4 DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN ÜNİTE DEVLET - TOPLUM …bilgisarmalyayinlari.com.tr/demo/bs_11tarih_demo.pdf · yapan bir toplumsal örgütlenme anlayışı) Marksizm (Karl Marx’ın

Ünite Kazanımları11.4.1. Fransız İhtilali ve Avrupa’da Sanayi Devrimi ile birlikte devlet-toplum ilişkilerinde meydana gelen dönüşümü

kavrar.

11.4.2. Osmanlı Devleti’nde modern ordu teşkilatı ve yurttaş askerliği konularındaki düzenlemelerin siyasi ve sosyal boyutlarını analiz eder.

11.4.3. Ulus devletleşme ve endüstrileşme süreçlerinin sosyal hayata yansımalarını analiz eder.

11.4.4. Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanun-ı Esasi’nin içeriklerini küresel ve yerel siyasi şartlar bağlamında değerlendirir.

11.4.5. 1876-1913 arasında gerçekleştirilen darbelerin Osmanlı siyasi hayatı üzerindeki etkilerini değerlendirir.

Ünite Konuları1. DEVRİMLER VE DEĞİŞİMLER

2. OSMANLI DEVLETİ’NDE MODERN ORDU TEŞKİLATI VE YURTTAŞ ASKERLİĞİ

3. ULUSALLAŞMANIN VE ENDÜSTRİLEŞMENİN SOSYAL ETKİLERİ

4. OSMANLI DEVLETİ’NDE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ

5. OSMANLI DEVLETİ’NDE DARBELER

DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET - TOPLUM İLİŞKİLERİ

4 .ÜNİT

E

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

97

SICAK BÖLGE

Devrimler ve Değişimler • Fransa’da yaşanan ekonomik sorunlar, otoriter yö-

netim anlayışı, eşitlik, özgürlük gibi fikirlerin yayılması 1789’da ortaya çıkan Fransız İhtilali’nin temel sebepleridir.

• Fransız İhtilali sonucunda da sınıf farklılıkları ortadan kalkmaya ve eşitlik, özgürlük, adalet, laiklik, kardeşlik gibi fikirler yayılmaya başlamıştır. Ayrıca demokrasi, meşru-tiyet, cumhuriyet, millî egemenlik fikirlerinin yayılması ile mutlak monarşi rejimleri yıkılma sürecine girmiştir. İhtilal ile birlikte milliyetçilik fikrinin yayılması sonucunda çok uluslu bir yapıya sahip imparatorluklar dağılmaya, millî devletler kurulmaya başlamıştır.

• Osmanlı Devleti de milliyetçilik akımının etkisi ile çı-kan azınlık isyanları ile uğraşmak zorunda kalmıştır. XIX. yüzyıldan itibaren de önce Yunanlılar daha sonra Sırp, Romen ve Karadağlılar en son da Bulgarlar ve Arnavutlar bağımsızlıklarını ilan edip Osmanlı Devleti’nden ayrılmış-lardır. Özgürlük, eşitlik, demokrasi, cumhuriyet gibi fikirler; Tanzimat, Islahat fermanlarının ilan edilmesine ve meşru-tiyet rejimine geçişin gerçekleşmesine sebep olmuştur. Bu dönemde hem Jön Türkler (Genç Osmanlılar) grubu hem de Osmanlı topraklarında yaşayan yabancıların gayretle-riyle bu fikirler daha hızlı yayılma imkânı bulmuştur.

• Avrupa’da yaşanan bir diğer önemli gelişme de 1830 ve 1848 ihtilalleridir. 1830 İhtilalleri, Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı fikirleri kabul etmek istemeyen mevcut yönetimlere karşı halkın liberal ve demokratik taleplerde bulunması ile ilk olarak Fransa’da başladı. Yine benzer özellikler gösteren ancak 1830 İhtilallerine göre daha etkili olan 1848 İhtilalleri ise Sicilya’da başlayıp Avrupa genelinde etkili oldu. Bu ihtilallerle birlikte 1815 Viyana Kongresi’nde belirlenen temel ilkeler etkisini yitirdi ve halk egemenliğine dayalı millî devletler kurulmaya başladı.

• XIX. yüzyılda bazı ideolojiler de önemli etkiler bıraktı. Bu ideolojiler arasında; liberalizm (bireysel özgürlüğü, din ve devlet işlerinin ayrılmasını savunan, ekonomide devle-tin müdahil olmadığı sistem), kapitalizm (üretim araçları-nın özel mülkiyete ait olması gerektiğini savunan ve üreti-min kâr amacı ile yapılmasını öngören ekonomik sistem), sosyalizm ve komünizm (Bireysel çıkarlara karşı toplu-mun çıkarlarını savunan ve özgürlükten çok eşitliğe vurgu yapan bir toplumsal örgütlenme anlayışı) Marksizm (Karl Marx’ın isim ve fikir öncüsü olduğu sosyalizmin uygulan-ması için işçilerin üretim araçlarına el koyması gerektiğini savunan düşünce) yer almaktadır.

Osmanlı Devleti’nde Modern Ordu Teşkilatı ve Yurttaş Askerliği

• 23 Ağustos 1793 tarihinde Fransa’da çıkan seferber-lik kararnamesi ile “zorunlu askerlik” ya da “vatandaş askerliği” olarak bilinen uygulama, kitle ölçeğinde ilk kez

Fransa’da başladı. Bu kararname ile 18-25 yaş arası bü-tün genç erkekler askerlikle mükellef tutuldu. Bu kanunun yapılmasında milliyetçilik düşüncesinin yayılması, toplum-sal sınıfların ortadan kaldırılması ve “kral için değil vatan için savaş” anlayışı etkili oldu. Zorunlu askerlik sisteminin faydaları Napolyon’un Fransız ordusu ile kazandığı başa-rılardan sonra daha net ortaya çıktı.

• Osmanlı Devleti’nde askerî alandaki ilk ciddi yenilik hareketleri III. Selim Dönemi’nde başladı. Bu dönemde modern bir niteliğe sahip Nizam-ı Cedit Ocağı kuruldu. Ocağın masrafları ise İrad-ı Cedit adıyla kurulan özel bir hazineden karşılandı. İstanbul’da Levent, Selimiye kışla-ları inşa edildi ve “Bostancı Tüfenkçisi Ocağı” kuruldu. Ancak Yeniçerilerin başlattığı Kabakçı Mustafa İsyanı ile padişah tahttan indirildi ve bu dönem sona erdi.

• II. Mahmut Dönemi’nde kurulan Sekban-ı Cedit ve Eşkinci Ocağı Yeniçerilerin tepkisi yüzünden uzun ömür-lü olmadı. II. Mahmut da 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdı (Vakay-ı Hayriye) ve Asâkir-i Mansûre-i Mu-hammediye adı ile Batılı tarzda yeni bir ordu kuruldu.

• Tanzimat Dönemi’nde Fransa’daki zorunlu askerlik sisteminden de etkilenen Osmanlı yöneticileri 1846’da “Kura Kanunu”nu çıkardı. Bu kanunla asker alımları kura usulü ile yapılacak ve gerektiğinde “bedel-i nakdi” uygulanacaktı.Ulusallaşmanın ve Endüstrileşmenin Sosyal Etkileri

• XIX. yüzyılda her alanda gerçekleşen yenilikler dev-letlerin nüfus politikasına da etki etti. Devletler nüfuslarını arttırarak ekonomik ve askerî alanda güçlerini arttırmaya çalıştılar.

• XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde haberleşme ve ulaşım alanlarında önemli gelişmeler yaşandı. Osmanlı Devleti 1855 yılında ilk kez telgraf ile tanıştı. Demir yolu ulaşımına önem veren Osmanlı yöneticileri daha çok ya-bancı şirketler vasıtasıyla ülkenin birçok bölgesinde de-mir yolu yapılmasını sağladılar. Osmanlı topraklarında ilk demir yolu 1851’de Kahire-İskenderiye arasında yapıldı. Anadolu’da ilk kez 1856 yılında İzmir-Aydın Demir Yolu, Avrupa’da ise 1856 tarihli Cenova-Köstence Demir Yolu yapımı gerçekleştirildi. Demir yolu yapımı konusunda Os-manlı Devleti’nden imtiyazlar alan ve bu şekilde Osmanlı topraklarında sömürge politikası izlemeye çalışan Alman-ya, İngiltere gibi devletler birbirleriyle rekabet ettiler.

• Ulus devlet anlayışının oluşması ve bu niteliğe sahip devletlerin kurulması ile millete aidiyet ve devlet bağlılık duygusu geliştirilmeye çalışıldı. Bu duygunun meydana getirilmesinde eğitim politikalarına önem verildi. Osmanlı Devleti de hem bu ihtiyacı gidermek hem de modernleşme çabaları çerçevesinde birçok yeni okul açtı. Bunun yanı sıra ülkedeki yabancı okulların sayısında bu dönemde

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

98

SICAK BÖLGE

ciddi bir artış meydana geldi. Eğitim alanında en önemli adımlar ise II. Abdülhamit Dönemi’nde atıldı ve İstanbul başta olmak üzere ülkenin çeşitli yerlerinde okullar açıldı. Özellikle II. Abdülhamit Dönemi’nde sağlık sektörüne veri-len önem arttı. Darülaceze ve Hamidiye Etfal Hastanesi gibi 300’den fazla sağlık kurumu hizmete girdi. Ayrıca 16 Ocak 1865’te çıkarılan “Emeklilik Kanunu” ile sosyal gü-venlik alanında da düzenlemeye gidildi.

Osmanlı Devleti’nde Demokratikleşme Süreci

• 1807 yılında çıkan Kabakçı Mustafa İsyanı ile III. Selim tahttan indirilmiş daha sonra da önce IV. Mustafa ardından Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa’nın çaba-sıyla II. Mahmut tahta çıkarılmıştı. Alemdar Mustafa Paşa sadrazam olduktan hemen sonra da 1808 tarihli Sened-i İttifak hazırlanmıştır.

• Alemdar Mustafa Paşa ve ayanlar, güçlerini korumak ve devlet nazarında resmen kabul görmek düşüncesiyle padişah ile Sened-i İttifak’ı imzaladılar. Bu belgeye göre; Padişah ağır vergiler koymayacak ve adil vergi toplata-cak, âyanlar vergi ve asker toplanmasında devlete yar-dım edecektir. Ayrıca İstanbul’da padişaha karşı bir isyan gerçekleşirse âyanlar yardıma gelecek ve ayanlık hakları babadan oğula geçebilecektir. Böylece ayanların varlığı devlet tarafından resmen tanındı ve padişah, kendi gücü-nün yanında başka bir gücün varlığını kabul etti. Böylece ilk defa padişahın yetkileri kısıtlandı. Ancak kısa bir süre sonra çıkan Yeniçeri isyanı sonucunda Alemdar Mustafa Paşa öldürüldü ve II. Mahmut ayanlık sistemini kaldırarak merkezî otoriteyi güçlendirmeye çalıştı.

• Osmanlı Devleti’nde demokratikleşme ve Batılılaşma yolunda atılan en önemli adımlardan biri ise 3 Kasım 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı oldu. Bu fermanın hazırlan-masında Londra elçiliğinden Hariciye Nazırlığına (Dışişleri Bakanlığı) getirilen Mustafa Reşit Paşa büyük rol oynadı. Osmanlı Devleti’nde yaşayan herkesin demokratik ve eşit haklara sahip olmasını sağlayarak Osmanlı vatandaşlığı bilincini oluşturmak böylece ülkede çıkan azınlık isyanlarını sona erdirmek fermanın temel amacı oldu.

• Kanun önünde herkesin eşit sayılması, vergilerin adil toplanması, yargılanmadan kimsenin cezalandırılmaması, özel mülkiyet hakkı, askerlik sisteminin düzenlenmesi gibi hususlar fermanın temel esasları oldu.

• Batılı devletlerin baskısı olmadan padişahın kendi iradesiyle ilan edilen bu fermanla, padişah ilk kez kendi gücünün üstünde kanun gücünün varlığını kabul etmiş, Osmanlı Devleti’nde Batılılaşmanın ve çağdaşlaşmanın somut adımları atılmıştır.

