4848 - นิเทศศาสตร์

48 | The Proceedings of the 7th Research and Creative Communication Conference 48

การใชรหสของสตกเกอรไลนในการสอสารระหวางบคคล

ศรชย ศรกายะ*

สมเกยรต ศรเพชร**

บทคดยอ

บทความนมจดประสงคเพอนำาองคความรทไดจากการศกษาเรองการใชรหสตาง ๆ ทปรากฏในตวคารแรคเตอรของ

สตกเกอรไลนสำาหรบใชในการสอสารระหวางบคคล โดยทำาการรวบรวมขอมลสตกเกอรไลนในกลม Creator Market อนดบขาย

ด (TOP 5) โดย LINE Official Website ประเทศไทยระหวางเดอนกรกฎาคม - ธนวาคม 2559 - 2559 เพอเปนแหลงขอมลใน

การวเคราะหตามกรอบแนวคดและทฤษฎตาง ๆ ทมสวนเกยวของ ซงไดจำานวนทงหมด 14 แบบ รวม 544 ตว

จากผลของการศกษาพบวาสตกเกอรไลนแตละตวถกสรางสรรคออกมาในรปแบบของการตน ซงใชรหสการตนในการ

สรางสรรค และรหสการตนนนจะมรหสแยกยอยอก 2 รหสคอ 1. รหสนำาเสนอ และ 2. รหสภาพแทน ซงแตละรหสจะมรหสแยก

ยอยลงไปอก อาท รหสของการแสดงสหนา, รหสของการแสดงทาทาง, รหสเสอผาเครองแตงกาย, รหสของมขตลก รหสภาษา

รหสเชงสงคม และสญญะอนเปนสวนหลกในการจดการกบเครองหมายตาง ใหเกดความหมายจนสงกอใหเกดความเขาใจในการ

สอสารผานไลนทงทงควาหมายตรง ควาหมายแฝง ทงนผใชจะตองเขาใจในการเขารหสและถอดรหสจากรหสแบบเดยวกน ความ

หมายจงจะเกดขนและไมหนไปจากทควรจะเปน และความหมายของสตกเกอรไลนแตละตวสามารถผนแปรไปตามบรบทของ

เรองทเกดขนระหวางการสนทนาของสวนบคคล

สวนทายผวจยไดนำาเรองวจนกรรมเขามาผกโยงกบสตกเกอรไลนเพราะขอความทปรากฏพรอมคารแรคเตอรเปนสวน

สำาคญททำาใหความหมายเกด แตขอความเหลานไดแฝงวตถประสงค เจตนา หรอวตถประสงคจากฝงผสงทแตกตางกนออกไป ไม

วาจะเปนขอความทแฝงเจนตนาใหผรบกระทำาตาม หรอแฝงการขอรอง รวมถงการแฝงคำาสงทแทรกอยในรหสภาษาเหลานน

Abstract

This article aims to study the code that present in the Line Stickers for communication between the

communicants. Line Stickers were collected by Top 5 Creator Market by Link Official Website from July, 2015

until December, 2016 there are 14 sets and 544 characters.

From the study, Line Stickers were presented in cartoon form which using cartoon code to create

which compose of two code which are presentational code and representational code—these two sub codes

were separated into other codes such as facial code, body language code, clothing code, humorous code,

language code, social code and signs which are the main component to conduct the meaning including

connotation and denotation. Therefore, the user must have the same encoding and decoding to interpret

the same meaning. Also, the meaning of each Line Stickers can be flexible depends on the context between

the communicants.

Finally, Speech Acts is related to the Line Stickers because both text and character is main component

to conduct the meaning that hidden the purpose and intention such as message that hidden the purpose

to expect the receiver to follow, or hidden some requests and including the order that hidden in the text.

บทนำา

การสอสารเปนกจกรรมทางสญญะทนำาเครองหมายตาง ๆ มาประกอบกนจนเกดเปนความหมายและกอใหเกดความ

เขาใจ (Understanding) ระหวางบคคลทเปนทำาการสอสาร นอกจากนการสอสารยงเปนกระบวนการทเกยวของกบการเขารหส

* รองศาสตราจารย คณบดคณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยสยาม

** นกศกษาปรญญาโท คระนเทศศาสตร มหาวทยาลยสยาม

49รายงานสบเนองจากการประชมวชาการงานวจยและงานสรางสรรคทางนเทศศาสตร ครงท 7 |

(Encode) และถอดรหส (Decode) ของตวสาร สวนหนง

กอนใหความหมายเกดขนคอผทำาการสอสารใชรหสตว

เดยวกน ซงรหสนนจะมาจากการเรยนร การถายทอดจาก

สงคม หรอบคคลตอบคคลเองกได การสรางเครองหมายตางๆ

(Signs) ขนมาเปนหนงในวธการสรางความหมายเพอสอสาร

ระหวางมนษย โดยเครองหมายดงกลาวตองไดรบการตกลง

ใชรวมกนในกลม สงคม และวฒนธรรม เครองหมายทเปนเส

มอนสญญะ (Signs) อนเปนรากฐานของตวสารทประกอบกน

มากกวาหนงตวจนเกดเปนความหมายทถกถายทอดจากผสง

(Sender) ไปยงผรบ (Receiver) ความสลบซบซอนของตว

บทหรอตวเนอหาของความหมายนนจำาเปนตองใชรหส

(Code) เขามาชวยในการจดการเพอใหเกดความหมายขน

ตวรหสจงจำาเปนตองมอยในตวของผทำาการสอสารทกคนเพอ

ใชเปนตวประกอบสรางความหมายทจะสง (ในฝงผสงสาร)

