20
Μ ΗΝΙΓΓΊΤΙΔΑ ΗΝΙΓΓΊΤΙΔΑ Μηνιγγίτιδα είναι μία σφοδρή μεταδοτική ασθένεια, προκαλούμενη από βακτήρια, ιούς και μύκητες, η οποία επιδρά στους ιστούς, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η ασθένεια μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Η διάγνωση της ασθένειας είναι σημαντική, καθώς υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ασθένειας και διαφορετικές θεραπευτικές μέθοδοι να αντιστοιχούν σε αυτούς. Η μηνιγγίτιδα διαγνώσκεται λαμβάνοντας δείγμα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η ασθένεια αυτή χαρακτηρίζεται από πυρετό, πονοκεφάλους, αυχενική δυσκαμψία, ναυτίες και εμετούς. Επίσης, χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στα έντονα φώτα, αλλαγές στην πνευματική κατάσταση και συχνά ένα μικρό μωβ εξάνθημα. Η Υπάρχουν 2 τύποι μηνιγγίτιδας. Υπάρχει η ιογενής μηνιγγίτιδα, καθώς επίσης και η βακτηριακή μηνιγγίτιδα. Η ιογενής μηνιγγίτιδα (ή η ασεπτική, όπως διαφορετικά ονομάζεται) είναι ο πιο κοινός τύπος μηνιγγίτιδας. Είναι πολύ σοβαρή, αλλά πιο σπάνια θανατηφόρα. Δεν υπάρχει καμία θεραπευτική αγωγή για αυτόν τον τύπο μηνιγγίτιδας μέχρι τώρα. Η ασθένεια διαρκεί για 7-10 ημέρες και το άτομο αναρρώνει τελείως. Πολλά διαφορετικά είδη ιών μπορούν να προκαλέσουν την ασθένεια. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πολύ σοβαρή και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο, απώλεια ακοής, αναπηρία ή ακόμη και θάνατο. Η ταυτοποιήση των βακτηρίων είναι σημαντική για τη θεραπεία, έτσι ώστε να χορηγηθούν τα κατάλληλα αντιβιοτικά. Συνήθως, έχει τα ίδια συμπτώματα με την ιογενή 1 Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Μηνιγγίτιδα

  • Upload
    -

  • View
    104

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Μηνιγγίτιδα

ΜΜΗΝΙΓΓΊΤΙΔΑΗΝΙΓΓΊΤΙΔΑ

Μηνιγγίτιδα είναι μία σφοδρή μεταδοτική ασθένεια, προκαλούμενη από βακτήρια, ιούς και μύκητες, η οποία επιδρά στους ιστούς, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Η ασθένεια μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Η

διάγνωση της ασθένειας είναι σημαντική, καθώς υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ασθένειας και διαφορετικές θεραπευτικές μέθοδοι να αντιστοιχούν σε αυτούς. Η μηνιγγίτιδα διαγνώσκεται λαμβάνοντας δείγμα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η ασθένεια αυτή χαρακτηρίζεται από πυρετό, πονοκεφάλους, αυχενική δυσκαμψία, ναυτίες και εμετούς. Επίσης, χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στα έντονα φώτα, αλλαγές στην πνευματική κατάσταση και συχνά ένα μικρό μωβ εξάνθημα.

Η

Υπάρχουν 2 τύποι μηνιγγίτιδας. Υπάρχει η ιογενής μηνιγγίτιδα, καθώς επίσης και η βακτηριακή μηνιγγίτιδα.

Η ιογενής μηνιγγίτιδα (ή η ασεπτική, όπως διαφορετικά ονομάζεται) είναι ο πιο κοινός τύπος μηνιγγίτιδας. Είναι πολύ σοβαρή, αλλά πιο σπάνια θανατηφόρα. Δεν υπάρχει καμία θεραπευτική αγωγή για αυτόν τον τύπο μηνιγγίτιδας μέχρι τώρα. Η ασθένεια διαρκεί για 7-10 ημέρες και το άτομο αναρρώνει τελείως. Πολλά διαφορετικά είδη ιών μπορούν να προκαλέσουν την ασθένεια.

Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πολύ σοβαρή και μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο, απώλεια ακοής, αναπηρία ή ακόμη και θάνατο. Η ταυτοποιήση των βακτηρίων είναι σημαντική για τη θεραπεία, έτσι ώστε να χορηγηθούν τα κατάλληλα αντιβιοτικά. Συνήθως, έχει τα ίδια συμπτώματα με την ιογενή μηνιγγίτιδα. Γι’ αυτό, ο

καθένας , που εμφανίζει τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, πρέπει να δει έναν ιατρό, όσο το δυνατόν πιο σύντομα.

1Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 2: Μηνιγγίτιδα

AITIAΈνας από τους 5 παρακάτω τύπους βακτηρίων προκαλούν τη βακτηριακή μηνιγγίτιδα:

Haemophilus influenzae type b (Hib) Neisseria meningitis

Streptococcus pneumonia

Listenia monocytogenus

Group B streptococcus

Πριν τη δεκαετία του 1990 το βακτήριο Ηib ήταν η κύρια αιτία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας, αλλά τα νέα εμβόλια, που χορηγήθηκαν σε παιδιά έχουν μειώσει αρκετά τα περιστατικά των σοβαρών ασθενειών προκαλούμενων από Hib.Σήμερα τα βακτήρια Neisseria meningitis και streptococcus pneumoniae είναι οι κύριες αιτίες της βακτηριακής μηνιγγίτιδας. Η μηνιγγίτιδα προκαλούμενη από το Neisseria meniggitis είναι γνωστή ως μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, ενώ όταν προκαλείται από το streptococcus pneumoniae είναι γνωστή ως pneumococcal meningitis.Tα βακτήρια Listenia monocytogenus και Group b streptococcus είναι λιγότερο σημαντικοί βακτηρίων που προκαλούν τη βακτηριακή μηνιγγίτιδα.

