2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Karadeniz Teknik Üniversitesi

Orman Fakültesi

CBS “Fonksiyonları”

Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS CBS temel işlevleri

1. Veri giriş: toplama-depolama

2. Veri tabanı kurulumu ve yönetimi

3. Veri işleme (analiz-modelleme) • Sorgulama

• Yeniden sınıflandırma

• Bindirme

• Komşuluk analizi

• Mesafe ve Ağ analizi

• 3D analizi

4. Veri sunumu

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

1. Öncelikli veri toplama:

hücresel: uzaktan algılama, radarlar, kameralar

vektör: GPS, arazi ölçümleri

2. İkincil veri toplama:

hücresel: tarayıcılar, kameralar

vektör: sayısallaştırıcı, tarayıcı, stereo çiziciler

Konumsal Veri Kaynakları

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Verilerin toplanması

1) Mecut-olmayan Veriler

-Jeodezik ölçmeler

-Fotogrametrik ölçmeler

-GPS ölçüleri

-Uydu görüntüleri

2) Mevcut Veriler

-Dijital hale dönüştürme

-Dijital dosya formatları

-Dağıtılmış veri tabanları

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Veri Kaynakları…

4) Kağıt haritalar

1) Yersel Ölçümler

5)Mevcut veriler

3)GPS

2) Uzaktan Algılama •Uydu görüntüleri

•LIDAR

•hava fotoları

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Verilerin toplanması

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Rektifikasyon – Koordinat sistemine kayıt işlemi

1. Veri girişi

ArcMap:

1) *.tiff, *.jpeg, *.?? raster dosyasını “Add Data” ile açınız

2) ViewToolbarsGeoreferencing

3) Georeferencing deki “Auto Check” kaldırınız

4) Georeferencing deki “Add Control Point” tıklayın

5) Haritada kayıt noktasına sol tuşla tıkla, şağ tuşla tıklayarak x,y

koordinatlarını girin. Bunu en az 4 nokta için yap

6) Georeferencing deki “View Link Table” tıklayın.

7) Georeferencing deki “Auto Check” tıklayınız…

8) Georeferencing > Rectify ile dosyayı “Rec**.tif “ olarak kayıt edin

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Rektifikasyon hatası : RMS

1. Veri girişi

RMS (Root Mean Square) : Ortalamaların karelerinin karakökü

Gerçek kayıt noktası ile girilen noktalar arasındaki (mesafe)

farkların karelerinin karaköküdür

RMS <3m olmalı (0.004-0.008inch 0.01-0,02cm)

1/25000 lik haritalarda RMS 6 ile 8 metre arasında olmalı!

(normalde 1,2 metreyi aşmamalı!!)

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

İnternet sitesinde verilen örnek .tiff dosyasını

a) Koordinatlandırınız

b) Sayısallaştırınız

c) Veri tabanını kurunuz

Uygulama -1

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Veri tabanı kurulumu

Meşcere (Poligon katmanı)

ID Meşcere Tipi

Kapalılık Hacim (m3/ha)

Artım (m3/ha/yıl)

100 Ld1 1 100 6

101 Gd3 3 250 16

102 Lb2 2 200 9

103 Çsb3 3 300 18

104 LKnKz1 1 12 1

105 GÇsd2 2 150 11

106 Ld1 1 150 10

107 GÇsd2 2 170 9

108 Çsb3 3 190 9

109 Su 0 0 0

110 Irmak 0 0 0

111 İs 0 0 0

112 Bt15/1 1 50 3

113 İs 0 0 0

114 Bt15/1 1 50 3

115 Dyb2 2 20 1

116 Su 0 0 0

Elektirik Hattı (Çizgi katmanı)

ID Ad Voltaj (KAmp

)

Kablo Kalın (cm)

501 Yüksek 200 1.5

502 Yüksek 200 1.5

503 Yüksek 200 1.5

504 Düşük 500 2.2

505 Düşük 500 2.2

506 Düşük 500 2.2

507 Orta 300 2.0

508 Orta 300 2.0

Kule (Nokta katmanı)