และตความหมายตวสารทไดรบ (ในฝงของผรบสาร) เพอให

ความหมายเกดขน หรอกลาวอกนยหนงรหสเปนเสมอนกฏ

กตกาของการถอดความทมการระบหรอกำาหนดไวอยแลวไม

วาจะดวยขอตกลงใดๆ ดงนนหากยงเขาใจกฏกตกาอยางชด

แจงกจะสงผลตอการถอดความนนดมากยงขน หากเขาใจกฏ

เกณฑทางภาษา เขาใจธรรมเนยมปฏบต เขาใจธรรมเนยม

ประเพณ และหรอบรบทกทำาใหเขาใจความหมาย ในการใช

สตกเกอรไลนเองกเปนไดทงสอและสารเหมอนแนวคดเรอง

“สอคอสาร” (Medium is Message) ของ Marshall McLu-

han ทถกอางองในการวเคราะหของธาม เชอสถาปนศร เกยว

กบถอดรหสนวตกรรมความสำาเรจไลน ทงนการจะใช

สตกเกอรไลนเพอสอสารกนระหวางบคคลกบบคคลเรองของ

รหสจงเปนเรองทขาดหายไปไมไดเดดขาดของการประกอบ

สรางจนเกดเปนความหมายทตอยอดไปถงความเขาใจ

ระหวางคสนทนา ดงนนเรอง “รหส” จงเปนเสมอนแรงจงใจ

ทำาใหผวจยสนใจทจะศกษาเรองราวดงกลาวในสตกเกอรไลน

ตอไป

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบอโมตคอน (Emoticon)

เนองจากตวสตกเกอรไลนนนเปนเหมอนสงทตอ

ยอดขนมาจากอโมตคอนทใชในการแสดงความหมายรวมถง

ถายทอดอารมณความรสกรวมถงการเสรมสรางบรรยายการ

ศในการสนทนา แตดวยขนาดทใหญกวาจงทำาใหสามารถ

แสดงรายละเอยดบนใบหนาไดมากยงขนและมสวนของ

รางกายดวยทำาใหผใชสามารถรบรความหมายจากตวคารแรค

เตอรทปรากฏขนมาได ผวจยจงนำาแนวคดของอโมตคอนมา

ตงตนในการศกษาดงน คณะกรรมการบญญตศพทเทคโนโลย

สารสนเทศแหงราชบณฑตยสถานไดนยามคำาวา emoticon

วาหมายถงอารมณและ icon หมายถงสญรป emoticon จง

เปรยบเสมอนสญรปทถกกำาหนดขนมาเพอทดแทนการ

แสดงออกทางอารมณและความรสก

สรลกษณ วระโจง ไดกลาวถงเรองเกยวกบ “อโมต

คอน” ทสามารถสรปพอสงเขปไดวา อโมตคอนเกดจากการ

ใชลงสอหนงสอพมพของประเทศองกฤษโดยการใชตวอกษร

แทนหนาคนทยมหรอขมวดควในแนวตะแคง ปรากฏบน

โฆษณาในหนงสอพมพ New York Herald Tribune ฉบบ

วนท 10 มนาคม พ.ศ. 2496 หนา 20 คอลมน 4 ถง 6 เรอง

ประชาสมพนธภาพยนตรเรองลล (Lili) สำาหรบผทคดคนอโม

ตคอนรป :-) และ :-( ถกเสนอวามนสามารถใชแสดงอารมณ

คอ Scott Fahlman ซงเสนอในกระดานสนทนาของคณะ

วทยาศาสตรคอมพวเตอรมหาวทยาลย คารเนกเมลอน เมอ

19 กนยายน พ.ศ. 2525 เวลา 11.44 น.

อโมตคอนเปรยบเสมอนภาพศลปะอยางหนงในท

ใชแทนการสอสารแทนท เปนตวหนงสอ (Text) สามารถแสดง

กรยาทาทางหรออารมณความรสกทมความหมายทำาใหเหน

ภาพเปนภาษาทแสดงออกหรอสอดวยรางกาย (Body Lan-

guage) เหนหนากนเวลาสอสาร ซงสามารถเขาใจงายโดยม

ตวหนงสอและภาพทใชสอถงความหมายทใกลเคยงกน มค

เทยบเคยงสามารถอปมาอปมยไดเสมอซงการกอกำาเนดขน

เปนสอในยคสมยใหม อโมตคอนเปนเหมอนสอทสงสารได

อยางรวดเรวและเขาใจไดทนทบนอนเตอรเนต อโมตคอนถก

เปลยนใหปรากฏในรปภาพกราฟกขนาดเลก เชน smiley

เปนตน (สรลกษณ วระโจง, 2550)

David Crystal (2002) (อางใน ปรารถนา อรญ

ญก, 2549 : 6) กลาววาปฏสมพนธในโลกออนไลนนนไม

สามารถแสดงสหนาและลกษณะทาทางเพอแสดงออกทาง

ความคดหรอความรสก ดงนน emoticon จงถก นำามาใชใน

การสอสารและสามารถชวยไดในหลายเหตผล เชน (1) ชวย

ในการเนนลกษณะโทนเสยงในระหวางทตดตอสอสาร (2)

ชวยแสดงอารมณและความรสก เชน เมอผสงสารตองการบน

เกยวกบรองการเรยน จะใชอโมตคอน (emoticon) เพอชวย

แสดงใหรวาโกรธหรอเศรา ผรบสารกสามารถรบรถงอารมณ

และความ รสกนน ๆ ได และ (3) ชวยสรางและทำาใหเหนเดน

ชดในการแสดงออกทางอารมณและความรสกทำาใหการ อาน

หรอรบรขอความนนสมบรณขน

2.. แนวคดดานสญญะ (Sign)

ตามทเหนโดยทวไปวาสตกเกอรไลนสวนมากนนม

ภาพมาเปนสวนประกอบซงภาพเหลานนเองกเกดจากการ

วาดดวยลายเสนตางๆ และใสเครองหมายตางๆ ทใหควา

หมายนอกเหนอจากตวของมนเอง โดยทผใชสามารถตความ

หมายจากเครองตางๆ เหลานได ในการศกษานผวจยไดใช


แนวคดเกยวกบสญญะจากนกปราชญสำาคยทงสามทาน ไดแก

Ferdinand de Saussure , Charles Sanders Peirce และ

Roland Barthes แตในบทความนผวจยขอชแนวคดของ

Peirce ทไดแบงสญญะออกเปน 3 ประเภทตามความสมพนธ

ของสญญะกบของจรงทถกแทนทไดแก 1.สญรป (icon) 2.