Haemophilus influenzaeΤο βακτήριο Haemophilus influenzae ταξινομείται σε 6 τύπους (α, b, c, d, e, f),οι οποίοι βρίσκονται στη δική τους πολυσακχαριδική κάψουλα. Οι τύποι, που δεν έχουν κάψουλα, μπορούν να επιβιώσουν στον αέρα σε μία σαπροφυτική μορφή και μπορούν να προκαλέσουν τοπικές μολύνσεις, ειδικότερα ιγμορίτιδα και ωτίτιδα (στα παιδιά) και βρογχίτιδα (στους ενήλικες).Οι τύποι, που έχουν κάψουλα, ιδιαίτερα ο τύπος b (Hib) σχετίζονται με ακόμη σοβαρότερες ασθένειες, όπως είναι η μηνιγγίτιδα, η επιγλωτίτιδα, η πνευμονία, η κυτταρίτιδα, η σεπτική αρθρίτιδα,η οστεομυελίτιδα και η περικαρδίτιδα. Η μηνιγγίτιδα προκαλούμενη από τον τύπο Hib είναι μία γνωστή παγκοσμίως ασθένεια, γενικώς ενδημική, που κυριαρχεί στα ήπια κλίματα και κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η περίοδος της επώασης είναι άγνωστη και μπορεί να ποικίλει από 2 έως 4 ημέρες. Η μετάδοση της ασθένειας μπορεί να πραγματοποιηθεί όταν ο μικροοργανισμός είναι παρών ακόμη και αν δεν προκαλεί ρινικές εκκρίσεις. Βέβαια, η ασθένεια δεν είναι μεταδοτική μετά από 24 εώς 48 ώρες αντιβιοτικής θεραπείας (σχήμα 1)

Streptococcus pneumoniaeΤο βακτήριο Streptococcus pneumoniae,το οποίο μερικές φορές καλείται επίσης και pneumococcus, είναι ένα σφαιρικό, Gram (+),άλφα-αιμολυτικό, βακτήριο και ένα μέλος του γένους streptococcus.Το S.pneumoniae είναι η πιο κοινή αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας στους ενήλικες και είναι ένα από τα βακτήρια,τα οποία απομονώνονται στην ωτίτιδα. Η πνευμονοκοκκική πνευμονία στους πολύ νέους και στους

2Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Σχήμα 1

Σχήμα 2

Page 3: Μηνιγγίτιδα

περασμένης ηλικίας ανθρώπους. Γενικά, το S.pneumoniae μπορεί να προκαλέσει εκτος από πνευμονία, ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, μηνιγγίτιδα, οστεομυελίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα, ενδοκαρδίτιδα, περιτονίτιδα, περικαρδίτιδα, κυτταρίτιδα ακόμη και εγκεφαλικά προβλήματα.

Το S.pneumoniae βρίσκεται στη φυσιολογική μικροχλωρίδα του ρινοφάρυγγα σε ποσοστό 5-10% των υγειών ενηλίκων και 20-40% των υγειών παιδιών. Μπορεί να βρεθεί σε μεγαλύτερα ποσοστά σε περιοχές, όπου οι άνθρωποι βρίσκονται στοιβαγμένοι σε μικρούς χώρους για πολύ ώρα, όπως είναι οι στρατώνες. Το βακτήριο πλησιάζει τα ρινοφαρυγγικά κύτταρα διαπερνώντας τα επιθηλιακά κύτταρα. Αυτός ο φυσιολογικός αποικισμός μπορεί να μετατραπεί σε μία μόλυνση, εάν τα βακτήρια μεταφέρονται σε περιοχές, όπως είναι η ευσταχιανή σάλπιγγα και η ρινική κοιλότητα, όπου μπορεί να προκαλέσει ωτίτιδα και ιγμορίτιδα αντίστοιχα. Η πνευμονία μπορεί να προκληθεί όταν οι οργανισμοί μεταφέρονται στους πνεύμονες. Όταν τα βακτήρια μεταφερθούν σε περιοχή στην οποία δεν ανευρίσκονται φυσιολογικά, ενεργοποιούν το πρωτεïνικό συμπλήρωμα, διεγείρουν την παραγωγή κυτοκίνης και έλκουν τα λευκοκύτταρα (κυρίως τα πυρηνόφιλα).Εισέρχονται στη ροή του αίματος, όπου μπορούν να προκαλέσουν βακτηριαιμία και τελικά μηνιγγίτιδα, εγκεφαλική βλάβη, σεπτική αρθρίτιδα ή ακόμη και οστεομυελίτιδα (σχήμα 2)

Neisseria meningitisTο βακτήριο Neisseria meningitis είναι Gram (-) διπλόκοκκος διαστάσεων 0,6 × 0,8 μm. Επειδή, όμως, ο μικροοργανισμός αυτός είναι έπιρρεπής σε αυτόλυση, είναι δυνατό να παρατηρηθεί σημαντική ποικιλία μεγέθους και σχήματος των κυττάρων σε παλιές καλλιέργειες. Σε στερεά θρεπτικά υποστρώματα, ο μηνιγγιτιδόκοκκος εμφανίζεται σαν διαφανής αποικία διαμέτρου 1-5mm, χωρίς να προκαλεί αιμόλυσηστο υλικό και χωρίς να παράγει χρωστική.Η παρουσία του βακτηρίου N.meningitis στο ρινοφάρυγγα υγειών ατόμων αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά το 1896. Η μετάδοση μηνιγγιτιδόκοκκων από φορείς σε υγιείς πραγματοποιείται μέσω της αναπνευστικής οδού.Ο δε ρυθμός αύξησης της φορείας σε κλειστές κοινότητες, όπως σε αυτές των στρατοπέδων, σχολείων και ορφανοτροφείων έχει αποτελέσει επανειλημμένα αντικείμενο μελέτης.Τα αποτελέσματα έχουν επιβεβαιώσει τις παρατηρήσεις του Rake, o οποίος είχε κατατάξει τους φορείς στις ακόλουθες 3 κατηγορίες:

1. Χρόνια 2. Διαλείπουσα ή περιοδική

3. Μεταβατική ή βραχύβιο

Στο γενικό πληθυσμό η φορεία ποικίλει μεταξύ 5-30 %. Οι οροομάδες B, C, Y και W-135 απομονώνονται διεθνώς με υψηλή συχνότητα από φορείς. Σημειώνεται, όμως, ότι ο μηνιγγιτιδόκοκκος οροομάδας Β έχει χαμηλή συχνότητα μετάδοσης , η δε φορεία διαρκεί κατά μέσο όρο 9 μήνες. Αντίθετα η φορεία του μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας Αέχει υψηλή συχνότητα μετάδοσης και αποικεί στον ξενιστή για πολύ μικρό χρονικό διάστημα (σχήμα 3)

3Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Σχήμα 3

Page 4: Μηνιγγίτιδα

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣΟι περισσότερες περιπτώσεις βακτηριακής μηνιγγίτιδας συμβαίνουν όταν τα βακτήρια από άλλα μέρη του σώματος, όπως τη μύτη και το λαιμό, μεταφέρονται μέσω της ροής του αίματος και επιδρoύν στους μήνιγγες και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Διάφορα τραύματα προσώπου μπορούν ακόμη να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα σπάζοντας τους φυσιολογικούς φραγμούς και μεταφερόμενα στον εγκέφαλο και στο ΕΝΥ. Βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί, επίσης, να προκληθεί από την άμεση επαφή με άτομο, το οποίο φέρει ήδη το βακτήριο, που θα προκαλέσει την ασθένεια. Μερικοί τύποι μηνιγγίτιδας μπορούν να εξαπλωθούν μέσω του φτερνίσματος ή του φιλιού, όταν άτομα χρησιμοποιούν τα ίδια πιρούνια, κουτάλια ή ποτήρια, την ίδια οδοντόβουρτσα, ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί άμεσα από άτομο, που είναι μολυσμένο. Ωστόσο, η ασθένεια της βακτηριακής μηνιγγίτιδας δε μεταδίδεται, όταν ένα άτομο καθίσει δίπλα σε κάποιο, που αποτελεί φορέας του μικροβίου.

KΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ- ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑΗ οξεία μηνιγγίτιδα χαρακτηρίζεται από τα εξής συμπτώματα:

Υψηλό πυρετό Ισχυρό πονοκέφαλο – έντονη

κεφαλαλγία

Ναυτία

Εμετό

Ξηρολαιμία

Φωτοφοβία

Αυχενική δυσκαμψία

Συγχρόνως, είναι δυνατό να εντοπιστούν και νευρολογικά συμπτώματα, τα οποία περιλαμβάνουν:

Σπασμούς Παραλήρημα

Λήθαργο

Κώμα

4Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 5: Μηνιγγίτιδα

Τα τυπικά σημεία (πυρετός, εμετοί, κεφαλαλγία, αυχενική δυσκαμψία) παρατηρούνται συνήθως σε μεγαλύτερα παιδιά, ενώ στα βρέφη και τα νεογνά η συμπτωματολογία είναι άτυπη και η υπόνοια της νόσου από την εμπειρία και την ευαισθητοποίηση του κλινικού ιατρού.

Πιο συγκεκριμέμα, όμως, αξίζει να αναφέρουμε τι πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη κατά την κλινική εκτίμηση της μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης, καθώς το βακτήριο Neisseria meningitis είναι μία από τις πιο κύριες αιτίες, στις οποίες οφείλεται η βακτηριακή μηνιγγίτιδα:

Η αυχενική δυσκαμψία και τα θετικά μηνιγγιτιδικά σημεία Kerning ή Brudzinski. Νευρολογικά σημεία: γενικά (λήθαργος, σπασμοί, ευερεθιστικότητα, κώμα) και

ειδικά (αύξηση ενδοκρανιακής πίεσης, ανισομεγέθεις κόρες όφθαλμών)

Πορφύρα, σπάνια εκτεταμένη και νεκρωτική, συχνά εντοπισμένη στα άκρα ή γενικευμένη στο δέρμα και τους βλεννογόνους (κυρίως στον επιπεφυκότα). Η πορφύρα είναι και το βασικό σύμπτωμα της μηνιγκοκοκκαιμίας.

Χαμηλή αρτηριακή πίεση, που αποτελεί ένδειξη αρχόμενης καταπληξίας (shock).Όταν η πορφύρα συνδέεται με φαινόμενα καταπληξίας είναι ένδειξη οξείας μηνιγγοκοκκαιμίας.

Επιπλοκές, όπως αρθρίτιδα, πλευρίτιδα ή πνευμονία και επισκληρίτιδα.

Σε περίπτωση μηνιγγοκοκκαιμίας ( με ή χωρίς συμμετοχή μηνίγγων), το χαρακτηριστικό πετεχειώδες εξάνθημα, σε αντίθεση με πετεχειώδη ή πορφυρικά εξανθήματα άλλων λοιμωδών ή μη λοιμωδών νόσων, προκαλεί νεκρωτικές βλάβες στο δέρμα και τον υποδόριο ιστό.

ΔΙΑΓΝΩΣΗΚλινική διάγνωσηΛαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα σημεία-συμπτώματα μπορούμε να καταλήξουμε σε ορθή διάγνωση βακτηριακής μηνιγγίτιδας.

Εργαστηριακή διάγνωσηΗ οξεία πυώδης μηνιγγίτιδα είναι η συχνότερη εκδήλωση της λοίμωξης. Επειδή η διάγνωση της μηνιγγίτιδας στηρίζεται κυρίως στην αξιολόγηση του ΕΝΥ, επιβάλλεται η οσφυονωτιαία παρακέντηση, όταν η κλινική εκτίμηση του ασθενούς οδηγεί στην υπόνοια μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης. Η δε αιφνίδια μηνιγγιτιδοκοκκική συψαιμία είναι δυνατό να συνυπάρχει ή όχι με μηνιγγίτιδα.

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση είναι απαραίτητη προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση πυώδους μηνιγγίτιδας και να αποκλεισθούν άλλοι αιτιολογικοί παράγοντες, όπως ο S.pneumoniae και ο H.influenzae. Επιπλέον, η παρακέντηση είναι απαραίτητη,

5Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 6: Μηνιγγίτιδα

εφ’ όσον υπάρχει υπόνοια μηνιγγίτιδας, πριν την έναρξη αντιμικροβιακής φαρμακευτικής αγωγής.