• 1856 yılında Osmanlı Devleti’nde demokratikleşme ve Batılılaşma yolunda bir diğer önemli adım atıldı. Islahat Fermanı olarak adlandırılan bu belge Kırım Savaşı’ndan

sonra Avrupalı güçlerin baskısı ile hazırlanmıştı. Tanzimat Fermanı’nın devamı ve tamamlayıcısı durumunda olan Islahat Fermanı ile gayrimüslim halka birçok yeni haklar verilmiş ve Müslümanlarla gayrimüslimler eşit bir statüye kavuşmuştur.

• Ancak hem Tanzimat hem de Islahat fermanı Os-manlı’daki sorunlara çözüm olmamış tam tersine birçok problemi de beraberinde getirmiştir.

• 1876 tarihine gelindiğinde ise Genç Osmanlılar (Jön Türkler) grubunun baskısı ve gayretiyle I. Meşrutiyet ilan edilmiş ve Türk tarihinin ilk anayasası Kanun-i Esasi yürürlüğe girmiştir. II. Abdülhamit Dönemi’nde başlayan I. Meşrutiyet süreci ile ilk kez rejim değişikliği yaşanmış, ilk kez seçimler yapılmış ve parlamenter sisteme geçişin ilk adımları atılmıştır. Ancak I. Meşrutiyet, padişahın 93 Harbi’ni gerekçe göstererek Kanun-i Esasi’yi askıya al-ması ile sona ermiştir. 1908 yılında ise bu sefer İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin baskısıyla II. Abdülhamit tekrardan meşrutiyeti ilan etmiş ve II. Meşrutiyet Dönemi başlamıştır.

• Osmanlı son dönemlerinde yaşanan sorunlara çö-züm bulmak, dağılmayı önlemek amacıyla bazı aydınlar ve devlet adamları öncülüğünde çeşitli fikir akımları ortaya çıkmıştır. Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık bu fikir akımları arasında ön plana çıkmaktadır.

Osmanlı Devleti’nde Darbeler• Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşadığı en

önemli sorunlardan biri de darbeler olmuştur. Bu darbe-lerin en önemlilerinden biri de Abdülaziz’in tahttan indi-rilmesidir. Abdülaziz kendisine muhalif olan devlet adam-ları tarafından 1876 tarihinde tahttan indirilmiş ve Topkapı Sarayı’nda öldürülmüştür.

• Osmanlı Devleti’nde önemli darbe girişimlerinden biri de 13 Nisan 1909’da (31 Mart 1325) yaşanmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte yaşanan toprak kayıpları ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin devlet içinde nüfuz kurma çabaları muhalefetin sesinin artmasına neden olmuştu. Önemli muhalif gazetecilerden biri olan Hasan Fehmi’nin öldürülmesi ile de “31 Mart Vakası” ortaya çıktı. Ancak çıkan bu isyan Hareket Ordusu tarafından bastırılmıştır. II. Abdülhamit tahttan indirilmiş ve V. Mehmet Reşat tahta çıkarılmıştır.

• 1913 yılında ise Türk siyasi tarihinde “Babıali Baskı-nı” olarak adlandırılan darbe yaşanmıştır. Bu dönemde İt-tihat ve Terakki mensupları Balkan Savaşlarında kaybedi-len toprakların sorumlusu olarak hükümeti suçlamıştı. Bir süre sonra Enver ve Talat beylerin önderliğinde hüküme-tin bulunduğu Babıali’ye bir baskın düzenlenmiş ve Kamil Paşa Hükümeti istifa etmek zorunda kalmıştır. Bu tarihten sonra yönetim tamamen İttihat ve Terakki’nin kontrolüne geçmiştir.

KAZANIMTESTİ

99

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. XIX. yüzyıldan itibaren aşağıdakilerden hangisi-nin yayılmasında Fransız İhtilali’nin etkisi yok-tur?

A) Milliyetçilik B) Eşitlik

C) Özgürlük D) Teokrasi

E) Demokrasi

2. Osmanlı Devleti’nde yaşanan;

I. Sırp İsyanı,

II. Tanzimat Fermanı’nın ilanı,

III. Genç Osmanlıların ortaya çıkması

gelişmelerinin hangilerinde Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı fikirlerin etkisinin olduğu söyle-nebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

3. Çeşitli ırk, din, dil ve kültüre sahip milletlerden olu-şan Osmanlı Devleti’nde Fransız İhtilali ile gelişen milliyetçilik akımının etkisiyle birçok isyan meydana geldi. Bu isyanlar sonucunda Osmanlı Devleti’nde ayrılıp bağımsızlığını ilan eden ilk millet ---- .

Parçada yer alan boşluğun aşağıdakilerden han-gisi ile devam ettirilmesi uygundur?

A) Yunanlılar oldu

B) Araplar oldu

C) Sırplar oldu

D) Bulgarlar oldu

E) Boşnaklar oldu

4. Avrupa’daki siyasi ve sosyal hayatı önemli bir oranda etkileyen “1830 İhtilalleri”nin ortaya çıkma-sında aşağıdakilerinden hangisi etkili olmamış-tır?

A) Özgürlük anlayışının yayılması

B) Mezhep savaşlarının yaşanması

C) Kralların halk üzerinde uyguladığı baskı

D) Milliyetçilik akımının güç kazanması

E) Liberalizm akımının yayılması

5. 1830 İhtilalleri Sonucunda Avrupa’da Ortaya Çıkan Bloklar

Batı Bloku Doğu Bloku

İngiltere

İspanya

A

Portekiz

Avusturya

B

Prusya

Tablodaki “A” ve “B” ile gösterilen kısımlara sı-rasıyla aşağıdaki devletlerden hangileri getiril-melidir?

A) Hollanda – İsviçre

B) Rusya – Almanya

C) Fransa – Rusya

D) Hollanda – Fransa

E) İtalya – Almanya

6. Liberalizm, sosyalizm, insan hakları, anayasalı si-yasal rejim, seçme seçilme hürriyeti gibi fikirler XIX. yüzyılda Avrupa toplumları arasında daha hızlı bir şekilde yayılmıştır.

Buna göre;

I. köle ticaretinin yasaklanması,

II. demir yolu ulaşımının yaygınlaşması,

III. basın-yayın faaliyetlerinin artması

gelişmelerinden hangilerinin ortaya çıkan fikirle-rin yayılmasına katkı sağladığı söylenebilir?


D) I ve III E) II ve III

DEVRİMLER VE DEĞİŞİMLER

100

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

7. 1848 İhtilalleri sonucunda Rusya ve Avusturya’daki imparatorluk yapısı zayıflamış, millî devletlerin kurul-ma süreci hız kazanmıştır.

Buna göre 1848 İhtilallerinin aşağıdaki gelişme-lerden hangisinin ortaya çıkmasına katkı sağladı-ğı savunulabilir?

A) Laiklik düşüncesinin etkisini kaybetmesi

B) Almanya ve İtalya’nın siyasi birliklerini sağlaması

C) Sanayileşme sürecine hız verilmesi

D) Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünün Avru-palı devletlerin garantisinde olması

E) Devletlerarası diplomasinin önem kazanması

ÖNEMLİ

Liberalizm, Kapitalizm, Sosyalizm, Komünizm ve Marksizm İdeolojilerinin Etkileri

• Liberalizm düşüncesini benimseyen burjuvalar ve işadamları, ticari hedeflerine ulaşmak için monar-şi yerine demokrasinin etkili olduğu yönetim siste-mini savundular.

• Sanat alanında romantizm ve din alanında laikliğin ön plana çıktığı bir anlayış etkili olmaya başladı.

• Kapitalizm anlayışı feodal düzenin tamamen yıkıl-masına, işçi sınıfının ortaya çıkmasına, sömürge-cilik anlayışının yayılmasına zemin hazırladı.

• Kapitalizmle birlikte toplumsal eşitsizliğin artması ve gelir adaletsizliği, sosyalizm ve komünizmin or-taya çıkmasına neden oldu.

• Sosyalizm, komünizm ve Marksizm ise işçi hakları meselesi ve sendikacılık faaliyetlerinin ortaya çık-masında etkili oldu.

• Marksist-komünist fikirlerden etkilenen Lenin ön-derliğindeki Bolşevikler, 1917 yılından itibaren Rusya’da SSCB devletini kurdular.

8. Liberal politikalar doğrultusunda yönetilen bir ül-kede aşağıdakilerden hangisinin görülmesi bek-lenmez?

A) Devletçi ekonomik model

B) Rekabetçi piyasa ekonomisi

C) Anayasal yönetim sistemi

D) Laiklik

E) Sekülerizm

9. Liberalizm fikrinin geliştirilmesi ve yayılmasında aşağıdakilerden hangisinin rolü olduğu söylene-mez?

A) Adam Smith B) Thomas HobbesC) Newton D) John Locke

E) David Hume

10. Bir tarih öğretmeni tahtaya:

• Uluslararası ticaretin artması, bankacılığın gelişmesi,

• Sermaye birikimine sahip yeni bir iş adamı sınıfının ortaya çıkması,

• Zenginleşen sanayi ve tüccar sınıfının kendi çıkarlarına uygun yeni bir düzen istemesi,

• Protestan Kilisesi’nin sermaye birikimini savun-ması

ifadelerini yazmış ise aşağıdaki fikirlerden hangi-sinin sebeplerinden bahsetmektedir?

A) Sosyalizm B) Marksizm

C) Komünizm D) Kapitalizm D) Romantizm

11. Sosyalist teoriler içinde en etkili olanı, Marksizm ol-muştur.

Bu iddiaya;

I. Rusya’da Bolşevik Devrimi ile SSCB’nin kurul-ması,

II. Avrupa’da liberal görüşlerin yayılması,

III. Almanya’nın siyasi birliğini sağlaması

gelişmelerinden hangileri kanıt olarak gösterile-bilir?



KAZANIMTESTİ

101

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. Avrupa'da ortaya çıkan ulus devletler, siyasi ve askerî güç anlamında çok uluslu devletler için önem-li bir tehdit oluşturdu. Çok uluslu devletler yaptıkları ıslahatlarla kendi millî devletlerini kurmak isteyen uluslara engel olmaya çalıştı.

Aşağıdaki alanların hangisinde yapılan düzenle-melerin ulusçu ayaklanmalara engel olmak ama-cıyla gerçekleştirildiği söylenemez?

A) Anayasal sistem

B) Vatandaşlık olgusu

C) Zorunlu temel eğitim

D) Nüfus sayımı

E) Sömürgecilik

2. Fransız İhtilali'nden sonra “Vatan tehlikede ise halkın tamamı vatan savunmasından sorumludur.” biçiminde oluşan söylemler;

I. millî ordu,

II. zorunlu askerlik

III. millî devlet

kavramlarından hangilerini ön plana çıkarmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

3. XIX. yüzyıl başlarında kral için değil vatan için sa-vaşan yeni ordu anlayışı, ulusal birliğini sağlayan Almanya ve İtalya ordularının başarılarının nedenle-rinden biri olmuştur.

Buna göre zorunlu askerlik sistemi ile;

I. güçlü bir ordu kurmak,

II. toplum içinde eşitliği sağlamak,

III. sömürgecilik anlayışına son vermek

amaçlarından hangilerine ulaşılmaya çalışılmış-tır?



4. Fransa'da isyanları bastıracak askerleri temin et-mek amacıyla çıkarılan seferberlik kararnamesin-de aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Her Fransız erkeğin asker kabul edilmesi

B) Bekâr delikanlıların cephede savaşırken, evli-lerin silah imalatında ve cepheye nakil işlerinde çalışması

C) Kadınların asker elbisesi dikimi ve çadır yapımıy-la uğraşması

D) Yaşlıların meydanlarda halkı bilgilendirip kralın yanlışlarını dile getirmesi

E) Sağlık sorunu olan genç erkeklerin stratejik sa-vaş planları hazırlaması

5. Osmanlı Devleti'nde III. Selim'den itibaren askerî alanda geniş çaplı ıslahatlar yapılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu dönemden sonra askerî alanda yapılan çalışmalar arasında göste-rilemez?