ดชน (Index) และ 3. สญลกษณ (Symbol) ทตางมาปรากฏ

ในภาพสตกเกอรไลนหลากภาพเพอใหเกดความหมายขนมา

อธบายเพมเตมดงน (1) Icon หรอ “รปเหมอน” คอ สงทม

รปรางลกษณะเหมอนหรอคลายกบของจรงนนๆ หรอสงท

มนบงบอกและเปนทเขาใจไดงาย ตวอยางเชน ภาพถาย

แผนท ภาพวาดภาพบนปายจราจรทเปนรปจำาลองของ

รถยนตหรอจกรยานยนต กระทงคำาพดบางคำาทเปนการเลยน

เสยงธรรมชาต (2) Index/indices หรอ “ดชน” เปน

เครองหมายทมความเชอมโยงของจรงแบบเปนเหตเปนผล

กน (causal connection) เปนเครองบงชถงสงใดสงหนง

ตวอยางเชน ควนไฟเปนเครองบงชวามไฟ รอยเทาสตวบงช

ถงสตว และ (3) Symbol หรอ “สญลกษณ” คอ สงทแสดง

ถงบางสงบางอยางทบงชความเชอมโยงระหวางสญลกษณกบ

ของจรงทมนอางองถงนน ไมใชความเชอมโยงกนตาม

ธรรมชาตแตเปนผลมาจากขอตกลงของสงคม (social con-

vention) และอาศยการเรยนร ตวอยางเชน ภาษา

เครองหมายจราจร และเครองหมายทางดานคณตศาสตร

3. แนวคดเรองความหมายโดยการกำากบ

(Anchroage)

