวงกลมและสามเหลยมแทนตว X และ Y กไดแตถาเราใชวธคดแบบเลขคณตจะเปนอยางไร

เราสมมตวา ถาทง 8 ตวเปนเตากตองมขาทงหมด 32 ขา แตในโจทยเลขมเพยง 20 ขา เพราะฉะนนจงเกนไป 12 ขาทเปนเชนนนกมเพยง 2 ขา แตเราสมมตใหเปนเตาซงม 4 ขา จานวนขาจงเกนออกมา ซงจานวนนคอผลคณของจานวนนกทแทจรง กบจานวนแตกตางระหวางขาเตากบขานก เพราะฉะนนจานวนนกคอ 12 / 2 = 6 ตว และจานวนเตาเทากบ 8-6 = 2 ตว

ถาเราใชสญลกษณ X Y แทนเสยตงแตแรก คาตอบกออกมางายๆ ตรงๆ ไมทราบวาทาไมถงตองใชวธคดวกวนแบบเลขคณต ถงเราจะไมเขาใจวธแกปญหาทางพชคณต แตเรากเขาใจสงทมเหตผลไดงายกวาสงทดเหมอนงายแตใชเหตผล

10. เดกอาย 3 เดอน

กชอบเพลงคลาสสกของบาค

ทโรงงานบรษทโซนของเรามโรงเรยนอนบาลสาหรบแมซงตองออกมาทางานในขณะทลกยงเลกอาย 2-3 ขวบ เราเคยสารวจเดกเลกๆในโรงเรยนวาชอบเพลงแบบไหน ผลสารวจทออกมาเปนทนาแปลกใจมาก

ปรากฏวาเพลงทเดกแสดงความสนใจมากทสด เพลงซมโฟนหมายเลข 5 ของบโทเฟน ! รองลงมาคอเพลงยอดนยมทวทยและโทรทศนเปดกนเชาจรดเยนแต เพลงเดกซงแตงสาหรบเดกโดยเฉพาะ เดกกลบชอบนอยทสด ผมรสกสนใจในผลลพธอนแปลกประหลาดนมาก

อาจารย ชนอช ซซก ซงสอนไวโอลนพบวา เดกอาย 5เดอนกเขาใจเพลงคอนเสรตของววาลด(Vivaldi) นอกจากนน ผมยงเคยไดยนสองสามภรรยา ลกของเพอนเลาใหฟงวา ทงคชอบเพลงคลาสสกมาก เมอลกเกดมาไดไมนานกใหฟงเพลงชดท 2 ของบาค (Bach) ทกวน วนละหลายชวโมง ปรากฏวาเวลาผานไป 3 เดอน เดกเรมเลอนเคลอนไหวตามเสยงเพลงของบาค ยงใกลเพลงจบจงหวะรนแรงขนแกกขยบตวมากขนไปดวย พอเพลงจบแกแสดงอาการไมพอใจรองไหโยเยขนมาทนท วนหนงทงคเปดเพลงแจสแทนเพลงของบาค ลกรองไหลนทเดยว ผมไดยนเรองแบบนจงไดคดวาเดกออนอาย 3 เดอนกมความรสกทางดานดนตรเปนเยยม ถงขนาดฟงเพลงของบาคเขาใจ

ผมไมไดพดวาเพลงคลาสสกนนดเลศไปทงหมด แตความสามารถของเดกซงเขาใจเพลงซมโฟนอนสลบซบซอนไดดนนาทงยงนก การทพวกเราสวนใหญไมคอยคนเคยกบเพลงคลาสสกของฝรง คงเปนเพราะสมยเดกเราไดยนแตเพลงเดกและเพลงพนเมองของเรานนเอง

11.เดกออนอาย 6เดอน กวายนาเปน

มผใหญจานวนมากทวายนาไมเปน และคงตกใจเมอรวาแมแตเดกทารกกวายนาไดเมอมคนสอนให สาหรบเดกออนซงเทายงไมเคยใชนน การคลานบนดนหรอการลอยในนากเปนประสบการณใหมเหมอนกน ทจรงผมไมควรพดวา “แมแตเดกทารกกวายนาได “ แตนาจะพดวา “เพราะแกเปนเดกทารกนะซถงวายนาได”มากกวาครบ

หลายปกอนมขาววา มชาวเบลเยยมชอ เบลเชเนอล เปดสอนใหเดกทารก จากการทดลองของเขาพบวาถาเอาเดกวย 3 เดอน มาฝกในสระนาประมาณ 9 เดอน เดกจะหงายตวลอยนาและรจกหายใจดวย

การทเดกอายไมถงขวบวายนาเปนเชนนแสดงถงศกยภาพอนไมมขอบเขตของเดกเลก มรายงานวาเดกเพยงหดเดนกสามารถเลนโรลเลอรสเกตไดไมวาการเดน การวายนา หรอการเลนสเกต ลวนเปนสงใหมสาหรบเดกเลกเชนเดยวกน และเดกเลกสามารถเรยนรไดเหมอนกน

การทดสอบเดกในรปแบบตางๆเชนน ไมไดมวตถประสงคเพอสอนวายนาหรอสอนไวโอลน การวายนาทาใหเดกนอนหลบด เจรญอาหาร ประสาทตอบสนอง (reflex) วองไว กลามเนอพฒนาด และเปนวธการหนงทชวยใหศกยภาพของเดกเลกเบงบานออกมา เรามคาพงเพยวา “ไมออนดดงาย”ถาปลอยใหเปนไมแกเสยกอนกคงจะตดไมไหว

12. สมองของเดกวยกอน 3 ขวบนน เราจะยดเยยดอะไรให

มากแคไหนกรบได

แคมพาดหวขาวหนงสอพมพญปน”สองพนองผเกงกาดปราดเปรองถง 5 ภาษา องกฤษ อตาล เยอรมน ฝรงเศส กบคณพอบาดเดอด”

ยอดคณพอกคอ คณมาสโอะ นางาตะ ซงยอมลาออกจากการเปนครมาอยบานสอนลกอยางเตมท ลกชายคนโตของคณนางาตะ ตอนนนอาย 2 ขวบครงและลกสาวอกคนอาย 3 เดอน ตอนนนผคนพากนวพากษวจารณคณนางาตะวาเปนคณพอบาดเดอด นาสงสารเดกเลกๆทถกคณพอยดเยยดอะไรตออะไรใหจนหนกเกนไป ตอไปคงจะเปนเดกขกงวลและใหผลลบตอเดก

แตปรากฏวาคาวพากษวจารณนนผดพลาดมาก เพราะในปจจบนครอบครวของคณนางาตะมชวตอยกนอยางราบรนสงบสข เราจะไมพดถงเรองทวาการทคณพอออกจากงานมาอยบานเพอเลยงลก และใหการศกษาแกลกของเขาเอง นนถกหรอผดนะครบ แตวธการสอนลกของคณนางาตะชวยแสดงใหพวกเราตระหนกถงศกยภาพของเดกเลก ผมอยากจะใหคณนางาตะเลาใหทานผอานฟงถงการสอนเดกเลกตามแบบฉบบของเขาดวยคาพดของเขาเอง

“ภาษาองกฤษ สนทนาภาษาองกฤษ ภาษาอตาล ภาษาเยอรมน ภาษาฝรงเศส ผมเรมสอนเกอบพรอมกนทงหมด พอฟงรายการสอนภาษาทางวทยนะครบเวลาสอนภาษาฝรงเศส บางครงกอธบายดวยภาษาองกฤษ ถาอยางนนเรากเรยนมนพรอมกนเสยทเดยวเลย จะไดรความสมพนธของทงสองภาษา ผมคดอยางนนพอดตอนนนกาลงเลนเปยโน โนตเพลงเขยนไวเปนภาษาอตาล คาอธบายเปนภาษาองกฤษ ภาษาเยอรมน ภาษาฝรงเศส ถาไมเขาใจคาอธบายกสามารถจบความรสกของเพลงได นเปนเหตผลหนงครบทผมอยากสอนภาษาเรวๆ

ผมถกถามบอยๆวาสอนทเดยวทง 5 ภาษา เดกไมงงแยหรอ แตแกกแยกไดถกตองนครบ การสอนภาษาตางประเทศ ผมอาศยวทยเปนเครองมอรายการสอนภาษานเขาจดไดดมเมตตามากครบ การออกเสยงอะไร เขาพดชา ๆ ชดถอยคา พวกเดกๆกอาปาก หดออกเสยงตามนนนะครบ (จากวารสาร “การพฒนาเดกเลก” เดอนพฤษภาคม ป 1970)

รสกวาเดกอายกอน 3 ขวบจะมพลงสมองในการรบรสงตางๆมหาศาลกวาสมองผใหญอยางเราเสยอกนะครบ เพราะฉะนนไมตองกลววาเราจะ “ยดเยยดใหมากเกนไป” สมองของเดกเลกสามารถดดซบทกสงไดเหมอนฟองนาและเมออมตวกจะหยดดดเขาไปเอง สงทพวกเราควรเปนหวงในตอนนไมใชเรอง “ใหมากเกนไป” แตเปนเรอง “ใหนอยเกนไป” ตางหาก คณนางาตะพสจนใหพวกเราทราบดวยประสบการณทเปนจรง

13. เดกเลกจดจาทกสง ทตนสนใจ

ทผานมา ผมไดพดเรองทเดกมพลงสมองในการดดซบสงตางๆเปนเลศ แนนอน เดกออนเพยงแตจดจาสงทถกปอนใหเหมอนหนยนตเทานนเดกยงไมสามารถเลอกสรรหรอทาความเขาใจกบสงเหลานนได พดไดงายๆกคอสงทแกไดรบจะฝงเปนเสนสายอยในหวทงนน

แตตอมา เดกจะเรมทาอะไรดวยตนเองขนมาบาง กลาวคอ ถงเวลาทแกจะสรางเซลลสมองอกสวนหนง คอสวนทจะสงแกควรจะเอา “ฮารดแวร” ทสรางเสรจแลวมาใชอยางไร กลาวกนวาเดกจะเรมเปนเชนนในชวงอาย 3 ขวบ ในชวงนแทนทเราจะปอนอะไรใหเดก เราควรเนนความสาคญตรงททาอยางไรใหเดกสนใจ เดกเลกนนถาสนใจอะไร แกกจะดดซบอยางดมดาและจดจาเอาไว และในระหวางขบวนการนแหละ ทสงสาคญตางๆเชน ความกระตอรอรน ความคดสรางสรรค ความมมานะพยายามจะเตบโตขนมา และสงเหลานมบทบาทสาคญมากตอการทางานของสมองและการสรางอปนสย

ไมวาใคร เมอมลกมกจะอานหนงสอนทานหรอเลานทานใหลกฟง ทงทไมรวาลกรเรองหรอเปลา เมออานใหฟงหลายครงหลายหนเขา เดกกจานทานไดทงเรอง คณพอคณแมเผลออานผดกจะโดนทวงทนท เดกเลกจดจานทานทงเรองไดอยางถกตอง โดยทแกไมเขาใจเนอเรองเลย

ตอมาเดกจะเรมตดใจนทานเรองใดเรองหนง และเกดความอยากอานเองขนมาบาง เดกยงอานอกษรไมออกหรอกครบ แตแกดภาพไปพลางเปรยบเทยบกบความทรงจาของแกไปพลาง แลวก “อาน” หนงสอเลมนนไดอยางคลองแคลวทเดยว ในระยะนแหละทเดกจะสนใจถามวา ตวนอานวาอะไรๆทแกถามยาบอยๆอยางนแสดงวาแกสนใจมาก

คณแมของเพอนผมคนหนงฉวยโอกาสสอนใหลกจาตวอกษรจนยากๆไดอยางสบาย และชวยใหลกเกดความกระตอรอรนอยากอานหนงสอดวย(หมายเหต:.ในภาษาญปนมการใชอกษรจนซงเปนอกษรสลบซบซอน รวมกบอกษรงายๆซงญปนประดษฐขนเอง-ผแปล) ผมเคยเอยในบทกอนแลววา เดกเลกจาอกษรยากๆอยางอกษรจนไดงายกวาอกษรอยางอกษรญปน หนงสอภาพสาหรบเดกสมยนมแตเขยนบรรยายดวยอกษรงายๆทงนน คณแมของเพอนผมจงไปหาหนงสอภาพของสมยกอนทบรรยายดวยอกษรจน โดยมอกษรญปนกากบไวขางจากรานขายหนงสอเกา และอานหนงสอเลมนนใหลกฟง พรอมกบใหลกดไปดวย เมออานซาหลายครงลกกจาเรองไดทงหมด และพออยากอานเองบาง กสนใจทจะอานภาษาจนกอน คณแมเพอนผมสอนใหทกตวทลกถาม โดยไมเบอหนาย ไมนานนกเจาเพอนผมกชอกษรจนทจาไดในหนงสอพมพทคณพอเขากาลงอานอย ทาเอาตนเตนกนทงบานเลยครบ และปรากฏวาเพอนผมคนนสามารถอานหนงสอพมพไดเกอบหมดตงแตกอนเขาโรงเรยนเสยอกแนะครบ

ดงนนเดกอายราว 3 ขวบ สามารถจดจาอะไรตออะไรไดอยางสบายในเรองทสนใจ

14. มหลายสงทจาเปนตองเรยนรในวยเดกเลก

มฉะนนจะเรยนรไมไดดไปตลอดชพ

เนองดวยงานของผมทาใหผมมโอกาสทจะตองพดภาษาองกฤษอยบอยๆ เวลาพดภาษาองกฤษ ผมมกปวดหวกบเรองการออกเสยงทถกตอง ทจรงถงจะพดภาษาองกฤษดวยสาเนยงญปน อกฝายหนงกพอจะเขาใจได แตบางทเวลาทผมพดอะไรออกไปอกฝายหนงพยายามทาทาฟงเหลอเกน บางครงถงขนาดทผมตองเขยนตวสะกดใหฝายนนจงจะเขาใจ เมอประสบเหตการณเชนน ผมรสกเปนเดอดเปนแคนกบภาษาองกฤษสาเนยงญปนของผมประเภท”กดโดะ มอนง”เสยจรง

แตทวา มเดกชายอายหนงขวบสองเดอนคนหนงทอาศยอยขางบานผม แกออกเสยงภาษาองกฤษไดชดแจวทเดยว แมแตเสยง R และ L ซงชาวญปนแยกไดลาบาก แกกออกเสยงไดเกงมาก ผมคดวาความแตกตางนเกดจากการทผมเรมเรยนภาษาองกฤษในชนมธยมตน แตเดกคนนฟงเสยงภาษาองกฤษจากแผนเสยงตงแตอายยงไมถงขวบ และขณะทแกเพงเรมพดภาษาญปน แกกเรยนสนทนาภาษาองกฤษกบชาวอเมรกนแลว

หมายความวาถาในหวของเราม”รปแบบ” ของภาษาญปนฝงเขาไปอยขางในเสยกอนแลว การจะเอาภาษาอนทแตกตางออกไปใสเขาไปในนนอกจงเปนเรองยงยากมาก แตผมเคยเอยไวในตอนแรกแลววา เสนสายสมองของเดกอายยงไมถง 3 ขวบนนกาลงอยในระหวางการวางสาย เพราะฉะนน ถาจะวางสายภาษาญปนควบคไปกบภาษาอนๆกทาไดงาย ดงนนเดกกอนอาย 3 ขวบจงสามารถพดภาษาอนๆไมวาภาษาอะไรไดเหมอนกบภาษาแมของตนโดยไมยงยากลาบากอะไรเลย ยงกวานนถาหากเราปลอยเวลาชวงนใหผานเลยไป สงทเดกชวงวย 3 ขวบสามารถรบรไดอยางงายดายกลบกลายเปนสงทยากยงสาหรบคนวยสงกวานน และถงแมจะใชความพยายามอยางมากมาย ผลทไดกลบนอยนด ผมคดวาทงเสยง Rและเสยง L ผใหญกแยกไมออก และคงพดภาษาองกฤษขนานแทไมไดตลอดกาลแหละครบ

นอกจากภาษาตางประเทศแลว ยงมอกหลายอยางทตองเรยนรในระยะปฐมวย มฉะนนจะสายเกนไป เชน การฝกประสาทหเพอแยกเสยง การฝกประสาทกลามเนอในการเคลอนไหว ซงกลาวกนวาสงเหลานจะถกกาหนดภายในอาย 3 ขวบ นอกจากนน ความรสกทางดานสนทรยภาพกเชนเดยวกนจะกอรปในชวงน

ทกปพอถงระยะปดภาคฤดรอนจะมชาวตางประเทศพรอมดวยครอบครวจานวนมากทโรงเรยนสอนไวโอลนของอาจารยซซก แนนอน ในตอนแรกไมมใครพดภาษาญปนไดเลย แตคนทพดภาษาญปนไดเรวทสดในบรรดาสมาชกครอบครว คอเดกเลกๆ อนดบตอไปกคอพวกพๆทเรยนอยในระดบประถม มธยม คนทแยทสดคอบรรดาคณพอคณแมครบ อยญปนประมาณ 1 เดอน พวกเดกๆพดภาษาญปนไดอยางนาทง พวกพอ แมจะไปไหนตองอาศยเดกๆเปนลามให คณแมหลายคนมาอาศยอยญปนตงเดอน พดไดแตคาวา “คอนนจวะ”(สวสด)คาเดยวเทานน

15.เดกหพการถาไดรบการสอนในระยะปฐมวย

อาจไดยนเสยง

ทผานมา ผมไดพดถงเรองอนนาทงของศกยภาพของเดกเลก และความสาคญของการศกษาในระยะปฐมวยในแงมมตางๆ แตในโลกเรานยงมเดกพการทางกาย เดกปญญาออน เดกหหนวกเปนใบ ซงโชครายทพการมาแตกาเนดการศกษาในวยปฐมวย

มใชไมเกยวกบเดกพการ แตมความสาคญกบเดกพวกนเชนกน ทจรงเดกพการนนแหละทพอแมควรจะพบจดบกพรองของเดกโดยเรวและใหการศกษาทเหมาะสม

ผมอยากเสนอเรองประทบใจ ซงเปนขาวในหนาหนงสอพมพเรวๆนสกเรองหนง คอเรองเดกพการ ซงสามารถพดคยในเรองชวตประจาวนไดดวยความพยายามของพอแม เรองนทาใหผมเกดกาลงใจ และคดวานแหละคอตวอยางทมชวตของการศกษาในระยะปฐมวย

“อตโตะจง” เปนเดกชายอาย 6 ขวบ ตอนคลอดออกมาแกเปนเดกทแขงแรงมาก ตอนทคณพอคณแมของแกเรมสงสยวา “หของลกผดปกตหรอเปลานะ” อตโตะจง อาย 1 ขวบ เศษ แตเดกบางคนกพดไดชา คณพอคณแมจงไมหวงเพราะคดวาลกอาจเปนเดกพดชา พออายขวบครง คณพอคณแมเหนอตโตะจง ยงไมยอมพดอะไรสกคาจงพาไปโรงพยาบาล ผลการตรวจปรากฏวาหของแกเกอบไมไดยนอะไรเลย

ทงสองคนพากนกลมใจและเทยวสอบถามใครตอใคร จนกระทงไปพบคณทาเคช มทสชาวา ซงเชยวชาญดานการสอนเดกหพการในระยะปฐมวย คณทาเคช มทสชาวาจงเรมสอนอตโตะจง ฝกการฟงดวยเครองฟง และฝกใหจาชอของตวเอง ตอไปกฝกใหเขาใจความหมายของคาเพมขนเรอยๆ จนบดนแกสามารถพดคยกบพอแมไดอยางไมตดขด

คณทาเคช มทสชาวาไดเขยนไววา “ผทสามารถคนพบวาเดกคนนปกตหรอผดปกตไดเรวทสด คอพอแมของเดกนนเอง” เมอเดกอาย 1สปดาห เวลาไดยนเสยงดงแกจะกระตกแขนขาของแกแลว เมออายเกน 1 เดอนหรอ 2 เดอนเดกจะจาเสยงของแมได พออาย 4 เดอนแกกรจกชอของตวเอง

ถาเดกอายใกล 1 ขวบแลวแตไมแสดงกรยาสนใจตอเสยงเรยกชอของแกหรอกบเสยงรอบกาย กพอจะเดาไดวาประสาทหของแกผดปกต เดกทวไปจะจดจาภาษาทใชในชวตประจาวนไดภายในอาย 3 ขวบ เพราะฉะนนชวงนแหละทเดกหพการสมควรทจะไดรบการฝกทสด พอแมไมควรคดวาเมอลกหพการจงไมจาเปนตองใหฟงเสยง แมแตเดกทหหนวกสนท กมใชวาจะไมไดยนอะไรเลย ถาใหแกฟงซาๆกน แกกจะมความสามารถฟงเสยงเพมขน

แมแตเดกหพการ ถาพอแมพยายามและแกกไดรบการฝก เดกจะพฒนาความสามารถของแกไดด และนคอพนฐานของการศกษาระยะปฐมวย

ตอนท 2

สภาวะเปนจรง ของการเรยนร

ในระยะปฐมวย

16. การศกษาและสภาพแวดลอม เหนอกวากรรมพนธ

ตอนทแลว ผมไดกลาวถงความสามรถอนนาทงซงซอนอยภายในตวเดกเลก และเดกเลกซงเปรยบเสมอนตนไมออนตนน จะเตบโตเปนตนไมใหญทแขงแรงหรอเปนไมดอกทสวยงามไดหรอไม ขนอยกบการอบรมสงสอน และการสรางสภาพแวดลอมของพอแม

ในตอนนผมจะพดถงสภาวะทเปนจรงเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวยอยางเปนรปธรรม กอนอนในบทน ผมจะกลาวถงเรองจรงเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวยอยางเปนรปธรรม กอนอนในบทน ผมจะกลาวถงเรองจรงซงพสจนวาการศกษาและสภาพแวดลอมนนสาคญเหนอกวากรรมพนธ

กบบตซ(Kibbutzt)ของอสราเอลนน มชอเสยงในดานสงคมรวมหม ณ ทน นกจตวทยาทมชอเสยงแหงมหาวทยาลยชคาโกชอ บลม (Bloom) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบระดบสตปญญา (IQ) ระหวางเดกชายชาวยวซงเกดและเตบโตใน กบบตซ กบเดกแอฟรกน ซงอพยพมาอยในอสราเอล ปรากฏวาคะแนนเฉลยของเดกชาวยวสงถง 115 ในขณะทเดกแอฟรกนมคะแนนเพยง 85 ความแตกตางของเดกสองกลมนเหนไดชดเจนมาก

บลมไดอธบายวาความแตกตางนเปนผลสบเนองมาจากเชอชาตและสายเลอดของเดกยวกบเดกแอฟรกน หมายความวา ความสามารถของคนถกกาหนดดวยความเดนหรอความดอยของกรรมพนธ กอนทจะมาถงอทธพลของสภาพแวดลอมและการศกษาเสยอก

ในทางตรงกนขาม คราวนนกจตวทยาชอฟอรด(Ford) ไดทาการทดลองเรองนดวยระยะเวลานานพอสมควร เขารบสามภรรยาชาวแอฟรกนอพยพคหนงมาอปถมภ พอคนมลก เขากเอาเขาสถานเลยงเดกทนท ละเลยงดในสภาพแวดลอมทเหมอนกบเดกชาวยวทกอยาง ตอมาเมออาย 4 ขวบ เขาทาการวดระดบสตปญญา ปรากฏวาเดกคนนนมคะแนนสงถง 115เทากบเดกชาวยว

การทดลองของฟอรดครงนลมลางทฤษฎทวาความสามารถของคนแตกตางตามเชอชาต การทดลองของฟอรดมชอเสยงในฐานะทแสดงใหเหนชดวาความสามารถของคนไมไดถกกาหนดโดยกรรมพนธจาพวกเชอชาตหรอสายเลอดแตถกกาหนดโดยการศกษาและสภาพแวดลอมหลงกาเนด

ในประเทศญปนกเชนกน มการทดลองมากมาย ถาหากนาเอาลกแฝดซงเกดจากไขใบเดยวกน ไปเลยงในสภาพแวดลอมทแตกตางกนตงแตแรกเกดตอไปจะเปนอยางไร ผลการทดลองพสจนใหเหนชดวา แมแตเดกซงเกดจากพอแมคเดยวกน แตถาไดรบการเลยงดจากบคคลตางกน ในสถานทตางกน ไดรบการศกษาตางกน อปนสยและความสามารถจะแตกตางกนมาก

ปญหาทวาเราจะใหการศกษาอยางไร สรางสภาพแวดลอมอยางไร จงจะพฒนาศกยภาพของเดกไดดทสด ในเรองนกเชนกน มนกวชาการหลายทานไดทาการทดลองตางๆ และปรากฏผลการทดลองอยมากมาย ยงกวานนยงมผปกครองจานวนไมนอยทไมพอใจกบระบบการศกษาในโรงเรยน และกลาทจะเอาลกของตนเองเปนตวทดลอง นอกจากน กมการนาสนขหรอลงมาใชทดลองในสงทไมสามารถทดลองกบคนได และคนพบความจรงใหมๆหลายอยาง ตอไปผมจะพยายามเลาเกยวกบเรองเหลานใหมากทสดเทาทจะทาได

17. ลกนกวชาการกไมแนวา

จะเหมาะทจะเปนนกวชาการ

เรามกไดยนคณแมจานวนมากคยวา “ลกของฉนเหมอนพอของเคานะ ไมชอบวาดรปหรอฟงเพลงเอาเสยเลย” หรอ “สามของดฉนเปนนกประพนธคะ ลกถงแตงเรยงความ

เกง คงเปนเชอสายพอเคานะคะ” จรงอยเรามคาพงเพยแตโบราณวา “ลกไมยอมหลนไมไกลตน”, ลกยอมเปนลกกบ” ,เถาแตงกวายอมไมออกผลเปนมะเขอยาว”และมตวอยางมากมายทพอเปนนกวชาการ ลกกเปนนกวชาการ หรอพอเปนพอคา ลกกเปนพอคา

อยางไรกตาม เรองนไมไดหมายความวาเดกเหมอนพอหรอไดรบเชอสายจากพอ จงเปนเชนนน แตเปนเพราะเดกถกเลยงดมาภายใตสภาพแวดลอมซงเหมาะทจะเปนอยางนนตงแตเกด สภาพแวดลอมซงพอแมสรางขนกลายเปนสภาพแวดลอมของเดกและสรางความสามารถของเดกขนมา เดกจงสนใจไปทางดานนนดวย

ถาหากพนธกรรมหรอสายเลอดเปนตวกาหนดความสามารถของเดกละก พอลกตระกลไหนกตองสบอาชพเดยวกนตอมาเรอยๆเหมอนกบระบบชนชนอนเขมงวด ซงยงคงหลงเหลออยในประเทศองกฤษ

แตในความจรง โลกของเราดกวาน มไมนอยทลกของนกวชาการกลายเปนนกสไวโอลน หรอลกของหมอกลายเปนนกประพนธ ตวอยางเชน นายโคจ โทโยดะ (Koji Toyoda) ลกศษยคนโปรดของอาจารย ซซก ซงตอนนเปนผคมวงดนตร Berlin Broadcasting Philharmonic Orchestra หรอ นายเคนจ โคบายาช Kenji Kobayashi ) ซงเปนผคมวง Oktahoma Symphony ทงสองคนไมไดมพอหรอแมหรอญาตพ นองเปนนกดนตรทมชอเสยงอะไรเลย สภาพแวดลอมในวยเดกตางหากทสรางพวกเขาขนมาทกวนน

ทานลองพจารณารอบกายของทานดกรวา พอแมทเกงกาจไมจาเปนจะตองมลกทเกง สงคมประณามเดกแบบนวา เปน “ลกนอกคอก” แตอนทจรงความผดไมไดอยทเดก สภาพแวดลอมในระยะปฐมวยตางหากททาใหเดกกลายเปน “ลกนอกคอก”

ในทางตรงกนขาม ลกของพอขเมา ขเกยจหลงยาว ทโตขนกลายเปนชางเทคนคหรอศลปนทเกงกาจกมตวอยางอยไมนอย เขาทานอง “เหยยวออกลกเปนนกอนทรย” เขาเหลานนไมไดมพรสวรรคมาแตกาเนด แตนาจะกลาวไดวาสภาพแวดลอมชวยสรางความสามารถของพวกเขา

เดกแรกเกดนนหนาตาเหยวยนเหมอนกนหมดทกคน และในทานองเดยวกนเดกแรกเกดมความสามารถและอปนสยเหมอนกนหมด แตสภาพแวดลอมทแตกตางกน ทาใหเดกแตละคนทโตขนมามความสามารถและอปนสยแตกตางกน

หมายความวา อาชพและความสามารถของพอแมไมไดเกยวของโดยตรงกบการสรางอปนสยและความสามารถของเดก อาจกลาวไดวาลกหมอกลายเปนหมอ กเพราะแกไดกลนยาและเคยชนกบเสอกาวนสขาวและคนไขมาตงแตเกด

18. ลกของคนถาเตบโตในหมสตว

กจะกลายเปนสตว

ลกของหมาคอหมา ลกของหมาปาคอหมาปา และลกของคนกคอคนเปนธรรมดา แตทวาตามธรรมดานแหละ สภาพแวดลอมอาจทาใหมนไมธรรมดาได ผมจะยกตวอยางใหฟง คอเรองของอมราและกมลา ลกหมาปาอนลอลนนนแหละครบ

เดอนตลาคม ป ค.ศ.1920 ณ หมบานเลกๆแหงหนงหางจากเมองกลกตตา ประเทศอนเดย ไปทางตะวนตกเฉยงใตประมาณ 110 กโลเมตร ไดเกดขาวลอวามสตว

ประหลาด 2 ตว รปรางเหมอนคนอยในถาหมาปา บงเอญหมอสอนศาสนาสามภรรยาชอ ซงก (Synge) ไดยนเรองนเขา จงไปคนหาทถาและจบสตว 2 ตวทอยในถานนมา ปรากฏวากลายเปนเดกผหญงทงคอายประมาณ 8 ขวบและขวบครง

เขาตงชอสองพนองวา กมลาและอมรา และสงไปเลยงทสถานทเลยงเดกกาพรา เพอเรมการศกษาอยางลกมนษย

สองสามภรรยาใหทงความรก ความเอาใจใส และอดทนพยายามทจะปลกฝงคณสมบตและทกษะความเปนคนใหแกพนองทงคน แตเดกทงสองถกหมาปาเลยงดมาตงแตสมยทารก ตอนแรกทงคไมยอมเลกเปนหมาปา อยในหองกคลาน 4 ขา พอมใครยนมอเขาไปกกระโจนเขาใส ตอนกลางวนชอบหอตวอยขางฝาและงบหลบในหองมด พอตกกลางคนกเรมเหาหอน อาหารชอบกนเนอบดและไกเปนๆ

ถงกระนนความพยายามของสองสามภรรยากยงไดผลบางเมอเวลาผานไป 2 เดอน อมราคนนองเรมสงเสยง”บ” ออกมาได แตประมาณ 1ป อมรากตายจากไป

สวนกมลาพสาว ตองใชเวลาถง 3 ป กวาจะเดนได 2 ขาเหมอนคนแตเวลาเธอทาอะไรตามสญชาตญาณ เธอยงคลาน 4 ขาเหมอนเดมตลอดเวลาทเธอกลบมาอยในสงคมมนษยได 9 ป และตายจากไปเมออาย 17 ป เธอสามารถพดไดไมเกน 45 คา และมระดบสตปญญาแคเดกอาย 3 ขวบครง ซงเปนเรองนาเศราเหลอเกน และตอมาไมนานกมเรองเชนนเกดขนอก

เรองเกดขนทปาดงดบโมแซมบค ในทวปแอฟรกา ประมาณ 23 ปกอนหนาน เกดกรณวา ภรรยาสาวของชาวพนเมองคนหนงเกดตายไป และทารกแรกคลอดของเธอกหายไปดวย

หลงจากนนหลายเดอน มคนพบเดกเกาะดดนมลงบาบนอยในฝงลง จงพยายามแยงเดกมาจากลงบาบน หลายครงหลายหนแตกไมสาเรจ จนกระทงตองเลกลมความตงใจ หลงจากนนประมาณ 19 ป เดกคนนเตบโตเปนเดกหนมทแขงแรง และเอาชนะลงตวอนๆจนสามารถเปนจาฝงของลงดรายนนได ตอมาประมาณ 4 ปกอนหนาน เขาถกจบตวมาไดในขณะทกาลงหลบอยบนตนไม เขาถกขงอยในบานกรงตาขายเพอรบการฝกอบรมใหกลบเปนคนขนมาและตอมาไดขาววาเขาเรมใชมอหยบของกนและเดน 2 เทาไดแลว

19. เดกทารกเมอวาน ตางกบวนนลบลบ

เราเหนลกอยทกวนจงไมคอยสงเกตเหนความเจรญเตบโตของเดกนกแตทจรงเดกทารกโตเรวกวาทเราคาดเสยอก นกจตวทยาทมชอเสยงระดบโลกชาวสวส ชอศาสตราจารย ฌอง ปอาเจต (Jean Piaget) ไดสงเกตและศกษาลกของตน 3 คน จนกระทงตงทฤษฎขนตอนการเจรญเตบโตของเขาขนมาได ยงผมอานหนงสอของเขามากขนเทาไร ผมยงมองเหนความสาคญของการใหการศกษาและสรางสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบขนตอนการเจรญเตบโตของเดกมากขน

จากการสงเกตและศกษาศาสตราจารย ฌอง ปอาเจต เขาพบวา ทารกแรกเกดนนจะดดของทกอยางทมาแตะรมฝปากของแก แตพออายสก 20 วน ถาสงของนนไมมนมออกมาแกจะเลกดด แลวแกจะรองเอานมอยางถงทสด

เมออายได 3 เดอน เดกเรมมความสนใจทจะทาอะไรดวยตนเอง แกเรมใชขาเตะตกตาทแขวนอยเหนอเปล ตอมาเมอเดกอายเกนขวบครง จะรจกใชไมเขยเพอเอาขนมปงซงอยไกลเกนเออม และเมออายเกน 2 ขวบ เดกเรมรจกเชอมโยงความหมายอนเปนนามธรรมกบคาในภาษาตามความคดของแก เชนถาผชายกเปน “พอ” หรอ “ฝน” ชวยลางถนนใหสะอาด เปนตน

พอเดกอายประมาณ 4 ขวบ แกจะเชอวานาสมในแกวเลกเตมแกวนนมากกวานาสมครงแกวใหญ ทงๆ ทความจรงปรมาณเทากน หรอขนมปงกรอบแผนเดยวกน ถาหกเปนชนเลกๆแกเชอวาจะมปรมาณเพมขน ซงเปนการสงเกตอยางละเอยดของแก

ดงนน ระยะปฐมวย เปนระยะทเดกเตบโตทงทางรางกายและทางจตใจไดอยางรวดเรวมากอยางไมนาเชอ เพราะฉะนน คณแมซงเปนผเลยงดและใกลชดลกอยตลอดเวลา จะตองรจกสงเกตวาเดกทารกซงพดไมไดนน ตองการอะไรเวลาไหน สนใจอะไร และสรางสภาพแวดลอมและใหการฝกอบรมทเหมาะสม การเรยนรภาษาตางประเทศนน เวลาเรมตนทเหมาะสมเปนสงสาคญมาก ในทานองเดยวกน การศกษาในระยะปฐมวยนน การใหสงทเหมาะสมในชวงเวลาทเหมาะสมเปนจดทสาคญทสด