ID Ad Gözetmen

Kapasite

600 Kaş Ali 10

601 Ufuk Hasan 5

602 Zirve Yusuf 12

603 Tepe Hikmet 10

604 Tepe Musa 10

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Koordinat aktarma yöntemi ile veri girişi

Uygulama -2

1) X,Y değerleri excel dosyasına girilir

2) Excel dosyası ile bağlantı kurulur

3)Shape formatına dönüştürülür

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Tutarsızlık, hata (consistency, error) ve ihmallerin tespiti

Coğrafi kapsamda en sık rastlanan hatalar genellikle topoloji ile

ilgili olmaktadır:

açık poligonlar, etiketi olmayan poligonlar ve birden fazla

etiketi olan poligonlar.

bağlanmamış çizi ya da node lar -dangling nodes

bağlantısız ağlar

sleever polygons

gereksiz düğümler

kenarlaştırma (edge matching)

Doğrulama ve Ekleme

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Bitki Örtüsü Toprak

Slivers

Aynı etiketli 2 poly Açık poligonlar

Hatalar…

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Bağımsız formatlar:

• USGS Digital Line Graph (DLG),

• USBC Topological Integrated Geographic

Encoding Referencing (TIGER),

• UK National Transfer Format (NTF)

Taşıma

Formatlar

• ARC/INFO export format (e00)

• INTERGRAPH Standard Interchange format (SIF)

• AUTOCAD (DXF)

• Netcad (NCZ)

Veri electronik, magnetik veya optik medyalarda taşınabilir :

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Veri Değişim Formatları

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 2. Sorgulama

1. Öznitelik veriden grafik veri sorgulama

2. Grafik veriden öznitelik veri sorgulama

“Konumsal veri tabanında belirli ölçütlere uygun verilerin

çekilip alınması, çıkarılması”

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 2. Sorgulama

1. Öznitelik veriden sorgulama Soru 1:

Ziraat poligonları

ve alanları ne

kadar?

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 2. Sorgulama

Karışık sorgu

Soru 2:

Ladin veya Kızılağaç meşcereleri ve alanları ne kadar?

Soru 3:

Kayın ve “c” gelişme çağındaki meşcereleri ve alanları ne kadar?

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

2) Grafik veriden sorgulama

Soru 2:

Derelere bitişik-komşu meşcereler

hangileridir?

Dere Meşcere

2. Sorgulama

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 2. Sorgulama

2) Grafik veriden sorgulama

Soru 1:

Kulelerin70 metre mesafesindeki

elektrik hatları hangileridir?

Kule

Ehat

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3. (Yeniden) Sınıflandırma

1. Yeniden etiketleme (relable)

2. Sıralama ve ağırlıklandırma (Ranking,Slicing)

3. Çekip alma (extraction)

4. Birleştirme ve genelleme (aggregation)

“Bir katmanın belirli kurallara göre işlenerek yeni katmana

dönüştürülmesidir”

Sınıflandırma İşlemleri

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.1. Etiketlendirme

Çs Sarıçam

Göknar

Ladin

Kızılağaç

Kestane

Meşcere

L

Kz

G Ks

Meşcere

• Öznitelik tabloyu aç

• Select by attribute: Çs meşcereleri seç TUR1 = ‘Çs’

• TUR1 alanı üzerine tıkla

• “field Calculator” ı al ve TUR1 = “Sarıçam” yaz

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.2. Sıralama (Ranking)

20

10

30

40

50

55 60

70

80

90

95

20

40

60 80

100

Toprak nemi Toprak nem %

Nem %

10-20 20

30-40 40

50-60 60

70-80 80

90-100 100

• Seç NEM => 90 sonra CALC NEM = 100

• Seç NEM =>70 ve NEM =<89 sonra CALC NEM = 80

• …..