เนองดวยขอมลทผวจยไดรวบรวมมานนพบวาเปน

สตกเกอรไลนทมขอความ (รหสภาษา) ควบคมากบภาพดวย

ซงขอความดงกลาวตางทำาหนาทกำากบและสนบสนนภาพ

ใหการตความขอผใชนนไมผดเพยนไป

อารรตน แพทยนเคราะห ไดกลาวอางถงบทความ

“Rhetoric of the Image” ของ Barthes ถงความหมาย

ของภาพวาสมพนธหรอขนอยกบตวบททเปนวจนภาษา

(Verbal text) เสมอ นอกจากเขากลาวาภาพทกภาพลวนม

ศกยภาพทจะสอความหมายไดหลายความหมาย (Polyse-

mous) และความหมายเหลานนกเปดกวางใหตความ ดงนน

ในการกำากบความหมายของภาพจงจำาเปนจะตองใชภาษาเขา

มาชวยโดย Barthes ไดจำาแนกหนาทของขอความหรอ

ถอยคำาทสมพนธกบรปภาพไวสองลกษณะไดแก Anchorage

และ Relay แตสำาหรบงานวจยนไดผวจยจะเนนไปในสวน

ของ Anchorage โดย Barthes ไดกลาวเกยวกบเรองดงกลาว

วา Anchorage ทำาหนาทในการกำากบหรอตวควบคมความ

หมายโดยใชตวบท (text) เปนตวชนำาความหมาย ทำาใหผอาน

ภาพมองขามความหมายบางอยางและเลอกรบความหมาย

บางอยางอนเปนการขจดความหมายอนอยางแนบเนยน การ

กำากบดวยภาษาอกษรจะควบคมผรบสารใหคนพบความ

หมายทไดรบการเตรยมไวลวงหนา ดงนนอาจกลาวไดวา

หนาทในการกำากบความหมายจงทำาหนาทในการเลอกสรร

ความหมายมาเปนทเรยบรอยแลว โดยเปนการอธบายท

เจาะจงใชกบสญญะบางตวเทานน ภาษาเขยนใหอำานาจใน

การควบคมภาพแกคนสรางภาพ การกำากบความหมายของ

ภาพดวยภาษาเขยนจงเปนการจำากดศกยภาพในการสอความ

หมายของภาพใหเหลอเพยงสวนของภาพทตองการใช

4. แนวคดดานรหส

ถอเปนแนวคดทสำาคญอยางมากในการศกษาเรอง

ดงกลาวของผวจยโดยอาองจากวทยานพนธเรอง “การใชรหส

ทปรากฏในงานของนกเขยนการตนไทย” ของคณประสพโชค

นวพนธพพฒน (จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540) ทไดอางอง

แนวคดของ John Fisk (1982) ทไดแบงประเภทรหสเปน 6

ประเภทดงน

4.1 Analogue Code หรอ Digital

Code เปนรหสทตวหมาย (Signifier) และตวหมายถง (Sig-

nified) แยกออกจากกนไดยาก มลกษณะคลายคลงและ

สมพนธกนอยางเปนระบบตอเนองกนไปแลบไมสามารบนทก

ได ขณะทรหสเชงตรรกะ Digital Code นนรหสทตวหมาย

(Signifier) และตวหมายถง (Signified) แยกออกจากกนได

ชดเจนและสามารถเขาใจไดงาย

4.2 Presentation Code และ Repre-

sentation Code โดย Representation Code เปนรหสท

ทำาหนาทอางองถงสงทนอกเหนอจากตวของมนเองและชให

เหนถงความสมพนธระหวางสารกบสงทอางองถง และยง

สามารถทำาหนาทใหขาวสารขอมลความคดเกยวกบสงทไมม

อย เปนนามธรรม และสรางสรรตลอดจนตวบททไมขนตอผ

ทำาการสอสารและสถานการณ สวน Presentation Code

เปนรหสททำาหนาทถายทอดอารมณความรสกและแสดงให

เหนถงปฏสมพนธระหวางผสงสารและผรบสาร

4.3 Elaborated Code และ Restrict-

ed Code คอรหสทมโครงสรางซบซอนมลกษณะเปน

นามธรรมเหมาะทจะใชแทนและเนนสญลกษณ แสดง

ลกษณะความเปนปจเจกมากกวาบทบาทสถานภาพในกลม

เปนรหสทไมขนอยกบวฒนธรรมทองถน แตขนอยกบรหส

ภาษาทคลายคลงกนและการฝก การเรยนร การศกษา

แบบแผน และ Restricted Code คอรหสทมลกษณะจำากด

อาทความสมพนธทางสงคมแบบปด มกใชเปนตวดำาเนนการ

เปนเครองชสถานภาพพของผใชรหวในกลม และขนอยกบ

ประสบการณความคดเหน ขอสรป รวมกน ตลอดจนขนอย

กบลกษณะของวฒนธรรมทองถน เปนรหสทแสดงรปธรรม


ใกลเคยงกบ Presentation Code

4.4 Broadcast Code และ Narrowcast

Code เปนรหสทมวลชนใชรวมกนเพอเชอมโยงกลมคนเขา

ไวในสงคม และหนาทในการยำาเตอนความหมายของความ

เหมอนกนระหวางกลม และ Narrowcast Code เปนรหสท

สงถงกลมผรบเฉพาะ มกเปนผทเรยนรรหสทเกยวของนน

โดยไมตองอาศยการมประสบการณในกลมรวมกน หากแต

อาศยการศกษาพนๆ หรอประสบการณทางสตปญญา มหนา

ทยำาความแตกตางระหวางกลม

4.5 Arbitrary Code (Logical Code)

เปนรหสเชงเหตผลทมการตกลงกนไวอยางชดเจนระหวางผ

ใชโดยถกกำาหนดความหมายทมลกษณะตายตวไวแลว

4.6 Aesthetic Code เปนรหสเชงสทร

ยะถกกำาหนดความหมายไวหลวมๆ มความหลากหลายในการ

ตความหมาย กระบวนการเขารหสและถอดรหสมลกษณะ

เปนอตตวสยทขนกบอารมรณและความรสกของแตละคน

5. แนวคดเกยวกบรหสการตน (Cartoon Code)

ประสพโชค นวพนธพพฒน ไดดลาวถงรหสการตน

โดยสรปวา รหสของการตนนนซบซอนแตกมตรรกเหตผล

รองรบ ซงประกอบไปดวยวธการทนกวาดการตนได

สรางสรรคสญลกษณเฉพาะขนชดหนงในการทำาใหเกดโลกท

เหนอจรง (Make Belive World) ซงเปนโลกททกสงเปนจรง

ไดตามแตจะจนตนาการ เปนโลหทหยงรากลกถงการรบร

ความทรงจำาในกระบวนการสอสารของมนษย

นอกจากนยงไมดมการกลาวถงแนวคดของ Ran-

dall P. Harrison (1981) ทระบความสามรถในการหกเห

ออกจากความเปนจรง (Realiry) ได 2 วธดวยกนคอ (1)

ความเรยบงาย เนนทเสนรอบนอก (Outline) ของรปหรอ

วตถ และ (2) ความเกนจรง (Exaggerates) เสนสายรอบนอก

สามารถบดเบยวจากความรปทรงทแทจรง โดย Randall P.

Harrison ยงกลาวถงกลยทธการสรางตวการตน ทสามารถ

กลาวโดยสรปไดวา ในการสรางตวการตนนนรปทรง พนผว

เงา ลวนแลวแตใชเสนทเรยบงายและใชเสนใหนอยทสด องค

ประกอบทกอยางจะชดเจน รปจะแยกจากพนหลงอยาง

ชดเจน รายละเอยดจะเลอนลางจนสามารถแยกออกเปน 4

สวนไดดวยกนคอ (1) การแสดงอามรมณผานทางศรษะและ

รปรางของการตน (2) การสรางโลก 3 มต (3) สญลกษณใช

แทนความคด ความรสก การเคลอนไหว และองคประกอบ

ของภาพ และ (4) รหสของส

6. แนวคดดานวจนกรรม (Speech Acts)

อรวรรณ ปลนธโอวาท (2546) ไดกลาวถงแนวคด

ทฤษฎวจนกรรมวาเปนการจดกลมของความตงใจในการ

สอสารอยางเปนระบบ และศกษาวาความตงใจในการสอสาร

เหลานนถกใสรหสอยางไรในบรบทตาง ๆ กน นกปราชญทาง

การสอสารทศกษาทางดานนม 2 คน คอ John L. Austin

(1962) และ John R. Searle (1969) ซงทงสองตงสมมตฐาน

วา การเปลงขอความทางภาษาสามารถกอใหเกดกจกรรม

ทางการสอสาร เชน การถามคำาถาม การออกคำาสง การขอ

ขมา การขอบคณ ฯลฯ

เราไมไดใชภาษาเพยงเพอตองการนำาเสนอขอเทจ

จรงเรองใดเรองหนงเทานน แตตองการการกระทำาอยางใด

อยางหนงตามมาดวย การตความหมายของภาษาจงควรคำา

นงถง เจตนาของผพดดวยวาบงบอกถงการกระทำา (perfor-

mative) อยางไร ซงในแตละขอความจะมการกระทำา 3 ชนด

(Austin, 1962 อางใน นชนารถ เพงสรยา, 2549, น. 8) คอ

6.1 วจนกรรมตามคำาตรง (Locutionary

act) คอ สงทผพดพดขนมา ประกอบดวย ภาคประธานและ

ภาคแสดง เปนการกลาวถอยเพอสอความตามรปภาษา ผพด

ตองการใหขอมล รายละเอยด และบอกเลาขอเทจจรง

6.2 วจนกรรมปฏบต (Illocutionary

act) คอ สงทขอความบอกการกระทำาของคนพด ขนอยกบ

ความตงใจของคนพด และผฟงสามารถหาความหมายไดจาก

บรบทตาง ๆ ทนาจะเปนไป ไดวาผพดตองการสงใด เชน บง

บอก ถาม สง สญญา ฯลฯ วจนกรรมชนดนคอ สงทคนพดก

ระทำา ในการพดขอความนน เชน ครพดวา เปดหนงสอหนา

20 สงทคนพดทำาคอ สง (Directive)

6.3 ผลวจนกรรม (Perlocutionary act)

คอ การแสดงผลของถอยคำาทกลาวออกมา โดยผพดคาดหวง

วาผฟงเขาใจถงเจตนาของผพด แลวกระทำาบางอยางตาม

เจตนาของผพด เชน เมอผพดกลาวประโยค “เปดหนงสอ

หนา 20” ผพดคาดหวงวา ผฟงจะตองหยบหนงสอและเปด

ไป ทหนา 20 หากผฟงเปดหนงสอตามทผพดบอกนนแสดง

วาถอยคำาทใชมพลงผลวจนกรรม (perlocutionary force)