อาทเชน การสอนใหเดกเลนสงเกตหลงจากทเดกเดนไดแลวเปนเรองยากลาบากมาก แตถาเราสอนใหเดกเพงเรมหดเดนรจกการเลนสงเกตควบคกนไปเพยงไมกเดอนแกจะเลนไดเกงทเดยว นกจตวทยาชาวอเมรกน ชอ แมคโกรว (McGrow) ไดพสจนเรองนโดยทาการทดลองกบเดกแฝดคหนง เธอเรมสอนใหเดกคนหนงเลนสงเกตเมออาย 11 เดอน และอกคนหนงเมออาย 22 เดอน เธอพบความแตกตางของเดกทงสองคนอยางชดเจน

ผมคดวาทผานมาจนกระทงทกวนน เราเพมความลาบากใหเดกโดยไมจาเปน เพราะผใหญเราเขาใจผดวา เรองนนเรองนยงเรวเกนไปทจะสอนเดก ทาใหเรองทเดกสามารถจดจาไดอยางงายดายในเวลาทเหมาะสมกลายเปนเรองยากในภายหลง

20. วยเดกเลกนแหละท “แตะชาดยอมแดง”

เรองทจะเลาตอไปน ผมไดยนจากพนกงานบรษทแหงหนง พนกงานคนนตองไปทางานตางประเทศ ขณะนนเขาพงไดลกสาวนารก แตทางบรษทใหเขาไปคนเดยว เขาจงสงภรรยาและลกไปอยกบตายายทโทฮาข (ภาคอสานของญปน)

1 ปผานไป เขาหมดภาระหนาทในตางประเทศ และยายกลบไปอยบานทเดนโซฝในโตเกยวพรอมทงครอบครว ตอนนนลกสาวเขาเพงจะหดพดหลงจากนนไมนาน พอเดกเรมพดไดบาง พอแมถงกบตกตะลง

ทงนเพราะคาพดทออกมาจากปากลกสาวทกคาเปนสาเนยงโทฮาข(อสาน)อยางชดเจน เวลาพดคาวารถ ผเปนพอยาสาเนยงภาคกลางซาแลวซาอกวา “จโดซะ” แตลกสาวกลบออกเสยงเปน “ซโดซะ” ครอบครวของเขามแตคนพดภาคกลางทงนน มเฉพาะลกสาววย 2 ขวบคนเดยวเทานนทพดภาษาอสาน จงเปนเรองแปลกมาก

ไดความวา ระหวางทเขาไปตางประเทศ และภรรยากลบไปอยบานเดมนน ตากบยายรกหลานมากและดแลอยางใกลชดชนดไมยอมหางเลย ภรรยาของเขากคดวาลกสาวยงเปนเดกแดงๆพดไมไดจงไมระวงเรองภาษาเลย

หลายปหลงจากนน เมอเดกเขาโรงเรยนประถม แกกยงตดสาเนยงอสานอยนนเอง

เรองนเปนเพราะภายในสมองของเดกมการสรางเสนสายสาเนยงอสานขนกอนทเดกจะพดไดเสยอก และเมอสรางเสนสายเสรจเรยบรอยแลว จะใหวางสายใหมอกครงหนงนนเปนเรองยงยากมากสาหรบมนษยเรา มผกลาววาการทาลายเสนสายเกาเพอวางสายใหมนน ตองใชเวลานานมากกวาการวางสายถง 4 เทา

ในภาษาญปนมคาพงเพยวา “แตะชาดยอมแดง” โดยเฉพาะในวยเดกเลกนแหละทรบอทธพลจากสงแวดลอมไดงายมาก เพราะฉะนนหนาทสาคญทสดของพอแมคอ สรางสงแวดลอมทถกตองเหมาะสมใหแกลก

21.หองทวางเปลา มผลรายตอเดกเลก

เพดานขาวสะอาดลอมรอบดวยกาแพงขาวบรสทธ เงยบสงบปราศจากเสยงภายนอกรบกวน คณแมทงหลายคงอยากเลยงเดกแรกเกดในสภาพแวดลอมเชนน แตทวาหองซงไมมสงกระตนกลบเปนผลรายและไมมผลดตอเดกทารก

ผลการทดลองของศาสตราจารยชาวอเมรกนชอ บรเนอร (Bruber) ชใหเหนวา เดกทารกทมสงกระตนกบไมม มการพฒนาทางสตปญญาแตกตางกนอยางเหนไดชดเขาทาการทดลองดงนคอ

แบงทารกออกเปน 2 กลม กลมแรกใหอยในหองวางเปลาปราศจากสงกระตน สวนอกกลมหนง ใหอยในหองกระจกซงสามารถมองออกมาเหนหมอพยาบาลกาลงทางานกนอยางขวกไขว ผนงเพดานและผาหมใชลายดอกไมสสดใส และเปดเพลงฟงตลอดเวลา นบวาเปนหองซงมสงกระตนอยเตมอตราทเดยว

หลงจากการเลยงดเดกทงสองกลมในหองดงกลาวเปนเวลาหลายเดอน กทาการวดระดบสตปญญาของเดกทงสองกลม โดยใชวตถสองแสงยนไปตรงหนาเพอดวาเดกจะสนใจจบมนเมอไร ผลการทดลองปรากฏวาเดกทงสองกลมมความแตกตางกนของระดบสตปญญาถง 3 เดอน กลาวคอ เดกทารกทถกเลยงอยในหองวางเปลาจะมการพฒนาดานสตปญญาชากวาอกกลมหนงถง 1 เดอน

กลาวกนวาการพฒนาดานสตปญญาของเดกแรกเกดถง 3 ขวบ นนเทาเทยมกบการพฒนาดานสตปญญาของเดกในชวงอาย 4-17 ป เพราะฉะนนความลาชาไป 3 เดอนนมความหมายยง นกวชาการบางคนยนยนวา ถงจะมความลาชาในวยนกสามารถเรงใหทนในภายหลงไดดวยการศกษา แตการทาเชนนนผมคดวาเปนการทาใหเดกตองรบภาระอนหนกองในภายหลงโดยไมจาเปน

ทกวนน ไมเฉพาะแตการทดลองของ ศาสตราจารย บรเนอรเทานน มนกจตวทยาอกหลายคนทไดทาการทดลองตางๆ และสรปไดอยางแนชดวา การมสงกระตนหรอไมม ทาใหเกดความแตกตางทางความสามารถของเดกอยางเหนไดชด ในระยะหลงนการวจยไดกาวหนาไปถงขนทวา สงกระตนประเภทไหนจงจะชวยสงเสรมการพฒนาทางสตปญญาของเดกเลก

มการใชเตยงโยก พหอยสสดใส ลกแกวสองแสง กระดาษสตางๆ ฯลฯ และกลาวกนวาสงกระตนทไดผลคอ กงหนลมมเสยงดนตร ผามานลายดอกไม เปนตน

ศาสตราจารยไวท (White) แหงมหาวทยาลยฮารวารดซงเปนหนงในนกจตวทยากลมนประกาศวา “เราไดทาการพสจนใหเหนอยางชดเจนแลววา การสรางสภาพแวดลอมทสมบรณ มผลอยางชดเจนตอการพฒนาของเดกแรกเกด”

22. เดกเลกไดรบอทธพลอยางนกไมถง

จากสงทคาดไมถง

ชอของ คารล ฟรดรช เกาส (Carl Freidrich Gauss) เปนชอทไมคนหพวกเรานก แตเขาเปนนกคณตศาสตรผยงใหญในสมยศตวรรษท 19 เขาเปนผทคดสตรบวกเลขสตรหนงขนมาไดเมออายเพยง 18 ปเทานน

ทผมเอยชอเขาขนมา เพราะผมพบสงทนาสนใจมากเกยวกบตวเขาในหนงสอเลมหนงซงผมเพงอานไปหยกๆ

พอของเกาสไมไดเปนนกปราชญผมชอเสยงอะไรเลย เขาเปนเพยงชางกออฐธรรมดาสามญ และเมอพอของเขาออกไปทางานกจะพาเกาสไปดวย

สงทเกาสทาคอ นงลงขางๆ พอของเขาและนบอฐสงใหพอ ความสามารถทางคณตศาสตรของเขาคงจะเกดขนจากประสบการณในวยเดกนเอง หนงสอทผมอานไดสรปไวเขนนน

ผมไมไดแปลกใจกบขอสรปนนเทาไรนก เพราะกอนหนานนผมเคยไดยนเรองแบบนมาแลวจากคณโชอชโร ฮอนดา (Soichiro Honda) ประธานบรษทฮอนดะกเคง (The Honda Engineering Company) ผมถามเขาวา “ทาไมคณถงเกดชอบรถมอเตอรไซคขนมาละ” เขาหยดคดสกครหนงแลวเลาใหฟงวา...

“สมยกอนนะ ยงไมมมอเตอรไฟฟาหรอกครบ เวลาสขาวตองใชเครองยนตพลงนามน แลวตอนทผมยงเดก ใกลๆ บานมโรงสขาว ผมชอบเสยงเครองยนตมนดง ปง ปง สนกด อตสาหขหลงคณปไปดบอยๆ พอคณปไมพาไปผมจะไมพอใจ แผดเสยงรองลนไดยนไปถงขางบาน คณปเลยจาตองพาผมไปดทกวน ตอมาเสยงดง ปง ปง ของเครองยนตเลยเหมอนกบเพลงกลอมเดกสาหรบผม กลนควนนามนกคนกบผมเหลอเกน นอาจจะเปนตนเหตททาใหผมบารถมอเตอรไซคกไดนะครบ

พอผมไดยนเรองน ผมกถงบางออทเดยว วยเดกเลกเปนวยทมเครองรบรทละเอยดมาก ประสบการณเลกๆ นอยๆ ทพอแมนกไมถงหรอไมสนใจ เดกกลบรบเอาไวอยางวองไว และพฒนาขนมาจนกลายเปนความสามารถพเศษ ในกรณนกลาวไดวา การกระทาโดยไมตงใจของคณปไดสรางคณฮอนดา ราชามอเตอรไซคของโลกขนมา

23. เดกเลกซมซบเรองราวตางๆ ในหนงสอนทาน

แตกตางจากผใหญโดยสนเชง

เดกเลกกบผใหญรบรและประทบใจกบเรองราวตางๆ ไมเหมอนกนเวลาเราใหหนงสอภาพหรออานนทานใหเดกฟง เรองนจะปรากฏชด นกการศกษาชาวอตาลชอ มาดาม มอนเตสโซร (Madam Montesson) ซงเปนทงนกพฤษฏและนกปฏบตในดานการศกษาระดบปฐมวย ไดเฝาดพฤตกรรมของเดกเลกอยางละเอยดและเขยนรายงานไวมากมาย

ในตวอยางหนง เธอเลาวา มเดกผชายอายประมาณขวบครงคนหนงแมของเดกซอการดภาพสรปสตวและการลาสตวให เดกคนนนเอาภาพมาใหมาดาม มอนเตสโซร ด และพดภาษาเดกวา “รถยนตๆ” แตเมอเธอดภาพเหลานนกไมเหนมอะไรทเหมอนรถยนตสกแผนเดยว เธอจงพดขนมาอยางสงสยวาไมเหนมรถยนตเลยจะ เดกผชายคนนนชมอไปทการดแผนหนงอยางภาคภมและตอบวา “กอยนยงไงละ” เมอเธอเพงดภาพซงมรปสนข นายพราน และบานอนสวยงามนน เธอจงสงเกตเหนจดจดหนงบนเสนซงดเหมอนเปนถนน เดกคนนนชมอไปทจดนนและพดวา “รถยนต"” ซงมนกนาจะเปนรถยนตจรงๆ ตามทเดกวา และการเขยนภาพเชนนนกลบทาใหเดกรสกสนก

อกตวอยางหนง ซงมาดาม มอนเตสโซร ยกขนมา เปนเรองของเดกชายอายขวบครงเชนกน แมของเดกซอหนงสอนทานภาพเรอง “แซมโบ” ให และมเพอนบานใกลเคยง 2-3 คนมาชมนมกนอยดวย ในขณะทแมอานนทานเรองนนใหลกฟง

“มเดกผชายนโกรตวเลกๆ คนหนงชอ แซมโบ เดนถอของขวญวนเกดไปตามถนน แซมโบเจอสตวปากลางทางและถกแยงของขวญไปหมด เขารองไหกลบมาบาน พอกบแมชวยกนปลอบจนแซมโบหยดรองไห เดนไปนงโตะทเตมไปดวยขนมวนเกด เหมอนกบในภาพสดทายน”

พอแมอานนทานจบ เดกผชายคนนนเอยออกมาทนทวา “ไมใช เขายงรองไหอย” พรอมกบหยบหนงสอนทานขนมา ชไปทภาพหลงปกซงเปนภาพของแซมโบกาลงรองไห

ผมจาไดวาเคยอานเรองกลายๆ กนน จากหนงสอของนกประพนธชออายาโกะ โซโนะ (Ayako Sono) เปนเรองของเดกซงยายไปอยกบพอทยโรปเดกไมมเพอน เหงาอยคนเดยวจงอานหนงสอนทานภาพเรอง “คาซยามะ” (นทานญปนเรอง ลงกบกระตาย ผแปล) ทกวน ปรากฏวาหลงจากนนไมนานเดกเกดคลมคลงขนมาโดยไมทราบสาเหต ภายหลงจงพบวาหนงสอนทานภาพเลมนนหนาสดทายขาดหายไป ทาใหเรองจบลงอยางผดธรรมดา

เรองเชนน สาหรบผใหญคงไมมปญหาอะไร แตเดกเลกๆ นนยงไมมความคดอนลวงหนาอยในสมอง แกรบรเรองราวตามสภาพทเปนอย จงแสดงปฏกรยาออกมาชนดทผใหญคาดไมถง

24. การใหคนอนเลยงลก เปนการเสยงทสด

ผมไดยนเรองอยเรองหนง เปนเรองของสองสามภรรยาซงเปนคนราเรงแจมใส ใครๆ กชอบ แตไมทราบวาเปนเพราะเหตไร ลกชายคนโตอาย 5 ขวบกลบชอบหมกตว เงยบขรมและดอรน ในขณะทนองชายอาย 4 ขวบนนราเรงมชวตชวาและเปนทชนชอบในโรงเรยนอนบาล สองสามภรรยากลมใจมาก และไมเขาใจวาทาไมลกชายคนโตจงเปนเชนนน

ในทสดทงสองไมทราบจะทาอยางไร จงตองไปปรกษาแพทย ทางฝายคณหมอกหาสาเหตไมไดเหมอนกน อยางไรกตาม หลงจากชกถามเรองราวตางๆ กไดความวาตอนทลกคนเลกเกด ผเปนแมสขภาพไมคอยด จงนาลกชายคนโตซงตอนนนอาย 1 ขวบไปฝากคนอนเลยงเปนระยะเวลา 6 เดอน

คณหมอคดวาสาเหตททาใหเดกเปนเชนนนจะตองเกดขนในระยะ 6 เดอนนแน จงเรยกตวผหญงทเคยเลยงเดกตอนนนมาซกถาม ตอนแรกหญงทเลยงอกอกไมคอยยอมเลา แตในทสดเธอกเปดเผยความจรงใหฟง

ปรากฏวาเวลาเธอพาเดกไปเดนเลน เธอมกจะแอบไปพบครกของเธอในโรงดนเกาๆ ทายสวนเกอบทกวน เดกนอยอาย 1 ขวบจงถกทงใหอยในมมมดของโรงดนประมาณวนละ 2 ชวโมง นงดทงคพลอดรกกน

แลวจะไมใหเหตการณเชนนนมผลกระทบตออปนสยใจคอของเดกไดอยางไร แทนทเดกจะไดรบแสงแดดอนอบอน กลบตองมาจมอยในโรงดนทมดอบ ซงมผลทาใหจตใจของเดกพลอยมดหมนไปดวย

แนละ เดกอายเพยง 1 ขวบคงยงไมเขาใจความหมายและพฤตกรรมพเลยง แตอาการหวาดระแวงลกลลกลนของพเลยง รวมทงเสยงสวบสาบซงดงอยในความมด ยอมทาใหเดกนอยซงถกทงใหอยคนเดยวเกดความหวาดหวนสนกลว และพอจะเขาใจไดวาทาไมแกถงกลายเปนเดกขขลาดและเกบตวขรมในภายหลง

สองสามภรรยาตองหลงนาตา เสยใจทคดผดนาลกไปฝากใหคนอนเลยงถงแมวาจะเปนเรองทนาเหนใจเพราะแมสขภาพไมคอยด เนองจากคลอดลกหางกนเพยงปเดยว และไมสามารถดแลลก 2 คนไดไหว แตนาจะพดดาพอแมคนเอาใจใสเรองความละเอยดออนของจตใจเดกนอยไปมใชหรอ สถานการณตางๆ อาจจะบบบงคบใหพอแมจานวนมากจาตองนาลกของตนไปฝากคนอนเลยงในกรณเชนน พอแมตองคอยเอาใจใสดแลเสมอวาลกของตนอยในสภาพแวดลอมเชนใด

25. ประสบการณในระยะปฐมวย เปนพนฐานของความคดอาน

และการกระทาในภายหนา

หากมใครมาบอกใหเราเลาเรองสมยยงเดกเลกๆ ถาไมใชเรองทฝงจตฝงใจจรงๆ แลว เราคงนกไมคอยออก เหตการณเมอสมยอายขวบสองขวบซงเราจาได มกจะเปนเรองทแมหรอคนรอบขางเลาใหฟงมากกวาจะเปนเรองซงเราจดจาไวดวยตนเอง

แตกระนนกตาม ไมไดหมายความวาเราลมหมดทกสงทกอยาง ดงทผมไดกลาวมาแลววา ประสบการณและสภาพแวดลอมในระยะแรกเกดถง 3 ขวบนน จะกลายเปนเสนสายทฝงอยในสมอง และเปนพนฐานสรางชวตของเราในปจจบน

ผมไดยนวา คนทถกสะกดจตและไดรบคาสงวาตอนนกาลงอยในวย 1 ขวบ เขาจะพดภาษาเดกทเขาเคยพด และทาสงทเขาเคยทาเมออาย 1 ขวบนยอมหมายความวา ประสบการณในวยเดกนนเราอาจจาไมได แตมนกเปนเสนสายสมองซงฝงอยในหวของเราเรยบรอยแลว

นอกจากน ยงมการกลาวกนวา คนเราเมอถกตองใหอยในสภาพจนมมแลวจะยอนไปนกถงเรองในวยเดก คณคาคเอ ทานากะ (Kakuei Tanaka) ซงเปนนกการเมอง (อดตนายกรฐมนตรญปน-ผแปล) เคยเลาวา สมยสงครามเขาเคยตกอยในระหวางความเปนกบความตาย ระหวางทนอนอยในโรงพยาบาล เรองราวในวยเดกของเขาวงผานตาเขาไปอยางรวดเรวเหมอนตะเกยงหมน มทงเรองทคณแมพาเขาไปวด พระสงฆซงยนอยหนาวด หนาตาของพระรปนน การแตงกาย คาพด เขาจาไดหมดทกอยางทเดยว ภายหลงเขานาเรองนไปถามคณแม ทานบอกวาเปนเหตการณเมอตอนทเขาอาย 2 ขวบ

คณโมรอทส มนาโตะ (Moriatsu Minato) ซงเปนประธานทศนยวจยนคโล (Nikko Research) นน เกดทประเทศจนและใชชวตในวยเดกทนน หลงจากนนเขาไมเคยใชภาษาจนและใชชวตในวยเดกทนน หลงจากนนเขาไมเคยใชภาษาจนเลย ตอมาอก 10 ปเขามธรกจทจะตองไปเมองจนและจาเปนตองพดภาษาจน เขากพดไดอยางเปนธรรมชาต ภาษาจนของเขาถกตองและคลองแคลวจนกระทงคนจนเองยงแปลกใจ ทาใหการเจรจาทางธรกจของเขาดาเนนไปอยางราบรน

เรองราวเหลานใหเหนวาประสบการณหรอสภาพแวดลอมในวยเดกนนถกฝงอยในสมองอยางแนบแนน ดงนนจงกลาวไดวาประสบการณและสภาพแวดลอมตงแตแรกเกดจนถง 3 ขวบเปนรากฐานของความคดและการกระทาของเราในทกวนน

ถารากฐานนไมมนคง ถงเราจะพยายามสรางตกใหญโตแคไหนกเปนไปไมได หรอแมวาจะสรางได ตกนนกดใหญแตภายนอก หากมใตฝนหรอแผนดนไหวเพยงเลกนอยกคงพงครนลงมา

การศกษาในวยเดกเลกเปนรากฐานทสาคญอยางยงยวด ถาเราไมสรางรากฐานเอาไวเสยแตแรก ภายหลงเราอยากจะสรางรากฐานทดเยยมสกแคไหนกเปนไปไมได

26. การศกษาของเดกเลก ไมมสตรตายตว

ทผานมา ผมไดพดถงความสาคญของสภาพแวดลอมตอเดกเลก วามอทธพลตอการสรางตวเขามากมายแคไหนในแงมมตางๆ แนนอน ผรบผดชอบสาคญในเรองการอบรมสงสอนลกดอแม เพราะฉะนน แมควรมความเปนตวของตวเองในการเลยงดลกไปตามขนตอนของความเจรญเตบโตของเดก ขอเสนอแนะตอไปนของผม คณแมอาจนาไปพจารณาและใชในการเลยงลกได

เมอผมแนะนาวา ควรใหเดกฟงเพลงดๆ ใหดภาพเขยนแทๆ ฝมอจตรกร ทกครงจะตองมคณแมมาปรกษาผมวา ดนตรดๆ กบภาพเขยนแทๆ นนคออะไร เพลงของบโธเฟนดหรอโมสารทด ภาพของแวนโกะหหรอปกสโซดแนนอน พวกผมเองกขอใหผเชยวชาญทาการวจยวา ดนตรประเภทไหน ภาพเขยนแบบไหนดสาหรบเดกและออกขาวสนบสนน แตเรองนกเปนเพยงการเสนอขอมลอยางหนงใหตดสนใจเทานน ไมใชแนวทางแบบครอบจกรวาล ไมวาเรองอะไร ชาวญปนมกขอบแสวงหารปแบบตายตวออกมาแบบหนงใหได ถาไมมใครบอกวาใหทาแบบนแบบนนกรสกวาจะไมสบายใจ แตทวาในเรองของการศกษาโดยเฉพาะการศกษาในวยเดกนนไมมสตรตายตว คณแมคดวาอะไรดกใหลกไดเลย

ผมคดวาการทชาวญปนแสวงหาการศกษาแบบสตรตายตวนน เปนขอบกพรองสาคญขอหนงของการศกษาของญปน พอเดกอาย 4 ขวบกเขาอนบาลพออาย 6 ขวบกเขาโรงเรยนประถม แบบนไมไดคานงถงความสามารถของเดกเลย เพยงแตใชอายเปนเครองวดและสรางระบบโรงเรยนขนมา

ในโรงเรยนอนบาลตองสอนวาดรปและนบเลข พอขนประถม 1 กสอนอกษรญปน ขนประถม 2 สอนอกษรจน แบบนเปนความคดแบบสตรตายตว วธการใหการศกษาในระยะปฐมวยกเชนเดยวกน ถาไมมใครคดสตรตายตวขนมาใหกพากนไมมนใจทจะทา ผมอยากจะบอกวา สตรตายตวนนมไวสาหรบทาลายตางหากเลา!

27. นสย “อมตดมอ” ควรใหตดเปนอยางยง

เดกทกาลงรองโยเย พออมแกจะหยดรองและยมหวไดทนท เรองนพอแมทกคนยอมมประสบการณครงแลวครงเลา การทาเชนนคนสมยกอนมกบอกวาไมด เพราะจะทาใหเดกตดนสย “อมตดมอ” กลาวคอ ถาทกครงทเดกรอง เราอมเพอใหเดกหยดรองบอยครงเขา เดกจะตดเปนนสยและรองไมยอมหยดถาไมมใครอม

เรองนอาจเปนคาเตอนพอแมไมใหรกลกจนหลง และตามใจเดกมากเกนไป ถาเปนเชนนนผมกยอมรบ แตถาถงขนาดพยายามทจะไมอมเดกเทาทจะทาไดละก ผมวามปญหาแน

เดกทารกยงไมรจกใชภาษาหรอทาทาทางแสดงความรสกของตน การรองไหจงเปนวธเดยวททารกสามารถเรยกรองผอนใหตอบสนองความตองการของแก การทเดกรองแปลวา แกตองการบอกอะไรสกอยาง ถาพอแมไมสนใจตอบสนองกเทากบเปนผตดสอสมพนธแตฝายเดยว

โดยเฉพาะสาหรบทารกแรกเกดนนเปนทยอมรบแลววา การสมผสทางกายกบแมเปนสงสาคญทสดสาหรบการสรางพนฐานทางจตใจและอารมณของเดก

หนงสอพมพอาซาฮฉบบวนท 5 มนาคม ค.ศ.1071 ไดลงรายงานผลการทดลองเกยวกบเรองนโดยใชลง ดร.แฮร ฮารโลว (Dr. Harry Harlowe) หวหนาของศนยวจยเกยวกบมนษยและลง (Primates Fessarch Centre) ของมหาวทยาลยวสคอนซนไดทาการทดลองโดยแยกลกลงออกจากแมลงทนททเกดออกมา และใชตกตาตางๆ แทนแม เพอศกษาดวาลกลงจะเลอกแมแบบไหน

ตกตาทใชเปนตกตาทรงกระบอกทาดวยลวด และอกตวหนงทาดวยผา ตกตาทงสองตวมความอบอน มขวดใหนม และสามารถแกวงตวไปมาอยางชาๆ ผลการทดลองปรากฏวาลกลงชอบความอบอน สมผสออนนม นม และชอบใหแกวง

ดร.อารโลว ผทาการทดลองสรปวา ลกคนกคงชอบความอบอนสมผสอนออนนม นม และชอบใหแกวงไกวเบาๆ เชนเดยวกน เขาเนนวาการทแมอมลกนอยอยางนมนวลจงเปนสงสาคญทสดสาหรบสขภาพจตของทารก

ทผมตงหวขอนคอนขางดเดอดวา “นสยอมตดมอ”ควรใหตดเปนอยางยง เพราะผมคดวาแมลกควรมการสอสารสมพนธกนอยางแนนแฟน และสงนจะเปนพนฐานในการสรางเดกใหเตบโตขนมาเปนคนอารมณด มจตใจกวางขวาง

28. ลกนอนกบพอแม เปนสงดทพงปฏบต

เชนเดยวกบเรอง “อมตดมอ” เรอง “นอนกบแม” นเปนสงทคนสมยกอนถอวาไมควรทา แนละมนอาจจะเปนปญหาถาเดกเปนเอามากถงขนาดทวา ถาไมมพอแมนอนอยขางๆแกจะไมยอมนอนเอาเสยเลย แตเดกทเปนปญหาถงขนาดนผมกไมเคยไดยน ตรงกนขาม ถาหากคานงถงประโยชนในดานการพฒนาการทางสตปญญาและอปนสยทดของเดกแลว การนอนกบพอแมกลบมความหมายในดานด

เหตผลประการหนงคอ แมมงานยงทงวนจงไมคอยมเวลาคยกบลกตามสบาย แตอยางนอยทสดในชวงเวลาทลกเขานอนจนกระทงจะหลบนน แมอยคยกบลกอยางใกลชดได

เหตผลประการหนงคอ ชวงเวลากอนหลบน เปนชวงทเดกอยในภาวะจตใจทสงบและยนดรบฟงทกสงทกอยาง เวลาเชนนแทนทแมจะนอนอยขางๆลกเฉยๆ หรอตวแมชงหลบครอกไปเสยกอน แมนาจะรองเพลงกลอมลก เลานทานใหฟง หรออานหนงสอใหฟง ซงการทาเชนนแมคาดหวงไดเลยวาจะมอทธพลอยางใหญหลวง

ตอนกลางคนเปนโอกาสทดทพอซงตอนกลางวนไมอยบานใชเปนชวงเวลาสรางความสมพนธกบลก

อาจารยเซจ คายะ (Seiji Kaya) อดตอธการบดมหาวทยาลยโตเกยวเลาใหฟงวา ทานอานหนงสอใหลกฟงกอนนอนบอยๆ บางครงทานอานในสภาพครงหลบครงตน และลกกทาทาจะหลบ แตพอหยดอานปรากฏวาลกยงฟงอยซงเรองอานหนงสอกอนนอนนทานมาคดไดในภายหลงวาเปนสงทดมาก

ไมนานมาน ทประเทศรสเซยมการวจยอยางจรงจงเรองการเรยนรระหวางหลบ ปรากฏวาถานาขาวสารตางๆมากรอกหคนซงอยในสภาพครงหลบครงตนเตมท เขาจะจาไดโดยไมรตว ทฤษฏนชใหเหนวา ชวงเวลากอนนอนของเดกนน ถาเราใชใหดอาจใหผลอยางเกนคาด

29. แมทรองเพลงเสยงหลง

ทาใหลกรองเพลงเสยงหลงดวย

"ลกของดฉนรองเพลงเสยงหลง ไมรจะทาอยางไรด พอของแกกบพวกญาตๆเขากรองเพลงเสยงหลงเหมอนกน สงสยจะเปนกรรมพนธนะ” มแมหลายคนทบนเชนน และในความเปนจรง ถาพอแมรองเพลงเสยงหลง ลกมกรองเพลงเสยงหลงไปดวย แตถาจะใหผมบอกขอสรปเสยกอน ผมกบอกไดเลยวาการรองเพลงเสยงหลงไมไดเปนกรรมพนธอยางเดดขาด

สมมตวาทานผอานเปนแมและเปนคนรองเพลงเสยงหลง ลกทานไดฟงแตเพลงกลอมลกทรองผดโนตตงแตเชาจรดคาทกวน ลกของทานจะเปนเชนใด ? ในหวของลกคงจะมรปแบบของเสยงเพลงผดๆ ฝงอยขางในเปนแน ละเมอเดกรองเพลงกจะรองออกมาตามร แบบทผดๆนน เมอแมไดยนกเหมาเอาเองวา ” ลกฉนรองเพลงเสยงหลง ฉนเอาชนะกรรมพนธไมไดจรงๆ ” ไมวาบโธเฟน หรอโมสารท ถาหากตอนเดกๆถกเลยงดวยแมซงรองเพลงเสยงหลงละก คงกลายเปนคนทแยกระดบเสยงไมไดอยางแนนอน

ผมอยากจะบอกวา เดกทรองเพลงเสยงหลงนนแหละหดนก เพราะแกสามารถจดจาเสยงเพลงผดๆไดอยางถกตองไมผดเพยน เพราะฉะนน ถาหาก บโธเฟนหรอโมสารทมแมทรองเพลงเสยงหลง กคงจะกลายเปนนกดนตรทรองเพลงเสยงหลงทหาคนอนทาบตดยาก

ตอไปผมอยากจะยกตวอยางจรงๆ เพอยนยนวาการทรองเพลงเสยงหลงไมใชกรรมพนธ เพราะมเดกทเคยรองเพลงเสยงหลงและสามารถแกใหหายไดอาจารย อช ซซก ไดนาเดกชายอาย 6 ขวบคนหนงซงรองเพลงเสยงหลงมาจากเมองมสสโมโตะ และแกใหหายไดสาเรจ

ไดความวา แมของเดกคนนเปนคนทรองเพลงเสยงหลงขนาดหนกอาจารยซซก มความเชอวา”เดกทรองเพลงเสยงหลง เพราะถกเลยงโดยแมซงทรองเพลงเสยงหลง” จงใหเดกฟงเพลงซงแมเคยรองผดๆในทานองทถกตองซาอก จานวนครงทใหฟงนน

มากกวาทเดกเคยไดยนจากแมกวา 4เทา ในทสดรปแบบทานองเพลงผดๆทฝงอยในหวเดกกถกทาลาย มรปแบบทานองทถกตองเขาไปแทนท และเดกกหายจากอาการทรองเพลงเสยงหลง

ไมแตเทานน เดกคนนยงพฒนาขนมาถงขนเลนเพลงไวโอลนคอนแชรโตของบราหมและบโธเฟนไดอยางถกตอง ปจจบนนเขาสามารถเปดคอนเสรตเดยวทประเทศแคนาดาไดทเดยว

ดงนน พฒนาการทงทางดานอปนสยและสตปญญา รวมทงความสามารถในการแยกเสยงของเดก เปนผลจากพฤตกรรมทกๆวนของแมมอทธพลตอลกอยางมากมายเหลอเกน

30. ทกครงทเดกรอง ตองขานตอบ

หนงสอขายดในสหรฐอเมรกาชอ “Revolution in Infant Learning" กลาวถงการศกษาทดลองในเรองการเรยนรของทารกดงตอไปน

การศกษาทดลองนไดจดทาในกรงวอชงตน โดยฝกอบรมบคลากรจานวนหนง แลวสงออกไปเยยมบานครอบครวคนผวดาทยากจน ซงมเดกเลกอายประมาณ 15 เดอนโดยสงไปทงหมด 30 คน วทยากรแตละทานจะใชเวลาวนละ 1 ชวโมง ไปเลนหรอคยกบเดกแตละคน ยกเวนวนอาทตย นกจตวทยาชอ ดร.เอรล เชเฟอร (Dr.Earl Sheefer) อธบายวา วธนเปนการกระตนสตปญญาของเดก โดยเฉพาะทางดานความสามารถในการใชภาษา

นอกจากนนในการทดลองอกครง ดร.เอรล เชเฟอร ยงไดสงอาสาสมครสตร 9 คน ไปเยยมบานทมเดกอาย 14 เดอนและปฏบตเชนเดยวกน และเมอเดกอาย 27 เดอน เขากทาการวดสตปญญา ปรากฏวาระดบไอควของเดกเหลานนสงกวาเดกอนประมาณ 10 -15 คะแนนโดยเฉพาะในเรองภาษานนมความสามารถสงมาก

การทดลองดงกลาวมงเสรมการศกษาของเดกในครอบครวยากจนซงแมตองออกไปทางานนอกบาน ผลลพททออกมายงนาชนชมขนาดน เพราะฉะนนครอบครวทเลยงลกเองอยทบาน ถาแมเอาใจใส ยอมไดผลลพทดกวานอยางแนนอน

เมอเดกทารกอายได 2 – 3 เดอน เดกเรมหวเราะสงเสยงออแอ และจะจดจาสรรพสงรอบกาย คาพดและการกระทาของพอแม เดกจะจดจาฝงอยในเซลลสมอง เพราะฉะนนในชวงระยะน การทแมคยกบลกหรอไมคยจะสงผลแตกตางอยางมากมายตอการพฒนาทางสตปญญาของเดก

มเรองเลาวาสามภรรยาหนมสาวคหนงไดลกชายคนโตในขณะททงคยงอาศยอยในแฟลตหองเดยว เนองจากตองอยดวยกนในหองแคบๆขนาด 6เสอ (ประมาณ 10ตารางเมตร) ไมวาแมกาลงทาอะไร กไดยนเสยงลกตลอดเวลา ตวแมเองกชอบคยกบลกเพอแกเหงา