A) Nizam-ı Cedit

B) Sekban-ı Cedit

C) Bostancı Tüfenkçisi Ocağı

D) Hendesehane

E) Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye

6. I. Kabakçı Mustafa İsyanı

II. Alemdar Mustafa Paşa'nın öldürülmesi

III. Ayanların sayıca arttırılması

Yukarıdaki gelişmelerden hangilerinin Osmanlı Devleti'nde yenilik hareketlerine tepki olarak or-taya çıktığı söylenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


OSMANLI DEVLETİ'NDE MODERN ORDU TEŞKİLATI VE YURTTAŞ ASKERLİĞİ

102

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

7. II. Mahmut Dönemi'nde;

I. Sened-i İttifak imzalanmıştır.

II. Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır.

III. IV. Mustafa idam edilmiştir.

Bu gelişmelerden hangileri merkezî otoriteye ye-niden güç kazandırma amacına yöneliktir?



Osmanlı döneminde bedelli askerlik kavramına uygun yapılan ilk uygulama bedel-i şahsi denen uygulamadır. Para karşılığı askerlik olarak değil, yerine bir başkasını askere göndermek olarak uy-gulanan bedel-i şahsi, Yeniçeri Ocağının kapatıl-masının hemen sonrasında başlatılmıştır.

DİKKAT

8. Aşağıdakilerden hangisi Asâkir-i Mansure-i Mu-hammediye ordusunun özellikleri arasında yer almaz?

A) Müslüman halkın 15-25 yaş arası gençlerinden oluşması

B) Bekâr askerlerin teğmen olana kadar evlenmele-rinin yasaklanması

C) Evli olanların orduda yer alamaması

D) Fakir veya işsiz gençlerden oluşması

E) Çağın gereklerine uygun bir yapıda oluşturulma-sı

9. II. Mahmut Dönemi'nde; askerî talim ve yürüyüşlerin önemli unsurlarından olan bando ihtiyacını karşıla-mak üzere Mehterhâne kaldırılarak yerine ---- kurul-du ve başına devrin önde gelen müzik adamlarından İtalyan ---- getirildi.

Verilen parçada yer alan boşluklar sırasıyla aşa-ğıdakilerden hangisi ile tamamlandığında doğru bir bilgi verilmiş olur?

A) Asâkir-i Mansûre Bandosu – Bocelli

B) Asâkir-i Mansûre Bandosu – Puccini

C) Meşkhane – Giuseppe Tartiri

D) Mızıka-i Hümâyun – Giuseppe Donizetti

E) Dârüttalim-i Mûsiki – Vivaldi

10. 1836 yılında askerî işleri görüşüp karara bağlayacak olan Dâr-ı Şüra-yı Askerî adlı yüksek danışma kurulu oluşturuldu.

Aşağıdakilerden hangisi bu kurulun görevleri arasında yer almaz?

A) Ordunun silah, teçhizat ve kıyafet ihtiyaçlarını belirlemek

B) Ordunun hemşire ve tabip ihtiyacını karşılamak

C) Alım satımlarda ihaleler düzenlemek

D) Subayların terfi listesini hazırlayıp seraskerliğe sunmak

E) Askerî kanun, kararname ve teşkilat tasarılarını görüşmek

11. Osmanlı devlet adamları Müslümanlarla gayrimüs-limlerin aynı orduda görev yapmalarına sıcak bak-mıyorlardı. Fakat Tanzimat yönetimi ilk kez Rumlara deniz kuvvetlerinde askerlik yaptırdı.

Bu durumun;

I. Osmanlı birliğini korumak,

II. gelir kaynaklarını arttırmak,

III. imparatorluk yapısını muhafaza etmek

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söyle-nebilir?



KAZANIMTESTİ

103

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

ULUSALLAŞMANIN VE ENDÜSTRİLEŞMENİN SOSYAL ETKİLERİ

1. Hükümetlerin, demografik yapının niteliği, niceliği, dağılımını etkileyen kararlarına ---- denir.

Yukarıda verilen boşluk aşağıdaki kavramlardan hangisi ile tamamlanırsa doğru bir bilgi verilmiş olur?

A) Sivil toplum politikası

B) Sosyo - Kültürel Güç

C) Millî Güç

D) Nüfus politikası

E) İktisadi Güç

2. XVIII. ve XIX. yüzyılda ortaya çıkan Sanayi Devrimi Avrupa'da sosyal ve ekonomik alanda pek çok deği-şikliğe yol açmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu değişiklikler içerisin-de yer almaz?

A) Kent nüfusunda artış yaşanması

B) Toplumsal sınıf yapısının korunması

C) Şehirlerde iş gücünün oluşması

D) Nüfusun artması

E) Yatırımların artması

3. Nüfus, gücü temsil ettiği için devlet adamları ülkele-rindeki nüfusu arttırmaya yönelik her türlü tedbiri al-mıştır. Nüfusun bir ülkede artması o ülkeye birtakım avantajlar sağlamaktadır.

Aşağıdakilerden hangisi nüfus artışının sağladığı avantajlar arasında yer almaz?

A) Devletin askerî ve siyasi güç kazanması

B) İş gücü ihtiyacının giderilmesi

C) Savaş gücünün artması

D) Kişi başına düşen millî gelirin azalması

E) Yeni ele geçirilen ülkelerde siyasi ve ekonomik hâkimiyetin sağlanması

4. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti tarafından kullanılan başlıca teknolojik gelişme elektrikli telgrafdır. Os-manlı Devleti'ne elektrikli telgraf hattı, ilk defa 1855'te İstanbul'u Avrupa'ya bağladı. Uzakta olan vilayetler üzerinde devlet ek bir denetim aracına sahip oldu.

Buna göre elektrikli telgrafın kullanımı ile;

I. siyasi gücün merkezileşmesi,

II. federal devlet yapısının ortaya çıkması,

III. toprak bütünlüğünün sağlanması

durumlarından hangilerinin ortaya çıktığı söyle-nebilir?



5. Osmanlı Devleti'nde en fazla demiryolu yapımı II. Ab-dülhamit Dönemi'nde Düyûn-ı Umûmiye İdaresi'nin kurulmasıyla başladı.

Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde yabancı-lara imtiyaz verilerek yapımına başlanan demir yolları arasında yer almaz?

A) Bağdat Demir Yolu

B) Yafa – Kudüs Demir Yolu

C) Selânik – Manastır Demir Yolu

D) İzmir – Aydın Demir Yolu

E) Beyrut – Şam Demir Yolu

6. Milliyetçilik akımı tarihsel süreç içerisinde ulus dev-letlerin ortaya çıkması sonucunu doğurdu. Ulus devlette meşruiyetin kaynağı din, soy veya krallık ol-maktan çıkıp laik, demokratik bir yapıya büründü. Bu yolla bütün vatandaşlar birbirlerine eşit olarak kabul edildi.

Buna göre ulus devlet yapılanmasında;

I. millî ordu,

II. zorunlu askerlik,

III. eğitim

aşamalarından hangilerinin büyük bir önem taşı-dığı söylenebilir?



104

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

XIX. Yüzyılda Osmanlı Eğitim Politikaları• Osmanlı Devleti’nde eğitim konusunda modern anlamda ilk yenilikler XVIII. yüzyılda askerî alanda yapılmıştır. Bu dönemde açılan askerî okullarda, Fransızca başta olmak üzere yabancı dille eğitim verilmeye başlanmış ve bu okullara yurt dışından askerî uzmanlar getirilmiştir.• Ancak eğitim konusunda ilk ciddi ıslahat hare-ketleri XIX. yüzyılda II. Mahmut Dönemi’nde baş-lamıştır.• Eğitim faaliyetlerinin ülke genelinde yayılma-sı ve programlı hâle getirilmesi ise II. Abdülhamit Dönemi’nde olmuştur.• Osmanlı yöneticileri eğitim ile ıslahatların kalıcı olmasını, Osmanlıcılık doğrultusunda toplum için-de birlik ve beraberliği sağlamayı ve devletin yıkıl-maktan kurtulmasını hedeflemişlerdir.

ÖNEMLİ

7. Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda girdiği savaşların çoğunda mağlup oldu. Mağlubiyetlerin sebebi askerî kurumlar olarak görüldüğünden reformların öncelik-le askerî alanlarda yapılması gerekliliği ortaya çıktı. Bu yüzden XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren askerî ihtiyaçları karşılamak için Avrupa'nın çağdaş eğitim kurumları örnek alınarak modern mektepler açıldı.

Buna göre XVIII. yüzyılda;

I. Hendesehane,

II. Maadin Mektebi,

III. Mühendishane-i Bahri Hümayun

okullarından hangileri açılmıştır?



8. Aşağıda XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde açılan yabancı okul sayıları verilmiştir.

Yabancı Okullar SayılarıFransız Okulu 72İngiliz Okulu 83

Amerikan Okulu 465Avusturya Okulu 7

Alman Okulu 7İtalyan Okulu 24

Rus Okulu 44Yunan Okulu 3

Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili;

I. medreselerin önemini koruduğu,

II. eğitimde birlik sağlanamadığı,

III. Amerika ile yakın diplomatik ilişkiler kurulduğu

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?



9. Osmanlı Devleti'nde XIX. yüzyılda Maliye Nezareti'nin çeşitli kalemlerinden ve valilerin "Kapualtı Hasılatın-dan" muhtaçlara maaşlar bağlanmıştır. Muhtacın terti-binden maaş yalnızca fakirlere verilmemiş aynı zaman-da emeklilik yaşına kadar çalışamamış, dolayısıyla maaşsız kalan kişilere, bir paşanın ölümünden sonra ortada kalan eşi ve hizmetçilerine, çeşitli nedenlerden dolayı memurluktan çıkmış ve emeklilik hakkını elde edememiş kişilere de maaş bağlanmıştır.

Parçada bahsi geçen sistem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Emeklilik Sistemi

B) Yoksul Aylığı

C) Padişah Hediyesi

D) Millet Sistemi

E) Padişah Sadakası

10. • Darüşşifa • Dürüssıhha • Bimaristan • Maristan

Osmanlı Devleti'nde açılan yukarıdaki kurumlar aşağıdaki alanların hangisindeki ihtiyacı karşıla-maya yöneliktir?

A) Sağlık B) Hukuk C) Askeri

D) Sanat E) Eğitim

KAZANIMTESTİ

105

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Osmanlı Devleti’ndeki demokratikleşme süreciyle doğru-dan ilgisinin olduğu söylenemez?

A) Tanzimat Fermanı

B) Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması

C) Islahat Fermanı

D) I. Meşrutiyet

E) II. Meşrutiyet

2. II. Mahmut’un tahta çıkmasını sağlayan ve Sened-i İttifak’ın imzalanmasında etkili olan dev-let adamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Alemdar Mustafa Paşa

B) Mahmut Şevket Paşa

C) Kabakçı Mustafa

D) Mustafa Reşit Paşa

E) Mithat Paşa

3. 1808 tarihinde imzalanan Sened-i İttifak’ın;

I. merkezî otoritenin zayıflaması,

II. ayanların nüfuzunu arttırması,

III. millî egemenliğin güçlenmesi

gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı sa-vunulabilir?



4. “Tanzimat Dönemi Siyasi Gelişmeler” konusu ile ilgili bir proje ödevi hazırlamak isteyen Nazlı, aşağıdaki konu başlıklarını belirlemiştir:

I. Londra Boğazlar Sözleşmesi

II. Kırım Savaşı

III. Paris Barış Antlaşması

IV. Hünkâr İskelesi Antlaşması

V. Abdülaziz’in Tahttan İndirilmesi

Buna göre Nazlı’nın hazırladığı konu başlıkla-rından hangisine projesinde yer vermesi doğru olmaz?

A) I B) II C) III D) IV E) V

ÖNEMLİ

Tanzimat Fermanı’nın Önemi ve Etkileri

• Ferman, yapılacak ıslahatları ayrıntıları ile açıkla-maz, yapılacak olan ıslahatlara yol gösterir.

• Padişah, kendi rızasıyla Batılı devletlerin baskısı olmadan ilan etmiştir. Kendi gücü üstünde ilk kez kanun gücünün üstün olduğunu belirtmiştir.

• Askerlik vazifesinin vatan hizmeti sayılması ile gayrimüslimlere de askerlik yolu açılmıştır.

• Osmanlı Devleti Avrupa hukukunu resmen takip etmeye başlamıştır.

• Türk toplumunun Batılılaşma ve çağdaşlaşma sü-reci somut bir şekilde başlamıştır.