Το ΕΝΥ είναι συχνά θολό και πυώδες, άλλοτε, όμως, μπορεί να εμφανιστεί διαυγές ή αιματηρό. Οι βασικές εξετάσεις ρουτίνας στα περισσότερα κλινικά εργαστήρια περιλαμβάνουν:

1. μέτρηση λευκών αιμοσφαιρίων, που συνήθως υπερβαίνουν τα 1000 κύτταρα ανά τετραγωνικό χιλιοστό, με φυσιολογική τιμή < 3 και πολυμορφοπύρηνα > 60%

2. μέτρηση πρωτεïνών >0,80 g\l (φυσιολογική τιμή <0,60 g\l)

3. προσδιορισμό γλυκόζης <0,40 g\l

4. χρώση κατά Gram για την αναζήτηση Gram (-) ενδοκυττάριων ή εξωκυττάριων διπλόκοκκων. Οι διπλόκοκκοι παρατηρούνται στο 80% των δειγμάτων ασθενών, που δεν έχουν προηγουμένως υποβληθεί σε θεραπεία. Η χρώση Gram μπορεί να αντικατασταθεί και από χρώση του κυανού του μεθυλενίου.

Τέλος, σε περίπτωση βακτηριακής μηνιγγίτιδας, που έχει εκδηλωθεί το πορφυρικό εξάνθημα, ενδείκνυται η άμεση μικροσκοπική εξέταση και καλλιέργεια πύον ή άλλου κατάλληλου βιολογικού υλικού.

ΘΕΡΑΠΕΙΑΕπιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικούΠολλά αντιβιοτικά έχουν καλή in vitro δράση, όμως in vivo πρέπει να χρησιμοποιούνται εκείνα που έχουν επαρκή διείσδυση στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ENY) και η τιμή τους είναι προσιτή. Τα κύρια αντιβιοτικά εκλογής είναι η πενικιλλίνη και η αμπικιλλίνη, ενώ η χλωραμφαινικόλη αποτελεί μία εναλλακτική οικονομική λύση. Αντίθετα, παρόλο που τα αντιβιοτικά της τρίτης γενιάς των κεφαλοσπορινών, όπως η κεφτριαξόνη και η κεφοταξίμη, αποτελούν άριστη εναλλακτική θεραπεία, αυξάνουν σημαντικά το κόστος θεραπείας. Επιπλέον, η κεφτριαξόνη χορηγείται σε εφ’ άπαξ δόση μία φορά την ημέρα και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Παρόλ’ αυτά και προκειμένου να επιλεγεί το κατάλληλο αντιβιοτικό, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και το ολικό κόστος της θεραπείας, δεδομένου ότι η αμπικιλλίνη αν και φθηνότερη, χορηγείται επι πενθήμερο. Το κόστος της θεραπείας μειώνεται με την από του στόματος χορήγηση της κοτριμοξαζόλης. Σημειώνεται, όμως, ότι έχουν παρατηρηθεί στελέχη με αντοχή στη σουλφαμεθοξαζόλη.

Τέλος, η αντιμικροβιακή θεραπεία υπό μη επιδημικές συνθήκες, θα πρέπει να επιλέγεται με κριτήριο την κάλυψη των κυριότερων αιτιών βακτηριακής μηνιγγίτιδας, έως ότου τα εργαστηριακά ευρήματα να επιβεβαιώσουν την κλινική διάγνωση .(πίνακες 1,2)

Υποστηρικτική αγωγήΗ ορθή αντιμετώπιση της μηνιγγίτιδας περιλαμβάνει εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή και ειδική υποστήριξη με στόχο τη διατήρηση της ομοιόστασης, την αντιμετώπιση της αυξημένης ενδοκρανιακής πίεσης και την καταστολή των σπασμών.

6Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 7: Μηνιγγίτιδα

Τέλος, η αντιμετώπιση των σπασμών πρέπει να γίνεται όσο το δυνατό νωρίτερα, επειδή η παράτασή τους προκαλεί ισχαιμικές νεκρώσεις και απώλεια φλοιικών νευρώνων. Για την καταστολή τους μπορεί να χορηγηθούν φαινιντοïνη, φαινοβαρβιτόλη ή διαζεπάμη. Για τις περιπτώσεις μικρής διάρκειας σπασμών «εισαγωγικού χαρακτήρα» η αγωγή διακόπτεται πριν την έξοδο του ασθενή από το νοσοκομείο, ενώ όταν πρόκειται για εστιακούς δύσκολα ελεγχόμενους σπασμούς, η διάρκεια και το είδος της αγωγής εξαρτάται από τα ηλεκτραγκεφαλογραφικά ευρήματα του ασθενή.

Hλικία Παθογόνος μικροοργανισμός

Αντιμικροβιακή θεραπεία

Αντιβιοτικό πρώτης

επιλογής

Εναλλακτικά θεραπευτικά σχήματα

ΣΕ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ

Όλες οι ηλικίες

N.meningitis Penicillin G

Ampicillin

Chloramphenicol

Ceftriaxone

Cotrimoxazole

ΥΠΟ ΜΗ ΕΠΙΔΗΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Ενήλικες & Παιδιά ηλικίας

άνω των 5 ετών

S.pneumoniae

N.meningitisPenicillin G

Ampicillin or

Amoxicillin

Chloramphenicol

Ceftriaxone or Cefotaxime

Cotrimoxazole

Παιδιά ηλικίας 1 μηνός εώς 5

ετών

H.influenzae

S.pneumoniae

N.meningitis

Ampicillin or Amoxicillin

Chloramphenicol

Ceftriaxone or

Cefotaxime

Νεογνά

Gram-αρνητικά βακτήρια

Στρεπτόκοκκοι ομάδας Β

Listeria

Ampicillin και gentamycin

Ceftriaxone or

Cefotaxime ²

Cloramphenicol (σε μειωμένες δόσεις)

Πηγή: Control of Epidemic Meningococcal Disease. WHO Practical Guidelines, 1995.

7Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 8: Μηνιγγίτιδα

8Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 9: Μηνιγγίτιδα

Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως που επιτηρεί τη μηνιγγίτιδα ως σύνολο.

Η ομάδα που νοσεί συχνότερα από μηνιγγίτιδα οποιασδήποτε αιτιολογίας είναι κατά βάση τα μικρά παιδιά ηλικίας 0-4 ετών και στη συνέχεια τα μεγαλύτερα παιδιά ως 14 ετών. Η επίπτωση σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι σημαντικά μικρότερη.

Οι άσηπτες μηνιγγίτιδες αποτελούν τις συχνότερα δηλούμενες (51,7%) αλλά είναι και οι ηπιότερες.

Η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα παρουσίασε μια συνεχή πτώση μέχρι το 2004 αλλά στη συνέχεια έχει σταθεροποιηθεί με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση την τελευταία 5ετία 0,82 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους.

Ο ορότυπος Β κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια ο C ευθύνονται για τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στη χώρα μας. Εμβόλιο διατίθεται προς το παρόν μόνο για τον ορότυπο C.

Από τις υπόλοιπες βακτηριακές μηνιγγίτιδες το συχνότερο αίτιο είναι ο πνευμονιόκοκκος

ΠΡΟΛΗΨΗΠώς μπορεί να προληφθεί η βακτηριακή μηνιγγίτιδα;

ΕμβολιασμόςΥπάρχουν εμβόλια κατά του βακτηρίου H. influenzae, κάποιων ειδών του N. meningitis και πολλών τύπων του S. pneumoniae. Τα εμβόλια εναντίον του Hib είναι πολύ ασφαλή και αποτελεσματικά. Από την ηλικία των 6 μηνών, κάθε παιδί μπορεί να δεχτεί τουλάχιστον 3 δόσεις του εμβολίου κατά του Hib. Mία τέταρτη δόση μπορεί να δοθεί στα παιδιά ηλικίας μεταξύ 12 και 18 μηνών. Το εμβόλιο κατά τo N. meningitis (μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο), δε χρησιμοποιείται καθημερινά σε κοινωνίες των Η.Π.Α. και δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε παιδιά κάτω των 2 ετών. Το εμβόλιο χρησιμοποιείται μερικές φορές σε ελεγχόμενα ξεσπάσματα μερικών τύπων της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας στις Η.Π.Α. Νέα μηνιγγιτιδοκοκκικά εμβόλια εξελίσσονται. Το εμβόλιο κατά του S. pneumoniae (pneumococcal vaccine) δεν επιδρά σε άτομα ηλικίας κάτω των 2 ετών, αλλά συστήνεται για όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και νέα πρόσωπα με σίγουρα προβλήματα υγείας. Νέα πνευμονοκοκκικά εμβόλια εξελίσσονται.

Αναφορά στην ασθένεια

Περιπτώσεις βακτηριακής μηνιγγίτιδας πρέπει να αναφέρονται σε διεθνείς και εθνικές υπηρεσίες υγείας, έτσι ώστε αυτοί να μπορούν να παρακολουθούν και να θεραπεύουν ασθενείς και να γνωρίζουν τα ξεσπάσματα της μηνιγγίτιδας. Σε ανθρώπους, οι οποίοι έρχονται σε επαφή με ανθρώπους, που πάσχουν από μηνιγγίτιδα προκαλούμενη από N.meningitis, μπορούν να χορηγηθούν αντιβιοτικά, προκειμένου να προστατευτούν από την ασθένεια.

Πρόληψη για ταξίδια

Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν παρατηρηθεί μεγάλες επιδημίες βακτηριακής μηνιγγίτιδας στις H.Π.A., σε μερικές χώρες έχουν καταγραφεί μεγάλες, περιοδικές επιδημίες μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας. Αυτοί, οι οποίοι εκτελούν υπερατλαντικά ταξίδια πρέπει να ενημερώνονται για το αν συστήνεται για τον προσδιορισμό τους το μηνιγγιτιδικοκκικό εμβόλιο. Αυτοί, λοιπόν, οι ταξιδιώτες πρέπει να δέχονται το εμβόλιο, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο, τουλάχιστον 1 εβδομάδα πριν την αναχώρησή τους.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 2000-2009(ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ)

Σημαντικά Σημεία

9Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 10: Μηνιγγίτιδα

Η μηνιγγίτιδα είναι οξεία λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος με συμμετοχή των μηνίγγων. Στους υπεύθυνους λοιμογόνους παράγοντες περιλαμβάνονται: 1) ιοί (κυρίως εντεροϊοί, ιός του απλού έρπητα, της ανεμοβλογιάς, της ιλαράς και της παρωτίτιδας ιδιαίτερα σε περιόδους επιδημίας, λεμφοκυτταρική χοριομηνιγγίτιδα κ.α.),2) βακτήρια (κυρίως μηνιγγιτιδόκοκκος, πνευμονιόκοκκος και αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου b καιλιγότερο συχνά β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Β, Gram (-) μικρόβια, λιστέρια),3) μύκητες και 4) το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης.Τα υπεύθυνα παθογόνα μεταδίδονται με άμεση επαφή από άτομο σε άτομο με σταγονίδια των αναπνευστικών εκκρίσεων. Οι εντεροϊοί εκτός των εκκρίσεων του αναπνευστικού μεταδίδονται επίσης με κόπρανα, άμεση επαφή με μολυσμένες εκκρίσεις, μολυσμένα αντικείμενα, μολυσμένο νερό, τροφή. Πηγή εξάπλωσης του μηνιγγιτιδόκοκκου αποτελούν οι ασυμπτωματικοί φορείς που υπολογίζονται στο 10% περίπου του γενικού πληθυσμού και έως και το 25% των εφήβων και νεαρών ενηλίκων.

Διαχρονική εξέλιξη μηνιγγίτιδαςΑπό το 2000 έως το 2009 έχουν δηλωθεί στη χώρα μας 7.668 κρούσματα μηνιγγίτιδας από τα οποία τα 1396 (18,2%) αφορούν σε μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, τα 1976 (25,8%) σε λοιπή βακτηριακή μηνιγγίτιδα, τα 3963 (51,7%) σε άσηπτη μηνιγγίτιδα και τα υπόλοιπα 333 (4,3%)

είναι αγνώστου αιτιολογίας (Γράφημα 1).