ตอมาครอบครวนไดยายไปอยแฟลตใหญขน ม 3 หองพรอมทงหองอาหารและหองครว เมอทอยกวางขวางขน ทงคจงตกลงใจจะมลกอกคนหนงคราวนเขาไดลกผหญง ลกคนนถกเลยงอยในหองเงยบสงบ หางจากครวซงแมมกจะทางานอยทนน ปรากฏวาลกชายคนโตเรมพดคาทมความหมายไดตอนอาย 7 -8 เดอน แตนองสาวนนอายเกน 10 เดอนแลวยงพดไมยอมพดอะไรสกคา

นอกจากนน ในขณะทลกคนพเปนเดกราเรงนารก นองสาวกลบกลายเปนคนนงเฉย กลาวไดวาการทแมพยายามคยกบลกหรอไมนน สรางความแตกตางทางอปนสยของลกถงขนาดนทเดยว

31. ไมจาเปนตอง พดภาษาเดกกบลก

วนกอน ผมกาลงรบประทานอาหารอยในภตตาคาร บงเอญไดยนเสยงมาจากขางๆวา”คราวนแหละ “ฉนจะเลกกบแมซะท !" คาพดอนไมปกตธรรมดานทาใหผมตกใจถงกบหนไปด ปรากฏวาคนพดคอเดกชายอาย 2 ขวบ ซงมากบพอแมของแก ตรงหนาของพอหนมชามสตวางอย ผมรสกแปลกใจจงถามแมของเดกดวาทาไมเดกจงพดเชนนน เธออธบายใหฟงวา “ลกคนนจาโฆษณาของบรษทผลตสตจากทวนะคะ พอมสตมาวางขางหนาแกจะนกถงโฆษณากระมงคะ”

พวกเราผใหญพอเหนโฆษณาทางโทรทศนไมนานนกกลมหมด แตเดกเลกๆสามารถจาคาโฆษณายาวๆรวมทงทวงทานองการออกเสยงไดหมดอยางถกตอง เวลาเราพดกบเดก 0- 3 ขวบเราชอบใชภาษาเดกกบแก เชน “คณพอ” เปน “คณปอ” “ไมเอา” เปน “มายอาว” ฯลฯ แตวทยหรอโทรทศนไมไดใชภาษาเดกกบเดกเลย ถงกระนนกตาม เดกอาย 2 ขวบ กสามารถเขาใจไดพอสมควรทเดยว

แนนอนเวลาเดกเรมหดพด แกจะพดไมชดเจน ทงนคงเปนเพราะระบบอวยวะออกเสยงของเดกยงพฒนาไมเตมท ถงเดกอยากพดใหชดปากของแกกยงขยบไมไดดงใจ ทาใหผใหญรอบๆขางเขาใจผดวาถาไมพดภาษาเดก เดกคงไมเขาใจ แตถาผใหญพดไมชดกบเดกเรอยๆไป เสนสายของภาษาทถกตองกคงไมเกดในสมองของเดกสกท

ถาจะพดอยางสดขว กอาจพดไดวาการทเสนสายของภาษาทถกตองเกดขนในสมองของเดกนน ไมใชเกดจากการคยกบพอแม แตเปนเพราะเดกไดยนคาพดของผใหญ เวลาพอแมคยกบเองหรอคยกบคนรอบดานตางหาก คณพอคณแมไมตองพยายามพดภาษาเดกเลกกบลกได เดกเลกมความสามารถเขาใจภาษาทถกตองไดภายในเวลาไมกเดอน ถาคณพอคณแมพดแตภาษาเดกกบลกมาตลอด แตพอลกเขาโรงเรยนอนบาลกลบพดวา “หนโตแลวไมใชเดกแดงๆตองพดใหชดซลก” และพยายามแกไขภาษาเดกของลกใหถกตอง ซงเปนการเพมภาระใหเดกถง 2 เทาโดยไมจาเปน

ผมไดยนวาแมชาวฝรงเศสยกลกสาวใหแตงงานจะพดกบวาทลกเขยวา “ลกสาวฉนไมมสมบตอะไรหรอก แตกพดภาษาฝรงเศสไดดเยยม” เดกจะพดภาษาไดถกตองกตอเมอพอแมคยกบแกดวยภาษาทถกตอง ถาพอแมไมทาเชนนน อาจจะถกพวกเดกๆประทวงเอาวา “คราวนแหละ เลกพดภาษาเดกกนซะท”

32. การไมเอาใจใสลกนนเลวราย

ยงกวาการตามใจลก

ในสหรฐอเมรกา ปญหาชนผวดาซงเปนปญหาใหญของคนทวประเทศนนมใชเปนปญหาเฉพาะผวเทานน หากเปนปญหาเกยวกบเรองการเลยงดเดกกอนเขาโรงเรยนดวย นกจตวทยาจานวนมากไดทาการสารวจพนททชนผวดาอาศยอย เชน แถบฮารเลมในนวยอรก และพบวาความแตกตางระหวางระดบสตปญญาและอปนสยของเดกผวขาวและเดกผวดานน เกดขนจากสภาพแวดลอมในระยะปฐมวย ดงนน เมอเดกเขาเรยนความแตกตางจงเพมมากขน จนกระทงกลายเปนชองวางระหวางชนผวขาวและผวดา ซงแตกตางกนมากมายจนยากทจะแกไข

ครอบครวชนผวดาจานวนมาก พอแมตองออกไปทางานนอกบานทงคเพอหารายไดประทงชวต เดกทเกดมาถกปลอยใหเตบโตขนมาเองตามอตภาพทางฝายลกชนผวขาวนนถกเลยงดดวยความเอาใจใสจากพอแมคนรอบขางจานวนมาก ความแตกตางนกลาวไดวาเปนตนตอของความแตกตางอนยากทจะแกไขระหวางชนผวขาวและผวดา ซงออกจะเปนเรองโฉงฉางอยสกหนอย แตอนทจรงในครอบครวของพวกเรากมเรองคลายคลงกนน ซงกอใหเกดความแตกตางขนในหมเดกๆ ใชหรอไม ความแตกตางระหวางเดกทมระดบสตปญญาตา ระหวางเดกทมอปนสยออนโยนวางายและโอบออมอารยกบเดกดอรนเหนแกตว ความแตกตางเหลานมไดเกดขนจากฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว แตนาจะเกดขนจากความแตกตางทางทศนคตเกยวกบการอบรมเลยงดในระยะปฐมวยมากกวา

มสถตชใหเหนวา ยงพอแมเลยงดลกแบบปลอยปละละเลยมากเทาไรเดกยงจะเกดความไมมนใจและมความกาวราวมากยงขน ยงกวานน เนองจากเดกกระหายความรกอยตลอดเวลา แกจงมแนวโนมทจะเรยกรองความสนใจจากผใหญเสมอ (จากวารสารชอ”Gendal no Esprit " วญญาณสมยใหม เลมท43) การเลยงดอยางปลอยปละละเลยในทนหมายถงการใหนมลกอยางไมมระเบยบกฎเกณฑ คอใหเฉพาะเวลาทเดกตองการเทานน หรอใหของเลนลกโดยไมสนใจทจะเลอก หรอขเกยจเปลยนผาออมใหลก เปนตน

ในทางตรงกนขาม การเลยงดลกแบบปกปองมากเกนไปจะมปญหาทาใหเดกขขลาดขวญออน แตพดโดยสวนรวมแลว เดกทพอแมรกมากเกนไปนน เมอเปรยบเทยบกบเดกทพอแมไมใสใจ จะมโอกาสเตบโตเปนผใหญทเขาสงคมไดงายกวาและมอารมณทมนคงกวา

ปจจบนน เราถอวาแมบานเปนปจเจกบคคลและเปนสมาชกของสงคมและมสตรจานวนมากทตองการออกไปทางานนอกบาน ไมยอมจากดบทบาทของตนอยเฉพาะในเรองการดแลบานและเลยงดลกเทานน ดวยเหตนเราจงเหนเดกทตองเฝาบานอยตามลาพงเพมมากขน และมพอบานทตองเขาไปหาอาหารในครวเองมากขน

ผมเองไมไดคดคานในเรองของสามภรรยาออกไปทางานนอกบานทงคหรอกครบ แตผมอยากใหพอแมทกคนตระหนกวาการเลยงดลกอยางปลอยปละละเลยนนไมเพยงมผลกระทบตอระดบสตปญญาเทานน แตยงมผลรายอยางมากตอพฒนาการทางดานอปนสยของเดกดวย

33. ความกลวของเดกเกดจากประสบการณ

ทผใหญไมคาดคด

เรามกคดกนวาวยเดกเลก เปนวยทเดกยงไมเขาใจถงความทกข หรอความกลวอนเรองสลบซบซอน และเปนวยทมความสขทสดในชวต แตทวาในความเปนจรงแลว เรากไมรสกวามความสขเปยมลนอยตลอดเวลาในวยเดกคนในวยชราอาย 60 ป มความไมสบายใจของคนอาย 60 เดกอาย 2 ขวบกมความหวาดวตกในวยเดกของแกเชนกน

ความรสกไมมนใจหรอความหวาดวตกทเกดขนในวยเดกไรเดยงสา นสวนใหญมสาเหตมาจากสงเลกๆนอยๆทพอแมนกไมถง คณโซตะโร มยาโมโตะ ซงเปนหวหนาของหอดดาวคะซง (Kazan Astronomical Observatory) แหงมหาวทยาลยโตเกยว ไดเขยนเลาประสบการณในวยเดกลงในวารสารสมาคมเพอการพฒนาเดกเลกวา......

“ คณพอของผมสมยหนมๆสนใจเพลงละคร ”โน” (ละครโบราณญปนผแปล) มาก บางทเพอนๆมาซอมรองเพลงกนทบาน คณแมกตองวนวายอยกบการจดเตรยมนาชาและขนมเลยงแขก ผมถกปลอยใหนอนอยในหองคนเดยว ไดยนเสยงเพลงทเคนออกมาจากคอแลวผมรสกกลวจนรองไหออกมาบอยๆคณแมผมกรบกลอมใหผมนอนเพราะกลววาเสยงผมจะรบกวนแขก แมแตทกวนนผมไดยนเสยงพระสวดมนต แทนทผมจะเกดความสบายใจกลบเกดความกลว” (วารสาร”พฒนาเดกเลก”ป ค.ศ.1961 เลมท4)

คณพอคณแมของคณมยาโมโตะ คงไมคดไมฝนวางานอดเรกของคณพอกลบกอใหเกดความกลวขนาดฝงจตฝงใจลกไปจนกระทงโต ในขณะเดยวกนคณมยาโมโตะกจดจาเรองของหลวงพออกคว และนทานกอนนอนทคณยาเลาใหฟงไดด รวมทงเพลงคารเมน (Carmen)และมนไลท โซนาตา (The Moonlight Sonata) ซงคณพอชอบเปดเปยโนอตโนมตใหฟง เขากจาไวไดอยางมความสข

เพลงโนและเพลงจากเปยโนเปนประสบการณในวยเดกเหมอนกน แตเพลงโนกบกอใหเกดความกลวอยางฝงจตฝงใจคณมยาโมโตะ เรองนใหบทเรยนแกเราขอหนงซงเกยวกบการเรยนรในวยเดก ผมคดวาความกลวคงไมไดเกดเพราะเสยงเพลงทเคนความรสกเทานน ซงคงจะมดและอางวาง จนกระทงเกดความกลวขนมา

แนนอน ผมไมไดคดจะสรปวาเราควรทาอยางไรจากตวอยางขางตนนหรอกครบ ผมเพยงแตอยากบอกวา สงทผใหญเหนเปนเรองเลกนอย อาจฝากแผลไวในหวใจเดกกไดนะครบ

34. เดกแรกเกด กรวาพอแมทะเลาะกน

เดกทารกซงถกเลยงโดยพอแมทมความสมพนธไมคอยราบรนนน เราเหนหนาเดกกรทนท เพราะหนาตาแกมแววเศราและหมอง ทานอาจคดวาเดกทารกแรกเกดนนไมมทางเขาใจเรองละเอยดออนของสามภรรยาไดหรอก แตอนทจรงเดกทารกมสมองอนแหลมคม ซงสามารถจบปฏกรยารอบกายไดอยางวองไว และถาหากพอแมทะเลาะกนอยางรนแรงอยใกลๆเดกทารกเกอบทกวน อะไรจะเกดขน

แนนอน เดกทารกคงไมเขาใจความหมายของการทะเลาะววาท มแตความขนเคองในอารมณเครยดแคนเทานนทเดกรบรหรอกลาวอกนยหนงกคอสมองของเดกถกสรางขนมาในสภาพนน และไมนาแปลกใจเลยวาทาไมเดกถงมหนาตาหมนหมอง การททารกมตาโตหรอจมกโดงคงเปนเรองกรรมพนธ แตสหนาของเดกนนเปนกระจกทสองใหเหนสภาพชวตของพอแม มนกสงคมสงเคราะหเลาวา เธอตองตกใจมากเมอเหนใบหนาคณแมยงสาวซงมาปรกษาเรองหยารางกบใบหนาเดกทารกในออมกอดของแมเหมอนกนไมผด

เดกทารกซงเตบโตขนมากบอารมณขนเคองเคยดแคน เมอเขาโรงเรยนอนบาลหรอโรงเรยนประถมกลายเปนเดกอยางไร ทานผอานคงวาดภาพออกนะครบ

เมอตรวจสอบประวตของเยาวชนผประพฤตผด กพบวาสวนใหญเดกเหลานมชวตในวยทารกซงเปนชวงสาคญทสดในชวตทอยในครอบครวไมปกตสข

รากฐานของพฤตกรรมและสภาวะจตใจในวยเดกรความแลวคอประสบการณทเดกรบรโดยไมรตวในวยทารกนนเอง

อาจารยอชอ ซซก เคยพดในปาฐกถาครงหนงวา “วนน กลบบานไปแลว ลองเรยกลกๆมาเขาแถวดซครบ พวกคณคงอานประวตความเปนสามภรรยาของคณสองคนไดจากหนาๆของลกละครบ” ขอความททานพดนยงตดฝงแนนอยทมมสมองของผมตลอดเวลา

เมอพดถงการศกษาในวยเดกเลกน ไมไดหมายความวาจะตองทากจกรรมพเศษอะไรขนมา ถาพอแมรกกนด ครอบครวมความสขแจมใส กไมมอะไรดสาหรบการเรยนรในวยเยาวยงไปกวานอกแลว

35. “โรคขกงวล”ของแม แพรไปตดลกได

คณแมชอบพดวา “ลกคนนขรมเหมอนพอเคา” หรอ “ขหลงขลมเหมอนพอเคาคะ” คอสวนไมดของลกกชอบเหมาเอาวาเหมอนพอ สวนไหนดกเหมอนแม แตคณแมทชอบอานหนงสอของผมมาถงตรงนเขาใจดแลววา สวนดสวนเสยของลก เปนผลจากการอบรมเลยงดของคณแมตงแตลกเกดจนกระทงถงทกวนน

เมอพดถงการศกษาระดบประถมวย กมกเขาใจผดกนวาเปนเรองการพฒนาความสามารถทตรวจวดไดดวยดชนของไอคว(IQ) ไดโปรดอยาลมวาการพฒนาความสามารถทตรวจวดไมได เชน ความกลาตดสนใจ การรจกวนจฉย ความรสกเรว ฯลฯ มความสาคญมากกวานนเสยอก เพราะสงเหลานไมใช “การศกษา” ชนดทตองตงทาเรยนและสอนแตเปนการเรยนรจากพฤตกรรมและอารมณของแมในแตละวน จงมอทธพลมากตอเดก

ผมไดกลาวไวกอนหนานวา เดกทถกเลยงโดยแมซงรองเพลงเสยงหลงจะกลายเปนคนรองเพลงเสยงหลงไปดวย ในทานองเดยวกน เดกทถกเลยงโดยแมทเศราซม กจะกลายเปนคนเศราซมไปดวย ถาถกเลยงโดยแมทขหลงขลม เดกกจะเปนเชนนนดวย แมทรตวเองวารองเพลงเสยงหลงๆอาจแกไขใหลกได โดยพยายามไมรองเพลงใหลกฟง หรอหาเพลงดๆใหลกฟงบอยๆ

แตเรองเกยวกบอปนสย, อารมณ. ความรสก, มกเปนเรองทเจาตวไมคอยรตว หรอถงจะรตวกแกไมได เพราะฉะนนผทเปนแมควรระวงตวใหมากสกหนอย

เวลาแมเปนหวด ลกจะตดหวดไดงาย ดงนนแมจงพยายามปองกนทกทางเพอไมใหลกตด เชนพยายามบวนปากฆาเชอ สวมผาปดปากแบบหมอและพยาบาล แตกลบมแมจานวนนอยทพยายามระวงไมใหขอบกพรองของตนเองแพรไปตดถงลก เรานาจะระวงไมใหขอเสยของเรา ซงตรวจวดไมไดนแพรไปตดลกของเรา

เชอโรคกงวล ซงอยในตวของคณแมขกงวลนน แพรเชอไปตดลกไดรวดเรวและรนแรงกวาเชอหวดเสยอก

37 ยงมพนองมากยงด

คสมรสหนมสาวในญปนในปจจบน มแนวโนมทจะแยกตวออกมาอยอสระและมลกนอย เหตผลทางเศรษฐกจและสภาพทอยอาศยซงเปนปญหาใหญ บบบงคบใหครอบครวตองเปนไปในรปน แตถามองในแงของการศกษาในระยะปฐมวยแลว แนวโนมเชนนไมดเลย

ผมเปนลกโทนซงเปนเรองแปลกในสมยกอน ตอนนนผมรสกอจฉาเพอนๆทมพนองตงวงกนขาวอยางครกครน เลนดวยกน ทะเลาะกน ทาใหผมอยากไปรวมวงกบพวกเขาอยเสมอ และทนาสนใจกคอ ไมวาบานไหน ลกคนโตมกจะเปน “ผสบตระกลทโงเขลา” (ตามประเพณดงเดมของญปนกาหนดใหลกชายคนโตจะเปนผสบตระกลลรบมรดกตกทอดทงหมด-ผแปล) เปนคนสงบเสงยมเรยบรอย แตถาจะวาไปแลวกเปนคนทไมมชวตชวา เพอนผมคนหนงเปนลกชายคนกลาง เปนคนใจเดดมาก โดนพชายแกลงกไมยอมรองไหงายๆและถงแมจะโดนทงพทงนองรมเอา กไมมวนเอยปากวายอมแพอยางเดดขาด เรองนคงไมใชประสบการณของผมเพยงคนเดยว เรองทานองนเราไดยนไดฟงกนบอยๆนะครบ

ลกพอแมเดยวกน เตบโตมาในบานเดยวกน เพราะเหตใดจงมความแตกตางทางดานอปนสยและความสามารถไดเลา ทแลวมากลาวกนวาเปนเพราะลกคนท 2 ท 3 นนพอแมไมคอยเอาใจใสเหมอนลกคนแรก แตทฤษฎสมยใหมทางดานการศกษาในระยะปฐมวย ตงขอสงสยไววาคงมใชสาเหตเพยงเทานน

สาหรบลกคนแรก ถงพอแมจะพยายามสรางสภาพแวดลอมในบานใหดสกแคไหน อทธพลทมตอเดกกมาจากพอแมเทานน สวนลกคนท 2 พอเกดมากมพคอยบบจมกเลนบาง ทบหวเลนบาง จงมสงกระตนอยมาก เพราะฉะนนลกคนทสองจงเขมแขงและราเรงกวาลกคนแรก ยงมาถงคนท 3 ท 4 แนวโนมยงชดเจขน ทาใหลกคนรองๆลงมาเปนเดกทเขแขงทงทางดานรางกายและดานบคลกภาพ แมแตในชนเรยนไวโอลน เดกทมพชายหรอพสาวเรยนอยแลวจะเรยนกาวหนาไปไดเรวมาก คงเปนเพราะผเปนนองไดฟงเสยงเพลงของพหรอแผนเสยงประกอบการเรยนมาตงแตแรกเกดแลว

เรามกไดยนคนพดเสมอวา”ยงจนยงลกเยอะ” เรองนกบเรองทมผมชอเสยงจานวนมากมาจากครอบครวยากจน คงจะเกยวพนกนอยางลกซง เพราะเหตวาเดกยงมพนองมากเทาไรกยงมสงกระตนมาก จงมโอกาสทจะเตบโตขนมาเปนคนทมความสามารถและบคลกภาพทเหนอผอน

37. ยงมพนองมากยงด

คสมรสหนมสาวในญปนในปจจบน มแนวโนมทจะแยกตวออกมาอยอสระและมลกนอย เหตผลทางเศรษฐกจและสภาพทอยอาศยซงเปนปญหาใหญ บบบงคบใหครอบครวตองเปนไปในรปน แตถามองในแงของการศกษาในระยะปฐมวยแลว แนวโนมเชนนไมดเลย

ผมเปนลกโทนซงเปนเรองแปลกในสมยกอน ตอนนนผมรสกอจฉาเพอนๆทมพนองตงวงกนขาวอยางครกครน เลนดวยกน ทะเลาะกน ทาใหผมอยากไปรวมวงกบพวกเขาอยเสมอ และทนาสนใจกคอ ไมวาบานไหน ลกคนโตมกจะเปน “ผสบตระกลทโงเขลา” (ตามประเพณดงเดมของญปนกาหนดใหลกชายคนโตจะเปนผสบตระกลลรบมรดกตกทอดทงหมด-ผแปล) เปนคนสงบเสงยมเรยบรอย แตถาจะวาไปแลวกเปนคนทไมมชวตชวา เพอนผมคนหนงเปนลกชายคนกลาง เปนคนใจเดดมาก โดนพชายแกลงกไมยอมรองไหงายๆและถงแมจะโดนทงพทงนองรมเอา กไมมวนเอยปากวายอมแพอยางเดดขาด เรองนคงไมใชประสบการณของผมเพยงคนเดยว เรองทานองนเราไดยนไดฟงกนบอยๆนะครบ

ลกพอแมเดยวกน เตบโตมาในบานเดยวกน เพราะเหตใดจงมความแตกตางทางดานอปนสยและความสามารถไดเลา ทแลวมากลาวกนวาเปนเพราะลกคนท 2 ท 3 นนพอ

แมไมคอยเอาใจใสเหมอนลกคนแรก แตทฤษฎสมยใหมทางดานการศกษาในระยะปฐมวย ตงขอสงสยไววาคงมใชสาเหตเพยงเทานน

สาหรบลกคนแรก ถงพอแมจะพยายามสรางสภาพแวดลอมในบานใหดสกแคไหน อทธพลทมตอเดกกมาจากพอแมเทานน สวนลกคนท 2 พอเกดมากมพคอยบบจมกเลนบาง ทบหวเลนบาง จงมสงกระตนอยมาก เพราะฉะนนลกคนทสองจงเขมแขงและราเรงกวาลกคนแรก ยงมาถงคนท 3 ท 4 แนวโนมยงชดเจนขน ทาใหลกคนรองๆลงมาเปนเดกทเขมแขงทงทางดานรางกายและดานบคลกภาพ แมแตในชนเรยนไวโอลน เดกทมพชายหรอพสาวเรยนอยแลวจะเรยนกาวหนาไปไดเรวมาก คงเปนเพราะผเปนนองไดฟงเสยงเพลงของพหรอแผนเสยงประกอบการเรยนมาตงแตแรกเกดแลว

เรามกไดยนคนพดเสมอวา”ยงจนยงลกเยอะ” เรองนกบเรองทมผมชอเสยงจานวนมากมาจากครอบครวยากจน คงจะเกยวพนกนอยางลกซง เพราะเหตวาเดกยงมพนองมากเทาไรกยงมสงกระตนมาก จงมโอกาสทจะเตบโตขนมาเปนคนทมความสามารถและบคลกภาพทเหนอผอน

38. ปยาตายายเปนเครองกระตนทดของเดก

ในปจจบน ครอบครวหนมสาวสมยใหมมกจะแยกออกมาอยอยางอสระ คนแกคนเฒาจงถกลดบทบาทไมใหเขาไปยมยามทงในเรองชวตครอบครวและการอบรมเลยงดหลาน พอแมรนใหมกลาวหาวาปยาตายายตามใจหลานมากเกนไปจนทาใหเสยเดก โดยเฉพาะในกลมทพอแมอยในพวกทนสมยหวกาวหนามแนวโนมทจะคดเชนนมาก มพอแมบางคถงกบพาลกแยกตวออกไปทนอยในหองเชาแคบๆหองเดยว ดวยเหตผลเพยงวา ถาอยกบคนแกตนจะอบรมเลยงดลกไมไดดงใจมากนก

ผมสงสยวาเราจาเปนตองแยกครอบครวกนถงขนาดนนเชยวหรอ เหตผลในเรองอนอาจจะม แตสาหรบการอบรมเลยงดเดก การแยกเปนครอบครวเลกไมแนวาจะด จรงอยในปจจบนนเรายงมปญหาเรองแมผวลกสะใภพสะใภ นองสะใภ ปญหาการยกยองลกชายคนโตเปนสมบตลาคาของตระกล ในขณะทลกคนรองๆลงไปไรความหมาย ซงเปนทศนคตแบบศกดนาและยงคงหลงเหลออยในประเทศญปน แตในอกดานหนง ผมคดวา เราไมควรมองขามขอดทสาคญของการทมคนหลายวยหลายรนอยในครอบครวเดยวกน มคนแกจานวนมากทมการศกษาด รสนยมด และไดรบการอบรมสงสอนในเรองมารยาทสงคมทถกตอง สงเหลานผมกไมทราบวาจะใชไดสกแคไหนในสมยน แตการทหนงสอเกยวกบพธการในงานแตงงาน และงานศพยงขายดอยเสมอ ยอมแสดงวาไมวาสมยไหน ความคดอานในรปดานความสมพนธของมนษยเปนสงจาเปนเสมอ

ผมรสกวานาเสยดายมาก ถาหากเราพรากเดกจากคนแกเพยงเหตผลวาคนแกตามใจเดกเกนไป ทงๆทคนแกมประสบการณอนลาคา ถาไมอยากใหลกเอาใจตนเอง พอแมกควรเปนผกาหนดระเบยบเสยเอง พอแมนาจะตระหนกวาการพดคยและพฤตกรรมแตละอยางของคนแกนนเปนสงกระตนเดกชนดทพอแมไมอาจใหลกได

ผมไดยนจากอาจารยเซจ คายะ (DR.Seiji Kaya) ซงเปนนกวทยาศาสตรชาวญปนทมชอเสยงวา ใน สมยเยาววยทานไดอทธพลจากคณปคณยามากทสด สมยนนคณปของอาจารยคายะเปนผใหญบานของหมบานแหงหนงแถวๆอาเภอ ไอคาวะ(Aikawa )ในจงหวดคานางาวะ (Kanagawa) และเปนคนเขมงวดมาก ขนาดทเดกจะหยดรองไหทนททไดยนเสยงกระแอมของทานในระหวางททานเดนไปตามถนน ทานไมไดดดาคนตามอารมณ แตเขมงวดดวยระเบยบกฎเกณฑ ดงนน ถงแมอาจารยคายะเคยเกเรอยพกหนง ทานกไมถงกบประพฤตผดและเตบโตขนมาเปนเดกราเรงและปรบตวเกง ในทาง

ตรงกนขามกบคณป คณยาของทานปนคนออนโยนและนงทอผาไดทงปโดยไมเบออาจเปนเพราะอทธพลของคณยากได อาจารยคายะจงเปนคนทมความอดทนและมความพยายามสงอยางนาทง เวลาถอนหญาในสนาม ถายงมหญาเหลออยแมแตตนเดยวทานกไมยอมหยด

อาจารยทางดานจตวทยาชอ อาจารยอาคระ ทาโงะ (Akira Tago) กลาววาความตงใจพยายามและพลงสมาธของทานนแหละ ททาใหอาจารยคายะกลายเปนนกวทยาศาสตรทมชอเสยงระดบโลก และมบคลกภาพทนานบยงถอ

39. ควรสงเสรมใหเดกไดเลนดวยกน

ผมไดยกตวอยางตางๆ และเลาใหทราบแลววาการทแมสมผสอยใกลชดกบลกตงแตเชาจรดเยนเปนสงกระตนทสาคญและมผลตอเดก ไมแตในดานการพฒนาทางสตปญญาเทานน ยงรวมถงดานจตอารมณดวย

อยางไรกตาม ความสมพนธอนสลบซบซอนระหวางเดกกบพนองและเดกอนๆ จะใหผลกระตนทดกวาความสมพนธระหวางแมกบเดกสองตอสองเสยอก ผมเหนพอแมทชอบกกใหเดกทารกอยแตในบานบอยๆ อนทจรงภาพทเดกไปเทยวนอกบานใหมโอกาสสมพนธกบเดกอนๆเปนสงสาคญมาก การทาเชนนไมแตชวยพฒนาเดกทางดานสตปญญาเทานน ยงชวยใหเดกรจกเขาสงคม รจกอะลมอลวย และสรางความเปนผนาดวย

หนงสอพมพ อาซาฮซมบน เคยลงขาวเรอง ดร.แฮร ฮารโลว หวหนาศนยวจยเกยวกบมนษยและลง (Primates Research Centre) แหงมหาวทยาลยวสคอนซน ซงไดทาการทดลองวา ถาหากวาแยกลกลงไปอยกรงอนเพยงตวเดยวทนททลงออกลกมาจะเกดผลกระทบอยางไรบางตอชวตของลงตวนนในภายหลง รายงานการทดลองนชใหเหนถงผลทมตอการพฒนาการทางดานสตปญญาและการเขาใจสงคมในหมลง ซงนาสนใจมาก

ดร.แฮร ฮารโลว สรางกรงซงรอบๆปดดวยแผนไม และขางในมหวนมยางไวสาหรบดดนมวางไวเทานน เขาตองการทดลองวา ถาหากเอาลกลงแรกเกดมาเลยงไวในกรงน 3 เดอน แลวนาออกไปอยกบลกลงธรรมดาตวอน ลกลงตวนจะมพฤตกรรมอยางไร ปรากฏวาในระยะแรก ลกลงตวนมทางงงวยทาอะไรไมถก แตไมถงสปดาห มนกเลนกบลงตวอนๆอยางสนกสนานตอมาเขาเอาลกลงทถกขงเดยวไวถง 6 เดอนมาเขาฝงลงธรรมดา ลกลงนไมยอมเลนกบตวอนเลย มนไดแตนอนหอตวดวยความกลวอยมมกรงและไมยอมออกจากทนน ครงสดทายเขาเอาลกลงซงถกขงเดยวไว 1 ป มาทดลอง ปรากฏวามนไมยอมเลนกบลกลงซงเคยถกขงมากอนเหมอนกน และเมอนาลกลงธรรมดามาอยรวมกบลกลงตวน ลกลงธรรมดาถงกบมอาการโรคประสาท เพราะลกลงทเคยถกขงเดยวไมยอมเลนดวยเลย ผลการวดระดบสตปญญา ปรากฏวาลกลงทเคยถกขงเดยวเกน 6 เดอนขนไป ไมสามารถเทยบกบลกลงธรรมดาไดเลย

เมอผมอานขาวน ผมรสกวาการทดลองนนาจะใชกบลกคนไดดวย การทดสอบบงใหเหนวา ถาหากวาเดกทารกถกเลยงในสภาพแวดลอมทมการตดตอกบคนอนๆ นอยจะมผลรายตอทางดานการพฒนาดานอปนสยและสตปญญา คนสมยนสงคมกบเพอนบานนอยกวาสมยกอนมาก แตอยางนอยทสด คณแมทมลกเลกๆดวยกนนาจะพบปะตดตอกนใหมาก

40. การทะเลาะกนชวยใหเดกรจกเขาสงคม

และรจกคดในทางสรางสรรค

กลาวกนวามนษยเราเปนสตวสงคม และมสญชาตญาณในการอยรวมหม ไมสามารถแยกออกไปอยโดดเดยวคนเดยวได แตในอกดานหนง สมองสวนหนาของคนเรากเนนในเรอง “ตน” เพราะฉะนน คนเราจงตองคอยปรบความสมดลระหวางสวนรวมกบสวนตนอยเสมอ

คนเราจะปรบความสมดลนไดเกงหรอไมนน ขนอยกบการเรยนรในระยะปฐมวย ผมคดวาคนเราจะรวาตอนไหนเราควรยนยนความคดของเราตอนไหนเราควรออมชอม กตอเมอเรามรปแบบการตดสนใจซงตดตวมาจากประสบการณในวยเดก ทผมเนนวาเดกควรเลนดวยกนกเพราะเหตผลนแหละครบ

เมอเดกอายได 2 ขวบ แกกเลกเลนคนเดยวและอยากเลนกบเพอนเดกทเคยอยใตความดแลของพอแมและเนนความตองการของตนเองตลอดมาจะเรมเขาสงคมรวมหมและเรยนรถงการรจกรอมชอม

แนนอน บางครงเดกอาจเดนรองไหกลบบานเพราะทาตามความตองการของตนเองไมได หรอบางครงเกดปะทะกบเพอนรองไหกลบบานไปกม เดกเรยนรการใชชวตรวมหมจากการเลนกบเพอนบาง ทะเลาะกบเพอนบาง โดยเฉพาะการทะเลาะกบเพอนนนชวยทาใหเดกรจกการเขาสงคม และ สงเสรมใหเดกรจกคดในทางสรางสรรคดวย

กลาวกนวาการทะเลาะววาทของเดกม 3รปแบบคอ หนงเจาตวหาเรองเขากอน สองถกหาเรองกอนและรบคาทา และสามการแกแคน ซงรปแบบเหลานมแนวโนมแตกตางกนไปตามอายขย เชน การทะเลาะกบเพอนของเดกอาย 2 ขวบ มกอยในรปแบบถกกระทากอน พออาย 3 ขวบกชกจะไปหาเรองเขากอน ทงนเพราะเดกมความเปนตวของตวเองมากขน

สาเหตของการทะเลาะววาทกนกมหลายอยาง เชน แยงของเลนกนบาง แยงกนเลนไมลนหรอชงชาในสนามเดกเลนบาง ตอปากตอคากนบาง เปนตน อยางไรกตาม จะไมมการทะเลาะววาทกนโดยไมมสาเหตโดยเดดขาด หากเราไมตรวจสอบดสาเหตใหรชด เอาแตปรามไมใหเดกทะเลาะกน ยอมไมเปนการสงเสรมใหเดกรจกการรอมชอมแตอยางใด

ยงการทพอแมเขาไปยงเวลาเดกทะเลาะกนนน เปรยบเสมอนการเดดดอดตมทกาลงจะผลบาน หยดยงมใหสญชาตญาณของการรวมหมพฒนาขนมา

เดกๆยอมทะเลาะกนบาง รอมชอมกนบาง และคดหาทางแกปญหาของเขาเอง ผใหญไมควรเขาไปยมยาม ถาผใหญใชเหตผลของผใหญตดสนปญหาการทะเลาะกนของเดก และดวาเดกททะเลาะกนวาไมสมควร กลบจะกลายเปนการสรางนสยดอรนขนในตวเดก เราควรคดวาการทะเลาะกนเปนการทดสอบเดกซงเรมเรยนรการใชชวตรวมหม