ทงนจากแนคดและทฤษฎทอางมาในขางตนนนผ

วจยจะนำามาใชในการวเคราะหถงการใชรหสตางๆ และความ

หมายทเกดขนบนคารแรคเตอรของสตกเกอรไลน รวมถงการ

ปรากฏของการแสดงสหนาทาทางและเครองหมายหรอ

สญลกษณตางๆ จนเกดเปนความหมายทถายทอดออกไปเพอ

หาขอสรปตามทไดตงไว


วธดำาเนนการวจย

แหลงขอมลผลงาน

ผวจยไดทำาการรวบรวมชดสตกเกอรไลนทไดมการ

จดอนดบ (TOP 5) จากหนาเวบไซดทางการของไลน

ประเทศไทย (http://creator-mag.line.me/th/) โดย

รวบรวมไดทงสน 14 ชด (544 ตว)

แหลงขอมลประเภทบคคล

โดยการสมภาษณแบบเจาะลกจากผใหขอมลหลก

(Key Imformant) ทงทเปนเจาของผลงานสตกเกอรไลนทท

นำามาศกษาโดยตรงและผทมประสอบการณการสรางและม

สตกเกอรไลนวางจำาหนาย ซงมบคคลดงตอไปน

ผใหขอมลหลก เจาของผลงานสตกเกอรไลน

คณสญญา เลศประเสรฐ

ภากร (โอไซโล)

ตดลม The Sky Hunger

คณคมสน ฟกสกล BearPlease (หมขอ)

คณหมกบแกะดำา

(ไมประสงคออกนาม)

My Husband Only

คณกตต รจเรกานสรณ I’m your girlfriend

คณมนนหตชย ไพรสนธ นายตนไม และเจนน

คณกษดย ประสทธ คนอะไรเปนแฟนหม

คณแคทลยา แวนแกว Circle Dukdik

คณวชราภรณ จนทรหอม • Her is Wife

• Here is Husband

คณลทธสทธ ทวสข เสอนอย

ผลของการศกษา

ในสวนของการอภปรายผลการศกษาน

ผวจยขอนำาคารแรคเตอรสตกเกอรไลนทสามารถแสดงออก

ถงการใชรหสแบบตาง ๆ ไดอยางชดเจนมาประกอบการ

อภปรายผล โดยขอนำาคารแรคเตอรสตกเกอรไลน 5 ใน 14

ชดอนไดแก

1. แจส สปกนค ปาปยองกกกก (ดภาพท 1)

2. หมขอ (ดภาพท 2)

3. สายตรวจแชท แจกใบสง (ดภาพท 3)

4. The Circle Dukdik (ดภาพท 4)

5. Her is wife (ดภาพท 5)

ทงนการอภปรายผลจะใชภาพของสตกเกอรไลน

ควบคไปพรอมกน และภาพคารแรคเตอรตาง ๆ ทปรากฏน

เปนเพยงการยมภาพมาประกอบการอภปรายเทานน มได

เปนการอภปรายจากการวเคราะหภาพโดยตรงแตอยางใด

ภาพท 1 สตกเกอรไลนชดแจส สปกนค ปาปยองกกกก


ภาพท 2 สตกเกอรไลนชดหมขอ

ภาพท 3 สตกเกอรไลนชดสายตรวจแชท แจกใบสง

ภาพท 4 สตกเกอรไลนชด The Circle Dukdik


ภาพท 5 สตกเกอรไลนชด Her is wife

ผลของการศกษาพบวาสตกเกอรไลนแตละตวนน

อยในรปแบบของตวการตนโดยทผสรางใชรหสการตน (Car-

toon Code) มาเปนตวรหสในการสรางสรรคเพอใหมรป

ลกษณโดดเดน แตกตาง และดงดดความสนใจ ทงนรหสของ

การตนเปนเสมอนรหสหลก (Main Code) ทตองมรหสแยก

ยอย (Sub Code) ในการประกอบสราง และรหสยอยเหลา

นนกลายเปนสวนสำาคญในการจดการกบเครองหมายตาง ๆ

จนเกดความหมายเพอทำาหเกดความเขาใจ (Understand)

ระหวางผทำาการสอสารทใชสตกเกอรสงไปมา นอกจากนรหส

แยกยอยแตละตวยงมสวนชวยในการขยายและกำากบระหวาง

รหสกนเองอกดวย กลาวโดยงายคอควาหมายจากสตกเกอร

ไลนจะชดเจนขนเมอผใชสามารถถอดรหส (Decode) จาก

รหสทก ๆ ทถกเขารหส (Encode) เพอแสดงใหเหนวาในรหส

ของการตนนนจะมรหสยอยลงไปอกระดบ ผวจยไดจดทำา

ตารางท 1 ไวเพอใหเหนการแบงแยกยอยรหสดงกลาว

ตารางท 1 การแสดงรหสแยกยอยของรหสหลก

รหสการตน (Cartoon Code)

รหสนำาเสนอ (Presentational Code)

(Analogical Code)

รหสภาพแทน (Representational Code)

(Digital Code)

รหสของ

การแสดง

สหนา

(Facial

Expres-

sion

Code)

รหสการ

แสดง

ทาทาง

รางกาย

(Bodily

Posture

Code)

รหสเสอผา

และการ

แสดงออก

(Clothes

& Appear-

ance

Code)

รหสมข

ตลก

(Gag

Code)

รหสภาษา

(Language

Code)

รหสเชง

สงคม

(Social

Code)

รหสเชงสญญะ (Signs Code)

(Language

Code)

สญลกษณ

(Symbol)

เพอใหเหนถงการใชรหสทมมากกวา 1 รหสในคารแรคเตอร 1 ตว รวมถงการปรากฎของรหสแยกยอยตาง ๆ ผวจย

ขอยกตวอยางจากคารแรคเตอรทสามารถแสดงการใชรหสไดอยางชดเจนพอประกอบการอภปรายสรป ทงนการอภปรายนน