Μηνιγγιτιδοκοκκική ΜηνιγγίτιδαΔιαχρονική τάσηΣτη δεκαετία 2000-2009 η μέση δηλούμενη επίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας ήταν 1,26 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού, με τα κρούσματα να κυμαίνονται μεταξύ 80 και 263 ανά έτος (Γράφημα 2). Κατά την πρώτη πενταετία η επίπτωση του νοσήματος παρουσίασε

10Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 1: Αριθμός κρουσμάτων και δηλούμενη επίπτωση μηνιγγίτιδας ανάλογα με το αίτιο στην Ελλάδα, 2000-2009

Γράφημα 2. Διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας στην Ελλάδα, 2000-2009

Page 11: Μηνιγγίτιδα

πτωτική πορεία ενώ την πενταετία 2005-2009 διατηρείται σε σταθερό επίπεδο με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 0,82 κρούσματα/ 100.000 πληθυσμού (μέση τιμή αριθμού κρουσμάτων κατ’ έτος: 92, συνολικός αριθμός κρουσμάτων πενταετίας: 460).

Κατανομή κατά ηλικία και φύλοΓια την πενταετία 2005-2009, ο αριθμός των κρουσμάτων με γνωστή ηλικία και φύλο ήταν 459. Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών, με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 6,7 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Η μέση δηλούμενη επίπτωση

προοδευτικά μειώνεται στις ηλικίες 5-14 (2,0 ανά 100.000 πληθυσμού) και 15-24 ετών (1,3 ανά 100.000 πληθυσμού). Στις ηλικίες άνω των 25 ετών η επίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας είναι ιδιαίτερα μικρή και δεν ξεπερνά τις 0,27 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους. (Γράφημα 3) Η κατανομή της νόσου στα δυο φύλα παρουσιάζει ελαφρά υπεροχή για την ομάδα των ανδρών με λόγο 1,2:1 σε σχέση με τις γυναίκες. H μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στους άνδρες ήταν παραπλήσια με εκείνη στις γυναίκες (άνδρες: 0,9/100.000 πληθυσμού, γυναίκες: 0,8/100.000 πληθυσμού).

ΕποχικότηταΗ μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος την πενταετία 2005-2009 όπως φαίνεται στο Γράφημα 3 ακολουθεί την αναμενόμενη εποχικότητα με τα περισσότερα κρούσματα να καταγράφονται τον χειμώνα και την αρχή της άνοιξης (Γράφημα 4).

11Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 3. Μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση μηνιγγίτιδας (κρούσματα/100.000 πληθυσμού) ανά ηλικιακή ομάδα στην Ελλάδα, 2005-2009

Γράφημα 4: Εποχιακή κατανομή κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας στην Ελλάδα, 2005-2009

Page 12: Μηνιγγίτιδα

Γεωγραφική κατανομήΤην πενταετία 2005-2009, το νόσημα παρουσίασε την υψηλότερη μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στην Αττική (1,1/100.000) ενώ τη χαμηλότερη στη Βόρεια Ελλάδα (0,5/100.000). Επιπρόσθετα, 3 κρούσματα αφορούσαν κατοίκους του εξωτερικού.

Εργαστηριακά δεδομένα - ΟροομάδεςΚατά την πενταετία 2005-2009, το ποσοστό των εργαστηριακά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων που δηλώθηκαν ήταν 95,4%. Την πενταετία 2005-2009 έγινε οροτυπικός έλεγχος στο 77,2% (355) των στελεχών μηνιγγιτιδόκοκκου από τα οποία 297/355 (83,7%) ταυτοποιήθηκαν να ανήκουν σε μια από τις πέντε οροομάδες (A, B, C, W135, Y) που ευθύνονται για το 90% των διεισδυτικών λοιμώξεων παγκοσμίως. Στη χώρα μας το 74% των περιπτώσεων μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας οφείλονται στον ορότυπο Β, ενώ 2ος σε συχνότητα τυποποιήσιμος ορότυπος είναι ο C (Γράφημα 5).

Γράφημα 5: Κατανομή κρουσμάτων μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου ανάλογα με τον ορότυπο στην Ελλάδα, 2005-2009Σχετικά με τον ορότυπο C που συχνά συνδυάζεται με βαριά κλινική νόσηση αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία 5ετία δηλώνονται λίγα κρούσματα (2-6/έτος) αλλά το 35% (7/20) αφορά παιδιά έως 4 ετών από τα οποία σχεδόν τα μισά κάτω του έτους.

Θνητότητα - ΘνησιμότηταΚατά την πενταετία 2005-2009 καταγράφηκαν 23 θάνατοι από μηνιγγιτιδόκοκκο που αναλογεί σε θνητότητα 5% (Πίνακας 1). Τυποποίηση είχε γίνει στις 18 περιπτώσεις και

12Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 13: Μηνιγγίτιδα

οι περισσότεροι θάνατοι (16/18) οφείλονταν στην οροομάδα Β (θνητότητα 6,1%). Η μέση δηλούμενη θνησιμότητα για την πενταετία 2005-2009 είναι 0,04 ανά 100.000 πληθυσμού.

Λοιπές Βακτηριακές ΜηνιγγίτιδεςΔιαχρονική τάσηΗ μέση δηλούμενη ετήσια επίπτωση των λοιπών βακτηριακών μηνιγγιτίδων για την πενταετία 2005-2009 ήταν 1,96 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού (μέση τιμή αριθμού κρουσμάτων κατ’ έτος: 219, συνολικός αριθμός κρουσμάτων πενταετίας: 1096) με πολύ μικρή διακύμανση σε σχέση με αυτή ολόκληρης της δεκαετίας 2000-2009 που ήταν 1,78 (Γράφημα 6).