41. เดกทารกจาหนาคนได เมอมความสามารถจาแนกรปแบบตางๆ

ผมกลาวไวในบทกอนๆแลววา เดกทารกมความสามารถสงในการจาแนกรปแบบตางๆผมอยากอธบายคาวา “รปแบบ”ในทนสกหนอย

คาวา”รปแบบ”น มาจากภาษาองกฤษวา “pattern"ตามธรรมดาเราหมายถง”แบบฉบบ”หรอ “แบบอยาง” เทานน แตหมายรวมเอาวา”ความคด”เขาไปดวยกลาวคอ เวลา

ผใหญไดยน ไดฟง หรอไดเหนอะไร ผใหญจะรบรดวยเหตผลแตเดกนนรบรสงตางๆดวยความรสก ดงนนเหตผลของผใหญจงใชกบเดกไมไดงายนก

ในบรรดาความสามารถจาแนกรปแบบของเดกทารกน ผมรสกทงในเรองความสามารถจดจาหนาคนของเดกเปนทสด ผมมเพอนซงทางานบรหารสถาบนแหงหนง ทสถาบนแหงนมเดกอายขวบเศษคนหนงซงสามารถจดจาหนาคนททางาน 50 คนไดทงหมด

ไมเฉพาะแตหนาตาเทานน แกยงตงชอเลนใหแตละคนวา “บบจง”บาง “วาวาจง”บาง(เปรยบเทยบภาษาไทยวา คณหมอด คณงอแง-ผแปล) และเรยกไดถกตอง วธจดจาหนาและตงชอเลนของเดกคนนยอดเยยมมากจรงๆครบ

เมอบอกจานวนวา 50 คน อาจฟงดงาย แตการจดจาหนาตาของคน 50 คนนน ผใหญเรายงแย ความแตกตางอนสลบซบซอนของคน 50 คน ถาเราจาดวยเหตผลคงเปนไปไมได ทานผอานลองเขยนประโยคอธบายลกษณะหนาตาของเพอนทานแตละคนดกได ทานคงทราบวาไมใชเรองททาไดงายๆ

ความสามารถในการจาแนกรปแบบของเดกทารก แสดงออกใหเหนเมออาย 6 เดอนขนไป เดกเรมแปลกหนาคนสามารถแยกไดวาหนาตาไหนไมใชหนาตาของพอแมซงแกเหนอยบอยๆ ความสามารถอนนของเดกทารกเปนความสามารถชนยอดเยยมชนดทผใหญเราจะทาบได

42. ไมเรยวนนตองใชในวยทเดกยงไมเขาใจไมเรยว

จงจะไดผล

"พระราชาผโงเขลาและลอมรอบไปดวยเสนาบดทซอสตยแตตาบอด”นอาจเปนคาพงเพยเปรยบเทยบความสมพนธระหวางพอแมและลกนอย โดยเฉพาะเดกทารกทวยยงไมถงขวบไดดทสด ทงนเพราะพระราชาผโงเขลาคอทารกนนพดอะไรกไมเขาใจ ดงนนเสนาบดทซอสตยแตตาบอดคอพอแม จงทาทกอยางตามความตองการของเดก

ถงแมวาพระราชาจะโงเขลา ตอนทยงนอนอยเฉยๆ คงไมมปญหาเทาไรนก แตเมออายได 2-3ขวบ กชกจะเอาแตใจตนเองจนพอแมทนไมไหวจงเรมคดดดนสยกนในตอนน ไมวาเดกจะทาอะไร พอแมกดวา ลงโทษ เปลยนบทบาทจากเสนาบดทซอสตยมาเปน”คณครหนายกษ” อยางกระทนหน แตการอบรมสงสอนของ ”คณครหนายกษ”มกไมไดผล

ตวอยางเชนในการกนอาหารและการขบถายซงเปนเรองของสญชาตญาณนน ควรกาหนดเวลาใหเปนระเบยบเสยตงแตแรกเกดเดกจะไมไดกนอยตลอดเวลาจนอวนเกนพกด และไมกลายเปนเดกทฉรดทนอนเปนประจาจนถงชนประถม

ถาหากวาพอแมคดวา”อยางนอยกอยากใหลกอสระสบายในวยทารก”จะกลบกลายเปนผลรายตอเดก เดกทารกยงไมเขาใจเรองเขมงวด ยงไมรจกไมเรยว แตเดกอายเกน 2-3 ขวบ รซงถงความเจบของไมเรยวแลวดงนนการปลอยตามใจในตอนแรกแลวมาเขมงวดในภายหลง แทนทจะไดผลกลบทาใหเดกตอตาน ดวยเหตนไมเรยวจงควรใชในวยเดกทยงไมรจกไมเรยว

43. ความโกรธและความอจฉารษยา เปนการแสดงความไมพอใจของเดก

เดกเลกๆ ไมสามารถแสดงความรสกดวยคาพด ดงนนแมจะตองคอยอานสหนาของลกและสนองตอบความตองการของแก แตถาเราอยฝายเดกคงจะพดวาพอแมไมเขาใจลกเทาทลกตองการเลย แมมวแตซกผา ทางานบาน จนกระทงไมมเวลาสบหาสาเหตทลกโกรธหรอออนแม ไดแตจดการแกปญหาเฉพาะหนาไปตามเพลง

ศาสตราจารยทางจตวทยาเดกชอ โทชโอะ ยามาซตะ (Prof. Toshio Yamashita) แหงมหาวทยาลยโตเกยวคะเช(Tokyo Kasei University) กลาววา สาเหตททาใหเดกทารกโกรธม 6 ประการดงตอไปน

1.สขภาพไมด มอาการปวย

2.สภาพรางกายไมปกต เชน เหนอย หว ฯลฯ

3.หลงจากมสงกระตนรนแรง เชน สงนาเกลยด สงนากลว ฯลฯ

4.ออกกาลงกายไมเพยงพอ และมพลงงานเหลออยมาก

5.อยากไดของทตองการจงแสดงความโกรธอยางจงใจ

6.พอแมโมโห แสดงอาการขโมโหใหเหนเปนตวอยาง

เมอนาสาเหตมาเรยงกนดเชนน เราจะเหนไดวาสาเหตทเดกโกรธสวนใหญเกดจากสภาพแวดลอมและการอบรมเลยงดของพอแม ถาเราไมไดขจดตนเหตเอาแตดตะพดตะพอ หรอตามใจเพราะเดกรองหนวกห กจะทาใหเดกกลายเปนคนดอรน หรอไมกกลายเปนเดกทเอาแตใจตนเอง

พอแมอาจคดวาตนรและเขาใจความคดของลกด แตทางลกกลบโมโหวาพอแมไมเขาใจเลย พอแมตองยดมนในหลกการทวา จะยอมรบเฉพาะขอเรยกรองทถกตอง และเมนเฉยกบความตองการทไมสมควร มฉะนนลกจะมนสยไมอยกบรองกบรอย

กลาวกนวา ความอจฉารษยาเกดขนไดตงแตเดกอายขวบครง เดกทเคยเปนเดกลกคนเดยว ถกตามใจจนเคยตว จะแสดงความอจฉารษยาเมอมนองบางครงเดกกเกดความอจฉาเมอเหนพอแมคยกน บางทเราไมเขาใจวาทาไมเดกจงมพฤตกรรมเชนน และเมอพยายามหาสาเหตกพบวาเดกทาไปเพราะความอจฉา

กลาวไดวาความโกรธและความอจฉารษยาของเดกตองมเหตผลเสมอและสวนใหญเกดขนเพราะความตองการของแกไมไดรบการตอบสนอง ถาเราไมสนใจความรสกของเดก เอาแตดวาหรอชมเชย เดกคงไมพอใจ พอแมไมควรกดดนลก ตองพยายามขจดตนเหตททาใหเดกไมพอใจใหได

44. อยาเอยถงขอบกพรองของเดก

ตอหนาคนอน

ผมตองขอโทษทตองเลาเรองตอไปน อาจไมใชตวอยางทดนก คอผมรจกกบบรรณาธการของสานกพมพแหงหนงซงเปนชายหนมทตดนสยประหลาด เวลาเขาพดอยตอหนาคนอนเขาจะตองดงจมกของตวเองตลอดเวลา ถาเรองทคยกนเกดมความยงยากหรอเขาตกเปนฝายเสยเปรยบ ทาใหเขารสกตงเครยด เขาจะยงดงจมกบอยครง เจา

ตวเองกรตวและพยายามระมดระวงอยเสมอ แตพอหลงลมตวเมอไร มอกจะไปดงจมกอยเสมอ

เขาเลาใหผมฟงเองวา ตอนทเขายงเดกดเหมอนวารจมกของเขาใหญโตผดปกตไมสมดลกบรปหนา ตอนอาย 2-3 ขวบเขาชอบเอานวแคะขมกในขณะทกาลงเลนอะไรเพลนอย พอแมเขามกรองหามวา “อยานะ อยานะ เดยวรจมกกยงใหญ” แมในขณะทกาลงอยตอหนาคนกทาเชนนน เมอเขาถกดบอยๆเขา ดวยความทไมอยากถกวา เขาจงรบเอามอบบจมกเพอใหรจมกเลกลง นสยนตดจนกระทงเขาโรงเรยนแลวกยงแกไมได ถกเพอนลอเปนประจา ดงนนเขาจงรสกวามปมดอยอยตลอดเวลาและกลายเปนคนขอายชอบเกบเนอเกบตว

ผมฟงเรองของเขา ผมกจองดหนาของเขา ทงๆทรวาไมสมควร ผมเหนวารจมกของเขาอาจจะใหญบาง แตกไมถงกบเดนชดใหเปนทนาสงเกตอะไรเลยและถงแมวารจมกของเขาจะใหญโตจนผดปกต ผมกไมเขาใจวาพอแมของเขาทาไมจงไมคอยระวงตว คอยประกาศจดบกพรองของลกตอหนาคนอนอยเสมอ โชคดทเขามคณยาทเขาใจอะไรดคอยปกปองแทนเขาอยเสมอ และเลาใหฟงถงสาเหตทเขาตดนสยนน เขาพดอยางขบขนวา คงเปนคณยาละมงทชวยใหเขาเตบโตขนมาเปนคนทจะเขาสงคมหรอทางานรวมกบคนอนได ถงแมวานสยนนยงคงแกไมไดกตาม แตเรองนไมใชเรองตลกแนนอน ถามอะไรผดพลาดนดเดยวเรองเลกๆแคนอาจทาใหเขาไมเขาใจตนเองและกลายเปนคนจตพการไปกได

ไมเฉพาะแตตวอยางเทานน มพอแมหลายคนทชอบพดถงจดบกพรองของลกของตนตอหนาคนอน เพราะคดวาเดกคงไมเขาใจ ถงจดบกพรองนนจะเปนเรองเลกนอยเหลอเกน แตสาหรบเดกเลกๆ ซงอยในวยทถกกระทบกระเทอนไดงาย เราไมสามารถรไดวา การพดเชนนนจะกอใหเกดแผลในใจเดกรปแบบใด

ตวอยางเชน เดกทเคยถกลอเรยนเรองผมหยกในสมยเปนเดกเลกๆ เมอโตขนมกจะชอบลมหมวกไวทโนนทน อนทจรงแลวถาไมมหมวกคนกยงเหนผมของเขาอยางชดเจน ทานผอานอาจรสกขดแยง แตความทเขาตองคอยระวงอยเสมอวาเขาจะตองสวมหมวกซงเปนปมดอยทฟงมาตงแตสมยเดก กลบทาใหเขาลมหมวกบอยๆ ซกมนด ฟรอยด นกจตวทยาชาวออสเตรยเคยยกตวอยางทานองนไวมากมาย

45. ชมเดกดกวาดเดก

ระหวางการชมเชยและการวากลาวดเดกนน ดเหมอนวาการดนนจะใหผลมากกวาแตขอทานอยาดวนคดเชนนน เพราะเมอเดกถกด แกจะพฒนาความสามารถในดานการตอตานขนมา การพดเชนนเหมอนกบพดอะไรในทางตรงกนขาม อยางไรกตาม “การชม” หรอ “การด” จาเปนตองทาอยางรอบครอบทสด

ตวอยางเชน เวลาคณแมรนนาผลไมใสแกวมา เมอคณแมเหนกกลววาลกจะทาหกจงรองหามวา “อยานะลก” การทาเชนนวาเปนการกระทาทผด พอแมประเภทนเหละเมอลกโตขนชอบบนกบลกวา”รจกชวยพอแมซะมงซ” ถงแมวางานนนจะเกนความสามารถของลก กอนอนคณแมควรชมแกบางวา “เกงจงเลย” แลวรนนาผลไมใหแกนอยลงหนอยแลวใหแกถอไป

อาจารยซซก ซงสอนไวโอลนกเลาเรองทนาสนใจใหฟงวา ทโรงเรยนสอนไวโอลนแหงหนง มเดกสไวโอลนไมไดความ จนกระทงทกคนอดหนาระอาใจเมอครของเดกบอกวา “ไหนหนลองสไวโอลนใหครฟงหนอยซ” เดกคนนนกสแตใชไมไดเลย ถงกระนนก

ตามคณครยงชมวา “เกงมาก” “เกงมาก” และพดตอไปอกวา “ตรงนครสไดแบบน หนละทาไดไหม” เดกคนนนตอบวา “ไดครบ” และยอมเรยนแตโดยด เพราะฉะนนเราคดเสมอวาสาหรบเดกเลก “การชม”ใหผลดเกนกวา “การด”

อยางไรกตาม มบางครงทเราจาตองดเดก ถาเกดเหตการณเชนน แทนทเราจะปฏเสธการกระทาหรอความคดของเดก เราตองแนะแนวทางอนทดกวาและอธบายใหเดกเขาใจเหตผลดวย เชน ในกรณทเดกฉกหนงสอพมพทเรากาลงอานคางอย แทนทจะดมอเดกแลวแยงหนงสอพมพมา เราควรหากระดาษหนงสอพมพอนมาใหแทน มฉะนนจะกลายเปนการปดกนความคดรเรมและความอยากทดลองทาอะไรของเดก และถงแมเราจะไมใหอะไรทดแทน เรากตองอธบายเหตผลทงหมด แตเดกกสามารถเขาใจจากทาทของพอแมได

ห ล ก ใ น ก า ร ฝ ก เ ด ก

46. ความสนใจคอยากระตนทดทสด

เกอบทกวนจะมแมจงมอลกสาวอาย 2-3 ขวบไปทโรงเรยนสอนไวโอลนของอาจารยซซก เพอมาขอเรยนไวโอลน เดกหลายคนถกพามาอยางไมไดเตมใจ เมอมาถงโรงเรยนกไปดโนนดนบาง กระโดดเลนตามระเบยงบาง ไมไดสนใจไวโอลนเลย ถาหากใครบงคบเดกอาย 3 ขวบใหเรยนไวโอลน เดกวยนคงรองไหไมยอมและพานเกลยดไวโอลนไปเลย เพราะเดกวยนเรมมความคดเปนตวของตวเองแลว

ดงนนในระยะแรกๆอาจารยซซกจงปลอยใหเดกๆทาอะไรตามใจชอบและไมยอมใหไวโอลนแกเดก แตกลบสอนแมของเดกใหรจกใชไวโอลน ตอมาเมอเดกเหนเพอนๆอายรนราวคราวเดยวกนสามารถสไวโอลนไดเกง แกกเรมสนใจนงด เวลาผานไปประมาณ 2-3 เดอน แกกจาทานองเพลงทเพอนเลนไดและอยากจะลองสเองบาง แตอาจารยกยงไมยอมสงไวโอลนใหเดกจะรอจนกระทงเดกอยากเลนจนทนไมไหวจงเรมฝกให ซงกวาจะมาถงขนนเดกบางคนตองใชเวลาถง 6 เดอน

“ความสนใจคออยากกระตนทดทสด” นคอหลกการพนฐานของโรงเรยนสอนไวโอลนของอาจารยซซก อาจารยมความเหนวาการบงคบเดกทไมอยากเรยนโดยบอกวา”ตองเรยน ตองฝกซอม” เปนวธการสอนทแยทสด ถาเกดความสนใจไวโอลนขนมาเมอไร แกจะเรยนรไดเรวมาก จนกระทงอาจารยซซกเองยงแปลกใจ

มคากลาวทวา “หากชอบสงใด จะทาไดด” คงไมมวธการสอนใดทไดผลกวาการสรางความสนใจขนในตวเดกเสยกอน เราไมตองสอนเลขแตเราใหเดกสนใจในตวเลข ไมตองสอนวาดภาพหรอเขยนหนงสอ แตชวนใหเดกสนใจในการขดเขยน

กลาวไดวาพอแมเปนตวกระตนความสนใจ และเตรยมความพรอมของเดกกอนเขาโรงเรยน

แนนอน การสรางสงดงดดความสนใจนนจาเปนตองอาศยเครองมอตางๆถาเราไมใหกระดาษวาดเขยนและสเทยนแกเดกแลวชวนใหแกวาดรปยอมเปนไปไมได หากเดกมสเทยนและกระดาษวาดเขยนอยใกลตวตลอดเวลา เดกยอมเกดความสนใจอยากวาดภาพ การไมใหเครองมออะไรแกเดกแลวสงใหแกสนใจไอโนนไอนน เปรยบเสมอนการหดใหสนขรจกนงไหวโดยไมมขนมลอเลย

เมอสอบถามบรรดาผใหญถงสาเหตทไมชอบดนตรหรอไมชอบภาพเขยน คนสวนใหญบอกวา เพราะเมอสมยเดกถกบงคบใหเรยนบาง หรอเพราะไมมโอกาสไดสมผสสงเหลานเลย

47. เดกมกสนใจสงทเปนจงหวะ

แผนเสยงชอ “Fox in Sox" เปนแผนเสยงสาหรบเดก ซงเคยไดรบความนยมมากในสหรฐอเมรกา แผนเสยงนใชคกบหนงสอฝกภาษา ทานผอานคงเหนจากไตเตลแลววา คาทงสองมเสยงคลองจองกน ในบทกวภาษาองกฤษมการใชสมผสคลองจองกนเพอใหเกดจงหวะ นอกจากนน แผนเสยงแผนนยงมเพลงประกอบเปนเพลงสองจงหวะ ซงมชวตชวาและสนกสนานมาก

เมอฟงเพลงนอยาวาแตเดกเลย แมแตผใหญอยางผมฟงเพลนไปดวย แผนเสยงนมจดมงหมายใหเดกจดจาคาตางๆโดยไมรตว ในขณะทเพลนไปกบเสยงเพลง ไมมการบงคบใหเดกจาอยางยดเยยด จงไดรบความนยมมากในสหรฐอเมรกา

สงทผมสนใจกคอการเรยนรในขณะทฟงเพลงโดยไมมกลนอายของการบงคบใหจดจาหรอการฝกปะปนอยเลย เปนทนาเสยดายทในญปนยงไมมแผนเสยงเลานทานประกอบดนตรทดเลศเชนน สาเหตทการศกษาระดบปฐมวยในสหรฐอเมรกาประสบความสาเรจอยางสง คงเปนเพราะเขาคอยคดอยเสมอวาจะทาอยางไรเดกถงจะสนใจสงนนสงน แทนทจะบงคบเดก ในประเทศญปนเรากนาจะใชจงหวะดนตรกระตนความสนใจของเดกบาง

เมอพดถงเรองเรยน พวกเราสวนใหญมปฏกรยาในทางลบ เปนเพราะเราถกบงคบยดเยยด ใหเรยนมาตงแตเดก อนทจรงการเรยนควรเปนสงทเราสนใจและเรยนอยางสนก

เรองทจะเลาตอไปนไมใชเรองทเปนคาพงเพยญปนวา “เดกหนาวดไมตองเรยนกสวดมนตได” หรอกนะครบ คอผมรจกเดกวดอยคนหนง อาย 3 ขวบเทานน แตแกจาบทสวดมนตทพอสวดเชาไดหมด เวลาสวดมนตพระญปนจะเคาะไมเปนจงหวะ เดกจงสนใจจาได ถาหากเราบงคบใหแกจาบทสวดนนคงกลายเปนการสรางความทกขทรมานโดยไมไดอะไรขนมา

48. เดกจะมองสงทเขาสนใจเปนสงด

และสงทวาไมชอบกวาไมด

เวลาลกของคณฉกกระดาษปดบานประตเลอน คณดลกวาอยางไร(ประตเลอนแบบญปนเปนประตกรอบไมปดดวยกระดาษวาวสขาว-ผแปล) คณคงใชประสบการณทมมานานปกบหลกความประพฤตทางสงคมเปนเครองวดความถกผด แตสาหรบเดกทเกดมาในโลกเพยงปสองป แกไมรหรอกวาการฉกกระดาษหรอการปดประตนนถกหรอผด เมอพอแมด เดกไมอยากพบเหตการณเชนนอก จงไมฉกกระดาษนนอก อยางไรกด การดลกเชนนอาจเปนการทาลายความคดสรางสรรคของแกกได

นายเชชโร อาโอค (Seishiro Aoki) นกจตวทยาดานเดกไดทาการศกษาวจยเรองเดกคดวาอะไรดอะไรไมดอยางไร ผลปรากฏวา สงทเดกคดวาดคอสงคดวาดคอสงท “นาสนใจ” “นาสนก” ตวอยางเชน กรณเดกถกหลอกพาตวไปซงปราฏกตามหนาหนงสอพมพตางๆ เมอเดกกลบมาแลวเราถามวาทาไมถงตามเขาไป เดกสวนใหญตอบวา “คณลงเคาเปนคนสนก ไมใชคนไมดหรอกนะ” ทางฝายผรายมกจะรถงจตวทยาของ

เดกไดด จงใชของเลนหรอเลาเรองสนกใหเดกสนใจ เดกเหนวาเปนคนสนกนาสนใจจงคดวาเปนคนดจงตดตามไป

ในวยเรมตน เดกคดวาสงสนกเปนสงด แตเมอเดกมประสบการณมากขน เดกจะคดวาสงดจะทาใหแกไดรบคาชมเชย เชน ไปซอของใหแมแลวไดรบคาชม แกกคดวาการไปซอของเปนสงทด ในทางตรงกนขาม สงไมดคอสงททาใหเดกรสก “เสยใจ” “ไมสนก” “เจบใจ” คอสงทไมสบอารมณทงหลายเพราะฉะนนเวลาเดกถกแมด ต เดกไมสบอารมณจงรวาทาสงไมดลงไป

สมมตวาคณดลกอยางรนแรง เมอเดกเลนไวโอลนไมเกงหรอจาตวหนงสอไมได เดกจะจาไววาสงนนเปนสงทจะทาใหตนลาบากไมชอบ เพราะฉะนนสงไมดในความคดเดก การสไวโอลนจงกลายเปนสงไมดเหมอนกบการฉกกระดาษปดประตเลอน การทพวกเราเปนผใหญแลวยงไมชอบไวโอลนไมชอบภาษาองกฤษ คงเปนเพราะในวยเดกเรามประสบการณทไมสบอารมณกบสงเหลานนนเอง

เพราะฉะนน หลกการพนฐานในการอบรมเดก คอไมยดเยยดความคดวาอะไรทาผดอะไรถกแบบผใหญใหเดก สงใดทไมอยากใหเดกทากตองทาใหเดกไมสบอารมณ สงใดทอยากใหเดกทากตองทาใหเดกสนกและชนใจกบสงเหลานน วธการดหรอชมของพอแมนนสงผลใหเดกพฒนาความสามารถของตนทมอยตอไป

49. ความสนใจของเดกตองตอเนองจงจะมผล

ผมไดกลาวมาแลววา ความสนใจเปนยากระตนทดทสดสาหรบเดก แตมปญหาอยประการหนง เดกนนมความอยากรอยากเหนมากเสยจนกระทงเปนการยากทจะทาใหแกสนใจอยางใดอยางหนงอยางตอเนอง ถาเราปลอยไปตามธรรมชาต เดกจะเปลยนเรองสนใจอยางมากมายจนนาแปลกใจ เรองนเปนเรองทชวยไมได หากเราพยายามบงคบใหเดกสนใจอยสงเดยวกลบจะทาใหเดกไมพอใจ การทเดกมความอยากรอยากเหนอยางเอกอเชนน ชวยใหเดกไดรบสงกระตนและประสบการณมากมายจากภายนอก ซงจาเปนอยางยงสาหรบการพฒนาทงทางดานสมองและทางดานรางกายของเดก

อยางไรกตาม ทกสงทกอยางไมจาเปนตองดเสมอในสภาพของมน ถาหากเดกหมกมนสนใจสงหนง

สงใดเพยงอยางเดยวเหมอนกบเดกทเปนโรคออตสซม (Autism) ยอมไมดแน แตเดกทไมสนใจอะไรนานสกอยางเดยวกเสยงกบการเตบโตขนเปนคนใจคอโลเลไมหนกแนนเชนกน

ตามปกตเดกทพบกบสงทตนสนใจทามกลางของทมอยมากมาย และสานความสนใจของตนตอไปอยางตอเนองดวยตนเอง แตกมไมนอยทพอแมมสวนชวยสานความสนใจของเดกใหตอเนอง กลาวคอ พอแมมบทบาทสาคญในการสงเกตวาลกสนใจอะไรเปนพเศษและตอบสนองทนท ซงจะมผลใหความสนใจของเดกเปนไปอยางตอเนอง ผมเคยกลาวแลววาตนหนอของความสนใจนนสามารถแตกหนอหรอเหยวเฉาไดในพรบตา หนาทของพอแมคอ ตองสงเกตระยะแตกหนอนนใหไดและชวยใหหนอนนเตบโตขนมา แตกระนนกดเราไมสามารถชวยใหความสนใจทกอยางของเดกเตบโตขนมาอยางเทาเทยมกนและไมรวาความสนใจอนไหนของเดกจะเตบโต แตสงทเราทาไดกคอชวยใหเดกมโอกาสลองดความสนใจอนไหนของแกจะเตบโต อนไหนไมโต

ผมไดรบจดหมายจากคณพอคนหนงซงทางานอยทเมองมทสยามะ รายงานมาอยางละเอยดถงเรองทเขาสามารถสงเกตเหนหนอของความสนใจของลกและชวยสงเสรมใหเตบโตอยางตอเนอง

เขาเลาวาลกชายคนโตของเขาตอนอาย 1 ขวบ 2 เดอนเกดสนใจในอกษร ”โนะ” ในภาษาญปน เวลามตว "โนะ" นโผลใหเหน เชน บนขวดอายโนะโมโตะ คณพอชไปทตวนนแลวบอกลกวา “โนะ” พอลกอายครบ 1 ขวบ 4 เดอน แกจาอกษร ABC ได เขาจงสอนอกษรตวอนๆ เชน X Y Z W I F H M N ลกกจาไดหมด เมออาย 1 ขวบ 6 เดอน เดกเรมสนใจเครองหมายรถยนตและเครองไฟฟา คณพอใชวธเอยชอบรษทและใหลกชเครองหมายใหดหรอชใหดเครองหมายการคา แลวใหทายชอบรษท ความพยายามเชนนอาจดเหมอนเปนตวอยางของพอทเหอลกอยางไรสาระ แตนาจะกลาวไดวา ความพยายามนชวยสานความสนใจของเดกใหตอเนองและลกซงขน

50. “การทาซาซาก” คอวธกระตน

ความสนใจของเดกทดทสด

พวกเราผใหญหากไดฟงเรองอะไรซาถง 3-4 หนในวนเดยวคงเบอหนายสนด ยงคนใจรอนอยางผมไดยนเรองเดยวกนแคสองหน ผมกราคาญจนสดจะระงบแลวละครบ แมแตคนอยางผมตอนเปนเดก ผมยงขอใหพอหรอแมเลานทานเรองเดยวกนซาแลวซาเลาซงนาแปลกใจอยเหมอนกน

อะไรทซาซากสาหรบเดกเลกจะมผลมากตอการสรางเสนสายสมองสวนทเปนฮารดแวรอยางถกตอง ดงทผมเคยพดยาแลวยาอก การทเดกเลกไมรจกเบอไมไดหมายความวาเราจะทาอะไรกไดทซาๆซากแกเดก แตเราควรอาศยความไมรจกเบอของเดกนแหละเพอสรางเสนสายสมองทถกตองโดยผานการกระทาอยางซาซาก เดกอาย 3 เดอนสามารถจาเพลงยากๆได หากไดฟงซาแลวซาเลาทกวน ความสามารถของเดกออนนนาทงมากทเดยว

อนง การทาอะไรซาซากสาหรบเดกวยน นอกจากชวยสรางเสนสายในสมองแลว ยงมบทบาทในการสรางความสนใจขนในตวเดกอกดวย เดกซงไดรบการฟงเพลงหรอนทานตางๆอยางซาซากจะจดจาเอาไว และในทสดแกจะเรยกรองขอฟงเพลงหรอนทานทแกสนใจ หรอเฝาถามแลวถามอกวา ทาไมเปนอยางโนนทาไมเปนอยางน การเลานทานซาซาก ดานหนงชวยใหเดกจานทาน ในขณะเดยวกนอกดานหนง ทาใหเดกเกดความสนใจในนทานเรองนนขนมาเอง

ผมไดยนเรองเศราของสามภรรยาคหนงซงตองทางานนอกบานทงคและนาลกวย 1 ขวบ 2 เดอนไปฝากสถานเลยงเดกไว เมอพาลกกลบบานเดกเกอบจะอยในสภาพเดกปญญาออน ตอมาเมอเดกอาย 4-5 ขวบแกเรมสนใจดนตรมากขน อยากเรยนไวโอลน อยากเรยนเปยโนมากจนพอแมถงกบแปลกใจ จงตรวจสอบดวาเปนเพราะเหตใด ปรากฏวาสมยทอยสถานเลยงเดกลกอยในสภาพทไมมอะไรมากระตนเลย มพยงอยางเดยวคอกอนนอนและตอนออกกาลงกาย ทางสถานเลยงเดกจะเปดเพลงของชเบรตและโมสารทกบเพลง The Skaters’Waltz สภาพไรสงกระตนกบการฟงเพลงซาซาก ทาใหเดกคนหนงกลายเปนเดกปญญาออน แตมความเขาใจในดนตรสง เมอผมเหนเดกคนน ทาใหผมรถงบทเรยนทมคามหาศาลเกยวกบการศกษาในวยเดก

51.จนตนาการของเดก

คอจดเรมตนของความคดสรางสรรค

หมนเราไดยนพอแมพดกนบอยๆวา “อยากเลยงลกใหเปนคนทมความคดสรางสรรค” หนงสอเลมนกพดถงความคดสรางสรรคของเดกมาบางแลว

แตวาระบบการศกษาของทกวนนยงอยในลกษณะยดเยยดความรใหเดก ดงนนเดกจานวนมากจงถกผลตขนมาใหเปน “เดกรด” แตพอโตเปนผใหญกลบไมรวาจะทาอะไร ดวยเหตนเราจงตองบมเพาะความคดสรางสรรคขนมาตงแตวยเดก

ความคดสรางสรรคคออะไร การใหคาจากดความในเรองนยากมากแตตามความเขาใจของผมคอ ในเบองตนคงหมายถงการแสดงจนตนาการหรอความรสกอสระในเรองทเดกมความสนใจอยางจรงจง ในระดบสงมการคนพบสงใหมๆขนมา ความคดสรางสรรคในระดบสงคงมสงทเปนภาวะวสย(objective) เชน ทฏษฎความคด สงประดษฐแตสงเหลานมาพฒนามาจากความประทบใจและการรบรแบบอตวสย (subjective) ในวยเดกเลก เพราะฉะนนสงทผใหญคดวาเปนจนตนาการอนไรสาระของเดกนนแหละทเปนจดเรมตนของความคดสรางสรรค

ตวอยาง เชน เวลาเราใหตกตาหนสาหรบสวมมอเลน หรอทาหนากากแกเดก แกจะเลนเหมอนกบวาแกเปนลงหรอเปนหมตวนน โดยสรางเรองจากประสบการณทแกเคยสนใจสวนสตวจากนทานทเคยไดยน เวลาเดกดภาพใดภาพหนงแกจะเกดจนตนาการชนดทผใหญนกไมถงเลยทเดยว

กลาวกนวา จตกรเอกและนกวทยาศาสตรผยงใหญสมยเรอเนสซองสคอ เลโอนารโด ดาวนซ สมยเดกๆ เคยจนตนาการวารอยเปอนและรอยแยกบนผนงบาน เปนแมมดทกระโจนเขามา หรอเปนสตวประหลาดกาลงอาละวาดกนอย สมมตวาผใหญกาลงอาปากรองกได ในกรณเชนน ผใหญไมควรทาหนารดและดเดกวา”ไมวาจรงๆนมนไมใชรปปลาสกหนอย รปกระถางตางหากเลา” เพราะเปนการยบยงจนตนาการสรางสรรคของเดกซงกาลงจะเบงบาน

ทจะเลาตอไปนเปนคาพดของเดกอาย 5 ขวบ ซงถกนามาลงในวารสาร”พฒนาเดกเลก” (Early Development0 เปนจนตนาการสรางสรรคทนาสนใจและเปนสงทพอแมควรยอมรบและสงเสรมใหเตบโตตอไป

“นายทองกอนนะ เคากาลงจะเอาตะกรา แลวเหนกอนทองอยในนนกเลยถอกลบบานไป แลวทองมนกลบกลายเปนใบไมไปซะหมดเลยหละ ตาน นายกอนทองกเลยกนหมด แลวเคากไปททง ไปเกบดอกไมแลวกจบ”

52.สาหรบเดกเลกควรสอนใหม “ปรชาญาณ”

มากกวาสอนเทคนคและเหตผล

คนเราโดยทวไปนนมประสาททง 5 คอ ตา-ด. ห-ฟง. จมก-ดม.ปาก-ลมรส.และกายสมผส แตนอกจากประสาททง 5 นแลว เรายงมประสาทท 6 ประสาทท 6 ของผหญงนนมกหมายถงความสามารถในการหยงรเมอสามนอกใจ ซงเปนความหมายทไมคอยดนก

อนทจรงประสาทท 6 นเปนตวประกอบสาคญททาใหคนเราทาอะไรไดสาเรจ คนทมประสาทท 6 ดเราเรยกวาคนม”ปรชาญาณ”(ญาณหยงร)ผมชอเสยงซงคดคนหรอคนพบ

สงสาคญนน นอกจากมความร ความเชยวชาญทสงสมมานานปแลว ยงมปรชาญาณอนวเศษ ซงสงผลใหทานเหลานสรางผลงานยงใหญไดสาเรจ

“ญาณ”ทวาน เปนสงทอยเหนอประสาททง 5 ของมนษย จงเปนเรองของความรสกมากกวาประสาทสมผสอนใด และเปนสงทอยเหนอทฤษฎหรอเหตผล เชนสงเดยวทเราเรยกวา “สญชาตญาณของสตว”

กอนหนาน ผมเคยกลาวไวแลววาเดกแรกเกดถง 3 ขวบ มความใกลเคยงกบสตวอยมาก หมายความวา เดกวยนยงไมสามารถทาอะไรดวยเหตผลแตทาไปตาม”สญชาตญาณ”เพราะฉะนน การอบรมสงสอนเดกวยนจงไมควรสอนดวยทฤษฎ หรอเหตผล หรอสอนเทคนคตางๆแตควรเนนเรองการพฒนา”ญาณ” ซงมอยในตวเดกมใหสญหายไป