• Avusturya ve Rusya dışındaki devletler, fermanın ilanını olumlu karşılamıştır.

• Osmanlı Devleti’nde ulema, âyan ve bazı valiler, şeri esasların çiğnendiğini öne sürerek fermanın ilanına tepki göstermişlerdir.

5. Osmanlı toplumunu eşit bir statüye kavuşturmak

?

Tanzimat Fermanı

Tabloda boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisinin getirilmesi uygundur?

A) Berlin Antlaşması’nda Avrupalı devletlerin Os-manlı lehine karar almasını sağlamak

B) Ayanların devlet üzerindeki nüfuzunu en aza in-dirgemek

C) Genç Osmanlıların demokratik taleplerini yerine getirmek

D) Kırım Savaşı’nda Almanya’nın desteğini sağla-mak

E) Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti’nin iç işleri-ne karışmasını engellemek

OSMANLI DEVLETİ'NDE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ - 1

106

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

6. 1839 tarihinde kabul edilen Gülhane Hatt-ı Hümâyunu olarak da adlandırılan Tanzimat Fermanı’nda;

I. askerlik,

II. hukuk,

III. vergi

konularından hangileri ile ilgili kararların yer aldı-ğı söylenebilir?



7. I. Sultan Abdülmecid

II. Harbiye Nazırı Enver Paşa

III. Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa

Yukarıdakilerden hangilerinin Tanzimat Ferma-nı’nın ilan edilmesinde etkili olduğu söylenebilir?



8. Osmanlı Devleti’nin yalnızca siyasal, askerî ve ekonomik alanlarında değil toplumsal ve kültü-rel hayatında da iz bırakan Tanzimat Fermanı’nın önemi ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi ya-pılamaz?

A) Yeniçeri Ocağı’nın devlet otoritesini zayıflatması engellenmiştir.

B) Merkeziyetçi yönetim anlayışının uygulanmasına zemin hazırlamıştır.

C) Batılılaşma çabalarının hız kazanmasına neden olmuştur.

D) Kanun gücünün üstünlüğü padişah tarafından da kabul edilmiştir.

E) Modern ve çağdaş bir toplum yapısının oluşturul-masında etkili olmuştur.

9. Tanzimat Fermanı’ndan sonra yaşanan;

I. Batılı tarzda yeni kanunların yapılması,

II. Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine müda-hale etmesi,

III. azınlık isyanlarının devam etmesi

gelişmelerinden hangileri fermanın beklenen sonuçları doğurmadığına kanıt olarak gösterile-bilir?



10. Islahat Fermanı’nın hazırlanmasında;

I. Fransa,

II. Rusya,

III. İngiltere

devletlerinden hangilerinin baskısından söz edi-lemez?



11. Islahat Fermanı’nın aşağıdaki alanlardan hangi-leri ile ilgili hükümleri gayrimüslimlerin fermana tepki göstermesinde daha çok etkili olmuştur?

A) Vergi B) Ordu

C) Yönetim D) Hukuk

E) Ekonomi

KAZANIMTESTİ

107

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

HATIRLAYALIM

1860'lı yıllarda Jön Türkler grubunun ortaya çıkması

Jön Türkler içerisinde yer alan başta Mithat Paşa olmak üzere birçok kişinin kısa zamanda devlet içerisinde önemli kademelere gelmesi ve Sultan Abdülaziz'e meşrutiyeti ilan etme

konusunda baskı yapması

Meşrutiyeti ilan etmemekte direnen Abdülaziz'in zorla tahttan indirilmesi ve V.

Murat'ın tahta çıkarılması ancak V. Murat'ın akıl sağlığının yerinde olmaması ve tahttan

indirilmesi

Meşrutiyeti ilan edeceğine söz veren II. Abdülhamit'in tahta çıkarılması, Kanun-i Esasi'nin yürürlüğe girmesi ve meşrutiyet

rejimine geçilmesi

I. Meşrutiyet'in İlan Edilme Süreci

1.

V. Ziya Gökalp

II. Ali Suavi

I. Namık Kemal

IV. Şinasi

III. Mehmet Ali Paşa

GençOsman-

lılar

Genç Osmanlılar Cemiyeti ve bu cemiyetin önde gelen isimlerinin verildiği yukarıdaki tabloda hangileri yanlıştır?

A) I ve II B) II ve III C) I ve IV

D) III ve V E) IV ve V

2. Genç Osmanlılar Cemiyeti’nin devleti dağılmak-tan kurtarmak için öne sürdüğü görüşler arasın-da aşağıdakilerden hangisinin yer aldığı söylene-mez?

A) Denge politikasının terk edilmesi

B) Özgürlüklerin genişletilmesi

C) Anayasal bir rejimin kurulması

D) Hükümeti denetleyecek bir meclisin oluşturulma-sı

E) Ülke yönetiminde halkın etkisinin arttırılması

3. I. Meşrutiyet’in İlanı İle Oluşturulan Parlamento

? ?

Üyeleri padişah tarafın-dan belirlenir.

Üyeleri halkın oyları ile belirlenir.

Ömür boyu görevde kalabilirler.

Dört yıl görev süreleri vardır.

Tabloda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki-lerden hangisi getirilmelidir?

A) Mebusan Meclisi – Halk Meclisi

B) Ayan Meclisi – Mebusan Meclisi

C) Ayan Meclisi – Büyük Meclis

D) Halk Meclisi – Büyük Meclis

E) Mebusan Meclisi – Millî Meclis

4. I. Meşrutiyet’in uzun ömürlü olmaması ve Kanun-i Esasi’nin askıya alınmasında aşağıdaki geliş-melerden hangisinin doğrudan etkisinin olduğu söylenebilir?

A) Paris Antlaşması

B) Yunan İsyanı

C) Berlin Konferansı

D) Tersane Konferansı

E) 93 Harbi

OSMANLI DEVLETİ'NDE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ - 2

108

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

5. I. I. Meşrutiyet'in ilanı

II. Berlin Antlaşması

III. 31 Mart Vakası

IV. İngilizlerin Mısır'ı işgali

V. II. Meşrutiyet'in ilanı

Yukarıdaki diyagramda kronolojik sıralamayı bo-zan gelişme hangi numara ile gösterilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. 31 Mart Ayaklanması’nın bastırılmasından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ülke yönetimindeki ağırlığı artmış Kanun-ı Esasi’de önemli değişiklikler yapılmıştır. Kanun-i Esasi’de yapılan değişikliklerden biri de ----

Parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisinin getirilmesi doğru olmaz?

A) hükümetin meclise karşı sorumlu olmasıdır.

B) sansür yasağının kaldırılmasıdır.

C) padişahın sürgün yetkisinin yasaklanmasıdır.

D) yasa teklifinde padişah izninin kaldırılmasıdır.

E) padişahın meclisi kapatma yetkisine sahip olma-sıdır.

7. II. Abdülhamit’in 24 Temmuz 1908 tarihinde meşru-tiyeti ilan etmesiyle Türk demokrasi tarihinde yeni bir sayfa açıldı. Bu dönemde birçok partinin kurulması ile Türk tarihinde ilk kez çok partili siyasi hayat da başlamış oldu.

Buna göre II. Meşrutiyet Dönemi’nde kurulan partiler arasında aşağıdakilerden hangisinin yer aldığı söylenemez?

A) Hürriyet ve İtilaf Fırkası

B) Serbest Cumhuriyet Fırkası

C) Ahali Fırkası

D) Osmanlı Sosyalist Fırkası

E) Osmanlı Demokrat Fırkası

8. II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde;

I. Reval görüşmeleri,

II. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin faaliyetleri,

III. Arnavutluk’un bağımsızlığı

gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?


D) I ve II E) I ve III

9. Osmanlı Devleti Tanzimat Dönemi’nde birçok alanda olduğu gibi hukuk alanında da hızlı bir çağdaşlaşma sürecine girmiştir. Bu dönemde bazı alanlarda köklü değişiklikleri beraberinde getiren kanunlar çıkarıl-mıştır.

Bu kanunlar arasında aşağıdakilerden hangisinin yer aldığı söylenemez?

A) Takvim-i Vekayî

B) Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye

C) Ceza Kanunu (1851)

D) Ceza Kanunu (1840)

E) Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi

10. Osmanlıcılık Türkçülük

• Fuat Paşa• Ali Paşa• A

• Ziya Gökalıp• Ömer Seyfettin• B

Verilen tabloda “A” ve “B” ile gösterilen yerlere hangi isimler getirilmelidir?

A BA) Fuat Köprülü Mithat Paşa

B) Yusuf Akçura Mehmet Akif

C) Mithat Paşa Yusuf Akçura

D) Fuat Köprülü Şinasi

E) Yusuf Akçura Ali Suavi

KAZANIMTESTİ

109

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. Sultan Abdülmecit, 1839'da Tanzimat Fermanı'nı ilan ederek Osmanlı Devleti için modernleşme yolunu aç-mıştı. Diğer yandan 1854'te başlayan dış borçlanma, devlet için büyük bir tehlike hâline gelmişti.

Buna göre Abdülmecit Dönemi ile ilgili;

I. ekonomik sorunlarla uğraşılmıştır.

II. azınlık isyanları yaşanmamıştır.

III. veraset sistemine uygun hareket edilmemiştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


2. Sultan Abdülaziz padişahlığı döneminde;

• Güçlü bir donanma oluşturarak devletin İngiltere'den sonra dünyanın ikinci büyük donanmasına sahip olmasını sağlamıştır.

• Avrupa'daki gelişmeleri görmek için yurt dışı seyahatine çıkmıştır.

• Rumeli'de büyük çaplı demir yolları yatırımına girişmiştir.

• Mekteb-i Sultani (Galatasaray Lisesi)'nin açıl-masında etkili olmuştur.

Buna göre Abdülaziz Dönemi'nde aşağıdaki alan-lardan hangisine yönelik bir çalışma yapıldığı söylenemez?

A) Askerî B) Siyasi C) Ekonomik

D) Hukuk E) Eğitim

3. Osmanlı Devleti'nde yenilik taraftarları aşağıda-kilerin hangisinde rol oynamışlardır?

A) Abdülaziz'in tahttan indirilmesi

B) Ayan Alemdar Mustafa Paşa'nın öldürülmesi

C) Kabakçı Mustafa İsyanı'nın çıkması

D) 31 Mart Olayı'nın yaşanması

E) Düyun-ı Umumiye'nin kurulması

4. 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanından kısa bir süre son-ra;

• Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiş,

• Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek'i toprak-larına kattığını açıklamış,

• Girit Meclisi Osmanlı'dan ayrılarak Yunanistan'a bağlanma kararı almıştır.

Buna göre Meşrutiyet'in ilanıyla;

I. Osmanlı egemenlik alanının daralması,

II. Türkçülük fikrinin etkisini kaybetmesi,

III. siyasi istikrarın sağlanamaması

durumlarından hangilerinin ortaya çıktığı söyle-nebilir?



5. II. Meşrutiyet Dönemi'nin karmaşa ortamı içinde İtti-hat ve Terakki Cemiyeti, devlet kadrolarında tasfiye-ye başladı. II. Abdülhamit Dönemi'nde önemli mev-kilerde olan birçok kişi memuriyetten çıkarıldı, işten çıkarılanların yerine ittihatçılar getirildi.

Bu bilgilere göre İttihat ve Terakki Cemiyeti ile il-gili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ülke yönetimine müdahale ettiği

B) Mevcut düzenin bozulmasına yol açtığı

C) Demokratik esaslara uygun hareket ettiği

D) II. Abdülhamit'in politikalarını tasvip etmediği

E) Liyakat anlayışına uygun hareket etmediği

6. II. Meşrutiyet'in ilanından memnun olmayan çevrele-rin kışkırtmasıyla İstanbul'da 31 Mart Olayı adı veri-len bir ayaklanma çıkmıştır.

31 Mart ayaklanmasının bastırılmasının Osmanlı devlet yönetimi açısından ortaya çıkardığı sonuç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mebusan Meclisi'nin kapatılması

B) Azınlık isyanlarına engel olunması

C) Ulus devlet anlayışının benimsenmesi

D) Avrupa ile yakın diplomatik ilişkilerin kurulması

E) İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin güç kazanması

OSMANLI DEVLETİ'NDE DARBELER

110

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

BİLGİ

SARMAL

Kanun-i Esasi’de 1909 Yılında Yapılan Değişik-likler• Padişah yalnız Bakanlar Kurulunun başkanını se-çebilir.• Bakanlar Kurulu meclise karşı sorumludur.• Milletvekilleri padişahtan izin almadan kanun tek-lifinde bulunabilir.• Padişahın veto ve meclisi kapatma yetkisi belirle-nen esaslar çerçevesinde gerçekleşir.