• DISSOLVE by NEM ve SIRALA…

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.3. Çekip alma (Extraction)

Kn

Gn

L

Çs

L

Çs G

Kn

Gn

G

Kn

Meşcere

Soru:

Kayın

meşcelerinden

oluşan bir

katman nasıl

oluşturulur?

Kayın haritası

Kn

Kn

Kn

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.4. Birleştirme(aggregate)

Kn

Gn

L

Çs

L

Çs G

Kn

Gn

G

Kn

Meşcere

Soru:

Yapraklı-İğne

yapralı bir

harita nasıl

oluşturulur?

Yapraklı-İbreli haritası

Yapraklı

İbreli

Yapraklı

Yapraklı

İbreli

1)YAP-IBRE alanı ekle

2)TUR1 = ‘L’ OR TUR1=‘G’ OR

TUR1=‘Çs’ seç

3)CALC YAP-IBRE = “İbreli”

4)TUR1 = ‘Kn’ OR TUR1=‘Gn’ seç

5)CALC YAP-IBRE = “Yapraklı”

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Çizgi yumuşatmasını ve objelerin birleştirilmesini aggregation

(dissolve) içerir, sınıfların daha genel gruplandırılması olarak da

görülebilir (merge/dissolve)

İki tip genelleme vardır:

kartografik (veya yüzey)- genelde gösterim amaçlıdır.

Veritabanı gösterimlerini değiştirmeden objeleri

basitleştirir veya bütünler

model (veya yapısal) – objelerin veritabanı seviyesinde

değişimini sağlar

3.4. Genelleme (aggregate)

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.5. Uzaklaştırma (eliminate)

Not:

Silinecek poligon, ortak çizgisi en uzun komşu poligona yada

en fazla alanı olan komşu poligona dahil edilir.

___ Silinecek çizgiler

+ Silinecek Etiket noktaları

İnce-uzun poligonlar

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.5. Uzaklaştırma (eliminate)

Meşcere

Soru:

İnce-uzun

(küçük)

poligonları

nasıl sileriz?

Kn

Gn

L

Çs

L

Çs G

Kn

Gn

G

Kn

Meşcere

Kn

Gn

L

Çs

L

Çs G

Kn

Gn

G

Kn

Önce bu poligonlar seçilmeli

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 3.5. Birleştirme (merge)

1)Konumsal detay (feature) birleştirme

2) Katman birleştirme

Çs L

G Ks

L

Kz

Ks

Çs L

Kz

G Ks

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 4. Konumsal Bindirme

Bindirme Türleri

1. Poligon-ile-Poligon katmanların bindirilmesi

2. Poligon-ile-Çizgi katmanların bindirilmesi

3. Poligon-ile-Nokta katmanların bindirilmesi

“Bir katmanın başka bir katmanla çakıştırılarak yeni bir katmanın

veri tabanıyla birlikte oluşturulmasıdır”

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 1. Poly-ile-poly bindirme

Çsc2 Çsd1

Çsa3 Çsd2 Meşcere

+

Toprak

=

Meşcere

ve

Toprak

Kum

Balçık

K1 K2

K3

B1

B2 B3

Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2

11 Çsa3

12 Çsc2

13 Çsd1

Toprak-ID TTIPI 10 Kum

11 Balçık

Ortak-ID MTIPI TTIPI K1 Çsd2 Kum

K2 Çsa3 Kum

K3 Çsd1 Kum

B1 Çsd1 Balçık

B2 Çsc2 Balçık

B3 Çsd1 Balçık

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 1. Poly-ile-Nokta Bindirme

Çsc2 Çsd1

Çsa3 Çsd2 Meşcere

+

Deneme alanları

=

Meşcere ve

örnek alanlar

(Nokta ! )

o o o

o o o

o o o

o o o

o o o

o o o

Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2

11 Çsa3

12 Çsc2

13 Çsd1

Ortak-ID MTIPI NOKTA-ID

N1 Çsd2 1

N2 Çsa3 2

N3 Çsa3 3

N4 Çsd2 4

N5 Çsa3 5

N6 Çsa3 6

N7 Çsc2 7

N8 Çsd1 8

N9 Çsd1 9

Ortak-ID NOKTA-ID

N1 1

N2 2

N3 3

N4 4

N5 5

N6 6

N7 7

N8 8

N9 9

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 1. Poly-ile-Çizgi Bindirme

Çsc2 Çsd1

Çsa3 Çsd2 Meşcere

+

Yollar

=

Yollar

Ve

Meşcere

(Çizgi!)

Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2

11 Çsa3

12 Çsc2

13 Çsd1

Yol-ID YTIPI 1 Asfalt

2 Stabilize

3 Stabilize

Ortak-ID MTIPI TTIPI

Y1 Çsc2 Asfalt

Y2 Çsc2 Stabilize

Y3 Çsd2 Stabilize

Y4 Çsc2 Stabilize

Y5 Çsd1 Stabilize

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Boolean Mantığı

A “VE” B

A “NOT” B

A “VEYA” B

A “XOR” B

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Konumsal Bindirme

1. Kesme (Clip)

2. Silme (Erase)

3. Özel Kesiştirme(Identity)

4. Kesiştirme (Intersect)

5. Katman Yanaştırma (MapJoin)

6. Katman Ayırma (Split)

7. Birleştirme (Union)

8. Güncelleme (Update)

Bindirme İşlemleri

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Meşcere $ Yaş

Çs

M

Düşük

Yüksek

15

78

F-ID

F-1

F-2

Toprak Tipi pH Texture

A

Ch

5.7

7.2

SL

C

S-ID

S-1

S-2

F-1 F-2

S-1 S-2

1

2

3

4

ID F-ID S-ID Meşcere $ yaş Toprak pH Texture

1

2

3

4

F-1

F-2

F-2

F-1

S-1

S-1

S-2

S-2

Pine

B Oak

B. Oak

Pine

Low

High

High

Low

15

78

78

15

A

A

Ch

Ch

5.7

5.7

7.2

7.2

SL

SL

C

C F-1

F-2 S-1

S-2

+ +

7. Konumsal birleştirme (Union)

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 1. Kesme (Clip)

Çsc2 Çsd1

Çsa3 Çsd2 Meşcere

+

Kesme

=

Kesili alan

Mescere-ID MTIPI 10 Çsd2

11 Çsa3

12 Çsc2

13 Çsd1

Kesme-ID YTIPI 1 Asfalt

KesiliAl-ID MTIPI

K1 Çsd2

K2 Çsa3

K3 Çsd1

K4 Çsc2

K1 K2

K3 K4

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 5. Yakınlık Analizi

Yakınlık Türleri

1. Konumsal bitişiklik (Contiguity)

2. Konumsal yakınlık (Proximity)

3. Bağlılık (Connectivity)

4. İçeriye alma/kapsama (Enclosure)

“Bir coğrafi detaya belirli mesafede komşu/yakın/bitişik olan

yerlerin veya diğer detayların belirlenerek yeni bir katmanın

oluşturulmasıdır”

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Konumsal yakınlık (Proximity)

Soru 1:

Kulelerin 70 metre mesafedeki

(etrafı) tampon bölgeler nerelerdir?

Kule

“buffer”

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 6. 3D Analizi

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS 7. Veri Sunuş Fonksiyonu

Başlık

Yapımcı, kurum ve tarih

Harita işaretleri –Lejant

Ölçek

Harita çerçevesi ve yeri işaretleri

Kuzey işareti

Kenar koordinat bilgileri

Pafta İndeksi-ayracı

Harita Bilgileri

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Harita Bilgileri

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS

Harita İşaretleri -Lejant

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Harita Bilgileri

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Harita Sunum fonksiyonu

Başlık

Yapımcı, kurum-tarih

Harita işaretleri/Lejant

Kuzey işareti

Ölçek

Pafta ayracı

2010, ©EZB

Fonksiyonlar

CBS Kenarlık ve koordinat bilgileri