ตวอยางทผมจะเลาตอไปนอาจไมใชเรองธรรมดานกนะครบ ในหนงสอของอาจารยซซก มตวอยางซงแสดงใหเหนวาการพฒนา”ญาณ”นนเปนสงจาเปน

เรองมอยวา อาจารยซซกเคยสอนเดกตาบอดคนหนงชอ เทอช ใหเลนไวโอลน ตอนแรกทานคดวาการสอนใหเดกตาซงไมรวาไวโอลนมรปรางหนาตาเปนอยางไร ใหมความสามารถในการเลนไวโอลนซงตองใชเทคนคอนละเอยดออนนนเปนสงทเปนไปไมได แตในเมอรบปากวาจะสอนแลวกตองพยายามหาวธตางๆสอนใหจงได

ตอนแรกทานกใหเดกถอคนชก และหดสไปทางซายขวาและบนลาง ตอมากใหเดกเอาฝามอซายแตะปลายคนชกเพอใหเดกวาดภาพคนชกในใจ ตอนแรกเดกกแตะผด เพยง 2 สปดาห เดกสามารถทาถก2-3ครงใน 5ครง ในทสดเดกกสามารถใชปลายนวโปงซงเลกกวามอมากชปลายคนชกไดอยางถกตองทกครง

ผลของความพยายามเหลานทาให 1 ปตอมา เดกชายเทอชสามารถโชวเพลงไวโอลนแชรโต ของไซท(Seitz Violin Concerto) ซงไมใชเพลงงายเลยบนเวทฮบยะ(Hibiya City Hall) นคอผลของการฝก”ญาณ”ใหเดกสามารถมองเหนปลายคนชกไวโอลนไดดวยใจนนเอง

ในเมอ”ญาณ” เปนศนยรวมซงเหนอกวาประสาทสมผสทง 5 ของคนเราการฝก”ญาณ” จงเปนการชวยฝกประสาทสมผสไปดวยโดยปรยาย

53. การสอนเดกเลกไมควรแบงเพศ

เมอมลก ผเปนพอเปนแมมกฝนเฟองวาจะใหลกคนนเปนนกการเมองดหรอนกวชาการด หรอถาเปนผหญงกฝนวาจะเลยงใหเปนหญงทงามพรอมทงกายและใจ ความฝนของพอแมนเกดจากใจบรสทธ มใชเกดจากความโลภ ถาอยากฝนกฝนได แตเวลาอบรมเลยงดไมควรคดถงเพศของเดกเกนไปวาจะตองเลยงลกชายเตมตวหรอลกหญงทงามพรอม

ในความเปนจรง เดกแรกเกดถง 3 ขวบนนมความแตกตางทางเพศนอยมากทงกายใจ บางทเราเหนเดกเลกกไมรวาจะชมวา “พอหนนารกจง” หรอ”แมหนนารกจง” ถงจะถกตอง คงเปนเพราะเหตนกระมงทในภาษาตางประเทศใชสรรพนามแทนวา “มน” (it) โดยไมแบงเพศ ในทางวชาการยอมรบวา “ความเปนหญง”และ”ความเปนชาย” จะปรากฏชดเจนภายหลง นกจตวทยาเดกทมชอเสยงคอ แวน ออสไตน (Van Orstein) ไดสรปผลการคนควาของเขาวา ความประพฤตของเดกจะแสดงเพศใหปรากฏชดเจน

หลงอาย 3 ขวบ และเมอเดก 4-5 ขวบขนไปเดกจงจะเลนตามเพศ โดยเฉพาะกบของเลนทเลยนแบบของจรงหมายความวากอนอาย 3 ขวบความแตกตางระหวางเพศของเดกมเพยงความแตกตางของอวยวะเทานน

แตกระนนกตาม ทนททเดกเกดมาพอแมจะตดสนเอาเองทงในเรองเครองใชสอยและวธการเลยงดวาตองใหเหมาะสมกบทเปนลกผชายหรอลกผหญงตวเดกเองยงไมรเรองวาตวเองชอบอะไร พอแมกคดใหเสรจวา “เดกคนนเปนผชายใสชดสชมพไมได”

ถาจะพดอยางจรงใจสดขว ผมกอยากจะบอกวาใหเดกผชายใสชดสชมพกได และใหเดกผหญงเลนฟตบอลเลนปนกไดนครบ อยางนอยทสด เวลาลกชายเกดความสนใจอยากเลนตกตากไมควรรบดวา “ลกผชายอะไรเลนตกตา” หรอลกสาวชอบเลนมวยปลากไมจาเปนตองหาม กวชาวเยอรมนชอ รลเก(Rilke) ยงเคยถกเลยงมาโดยใหใสเสอผาผหญง แตกไมทาใหเขากลายเปนกะเทยสกหนอย แทนทเราจะระวงเรองเพศหญง เพศชายตามความคดของผใหญเราควรหวงการกระทาของเรามากกวาวาจะกลายเปนการปดกนศกยภาพอนมหาศาลของเดกเลกไปดวย

54. อยาโกหกเดกเลกเกยวกบเรองเพศ

หมนทงนตยสารและโทรทศนมกเอยถงเรอง “เพศศกษา”บอยๆถกเถยงกนวาควรเรมตนสอนเรองเพศในชนประถมดหรอวาชนมธยมด ปญหานผมวาไมไดเรองไดราวเลย มนเรองอะไรถงคดวาเรองเพศซงเปนสญชาตญาณของมนษยนน ระยะหนงควรปกปดเอาไว แลวพอเขาโรงเรยนคอยสอน เดกอาย 2-3 ขวบ เราปดไมใหรหรอโกหกไวกอน แลวจๆกเปดสอนเรองเพศศกษาในโรงเรยนแบบนทงครผสอนและนกเรยนกแยทงค

ถงแมเดกเลกเกอบจะไมตางกนในเรองเพศ แตพออาย 2-3 ขวบเดกเรมสนใจมากตอความแตกตางระหวางเพศ แกชกเขาใจวาพอกบแมมความแตกตางกนทางรางกาย เวลาอาบนากบพอแมแกอาจถามอยางปกตธรรมดาวา “คณพอมจ ทาไมคณแมไมมละ? “ เมอมนองแกกถามงายๆวา “นองมาจากไหนละ?”

เวลาเชนน ผมอยากใหคณแมตอบคาถามอยางชดเจนดวยทาทปกตไมควรหวเราะกลบเกลอนหรอโกหกเดก เพราะเดกคงไมพอใจหากคณแมหนาแดงและอดเออนทจะตอบ จะทาใหเดกฝงใจวาเรองเพศเปนเรองทไมควรรและกลบยงอยากรอยากเหนมากขนอก

โดยเฉพาะเดกอาย 2-3 ขวบ คาตอบทไมมเหตผลนนแกรไดดวยปรชาญาณ ถงแกจะทาทาพอใจคาตอบ แตแกกรวาแมมทาทผดธรรมดาจงเกดความสนใจมากขนเปนทวคณ

ปญหาเรองเพศกเชนเดยวกน ไมมคาวาเดกเกนไปวาจะเขาใจ เราควรสอนแกดวยคาพดทไพเราะใหเขาใจเรองเพศอยางเปนธรรมชาต ถาเราไมอยากใหเรองเพศเปนเรองลกลบเปนเรองโกหก การทผใหญเราไมสามารถสลดทงความคดทวาเรองเพศเปนเรองสกปรกตองปดบง คงเปนเพราะในวยเดกเราไมไดรบการศกษาในเรองเพศอยางถกตองนนเอง

55. เดกเลอกกนเพราะไมชนกบรสชาต

ในการเลยงดเดก ปญหาหนงทจะตองเผชญคอปญหาเดกเลอกอาหารในนตยสารสตรหรอตาราเลยงเดก มกมเรอง “วธแกนสยเลอกกน” หรอ”วธทาใหเดกกนของไม

ชอบ” ฯลฯ แตสาหรบพวกผมซงคดในเรองการศกษาสาหรบวยเดกเลกนน ปญหาไมไดเรมตนท “จะแกนสยเลอกกนอยางไร” แตควรเรมตนท”ทาอยางไรไมใหเดกเลกเลอกกน”มากกวา

หากเดกมนสยเลอกกนเสยแลวการแกนนยากมาก ดร.มาซาอาค ฮอนดะ (Dr.Masaaki Honda) ซงเปนกมารแพทยประจาสมาคนพฒนาเดกเลก เลาใหฟงวา มชายคนหนงถกเพอนเลยงอาหารดวยหอยนางรมตดตอกนทกวน จนเบอแทบจะทนไมไดอยแลว ปรากฏวามอตอไปกหอยนางรมอก เขาจะปฏเสธกไมไดเพราะคนทเลยงทาไปดวยความตงใจด เขาจงทนคลนไส พยายามกลากลนหอยนางรมมอนนจนหมด แตผลสดทายเขาแทบตาย ทงอาเจยน ทงผนออก ทงทองเสย ตงแตนนเปนตนมา เพยงแคเหนหอยนางรมเทานน ชายคนนจะเกดอาการแพมลมพษขนทงตวทนท

ตวอยางนเปนเรองของผใหญ แตสาหรบเดกกเชนกน หากเดกเกดเกลยดอาหารชนดใดแลวเราบงคบใหแกกน อาจทาใหแกเกดอาการแพไมสามารถกนอาหารชนดนนไปตลอดชวต เพราะฉะนนเราควรปองกนไมใหเดกเกดนสยเลอกกนอาหารเสยกอนทแกจะเปนเชนนน

หากเดกเปนโรคภมแพกเปนอกเรองหนง แตนสยเลอกกนอาหารของเดกทวไปนน ผมคดวาสาเหตอยทความไมเคยชนกบรสชาตทหลากหลาย ถาเราเอาแตคดวาเดกเลกไมควรกนนนกนน ใหกนแตอาหารทมรสชาตซาซาก ประสาทรบรรสชาตของเดกจะถกจากดและจะปฏเสธอาหารทมรสชาตตางออกไป

ประสาทรรสของเดกนน ถกกาหนดในการฝกดวยระยะ 0-3 ขวบ เชนเดยวกบประสาทสมผสอนๆ ถาหากคณแมทาอาหารใหลกกนโดยคดถงแตประโยชนทางโภชนาการ เหมอนกบการเลยงหมา เลยงมานนละก ไมตองพดกนแลวนะครบแนนอนเดกๆคงไมพดเหมอนผใหญวา “ไอนอรอยจง”หรอวา “ชกจะรสมอดขนแลวนา” แตผมคดวา คณแมควรเนนเรองรสชาตเวลาทาอาหารใหลก เพอเปนการฝกใหลกรรส สวนอาหารของพอนนคงตองยอมใหขาดความอรอยไปบาง

เรองสาคญของการฝกใหเดกรรสชาตกอนวย 3 ขวบมตวอยางของลกคณ ฮโรช มานาเบะ (Hiroshi Manabe) ซงแสดงใหเหนชดวา เขาเลาวาเขาฝกลกใหรความแตกตางของรสชาตดวน “ราเมง” รานไหนอรอยโดยไมสนใจโฆษณาอวดอางสรรพคณหรอราคาขายเลย

56. เดกรจกเวลา ถามชวตความเปนอย

อยางมระเบยบ

ยคสมยนเปนสมยของโทรทศน ซงตางกบสมยทผมยงเดก ไมวาโทรทศนจะดหรอเลว แตเดกๆกขาดโทรทศนไมไดเสยแลว ถาพอแมไมรจดชอของพระเอกนางเอกของหนงทวทลกตดละก อาจจะคยกบลกไมคอยราบรนกได

โทรทศนมบทบาทเปนนาฬกาใหกบเดกเลกๆซงยงไมรเรองเวลา เดกพอรวารายการนมาพอจะไปทางาน หรอพอรายการนจบพอกจะกลบจากทางาน หรอพอโฆษกคนนออกมากจะถงเวลานอน เปนตน รายการโทรทศนจงกลายเปนพนฐานของความคดเรองเวลาของเดกเลก

สาหรบเดกเลกโดยทวไปแกจะรแตปจจบน อดตหรออนาคตแกยงไมรชด กวาเดกจะรจกความหมายของคาวา “กอน”, “หลง” หรอ “พรงน” ,”เมอวานน” กในราว 2 ขวบครง ซงเปนชวงทแกจะพดไดบางพอสมควรอยางไรกตาม รายการโทรทศนซงหมนเวยนมาซากนในชวง 1 สปดาหชวยใหเดกเขาใจเรองอดต ปจจบน และอนาคตไดมากทเดยว

ความเทยงตรงของเวลารายการโทรทศน(ญปน) นนแนนอนกวาระเบยบในชวตประจาวน เชน เวลาอาหารเชาหลงตนนอนและเวลาอาหารเยนหลงจากพอกลบจากงานเสยอก ความเปนระเบยบของรายการโทรทศนเปนตวประกอบสาคญอยางหนงในการปลกฝงความคดเรองเวลาของเดกเลก

ความเปนระเบยบน ควรมอยในชวตประจาวนของเดกดวย ไมวาจะเปนการใหนมหรอใหอาหาร เราควรรจกฝกใหเดกรจกทงระเบยบเวลาและมารยาท

มแมบางคนทสอนใหลกรจกดนาฬกา ทงๆทเดกยงอานตวเลขไมออกเดกไมคนกบเขมนาฬกา เพราะไมเกยวอะไรกบชวตประจาวนของแก ถงเราจะชไปทเขมนาฬกาแลวบอกวา 2 ทมแลวเขานอนได เดกกคงไมคอยเขาใจนกเดกไมไดนอนเพราะ 2 ทม แตนอนเพราะมนมดแลวและรสกงวงจงหลบ ซงบงเอญตรงกบเวลา 2 ทมพอด เพราะฉะนนการใชชวตประจาวนอยางมระเบยบจะทาใหเดกรจกเวลาโดยปรยาย สาหรบเดกเลกกจวตรประจาวนคอนาฬกาของแก ถาแกมชวตอยางไมเปนระเบยบ นาฬกาของแกกไมตรง

57. รายการขาวมประโยชน

ในทางสอนภาษาทถกตอง

ผมเคยไดยนวามคณแมคนหนงอยากใหลกชายพดภาษาไดถกตอง จงใหลกอาย 2 ขวบของเธอฟงขาววทยและโทรทศนทกวน

บางคนอาจพดวาการใหเดกเลกๆซงพดภาษาธรรมดาไมคอยรเรองมานงฟงรายการขาวทมแตภาษายากๆจะไดอะไรขนมา อยางไรกตาม ปญหาไมไดอยทตรงเดกเขาใจความหมายหรอไม แตเราตองการใหเดกฟงการออกเสยงภาษาทถกตองและชดเจน เพอสรางรปแบบภาษาทถกตองขนในสมองของเดก

เวลาเราเรยนภาษาตางประเทศ เรามความพยายามคดคนหาวธการทไดผลตางๆแตภาษาของเราเองกลบไมคอยสนใจ บางคนโออวดอยางมนใจวา”รบรองได ภาษาของเราเองถาใชไมถกจะใชไดร” แตปรากฎวาผพดนนแหละใชภาษาผดๆอยมากมายโดยไมรตว

การใชภาษาผดๆและออกเสยงเพยนนน ถกสรางจากสภาพแวดลอมทบคคลนนเตบโตขนมา ถาทงไวจนโตเปนผใหญ เจาตวมกไมรวาพดผดและยากทจะแกดวย พอแมทพดผดมกจะถายทอดภาษาผดๆไปยงลกหลานโหลนสบไป ภาษาของเราจงเพยนขนทกท

ถาหากเรามรปแบบของภาษาทถกตองฝงอยในสมองเสยแลว ถงแมจะตองเผชญกบภาษาวปลาส ภาษาแสลงซงไหลทวมทนเขามา เรากจะไมจมนาตายแตสามารถใชภาษานนไดอยางสนกสนาน

เพราะฉะนน การใหเดกฟงภาษาทถกตองของโฆษกผอานขาวซงถกฝกมาอยางเชยวชาญ จงเปนวธการทไดผลอยางหนง

58. โฆษณาทางโทรทศนควรใหเดกด

โทรทศนถกโจมตวาเปนตวการทาใหประชาชนปญญาออนบาง เตมไปดวย “โฆษณาเปนพษ”บาง แตในขณะเดยวกนสาธารณชนยอมรบวาโทรทศนมบทบาทในดานบนเทงซงชวยผอนคลายความเหนดเหนอยจากการทางานอยางไรกตาม หากเรามองจากแงของการศกษา นอกจากรายการเพอการศกษารายการขาวและรายการสารคดแลว รายการโทรทศนอนๆมกถกประณาม โดยเฉพาะรายการทะลงทะเลน และโฆษณาสนคาคนรายการ เปนรายการทสมาคมครผปกครองกบบรรดา “คณแมแกวชา” ทงหลายเกลยดทสด

แตทวาผมอยากจะใหประเมนคณคาของรายการโฆษณาสนคาเสยใหมโดยเฉพาะเมอมองจากแงของการศกษา แนนอนผมไมไดหมายความวาอยากจะใหใครมาศกษาสถานการณปจจบน หรอดความเขมขนของการแขงขนในระบบทนนยม หรอศกษาเทคนคการโฆษณาจากรายการโฆษณาเหลานนหรอกครบบานไหนทมเดกเลกๆคงรดวาเดกเลกๆสนใจดโฆษณาอยางใจจดใจจอ เพราะฉะนนเราควรทบทวนความคดของเราเสยใหมดวย

ผมคดวามเหตผลอย 2 ประการ ททาใหรายการโฆษณาเปนสงทนาสนใจของเดกๆมาก ประการหนงเปนเพราะรายการโฆษณานนถกฉายซาแลวซาเลา อกประการหนงเปนเพราะรายการโฆษณาใชภาษางายๆตรงไปตรงมา ไมมคาหยาบหรอคากากวม ลกษณะเฉพาะ 2 ประการน มไดมเฉพาะโฆษณาทางโทรทศนเทานนโฆษณาทางวทยและหนงสอพมพกมคณสมบตเชนน แตโฆษณาทางโทรทศนไดรบความสนใจเปนพเศษ เพราะเปนสอรวมทแสดงทงภาพและเสยงออกมาไดพรอมกน

ลกษณะเฉพาะของโฆษณาทางโทรทศนคอความซาซากและความสามารถในการแสดงภาพกบเสยงทเขาใจอยางแจมชดออกมาพรอมกนน ดงดดความสนใจในการรบรของเดกโดยตรงและชวยพฒนาศกยภาพดานนของเดกดวย ผมเคยเอยถงรายการยอดนยมในอเมรกาคอรายการ “เซซามสตรท” ผผลตรายการนประจกษถงผลของการโฆษณาทางโทรทศน จงผลตรายการโดยการเลยนแบบวธการโฆษณา โฆษณาทางโทรทศนนนใชเวลาเพยง 5 วนาทหรอขนาดยาวก 5 นาทเพอมงสความหมายอยางไดผลทสด เพราะฉะนนไมนาสงสยเลยวาทาไมรายการโฆษณาจงดงดดความสนใจของเดกไดอยางนาประหลาด

ทผมบอกวาอยากใหประเมนคณคาของรายการโทรทศนเสยใหมนน ผมหมายในแงทกลาวมาเทานน ถงแมวาเนอหาของโฆษณาเปนสงทแมแตผใหญดแลวยงหนาแดงดวยความขดเขน เดกๆกจดจาดวยความไมเขาใจเทานนเอง

59. เวลาสอนดนตรควรสอน

เสยงประสานควบไปดวย

เวลาดหนงฝรงเรามกเหนภาพคนในครอบครว เพอนรวมงานรวมกนรองเพลงอยางสนกสนาน ชาวนาธรรมดาหรอคาวบอยซงไมเคยไดรบการศกษาทางดนตรชนสง สามารถรองเพลงประสานเสยงกนอยางธรรมชาตทสด พวกเราชาวญปนซงอยางนอยทก

คนตองเคยเรยนดนตรและอานโนตเพลงออก กลบรองเพลงประสานเสยงอยางพวกฝรงไมคอยได

ผมไมไดคดจะวจารณปมเดนปมดอยของดนตรตะวนตกกบดนตรญปนหรอกนะครบ แตในแวดวงชวตของชาวญปนนน สภาพแวดลอมทางดนตรญปนดงเดมของเราไมมดนตรประสานเสยงซงประกอบดวยโนตเพลงหลายตวเปลงเสยงออกมาพรอมๆกน ถาทานผอานนกถงเพลงพนเมองญปนกจะเขาใจไดทนท นอกจากนน วธการสอนดนตรในโรงเรยนญปนยงใชวธสอนใหเดกจาตวโนตทละตว เพราะกลววาการฟงเสยงประสานจะยากเกนไปสาหรบเดกเลก ซงความคดนเปนความเขาใจของพวกผใหญเองแทๆ

อนทจรงเดกเลกๆนนเราสอนใหแกแยกเสยงประสาน เชน เสยง โด ม ซอล กบเสยง โด ฟา ลา ไดตงแตเรมตน ดกวาสอนใหรจกโนตทละตว ผมพดยาแลวยาอกวา เดกเขาใจสงทมความหมายและมรปแบบไดงายกวา แมแตในเรองของภาพ ถามเพยงจดหรอเสนอยางเดยวของภาพกไมด ควรจะเปนภาพทมตวประกอบหลายอยางปะปนกน และมลกษณะพเศษอยางแจมชดดวย

เรองของดนตรกเชนเดยวกน เมอเสยงโนตเดยวประกอบเขากบเสยงโนตเดยว จะทาใหเรารความสมพนธระหวาง 2 เสยงนนอยางงายดาย และเมอเราเขาใจความสมพนธของทง 2 เสยง จะชวยใหเราเขาใจคณสมบตของโนตเดยวแตละตวอยางแจมชด เดกเลกสามารถเรยนรได ถาหากแกไดรบการศกษาทางดานดนตรทถกตอง

60. การเรยนไวโอลนชวยพฒนาสมาธ

ในวนสหประชาชาตระหวางงานเอกซโป 70 ซงจดขนทเมอง โอซากาประเทศญปนนน มเดก 1,000 คนมาแสดงไวโอลน ตอนนนผมจาไดวางานจะเรมแสดงเวลา 11.00 นาฬกา แตเดกเลกอาย 3-4 ขวบ มาถงเวทแสดงตงแต 8 โมงเชา และอดทนอยางมระเบยบทามกลางอากาศทหนาวยะเยอก ซงแมแตผใหญยงทนอยนงๆเกนครงชวโมงแทบไมไหว ทาใหผมชนชมเดกเลกเหลอเกน

อยางไรกตาม ผมไมไดหมายความวาเดกเลกควรมความเยอกเยนและอดทนตงแตเลก เดกควรเปนเดก ราเรงแจมใสและคลองแคลววองไว แตผมอยากเนนสกนดวา ความราเรงแจมใสและคลองแคลววองไวนเปนคนละเรองกบอยไมเปนสขและจบจด คนเราถามนสยจบจดละกแยทสด เพราะไมมสมาธในการทาสงหนงสงใดจนถงทสด และในทสดกกลายเปนคนแคบ

ตรงกบขาม เดกทมสมาธจะกลายเปนคนทมสมรรถภาพสง ดงเชน ตวอยางทผมเอยในตอนตนและเรากไดยนบอยๆวา” เดกทเรยนดนตรนนมมารยาทดมาก” พอพดถง “เดกมารยาทด” โดยทวไปมกเขาใจวาเปนเดกทถกพอแมเลยงดอยางเขมงวด จงเรยบรอยสงบเสงยมชนดทโดนเพอนคอนแคะเอาวา “ไมเอาไหน” เดกทเรยนดนตรนนไมใชเปนเดกทมมารยาทดเพอเอาใจพอแม แตแกเปนเชนนนเพราะแกมสมาธในการทาสงหนงสงใดไดด ดงนนเวลาเรยนหนงสอแกจงเรยนไดผลดกวาเดกอนในระยะเวลาเทากน ทาใหแกมเวลาเลนมาก กลายเปนจาฝง นกกฬาบาง

61. การเรยนไวโอลนชวยพฒนาความเปนผนา

การเรยนไวโอลนซงเปนตวอยางหนงของการศกษาในวยเดกเลกนนนอกจากชวยพฒนาสมาธขนในตวเดกดงกลาวไวในบทกอนแลว ยงมผลดอกประการหนงคอ ชวยสรางใหเดกมความเปนผนา

เมอเราพดถงความเปนผนา เรามกคดวาเปนเรองของผใหญ และตองโตเสยกอนจงจะสรางขนมาได แตอนทจรงความเปนผนาถกสรางขนเรวมากกลาวกนวา ถาเราเอาเดกออน 2 คนมาอยดวยกน คนหนงจะตองกลายเปนผนา หนงสอ “จตวทยาเดก” ของ ดร.โทชโร ยามาชตะ (Dr.Toshiro Yamashita) เขยนไววาเดกทมความเปนผนานนมคณสมบตประการหนงคอ ถงจะมเดกอนอยขางๆกสามารถทาอะไรตามความคดของตนเองและทาตามทตนตองการได และอกประการหนงไมวาจะเปนการเลนหรอทากจกรรม เดกเชนนสามารถเปนผนาในการสรางสรรคสงใหมๆขนมาดวยตนเอง

เชนเดยวกบสมาธและการสรางสรรค การเรยนไวโอลนชวยพฒนาความเปนผนาอยางเหนไดชด เดกๆซงเรยนไวโอลนทโรงเรยนของอาจารยซซก สวนใหญเปนเดกประเภทจาฝง ไมใชเดกประเภทหนอนหนงสอตวซดเซยว ซงกเปนเรองยนยนอนหนง และเดกพวกนแหละเมอเตบโตขนจะกลายเปนผนาทสงคมตองการ

ตวอยางทดคอ เรองของคณจ โทโยดะ (Mr.Koji Toyoda) ศษยรกของอาจารยซซก คณโทโยดะขณะนทางานเปนนกไวโอลนนา ( Concert Master ) ของวง Berlin Philharmonic Orchestra ซงเปนวงออรเคสตราทมชอเสยงทสดวงหนงของโลก ตาแหนง Concert Master นเปรยบเสมอนตวแทนของนกดนตรทงวงและผนาจะเปนไดตองมความเปนผนา นอกจากคณ โทโยดะแลว ยงมนกเรยนของอาจารยซซกอกหลายคนในฐานะผนาของวงออรเคสตราชนนาของโลก ทกคนอายนอยอยในวย 30 เศษ แตสามารถนานกดนตรชาวเยอรมนหรอชาวอเมรกนซงมภาษา ประเพณ และความรสกนกคดตางจากชาวญปนไดดวย

62. การเรยนดนตรของเดก

สงผลใหหนาตาเปลยนไปดวย

ผมมเรองอนนาสนใจเกยวกบผลอนประหลาดใจของการเรยนดนตร ซงเปนการศกษาในวยเดกเลกอยางหนง เปนตวอยางทแสดงใหเหนวา ดนตรสามารถเปลยนรปหนาของเดกไดทเดยวรปหนาของคนเรานน โดยทวไปเขาใจกนวาถกกาหนดโดยกรรมพนธเชนเดยวกบกลมเลอดและสตา แนนอนเรองนไดรบการพสจนแลวทางดานวทยาศาสตร จงเปนความจรงทปฏเสธไมได

แตทวาทานผอานคงเคยประสบดวยตนเองเหมอนกนวาหนาตาของคนเราเปลยนไปตามประวตชวตของเรา เรองตาโต หรอ จมกโดงขนนน ถาไมผาตดตกแตงกเปนไปไมได

โดยเฉพาะสาหรบคนทเคยฟงดนตรหรอเรยนดนตรมาตงแตเดก ความเปลยนแปลงนจะเหนไดชด วนกอนทประชมแมของสมาคมเพอการพฒนาเดกเลก เรองนกลายเปนหวขอใหญของการประชม ในการประชมระยะแรก เดกออนทแมอมมารวมประชมดวยนน หนาตาเหมอนกนหมด แตหลงจากนน 4 เดอน เดกทแมทดลองใหฟงเพลงเซเรเนดของโมสารททกวน มหนาตาทแจมใสราเรง ประกายตาสดใสกวาเดกอน

เกยวกบเรองน คณมารโอธ (Shoken Maruo)นกวจารณดนตรและเสนหวทยา (Chamology) ผยงใหญไดเขยนจดหมายถงผมวา

“ผมกมประสบการณเรองประสทธผลของเสยงอยมากครบคณแมทคอนขางละเอยดคงสงเกตเหนวาใบหนาเดกเปลยนไปมากหลงสงครามโลกครงท 2สาเหตคอ 1.แมมวฒนธรรมสงขน 2.โภชนาการดขนและ 3. ม”เสยง”คอยกระตนอยมากมาย เดกทารก

อาย 1 เดอน ยงไมเขาใจภาษาพดจงไมสามารถพฒนาตนเองดวยภาษา เดกถกกระตนดวยดนตรจากวทย โทรทศนและสเตอรโอ ฯลฯ แสดงวาทารกนนฟงเพลงเปน”

นอกจากนน คณมารโอะ ยงคยใหฟงวา เขาไดมโอกาสเปนกรรมการในรายการดนตรหลายครง และสงเกตเหนวาใบหนาของคนดแตกตางกนไปตามประเภทของดนตรทแสดงในวนนน เราไมรวาเปนเพราะดนตรสามารถเปลยนหนาตาของคน หรอเปนเพราะคนหนาตาคลายๆกนมกชอบดนตรประเภทเดยวกนแตผมคดวาเรองนนาสนใจมาก

ยงไปกวานน คณมารโอะยงคดวาดนตรมสวนสรางคนงามขนมาได จงใชวธ “อาบดนตร” คอใหรางคนอยทามกลางดนตรเพอสรางความงาม โดยถอเปนวธการหนงของเสนหวทยา

เรองนนาจะเกยวโยงกบสงทผมเองเคยพดวาเราควร “ประสานกบดนตรนะครบ

63. การทองกลอนชวยฝกความจาของเดก

"เกลดหมะละลาย ตนไมปรากฏกายใหเหน นกพราบเลนเพลง”

“ลกแมวนอยนารก ผลกไสเหยยบยาเลนเพลนอย ดเหมอนใบไมนะ”

“คลานเลนและยมหว เจาตวนอยจะสองขวบแลว เชาวนนแหละนะ”

กลอนไฮข(กลอนสนของญปน หนงบท 3 วรรค กาหนดคาในวรรคเปน 5- 7 -5 )ขางตนน เปนกลอนของกวสมยเอโดะตอนปลายชอ อสสะ โคบายาชในหองทดลองของโรงเรยนเดกเลกเพอพฒนาสตปญญา เราใชกลอนไฮขเหลานเพอฝกความจาของเดก

เราเลอกกลอนไฮข ดวยเหตผลประการแรกคอ เปนกลอนสนทมจงหวะและจาไดงาย นอกจากนนเรายงคดวา”สงทจะใหเดกจดจา ตองเปนสงทชวยพฒนาจตใจเดก เปนของสงและมความงามมคณคาทจะจดจาไปตลอดชวตและตองเปนสงทดงดดความสนใจของเดกดวย”

อนดบแรกเราใหเดกจากลอนไฮขดงตวอยางขางตนวนละบท โดยคยถงเรองราวเบองหลงบทกลอนนนๆ เพอเราใหเดกสนใจเสยกอน วนตอมาเรากมาทาซาอกครงพรอมกบเสนอกลอนบทใหมใหจา เราทาเชนนทกวนจนกระทงเดกจากลอนไฮขไดหมดและเปนการฝกความจาอยางสนกสนาน ในตอนแรกเดกบางคนตองทองซาถง 10 ครงกยงจาไมคอยได แตพอเขาเทอม 2 เราซาเพยง 3-4 ครง และเมอเขาเทอม 3 เดกกจาไดภายในครงเดยว ภายในระยะเวลา1 ป เดกสามารถจากลอนไฮขไดประมาณ 170บท

สงสาคญคอการทองซา ถงเดกจะลมไปกไมเปนไร เราใหทองใหมกไดเดกทผานการฝกเชนน สามารถจดจาเรองยาวๆขนาด 2 หนากระดาษได หากไดฟงประมาณ 4-5 ครง

เมอผมพดเชนน อาจมหลายทานสงสยวาเราจะใหเดกเลกๆจดจากลอนไฮขไปทาไมกน ตอนแรกผมเองกไมชอบวธการสอน โดยเนนในเรองทกษะของการจดจาเชนเดยวกน แตการฝกใหเดกในโรงเรยนเดกเลกทองกลอนไฮขนน มใชเพอมงใหเดกจากลอนใหได แตการฝกเชนนมงทจะพฒนาสตปญญาความคดสรางสรรค และความสามารถคดเปนใหเกดขนในตวเดก การใชกลอนไฮขเปนเพยงวธการทดลองอยางหนงเทานน ถาเดกสนใจละก เราจะใชกลอนหรอโคลงอะไรกได

ผมอยากชใหเหนวาสมองของเดกเลกสามารถจดจากลอนไดเปนรอยบทถาเดกไมใชอปกรณในการจดจานมนจะขนสนมหมด แตถาเรายงใชบอยเทาไรกจะใชไดคลองและขยายสมรรถภาพเพมขนดวย

ความสามารถในการจดจาน เราควรเพาะบมในวยทเดกยนดทาอะไรซาๆ แตในวยถดมาเรานาหลกเลยงวธการสอนแบบใหทองจาทงดน

64. วนเดกเลกนแหละทควรใหเดกไดดของแท

รานคาของเกาในสมยกอน ใชวธฝกลกจางโดยตอนแรกใหทาธระเกยวกบของแททมราคาสงเทานน ประมาณครงป ลกจางเหนแตของแทตงแตเชาจรดเยน ความสามารถในการแยกของแทกบของปลอมจงซมซาบเขาไปโดยธรรมชาต ผมคดวาสมองของลกจางคงมรปแบบในการจาแนกของแทฝงอยแลว จงสามารถรไดทนทวาชนไหนของแทชนไหนของปลอม ทงๆทเกอบจะไมตางกนเลย

วธสอนลกจางของรานขายของเกาน นามาใชกบการสอนเดกเลกถาเราใส”ของแท”กถกสรางขนในสมองและไมยอมรบ”ของปลอม” เมอโตขนแตถาเราใส”ของปลอม”เขาไปรปแบบในสมองกจะเปน”ของปลอม” และไมยอมรบของทถกตองในอนาคต ผมเคยยกตวอยางเดกพดภาษาอสาน ซงเปนตวอยางยนยนในเรองนไดดวย

แนนอน การเลอกวาสงไหนเปน”ของแท”สงไหนเปน”ของปลอม”นนทาไมไดงายๆ การประเมนคณคาเหลานตองเปนหนาทของคณพอคณแม สงทคนสวนใหญยอมรบมาแตโบราณแลววาเปนดนตรชนเยยม หรอเปนภาพเขยนชนยอดนน เรากนาจะคดวาเปน”ของแท ไดนะครบ สงทผมอยากเนนกคออยาคดวาเดกยงเลกเกนไปจงใหดแตหนงสอภาพทมสสนเปรอะเปอนไปดวยรสนยมตา ภาพเขยนทคณพอคณแมคดวาด ไมวาจะเปนภาพของมาทส หรอปกสโซ ควรใหเดกดดนตรทคดวาดไมวาจะเปนของบโทเฟน หรอโมสารท ควรใหเดกฟงมากๆ