จำาเปนตองนำาภาพมาควบคเสมอ และภาพทเหนนนเปนเพยงสวนเสรมการอภปรายมไดเปนการวเคราะหภาพคารแรคเตอรแต

อยางใด


ภาพท 6

ภาพท 6 ผสรางอางองจากตวตนแบบทเปนบคคลจรง (แจส ชวนชน) โดยใชลกษณะเดนของ

บคคลมานำาเสนอ อาท รอยสก ไรหนวด การระเบดห มาทำาใหอยในรปแบบของการตน รวม

ถงการใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code) ดวยรหสของการแสดงสหนา (Facial Expres-

sion Code) ซงสามารถสรางใหหกเหจากความเปนจรง อยาง ดวงตากลมโตเปนประกาย ปาก

อากวาง ควยกสง รวมกบรหสของการแสดงทาทาง (Bodily Posture Code) ดวยการทงตว

รวมถงรหสภาพแทน (Representational Code) ทใชรหสภาษา (Language Code) ตาม

ไวยากรณภาษาไทยจดเรยงพยญชนะและสระจนเกดเปนขอความวา “นางฟาชด ๆ ” ขอความ

ดงกลาวยงตองพงพงรหสทางสงคม (Social Media) โดยเฉพาะคำาวา “นางฟา” ทสงคมไทย

มมายาคต (Myth) วาตองเปนสตรหนาตาสวยงามมการกระทำาทดงามยง นอกจากนยงใชดชน

(Index) เปนหยดนำาบรเวณปากใหผใชองไปถง นำาลายทไหลออกมาเมอมอาการตกตะลงหรอ

อยในอาการของความหลงใหล

ภาพท 7

ภาพท 7 ยงคงใชรหสการตนเชนเดมและยงใชรหสของการแสดงสหนา (Facial Expression

Code) เสนออารมณโกรธทเกนจรงดวยตำาแหนงของหวควตำาปลาย สง ปากโคงควำาและกดฟน

ในภาพนใชรหสของมขตลก (Gag Code) เปนตวนำาเสนอรวม โดยใชความขดแยง (The Re-

verse) ทำาใหเกดมขตลก แตมขตลกจะทำาหนาทไดอยางสมบรณกตอเมอผใชสามารถถอดรหส

จากรหสภาพแทน (Representational Code) อยางรหสภาษา (Language Code) คำาวา

“ผมไมสคน” จงจะเหนความขดแยงระหวางภาพทปรากฏกบขอความทกำากบ นอกจากนยงใช

รหสภาพแทนดวยสญรป (icon) ทอนไม และสญลกษณ (Symbol) เสนเลอดปดบนหนาผาก

และเสนโดยรอบแสดงอาการตวสน

ภาพท 8

ภาพท 8 สำาหรบสตกเกอรไลนชดน (หมขอ) ผสรางใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code)

ดวยรหสของมขตลก (Gag Code) โดยใชลกษณะเหมอนมนษย (Anthropomorphism) ทนำา

พฤตกรรม อารมณตาง ๆ ของมนษยใสลงในสตว (หม) ผนวกกบรหสของการแสดงสหนา

(Facial Expression Code) ทดเศรารวมกบการแสดงทาทางรางกาย (Bodily Posture Code)

ดวยการนอนควำาทอดกาย และยงใชรหสภาพแทน (Representational Code) ดวยรหส

ภาษา (Language Code) “เคาเหนอย~” และดชน (index) ของหยดนำาบนใบหนาแทนหยด

เหงอ เมอมองรหสยอยตาง ๆ ประกอบกนจะเขาใจวาสารหลกของสตกเกอรไลนนกำาลงแสดง

อาการเหนอยลาโดยอาศยภาพและขอความประกอบกน

ภาพท 9

ภาพท 9 ยงคงใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code) ดวยรหสการตนและมขตลกเหมอน

ภาพท 4.3 ตางทรหสของการแสดงสหนา (Facial Expression Code) ทเรยบเฉยและใชรหส

ทาทาง (Posture Code) การนอนหลบควบคกบรหสภาพแทน (Representational Code)

ดวยสญลกษณ (Symbol) ตว Zzz ทใชตวอกษรภาษาองกฤษแทนเสยงกรน และสญรป(icon)

หยดนำาหวกลบแทนนำามกทโปรงพองขณะหลบ โดยการถอดรหสของสตกเกอรไลนตวนผใช

ตองเขาใจความหมายของสญญะเหลานรวมดวย

ภาพท 10

ภาพท 10 ผสรางใชตวตนแบบจากอาชพตำารวจ (จารจร) มาสรางใหอยในรปของการตน โดย

อาศยรหส (Cartoon Code) และการหกเหจากความจรง ทงนยงใชรหสนำาเสนอ (Presenta-

tional Code) ดวยรหสของเสอผาและการปรากฏตว (Clothes and Appearance Code)

ดวยเครองแบบตำารวจ การแสดงสหนา (Facial Expression) ทเสนออารมณ ใชรหสภาพแทน

(Representational Code) ดวยรหสภาษา (Language Code) โดยใหขอความทอยในกรอบ

บอลลนคำาพดลอกบความเปนการตน นอกจากนยงและใชลายเสนขยกขยยเปนดชน (index)

ถงอารมณทหงดหงด


ภาพท 11

ภาพท 11 ภาพนใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code) ดวยใชรหสของเสอผา (Clothes

and Appearance Code) แบงระหวางตำารวจกบชาวบานทสะทอนสถานภาพในสงคม รวม

ถงใชรหสของการแสดงทาทาง (Bodily Posture Code) ดวยการยกนวชขนเสมอนการขอออก

ความคดเหน และแสดงทาทางนคอใชรหสของมขตลก (Gag Code) ดวย “การทำาตวเปนผ

เชยวชาญ” ดานกฎหมายทขดกบการแตงกายแบบชาวบาน โดยการถอดรหสมขตลกนนจะ

ตองอาศยรหสภาพแทน (Representational Code) โดยเฉพาะรหสภาษา (Language Code)

ททำาใหเขาใจถงมขตลกดวย

ภาพท 12

ภาพท 12 ผสรางรหสการตน (Cartoon Code) ทลดทอนความเหมอนจรงบนใบหนาและสรระ

ของมนษยมาสรางคารแรคเตอร และใชรหสยอยของรหสนำาเสนอ (Presentational Code)

อยางรหสของการแสดงสหนา (Facial Expression Code) ทเหนไดชดจากรปปาก รวมถงรหส

ของเสอผา (Clothes and Appearance Code) ทนำาชดครยมาสวมใส นอกจากนภาพนใช

รหสของมขตลก (Gag Code) โดยใชวธการใหเกดความหมายซอน (Double entendre) จาก

เสอผา โดยผใชจะเขาใจถงมขตลกนตอเมอถอดรหสภาษา (Language Code) ทวา “จบยง?