DİKKAT

7. İttihat ve Terakki Partisi'nin Bâbıâli Baskını deni-len hükûmet darbesi ile iktidara gelmesi aşağıda-kilerden hangisinin sonucunda olmuştur?

A) 31 Mart Darbesi

B) Meşrutiyet'in ilanı

C) I. Balkan Savaşı

D) II. Balkan Savaşı

E) I. Dünya Savaşı

8. 1911'de İtalya, Osmanlı Hükümeti'ne bir nota ve-rerek Trablusgarp ve Bingazi'nin kendisine bıra-kılmasını istedi ve Osmanlı Devleti'ne savaş ilan ederek Trablusgarp'a saldırdı. Bu durum Osmanlı Devleti'nde sadrazam değişikliğine sebep oldu. Os-manlı Devleti'nin içinde bulunduğu iç çekişme ve Balkan Savaşı'nın çıkması Trablusgarp'ın İtalya'ya bırakılmasına neden oldu.

Yalnızca bu bilgilere göre;

I. Dış politikadaki başarısızlık iç siyasi gelişmeleri de etkilemiştir.

II. Osmanlı Devleti aynı anda birden fazla sorunla mücadele etmiştir.

III. Trablusgarp Savaşı'nın ortaya çıkmasında İtalya'nın sömürgeci istekleri etkili olmuştur.




9. “Bâbıâli Baskını, Talat Paşa'nın, Enver Paşa'nın, Ömer Naci'nin ve diğer ittihatçıların kendi cemiyetle-rini iktidara getirmek istedikleri için yapılmış ve Kamil Paşa Hükûmeti devrilmiştir.” tezini savunan bir ta-rihçi bu duruma Bâbıâli Baskını sonrası yaşanan;

I. İttihat ve Terakki'nin iktidar olması,

II. Balkan Savaşlarında önemli toprak kayıpları-nın yaşanması,

III. Mahmut Şevket Paşa Hükümeti'nin kurulması

gelişmelerinden hangilerini kanıt olarak göstere-bilir?



10. Osmanlı Devleti'nde XIX ve XX. yüzyılda meydana gelen darbeler devletin iç ve dış politikada güç kay-betmesine sebep olmuştur.

Aşağıdaki yerlerden hangisinin kaybı bu duruma örnek gösterilemez?

A) Bulgaristan

B) Arnavutluk

C) Girit

D) Kırım

E) Bosna-Hersek

11. Osmanlı İmparatorluğu'nda,

I. Abdülaziz'in tahttan indirilmesi,

II. II. Meşrutiyet'in ilanı,

III. 31 Mart Olayı'nın bastırılması,

IV. Balkan Savaşlarının başlaması

olaylarından hangileri, yenilik taraftarlarının güç-lendiğini gösterir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV

111

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

ÜNİTE TESTİ

1. Fransız İhtilali ile;

I. liberalizm,

II. nasyonalizm,

III. meşrutiyet

kavramlarından hangileri önem kazanmıştır?



2. Osmanlı Devleti başlangıçta Fransız İhtilali'nden do-layı herhangi bir endişe duymamıştır.

Bu durum Osmanlı Devleti'nin,

I. ayrıcalıklı toplum yapısına sahip olmaması,

II. Avrupa devletler hukukuna tabii olmaması,

III. İslam devleti olması

özelliklerinden hangilerine dayandırılabilir?



3. Fransa, 1799'da Akka'yı kuşattığında Bâbıâli'nin ya-yınladığı bildiride: “Herkesin insan olmak bakımın-dan eşit olduğu, kimsenin başkaları üzerinde bir üs-tünlüğünün bulunmadığı ve herkesin kendi hayatına şekil vermeye gücünün olduğu” ifade edilmiştir.

Bu ifadeler;

I. Batı düşüncelerinin Osmanlı'ya nüfuz ettiği,

II. Osmanlı'da liberal düşüncelerin şekillendiği,

III. İhtilalin ortaya çıkardığı fikirlerin Osmanlı'daki yabancı öğretmenler tarafından yayıldığı

yargılarından hangilerini kanıtlar niteliktedir?



4. Fransa, Osmanlı Devleti'ndeki milliyetçilik hareketle-rine destek vermiştir.

Buna göre Fransa'nın;

I. Balkanları ele geçirmek,

II. Mısır'a hakim olmak,

III. Doğu Akdeniz'de nüfuzunu arttırmak

amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söy-lenebilir?



5. XIX. yüzyılda yaşanan;

I. Rusya'nın Balkanlarda izlediği Panslavizm poli-tikasının başarılı olması,

II. Rum isyanının uluslararası bir sorun hâline gelmesi,

III. Navarin'de Osmanlı donanmasının yakılması

gelişmelerinden hangileri milliyetçilik akımının güç kazandığına kanıt olarak gösterilebilir?


D) I ve II E) II ve III

6. 1815 Viyana Kongresi'nden sonra ortaya çıkan tu-tum, davranış ve siyasi uygulamalar, özgürlük dü-şüncelerini büyük ölçüde benimsemiş Avrupa top-lumlarında otoriteye karşı tepki oluşmasına ve her alanda özgürlük düşüncesinin güçlenmesine neden oldu.

Bu gelişmelerin aşağıdakilerden hangisinin orta-ya çıkmasında etkisinin olduğu söylenebilir?

A) Restorasyon Dönemi

B) 1830 İhtilalleri

C) Fransız İhtilali

D) Napolyon Savaşları

E) Metternich Politikası

1

112

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

7. Aşağıdakilerden hangisi 1848 İhtilali'nin temel özellikleri arasında gösterilemez?

A) İşçilerin önderliğinde başlatılması

B) Geniş alanlara yayılması

C) Anayasal bir düzen getirmesi

D) Milliyetçilik düşüncesiyle ortaya çıkması

E) Yeni devletlerin kurulmasında etkili olması

8. Modern siyasal ideolojiler yalnızca fikir aşamasında kalmamış, bir takım toplumsal etkilere de yol açmış-tır.

Aşağıdakilerden hangisi "Liberalizm"in sosyal et-kileri arasında yer almaz?

A) Cumhuriyet idaresiyle yönetilme fikrinin ortaya çıkması

B) Her alanda özel teşebbüsün savunulması

C) Sanayi İnkılabı'nın gerçekleşmesi

D) Sanatta "Romantizm" akımının doğması

E) Din ve vicdan özgürlüğünün sağlanması

9. Köylerden kentle-re göç edilmesi

Servet sahibi olunması

Özel mülkiyetin önem kazanması

İşçi ve sermaye sınıfları arasında çatışmalar yaşan-

ması

Az maliyetle daha çok ürün elde

edilmesi

?

Tabloda "?" ile gösterilen yere aşağıdaki kavram-lardan hangisi getirilmelidir?

A) Kapitalizm

B) Liberalizm

C) Sosyalizm

D) Marksizm

E) Nasyonal Sosyalizm

1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı'na kadar cizye vergisi vererek askerlik yapmayan gayrimüs-lim halk için Islahat Fermanı'nda askerlik yüküm-lülüğü getirilmiştir. Getirilen bu düzenleme uygula-namamış ve "bedel-i nakdi" adı verilen uygulama ile gayrimüslimler askerlikten muaf tutulmuşlardır.

UYARI

10. Aşağıdakilerden hangisi Yeniçeri Ocağı'ndaki bozulmanın nedenleri arasında gösterilemez?

A) Yeniçerilerin evlenmeye başlaması

B) Savaşların uzun sürmesi ve yenilgiyle sonuçlan-ması

C) Ulufelerin ayarı düşük akçelerle ödenmesi

D) Tımar sisteminin bozulması

E) Yeniçerilerin askerlik dışında başka mesleklerle uğraşması

11. III. Selim, Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak ilerleyen zamanlarda Yeniçeri Ocağı'nı kaldırmanın hesabını yapmaktadır. Nizam-ı Cedit ismi aynı zamanda III. Se-lim dönemi yeniliklerini ifade etmek için kullanılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi III. Selim Dönemi geliş-melerinden biri değildir?

A) Mühendishane-i Berri Hümayun'un kurulması

B) Sekban-ı Cedit'in oluşturulması

C) Selimiye Kışlası'nın açılması

D) Bostancı Tüfekçisi Ocağı'nın açılması

E) İrad-ı Cedit'in kurulması

113

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

ÜNİTE TESTİ

1. XIX. yüzyılda sanayileşme süreci ile birlikte Avrupa genelinde nüfus, hızlı bir şekilde artmıştır.

Bu durumun ortaya çıkmasında;

I. refah düzeyinin artması,

II. tıp alanında yaşanan gelişmeler,

III. ölüm oranlarının azalması

gelişmelerinden hangilerinin etkisinin olduğu söylenebilir?



2. Osmanlı Devleti XIX. yüzyılda hem savaşlardaki gü-cünü arttırmak, hem ülke içindeki isyanları daha hızlı bastırmak hem de merkezî otoriteyi kuvvetlendirmek için çeşitli tedbirler almıştır.

Bu tedbirler arasında;

I. telgraf hatlarının döşenmesi,

II. demir yolu yapımına önem verilmesi,

III. Düyûn-ı Umûmiye İdaresi’nin kurulması

gelişmelerinden hangilerinin yer aldığı söylene-bilir?



ÖNEMLİ

Demir Yolları

• Osmanlı Devleti'nde baştan itibaren yapılan demir yollarının toplam uzunluğu 8334 kilometredir. Bunlardan 4138 kilometresi bugünkü Türkiye sınırları içerisinde kalmıştır.

• II. Abdülhamid Dönemi'nde devlet imkânları yanında, büyük çoğunluğu Alman sermayesi ile olmak üzere toplam 5792 kilometre demir yolu yapılmıştır.

• Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk zamanlarında ağırlık verilen konulardan biri olan demir yolları, 1940 yılında 7381 kilometreyi, 1950'de 7671 kilometreyi bulmuştur. Günümüzde ise mevcut demiryolu ağının uzunluğu 8430 kilometredir.

3. XIX. yüzyılda Osmanlı topraklarında demiryolu ile seyahat etmek isteyen bir kişinin aşağıdaki şehirlerden hangisine gitmesi gerekir?

A) İzmir B) TrabzonC) Antalya D) Artvin

E) Van

4. II. Abdülhamit Dönemi’nde Bağdat Demir Yollarının inşa edilme işi Almanya’ya verilmiştir. Ancak İngiltere ve Rusya gibi devletler, çıkarlarına uygun olmayan bu durumdan rahatsız olmuşlar, Osmanlı yönetimine ve Almanya’ya tepki göstermişlerdir.

Buna göre Osmanlı demir yolu politikası ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Avrupa’da siyasi ilişkilerin gerilmesinde etkili ol-muştur.

B) İngilizler sömürge bağlantılarını koruma gayreti içindedirler.

C) Osmanlı Devleti’ndeki bütün demir yolu ihaleleri-ni Almanlar almıştır.

D) İngilizler, Almanya’nın Osmanlı Devleti’ndeki nü-fuzunu arttıracağını düşünmektedirler.

E) Ruslar, Osmanlı savunma gücünün artmasını is-tememektedir.

5. Demir yollarının askerî ve ekonomik yönden kazandı-ğı önem, geniş topraklara sahip Osmanlı Devleti’nin yeni tedbirler almasına yol açtı ve bu iş için 1865’te Edhem Paşa’nın başkanlığında Nâfia Nezâreti kurul-du. 1870’ten itibaren geniş kapsamlı demiryolu inşa projeleri yapılarak bunların uygulanma imkânları araştırıldı. Bu amaçla, Şark demir yolları projesindeki çalışmalarıyla da tanınan Avusturyalı mühendis Wil-helm Pressel İstanbul’a davet edildi.