เมอเดกมรปแบบพนฐานทด เดกจะคอยๆรจกประเมนคาของภาพเขยนและดนตรไดดวยตนเอง เดกบางคนอาจชอบดนตรแจส บางคนอาจชอบเพลงสากลกได

มคณแมหลายคนทดวาลกเมอลกชอบรองเพลงยอดนยม(ฮต)และบอกวาเพลงยอดนยมเปนเพลงไมดไมควรฟงไมควรรอง แตเดกไดฟงเพลงพวกนมาตงแตเกด ยอมสนใจเพลงเหลานเปนธรรมดา ในเมอสมองของเดกมแตรปแบบของเพลงยอดนยม ไมมความสามารถในการเลอกเพลงด ผลยอมเปนเชนนเอง

และเมอเปนเชนนแลว ถงเราจะหนมาชวนใหเดกฟงดนตรดๆมนกสายไปเสยแลว ดนตรและภาพศลปะเปนเพยงตวอยางเทานน แตไมวาอะไรหากเราสรางพนฐานดไวตงแตวยเดกเลก โตขนเดกกสบาย ดงนนเราจงควรชวยเหลอเดกตงแตในระยะแรกเรม

65. การเลยนแบบของเดกเลก

คอการสรางสรรคอนยงใหญ

ตอนผมยงเดก ขางบานผมมผชายพดตดอาง ผมชอบพดลอเลยนเขาบอยๆ และถกคณแมดเอาวา “อยานะ พดตดอางมนตดกนไดนะ”

ตอนนนผมอาย 3 ขวบ และเปนชวงทชอบการเลยนแบบทสด

เอม.ซ.โจนส ซงเขยนหนงสอไวหลายเลม เกยวกบพฤตกรรมของเดกเลกกลาววา ถาอยากแกนสยเดกทกลวสนขละก ใหเอาเดกนนไปเขากลมเดกทไมกลวสนข เดกจะเลยนแบบกนเองและหายกลวสนขได

ผมเคยไดยนพวกคณแมเลาประสบการณ ใหฟงวา เมอนาลกซงมนสยเลอกกนไปกนขาวรวมกบเดกวยเดยวกนซงไมเลอกกน เดกเหนเพอนเปนตวอยางในทสดกแกนสยเลอกกนไดสาเรจ ยงกวานนเดกซงไมคอยยอมกนขาวเวลาไปกนขาวบานเพอนจะกนเกงอยางไมนาเชอ เรองแบบนเราคงไดยนบอยๆทางฝายคณแมมกบนวา”อาหารทดฉนอตสาหทาลกกลบไมยอมกน มนนาโมโหนก” เรองนกเปนการเลยนแบบอยางหนง ไมใชเพราะอาหารอรอยหรอไมอรอยแตเมอเดกเหนเพอนกนเกงกพยายามกนบางเทานนเอง

การเลยนแบบในวยเดกน เรมตงแตอายขวบเศษ และเมออายเกน 2 ขวบ เดกจะตงใจเลยนแบบคนรอบๆดวยตนเอง ไมเฉพาะแตเลยนแบบเดกดวยกนเทานน เดกชอบเลยนแบบผใหญหรอคนโตกวาดวย มคาพดทวา “เดกคอกระจกของผใหญ” โดยเฉพาะในวยน พอแมหรอคนเลยงเดกตองระมดระวงไมควรทาอะไรผด

เดกวย 3 ขวบนน ชอบเลยนแบบทาทาง การพดจาและทกสงทกอยาง ของคนอน เรองทผมถกดสมยยงเดกเมอพดเลยนแบบคนตดอางนน ไมใชเพราะโรคตดอางนนตดตอกนได แตเพราะคณแมกลววาผมจะเลยนแบบจนตดเปนนสยนนเอง เราควรตระหนกวาการเลยนแบบของเดกมอทธพลมากดงมคากลาววา”เลนกบเพอนประสาท เดกกประสาทไปดวย เลนกบเพอนขขลาด เดกกขขลาดไปดวย”

การเลยนแบบของเดกนนไมใชการทาตามเฉยๆแตมความคดสรางสรรคอยดวยเสมอ ถาเรามวแตกลววาเดกจะเลยนแบบแตสงไมด กลบกลายเปนการเดดตนหนอของความคดสรางสรรคของเดกทงเสย

66. ถาเดกเกงเรองใดเรองหนง

เดกจะเกดความมนใจในทกเรอง

ผมไดกลาวไวในตอนแรกแลววา การใหเดกเรยนไวโอลน เรยนภาษาจน ภาษาองกฤษนน ไมไดมจดประสงคเพอสรางอจฉรยบคคลหรอผเชยวชาญในแนวนนๆเพยงแตหวงวาสงเหลานจะมอทธพลตอพฒนาการทางสมองของเดกโดยรวม

อยางไรกตาม การมงทาสงใดสงหนงอยางถงทสดจะมผลดในแงอนเพราะ”หากเกงเรองหนง จงมนใจทกเรอง”

ตวอยางทจะยนยนเรองนมากมายจนเลาไมหวาดไมไหว ตวอยางหนงคอ เดกชายคนหนงทโรงเรยนของอาจารยซซซก อายเพยง 3 ขวบ แตไมทราบวาเปนเพราะอะไรจงเปนเดกซมและขแย ในตอนแรกแกพดไมคอยชดเมอเปรยบกบเดกอนในวยเดยวกน และเอาแตเกาะตดหลงแมแจยงกบกระดองเตา พอใหถอไวโอลนแกกไมยอมสใหมเสยงออกมาเลย สงเสยงรองไหออกมาแทนตลอดเวลา เดกแถวบานแกกมแตเดกแกนแกวและคอยลอเลยนวาแกพดไมชด จนแกรองไหและไมมใครใหเขาพวกดวย เวลาผานไป 1 เดอน....2 เดอน...ดวยความสามารถในการสอนของอาจารยซซก เดกคนนนเรมสไวโอลนและเพยงชว 6 เดอน แกกสามารถเลนไดไมแพเดกอนเลย

โดยเฉพาะการเลนแบบพซซคาโต(Pizzicato) คอใชนวดงสายไวโอลนเดกคนนเลนเกงเปนพเศษ ตงแตนนเปนตนมาแกกมความมนใจตนเองมากและเปนทนาแปลกใจมากทแกขยนฝกซอมดวยตนเอง ในขณะเดยวกนแกกดาเนนชวตประจาวนอยางสดชนรนเรงและชกจะเรมขเลนมากขน แสดงทาเปนผควบคมวงตอหนาเดกโตกวาบาง และเมอกลบบานกยงเปนผนาในการเลนกบเดกเพอนบาน ภาษาพดของแกกไมเพยนอกตอไป

ตวอยางทานองนไมจากดเฉพาะในวยเดกเทานน สมยทผมเปนนกเรยน มเพอนนกเรยนชายคนหนงไมชอบวชาอนเลยนอกจากภาษาองกฤษและแมแตวชาองกฤษทตนชอบตอนแรกเขากไมรเรองเลย หลงจากพยายามเรยนไดไประยะหนงเขากคอยๆจาศพทได และในไมชาเขากทาคะแนนวชาภาษาองกฤษไดดทสดในหอง หลงจากนน เขาเกดอยากลองสกบวชาอนดบาง และสามารถทาคะแนนไดดเชนกน โดยเฉพาะวชาสนทนาภาษาตางประเทศนน เมอมความมนใจกเกดความชอบและสนใจพดคย ทาใหยงพดเกงขนไปอก

แมแตผใหญยงเปนไปได เพราะฉะนนเดกเลกๆ ซงยงไมคอยมความกงวลทางใจ หากมความมนใจในตนเอง กเทากบมพนฐานสาหรบกาวไปขางหนาอยางเตมท

67. การเลนไพจบคชวยฝกใหเดกคดเปน

ทกคนคงรจกเกมเลนไพจบคนะครบ เปนเกมงายๆคอควาไพทงหมดแลวหงายทละใบพรอมๆกน ถาเลขตรงกนกกน เกมนดเหมอนวางาย แตพอผใหญเลนกลบยาก บางครงลนแพเดกอาย 2-3 ขวบเสยดวย

ทานผอานลองเลนเกมนกบลกดสกครงซครบ เกมนไมตองอาศยเทคนคหรอมไตอะไรยงยาก อาศยแตความจาเทานนจงเรมเลนไดอยางสบายใจแตพอเลนไป.....เลนไป ผใหญคงเจบใจทเลนไมไดดงใจนะครบ ถงจะพยายามจาเอาไววาไพแถวท 4ใบท3จากขวามอ กบแถวท1ใบท2 จากซายมอคอไพเบอรสอง แตพอวนไปสก 2-3 รอบเรากลมเสยแลววาไพเบอร 2 อยตรงไหนบาง ผลสดทายเราเลยตองยอมจานนและใชวธหงายไพสงเดช จงโดนเดกหวเราะเยาะเอาเสยดวย

ตรงกนขาม ทางฝายลกของคณกลบไมรสกทกขยากอะไรเลย หงายไพทละ 2 ใบ แลวกนเอากนเอา เรองนมใชเปนเพราะความจาของทานเสอมผดปกต หรอความจาของลกทานดกวาเดกอนเปนพเศษหรอกครบ หากทานพจารณาดใหดจงจะรวา เดกไมไดพยายามจดจาตาแหนงของไพแตละใบ แตแกจาตาแหนงของไพทงหมดเปนรปแบบหนงประทบอยในสมอง กลาวคอทกครงทแกหงายไพ แกจะจดจาไวเปนลายภาพ เรองนคอตวอยางหนงของความสามารถในการจดจาดวยรปแบบของเดกเลกซงผมเคยเอยถงหลายครงหลายหนแลว พวกเราผใหญใชชวตจดจาตาแหนงของไพแตละใบ โดยดวาเปนไพใบทเทาไรจากขวามอหรอใบทเทาไรจากขางลางจงไมสามารถสเดกได

ความสามารถจดจาดวยรปแบบน เปนความสามารถพเศษอยางหนงของเดกเลก ซงผใหญคงเลยนแบบไมได เดกจดจาลกษณะเดนของรปแบบนนๆไดในทนทอยางถกตอง จงเปนวธการจาทมประสทธภาพมากทสด

เปนตนวาถาหากเดกจดจารปแบบไวไดแลว เวลาทแกเหนรถวงอยบนถนนเพยงแวบเดยว แกกรไดทนทวารถนนยหออะไร ทาในประเทศไหน

ดวยประการฉะน เดกเลกจงสามารถพฒนาสตปญญาจากการละเลนหรอจากดนตร พวกเราผเปนพอแมมหนาทคอยชวยเหลอสนบสนนเทานน การเลนกบลก ฟงเพลง

ดวยกน วาดรปดวยกน ซงเปนสงทเราทาลงไปโดยไมไดตงใจน กลบมผลอยางใหญหลวงตออนาคตเดกๆ

68. ดนสอและสเทยนควรใหเดกเรวทสด

เมออายได 8 เดอน เดกสามารถเคลอนไหวนวโปง แยกนวอนๆไดแลว และจบของอยางอสระมากขน “การจบของอยางอสระน”พวกเราผใหญคดวาเปนเรองงายนดเดยว แตสะหรบเดกทารกนน สงนเปนเครองชบอกถงการพฒนาทางสตปญญาทสมบรณ เดกในวยนเรมฉกกระดาษเลน รอของเลนกระจยกระจายจนคณแมปวดหว เพราะเดกกาลงยางเขาสวยทอยากแสดงความเปนตวของตวนนเอง

ในระยะเวลาเชนน สงทสาคญทสดสาหรบคณแมคอ ชวยสนบสนนความอยากแสดงอะไรของเดกใหพฒนาขน ซงจะชวยสงเสรมความคดสรางสรรคใหเกดขนในตวเดก

ถาเราใหเดกไดเลนดนสอและสเทยน แกจะขดเขยนเปรอะไปทว ถาเราใหกระดาษ แกจะขดเสนตามอาเภอใจหรอฉกเลนเสนเสนหนงทเดกเขยนอาจไมมความหมายอะไรสาหรบพวกเรา แตเปนการแสดงออกอยางหนงของเดก

แตทวาพอแมมกกดดนความอยากแสดงออกของเดกโดยไมรตว ทานผอานเคยบอกเดกใชหรอไมวา”สเทยนเขาตองจบกนอยางน” “แอปเปลตองเปนสแดงซจะ” หรอ “เวลาเขยนวงกลมตองเขยนอยางน” ซงเปนการบงคบใหเดกทาตามความคดของตน ทานผอานเคยหามเดกบอยๆใชหรอไมวา “อยาฉกกระดาษเกลอนกลาดซจะ” อยาใชสเทยนเขยนบนโตะซจะ” ฯลฯ

เวลาไปเยยมบานใครทมเดกเลกๆและบานนนอยในสภาพเรยบรอยหาเศษกระดาษตกสกชนไมมเลย คนทวไปมกชมแมบานวา เกงเหลอเกนทมลกเลกๆแลวยงดแลบานไดสะอาดเรยบรอย จรงอยการดแลบานใหสะอาดทกซอกทกมม ในขณะทตองเลยงเดกเลกๆไปดวยนน เปนเรองททาไมไดงายๆ แตถาหากการกระทาเชนนนเปนอปสรรคตอความอยากมความคดสรางสรรคของเดกกเปนเรองนาตกใจไมนอย

กลาวกนวา การขดเขยนเลน การลอกลองของเลน การฉกกระดาษเลน ของเดกเปนการใชนวมอ ซงเปนการพฒนาสตปญญาของเดก และชวยใหเดกมความคดสรางสรรค เพราะฉะนนเราควรใหเดกไดจบดนสอและสเทยน โดยเรวทสด

อยางไรกตาม ถาเราใหดนสอและสเทยนแกเดก แตในขณะเดยวกนเราคอยหามวา ทาไอนนไมได ทาไอนไมได จะกลายเปนการเดดหนอของความอยากมความคดสรางสรรคของเดกทงเสย

69. กระดาษวาดเขยนมาตรฐาน

ทาใหเกดคนขนาดมาตรฐานเทานน

คณฮโรช มานาเบะ (Mr.Hiroshi Manabe) นกเขยนภาพประกอบ ซงเคยถกสมภาษณลงวารสาร “พฒนาเดกเลก” ของสมาคมเพอการพฒนาเดกเลก มความไมพอใจในระบบการศกษาของเดกเลกในปจจบนเชนเดยวกบพวกผม เขาเคยพดและชแนะความคดเหนทสาคญๆมากมายในเรองทเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวย ซงผมเคยนามาอางองเชนกน คาพดของเขาตรงเปาอยางแทจรงโดยเฉพาะคากลาวของเขา

เกยวกบบทบาทของพอแมตอนเดกเรมรจกวาดรปนน ในฐานทเขาเองกเปนนกวาดภาพประกอบ จงมคาควรแกการรบฟงอยางยง

เขากลาววา”การวาดภาพนน เรมตนตรงทจะวาดภาพขนาดไหนด” แตปรากฏวา ขนาดวาดเขยนทพอแมคณครโรงเรยนอนบาลหรอสถานเลยงเดกสงใหเดกวาดนนมขนาดมาตรฐานเทากนหมด เดกแตละคนไมมโอกาสเลอกกระดาษทตนตองการ โดยเฉพาะในโรงเรยนอนบาลนน กระดาษทเดกจะวาดถกวางไวบนโตะเรยบรอยแลว

ทาทของพอแมและคณครในเรองน เหมอนกบทผมเคยเอยไมผด คอทกคนพากนคดวา “เดกเลกควรฟงเพลงสาหรบเดกเลก” “เดกเลกควรฟงนทานสาหรบเดกเลก”เดกๆซงไดรบแตกระดาษวาดเขยนขนาดมาตรฐานจะเตบโตขนมาพรอมกบความคดทวา ภาพเขยนควรเขยนดวยกระดาษขนาดเทาน และการเขยนรปเลกๆในโลกเลกๆเชนน คณพอคณแมกดใจ คณครกชมเชย

เมอเดกเรมจบสเทยนหรอดนสอ ซงเปนเวลาทเดกเรมเหนรอยดนสอหรอสเทยนปรากฏบนกระดาษแผนนน ในสมองของเดกคอโลกอนกวางใหญขนาดพอแมนกไมถงทเดยว เพราะฉะนน โลกในความคดของเดกยอมลนออกมานอกกระดาษขนาดมาตรฐานอยางแนนอน หากเปนไปได เรานาจะใหเดกแผนกระดาษขนาดใหญทแกคลานไปไดทเดยว คนขนาดมาตรฐานนน เราจะหวงใหมความคดสรางสรรค หรอความเขมแขงขนาดเปนผสรางประวตศาสตรยอมไมได กระดาษมาตรฐานยอมทาใหเกดคนขนาดมาตรฐานเทานน

70. การใหเลนของเลนมากเกนไป

ทาใหเดกกลายเปนคนจบจด

เมอพดถงของเลน ทกวนนผมมความของใจอยอยางหนง คอหยดอยหนาราน ผมรสกวาพอแมญปนออกจะใหของเลนลกมากเกนไปเสยแลวนะครบ ผมเหนเดกรองไหไมยอมหยดอยหนารานขายของเลน หรอหนาแผนกขายของเลนตามหางสรรพสนคาบอยๆในทสดพอแมกยอมแพจาตองซอให

เวลาเกดเหตเชนน ไมวาเดกจะรองไหสกแคไหน พอแมชาวตางประเทศจะไมยอมซอของเลนใหเดดขาดเทาทผมเหน ครอบครว ชาวตะวนตกไมซอของเลนใหลก นอกจากในโอกาสวนเกดหรอวนครสตมาส ผมไมคอยเหนเขาพาลกไปรานขายของเลนเลย

การใหอะไรทกอยางทเดกอยากได ไมใชเปนการแสดงความรกของพอแม แตกลบจะใหผลรายตอลกเสยอก

ผมเองกชอบซอของเลนใหหลาน หลานจะไดดใจ แตโดนแมของหลานดบอย ๆ ซอของเลนใหกลบโดนตอวาเอาอยาน ฟงแลวตลกสนด แตเมอผมเหนตวอยางของครอบครวของชาวตางประเทศแลว ผมกรสกวาตวเองทาไมถก

จากการวจยของนกจตวทยาหลายทานพบวา การใหเดกเลนของเลนแกเดกมากเกนไปจะทาใหเดกมนสยจบจด ไมสามารถจดจออยกบสงหนงสงใดได เปลยนความสนใจไปเรอยๆอยางรวดเรว ถงแมวาเดกจะมของเลนเพยงชนเดยวแกกสามารถหาวธการตางๆมาเลนได ไมวาจะเปนเศษไมชนเดยวแกก หรอฝากานาเกาๆ สาหรบเดก

เลกแลวอาจเปนของเลนทแกสนกสนานกวาของเลนราคาแพงตามหางสรรพสนคาเสยอก

ผมคดวาการสนบสนนใหเดกมความคดสรางสรรคเชนนแหละคอหนาทสาคญของพอแม การมของเลนรอบตว อยากไดอะไรเปนไดหมด ไมไดหมายความวาเดกคนนนจะมความสข

มคากลาววา คนกนเหลามกถกเหลากน ผมรสกวาเดกทมของเลนมากเกนไป คงจะถกของเลน มนเลนเอานะครบ

71 . การเกบของในหองหมดจนเกนไป

เพราะกลวอนตรายนนไมด

วนกอนผมอานหนงสอทเขยนโดยภรรยาของคณ องโงะ ซาคางจ (Mr. Ango Sakaguchi) นกประพนธผทมชอเสยงของญปน เธอเลาวา องโงะนะชอบทาใหหองของเขารกรงรง จนกระทงไมมทวางเทาเดน แตพอเธอเขาไปทาความสะอาดเกบกวาดจะถกเขาตอยเอาจนเกอบมรอยชาทเดยว

ไมเฉพาะแตองโงะเทานน หองของนกประพนธหรอศลปนผทางานสรางสรรค สวนใหญจะรกยงกบรานขายของชา เรองนไมวาจะเกยวกบการทางานสรางสรรคของพวกเขาเอาเสยเลยคงไมไดหรอกครบ สงทมากระทบตาหรอสะทอนเขาไปในหยอมมสวนชวยปลกจนตนาการและเปนตวดลบนดาลใจทสาคญดวย

เหตผลทผมเอยเรองนขนมา กเพราะวาบรรดาแมทเอาใจใสเลยงดลกมาก มกมแนวโนมทจะเกบของรอบตวเดกเสยหมด จรงอยเดกวยกาลงคลานจนถงวยเรมหดเดนนน ไมวาจะทาอะไรกดนาอนตรายเหลอเกน ทาแจกนลมบางกดสายไฟบาง ตกระเบยงบานบาง ทางฝายแมกเปนหวงวาถาลกรกเปนอะไรไปคงแย จงพยายามปองกนทกวถทางใหลกพนจากอนตรายทงปวง แตลองนกดซครบวาถาเราเกบของออกจากรอบตวเดกเสยหมดจนเกอบจะเหมอนบานราง ละของทกอยางทเดกจบตองจะตองทาใหกลมมนหมดทกชน ไมแตกหกงายๆสภาพของบานจะเปนอยางไร

กอนหนานผมเคยพดถง มาดาม มอนเตสโซร (Madamn Montessori) เธอกลาววา ทกสงทกอยางทเดกเลกจบตองจะเปนประสบการณทสาคญสาหรบแก ฉะนนเราควรกระตนเดกดวยการใหแกไดสมผสของหลายอยาง ทงทมผวหยาบ ของแหลม ของหนก และของเบา การทเดกไมยอมอยนงเฉย สนใจสงตางๆรอบตว เลนกบมนบาง ทามนลมบาง ฉกใหขาดบาง ทาแตกบาง เหลานเปนการแสดงถงความอยากรอยากเหนและความคดสรางสรรคของเดก

ในทานองเดยวกบทหองรกรงรงชวยดลบนดาลใจศลปนเกดจนตนาการ ดเหมอนวาสงทผใหญคดวาไมนาสนใจหรออาจเปนอนตราย กลบชวยกระตนใหเดกเกดความคดสรางสรรคและพฒนาสตปญญาของเดก ถงแมวาหองของเราจะเลอะเทอะไปบาง หรอแจกนอาจลมโดนหวเดกจนรองไหกตามท แตประการณเชนนมคณคามากสาหรบเดกเลก

72 . เดกเลกกรจกระเบยบ

ในบทกอนผมกลาววา การเกบหองจนหมดจดเกนไปนนไมด แนนอนผมไมไดหมายความวาพอแมจะทาตวเหลวไหล หยบอะไรแลวทงไวตรงนนกไมเปนไร ผมเคยพดหลายหนแลววา เดกมความสามารถจดจารปแบบไดด เพราะฉะนน เดกจงรบรเรองรปรางหรอสถานทสสนไดด ความสามารถในการจดจารปแบบของเดกจะดมากถาไดรบรสงนนซาๆกนหลายๆหน ในทานองเดยวกนเดกไดเหนอะไรในทเดยวกนเสมอ นาจะมผลเชนเดยวกบการไดรบการกระตนซาๆกน

เกยวกบเรองน มาดาม มอนเตสโซร ไดรายงานตวอยางไวมากมาย ตวอยางเชน มเดกอาย 5 เดอนคนหนง ซงแมพานงรถไปเทยว เมอผานแผนหนออนทตดอยทามกลางกาแพงสเหลอง เดกแสดงความชอบใจมาก ดงนนแมแกจงพาไปทนนทกวน พอเดกเหนหนออน ตาของแกกจะสองประกายสดใสทนท มตวอยางของเดกอกคนหนง ซงแสดงอาการไมพอใจมากเมอแมของแกเอารมสแดงมาวางบนโตะตวโปรดของแก เดกอกคนหนงแสดงอาการเหมอนกบคลมคลง เมอแมของแกเพยงแตเปลยนมออมแกอาบนาจากมอขวาซงทาอยปกต มาเปนมอซาย เดกบางคนเพยงแตเปลยนตาแหนงทวางหมอนองบนเกาอเทานนกแผดเสยงรองไห ตวอยางเหลานแสดงวาเดกเลกมความละเอยดออนมากตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

ลองคดดใหด เราเหนวาเหตการณแบบนเกดขนรอบตวเราบอยๆการทเดกรองไหจาออกมาโดยไมมเหตผล หรอหมดความอยากอาหาร หรอเปนไขตวรอน อาจเปนเพราะเดกออนมปฏกรยาตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมโดยทผใหญไมรตวทวา “โดยไมมเหตผล”นน คงเปนความคดของผใหญแตเพยงฝายเดยวกระมงครบ

การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทวาน กลาวอกทกคอความรสกของเดกทวาระเบยบแบบแผนรอบกายของตนถกทาลายเปลยนจากแบบแผนทตนชอบ มาเปนแบบแผนทตนไมชอบ เดกจงแสดงอาการโตตอบ

ดงนนกลาวไดวาเดกเลกมความรสกอนละเอยดออนตอระเบยบแบบแผนยงใหญกวาผใหญมากนก เดกไมเพยงแตรบรในแตละสงละอยางเทานนยงรถงความสมพนธระหวางสงเหลานน และเรองนมสวนสมพนธอยางมากกบการพฒนาความสามารถของเดก เราควรหลกเลยงการเหยยบยาความรสกมระเบยบแบบแผนของเดกเลกดวยหวใจอนไมละเอยดออนของผใหญเรามใชหรอ ?..

73 . จดสถานทใหเดกมองเหนอะไรเอง

ดกวาจดของมาใหเดกด

เมอผมเขาใกลเตยงของเดกแรกเกด และชะโงกหนาดเดก ผมเคยเกดความรสกอยางหนงเสมอมา กลาวคอ ผมสงสยวาเดกทยงหนหวเองไมไดนนอนมองอะไรอยบนเตยง เรองระยะสายตาของเดกนนเราไมพดถง แตเดกทนอนหงายอยบนเตยงนนจะไมเหนอะไรเลยนอกจากเพดานแบนๆ หรอมงทครอบอย บางครงจงมใบหนาของผใหญโผลเขาดทหนง แลวกหายไป บรรดาพอแมกคดวาแบบนไมด ตองหาอะไรมาใหดสกหนอย จงเอาปลาตะเพยนบาง โมไบลบาง มาแขวนใหด หรอเอาปองแปงมาเขยาใหด แนละการทาเชนนยอมชวยกระตนเดกอยบาง แตแคนพอเพยงหรอยง? ผมตดใจสงสยอยเสมอ

ปรากฏวาเมอผมอานหนงสอของมาดาม มอนเตสโซร ชาวอตาล ผรเรมเรองการศกษาในระยะปฐมวย ผมวามตอนทเอยถงปญหาทผมสงสยอยดวยพอด

เธอกลาววา เดกออนนนกระหายหวสงทกระตนความรสกอยางมาก ถาถกทงใหนอนแบบน เดกจะไมไดรบการตอบสนองดงทกลาวเลย และการทผใหญโผลหนามาดเพยงชวครเปนครงคราว เมอใหเดกรวาแกไมไดถกทอดทงนน กลบเปนการสรางความลาบากใหแกเดก เพราะความอยากไดสงกระตนทาใหเดกมองตามสงทแกเหน เราไมควรเอาเปรยบเดกในเรองน

วธแกปญหานคอ ควรใหเดกนอนในทาเอนตวขนนดหนอย และแทนทจะหาอะไรมาวางไวตรงหนาใหเดกด เราควรพาเดกไปทซงแกสามารถมองโลกภายนอกไดเหน การกระทาเชนนสาคญกวาเปนไหนๆ

74 . ของเลนไมควรสวยแตอยางเดยว

ตองจบเลนสนกดวย

คณฮโรช มานาเบะ นกวาดภาพประกอบ ซงมชอเสยงทางดานความละเอยดของปลายพกนและความเปนเอกเทศของผลงาน และยงมความคดทนาสนใจเกยวกบการศกษาในวยเดกเลกอกดวย เขากลาววาศาสตรทสาคญทสดสาหรบอนาคตคอการอบรมสงสอนเดก เขาเองไดทดลองสอนลกตามความคดของเขาเอง วนกอนผมพบเขา เขากพดเรองเกยวกบของเลนวา

“ผมไมเคยซอของเลนสาเรจรปใหลกเลย ซอใหแตของเลนประกอบเองจงจะเลนได บางครงเดกถงกบนาตาไหลพรากตอนนงประกอบ ของอะไรททาไมได เขากรวาทาไมได แตไมเคยมาขอความชวยเหลอจากผมหรอก เขารดวาถาเขาประกอบไมไดเขากอดเลน เดกกเลยสตาย"

ผมคดวา นแหละคอทฤษฏการใหการศกษาแกเดกทเยยมยอม เปนการใหเดกไดรจก “ความดใจททาไดสาเรจ” ซงเปนสงทการศกษาในระบบปจจบนยงขาดอยมาก

ไมวาจะไปรานขายของเลนรานไหน เราจะเหนของเลนมากมายหลายหลากชนด ตงแตของเลนทมสสนสะดดตา นทานภาพประกอบเสยง ของเลนทเหมอนพมพดดจรงๆ ฯลฯ มตงแตของประดบจนถงอปกรณการเรยนพวกเราผใหญเหนแลวยงคดวานาสนก เตมไปดวยความฝน พลอยหลงเพลนไปดวย อตสาหเทกระเปาซอใหเพราะคดวาคงเลนไดนาน แตเดกกลบเลนเพยงพกเดยวแลวเมนไมมองอกเลย

เรองเศรา(?)แบบนไมวาพอแมคนไหนกเคยประสบมาแลว รสกวาสาหรบเดกออนและเดกเลกนน ของเลนทดไดอยางเดยวหรอเพยงแตเคลอนไหวไดนนไมคอยนาสนใจเทาไรนก เดกไมชอบของสาเรจรปทตวเองไมมสวนเกยวของดวย ถงเราจะซอชดรถไฟแลนดวยไฟฟาราคาแพงให เดกกลบชอบถอดรางหรอตอรางเลนและประกอบเอาเองมากกวา

การศกษาแบบ “มอนเตสโซร” ทผมเอยถงนน กาลงเปนทนยมมากในยโรป คอมความคดวาเดกเปนสมาชกคนหนงของสงคม เพราะฉะนนของเลนเดกจงเปนสงทใชในชวตประจาวน มทงเครองใชผวหยาบและผวมนเรยบ ทตดกระดม ฝาปดขวด ฯลฯ มครอบครวหนงซงอาศยอยในเมองบอนนในประเทศเยอรมน ถงกบสรางอปกรณสาหรบเลนตดกระดมใหลก

พวกเราผใหญมกคดถงของเลนวาตองเปนแบบนนแบบนตามทเคยมมา แตสาหรบเดกแลว ของใชในชวตประจาวน หรอสงทชวยใหเขาดใจเมอทาสาเรจกลบเปนสงทเขาพอใจและชวยสรางความคดสรางสรรคดวย

75. สาหรบเดกเลก

หนงสออาจไมใชอาน แทงไมอาจไมใชเรยง

พวกเราผใหญชอบกาหนดลงไปวา หนงสอคอของสาหรบใชอานหรอด แทงไมมไวเรยงเลนตอเลน แตสาหรบเดกเลกนน หนงสอไมจาเปนตองใชสาหรบอาน และแทงไมไมจาเปนตองเอาไวใชเรยงเลน

ไมเฉพาะแตหนงสอหรอแทงไมเทานน ของเลนทกชนด ผใหญมกคดกาหนดวธการเลนเอาไว พอเดกไมเลนตามวธทผใหญคด พอแมกไมพอใจคอยเตอนวาตองเลนแบบนซลก อนทจรงถาเดกคดวธเลนของแกเองและสนกสนานพอใจกบการเลนของแก ไมวาจะเปนวธการเชนใด กนาจะบรรลวตถประสงคของการเลนเหมอนกน การทผใหญไปจากดใหเลนตามความคดของตน กลบกลายเปนการเดดหนอของความคดสรางสรรค และทาใหเดกหมดความอยากเลนดวย

หนงสอนน บางครงกถกเดกใชสาหรบสรางอโมงค บางครงกเปนกระดาษวาดรป และบางครงกเปนของสาหรบฉกเลน การทผใหญกาหนดไววาหนงสอมไวอานแตอยางเดยวนน ใหผลรายยงกวาการไมใหเดกจบหนงสอเลยเสยอก เมอเดกโตขนแกรเองวาหนงสอมไวอานจงจะสนกทสดโดยเราไมตองสอน

สาหรบเดกแลว ไมมของเลนอะไรทนาเบอหนายไปกวาของเลนสาเรจรปทแกแตงเตมเคลอนยายอะไรไมไดเลย ถงจะเปนของเลนราคาแพงสกแคไหน ถาไมมสวนใหเดกมโอกาสคดแตงเตมละกไมใชของมคาสาหรบเดกเลย

พอแมทงหลายคงมประสบการณทวา ตอนมลกคนแรกมกจะซอของเลนมามากมายจนเกนความตองการ พอถงลกคนทสองกลบไมคอยซอของเลนเทาไรนก ทงนเพราะพอแมรแลววาถงผใหญจะซอของเลนทคดวาดใหเดกกลบไมชอบใจเทาไรนก สาหรบเดกแลวทกสงทมองเหน ทกสงทจบตองไดคอของเลน ของเลนสาเรจรปทมไวใหเลนแบบสาเรจรปจงไมมความจาเปนสาหรบเดกเลย

76. การเลนแบบงายๆ ประเภทเลนดนเหนยว

พบกระดาษ ตดกระดาษนน สรางเสรมความคดสรางสรรคของเดก

ผมกลาวในบทกอนแลววาเราควรหลกเลยงการใหของเลนสาเรจรปแกเดก และของเลนทใหไมควรเปนของทดสวยอยางเดยว แตตองจบตองแลวสนกดวย แลวของเลนอะไรเลาทมคณสมบตเหมาะสมตามเงอนไขดงกลาวแลว? ในประเทศญปนยงไมไดพฒนาของเลนประเภทผวหยาบ ผวมน ตามทฤษฏของมอนเตสโซรอยางพอเพยง

เพราะฉะนนเมอมองไปรอบตวจงเหนไดวา ของเลนงายๆ ทมมาแตดงเดม มคณคาวาของเลนใหมๆ ทวางขายเสยอก ตวอยางเชน ดนเหนยว ดนนามน การเลนพบกระดาษ และการตดกระดาษ

คณสมบตทเหมอนกนประการหนงของของเลนเหลานคอ ถาไมทาอะไรกบมนเลย มนกไมมรปราง ไมมความหมาย เปนเพยงวสดชนหนงเทานน แตในขณะเดยวกน เราอยากทาใหมนเปนรปรางอะไรมนกเปนไดตามฝมอ และความตงใจของเรา ขอนทาใหของเลนพวกนดเลศสาหรบเดกเลก ซงอยในวยทสมองกาลงพฒนาอยางรวดเรว