Κατανομή κατά ηλικία και φύλοΟ αριθμός των υπολοίπων κρουσμάτων βακτηριακής μηνιγγίτιδας για την πενταετία 2005-2009, με γνωστή ηλικία και φύλο ήταν 1085. Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα των 0-4 ετών, με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 11,8 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού και ακολούθησε η ηλικιακή ομάδα των 5-14 ετών με σημαντικά χαμηλότερη μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση (3,8 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού). Μια άλλη κορυφή παρουσιάζεται σε ενήλικες άνω των 65 ετών με 1,7 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. (Γράφημα 3) Όσον αφορά στην κατανομή του νοσήματος στα δυο φύλα παρατηρείται υπεροχή των ανδρών με λόγο άνδρες προς γυναίκες 1,5:1. H μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στους άνδρες ήταν 2,4 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού και στις γυναίκες 1,6 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού.

Γεωγραφική κατανομήΤην πενταετία 2005-2009, το νόσημα παρουσίασε την υψηλότερη μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στη Βόρεια Ελλάδα (1,9/100.000) και τη χαμηλότερη στην Κεντρική Ελλάδα (1,5/100.000) αλλά τόσο η Αττική όσο και τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη παρουσίασαν ενδιάμεση επίπτωση ίση με 1,7/100.000. Στο σύνολο των δηλωθέντων κρουσμάτων τα 11 αφορούσαν κατοίκους του εξωτερικού.

13Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 6: Διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης των λοιπών βακτηριακών μηνιγγιτίδων στην Ελλάδα, 2000-2009

Page 14: Μηνιγγίτιδα

Εργαστηριακά δεδομέναΚατά την περίοδο 2005-2009, επί του συνόλου των δηλωμένων κρουσμάτων με κλινικοεργαστηριακή εικόνα συμβατή με βακτηριακή μηνιγγίτιδα, έγινε ταυτοποίηση κάποιου μικροοργανισμού σε 46,5%. Οι υπεύθυνοι μικροοργανισμοί για τα

επιβεβαιωμένα κρούσματα συνοψίζονται στον Πίνακα 2 όπου φαίνεται ότι το επικρατούν αίτιο των λοιπών βακτηριακών μηνιγγιτίδων είναι ο πνευμονιόκοκκος.

Μηνιγγίτιδα από ΠνευμονιόκοκκοΟ S. Pneumoniae αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα αίτιο βακτηριακής μηνιγγίτιδας στην Ελλάδα μετά τον μηνιγγιτιδόκοκκο. Κατά την πενταετία 2005-2009 δηλώθηκαν συνολικά 294 επιβεβαιωμένα κρούσματα μηνιγγίτιδας από S. Pneumoniae. Τα περισσότερα κρούσματα αφορούσαν παιδιά μικρής ηλικίας 0-4 ετών στα οποία η νόσος παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη μέση ετήσια

14Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 7: Αριθμός κρουσμάτων και μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση (κρούσματα/100.000 100.000 πληθυσμού) πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας ανά ηλικιακή ομάδα στην Ελλάδα, 2005-2009

Page 15: Μηνιγγίτιδα

δηλούμενη επίπτωση (2,5 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού) και ακολουθούν με φθίνουσα σειρά επίπτωσης οι ηλικιακές ομάδες 5-14, 65+ ,45-65 και 25-44 ετών (Γράφημα 7). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα λιγότερα κρούσματα και η μικρότερη επίπτωση αφορά εφήβους και νεαρούς ενήλικες 15-24 ετών. Το νόσημα συνοδεύεται από σημαντική θνητότητα (5,8%) ενώ η μέση δηλούμενη θνησιμότητα για την πενταετία 2005-2009 είναι 0,03 ανά 100.000 πληθυσμού.

Μηνιγγίτιδα από Αιμόφιλο ΙνφλουέντζαςΚατά τη πενταετία 2005-2009 δηλώθηκαν 30 κρούσματα μηνιγγίτιδας από H. Influenzae από τα οποία τα 19 ήταν τύπου b. Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση για τον αιμόφιλο γενικά ήταν 0,05 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού ενώ ειδικά για τον αιμόφιλο τύπου b ήταν 0,03 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Τα κρούσματα μηνιγγίτιδας από αιμόφιλο τύπου b αφορούσαν κατά κύριο λόγο παιδιά 0-4 ετών (14/19) στην πλειονότητα ανεμβολίαστα (10/14) και κατά δεύτερο λόγο (3/19) παιδιά 5-14 ετών. Συνολικά σημειώθηκε ένας θάνατος σε βρέφος 9 μηνών με άγνωστη εμβολιαστική κατάσταση.

Άσηπτη ΜηνιγγίτιδαΔιαχρονική τάσηΟι ιοί αποτελούν το πρώτο σε συχνότητα αίτιο εμφάνισης μηνιγγίτιδας στη χώρα μας. Συνολικά από το 2000 ως το 2009 δηλώθηκαν 3963 κρούσματα άσηπτης μηνιγγίτιδας με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 3,6 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Την 5ετία 2005-2009, η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση της νόσου ήταν 3,4 κρούσματα ανά

100.000 πληθυσμού (μέση τιμή αριθμού κρουσμάτων κατ’ έτος: 381, συνολικός αριθμός κρουσμάτων πενταετίας: 1908). Η επίπτωση της νόσου διατηρείται στα επίπεδα αυτά λόγω της εμφάνισης ανά τακτά χρονικά διαστήματα επιδημικών εξάρσεων. (Γράφημα 8).

Κατανομή κατά ηλικία και φύλοΗ άσηπτη μηνιγγίτιδα όπως αναμένεται παρουσιάζει υψηλότερη συχνότητα στις ηλικίες 0-4 ετών με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 23 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού για την πενταετία 2005-2009. Ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα 5-14 ετών με μέση επίπτωση 13,9 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού και η επίπτωση ακολουθεί σταθερή πτωτική πορεία με την άνοδο της ηλικίας (Γράφημα 3). Ως προς την κατανομή του νοσήματος στα δυο φύλα παρατηρείται υπεροχή των ανδρών με λόγο άνδρες προς γυναίκες 1,5:1. H μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στους άνδρες ήταν 4,1 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού και στις γυναίκες 2,7 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού.