Bu bilgilere göre;

I. Demir yolu ulaşımı devletin temel politikaların-dan biridir.

II. Dış borçlanmayı arttıran en önemli sebep demir yolu yapımına ağırlık verilmesidir.

III. Demir yolu yapımı konusunda yabancı uzman-lardan destek alınmıştır.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


2

114

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

6. Tarih öğretmeni sınıfa “Fransız İhtilali’nden sonra devletlerin ülkelerine bağlılıklarını arttırmak ve va-tandaş olma bilincine sahip olmasını sağlamak için hangi tedbirler alınmıştır?” diye bir soru sormuştur.

Öğrencilerin bu soruya aşağıdaki yanıtlardan hangisini vermesi doğru olmaz?

A) Okullarda yurttaşlık bilgisi dersi okutulmaya baş-lanmıştır.

B) Kral ve kilisenin kutsallığı arttırılmaya çalışılmış-tır.

C) Millete mal olmuş kahramanlar ön plana çıkarıl-mıştır.

D) Askerlik vatan hizmeti sayılmıştır.

E) Tarih ve coğrafya eğitimine önem verilmiştir.

7. Osmanlı Devleti XVIII. yüzyıldan itibaren Batılı tarz-da askerî okullar açarak bu alandaki eksikliğini gider-meye çalışmıştır.

Buna göre;

I. Mühendishane-i Bahri-i Hümâyun,

II. Hendesehane,

III. Mühendishane-i Berri-i Hümâyun

kurumlarından hangileri XVIII. yüzyılda askerî alanda yapılan ıslahatlara örnek gösterilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


8. Tanzimat Dönemi’nde yenileşme ve iyileştirme fikir-leri yönetici kesimde kabul görmüş, lakin gelişmelere öncülük etmesi gereken eğitim öğretim kurumlarının bu konuda yeteri kadar yardım ve desteği olmamış-tır. II. Mahmut Dönemi’nde Avrupa’ya öğrencilerin gönderilmesiyle birlikte, Avrupa’da eğitim gören öğ-renciler önemli mevkilerde görev almıştır. Bu genç-ler, Batı kültürünün Osmanlı ülkesinde yayılmasını hızlandırmıştır.

Buna göre;

I. Medreseler, yenilik hareketlerinde etkili olama-mıştır.

II. Gerçekleştirilmek istenen ıslahatlara karşı çıkan en önemli güç, Yeniçeri Ocağı’dır.

III. Yurt dışında eğitim gören öğrenciler millî kim-liklerinden uzaklaşmışlardır.

yorumlarından hangileri yapılabilir?



9. II. Abdülhamit Dönemi’nde eğitimin modernleştiril-mesi çalışmaları çerçevesinde istatistik kalemi ku-rulmuş ve çalışmaların sayısal verilere dayalı olarak devam etmesi sağlanmıştır. Bu dönemde yaşanan en önemli eğitim reformu yükseköğretim alanında gerçekleşmiştir. Mülkiye ve harbiye mektepleri ge-nişletilmiş, okul çeşitliliği açısından bir zenginlik ya-şanmıştır.

Buna göre;

I. Sanayi-i Nefise Mektebi’nin açılması,

II. Deniz Ticareti Mektebi’nin kurulması,

III. Usul-i Muhakeme-i Şeriye Nizamnamesi’nin yapılması

gelişmelerinden hangileri II. Abdülhamit’in yük-seköğretime verdiği önemin kanıtı olarak göste-rilemez?



10. II. Abdülhamit Dönemi’nde Darülaceze ve Hamidi-ye Etfal Hastanesi başta olmak üzere 300’den fazla sağlık kurumu hizmete açılmıştır.

Bu gelişmelerin;

I. halkın devlete olan güvenini ve bağlılığını sağ-lamak,

II. ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek,

III. sosyal devlet anlayışını geliştirmek

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savu-nulabilir?



11. Osmanlı tarihi dersinde Tarih Öğretmeni Özgür’ün “Atiyye-i Seniyye”, “Sadaka-i Seniyye”, “Kapualtı Hasılatı” gibi kavramları kullanması han-gi konudan bahsettiğinin kanıtıdır?

A) Yabancı Okullar

B) Emeklilik Sistemi

C) Dış Borçlar

D) Toprak Sistemi

E) Nüfus Politikası

115

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. ---- , herhangi bir vilayet ve kazada o yerin idaresi ile alakadar olarak halk ile hükûmet arasındaki işleri idare eden, eşraf-ı belde denilen memleketin nüfuzlu ailelerinin oluşturduğu zümre arasından halk tarafın-dan seçilen bir vazife sahibidir.

Parçada boş bırakılan yere aşağıdaki kavramlar-dan hangisi getirilmelidir?

A) Âyan B) Tebaa C) Reya

D) Ulema E) Voyvoda

2. Sened-i İttifak'ın;

I. Âyanlar padişahın emirlerini yerine getirerek ona sadık kalacaklar.

II. Padişah âdil ve eşit vergi alacak, aşırı vergi koymayacak.

III. Her yeni sadrazam ve şeyhülislam bu senedi imza etmekle yükümlü olacak.

maddelerinden hangileri padişahın mutlak otori-tesini sarmıştır?



3. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nde yerel egemen güçlerin resmiyet kazandığının ka-nıtıdır?


B) Sened-i İttifak

C) Islahat Fermanı

D) Kanun-u Esasi

E) Tahrir Defterleri

4. Tanzimat Fermanı'nın;

I. kanun üstünlüğü anlayışının benimsenmesi,

II. mal ve can güvencesinin devlet garantisi altına alınması,

III. herkesin mal mülk edinebilmesi

özelliklerinden hangileri Fransız İhtilali'nin ilkele-ri ile paralellik göstermektedir?



5. Paris Antlaşması'ndaki "Osmanlı Devleti'nin iç işle-rine karışılmayacak" maddesine rağmen, Avrupalı devletler 1856-1876 yılları arasında aşağıdakiler-den hangisine dayanarak Osmanlı Devleti'nin iç işlerine daha çok karışmaya başlamışlardır?


B) Islahat Fermanı

C) I. Meşrutiyet

D) Mecelle

E) Kanun-i Esasi

6. Tanzimat Dönemi, Meşrutiyet rejiminin kurulabilme-sini sağlayan şartları, zümreyi ve havayı oluşturdu. Meşrutiyet'in ilanını isteyen ve kendilerine "Genç Osmanlılar" diyen bir grup aydın, 1865 tarihinde İstanbul'da "Genç Osmanlılar Cemiyeti"ni kurdular.

Genç Osmanlıların, aşağıdakilerden hangisine karşı oldukları söylenemez?

A) Yönetimin mutlakiyetçi tutumu

B) Saltanat sisteminin uygulanması

C) Yabancıların yönetime müdahalesinin artması

D) Yabancılara ekonomik haklar tanınması

E) Avrupa taklitçiliğinin artması

7. Osmanlı Devleti'nde meydana gelen aşağıdaki yeniliklerden hangisi, devletin egemenlik anlayı-şının değiştiğinin kanıtıdır?

A) Sened-i İttifak'ın imzalanması

B) Tanzimat Fermanı'nın hazırlanması

C) Islahat Fermanı'nın yayımlanması

D) Meşrutiyet'in ilanı

E) Osmanlıcılık fikir akımının benimsenmesi

ÜNİTE TESTİ 3

116

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

8. II. Meşrutiyet'in ilanı ile Osmanlı Devleti'nde partiler kurulmaya başlanmış ve meclise birden çok parti gir-miştir.

Buna göre,

I. Değişik görüşten kişilerin yönetime katıldığı,

II. İktidarı denetleyen bir muhalefet bulunduğu,

III. partilerin padişahın izniyle kurulduğu




9. Kanun-i Esasi'de yapılan değişikliklerle;

• Hükûmet meclise karşı sorumlu oldu.

• Siyasi parti kurma hakkı getirildi.

• Padişahın meclisi açma-kapama yetkisi zorlaş-tırıldı.

Buna göre;

I. yasama gücünün önem kazandığı,

II. farklı görüşlere değer verildiği,

III. parlamenter düzenin korunmaya çalışıldığı




Tanzimat Fermanı'ndan Sonra Çıkarılan Kanunlar• 1840 Tarihli Ceza Kanunu• 1851 Tarihli Ceza Kanunu• Arazi Kanunamesi• Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye• Hukuk-ı Aile Kararnamesi• Usul-i Muhakeme-i Şeriye Nizamnamesi• Kanunname-i Ticaret• Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi• Usul-i Muhakeme-i Ticaret Nizamnamesi

AKLINDA KALSIN

10. Tanzimat Dönemi'nde, Ahmet Cevdet Paşa'nın gay-retleriyle hazırlanan Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye ile şeri kanunlar Batı standartlarında sistemli bir hâle getirilmiştir. Mecelle bir bakıma modern hukukla şerî hukukun sentezlenmesidir.

Buna göre;

I. Laik hukuka geçildiği,

II. İslam hukuk anlayışının korunduğu,

III. hukuk birliğinin sağlandığı




11. Tanzimatın ilanından sonra memur suçlarına ait yeni bir kanun hazırlanmıştır. Bu kanuna göre;

• Rüşvet çok ağır bir suç olarak tanımlanmış,

• Hristiyanların askere alınacağı hükmü kabul edilmiş

• Devlet eyaletlere, eyaletler sancaklara, san-caklar kazalara, kazalar ise köyleri içine alan nahiyelere bölünmüştür.

Buna göre;

I. idari,

II. siyasi,

III. askerî

alanlarının hangilerinde değişiklik yapıldığı söy-lenebilir?



117

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. Cihan öğretmen Osmanlı Devleti'nin kurtuluşu için Batı'dan istifade ederek güçlenme ve ilerleme iste-ğinin belli başlı üç siyasi düşünce ile takip edildiği bilgisini vermiş ve öğrencilerinden bu duruma örnek vermelerini istemiştir. Öğrencilerden;

Kemal: Osmanlıcılık düşüncesi ile Osmanlı Devleti'ne tabi bütün milletleri temsil etmek ve birleş-tirerek bir Osmanlı milleti oluşturmak.

Sude: Ümmetçilik ile hilafetten istifade ederek bütün Müslümanları siyasi olarak birleştirmek.

Nehir: Türkçülük ile Türk siyasi birliğini oluşturmak.

cevaplarını vermişlerdir.

Öğretmenin sorduğu soruya hangi öğrencilerin doğru cevap verdiği söylenebilir?

A) Yalnız Kemal B) Yalnız NehirC) Kemal ve Sude D) Sude ve Nehir

E) Kemal, Sude ve Nehir

2. II. Mahmut'un “Ben tebaamdaki dinler farkını ancak cami, havra ve kiliselerine girdikleri zaman görmek isterim.” sözü aşağıdaki fikir akımlarından hangisi ile ilişkilendirilebilir?

A) Osmanlıcılık B) İslamcılık

C) Türkçülük D) Batıcılık

E) Adem-i merkeziyetçilik

3. Osmanlıcılık düşüncesi; Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan tüm topluluklar arasında dil, din, ırk ve mez-hep farkı gözetmeksizin herkesin Osmanlı vatandaşı olduğunu kabul etmiştir.

Buna göre;

I. Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın bağımsız olması,

II. Balkan Savaşlarının çıkması,

III. I. Meşrutiyet'in ilân edilmesi

gelişmelerinden hangileri Osmanlıcılık düşünce-sinin başarıya ulaşamadığının kanıtıdır?



4. İslamcılık, Osmanlı Devleti'nin sınırlarında ve dün-yanın değişik coğrafyalarında yaşayan bütün Müslü-manları Osmanlı çatısı altında toplama düşüncesidir.

Buna göre;

I. Makedonya sorununun ortaya çıkması,

II. "halife" sıfatının etkin bir şekilde kullanılması,

III. bazı Asya hükümdarları ile diplomatik ilişkiler kurulmaya çalışılması

durumlarından hangileri İslamcılık düşüncesi ile ilişkilendirilebilir?



5. Abdülaziz, padişahlığı döneminde;

• Avrupa gezisi düzenlemiş,

• Rumeli'de büyük çaplı demir yolları yatırımına girişmiştir.

Buna göre;

I. Avrupa'daki gelişmelerin takip edildiği,

II. Ülke ekonomisinin kalkındırılmasının amaçlan-dığı,

III. Islahat çalışmalarının başarıya ulaştığı




6. 1871'den sonra devlet adamları arasında Abdülaziz aleyhtarları çoğaldı.