เปนตนวา ลองเอาดนนามน หรอกระดาษสาหรบพบ วางไวใหเดกอาย 0-1 ขวบเดกๆ จะเลนกบดนนามนและกระดาษโดยไมตงใจวาจะทาอะไรอยางไรกตาม รปรางของดนนามนและกระดาษกเปลยนไปตอหนาสายตาของเดกประสบการณนเปนสงแปลกใหมทนาทงและมคณคามากสาหรบเดก

ในระยะแรก การเปลยนแปลงของรปรางวสด และการไดสมผสดนนามนหรอกระดาษทาใหเดกเกดความสนใจ และรสกสนกจงทาซาแลวซาอกและเรยนรความสมพนธระหวางความเคลอนไหวของมอและการเปลยนแปลงของรปรางของดนนามนหรอกระดาษ

ตอมาเดกจะไมพอใจเพยงแคการบบปนและดงดนนามนหรอเลนกบการขยกระดาษและฉกกระดาษเลน แกจะแผดนนามนออกเปนวงกลมแบนๆ แลวบอกวา “นจานนะ” หรอพบมมกระดาษ สองดานแลวบอกวา “นเรอนะ” ของเลนพวกนมคณลกษณะเปลยนแปลงงาย จงสามารถตอบสนองความตองการของเดกไดตงแตเปนของงายๆ ไปจนกระทงเปนของสลบซบซอน ตามขนตอนการเจรญเตบโตของเดก

เดกทไดเลนดนนามนเรว เมอเปรยบเทยบกบเดกทไดเลนชา จะมทกษะตางกนมาก ไมใชเปนเพราะวาเดกคนเคยหรอไม หรอชอบ หรอไม แตเปนผลของความแตกตางทางสมองและความคดสรางสรรค รวมทงความละเอยดของปลายนวและความสามารถในการแสดงออกดวย

77. “การเลนละคร”

ชวยพฒนาความคดสรางสรรคของเดก

หลายบททผานมา ผมไดพดถงของเลนและการเลนของเดกเลกตามความคดของผม เชนเดยวกบการเรยนไวโอลนหรอเรยนภาษาองกฤษ จดประสงคไมไดมแตความตองการใหเดกสไวโอลนเกงหรอเรยนภาษาองกฤษเกงเทานน แตมวตถประสงคเพอพฒนาศกยภาพอนไมมขอบเขตของเดกใหบานสะพรงโดยอาศยสงเหลาน ในทานองเดยวกน การเลนโดยไมมจดมงหมายกใหผลเชนเดยวกบการเรยนภาษาองกฤษและไวโอลน

สามภรรยาชาวองกฤษชอ อลลงเวอร (The lllingworths) ซงเขยนหนงสอชอ “ Some Aspects of the Early Life of Unusual Men and Women "ไดบรรยายไวในบทสรปวา “ เดกทกคนไมวาจะเกดมาในชนชนไหน หรอผวสใด ไมวาจะมคนตองการใหเปนใหญในอนาคตหรอไมกตาม สมควรไดรบความเอนดอมชสงเสรม เพอพฒนาการทดทสด " พวกเราผใหญมหนาทใหความเอนดและอมชสงเสรมเดก และในขณะเดยวกน เราตองรอดผลลพธในระยะยาวอยางอดทนดวย

นกแตงเรองเดกชอ คณโกโร มาค ( Mr. Goro Maki ) ยกยอง “ การเลนละคร " วามสวนชวยทาใหกจกรรมสรางสรรคของเดกคกคกขน และบนวา “ การเลนละครนนจะคอยๆ ซมเขาไปในตวเดกทละนอย ผเปนแมจงมองไมเหนชดวาเดกพฒนาขน โดยเฉพาะคณแมแกวชาทชอบใหลกเรยนทาเดยว คงทนรอดผลงานอนลาชานไมไหว

แนนอน " " การเลนละคร " นน ไมสงผลใหเหนโดยทนทเดกเลกทเลนละครเมอเขาโรงเรยนประถมแลว ในระยะประถม 1-2 นน คะแนนการเรยนไมตางกบเดกอนหรออาจจะตากวาเสยดวย แตพอขนประถม 3 ปรากฏวาเดกเรยนดขนอยางรวดเรว และคะแนนทงหางจากเดกอน

แนนอน การแสดงละครในสมยเดก อาจสงผลใหบคคลนนเมอเตบโตขนสามารถแสดงความคดเหนของตนตอสาธารณชนไดอยางไมสะทกสะทาน แตสงทสาคญทสดคอ “ การเลนละคร ” ชวยใหเดกสามารถแสดงพลงสรางสรรคไดอยางตรงไปตรงมา และยงเปนกจกรรมททารวมกนเปนกลมอกดวย โดยเฉพาะ “ การเลน "นน ควรเปนการแสดงความรสกนกคดอยางเปนอสระเสร

78. การออกกาลงกายเปนการกระตน

การพฒนาทางสตปญญา

เมอผมกลบจากตางประเทศ สงทผมเตะตามากทสดกคอ ทาเดนอนออนแอของชาวญปน อาจารยคนโอะ อาคทส (Kunio Akutsu) ซงเปนผชวยศาสตราจารยของมหาวทยาลยเซนช (Senshu University) และรวมทางานวจยทสมาคมพฒนาเดกเลกดวยกลาววา ทาเดนแบบนเปนเพราะชาวญปนขาดการฝกการเคลอนไหวรางกายพนฐาน เชน การยน การเดน ทถกตองในวยเดก

เดกทเดนไดเรว จะเรมเดนตงแตอาย 8 เดอน ถาเราไมฝกวธเคลอนไหวทถกตองละก แกจะทาไมไดไปตลอดชวต ดงนน “ การเดน "ซงดเหมอนจะเปนการเคลอนไหวธรรมดาน จงมความหมายเชนเดยวกบการเรยนดนตรและภาษาองกฤษ

หลายบทถดไปน ผมจะพดเกยวกบรางกายของเดกเลก เหตผลบางประการหนงคอ ผมอยากใหรวาถาเราไมฝกการเคลอนไหวพนฐานตงแตวยนแลว จะเปนการสายเกนไป อกประการหนงคอ ในภาษาญปนมคาวา “ ปญญาเลศอยในรางเปรยว " เพราะฉะนน การฝกพนฐานการเคลอนไหวใหเดก จะชวยกระตนใหเดกมสต ปญญาดดวย

เดกวยทารกนน การพฒนาทางสตปญญามไดแยกจากการพฒนาทางรางกาย การเคลอนไหวทกอยางของรางกายผกพนแนบแนนกบปญญา ผมเคยกลาวไวกอนหนานวา การวายนาในวยกอน 1 ขวบ นอกจากชวยพฒนากลามเนอแลว ยงชวยฝกประสาทตอบสนองใหวองไวดวย อาจารยอาคทสกกลาววา “ การออกกาลงกายของทารกชวยใหอวยวะและระบบตางๆ ทวทงรางทางานอยางคลองแคลวขน และสามารถโตตอบความกดดนจากภายนอกไดอยางเขมแขง "

เดกทารกนน ขอใหมนมกนกบขอใหมคนคอยคมครองจากอนตรายกเตบโตขนมาไดโดยไมตองทาอะไรใหเปนพเศษ แตถาทาเชนนน หนอของศกยภาพทงหลายในกายเดกยอมไมเตบโตขนมา การบรหารรางกายใหนอกจากจะชวยพฒนากลามเนอและโครงกระดกแลวยงชวยพฒนาสมองและอวยวะภายในดวย

มคากลาววา เดกทเดนไดเรวมกหวด ถาเรามองจากแงของการเคลอนไหวรางกายกอาจจะพดไดเชนนน เพราะเดกเคลอนไหวมากสมองจงพฒนาได

79. ฝกเดกใหรจกใช

ทงมอซายและมอขวา

รอบตวทานมคนถนดซายสกกคนครบ ? อยางมากกเพยง 1 หรอ 2 คนใชไหมครบ และคนทถนดทงสองมอนนหายากมาก ผมกไมรวาเปนเพราะตนตระกลของมนษย คออาดมกบอวานนถนดขวาหรออยางไร และไมรวาตงแตเมอไรทสงคมถอวาคนถนดขวาจงจะธรรมดา ทนงขบรถ เครองกฬา ลวนผลตขนมาสาหรบคนถนดขวาเทานน เพราะฉะนน พอแมยอมสอนใหลกใชมอขวาเปนธรรมดา

เทาททราบ ชาวอเมรกาทถนดซายมมากกวาคนญปน แตโดยทวไปแลวมนษยเรามคนถนดขวามากกวาซาย ผมไมทราบวามขอพสจนอะไรทยนยนไดวาคนเราควรถนดขวา

มทฤษฎประหลาดอยเหมอนกนทบอกวา การใชมอซายจะทาใหหวใจตองทางานมากกวาปกต แตเทาทผมทราบ ในบรรดาคนทถนดซาย ไมเคยไดยนวาใครหวใจไมดเปนพเศษเลยครบ กลบไดยนแตวาคนทถนดมอซาย ตอนเดกๆ ถกหดใหใชมอขวาดวยจงใชไดทงสองมอ เวลาเขยนหนงสอนานๆ จนเมอยมอ กเปลยนมอเขยนไดสะดวกดออก มอขวาเมอยกใชมอซาย แลวคอยไปใชมอขวาอก ผมไดยนเรองนจงอยากทดลองฝกใชมอซายดบาง ทงๆ ทผมกแกแลว ปรากฏวาใชไมไดเลย เวลาใชมอซายเขยนหนงสอ กเขยนไดเหมอนตวกงกอ ลองปาลกบอลด ลกบอลกพลาดเปาไปลบลบเลยทเดยว

ทงมอซายมอขวามนกอายเทากน และไมมความแตกตางทางโครงสรางเลย แตกลบใชไดแตกตางกนเทาน ยอมขนอยกบการฝกตงแตเดกเพยงอยางเดยวเทานน การทมอขวาของคนทถนดซายเหมอนกบมอซายของพวกเรา คอใชการไมไดด กแปลวาถาเราไมฝกเลยทงสองมอกคงใชการไมไดดทง 2 มออยางแนนอน

อาจารยซซกกลาววา พวกลงนนถนดทง 2 มอ ลงมความสามารถดอยกวา มนษยยงใชมอทง 2 ไดคลองเวลาจบอาหารและโหนกงไม เพราะนนมอซายของมนษยจงมความสามารถดอยกวาของลงเสยอก อยางไรกตาม เดกบางคนทแมใชมอขวาทางานไปดวย ในขณะทใชมอซายอมลกใหนม มอขวาของเดกจงถกกดอยตลอดเวลา ทาใหเดกชอบใชมอซายจบของ หรอเดกบางคนเรมเขยนหนงสอดวยมอซาย ในขณะทแมไมไดอยดแลดวย ในทสดกเขยนดวยมอซายเกงกวามอขวา

เพราะฉะนน คนเรายอมมโอกาสถนดทง 2 มอ หากเราฝกมาตงแตยงเลก ผมเคยพดแลววา การฝกนวมอมประโยชนตอพฒนาการทางสมองมาก เมอเปนเชนน การทเราปลอยมอซายใหวางอยจงเปนเรองนาเสยดายนะครบ

80 . เดกเลกควรใหเดนมากๆ

หมนผมไมคอยเหนเดกเดนเตาะแตะไปตามถนน คงเปนเพราะภาวะการจราจรแยลงมากกได และนานๆ ททผมเหนกมกจะเปนภาพของแมทลากจงลกมากกวาทจะพดไดวาเดกกาลงเดน กอนจะมเสยงคานขนมาวา สมยนถามวแตรอใหเดกเดนเตาะแตะกไมทนกาล ผมอยากใหทกทานคดใหดวา “ การเดน "มความสาคญเพยงไรสาหรบเดก

การเดนเปนการเคลอนไหวทงตว และใชกลามเนอถง 400 มด ในบรรดากลามเนอทงหมด 639 มด และการเดนนแตกตางจากการออกแรงธรรมดา เพราะไมไดเคลอนไหวตลอดเวลา แตเปนการใชกลามเนออยางเปนจงหวะคอ ใช – หยด – ใช – หยด อาจารยอาคทสกลาววา การเดนทถกตองนน ในขณะทใชกลามเนอขางหนง อกขางหนงจะตองหยด สลบกนไปอยางตอเนองจงไมเปลองแรง

เราเคยไดยนบอยๆ วา เวลานกประพนธเกดความเหนอยลา เขาจะออกไปเดนเลน และไดความคดใหมขนมา อาจเปนเพราะการเดนชวยกระตนสมองของเขากได

อกอยางหนง พวกเรามกคดวาการเดนเปนของธรรมดาทใครๆ กทาไดตามธรรมชาต แตตวอยางของ อมรา กมรา ลกหมาปายนยนไดวาการเดนไมใชสงทตดตวมาแตกาเนด ถาทกคนทอยรอบตวเดน 4 ขา เดกกจะไมยอมเลกคลาน เพราะฉะนนการฝกใหเดกเดนจงเปนสงสาคญมาก

มทฤษฎประหลาดกลาววา เหตทคนบางคนเดนขาลากกเพราะตอนเรมหดเดน แมใหใสรองเทาหลวมเกนไป จงตองเดนลากขาเพอไมใหรองเทาหลด เรองนจะจรงเทจแคไหนผมไมทราบ แตทาทางการเดนของคนเรา อาจบอกใหรถงระดบสตปญญาไดดเหมอนกนนะครบ

81. ประสาทสงการเคลอนไหว

เคโกะ อเคดะ ( Keiko ikeda ) คอนกยมนาสตกหญง ซงสรางชอเสยงในกฬาโอลมปก คณอเคดะเลาไวในวารสาร “ พฒนาเดกเลก "วา

คณอเคดะและสามเปนนกยมนาสตกทงค และเมอมลกคนแรก ทง 2 คนดใจมาก หดกายบรหารและสอนลกตลงกาตงแตลกยงอายไมถงขวบ พอลกอยประถม 2 กสามารถตลงกาลงมาจากมานงไดอยางสบาย แสดงความเกงกาจในเรองกฬาใหเหนอยางนาทงทสด ดงนนคณอเคดะจงคดวา “ ลกไมยอมหลนไมไกลตน ลกกบยอมเปนกบ " และเกดความอนใจ พอถงลกคนทสองเธอจงไมฝกอะไรใหเลย ปลอยไปตามสบาย ปรากฏวาลกคนทสองนทงๆ ทเปนลกของนกยมนาสตกทมชอกลบทาทากายกรรมไมไดเลยสกทาเดยว ดวยเหตน คณอเคดะถงไดเขาใจวาความสามารถในทางกฬานนไมเกยวกบพนธกรรม

จรงอย รปรางและขนาดของรางกาย หรอความละเอยดของปลายนวอาจจะไดรบอทธพลทางพนธกรรมอยบาง แตเราจะเอามาใชอยางไรนนขนอยกบการฝกภายหลงจากทลมตาดโลกแลว ตวอยางเชน การวายนา การวง การกระโดดขามเครองกดขวางนน ถงจะมรปรางทเหมาะสมอยางไร หากไมฝกซอมละก จะพฒนาความสามารถขนมาไมได เพราะฉะนนในทางตรงกนขามถงแมจะมรปรางทดอยอยบาง แตถาไดรบการฝกในระยะปฐมวย เดกอาจมความสามารถเทาเทยมกบเดกอน หรอเกงกวาเสยอก

ผมเคยเอยถงสองพนองอจฉรยะชายหญง ซงพดไดถง 7 ภาษา ทง 2 คนน ตอนเกดมารปรางไมดเทาไรนก แตเนองจากไดรบการฝกตงแตเลกดวยการวง และวดพน จงสามารถเลนกฬาไดเหมอนคนอน คนนองสาวนนไดรบการฝกจากพอตงแตอาย 11 เดอน สวนพชายไดรบการฝกชากวา คอเรมเมออาย 2 ขวบครง ไมทราบวาเปนเพราะเหตนหรอเปลา เวลาลงวงแขง พชายถงจะวงเรวแตไมเคยชนะทหนงสกท ในขณะทนองสาววงมาเปนอนดบหนงทกครง พนองทองเดยวกนแตไดรบการฝกเรวชากวากน กทาใหมความสามารถในทางการเคลอนไหวตางกน

ตวอยางขางตน แสดงใหเหนวาทกษะทางกายของคนเราขนอยกบสภาพแวดลอมในภายหลงมากกวาพนธกรรม ประสาทสงการเคลอนไหว ( ทกษะการใชรางกาย ) จะดหรอไมนนอยทวาผนนไดรบการฝกใหออกกาลงกายหรอไม

82. การเลนกฬา ยงเรมเรวยงด

ผมเคยพดไวแลววา เดกออนอายไมกเดอนกสามารถวายนาได เดกเพงหดเดนกเลนสเกตได แตถาผใหญทวายนาไมเปน หรอเลนสเกตไมเปน ตงใจจะเรมเลนละก กวาจะเปนนนยากนก สวนใหญมกเลกกลางคน เพราะหดเทาไรไมเกงสกท

เรองนผมเคยกลาวถงหลายหนแลววา ประสาทสงการเคลอนไหว ( ทกษะในการใชรางกาย )นน ควรฝกตงแตสมองยงไมทนไดวางเสนสาย อยในสภาพของกระดาษขาว จงจะเกงเรว ตวผมเองเรมหดเลนกอลฟเมออายใกล 40 และเลนมากวา 20 ปแลว แตไมเกงสกท จนหมดกาลงใจแลวครบ ถาหากผมเรมเลนกอลฟเรวกวาน ผมคงไมลาบากขนาดน และคงเกงกวานมากดวย

ผมมเพอนชาวอเมรกนชอสไตเนอร เขาชอบกอลฟมากเหลอเกน และใหลกของเขา 2 คน หดเลนกอลฟตงแตเดก คนโตเรมอาย 9 ขวบ คนนองเรม 7 ขวบ 8 ปใหหลง คอขณะทเขยนหนงสอน ลกชายคนโตของเขาเลนกอลฟดวยแตมตอ 9 แตของนองชายแค 7 และคนนองยงเกงขนทกท

อยางไรกตาม เรองนมไดเปนเพราะนองชายมทกษะทางกฬาดกวา คนพเสยอกทรปรางดกวาและเลนกฬาประเภทอนไดเกงกวาคนนองมาก

คณสไตเนอรสงสยวาทาไมนองชายถงกงกวาพเฉพาะกฬากอลฟนเทานนและพยายามหาคาตอบนใหไดโดยการสงเกตลกทงสองอยางใกลชด

แตทวาเขาหาคาตอบไมได เดกทง 2 คนมเพยงสงเดยวเทานนทตางกนคอ พชายเรมหดเลนกอลฟเมอ 9 ขวบ แตนองชายเรมเมอ 7 ขวบ ผมคดวาไมเฉพาะกฬากอลฟเทานน กฬาอนๆ กเชนเดยวกน ยงเรมเลนเรวเทาไรยงเกงเรว

83 . เดกเลกไมรความแตกตาง

ระหวางการทางานและการเลน

ในบทนผมอยากบอกวา “ สงใหเดกเลกทางานมากๆ เถอะครบ " แตมเงอนไขวา ตองไมตงความหวงกบผลงานของเดก ทงนเพราะเดกเลกไมรความแตกตางระหวางการงานและการเลน

สาหรบเดกเลกนน ทกสงทกอยางแกทาไปโดยไมหวงผลอะไร มแตความอยากทาเทานน แตทวาในความคดของผใหญ ไมวาจะทางานงายสกเพยงไร งานนนตองมจดมงหมายอะไรสกอยางเสมอ เพราะฉะนนเวลาผใหญใหเดกเลนหรอใหทางานจงมความรสกตางกน ไมวางานชนนนจะงายสกเพยงไร เรากตองสอนใหรจกวธการทางานนน เชน วธการใชนวมอและอวยวะตางๆ ยงกวานน การทางานยงตองการสมาธและตองระมดระวงกวาการเลน การฝกใหทางานงายๆ จะชวยพฒนาสตปญญาและทกษะในการใชอวยวะตางๆ ของเดก ดงทผมเคยเอยถงแลว

คณเซจ คายะ อดตอธการบดของมหาวทยาลยโตเกยว จาไดวาสมยเดกๆ ทานถกสงใหถอนหญาในสนามบอยๆ พอแมทงหลายมกจะลมไปวา เรามอปกรณสาหรบฝกลกทดอยใกลตว เชน การถอนหญา การถบาน ฯลฯ ซงเปนสงทพอแมสอนลกได ไมเหมอนกบไวโอลนหรอภาษาองกฤษ ซงยากทจะสอนไดเอง

จรงอย การปลอยใหเดกเลนนนไมจาเปนตองฝกสอนวธการหรอกฎระเบยบให พอแมกสบาย แตการใหเดกชวยทางาน นอกจากจะหวงผลงานไมไดแลว พอแมยงตองยงยาก

กบการสอนอกดวย แตถาพอแมหลกเลยงภาระอนน โดยอางวา “ ใหเดกทางานกนาสงสาร " จะกลายเปนเรองนาเสยดายทสดสาหรบเดก

84 . การศกษาในระยะปฐมวย

มใชการเรยนพเศษ เพอสอบเขาโรงเรยนอนบาลหรอประถม

ผมเคยเขยนเรองความคดของผมเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวย ลงในนตยสารฉบบหนง ปรากฏวามผสนใจมาก และมจดหมายมากมายมาจากบรรดาคณแมซงเลามาวา ลกของฉนเปนอยางนนอยางน และสนบสนนความคดของผมวาไมผด

แนนอน คนทเขยนมาวจารณคดคานกมมาก แตอยางนอยทสด ผมกรวา พอแมทงหลายสนใจเรองการศกษาในระยะปฐมวยมาก แตทวานาเสยดายทมบางคนยงคดวา การศกษาในวยเดกเลกเปนการศกษาเพอสรางอจฉรยะบคคลสรางเดกเรยนด มคณแมคนหนงคดวาการเลยงเดกทดทสดคอสรางพลงกายใหแขงแรง จนกระทงไมวาจะมอะไรเกดขน ลกของเธอจะเปนคนสดทายทเหลอรอดอยได เธอตงขอสงเกตมาวา....

“ดฉนคดวาปญหาอยทระบบการศกษาในโรงเรยนมากกวาการศกษาในวยเดกเลกนะคะ เดกทมพนฐานการศกษาดในวยเดกเลก เมอเตบโตเขาโรงเรยนตองการพฒนาความสามารถของตนตอไป แตการศกษาในโรงเรยนปจจบนพรอมทจะรบไดแลวหรอคะ? ถงทานจะเนนเรองการศกษาในวยเดกเลก แตพอเดกเขาโรงเรยนเขากวดกนดวยผลคะแนนสอบ ตนหนออะไรกคงเหยวเฉาหมดละคะ "

จรงอย คงไมมพอแมคนไหนทไมมปญหาสงสยเกยวกบระบบการศกษาในโรงเรยน(ญ ปน) ในปจจบน ผมเองกเปนคนหนงซงวพากษวจารณระบบการศกษาในโรงเรยนทกวนนอยเสมอ พออายครบ 6 ขวบ เดกทกคนตองเขาโรงเรยนประถม แลวเรยนตอชนมธยมตน มธยมปลาย มหาวทยาลย เหมอนกนหมด ระบบนทาใหคนทมความสามารถสงเกดความไมพอใจอยางยง ในขณะเดยวกนกเปนภาระสาหรบหนกสาหรบคนทเรยนไมไหว การศกษาแบบมาตรฐานเชนนไมมวนสรางผนาทมความสามารถแบกรบโลกในศตวรรษท 21 ไดหรอกครบ

ตวผมเองคดวาการทระบบการศกษามปญหาเชนนแหละ การศกษาในระยะปฐมวยจงจาเปนยงนก เดกทไดรบการศกษาในวยเดกเลกอยางถกตอง สวนใหญทาคะแนนไดดในโรงเรยนดวย ทงยงเตบโตไดอยางสบายในสมยเรยนเรงรดเรยนทาคะแนนเชนในสมยน หากเราปลกตนหนอทดในวยทสาคญทสดคอ วยเดกเลกไดแลว ไมวาจะผจญสถานการณเชนใด เดกกมความเขมแขงพอทจะเอาชนะไดเสมอ

อกประการหนง หลงจากนไปอก 5 ป 10ป ผมไมคดวาระบบการศกษาในโรงเรยนแบบปจจบนจะยงคงอยตอไป เมอถงวนนนการสอนเดกใหมงเรยนเพอคะแนนสอบ คงกลายเปนเรองบาๆ บอๆ ความคดของพอแมเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวยจะเปนตวกาหนดประเทศในอก 20-30 ปขางหนา เพราะฉะนน บทบาทของพอแมจงสาคญมากสาหรบอนาคตของลก และอนาคตของประเทศ

85. ถงไมมเงน ไมมเวลา

กใหการศกษาแกลกได

ทแลวมาผมไดกลาวถง ศกยภาพอนลาเลศของเดกเลก และยกตวอยางเรอง ความสามารถทหากมไดพฒนาในระยะปฐมวยจะกลายเปนสงทสายเกนไป ไวโอลน (ดนตร ) ภาษาองกฤษ คณตศาสตร เปนตน

แนนอน มผตอบโตกลบมาวา “ เรองททานพดทงหมดนะฉนเขาใจด แตฉนไมมเงนและไมมเวลาพอทจะใหลกทาอะไรเหลานนไดหรอกคะ การศกษาในวยเดกเลกนะ มแตคนมเงนและมเวลาเทานนแหละททาได " แตอนทจรง การศกษาของเดกไมใชการละเลนหรอการบนเทง การศกษาของเดกนน มใชวามเงนกบมเวลาแลวจะทาไดงายนะครบ

จรงอย ในบรรดาพอแมทใหลกไปเรยนดนตรหรอภาษาองกฤษนน มหลายคนทาเพอเกยรตยศชอเสยงของตนมากกวาเพอเดก และมเดกจานวนมากทขเกงไปเรยน จงทาใหเกดภาพพจนวาเปนเรองบนเทงของเศรษฐอยางชวยไมได อยางไรกตาม เรองนเปนปรากฏการณอยางผวเผนเทานน ลกลงไปแลวมพอแมจานวนมากทพยายามขวนขวายหาเงนและหาเวลาอยางถงทสดเพอลกของตน

นอกจากนน การใหเรยนดนตรหรอภาองกฤษ ไมใชหนทางเดยวทจะทาใหศกยภาพของเดกเบงบานออกมา ดนตรและภาษาองกฤษเปนเพยงหนทางหนงเทานน ถาเปนพอแมทนกถงลกอยางทสดแลวจะตองคดหาวธการศกษาอยางอนแทนทการเรยนดนตรและภาษาองกฤษไดแน ผมคดวาผมไดพยายามพดถงหนทางตางๆ มาบางแลวนะครบ

ถาหากมเงนและมเวลาแลวจะทาใหศกยภาพของเดกเบงบานออกมาไดละก ทาไมลกเศรษฐทดอยสมรรถภาพกบลกยาจกทเกงเปนเลศไดเลา

การศกษาของเดกนนไมไดขนอยกบเงนและเวลา แตอยทความรกและความพยายามของพอแมใชหรอไม ถาไมมสงหลงนศกยภาพอนเลอเลศของเดกจะไมมวนเบงบานออกมาไดหรอกครบ

ตอนท 5

บทบาทของแม

86. แมทไมมสายตายาวไกลใหการศกษาแกลกไมได

ผมไดยกตวอยางจรง ๆ เพอใหเหนถงสภาพเปนจรงของการศกษาในระยะปฐมวยมาแลว อยางไรกตาม ผทรจกเดกดทสดตงแตแรกเกดและสามารถอบรมเลยงดไดดทสดไมมใครอนนอกจากแมของแก เดกมอบชวงชวตทสาคญของแกคอชวง 0-3 ขวบใหอยในมอแม ดงนนสมบตอนลาคานจะมชวตชวาหรอวาเฉาตายนนขนอยกบวาคณผเปนแมตงใจใหการศกษาแกลกตงแตวนาททเดกออกมาดโลกหรอไม ดงนนในตอนนผมจะพดถงความรสกของผมเกยวกบบทบาทของแมทมตอการศกษาของเดกในระยะปฐมวย

ระบบการศกษาของญปนในปจจบนเปดโอกาสใหเดกทกคนทตงใจเรยนสามารถเรยนตอจนถงระดบมหาวทยาลยได ไมมการแบงบนชนวรรณะ หรอความมความจนแตอยางใด เรองนเปนสงทดอยางแนนอน แตกกอใหเกดผลเสยประการใหญอยางหนงคอ ทาใหคนมงหนาเขามหาวทยาลยทาเดยว และนบถอประวตการเรยนยงกวาสงใด

ถาเขามหาวทยาลยไมไดจะไมมอนาคต จงตองเรยน ถาเขามหาวทยาลยชนหนงไมไดจะเขาทางานในบรษทชนหนงไมได จงตองพยายามสอบแขงขนมาตงแตชนอนบาล ชนประถม ผมเคยพดแลววามแมจานวนมากทคดวาการศกษาในวยเดกเลกเปนเพยงเครองมอทดสาหรบการสอบเขาเทานน

แตสงคมของเรานนมการเปลยนแปลงอยางๆไมหยดยง คานยมเชนนจะใชไดไปนานสกเทาไรกไมทราบ สงทเคยเปนของชนหนงในสมยน กไมแนวาจะยงคงชนหนงในสมยหนา เดกรนนกวาจะเตบโตเขาสงคมผใหญกอกตง 20-30 ปขางหนา คานยมสมยนของคณแมคงใชไมไดอยางแนนอนในสมยนน

หากเราอบรมสงสอนลกดวยสายตาอนสนและความคดแคบ ๆ โดยหวงผลทเหนอยตรงหนา ลกของเราคงไมเปนทตองการในยคสมยถดไป เดกในวนนจะเปนผแบกรบสงคมในศตวรรษท 21 ถาผเปนแมซงมหนาทอบรมสงสอนลกไมมสายตาอนยาวไกลมองไปถงอนาคตละก จะเลยงลกใหเปนคนทเหมาะกบโลกอนาคตไดอยางไร หากมแตความคดแคบ ๆ เฉพาะเรองปจจบนอยในหว คณจะทาหนาทแมทสมบรณไมได

ไมมพอแมคนไหนทไมอยากใหลกไดด ทกคนพยายามทกวถทางเพอใหลกเปนคนดและเกง สงสาคญทสดสาหรบคณทเปนแมคอคาวา "ด” หรอ "เกง” นนคณหมายความวาอยางไร ผมคดวาแมทรบแตอทธพลของคานยมในปจจบน ไมมสายตาอนยาวไกลไปถงอนาคตในศตวรรษท 21 นน ไมมคณสมบตพอทจะใหการศกษาแกลกไดหรอกครบ

87. สาหรบผหญงไมมงานใดสาคญกวางานเลยงลก

"ฉนยงกบงานดแลลกทงวน ไมมเวลาใหการศกษาลกหรอกคะ ถงจะเอาทฤษฎอะไรมาอางใหฟง ฉนกทาไมไดหรอก”

มคนคดคานทฤษฎพฒนาเดกเลกของผมแบบนบอย ๆ แตผมคดวาการแบงแยกการเลยงดเดกออกจากการใหการศกษาเดกนนเปนความคดทผด การเลยงดลกทกวนนนแหละเปนการใหการศกษาทแทจรง ทาททแมสมผสลก ความรสกของแมทมตอลกมอทธพลอยางละเอยดออนตอหวใจเดก

คณแมหลายคนคงคดวาฉนตองออกทางานนอกบานดวยเหตผลทางเศรษฐกจ แคทางานหาเงนเลยงลกหลายคนกเตมกลนแลว แตมแมจานวนมากทมลกหลายคนและตองทางานหนกทกวนแตกสามารถเลยงลกใหดได แมเหลานนพยายามคดคนหาทางตาง ๆ เพอทาหนาทของตนใหสมบรณตามสภาวะแวดลอมทเผชญอย ไมการศกษาใดในโลกน จะดกวาความรกของแมหรอกครบ

กลาวกนวาชวงเวลาทผหญงคดหนกทสดคอตอนตงครรภ คดเรองลกทจะเกดออกมา เตรยมตวจะเปนแมทด แตเมอลกเกดออกมาแลว แมมแนวโนมทจะเกดความสบายใจวางานสนสดไปขนหนงแลว แตผทสามารถรดนาพรวนดนทานบารงใหตนออนเตบโตโดยไมเหยวเฉาตายคอแมเทานน งานเสรจไปขนหนงแลว แตยงมงานใหญรออยเบองหนานะครบ

สาหรบผหญง การคลอดบตรและเลยงดใหเตบโตแขงแรง เปนงานใหญทจาตองทมทงกายและใจทเดยว

อาจารยซซกพดกบบรรดาคณแมทงหลายเสมอวา

"ทวางานอนยงจนไมมเวลาดแลลกนะ หมายความวาอยางไร? ในโลกนมงานอะไรทสาคญยงกวาเลยงลกหรอครบ? ถาหากมงานอะไรทสาคญกวางานเลยงลกละก คณคลอดเขาออกมาทาไม ถาคณคดวางานนนสาคญมากกเชญทาไปเลย จะใชเวลาสก 50-60 ป กทาใหเสรจเสยกอน แลวคอยมลกเถอะครบ”

ผมไมเคยไดยนคาพดใดทกลาวถงบทบาทหนาทของแมไดชดเจนแจมแจงเทาคาพดขางตนน ตวผมเองทเขยนหนงสอเลมนขนมาเพราะอยากทาตนใหเปนประโยชนแมแตนอยกยงด เพอจะไดมสวนชวยบรรดาคณแมทงหลายใหทางานชนสาคญทสดคองานเลยงลกนอยางประสบความสาเรจ

ผรบผดชอบสงสดสาหรบงานสาคญยงคองานเลยงดอบรมสงสอนเดกเลกนน ไมใชพอ ไมใชคร ไมใชพหรอนอง แตคอคณแมซงเปนผคลอดเขาออกมานะครบ

88. การศกษาของเดกเรมตนทการศกษาของแม

ผมเคยกลาวแลววา การจะใหการศกษาทถกตองแกเดก ผเปนแมจะตองเปลยนจตสานกในเรองนเสยใหม การศกษาของเดกจงเรมตนทการศกษาของแม สงทผมกลาวมาทงหมดในหนงสอเลมนมจดประสงคเพอเปดตาของคณแมทงหลายใหเหนความสาคญของการศกษาในวยเดกเลก เพราะฉะนนหนงสอเลมน จงมสวนใหการศกษาแกแมเชนกน

คาพดเชนนของผมอาจจะดเหมอนเปนการดถกบรรดาคณแมทอานหนงสอเลมนอยบาง อยางไรกตาม เรองการศกษาของเดกโดยเฉพาะเดกเลกนน ไมมใครสามารถชวยคณแมได คณแมตองคดดวยตนเอง ทกขไปพลางเรยนรไปพลางและดาเนนตอไปดวยตนเอง ไมมประโยชนอะไรทจะบอกลกวา "วธการนดทสดสาหรบหนนะ” หรอ " การศกษาแบบนจาเปนสาหรบหนนะจะ” เดกเลกไมสามารถเลอกวธการศกษาดวยตนเองและสอนตวเองได

หากคณแมเปนแมทสามารถบอกกบคนอนไดวา "ถามวธการสอนทดละกชวยสอนลกฉนหนอยซ” กเปนอกเรองหนง แตพอแมโดยทวไปแลวคงอยากเลอกวธการอบรมสงสอนลกดวยตนเองไมใช หรอครบ?