เราจบแลวนะ” ทไมไดมความหมายถงการถามเกยวกบดานการเรยนจบอยางเดยว แตมความ

หมายของการเสยดส เยยหยนซอนเขาไปดวย

ภาพท 13

ภาพท 13 ใชรหสยอยอยางรหสนำาเสนอ (Presentational Code) เชนกน อาท รหสของการ

แสดงสหนา (Presentational Code) นอกจากนยงนำาเสนอดวยรหสของมขตลก (Gag Code)

ดวยวธการยดตามตวอกษร (Literalism) แตมขตลกนนจะปรากฏผลตอเมอไดรบการชวยเหลอ

จากรหสของภาพแทน (Representational Code) อยางรหสภาษา (Language Code) ดวย

ขอความวา “ดอกไมจรงๆ” และการใชสญรป (icon) ดอกไมมาเปนตวเสรมใหเกดภาพทำาให

ผใชสามารถเขาใจมขตลกทเกดจากการเลนกบคำาทมการออกเสยงคลายกน ทงนผใชเองตาง

ตองเขาใจรหสสงคม (Social Code) ดวยวาการออกเสยงคำาดงกลาวจะมความหมายทแฝงมา

ดวยอยางไร

ภาพท 14

ภาพท 14 รหสของการตน (Cartoon Code) ถกนำามาประกอบสรางคารแรคเตอรสตกเกอร

ไลน โดยลดทอนความสมจรงทางสรระและใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code) อยาง

รหสการแสดงสหนา (Facial Expression Code) ควบคไปกบรหสการแสดงทาทาง (Posture

Code) และใชรหสมขตลก (Gag Code) ดวยวธการเยยหยน (Satire) แตรหสมขตลกจะทำางาน

ไดตอเมอมรหสภาพแทน (Representational Code) ดวยรหสภาษา (Language Code) วา

“สามกนปลาเยอะ ๆ นะคะ” และสญรป (icon) ของตวปลาและกระทะมาเสรมจงจะเหนวา

ผสง (ภรรยา) กำาลงเยยหยนผรบ (สาม) วากนปลาแลวจะมสมองทฉลาดและความจำาทดกวา

น ความหมายจากตวสารในสตกเกอรตวนอาจเคลอนไปตามการตความของผใชแตละคนทใช

แสดงการตอวาหรอเสยดสกได

ภาพท 15

ภาพท 15 ใชรหสนำาเสนอ (Presentational Code) ดวยรหสของการแสดงสหนา (Facial

Expression) รวมกบรหสทาทาง (Posture) ทใชนวจมหากน ประกอบกบดชน (index) ของ

หยดนำาใหญกวาปกต (ลอกบรหสการตน) แทนอาการเหงอตก ผนวกกบรหสภาพแทน (Rep-

resentational Code) อยางรหสภาษา (Language Code) ดวยประโยคคำาถาม “เงนออก

หรอยง?” การถอดความหมายจากสตกเกอรไลนนผใชจำาเปนตองถอดรหสยอย ๆ ตาง ๆ ไป

พรอมกนจงจะทราบวาอาการทเกดขนนคอ ความลำาบากใจ แบงรบแบงสเมอถามถงเรองเงน

จากคสนทนา


ทงนผวจยขอปดทายบทความโดยการนำาขอมลท

ไดจากการศกษามาผกโยงกบเรองของวจนกรรม (Speed

Acts) เนองจากการวเคราะหปละอภปรายผลทผานมาทำาให

ผเหนเหนวามสตกเกอรไลนไมไดใหเฉพาะขอมลหรอเนอหา

(ตวสาร) ทมาพรอมกบภาพหรอขอความเพยงอยางเดยว แต

ไดแฝงการกระทำาบางอยางหรอความคาดหวงของจากผสง

เขาไปอกดวย โดยผวจยไดนำาการแบงประเภทวจนกรรมของ

J.L. Austin (1962) 3 แบบไดแก 1) วจนกรรมตามคำาตรง

(Locutionary Act) 2) วจนกรรมปฏบต (Illocutionary Act)

และ 3) ผลวจนกรรม (Perlocutionary Act) โดยผวจยของ

นำาภาพสตกเกอรไลนตาง ๆ มาประกอบการผกโยงกบเรอง

ของวจนกรรมดงตอไปน

วจนกรรมตามคำาตรง (Locutionary Act)

คอการกลาวถอยคำาตามรปภาษาอาจจะหนงหรอ

หลายประโยคกได ในภาพท 16 จะเหนวาขอความนนสอ

ความหมายตามรปของภาษาทควบคกบคารแรคเตอร

สตกเกอรไลนแตละตวเปนการสอสารทความหมายตรงไป

ตรงมา และทำาหนาทเพยงใหขอมลจากผสงไปยงผรบ

ภาพท 16 ตวอยางสตกเกอรไลนในกลมวจนกรรมตามคำาตรง

วจนกรรมปฏบต (Illocutionary Act)