Aşağıdakilerden hangisi Sultan Abdülaziz'e karşı ittifak yapan dörtlü içerisinde yer almaz?

A) Sadrazam Mütercim Rüştü Paşa

B) Serasker Hüseyin Avni Paşa

C) Adalet Nâzırı Mithat Paşa

D) Alemdar Mustafa Paşa

E) Şeyhülislam Hayrullah Efendi

ÜNİTE TESTİ 4

118

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

İttihat ve Terakki Cemiyeti• İttihat ve Terakki Cemiyeti XIX. yüzyıl sonunda Osmanlı İmparatorluğu’nun içinde bulunduğu buna-lımdan kurtulması için meşrutiyetin yeniden ilanını isteyen öğrenciler tarafından 1889’da Askerî Tıbbi-ye Mektebinde İttihad-i Osmani Cemiyeti adlı gizli bir örgüt olarak kuruldu. Daha sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti adını aldı.• Kısa sürede yurt içinde dışında destek bulan Ce-miyet, özellikle Rumeli’de teşkilatlanmaya hız verdi. • İtalyan siyasi birliğinin kurulmasında büyük rol oy-nayan “Carbonari Cemiyeti”nin gizlilik ve disiplinini örnek alarak kurulan cemiyet, üyelerini çok sıkı ve gizli deneyimlerden geçirdikten sonra seçerdi. • Cemiyetin yayın organları olan “Meşveret” ve “Mi-zan” gazeteleri yurt dışında basılır ve yabancı pos-taneler kanalıyla yurda sokulurdu.

ÖĞRENELİM

7. II. Meşrutiyet'in ilanı üzerine İstanbul'a dönerek "Ser-besti" gazetesinin başına geçen Hasan Fehmi yazı-larında İttihat ve Terakki'yi sert bir dille eleştirmiş ve bazı İttihatçılar, Hasan Fehmi'yi susturmak için gaze-teye tehdit mektupları göndermişlerdir. Hasan Fehmi 6 Nisan 1909 akşamı Galata Köprüsü üzerinde öldü-rülmüştür.

Buna göre;

I. toplumda İttihat ve Terakki partisinden mem-nun olmayan bir kesimin bulunduğu,

II. sansür anlayışının sert bir şekilde uygulandığı,

III. İttihat ve Terakki'nin yönetime tamamen hâkim olduğu




8. Osmanlı Devleti'nde, İttihat ve Terakki Cemiyeti aşağıdaki gelişmelerden hangisinden sonra yö-netimi tamamen ele geçirmiştir?

A) 31 Mart İsyanı

B) Babıâli Baskını

C) Abdülazziz'in tahttan indirilmesi

D) Kanun-i Esasi'nin hazırlanması

E) II. Meşrutiyet'in ilanı

9. 31 Mart Vakası'nda isyancılar şu isteklerde bulun-muşlardır:

• Şeriat hükümleri kesin olarak yürütülmeli.

• Harbiye Nazırı Rıza Paşa ile Mebuslar Meclisi Başkanı Ahmet Rıza görevden alınmalı.

• Mevcut üst rütbeli subaylar görevden alınmalı.

Buna göre;

I. 31 Mart İsyanı irticai özellikler taşımaktadır.

II. İsyancılar darbe girişiminde başarılı olmuşlar-dır.

III. Padişah meşrutiyeti ilan etmek zorunda kal-mıştır.




10. "II. Meşrutiyet, Osmanlı siyasal hayatında beklenen sonuçları doğurmamıştır." tezini savunan bir tarih-çi bu görüşüne;

I. Toprak kayıplarının sürmesi,

II. Trablusgarp, Balkan savaşlarının çıkması,

III. Babıâli Baskını'nın düzenlenmesi

durumlarından hangilerini kanıt olarak göstere-bilir?



11. Sadrazam Kamil Paşa bir demeç yayımlayarak; "Avusturya-Macaristan Hükümeti'nin dünya barışı-nı bozmak suretiyle uygarlık âlemine karşı büyük bir sorumluluk yüklenmek hareketinde bulunmaya-cağına eminiz" diyordu. Bu demeçten kısa bir süre sonra Avusturya-Macaristan İmparatoru Bosna ve Hersek'in Avusturya topraklarına ilhak edildiğini ilan etti. Birgün sonra da Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.

Bu gelişmelerin;

I. Osmanlı toprak bütünlüğünün tehdit edilmesi,

II. Osmancılık fikrinin etkisini artırması,

III. Osmanlı yönetiminin diplomaside başarısız olması

durumlarından hangilerinin göstergesi olduğu savunulamaz?



119

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1 Aşağıda yer alan soruların cevaplarını altlarına yazınız.

2 Aşağıdaki kavramlar ve bu kavramlarla ilgili alanları örnekte verildiği gibi eşleştiriniz.

ETKİNLİK

a) Osmanlı Devleti'nden ayrılıp ba-ğımsızlığını elde eden ilk millet

d) Henri de Saint Simon tarafından savunulan ve özel mülkiyet anlayışına

karşı olan fikir

g) Serbest piyasa ekonomisini ve daha fazla sermaye sahibi olmayı

savunan ekonomi anlayışı

b) 1830 İhtilallerinin başladığı ülke

e) Metternich Sistemi'ninkabul edildiği 1815 tarihli kongre

h) Kapital adlı eseri ile bilinen ünlü Alman düşünür

c) 1848 İhtilallerinin başladığı ülke

f) Thomas Hobbes ve John Locke'nin savunduğu fikir akımı

ı) Rusya'da 1917 İhtilali'ne önderlik eden komünist lider

Askeri Eğitim Sağlık-Sosyal İdari-Yönetim

Nizam-ı Cedit Ocağı ✓

Vilayet Nizamnamesi

Lisan Mektebi

Kanun-i Esasi

Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye

Darülaceze

Hamidiye Etfal

Bedel-i nakdi

Meclis-i Maarif-i Umûmiye

Bâbıâli

120

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

a) • 1827’de yaşanan Navarin Baskını’ndan sonra başlayan Os-manlı Rus Savaşı• Avrupalıların Yunanistan’ın bağım-sızlığını kazanması konusunda Os-manlı Devleti’ne baskı yapması

d) • Osmanlı Devleti’nin azınlıklara haklara vererek onların isyanlarını engellemek istemesi• Avrupalı devletlerin Osmanlı içişle-rine karışmasını engelleme düşün-cesi

b) • II. Mahmut’un merkezî otoriteyi sağlamak istemesi• II. Mahmut’un köklü ıslahatlar yap-mak istemesi

e) • Genç Osmanlıların özgürlükleri arttırma anlayışı• Anayasal bir düzene sahip parla-menter bir rejime geçme isteği

c) • Alemdar Mustafa Paşa’nın sad-razam olduktan sonra otoritesini ko-rumak istemesi• Ayanların gücünün Osmanlı Dev-leti tarafından tanınmasının sağlan-mak istenmesi

f) • II. Meşrutiyet’in ilanından sonra meşrutiyet karşıtlarının muhalefeti-nin artması• Serbesti Gazetesi baş yazarı Ha-san Fehmi’nin öldürülmesi

3 Aşağıdaki tabloda verilen kişiler ve özelliklerini eşleştiriniz.

4 Aşağıda sebepleri ve gerçekleştiği tarihleri verilen olayları boş bırakılan yerlere yazınız.

1829.................................................................................................................................................................................

1839.................................................................................................................................................................................

1826.................................................................................................................................................................................

1876.................................................................................................................................................................................

1808.................................................................................................................................................................................

1909.................................................................................................................................................................................

Olay Açıklama

..... 1 Ziya Gökalp A. Serbesti Gazetesinin baş yazarı

..... 2 II. Abdülhamit B. Tanzimat ve Islahat fermanlarını ilan eden padişah

..... 3 Abdülaziz C. 31 Mart Vakası’ndan sonra tahta çıkan padişah

..... 4 Hasan Fehmi D. 1876’da tahttan indirilip daha sonra öldürülen padişah

..... 5 Mahmut Şevket Paşa E. Türkçülük fikrinin en önemli temsilcisi

..... 6 V. Murat F. Sened-i İttifak’ın imzalanmasını sağlayan sadrazam

..... 7 V. Mehmet Reşat G. Abdülaziz’den sonra tahta çıkarılan padişah

..... 8 Abdülmecit H. I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet’i ilan eden padişah

..... 9 Alemdar Mustafa Paşa I. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye’yi hazırlayan devlet adamı

..... 10 Ahmet Cevdet Paşa J. Babıali Baskını’ndan sonra hükümeti kuran sadrazam

121

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

2. DÖNEM 1. YAZILI

1. Yukarıdaki tabloda yer alan kavramların olaylarla ilişkisini aşağıda boş bırakılan yerlere yazınız.

2. Aşağıda yer alan yargılardan doğru olanların karşısına (D), yanlış olanların karşısına (Y) koyunuz.

3. Fransız İhtilali’nin sonuçlarının Osmanlı Devleti’ne etkilerini 5 madde hâlinde yazınız.

4. II. Meşrutiyet Dönemi’nde kurulan siyasi partilerden 5 tanesini yazınız.

Arnavutluk’un bağımsızlığı İbrahim Mütefferika Ermeni Meselesi

Kütahya Antlaşması Paris Barış Antlaşması Medrese

Kırım Savaşı

..................................

Balkan Savaşları

..................................

93 Harbi

..................................

Lale Devri

..................................

Mısır Meselesi

..................................

Suhte İsyanları

..................................

Olay

..... 1. Hınçak ve Taşnak Sütyun cemiyetleri Ermeniler tarafından kurulmuştur.

.....2. Kepler “Toplum Sözleşmesi” adlı eserinde, toplum düzeninin sözleşmelere dayandığını vurgulayarak devleti yüceltmiştir.

..... 3. Rönesans ile birlikte hümanizm fikri yayılmaya başlamıştır.

..... 4. Üçlü İtilaf Bloku içerisinde Fransa yer almaz.

..... 5. Edirne II. Balkan Savaşı’nda geri alınmıştır.

1) ...........................................................................................................................................................................................

2) ...........................................................................................................................................................................................

3) ...........................................................................................................................................................................................

4) ...........................................................................................................................................................................................

5) ...........................................................................................................................................................................................

1) ...........................................................................................................................................................................................

2) ...........................................................................................................................................................................................

3) ...........................................................................................................................................................................................

4) ...........................................................................................................................................................................................

5) ...........................................................................................................................................................................................

122

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

5. Aşağıda verilen maddeler hangi belgelere aittir.

6. Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında çıkan darbeler hangileridir?

7. Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıl ve XX. yüzyıl başlarında açılan okullardan 5 tanesini yazınız.

8. Aşağıdaki kavramları birer cümle ile açıklayınız.

Liberalizm:

Türkçülük:

İslamcılık:

Kapitalizm:

Ayan Meclisi:

Tekaütlük Sistemi:

Osmanlıcılık:

Dârülaceze:

Sosyalizm:

Olay

..... 1. Mebusan Meclisi dört yılda bir seçilir.

..... 2. Hristiyanların dinî nitelikteki bütün hak ve ayrıcalıkları aynen korunacaktır.

..... 3. Osmanlı saltanatı ve halifeliği hanedanın büyük oğluna aittir.

..... 4. Hristiyanları küçültücü, Müslümanlara oranla fark gözetici, hakaretamiz muamelede bulunulmaya-cak ve söz söylenilmeyecektir.

..... 5. Askerlik işleri düzene sokulacaktı.

..... 6. Âyanlar da devlet adamları gibi anlaşmaya uyacaklardı.

1) ...........................................................................................................................................................................................

2) ...........................................................................................................................................................................................

3) ...........................................................................................................................................................................................

4) ...........................................................................................................................................................................................

5) ...........................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................

(Tanzimat Fermanı “T”, Islahat Fermanı “I”, Sened-i İttifak “S”, Kanun-i Esasi “K” şeklinde maddelerin başlarındaki boşluklara yazınız.)