Εποχικότητα

15Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 8: : Διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης των άσηπτων μηνιγγιτίδων στην Ελλάδα, 2000-2009

Page 16: Μηνιγγίτιδα

Οι άσηπτες μηνιγγίτιδες την πενταετία 2005-2009 παρουσιάζουν σαφή εποχικότητα με αύξηση των κρουσμάτων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όπου διεθνώς καταγράφονται περισσότερες εντεροϊώσεις. Η τελευταία επιδημική έξαρση ιογενούς μηνιγγίτιδας στη χώρα μας καταγράφηκε το καλοκαίρι του 2007. (Γράφημα 9)

Γεωγραφική κατανομήΤην πενταετία 2005-2009, το νόσημα παρουσίασε την υψηλότερη μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στην Κεντρική Ελλάδα (3,7/100.000) ενώ τη χαμηλότερη στη Βόρεια Ελλάδα (2,8/100.000). Επιπρόσθετα, 15 κρούσματα αφορούσαν κατοίκους του εξωτερικού.

Εργαστηριακά δεδομέναΑιτιολογική διερεύνηση των μηνιγγιτίδων με συμβατή κλινική εικόνα με άσηπτη μηνιγγίτιδα γίνεται σπάνια. Από τις 73 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις κατά το διάστημα 2005-2009 το 76,4% οφειλόταν σε εντεροϊούς.

Θνητότητα - ΘνησιμότηταΗ έκβαση της άσηπτης μηνιγγίτιδας είναι σχεδόν πάντα καλή γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από τα δεδομένα μιας και κατά την 5ετία 2005-2009 σημειώθηκαν 4 μόνο θάνατοι που αναλογούν σε θνητότητα 0,21% τη χαμηλότερη από κάθε άλλη αιτιολογία.

ΣυζήτησηΗ Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση στον παγκόσμιο χώρο μιας και είναι μια από τις ελάχιστες χώρες που παραδοσιακά επιτηρεί επιδημιολογικά τις μηνιγγίτιδες κάθε αιτιολογίας και όχι αποκλειστικά την μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο. Οι ηλικιακές ομάδες που νοσούν συχνότερα με μηνιγγίτιδα ανεξαρτήτως αιτιολογίας είναι τα μικρά παιδιά ηλικίας 0-4 ετών και τα μεγαλύτερα παιδιά ηλικίας 5-14 ετών. Η επίπτωση της νόσου σε άτομα >15 ετών είναι γενικά σημαντικά μικρότερη και μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Μόνο οι βακτηριακές μηνιγγίτιδες παρουσιάζουν μια σχετική αύξηση σε ενήλικες άνω των 65 ετών προφανώς λόγω ύπαρξης συννοσηρότητας.Οι ιοί αποτελούν το πρώτο σε συχνότητα αίτιο μηνιγγίτιδας τόσο στη χώρα μας όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Παρά τον αυξημένο όμως αριθμό κρουσμάτων συνοδεύονται κατά βάση από ήπια κλινική συμπτωματολογία και ιδιαίτερα χαμηλή θνητότητα. Η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος είναι αυτή που κυρίως επιτηρείται στα περισσότερα κράτη του κόσμου. Η επίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας στη χώρα μας παρουσίασε συνεχή πτωτική πορεία ως και το 2004 και στη συνέχεια φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση για την πενταετία 2005-2009 τα 0,82 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Τα επίπεδα αυτά είναι ανάλογα των περισσοτέρων κρατών της Ε.Ε. και ΕΕΑ/EFTA όπως αναφέρονται για το 2009. Ο επικρατών ορότυπος στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας είναι ο Β (74%). Ο ορότυπος Β παρουσιάζει και τη μεγαλύτερη θνητότητα στη χώρα μας από τις περιπτώσεις που έγινε εργαστηριακή επιβεβαίωση. Ο ορότυπος C, ο μόνος για τον οποίο κυκλοφορεί προς το παρόν εμβόλιο και ο οποίος συνδέεται με ιδιαίτερα αυξημένη θνητότητα σε πολλά Ευρωπαϊκά κράτη, στη

16Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Γράφημα 9: Εποχιακή κατανομή κρουσμάτων άσηπτης μηνιγγίτιδας ανά έτος δήλωσης στην Ελλάδα, 2005-2009

Page 17: Μηνιγγίτιδα

χώρα μας παρουσιάζει σημαντικά μειωμένη επίπτωση μετά το 2003 και τα κρούσματα πλέον κυμαίνονται μεταξύ 2-6/έτος.Από τις υπόλοιπες βακτηριακές μηνιγγίτιδες εξαιρουμένης της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας το συχνότερο αίτιο είναι ο πνευμονιόκοκκος. Η πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα παρουσιάζει 2 κορυφές: μία μεγάλη στα παιδιά κυρίως < 4 ετών και

λιγότερο σε αυτά 5-14 ετών και μια δεύτερη,

σημαντικά μικρότερη της προηγούμενης στους ενήλικες >65 ετών. Η νόσος συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα (5,8%) που είναι σημαντικά μεγαλύτερη σε ενήλικες >45 ετών.Τα παλαιότερα χρόνια ένα από τα σημαντικότερα αίτια βακτηριακής μηνιγγίτιδας σε παιδιά <5 ετών με ιδιαίτερη υψηλή θνητότητα ήταν ο αιμόφιλος της ινφλουέντζας τύπου b. Ο συστηματικός όμως εμβολιασμός τόσο στην Ελλάδα όσο και στα άλλα Ευρωπαϊκά κράτη. Οδήγησε σε σημαντικό περιορισμό των κρουσμάτων και σε επίπτωση που σταθερά ήταν <0,1 κρούσμα ανά 100.000 πληθυσμού (η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση για το διάστημα 2005-2009 ήταν 0,03). Δυστυχώς όμως ακόμη και σήμερα η θνητότητα παραμένει υψηλή (6,5%).

(Πηγές: http://panacea.med.uoa.gr/http://www.keelpno.gr/)

17Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012

Page 18: Μηνιγγίτιδα

18Επιμέλεια: Λυγνός Δημήτριος – Τάξη: Α3 – 11/5/2012