ขอความทบอกการกระทำาหรอจดประสงคของผพด

อาท การเสนอแนะ สญญา ออกคำาสง ในภาพท 17 จะเหน

วาผสงไดแฝงการกระทำาบางอยางเขาไปโดยผรบสามารถ

ตความภายใตบรบทหรอสามารถตความหมายจากความนา

จะเปนจากการอานขอความได อาท

“เปนเมยพเถอะ” ไดบอกการกระทำาถงการขอรอง

ออนวอน

“สๆ นะ!” ไดบอกการกระทำาถงการสงหรอการ

เสนอแนะ

เผอกไปเรอย” ไดบอก การกระทำาถงการตอวา ตำาหน

ดอกไมจรง ไดบอก การกระทำาถง การดา

“จะเขดมย” ไดบอก การกระทำาถงการขม

ภาพท 17 ตวอยางสตกเกอรไลนในกลมวจนกรรมปฏบต

ผลวจนกรรม (Perlocutionary Act)

การแสดงผลของถอยคำาทกลาวออกมาโดยผพด

คาดหวงใหผฟงเขาใจเจตนาของผพดและกระทำาบางอยาง

ตามทผพดหวง เชน เมอผพดสงกมความคาดหวงวาผฟงจะ

ทำาตามทสง ในภาพท 18 เหนวาผสงไดมความคาดหวงให

ผรบเขาใจเจนตนาทตนเองสงสตกเกอรไลนนมาและคาดหวง

อกวาผรบจะทำาตามทตนเองคาดหวงไว อาทเชน

จ จ” ผสงคาดหวงใหผรบเขาใจถงการขอให

เงยบหรอไมพดเรองนออกไปและหวง

ใหผรบทตาม

“ตงหมด” ผสงสามารถใชในการออนวอนและ

คาดหวงวาผรบจะใหความชวยเหลอ

ในเรองเงนหรอเรองทมความเกยวของ

กบเรองคาใชจาย

“ไมกระตอรอรน

ในการแชรรป”

ผสงมความคาดหวงใหคสนทนาแชร

รปภาพตางๆ มาใหด

“ดเงนเราดวย” : ผสงมความคาดหวงใหผรบเกดความ

เหนใจและอาจจะใหการชวยเหลอ

หรอสนบสนนเรองการเงน

“เงนเดอนออก

หรอยง”

ผสงคาดหวงคำาตอบทมากกวาคำาวา

ออกแลวหรอยงไมออก แตคาดหวงให

ผรบเขาใจเจตนาของตนและมเกดบท

สนทนาในเรองเกยวกบการเงนจนถง

การนำาเงนทออกมามอบให


ภาพท 18 ตวอยางสตกเกอรไลนในกลมผลวจนกรรม

สรปผลของการศกษา

จากการศกษาเรองการใชรหสของสตกเกอรไลนใน

การสอสารระหวางบคคลนนพบวาในสตกเกอรไลนแตละชด

นนผสรางแตละคนจะมรหสหรอกฎเกณฑในการสรางผลงาน

ตวเอง โดยสงเกตไดจากลายเสน และองคประกอบตาง ๆ ท

เหมอนหรอคลายกนอยางมากใน 40 แบบ และในแตละตว

คารแรคเตอรของสตกเกอรไลนจะมรหสหลก คอ รหสนำา

เสนอ (Presentational Code) และ รหสภาพแทน

(Representational Code) ซงรหสหลกนจะประกอบดวย

รหสยอยอนหลากหลายทผสมผสานและยดหยน โดยทำา

หนาทเปนตวจดการเครองหมายตาง ๆ เพอใหเกดความ

หมายถายทอดระหวางผทำาการสอสาร นอกจากนรหสเหลา

นนมไดแยกกนทำาหนาทอยางใด แตเปนเสมอนตวชวยเสรม

ตกรอบและกำากบซงกนและกนเพอการเขารหสหรอถอดรหส

ของผใชงานเอง คารแรคเตอรสตกเกอรไลนอาจสอควาหมาย

อยางสะเปะสะปะหากไมมรหสภาพแทนอยางรหสภาษา

ขอความอาจดไมมนำาหนกหรอความรสกใด ๆ หากไรรหสนำา

เสนออยางรหสการตน โดยมกควบคกบรหสของการแสดง

สหนาทเปนสวนสำาคญยงของคารแรคเตอรสตกเกอรไลน

เพราะจะสามารถแสดงอารมณหรอความรสกทเกดขน

ระหวางการสนทนานนๆ รวมถงเสอผา ทาทางทสะทอนถง

ชนชนทางสงคม ฐานะ และความเปนตวแทนของผใชงาน

เชน สาม ภรรยาย ชาย หญง เปนตน และทกตวสาร (Mes-

sage) ทปรากฏบนสตกเกอรไลนไมวาจะภาพหรออกษรทถก

สงไปยงคสนทนาจะมความเกยวพนธกบเรองของวจนกรรม

ทง 3 แบบ เพราะผสงเองกแฝงเจตนาหรอคาดหวงการกระ

ทำาบางอยางทตองการใหผรบกระทำาหรอปฏบตตามหรอ

กระทำาการงหนงสงใดกลบมา โดยทผสงอาศยคารแรคเตอร

ของสตกเกอรไลนทตนเองคดวามความเหมาะสมในการ

สอสารและความเปนตวแทนของตวผสงเองสอสารออกไป

บรรณานกรม

ภาษาไทย

นชนารถ เพงสรยา. “การใชภาษาเพอแสดงการตำาหนของคนไทย” วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร

เพอการสอสาร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2549

ประสพโชค นวพนธพพฒน. “การใชรหสทปรากฏในงานของนกเขยนการตนไทย” วทยานพนธนเทศศาสตรมหาบณฑต ภาค

วชาการสอสารมวลชน บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540

ศกดา วมลจนทร. เขาใจการตน. พมพครงท 1. เรอนแกวการพมพ, 2548

อรวรรณ ปลนธโอวาท. “กรอบวาทกรรมวเคราะหกบกรณศกษาไทย” ทนวจยงบประมาณแผนดน , 2544

ภาษาองกฤษ

Fiske ,J. (1982). Introduction to Communication Studies. 11 New Fetter Lane, London EC4P 4EE 29 West

35th Street, New York, NY 10001 : Methuen & Co. Ltd

ระบบออนไลน

ธาม เชอสถาปนศร. (2558). ถอดรหส นวตกรรมความสำาเรจ LINE. สบคนเมอวนท 11 พฤศจกายน 2559 จาก : http://

positioningmag.com/57820

Documents

4848 - นิเทศศาสตร์