123

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

Gülhane Hatt-ı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) 3 Kasım 1839

(1) Herkesin bildiği üzere Devlet-i Aliyye’mizin kuruluşundan beri Kur’an’ın yüksek hükümlerine ve şeriat kanunlarına tamamıyla uyulduğundan saltanatımızın kuvveti ve tebaamızın bayındırlık ve refahı en üst seviyeye ulaşmıştır. (2) Ancak yüz elli senedir çeşitli sebeplerden dolayı şeriata ve kanunlara uyulmadığı için evvelki güç ve refah zafiyet ve fakirliğe dö-nüşmüştür. (3) Bundan böyle Devlet-i Aliyye’nin idaresi konusunda bazı yeni kanunlar oluşturulması mühim görülmüştür. (4) Bu gerekli kanunların esası dahî can emniyetinin sağlanması, ırz, namus ve malın korunması, vergilerin düzenlenmesi ve zorunlu askerliğin tesis edilmesinden ibarettir… (5) Dünyada candan ve ırz ve namustan değerli bir şey olmadığından, bir adam onları tehlikede gördükçe, yapısı gereği ihanete eğilimi olmasa bile, can ve namusunu muhafaza için devlet ve memlekete zararı olacak bazı hareketlerde bulunabilir. (6) Can ve namusundan emin olduğu zaman sadakatten ayrılma-yacağı ve işi ve gücü hemen devlet ve milletine hizmetten ibaret olacağı açıktır. (7) Aynı şekilde, mal emniyetinin mevcut olmadığı durumlarda da kimse devlet ve milletine ısınamayıp, endişe ve ıstıraptan kurtulamaz. (8) Malları tamamen em-niyette olduğu zaman kişi kendi işi gücüyle uğraşıp ve kendisinde günbegün devlet ve millet gayreti ve vatan muhabbeti artıp, ona göre güzel bir şekilde çalışacağı şüphe götürmez… (9) Bundan böyle davaları şeriatın gereklerine göre ve herkese açık şekilde görülüp hüküm giymeyen hiç kimse gizli veya açık şekilde idam edilemeyecektir… (10) Saltanatı-mız tebaası olan Müslüman ve diğer milletlere mensup tüm ahalinin can, mal ve namus emniyeti taraf-ı şâhânemce tam anlamıyla temin edilmiştir… (11) Bu kanunlar sadece din, devlet, mülk ve milleti yeniden canlandırmak için konulmuştur. Tarafımızdan da bu kanunların tersine hareket edilmeyeceğine dair söz verilir. (12) Hırka-i Şerife odasında yapılacak bir merasimde de vekiller ve ulema hazır bulunarak aynı yemini edeceklerdir. (13) Kanunlara muhalif hareket edenler, kim olursa olsun, belirlenen kabahatlerine göre layık oldukları cezaları göreceklerdir. (14) Bu cezaların icrasında hiç rütbeye ve hatır ve gönüle bakılmayacaktır… (15) Tüm bahsi geçen durumlar eski usulleri bütün bütün değiştirmek ve yenilemek anlamına gelmektedir. (16) Bu yüzden bu ferman Dersaadet ve tüm memleketimiz ahalisine ilan edilecektir. (17) Bu yeni usulün inşa’allahu Tealâ ilelebet sürmesine şahit olmaları için fermanın ilanı dost devletlerin sefirlerine de resmen bildiril-sin. (18) Hemen Rabbimiz Tealâ Hazretleri cümlemizi muvaffak buyursun ve bu kanunların tersine hareket edenler Allahü Tealâ’nın lanetine mazhar olsunlar ve ilelebet rahat bulmasınlar. Âmin.

Tanzimat Fermanı’nın ilanı için yapıl-ması planlanan ancak inşa edilmeyen

anıtın temsili resmi

Tanzimat madalyasının ön yüzü: Çerçevedeki kutucuklar içinde

Tanzimat’ın ilkeleri yazılıdır. Üst sağdan saat yönünde: Zayıfları korumak-İmpa-ratorluğun onurunu ihya etmek-Misa-firperverlik haklarını korumak - Barış

sanatlarını teşvik etmek-Eğitimi yaygın-laştırmak-Herkese eşit adalet.

124

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

1. Ordu sisteminde değişiklik yapılması ile ilgili hu-suslar kaçıncı maddede ifade edilmiştir?

A) 1. B) 3. C) 4. D) 8. E) 12.

2. Alınan kararların diğer devletlere duyurulması ile ilgili ifade hangi maddede yer almaktadır?

A) 6. B) 11. C) 14. D) 15. E) 17.

3. Osmanlı Devleti’nin son yıllarda yaşadığı sorun-ların temel kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Diplomatik ilişkilerde başarısız olmak

B) Yeniçerilerin faaliyetlerine göz yummak

C) Avrupa’daki gelişmeleri yeterince takip etmemek

D) Kanunlara ve şeriata uymamak

E) Toprakları kontrol edemeyecek kadar genişlet-mek

4. Alınan kararların hem vekilleri hem de ulemaya onaylatılması aşağıdakilerden hangisinin göster-gesidir?

A) Fermanın meşruiyetini arttırmak

B) Merkezî otoriteyi zayıflatmak

C) Ayanların gücünü arttırmak

D) Azınlıkların ülke yönetimine katılımını sağlamak

E) Parlamenter sisteme geçmek

5. Vatandaşların namusunun korunması ile ilgili hu-suslar kaç tane maddede dile getirilmiştir?

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 9

6. “Şeriat” kavramının geçtiği maddeler hangileridir?

A) 1, 2 ve 9 B) 3, 5 ve 14

C) 9, 16 ve 18 D) 3, 7, 15 ve 17

E) 4, 6, 11 ve 12

1. Tanzimat Fermanı sonrasında bir anıt yapılmasının planlaması ve madalyon basılmasının sebepleri neler ola-bilir?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

2. Tanzimat Fermanı için hazırlanan anıtın yapılmamasının gerekçesi ne olabilir?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

3. Madalyondaki yer alan bilgilere göre son dönem Osmanlı fikir akımlarından hangisinin devlet tarafından uygu-lamaya konulduğu söylenebilir?

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

A. Test Sorularını yan tarafta verilen “Gülhane Hatt-ı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) 3 Kasım 1839” parçasına göre yanıtlayınız.

B. Aşağıdaki soruları yan tarafta verilen resimler ve bu resimlerin açıklamalarına göre yanıtlayınız.

125

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

SARMAL TEST - 2

1. ( ) Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlara ulaştığı antlaşma Amasya Antlaşması’dır.

( ) Zitvatorok Antlaşması, Haçova Savaşı’ndan sonra yapılmıştır.

( ) Coğrafi Keşifler, Osmanlı ticaret yollarının öne-mini kaybetmesinde etkili olmuştur.

( ) Prut Antlaşması ile Osmanlı Devleti Karade-niz’deki üstünlüğünü tamamen kaybetmiştir.

Yukarıda yer alan açıklamaların parantez içine yazılması gereken doğru yanlış sıralaması aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Y - D - D - Y B) Y - D - D - Y

C) D - D - Y - D D) D - Y - D - D

E) Y - Y - D - D

2. Otuz Yıl Savaşları’nda hayatını kaybeden bir kişi-nin aşağıdakilerden hangisinden haberdar olma-sı söz konusu değildir?

A) Augsburg Antlaşması

B) Protestan-Katolik çatışması

C) Westphalia Barışı

D) Martin Luther

E) İspanya’nın Hollanda’yı işgal etmeye çalışması

3. Osmanlı Devleti XVII. yüzyılın ilk yıllarında Karlofça ve İstanbul antlaşmalarında kaybettiği yerleri geri al-maya çalışmıştır.

Buna göre;

I. Prut,

II. Pasarofça,

III. Vasvar

antlaşmalarından hangileri Osmanlı Devleti’nin kaybettiği yerleri geri alma umuduna sahip olma-sında etkili olmuştur?



4. I. II. III.

Coğrafi Keşifler Rönesans Reform

Merkantilizm Hümanizm Sekülerizm

Yeni Çağ’da Avrupa’da meydana gelen gelişme-ler ve bu gelişmelerin ortaya çıkardığı fikirlerin verildiği yukarıdaki tabloda hangileri doğrudur?


D) I ve II E) I, II ve III

5. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Osmanlı ekonomisi için olumsuz sonuçlar doğurduğu söylenemez?

A) Sekban ve sarıca birliklerinin kurulması

B) Devlet adamlarının layihalar hazırlaması

C) Yeniçerilerin sayısının arttırılması

D) Celali İsyanlarının çıkması

E) Coğrafi Keşiflerin gerçekleşmesi

6. Lale Devri, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın uzun sadaret yıllarını içine alan ve 1730’da Patrona Ha-lil İsyanı ile sona eren, Batı ile siyasî, ekonomik ve kültürel ilişkilerin geliştirildiği zaman dilimini ifade et-mektedir.

Bu görüşe;

I. Nedim’in divan edebiyatında, Levni’nin minya-tür sanatında ön plana çıkması,

II. mimaride barok ve rokoko üslubunun benim-senmesi,

III. Paris, Viyana, Varşova gibi şehirlere sefirlerin gönderilmesi

gelişmelerinden hangileri kanıt olarak gösterile-bilir?



126

11. S

ınıf S

arma

l Tar

ih

7. Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılda karşılaştığı en önemli sorunlardan biri azınlık isyanları olmuştur. Bu isyanların ortaya çıkmasında Rusya’nın uygulamaya çalıştığı ---- anlayışı etkili olmuştur.

Parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilmelidir?

A) Nasyonalizm B) Liberalizm

C) Panslavizm D) Emperyalizm

E) Sömürgecilik

8. Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü 1856’dan beri resmen savunan Avrupalı devletler, 1871’den sonra bu politikalarını terk edip “Şark Meselesi”nden kendileri için pay çıkarmaya çalışmışlardır.

Avrupalı devletlerde yaşanan bu değişimin temel gerekçesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle-nebilir?

A) Devletlerarası sömürge rekabetinin artması

B) Almanya’nın siyasi birliğini kuramaması

C) Haçlı birliğinin sağlanmak istenmesi

D) Manda ve himaye anlayışının ortaya çıkması

E) Osmanlı Devleti’nin denge siyaseti izlemesi

9. Aşağıdaki antlaşmalardan hangisi Osmanlı Devleti’nin egemenlik alanının daralmasına yol açmamıştır?

A) Küçük Kaynarca Antlaşması (1774)

B) El-Ariş Antlaşması (1801)

C) Edirne Antlaşması (1829)

D) Berlin Antlaşması (1878)

E) Londra Antlaşması (1913)

10. Kemal: Abdülmecit’in tahta çıkmasından hemen sonra Mustafa Reşit Paşa’nın gayretleriyle hazırlan-mış ve Gülhane Parkı’nda ilk kez okunmuştur.

Gözde: Batılı devletlerin baskısı olmadan padişahın kendi iradesiyle ilan edilen bu belgeyle, padişah ilk kez kendi gücünün üstünde kanun gücünün varlığını kabul etmiştir.

Bu diyalogda bahsi geçen belge aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sened-i İttifak B) Islahat Fermanı

C) Muharrem Kararnamesi D) Kanun-i Esasi

E) Tanzimat Fermanı

11. II. Abdülhamit Dönemi’nde;

• Sanay-i Nefise Mektebi,

• Zeytincilik ve Yağcılık Mektebi,

• Kız Sanayi Mektebi,

• Deniz Ticareti Mektebi

gibi eğitim kurumları açılmıştır.

Bu gelişmelerin;

I. kalifiyeli iş gücünün artması,

II. okuma-yazma oranının yükselmesi,

III. sanayileşme sürecinin tamamlanması

durumlarından hangilerinin ortaya çıkmasına ze-min hazırladığı savunulabilir?



12. I. Islahat Fermanı

II. I. Meşrutiyet

III. II. Meşrutiyet

IV. 31 Mart Vakası

Avrupalı Devletler

Genç Osmanlılar

İttihat Terakki

Azınlıklar

Osmanlı Devleti’nin iç siyasetinde yaşanan geliş-meler ve bu gelişmelerin ortaya çıkmasında etkili olan grupların eşleştirildiği yukarıdaki tabloda hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III

D) II ve IV E) I, III ve IV

Documents

4 DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN ÜNİTE DEVLET - TOPLUM …bilgisarmalyayinlari.com.tr/demo/bs_11tarih_demo.pdf · yapan bir toplumsal örgütlenme anlayışı) Marksizm (Karl Marx’ın