ถาเปนเชนนน กอนอนคณแมตองคด "การศกษา” ดวยตนเองเสยกอน โชคดทผใหญนนสามารถตดสนใจเองได ทผมใชคาวา "การศกษา” นน ไมไดหมายถงอะไรใหญโต เพยงแตอยากจะเนนวาผเปนแมตองมความมงมนทจะเรยนร ดวยตนเอง

ผทเปนครนอกจากจะตองเรยนรวธการสอนแลว ยงตองเรยนรหลายสงหลายอยางทจาเปนสาหรบมนษยดวย ในทานองเดยวกน แมซงเปนครคนแรกและสาคญทสดของลก จะสอนลกไดกตองเรยนรวชาหลายแขนงจนกระทงมนใจและนาไปปฏบตได ผมหวงวาจะเปนเชนนน

89. แมตองไมลมทจะเรยนรจากลกเสมอ

กบดกอนตรายอนหนงของการสอนเดกเลกคอ ผเปนแมมความมงมนมากเกนไป จนเกดความพงพอใจอยคนเดยว แนนอนแมทาทกอยางเพอลก แตในทสดแมกทาอะไรตามอาเภอใจ กดดนลกโดยไมรตว แมแบบนมจานวนไมนอยนะครบ

สาเหตหนงเปนเพราะแมอยแตในบาน คดแตเรองงานบานและงานเลยงลกอยตลอดเวลา อนทจรงแมไมควรคดวาหนาทเลยงลกเปนของตนคนเดยว ควรปรกษาพอหรอป ยา ตา ยายดวย นอกจากนน แมไมควรขลกอยแตกบงานบานและงานเลยงลก ควรสนใจโลกภายนอกบาง

ถาแมไมอยากทาอะไรตามอาเภอใจ สอนลกอยางเอาแตใจตนเองและหลงตน มวธปองกนอยางงาย ๆ แตสาคญมากคอ แมตองไมลมทจะเรยนรจากลกอยเสมอ

กวชาวองกฤษชอ วลเลยม เลรดสเวรธ (William Wordsworth) เคยเขยนไววา "เดกคอบดาของมนษย” ("The child is father of the man…”) และมาดาม มอนเตสโซวทผมเคยเอยถงบอย ๆ กกลาววา "เดกคอครของคน” ("The child is teacher of the man") คาพดเหลานไมไดเจาะจงเฉพาะในเรองการอบรมสงสอนเดกเทานน แตมความหมายกวาง ๆ วาผใหญมสงทเรยนรจากเดกอยมากมาย คนเราเหนความสาคญของการรจกตวเองมานานแลว และพยายามทาใหสาเรจ การศกษาในเรองนมใชมแตดานความคดความเชอเทานน การศกษาเกยวกบมนษยทางดานวทยาศาสตรกพฒนากาวหนาขนมาก เราคงเหนไดจากความกาวหนาของวชาชววทยา แพทยศาสตร และจตวทยา เกยวกบเรองน มาดาม มอนเตสโซรพดไวนาสนใจมากวา "การศกษาวจยรางกายของมนษยนนเรมตนจากการผาศพ แตการศกษาวจยจตใจของมนษยเรมตนทมนษยแรกเกด คอ เดกออน”

แนนอน ผมไมไดคดจะพดเรองชววทยาหรอปรชญาในทนหรอกครบ แตการทแมทาอะไรตามอาเภอใจจะทาใหไมเขาใจตวเองในทสด และไมสามารถมองทาทหรอความคดอานของตนเองอยางเยอกเยนและไมมอคตได ถาไมอยากใหเปนเชนนน สงสาคญสาหรบแมคอ ตองคอยเฝาดทาทาง คาพด จตใจ และความรสกของเดกอยางตรงไปตรงมา ถาหากแมคนพบสงใดขนมากเทากบคนพบตวเองและเทากบเปนการคนพบความรทสาคญ ซงใชอบรมสงสอนลกได

90. ผทสามารถเลยงลกใหเปนคนด คอแมมากกวาพอ

ในโลกนมอจฉรยบคคลอยมากมาย เขาเหลานนมความสามารถเปนยอดและทาประโยชนอยางมากเพอความกาวหนาและความสขของมนษยเรา แตทวาในทางตรงกนขาม ตวของทานเหลานนหลายคนกลบไมคอยมความสข เพราะจตใจไมปกตบางหรอรางกายไมแขงแรงบาง

แนนอน ทานเหลานนไมไชอจฉรยบคคลมาแตกาเนดหรอผดปกตออนแอมากมาแตกาเนด เมอคนสาเหตมกพบวาเปนเพราะการอบรมสงสอนของทางบานในระยะปฐมวย กลาวคอพอแมของทานเหลานน โดยเฉพาะผเปนพอมกเปนคนรอบรและสนใจศกษา

การทพอเปนคนรอบรและสนใจการศกษานนไมใชวาจะเปนสงไมดหรอกนะครบ แตนาจะพดวา พอทมลกษณะนแหละทชวยสรางความสามารถเหนอคนอนใหแกลกได แตทวาความทสนใจสอนลกมากเกนไปจงมกจะหามไมใหลกเลนหรอคบหาสมาคมกบเดกอน ในเมอเดกขาดการฝกทางกายในทางสงคม ทาใหกลายเปนอจฉรยบคคลทบคลกภาพไมสมดล ตวอยางหนงทยนยนเรองนคอ นกปรชญาชาวฝรงเศลชอ เบลส ปาสกาล ( Blaise Pascal) ผเขยนเรอง "ความคด” (Pensees)

ปาสกาลไดรบการอบรมสงสอนอยางเขมงวดจากพอของเขาซงตงความหวงในตวเขาไวอยางสง พอของเขาถงกบลาออกจากราชการเพอมาสอนลก พอของเขาสอนวชาภมศาสตร ประวตศาสตร ปรชญา ภาษา และคณตศาสตร โดยมไดใหความรเพยงอยาง

เดยว แตพยายามใหลกคดดวยตนเองอยเสมอ อาจเปนเพราะเหตน ในภายหลงปาสกาล จงเปนทงนกคณตศาสตร นกฟสกส รวมทงนกปรชญาศาสนาผมความสามารถสง ตอนหนงของหนงสอชอ "ความคด” เขยนไววา "..คนเราเปนเพยงตนออตนหนงซงออนแอ แตเปนตนออทมความคด”

แตชาวโลกสวนใหญไมรหรอกวา อจฉรยบคคลผถงแกกรรมดวยวยเพยง 39 ป ทานนสารภาพไววา ทานไมเคยมความสขเลยแมแตวนเดยวตงแตอาย 18 ทานเสยแมซงตายจากไปเมออาย 3 ขวบ จงไมรจกความรกของแม และไมไดสมาคมกบเดกวยเดยวกน มแตการอบรมสงสอนอยางเขมงวดของพอเทานน เราไมสามารถปฎเสธไดวาสงนมผลเสยอยางรายแรงตอปาสกาลทงทางกายและทางใจ

อจฉรยบคคลอาจสรางขนมาไดดวยการเลยงดของผเปนพอ แตคนดซงมความสมดลทงทางกายและใจ มแตแมเทานนทจะสรางขนมาได ดวยเหตนผม จงเนนวาผทจะรบผดชอบในการอบรมเลยงดเดกในระยะปฐมวยไดนน คอแมแตผเดยว

91. แมไมควรบงคบลกในเรอง " การศกษา”

คาวา "การศกษา” (เคยวอค) ในภาษาญปน เปนคาทคอนขางมความหมายในทางบงคบและกดดน เพราะฉะนนเมอพดถงการใหการศกษาแกเดกจงมผเขาใจผดวาถงเดกจะไมสนใจกตองบงคบ แนนอน เดกแรกเกดยงไมสามารถแสดงออกอยางชดเจนวาตนตองการอะไรหรอไมตองการอะไร อยางไรกตาม แมจะรดทสดวาลกของตนยนดรบอะไรและไมชอบไมอยากรบอะไร

หนาทของแมคอ ตองคอยสงเกตอยางละเอยดและใหสงกระตนทเดกเรยกรองตองการ การฝนใหเดกรบสงทไมชอบหรอบงคบใหทาในสงทไมสนใจจะมผลในทางลบตอเดก

การใหการศกษานมความหมายของการให ผตองทาหนาทนจงรสกเหมอนวาจาตองวางทา แตผมคดวาการใหการศกษาโดยไมรตวเปนการศกษาทดทสดเวลาลกเรมพดภาษา คงไมมพอแมคนไหนทสอนภาษาลกอยางตงอกตงใจ เปนการใหการศกษาโดยไมรตว

คาพด การกระทา ความรสกของแมนนสงผลกระทบตอลกอยางละเอยดออน และมผลตอการสรางอปนสยและสมรรถภาพของลก กลาวคอชวตความเปนอยประจาวนเปนการศกษาทไมมใครเรยกวาการศกษา การสงสอนนนเปนสวนหนงของการศกษาแตไมใชการศกษาทงหมด

คณอาครา ทาโงะ (Akira Tago) ผชวยศาสตราจารยของมหาวทยาลยชบะ กาลงทาการศกษาชวประวตของผมชอเสยงในดานตาง ๆ กลาววาไมมการศกษาใดทใหผลยงกวาการศกษาโดยไมรตว หมายความวา ความเขาใจเดกอยางลกซงของแมและคนรอบดาน คอจดเรมตนของการศกษาของเดก

ผมเคยไดยนวา ออสตวอลด (F.W.Ostwald) นกเคมชาวเยอรมน ผเขยนหนงสอชอ " มหาบรษ” ( Great Men) สรปไววา "อจฉรยบคคลถกสรางดวยคาชกชวนและหนงสอ” กลาวคอเขาเหลานนไมไดถกบงคบใหศกษา เพราะการศกษาโดยถกบงคบนนมผลรายทสด

เขาเหลานนไมเคยถกสงใหอานหนงสอ แตมหนงสออยในททเขาสามารถหยบอานเองไดเสมอ พวกเขาไมเคยไดยนพอแมพดวา "จงเปนคนเกง” มแตคาวา " ลกสามารถเปนคนเกงได”

92. อยา "ทาแทง” การศกษาของเดก

ทกป เฉพาะญปนประเทศเดยวกมเดกเกดใหมถง 2 ลานคน สมยกอนคนอยากมลกมาก ครอบครวทมลก 5-6 คนไมใชเรองแปลกอะไรเลย แตปจจบนคนนยมมลกเพยง 2 คน คอมลกอยางวางแผน เพราะมฉะนนเดกทลมตาออกมาดโลกไดตองนบวาเปนเดกพเศษ

แตเดกพเศษเหลานเมอเกดมาแลวมใชวาจะไดรบการศกษาอยางดและสภาพแวดลอมทดสมกบความพเศษหรอกนะครบ กอนคลอดทางฝายพอแมวางแผนไวอยางด แตคลอดออกมาแลวกลบปลอยใหเตบโตขนมาเอง อนทจรงการวางแผนอยางดนนจาเปนสาหรบเดกแรกเกดจนถง 3 ขวบ ยงกวาการวางแผนกอนมลกเสยอก

มพอแมหลายคททาแทงลกโดยมไดมเหตผลสลกสาคญอะไรนก จงสมควรแลวทชาวโลกพากนประณาม แตผมแปลกใจเหลอเกนวาทาไมไมคอยมใครประณาม พอแมทมลกแลวเลยงดอยางปลอยปละละเลย คณฮโรช มานาเบะ (Mr. Hiroshi Manabe) ผวาดภาพประกอบสาหรบหนงสอเลมน (ฉบบภาษาญปนผแปล) เรยกการเลยงดลกอยางปลอยปละละเลยวา ‘ การทาแทงการศกษาเดก” ผมคดวา " การทาแทงการศกษาของเดก” น มความผดรายแรงยงกวาการทาแทงระหวางตงครรภเสยอก เพราะไมมเหตผลทจะนามาแกตวไดเลย นอกจากนนผลของ "การทาแทงการศกษา” นจะทาใหครอบครวของทานและสงคมของเราในอก20-30 ปขางหนาตองประสบกบความทกข

การทระดบสตปญญาของชนผวดาในอเมรกาตา และการตอสระหวางชนผวขาวกบผวดาในอเมรกาเกดขนอยางไมสนสด กพดไดวาเปนผลจาก "การทาแทงการศกษา” ของพอแมชาวอเมรกนเมอ 20-30 ปกอนหนาน ปญหาการเดนขบวนตอตานของนกศกษามหาวทยาลยญปนในระยะน (ชางป ค.ศ. 1970-1973) นาจะเปนผลของ "การทาแทงการศกษา” เมอ 20 ปกอน เพราะชวงนนชาวญปนมความยากลาบากกบสภาวะหลงสงคราม ตองทามาหากนเพอความอยรอด จนไมมเวลาดแลลก แตปจจบนน " การทาแทงการศกษา” เปนสงทอภยใหไมไดอยางเดดขาด

93. จงเปน "คณแมแกวชา” ตอนอาย 0-2 ขวบ

ปกอน ตอนผมไปตางประเทศและไปรบประทานอาหารทภตตาคารแหงหนง โตะขางหนาผมมสามภรรยาหนมสาวกบลกอายประมาณ 2 ขวบ กาลงรบประทานอาหารกนอย แตไมทราบวาเปนเพราะเหตใด เดกคนนนเกดรองกวนไมยอมทานอะไร แมของแกจงดและตกนลก แลวรบประทานอาหารตอไปโดยไมสนใจวาลกจะรองสกแคไหน

ถาเรองแบบนเกดในญปน ผเปนแมคงเกรงสายตารอบดานและพยายามทาใหลกหยดรอง ผคนรอบดานกคงหนาตาหนผเปนแมวาปลอยใหเดกรองหนวกห

หากเปรยบเทยบสองตวอยางขางตน ชาวญปนคงตาหนวา แมชาวตางชาตประเทศคนนนเปน "คณแมแกวชา”*เขมงวดกบลกมากเกนไป แตผมคดวา "คณแมแกวชา”แบบนนด เดกอายยงไมถง 2 ขวบ ซงเสนสายสมองยงโยงกนไมเรยบรอยนน การอบรมบมนสยทางกายมความหมายมาก คณจงตองเปน "คณแมแกวชา” ทเขมงวดและคนทอยรอบ

ดานใหความรวมมออยางอบอนกบ "คณแมแกวชา” ซงกาลงอบรมสงสอนเดกอาย 0-2 ขวบดวย

อยางไรกตาม เมอเดกอายเกน 2 ขวบจะปฏเสธการสงสอนทางกาย เพราะมความเปนตวของตวเองมากขน เพราะฉะนนเมอถงวยนควรเลกเปน "คณแมแกวชา” ดวย ถาหากแมไมยอมรบรความรสกนกคดของเดก พยายามบงคบใหเดกทาตามความคดของตน เดกจะตอตานและไมไดประโยชนอะไรเลย

แตในประเทศญปน เหตการณกลบตรงกนขามกบทควรจะเปน กลาวคอพอลกอายเกน 2 ขวบ บรรดาแมกลบพากนเปน "คณแมแกวชา” ขนมาทนท คอยหามลกวาทาอยางโนนไมได อยางนไมได เปลยนจากแมทตามใจลกอยางเหลอเกนกลายเปนแมทเขมงวดขนมาทนท สมควรแลวทเดก ๆ จะเหนแมเปนนางยกษ นางยกษตนนจจขบนไมหยดหยอน เปนทนาเบอทสดสาหรบเดก

ผมคดวาถาเรามองจากดานการศกษาของเดกแลว แมทดควรเปนแมทเขมงวดในชวงอาย 0-2 ขวบ และหลงจากนนกลบเปนแมใจด

แนนอน เรองนไมใชเปนสงททาไดงาย แตในฐานะทคณเปนแมควรนกถงขอนเอาไว

94. ลกไมใชสมบตของแม

เมอเดกโตพอทจะเถยงพอแม บางครงจะโพลงออกมาวา “ผมไมไดอยากเกดมาสกหนอย อยายงนกไดมย” เปนความจรงทวาเดกไมไดเกดมาเพราะตวเองอยากจะเกด เพราะฉะนน พอแมจงตองรบผดชอบตอชวตของเดกอยางเตมท หนาทอนหลกเลยงไมไดของพอแมจงตองเลยงดลกจนกวาจะยนบนขาของตวเองได เรองนเปนของธรรมดาและคงไมมใครโตแยงนะครบ

ทผมแปลกใจมากกคอ มพอแมจานวนมากเขาใจวาในเมอตนทาหนาททตองรบผดชอบแลวลกควรเปนอยางทตนตองการ “ลกคนนอยากใหเปนวศวกร...” "ลกคนนอยากใหเปนนกดนตร...”มแมหลายคนทมาปรกษางายๆแบบนอยางกบมาสงตดเสอ อาจารยซซกยกตวอยางบอยๆวา เวลาแมใหลกเรยนอะไรไปสกพกจะเขามาถามวา “อาจารยคะ ลกของฉนจะเปน อะไร ไดบางไหมคะ ?"อาจารยจะตอบวา “เปนอะไรไมไดหรอกครบ”ทาเอาบรรดาแมตกใจแสดงสหนาผดหวงอาจารยจงพดตอไปวา “ลกคณเปนอะไรไมไดหรอกครบ แตแกจะเปนคนด”

เรองนพอจะแสดงใหเหนวา มแมจานวนมากทคดวาลกเปนสมบตของตน เมอคดวาเปนสมบตจงไมคอยคานงถงความรสกนกคดของลก แทนทพอแมจะคดวา “จะทาใหลกเปนอะไรด?" ควรคดวา”ลกจะเปนอะไรไดบาง?"หนาทของพอแมคอพยายามใหลกไดมโอกาสเลอกหลายอยาง และสามารถคนพบสงทเหมาะทสดดวยตนเอง อนาคตของเดกนนไมไดเปนของพอแม แตเปนของตวเดกเอง

95 . ความไมมนใจของแมจะทาใหลกแย

ระบบการศกษาใหม ซงถกนามาใชในญปนในสงครามโลกครงท 2 ไดดาเนนมา 20 ปเศษแลว ในระหวางนนการศกษาแบบประชาธปไตยไดลงรากอยางแนนแฟน และคนรนใหมไดเขามามโอกาสในหลายดาน แตอกดานหนงความเปลยนแปลงอยางรนแรงของสงคมทาใหเกดขอบกพรองหลายประการ ตงแตระดบมหาวทยาลยลงมาบรรดาแมกพากนคดหนกวาจะอบรมสงสอนลกอยางไรด

แตนาเสยดายทวา ยงแมสนใจเรองการศกษาของลกมาขนเพยงไร กยงมแนวโนมทจะทดลองของใหมจนสญเสยความเปนตวของตวเอง พอมใครวาระบบการศกษาเกากอนสมยสงครามไมด แมกพากนปฏเสธทกสงทกอยางปลอยลกอยางอสระเสร ไมยอมใหยายายเขามายงแมแตปลายนว

แตพอมใครวาระบบใหมประชาธปไตยจาเกนไป ควรสอนลกแบบสปารตา(เขมงวด) ทกคนกวงเขาหาระบบน หาวา ยา ยาย ตามใจหลานเกนเกนไป ตองดใหมากกวาน ตอมใครบอกวาเลยงลกแบบปลอยตามธรรมชาตดกวา บรรดาแมกละทงระบบสปารตาทนท

รสกวาพวกเราเหนการศกษาเปนเหมอนแฟชน เปลยนแฟชนกนอยบอยๆ ปจจบนนเรองการศกษาในวยเดกเลกกาลงเปนทสนใจ แตแมหลายคนไมไดเขาใจความหมายของเรองน เพยงเหนคนอนสนใจกเลยเอาอยางบางเทานน

ผมไมไดหมายความวาการลงมอทาในสงทคดวาดเปนเรองไมดหรอกนะครบ แตแมเปนครทดทสดและสาคญทสดสาหรบลก ถาหากแมไมมความเปนตวของตวเองกจะสอนลกไมได ลทธสปารตาหรอลทธปลอยอสระนน เปนเพยงหนทางหนงในการเลยงลกตามแตสภาพแวดลอมและอายของเดก

แมควรมความมนใจทสดในเรองของลก ถาหากแมเปลยนใจบอยๆกลบจะทาใหเดกแย ไมวาเรองเลกนอยแคไหน แมควรทาอยางมนใจ ความมนใจของพอแมเปนสงจาเปนในการอบรมสงสอนลก

แนละ ความมนใจในสงทผดหรอยดมนอยางดอรน มปญหายงกวาความไมมนใจเสยอก แตถาเราเลยงลกอยางตามมตามเกด เดกกจะดไมได การอบรมสงสอนลกเปนหนาทสาคญทสดของแมและปลอยใหหยอนยานกไมได ผมอยากใหคณแมใหการศกษาลกดวยวธของตนเอง โดยหนใหหลดพนจากวธการตามแบบแฟชน แบบตายตว และแบบตามมตามเกด

96.ความทะนงตนของแมทาใหลกกลายเปนคนยโส

"ลกของฉนพเศษกวาลกคนอน ตองใหเรยนเปยโน” หรอ “เดกขางบานเขาเรยนไวโอลนตองใหลกฉนเรยนมง” ตงอยางของแมทคดหยงทะนงอยางผดๆ และบงคบใหลกเรยนเปยโนหรอไวโอลนเชนนอยเสมอ

การศกษาในระยะประถมวยไมใชการศกษาเพอสรางอจฉรยะบคคล แตกลบถกผคนมองดวยสายตาแปลกๆ กเพราะทาทเชนนของผเปนแมนนเอง ในความเปนจรง เดกทเมบงคบใหเรยนเปยโนหรอไวโอลนดวยจตทะนงนนจะกลายเปนเดกทคอนขางยโส ขอจฉา ชอบแขงขนและขาดความไรเดยงสา แทนทปยโนหรอไวโอลนจะชวยพฒนาศกยภาพกลบกดกรอนหวใจอนบรสทธของเดก

การเรยนเปยโน การเลนเปยโนไดไมใชเรองพเศษอะไรเลย แตเปนเพยงวธการหนงเทานน ปญหาอยทวาเดกจะสามารถพฒนาความสามารถอะไรไดบางโดยผานการเลนเปยโนหรอเลนไวโอลนเหลาน การเรยนเปยโนหรอไวโอลนไมใชเรองใหญโตอะไรดงทบรรดาแมผชอบทะนงตนพากนคดเชนนนหรอกครบ

แนนอน การเลนไวโอลนเปนทาใหเกดความมนใจ แตเปนคนละเรองกบความหยงยโส

ลกชายของผมกเกดความมนใจเมอเลนไวโอลนเปน และสงผลในดานอนๆ ของแกใหดขนดวย

97. ถาจะเปลยนลกพอแมตองเปลยนตวเองเสยกอน

มพอแมบางคนทชอบบนวา “ลกอะไร ไมเขาใจพอแมเสยเลย” แตผมคดวาเรองนความผดไมไดอยทลก กลบอยทพอแมมากกวา

เรองทจะเลาตอไปนผมไดยนมาจากอาจารยซซกทานเลาวามแมคนหนงทตองผจญกบลกทกวน จงบนวา “ทาไมฉนถงมลกพรรคนกไมร โชครายเหลอเกน” อาจารยซซกไดยนเชนนนกบอกวา “ทเปนอยางนกเพราะคณเลยงเขาไมดเองแหละ แลวคณไปดดาเขาเพอใหเปลยนนสย เดกมนกเลยโกรธแยกเขยวใสคณทกวน แมจะเปนแมลกกนกตองเคารพซงกนและกน เวลาตวเองผดกนาจะขอโทษ เดกถงจะเขาใจ “หลงจากนนสกระยะหนง หญงคนนนกลบมาหาอาจารยดวยใบหนายมแยมแลวเลาวา ตงแตวนนนเวลาเธออยกบลก เธอคดอยในใจเสมอวา “แมผดไปแลว” ลกจงดกบเธอมากกวาแตกอนและเรมเขาใจกนไดแลว

เวลา “คณแมแกวชา” เรยกรองลกมากไปหนอย เดกทรภาษาแลวมกจะยอนเอาวา “กคณแมไมไดเปนคนเรยนเอง อยากพดอยางไรกพดได” เวลาถกยอนเชนนคงยอนไมออกใชไหมครบ พอแมทดแตพด ลกยอมไมทาตามกอนอนพอแมตองลองปฏบตดกอนแลวจงใหลกเอาอยาง ถาใหลกพยายามเตมทฝายเดยว พอแมเอาแตสบายยอมทาอะไรไมไดผล ผมไมไดหมายความวาพอแมจะตองทาทกอยางเหมอนลกและพยายามเทาลกนะครบ แตอยางนอยพอแมยอมแสดงใหลกเหนความพยายามของตนเองได

คณฮโรช มานาเบะ นกวาดภาพประกอบบอกวา เวลาเขาอาบนากบลกคอเวลาทเขาเหนอยจนเหงอตก ไมใชเพราะเขาเลนแขงแชนาอนกบลกหรอกครบแตเปนเพราะเขาอยากใหลกแชอยในนาอนนานๆ จงเลานทานใหฟงในระหวางนน และตองคดหาเรองใหมๆอยเรอย มฉะนนลกกเบอ จงตองเคนสมองคดเรองใหมออกมาใหได ทานองเดยวกบนทานอาหรบราตร ถาหากใชวธหลอกลอโดยบอกวา “แชนานๆหนอยนะ แลวพอจะซออะไรให...”เดกกคงอยไดไมนาน

ผมคดวาคงไมมพอแมทสงลกวา “ทาไอนนซ ทาไอนซ” แลวตนเองไมทาอะไร ไดแตเอนหลงนอนฝนวา “พอลกเราเปนใหญเปนโต เรากคงสบายไปดวย” อยางนอยทสด ถาเราไมพยายามเหมอนคณมานาเบะการใหการศกษาเดกเลกคงไมไดผล การเปลยนททาจากพอแมทเกยจครานมาเปนพอแมทลงมอปฏบตและมความพยามเปนเงอนไขขนตาซงจะชวยพฒนาลกใหกาวหนาขนไป

98. การศกษาทแทจรง คอการศกษาททาใหลกดกวาพอแม

ในภาษาญปนมคากลาววา “เขมยงกวาคราม” กลาวคอสนาเงนซงเปนสทไดจากตนคราม หมายถงลกศษยทเกงกวาครผมคดวาการศกษาทแทจรงควรเปนเชนน

ผมกลาวยามาหลายครงหลายหนแลววาความสามารถของเดกมไดตดตวมาแตกาเนด สมมตวาเราหนไปยอมรบวาความสามารถทงหมดของเดกเปนพนธกรรมจากพอแม อยางนอยทสดเดกควรเกงเทาพอแม หากพอแมเลยงดลกแลวลกสพอแมไมไดแมแตเพยงนดเดยว กตองพดวาเปนเพราะความขเกยจของพอแมเทานน เพราะพอแมเปนครคนแรกและครคนสาคญทสดของลก

เกยวกบเรองน อาจารยซซก เขยนไวในหนงสอชอ “ทฤษฎพฒนาเดกเลกของขาพเจา” อยางนาสนใจวา:-

ทโรงเรยนพฒนาความสามารถของพวกเรา ใชวธเปดแผนเสยงใหเดกฟงซาแลวซาอกเพอฝกหดไวโอลน เมอเดกฟงแลวขาพเจาจงพดวา “เลนใหเกงกวาในแผนเสยงนดหนงนะ” เดกนกเรยนตวเลกๆพากนตอบวา “ครบ” และตงใจเลนใหเกงกวาในแผนเสยงนดหนง แผนเสยงแผนนนเปนฝมอเลนของขาพเจาเองเดกจงเลนใหเกงกวานนไดไมยากนก หลกการของโรงเรยนเราคอเกงกวาคร เดกคนไหนเกงกวาครเราเรยกวาลกศษย และเดกทยงสครไมไดเราเรยกวาลกศษยฝกหด เหตผลทกาหนดไวเชนน เพราะวาถาหากศษยไมเกงเทาครแลว ตอไปเมอเขากลายเปนคร ลกศษยของเขากเกงไมเทาครเชนนเรอยไป ในทสดเราคงถอยหลงไปอยยคหน ไมมความหวงวาอารยธรรมจะกาวหนาขนไป เพราะฉะนน ลกศษยจงตองเกงกวาครอยเสมอ...

ผมยกคากลาวของอาจารยซซก เสยยาวเหยยด เพราะยนยนคาพดในตอนแรกของผมไดดทสด

แนนอน พอแมซงเปนครคนแรกและคนสาคญทสดของเของเดกยอมอยากใหลกเกงกวาตน และไมมความจาเปนไดๆ เลยทพอแมจะตองทอแทใจวาตวเองกแคน คงหวงในตวลกไดเพยงแคนนหรออะไรในทานองนน

99. คนทสามารถเชอใจคนอนไดจะเปนผทสรางศตวรรษท21

โลกทกวนนเปลยนแปลงอยางรวดเรวมาก ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยใหชวตความเปนอยของเราสะดวกสบายขนมากอยางนาแปลกใจ ลองดตวอยางของคอมพวเตอรกไดครบเมอ 10 ปกอนเครองคานวณมความสามารถเพยงคานวณไดเรวกวามนษยเทานน แตปจจบนคอมพวเตอรทาหนาทไดใกลเคยงกบสมองคนมากขนทกท

ตวอยางทานองนมมากมายจนยกไมไหว อยางไรกตาม ความกาวหนาทางเทคโนโลยนอกจากจะทาใหคนสะดวกสบายขนแลว ยงทาใหความคดของคนเปลยนไปดวย คนเราเมอมความมงคงทางวตถยอมแสวงหาความสมบรณทางใจดวย ทกคนพยายามคดวาคนเราควรมบทบาทหนาทอยาไร คนเราควรเปนเชนไรฯลฯ แตทวาคนเราเมอถกสรางขนมาเรยบรอยแลว ถงสงคมจะเปลยนไปกไมใชวาจะเปลยนตามไดงายๆ ผทจะแบกรบภาระของสงคมใหมนนมแตเดกเลกๆซงกาลงเตบโตขนเทานน เพราะฉะนนผมจงคดวาการศกษาในวยเดกเลกนนสาคญยง

เมอมองดสงคมปจจบนแลว สงทผมคดวายงขาดอยมากทสด คอความเชอใจซงกนและกนระหวางมนษยดวยกน ความยงยากทางสงคม ปญหาสภาพแวดลอมเปนพษ ปญหานกเรยนตกน ลวนเรมตนจากความไมไวใจคนดวยกนทงนน ถงความเปนอยของเราจะสะดวกสบาย แตถาคนในสงคมขาดความไวเนอเชอใจซงกนและกน คนเราจะอยเปนสขไมไดอยางแนนอน

เหตผลทวาทาไมเราจงตองเชอใจคนอน ตองไมทาใหคนอนเดอดรอนนนทกคนตงแตเดกชนประถมขนไปเขาใจกนด แตกอกนนแหละครบ ธรรมชาตของมนษยนนถงจะเขาใจกมกจะปฏบตไมได ความเขาใจซงกนและกนไมสามารถเกดขนไดดวยการสงสอนหรอดวยเหตผล คนเราจะเชอใจคนอนกตอเมอเรยนรประสบการณนนมาดวยตนเอง

โชคดทสมองและอปนสยของเดกออนอยในสภาพกระดาษขาว หากเราปลกฝงความคดเชนนลงไปเมอเตบโตเปนผใหญ เขาคงแบกรบภาระของสงคมใหมไดอยางด

ระบบการศกษาในโรงเรยนซงเนนคะแนนสอบเปนใหญนนคอสาเหตสาคญประการหนงททาใหคนไมเชอใจกน เพราะฉะนนเราตองสรางรากฐานใหเดกรจกเชอใจคนอนตงแตกอนวยเรยน และนคอจดประสงคทแทจรงของการศกษาในระดบปฐมวย

100. ผทจะกาจดสงครามและการแบงแยกผวไดมแตเดกเลกเทานน

ผมกลาวยาแลวยาอกวารากฐานขอองความคดเกยวกบการศกษาในระยะปฐมวยของผมนนไมไดอยทการผลตอจฉรยบคคลหรอผเชยวชาญพเศษผมเพยงแตหวงวา เดกแตละคนจะมโอกาสพฒนาศกยภาพของตนทมอยและเตบโตขนเปนคนด ไมกลายเปนคนดอรนหรอมความคดดานเดยวนะครบ

ถงแมจะมอารยธรรมและความเจรญทางเศรฐกจสงแตโลกของเรายงเตมไปดวยสงคราม การดถกผว และการทะเลาะกนระหวางชนชาตตางๆ จรงอย พวกเราพยายามคดหาทางปรองดองกนเพอสนตภาพของโลก โดยตงองคการสหประชาชาตยเนสโกและองคการอนามยโลกฯลฯ แตทวาเปนการยากยงนกทผใหญสมยเราจะสรางโลกใหนาอย และมนษยเราตางเชอใจซงกนและกน ประสบการณอนขมขน ซงประทบตดตวมายาวนานทงความเกลยดความรสกของผปกครองและผถกปกครองความเคยดแคนตอชนชาตอนเหลานยากทจะลบเลอนไปไดงายๆ

พวกเราผใหญตองไมปลกฝงอคตและความเขาใจผดเหลานใหกบเดกซงจะแบกรบโลกในอนาคตเดกอาย 0-3ขวบยงอยในสภาพกระดาษขาว ไมมความคดดถกผวไมมความเคยดแคนชนชาตอน ถาเราเลยงดเดกผวขาวผวดาเหมอนกนตงแตวยน เดกคงคดเพยงวา “คนเรานนมผวสขาวสดาตางกน เหมอนกบทรปรางหนาตาตางกนนนเอง” และจะไมรสกแปลกใจอะไรเลย ถาไมเปนเชนนกตองเปนเพราะผใหญเขาไปแทรกแซง ยดเยยดความคดและความรสกของผใหญเขาไปในตวเดก

หากเราหวงสนตภาพของโลกอยางแทจรงละก นอกจากจะตองเฝาตดตามสถานการณทางการเมองของโลกปจจบนแลว เรายงตองเนนความสาคญของการศกษาของเดกเลก ซงจะเปนผแบกรบโลกในอนาคตดวย โดยทมใหทงกายและใจ เพราะเหตวาผทจะสรางสนตภาพไดอยางแทจรงนน ไมใชพวกเราผใหญอกตอไป แตตองเปนโลกในสมยของเดกเลกในปจจบน

ผมไมคดวาความหวงของผมเปนเรองเลยเถด ผมไมรวาสงทผมกาลงคดกาลงทาอยนจะมผลชวยใหความหวงของผมเปนจรงไดสกเพยงไร และผมไมคดวาสงทผมเสนอมาในหนงสอเลมนตงแตความคดพนฐาน วธการตางๆ ทเสนออยางละเอยดและบทบาทของแมเปนสงทถกตองทงหมดซงวพากษวจารณไมได อยางนอยทสดผมหวงวาหนงสอเลมนจะกระตนใหมการถกปญหากนเกยวกบเรองการศกษาของเดกเลกในระยะ 0-3 ขวบ อยางคกคกขนทงในญปนและในตางประเทศและผมมนใจวาหนงสอเลมนคงมบทบาทในฐานะผจดชนวนไดอยางแนนอน